2
3
© Το τεύχος αυτό εξέδωσε η Φωτογραφική Ομάδα Πολύμορφο. Οι φωτογραφίες αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία της δημιουργού. Απαγορεύεται στους τρίτους η αντιγραφή και χρησιμοποίηση του τεύχους αυτού ή τμήματος αυτού, χωρίς τη γραπτή άδεια της φωτογράφου και του εκδότη. Επικοινωνία: f11.Polymorfo@gmail.com
Φωτοεπιλογες 2015 Η φωτογραφική ομάδα Πολύμορφο του Πολιτιστικού Κέντρου Εργαζομένων ΟΤΕ Πάτρας στις εβδομαδιαίες συναντήσεις της παρουσιάζει ερασιτέχνες φωτογράφους και συζητά κριτικά το έργο τους. Φέτος σκεφτήκαμε, αυτή τη διαδικασία, που περιλαμβάνει επιλογή φωτογραφιών και ομαδοποίηση του portfolio κάθε φωτογράφου, αφού παρουσιαστεί στην ομάδα, να την εκδώσουμε σε ένα ψηφιακό περιοδικό που το ονομάσαμε f/11. Στόχος αυτής της έκδοσης είναι να παρουσιαστεί πιο ολοκληρωμένα η δουλειά του κάθε φωτογράφου. Τα κείμενα και τη συνέντευξη επιμελήθηκε ο Ν. Δ. Σκαλτσάς. Την επιλογή του portfolio της Σόνια Πουλή, έκανε η Βάσω Λυμπέρη και τη σελιδοποίηση του τεύχους έκανε ο Γιάννης Κοπανάς.
ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
του Ν. Δ. Σκαλτσά
Η Φωτογραφία δεν είναι μόνο τεχνική, έχει να κάνει με την αντίληψη και την επικοινωνία. Επειδή η δύναμη της φωτογραφίας έγκειται στην ικανότητά της να επικοινωνεί τις αντιλήψεις μας για τον κόσμο, η φωτογραφία μπορεί να διασταυρώνεται με πολλούς τομείς μελέτης. Θεματικά έργα φωτογραφίας μπορεί να μεταδώσουν την κατανόηση του ίδιου του μέσου, καθώς και την ενίσχυση μελετών σε τέτοιους κλάδους όπως η επιστήμη, η κοινωνία, κ.α.. Έτσι στην εποχή μας πλέον δεν αμφισβητούνται οι εκφραστικές δυνατότητες της φωτογραφίας, όταν μάλιστα μαζί με τον αναπαρουσιαστικό της χαρακτήρα δικαιώνεται και η εκφραστική της δύναμη. Ο ρόλος της τέχνης στον μετασχηματισμό της πραγματικότητας και της εξάρτησής της από την υποκειμενικότητα της γλώσσας του κάθε καλλιτέχνη είναι από τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά και λειτουργίες της τέχνης. Η Φωτογραφία είναι τέχνη, μόνο όταν χαρακτηρίζεται από την πρωτοτυπία και την μοναδικότητα της. Η φωτογραφία δεν αποτυπώνει μόνο το γεγονός αλλά και το δημιουργεί. Η αισθητική της φωτογραφίας κλείνει μέσα της μια δύναμη και η δύναμη αυτή είναι η επίδραση που 7
ασκεί στη ψυχή μας. Στη φωτογραφία η τέχνη είναι τέχνη προτού είναι οτιδήποτε άλλο. Η φωτογραφία πρέπει να μας λέει κάτι αν θέλει να χαρακτηρισθεί σαν τέχνη. Η εκλογή του τι θέλει να μας πει και ο τρόπος που θα μας το πει δίνουν τη σημασία που έχει η απόφαση του καλλιτέχνη φωτογράφου για την τέχνη του. ¨Όλα τα άλλα, οι φωτογραφικές αξίες, τα πλαστικά στοιχεία, η σύνθεση, οι τόνοι, πηγάζουν λίγο πολύ από την απόφαση αυτή. Η αισθητική στο άνθρωπο είναι προϊόν που μεταβάλλεται και διαμορφώνεται από πάρα πολλούς παράγοντες. Η φωτογραφία πλάι σε άλλες μορφές τέχνης βρίσκεται σε μουσεία σε όλο τον κόσμο έχοντας διεκδικήσει επάξια την καλλιτεχνική της ταυτότητα. Δεν χρειάζονται επιχειρήματα που να στηρίζουν την άποψη μας. Αρκεί να αναζητήσουμε την πραγματική άποψη, που πηγάζει από την προσωπικότητα μας, να αποδεσμευτούμε από πλαστά πρότυπα που μας επιβάλλονται και να επιδιώξουμε την καλλιέργεια, που προσφέρει η μελέτη του καλλιτεχνικού έργου άλλων δημιουργών. Κλείνοντας την ενότητα αυτή, θα πρέπει να τονίσουμε, με την σεμνότητα που απαιτείται ότι σε καμιά περίπτωση δεν θέλω να αποδείξω τίποτα, ούτε θέλω να επιβάλλω τις απόψεις μου, απλά τις παραθέτω, έτσι ώστε ο/η αναγνώστης/τρια να κατανοεί καλύτερα τις λέξεις και έννοιες που χρησιμοποιούνται στα σχετικά με την φωτογραφία βιβλία.
