De Muzikantengids Vlaamse editie, 2e druk ISBN/EAN: 978-90-73936-18-8 NUR 669 (c) 2009 Jan van der Plas, Katwijk (Nederland) Uitgegeven door: Django Music & Publishing Postbus 296 2220 AG Katwijk Nederland info@muzikantengids.nl www.muzikantengids.nl In samenwerking met: Poppunt Bloemenstraat 32 1000 Brussel België Tel: 02 504 99 00 info@poppunt.be www.poppunt.be Winkeldistributie via Centraal Boekhuis: Uitgeverij Personalia Valge 3 9965 PD Leens Nederland Tel: 00 31 595 57 72 17 info@uitgeverij-personalia.nl Grafische vormgeving: dyMan Grafische Vormgeving: Peter van den Berg Corrector: Erik De Boodt Fotografie: Libelia de Splenter, Hielco Kuipers Drukkerij: Giethoorn ten Brink, Meppel Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de auteur en de uitgever. Auteur en uitgever verklaren dat dit boek op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld. Evenwel kunnen auteur en uitgever op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Auteur en uitgever aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van dit boek wordt nadrukkelijk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring, en de te gebruiken informatie te controleren.
de muzikanten
gids Jan van der plas TIJS vastesaeger
illustraties door erik varekamp De realisatie van deze Muzikantengids zou moeilijk mogelijk geweest zijn zonder de steun van Cera. De bank van weleer ontpopte zich enkele jaren geleden tot een coöperatieve financiële groep, waar niet enkel de financiële opdracht telt, maar bovenal ook het maatschappelijke engagement. Zij doet dit door honderden projecten in het binnenland, en op beperkte schaal ook in het buitenland, financieel te steunen. De keuze valt op maatschappelijke projecten die voldoen aan reële behoeften en die duurzame effecten bereiken, voor de samenleving in haar geheel en voor de vennoten in het bijzonder. De projecten weerspiegelen de coöperatieve waarden van Cera: samenwerking, solidariteit, inspraak en het respect voor het indvidu. Meer info over Cera en haar werking vind je op www.cera.be
www.muzikantengids.be
inhoud
C. ADMINISTRATIE 6. De rechtsvorm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 96
Inleiding A. MUZIEK MAKEN
Rechtspersoonlijkheid, Kruispuntbank van ondernemingen, eenmanszaak, feitelijke vereniging, vzw, vennootschap onder firma, commanditaire vennootschap, naamloze vennootschap, vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, vertrekkende bandleden, het opheffen van de band
7. De boekhouding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 110
1. Je instrument . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 12 Nieuw of tweedehands, kopen via internet, gitaar, basgitaar, versterker, keyboards, drums, dj-sets, zangmicrofoons, draadloze systemen, verzekering
2. Leren spelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 34
Boekhouden, dagboek van ontvangsten en uitgaven, inventaris, afschrijvingen, staat van het vermogen, de resultatenrekening
8. Belastingen en sociale zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 124
Muziekschool, privé-les, instructie dvd’s, tabsites, workshops, conservatorium, muziekcentra, muziekwinkels, alternatieve muziekscholen, infosessies over de muziekindustrie, andere opleidingen
Ons belastingsysteem, het sociaal statuut voor de kunstenaar, werkloos heidsuitkering, belastingvrije inkomsten, de kleine vergoedingsregeling, de belastingaangifte, beroepskosten, BTW, dj’s en vj’s.
D. OPTREDEN B. MUZIEK VERKOPEN 9. Waar kan ik spelen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 148 3. Een band beginnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 42 Een band of solo, de muzikale koers, de juiste muzikanten, de eerste groepsvergadering, de repetitieruimte, covers spelen, zelf songs schrijven, arrangeren, de podiumact
4. De promotie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 58 Marketing in de popmuziek, het marketingplan, vi.be, de demo, de bio, de foto, een hype creëren, talentenjachten, Sellaband, coverbands, klantenbinding
5. Omgaan met de media . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 82 Imago, de schrijvende pers, interviews, radio, televisie, clips, hitparades
d e m uz i k ante n g i d s
6
De verschillende circuits, de gangbare gages, subsidies, zelf boeken, het onderhandelen, het optreedcontract, het boekingskantoor, de manager
10. Optreden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 164
Geluidsversterking, licht, PA kopen of huren, stageplan, vervoer, tourmanager, geluidsman, lichtman, roadie, soundcheck, festivals, dj’s, volume, arbeidsomstandigheden, catering, afrekenen, afbreken en vertrek
11. Spelen in het buitenland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 180
De promotor, de agent, muziekbeurzen, voorprogramma’s, de gage, de financiële afwikkeling, reizen en verblijven, grensformaliteiten, technische tips
7
d e m uz i k an te n g i d s
inhoud
C. ADMINISTRATIE 6. De rechtsvorm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 96
Inleiding A. MUZIEK MAKEN
Rechtspersoonlijkheid, Kruispuntbank van ondernemingen, eenmanszaak, feitelijke vereniging, vzw, vennootschap onder firma, commanditaire vennootschap, naamloze vennootschap, vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, vertrekkende bandleden, het opheffen van de band
7. De boekhouding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 110
1. Je instrument . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 12 Nieuw of tweedehands, kopen via internet, gitaar, basgitaar, versterker, keyboards, drums, dj-sets, zangmicrofoons, draadloze systemen, verzekering
2. Leren spelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 34
Boekhouden, dagboek van ontvangsten en uitgaven, inventaris, afschrijvingen, staat van het vermogen, de resultatenrekening
8. Belastingen en sociale zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 124
Muziekschool, privé-les, instructie dvd’s, tabsites, workshops, conservatorium, muziekcentra, muziekwinkels, alternatieve muziekscholen, infosessies over de muziekindustrie, andere opleidingen
Ons belastingsysteem, het sociaal statuut voor de kunstenaar, werkloos heidsuitkering, belastingvrije inkomsten, de kleine vergoedingsregeling, de belastingaangifte, beroepskosten, BTW, dj’s en vj’s.
D. OPTREDEN B. MUZIEK VERKOPEN 9. Waar kan ik spelen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 148 3. Een band beginnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 42 Een band of solo, de muzikale koers, de juiste muzikanten, de eerste groepsvergadering, de repetitieruimte, covers spelen, zelf songs schrijven, arrangeren, de podiumact
4. De promotie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 58 Marketing in de popmuziek, het marketingplan, vi.be, de demo, de bio, de foto, een hype creëren, talentenjachten, Sellaband, coverbands, klantenbinding
5. Omgaan met de media . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 82 Imago, de schrijvende pers, interviews, radio, televisie, clips, hitparades
d e m uz i k ante n g i d s
6
De verschillende circuits, de gangbare gages, subsidies, zelf boeken, het onderhandelen, het optreedcontract, het boekingskantoor, de manager
10. Optreden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 164
Geluidsversterking, licht, PA kopen of huren, stageplan, vervoer, tourmanager, geluidsman, lichtman, roadie, soundcheck, festivals, dj’s, volume, arbeidsomstandigheden, catering, afrekenen, afbreken en vertrek
11. Spelen in het buitenland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 180
De promotor, de agent, muziekbeurzen, voorprogramma’s, de gage, de financiële afwikkeling, reizen en verblijven, grensformaliteiten, technische tips
7
d e m uz i k an te n g i d s
E. GELUIDSDRAGERS
G. MUZIEK ALS BEROEP
12. De studio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 198
18. Het financieren van je creativiteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 302
Meersporenopnamen, digitaal en analoog opnemen, de verschillende types studio’s, het huren van een studio, de technicus, de producer, de preproductie, spelen en zingen in de studio, mixen, remixen, masteren, een productie plannen en begroten, een eigenbeheer-productie, een studioproductie
13. Een cd in eigen beheer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 216
19. Muziek als beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 316
De verdiensten van bekende bands, artiesten en dj’s, de strategie naar een goede deal, new deals, reclame, sponsoring, de verdiensten van een coverband, gemengde beroepspraktijk, risico’s van het vak, beroepsverzekeringen, belangenorganisaties, steunpunten