8
9
10
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
του Ν. Δ. Σκαλτσά
Συνεχίζουμε την προσπάθεια προσέγγισης της τέχνης της φωτογραφίας μέσα από τα μάτια του ερασιτέχνη φωτογράφου, προσπαθώντας έτσι να γνωρίσουμε στο Πατρινό κοινό τους ερασιτέχνες φωτογράφους της πόλης μας αλλά και να φέρουμε πιο κοντά στη τέχνη της φωτογραφίας τους ανθρώπους της Πάτρας. Με αυτόν τον τρόπο θέλουμε να συμβάλλουμε στη διάδοση της φωτογραφικής παιδείας. Στο τεύχος αυτό παρουσιάζουμε τη δουλειά της ερασιτέχνιδας φωτογράφου Σόνιας Πουλή. Η Σόνια, έχει γεννηθεί στην Αφρική, κατάγεται από τα Γιάννενα και μεγάλωσε στην Αθήνα. Από το 1990 είναι κάτοικος Πατρών. Είναι παντρεμένη και μητέρα δύο παιδιών. Εργάζεται στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ στην Πάτρα. Ασχολείται ερασιτεχνικά με τη συγγραφή κειμένων, τη ζωγραφική και τις κατασκευές ξύλινων αντικειμένων. Για την φωτογραφία, την μεγάλη της αγάπη, λέει πολύ απλά : Βλέπω Έτσι ξεκινάνε όλα. Η πρώτη αίσθηση με το βγαίνουμε από την κοιλιά της μάνας μας. Ίσως και γι αυτό με καθηλώνουν τα βλέμματα. Νοιώθω Τα βλέμματα να με αγγίζουν. Δεν μπορώ να τα ξεχάσω. Αυτά που 11
ήταν δυνατά, εκείνα τα χαρούμενα, αλλά και τα άλλα τα πονεμένα. Τα γεμάτα, αλλά και τα χειρότερα απ’ όλα. Τα άδεια. Αποτυπώνω Τα βλέμματα. Όχι για να μην τα ξεχάσω... Αλλά για να γυρνώ πίσω σε εκείνη τη στιγμή που μπήκαν στη ζωή μου. Και για να τα μοιραστώ με όλους. Προσωπικότητα ανήσυχη, πληθωρική που αναζητά τον βηματισμό της σε αυτό που αγαπά. Σμιλεύει την « φωτογραφική ματιά « της καθημερινά για να την βελτιώσει εργαζόμενη σκληρά. Πειραματίζεται με το κάδρο, την φόρμα, το θέμα της φωτογραφίας της. Ανανεώνει το βλέμμα της συχνά και της αρέσει η σύνθεση στο κάδρο της από διάφορα υλικά δημιουργώντας περίεργες ή σουρεαλιστικές εικόνες. Γοητεύεται από την αντίθεση του άσπρου & του μαύρου και παιχνιδίζει μαζί τους εκπλήσσοντας τους θεατές της. Μερικές φορές το φως της επιτρέπει να το χαϊδεύει απαλά λες και γνωρίζονται από παιδιά, άλλες φορές πάλι το φως είναι πολύ σκληρό μαζί της. Τελικά φαίνεται πως τα βλέμματα των ανθρώπων γύρω της την επηρεάζουν σε τέτοιο βαθμό που δεν αντέχει στον πειρασμό να ασχοληθεί μαζί τους κάθε μέρα και πιο πολύ. Έχει καταλάβει πως στο βλέμμα καθρεπτίζεται η ψυχή και προσπαθεί να διεισδύσει στα άδυτα της ψυχής του ανθρώπου μέσα από τον φακό της. Το πορτραίτο την κέρδισε δικαιωματικά αφού η γραφή της Σόνιας είναι καταλυτική. Μας έχει χαρίσει από σαγηνευτικά όμορφες προσωπογραφίες νεαρών 12
κοριτσιών, μέχρι…. «ζωντανούς» ανθρώπους που περιμένουν ένα νεύμα της για να πηδήξουν έξω από το ψηφιακό κάδρο της εικόνας της για να μας αφυπνίσουν με μια κραυγή αγωνίας ή να μας χαρίσουν απλόχερα το πιο ωραίο χαμόγελό τους ή να μας εκφράσουν μύχιους φόβους τους ή ακόμη να μας μιλήσουν με την εύγλωττη σιωπή τους. Σκοτεινές φιγούρες που αχνοφαίνονται προσπαθούν να κινηθούν μέσα στο.…γεμάτο κάδρο έτοιμες να δραπετεύσουν γιατί ασφυκτιούν μέσα σε αυτό. Το πώς κατόρθωσε να φυλακίσει συναισθήματα στους τέσσερεις άψυχους τοίχους του κάδρου της είναι ένα καλά κρυμμένο μυστικό της ή μήπως παιχνίδι της τύχης ; Όπως και να έχει η φωτογραφία πορτραίτου στις μέρες της Σόνιας θα γνωρίσει άνθιση. Η Σόνια αποτελεί μια φέρελπι νέα φωτογράφο που δεν φοβάται την διαρκή και σκληρή άσκηση και εμείς προσδοκούμε από αυτήν δικαίως πολλά. Να είσαι πάντα καλά Σόνια για να συνεχίσεις την ανοδική πορεία σου, να πιάνεις τη στιγμή και να την κάνεις… αιωνιότητα. Αυτό θα πει να νικήσεις τη φθορά που φέρνει η λήθη. Αυτή είναι η δύναμη της τέχνης της φωτογραφίας!! Keep shooting !!!
13
Την Παρασκευή 13 Μαρτίου 2015 η φωτογράφος Σόνια Πουλή που ζει στην Πάτρα, παρουσίασε φωτογραφίες στην ανοιχτή φωτογραφική ομάδα “Πολύμορφο”.
Κλικ στη Ζωή!
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
Συζητώντας με τη Σόνια Πουλή 20.04.15 - Ν. Δ. Σκαλτσάς Καλημέρα Σόνια, θα ήθελα να σε ευχαριστήσω που είχες την καλοσύνη να μας δεχτείς και να απαντήσεις στις ερωτήσεις μας σχετικά με τη δουλειά σου στη φωτογραφική τέχνη. Τι είναι αυτό που κάνει τη φωτογραφία, το νεότερο μέλος των Καλών Τεχνών, ξεχωριστή και γιατί; Θα προσπαθήσουμε να ανιχνεύσουμε κάποιες πρώτες απαντήσεις μέσα από τις απόψεις της καλεσμένη μας. Πότε ασχολήθηκες ερασιτεχνικά με την φωτογραφία, πως & γιατί; Άρχισα να ασχολούμαι περίπου στο τέλος του 2013. Έτυχε μια φίλη να μου δείξει μια φωτογραφία που μου έκανε τόση εντύπωση, που επικοινώνησα με τον φωτογράφο για να τον ρωτήσω πως την έβγαλε. Άρχισα λοιπόν να προσπαθώ να βγάλω μια ίδια, πράγμα που δεν έχω καταφέρει ακόμα… Τι μηχανή χρησιμοποιείς για τις φωτογραφίες σου ; Είχα μια poket Canon PowerShot SX230 HS και από το καλοκαίρι του 2014 έχω την NIKON COOLPIX P600 (compact) Πόσος χρόνος απαιτείται για μια καλή φωτογράφιση ; Άγνωστο… μέσα σε μία στιγμή μπορεί να τραβήξεις την φωτογραφία 68
της ζωής σου και άλλες φορές να παιδεύεσαι ώρες και το αποτέλεσμα να είναι μέτριο. Γενικά πάντως, πρέπει να προσέξεις πολύ το θέμα και το κάδρο σου, αν δεν θέλεις να τα αφήσεις όλα στην τύχη. Τι νομίζεις ότι έχει περισσότερη σημασία στη δημιουργία μιας εικόνας; Αυτό που νοιώθεις γι αυτό που βλέπεις. Και πιστεύω ότι το πιο σημαντικό είναι η έκφραση στα πρόσωπα, η στάση στα έπιπλα, η θέση που έχουν στην φωτογραφία τα αντικείμενα. Πώς βλέπεις τον εαυτόν σου σαν φωτογράφο ; Ελπίζω να βελτιώνομαι μέρα με την μέρα αλλά είμαι πολύ αρχάρια ακόμα. Όσο για το τι μου αρέσει; Πειραματίζομαι με όλα σχεδόν, αλλά αγαπώ τα πρόσωπα. Γιατί διάλεξες την φωτογραφία σαν μέσο έκφρασης ; Είναι κάτι που μου αρέσει, με ενθουσιάζει. Για μένα φωτογραφία είναι πρώτα το συναίσθημα της στιγμής και έπειτα το πάγωμα του χρόνου. Πώς κρίνεις μια φωτογραφία σαν εκφραστική δυνατότητα και σαν αισθητικό αποτέλεσμα; Η φωτογράφιση, κατά τη γνώμη μου, απαιτεί πολλά ταλέντα μαζί, αισθητική, πειθαρχία, υπομονή, αντίληψη, ακρίβεια. Αν καταφέρεις να μεταδόσεις στον θεατή, το «γιατί» σου τράβηξε το μάτι η συγκεκριμένη στιγμή, γιατί θέλησες να την κρατήσεις στην αιωνιότητα, τότε έχεις κερδίσει το αποτέλεσμα και έχεις και όλα τα παραπάνω. Και πιστεύω
69
ότι η δύναμη της είναι το διαφορετικό που βλέπει ο καθένας ανάλογα με τα βιώματα του, τη στιγμή, την ψυχολογική του κατάσταση. Γι αυτό και δεν υπάρχουν άσχημες φωτογραφίες για μένα. Αν υπήρχαν θα ήταν σαν να παραδεχόμαστε ότι η ζωή είναι άσχημη… Ποιες είναι οι πιο δύσκολες φωτογραφίες που έχεις τραβήξει ; Πιστεύω ότι δύσκολη φωτογραφία δεν έχω τραβήξει ακόμα γιατί δεν έχω φτάσει στο επίπεδο να κατανοώ απόλυτα τον κόπο που χρειάζεται για να βγει μια υπέροχη φωτογραφία. Αλλά νομίζω πως δύσκολο είναι τραβάς πορτραίτα. Απαιτεί χρόνο προετοιμασίας και μεγάλη εξοικείωση με το μοντέλο, τέχνη να το κάνεις να νοιώσει βολικά και να νοιώθεις και εσύ το ίδιο. Υπάρχουν στιγμές που αποφεύγεις να φωτογραφίσεις; Υπάρχουν και αυτές, όταν ο πόνος του άλλου είναι μεγάλος. Δεν υπάρχει λόγος να έχεις αποτυπωμένο κάτι που όλοι θα θέλαμε να ξεχάσουμε. Υπάρχουν κάποια θέματα που τραβούν την προσοχή σου περισσότερο από τα άλλα και γιατί; Οι άνθρωποι, οι εκφράσεις τους και κυρίως οι άνθρωποι μεγάλης ηλικίας. Είναι σαν να έχουν μια ιστορία να σου πουν γραμμένη στο πρόσωπο τους. Δεν μπορείς να μιλήσεις με αγνώστους, μπορείς όμως να δεις την εικόνα τους και να σκεφτείς… 70
Ποια στάση πρέπει να κρατά ένας φωτογράφος απέναντι στα κοινωνικά & πολιτικά προβλήματα του καιρού του; Πρέπει και οφείλει να τα αναδεικνύει. Έχει μια δύναμη στα χέρια του και πρέπει να την αξιοποιεί. Αλλιώς παραμένει θεατής. Φυσικά είναι επιλογή του καθένα από εμάς, πόσο θέλουμε να συμμετέχουμε στις επιλογές των άλλων που καθορίζουν και το δικό μας μέλλον. Πώς βλέπεις να επηρεάζουν οι άλλες τέχνες τη δουλειά του φωτογράφου; Απόλυτα, αν και πιστεύω ότι δεν θα έπρεπε. Υπάρχουν «τάσεις» ακόμα και στην φωτογραφία, όμως, όπως και τα περισσότερα πράγματα, θα έπρεπε να πηγάζει αποκλειστικά από τις δικές μας ανάγκες και βιώματα. Ποια νομίζεις ότι είναι η σχέση της λογοτεχνίας με την παραγωγή εικόνας; Μια εικόνα μπορεί να σου φέρει στο μυαλό χίλιες λέξεις και μια λέξη να σου δώσει χίλιες εικόνες. Ποιο γνωστό φωτογράφο αποδέχεστε και γιατί ; Μου αρέσει πάρα πολύ ο Joel Santos. Είναι φωτογράφος πορτραίτων, κάτι που θα ήθελα να μάθω και εγώ να κάνω καλά. Επίσης, έχει ασχοληθεί με μια χώρα που, αν και δεν έχω επισκεφθεί, λατρεύω. Το Βιετνάμ. Και έχει προβάλλει πολύ δυνατά μέσα από τις φωτογραφίες του το πρόβλημα του «πορτοκαλί παράγοντα» στην χώρα αυτή, δηλαδή τη χρήση φυτοκτόνων φαρμάκων από την Αμερικάνικη Κυβέρνηση για
71
την ξηρασία των δασών του Βιετνάμ. Τι επιρροή έχει στον κόσμο η φωτογραφία σήμερα; -- σαν μορφή τέχνης -- σαν μέσο επικοινωνίας Σαν μέσο επικοινωνίας το φοβάμαι γιατί μπορείς με αυτή να απομονώσεις μια σκηνή, να παραποιήσεις την αλήθεια και να κατευθύνεις την κοινή γνώμη. Η φωτογραφία μπορεί να «κινείται» δυναμικά και να γίνει δύναμη στα χέρια των ΜΜΕ. Μέσο τέχνης; Ακόμα δεν έχω καταλήξει. Δεν ξέρω. Θα έπρεπε να είναι απλά «η στιγμή», αυτό είναι. Η στιγμή. Αν εσύ πάρεις τη στιγμή και την κάνεις κάτι άλλο, ναι μπορεί να γίνει πολύ δυνατό μέσο τέχνης. Πώς βλέπεις την εξέλιξη της σύγχρονης φωτογραφίας; Φοβάμαι ότι όλα σε λίγο θα κατασκευάζονται… Επεξεργασία στο μέγιστο βαθμό. Και … 3D φωτογραφία, προσιτή σε όλους
72
73
Η ανοικτή φωτογραφική ομάδα Πολύμορφο του Πολιτιστικού Κέντρου Εργαζομένων ΟΤΕ, δρατηριοποιήθηκε για πρώτη φορά το 2010 και από τότε έχει πλούσια δράση σε όλους τους τομείς που σχετίζονται με την τέχνη της φωτογραφίας. Έχει πραγματοποιήσει πολλές εκθέσεις, εκδόσεις φωτοβιβλών, σεμινάρια και φωτοεκδρομές. Οι συναντήσεις της ομάδας γίνονται κάθε Πέμπτη και Παρασκευή στις 19.30 από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιούνιο στο στέκι μας Ηλέκτρα 12 στην Πάτρα, με θέματα: • Ιστορία της φωτογραφίας και κριτική φωτογραφιών. • Δημιουργική χρήση ψηφιακών φωτογραφικών μηχανών. • Μαθήματα επεξεργασίας εικόνας. Το 2013 για πρώτη φορά συνδιοργάνωσε με το Δήμο της Πάτρας διαγωνισμό φωτογραφίας με θέμα «Χορεύοντας στους Δρόμους» και οι επιλεγμένες φωτογραφίες εκτέθηκαν μέχρι τέλους Ιουνίου στην Αγορά Αργύρη. Το 2014 συνδιοργάνωσε με το Φωτογραφικό Όμιλο ΤΕΥ ΑΤΗΚ της Κύπρου διαγωνισμό «Ταξιδιωτικής Φωτογραφίας. Για το 2015 προγραμματίζει τη συμμετοχή της στο ετήσιο Φεστιβάλ Φωτογραφίας του Μεσολογγίου και την ανταλλαγή εκθέσεων φωτογραφίας με το Πολιτιστικό Κέντρο Εργαζομένων ΟΤΕ της Αθήνας. Η ομάδα είναι ανοιχτή σε όλους τους ερασιτέχνες φωτογράφους της πόλης και στηρίζεται στον εθελοντισμό και την ενθάρρυνση για δημιουργικότητα. Πληροφορίες στο polymorfo.gr@gmail.com Η δουλειά της παρουσιάζεται μέσα από το site www.polymorfo.gr και τη σελίδα www.facebook.com/groups/polymorfo.
75
Βλέπω Έτσι ξεκινάνε όλα. Η πρώτη αίσθηση με το βγαίνουμε από την κοιλιά της μάνας μας. Ίσως και γι αυτό με καθηλώνουν τα βλέμματα. Νοιώθω Τα βλέμματα να με αγγίζουν. Δεν μπορώ να τα ξεχάσω. Αυτά που ήταν δυνατά, εκείνα τα χαρούμενα, αλλά και τα άλλα τα πονεμένα. Τα γεμάτα, αλλά και τα χειρότερα απ’ όλα. Τα άδεια. Αποτυπώνω Τα βλέμματα. Όχι για να μην τα ξεχάσω... Αλλά για να γυρνώ πίσω σε εκείνη τη στιγμή που μπήκαν στη ζωή μου. Και για να τα μοιραστώ με όλους.