Kopiëren of persen, de vormgeving, de hoesinformatie, de barcode, cd, vinyl, dvd, toestemming van Sabam, de begroting, de verkoopprijs, de distributie, de promotie
14. De platenmaatschappij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 234
Subsidies, lening aan familieleden, fondsen, dossiers indienen, de beoordelingsprocedure, het begroten van je ideeën, provinciale en lokale overheden, kunstendecreet, internationaal beleid
De internationale en Belgische muziekindustrie, de platenmaatschappij, de A&R-manager, de onderhandelingen, het platencontract, overdracht van rechten, royaltypercentage, verrekenbasis, kortingen, buitenlandse verkopen, looptijd, releasegarantie, de kleine lettertjes
F. RECHTENEXPLOITATIE
H. ADRESSEN Advies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 336
Juridisch advies, belastingsadvies en boekhouding, SBK’s Repetitieruimtes
Landelijke tv, regionale tv, nationale radio, regionale radio, muziekmagazines, muzikantenmagazines
Media . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 337 Muziekindustrie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 340
15. Auteursrechten en naburige rechten . . . . . . . . . . . . . . . pag. 256
Auteursrecht, Sabam, bewerken, vertalen, plagiaat, sampling, naburige rechten, Uradex, Simim, thuiskopievergoeding, leenrecht, kabelvergoeding, beeldrecht videoclip, ISRC
16. De muziekuitgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 274
Platenfirma’s, Pluggers en promotors, Distributeurs, Publishers
Hogere kunstopleidingen, management opleidingen, zakeijke infosessies en cursussen, muziekcentra en alternatieve muziekopleidingen
Onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 343 Optreden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 345
Boekingen en management, clubs, festivals en evenementen
Belangenverenigingen en beroepsorganisaties, beheersvennootschappen
Muziekuitgever, subuitgever, muziekuitgavecontract, fondsconstructie, administratiedeal, kickbackregeling, sliding scale, een eigen fonds, de demodeal, optiecontract, voorschot, gerechtelijke ontbinding
Organisaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 348
17. Internet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 284
ALFABETISCH REGISTER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 350
World wide web, communities, online marketing, digitale distributie, een eigen website, auteursrechten en naburige rechten, ringtones, webcasting, downloads aanbieden, aggregators, platenmaatschappijen en internet, downloadsites
d e m uz i k ante n g i d s
8
9
d e m uz i k an te n g i d s
E. GELUIDSDRAGERS
G. MUZIEK ALS BEROEP
12. De studio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 198
18. Het financieren van je creativiteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 302
Meersporenopnamen, digitaal en analoog opnemen, de verschillende types studio’s, het huren van een studio, de technicus, de producer, de preproductie, spelen en zingen in de studio, mixen, remixen, masteren, een productie plannen en begroten, een eigenbeheer-productie, een studioproductie
13. Een cd in eigen beheer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 216
19. Muziek als beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 316
De verdiensten van bekende bands, artiesten en dj’s, de strategie naar een goede deal, new deals, reclame, sponsoring, de verdiensten van een coverband, gemengde beroepspraktijk, risico’s van het vak, beroepsverzekeringen, belangenorganisaties, steunpunten
Kopiëren of persen, de vormgeving, de hoesinformatie, de barcode, cd, vinyl, dvd, toestemming van Sabam, de begroting, de verkoopprijs, de distributie, de promotie
14. De platenmaatschappij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 234
Subsidies, lening aan familieleden, fondsen, dossiers indienen, de beoordelingsprocedure, het begroten van je ideeën, provinciale en lokale overheden, kunstendecreet, internationaal beleid
De internationale en Belgische muziekindustrie, de platenmaatschappij, de A&R-manager, de onderhandelingen, het platencontract, overdracht van rechten, royaltypercentage, verrekenbasis, kortingen, buitenlandse verkopen, looptijd, releasegarantie, de kleine lettertjes
F. RECHTENEXPLOITATIE
H. ADRESSEN Advies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 336
Juridisch advies, belastingsadvies en boekhouding, SBK’s Repetitieruimtes
Landelijke tv, regionale tv, nationale radio, regionale radio, muziekmagazines, muzikantenmagazines
Media . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 337 Muziekindustrie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 340
15. Auteursrechten en naburige rechten . . . . . . . . . . . . . . . pag. 256
Auteursrecht, Sabam, bewerken, vertalen, plagiaat, sampling, naburige rechten, Uradex, Simim, thuiskopievergoeding, leenrecht, kabelvergoeding, beeldrecht videoclip, ISRC
16. De muziekuitgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 274
Platenfirma’s, Pluggers en promotors, Distributeurs, Publishers
Hogere kunstopleidingen, management opleidingen, zakeijke infosessies en cursussen, muziekcentra en alternatieve muziekopleidingen
Onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 343 Optreden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 345
Boekingen en management, clubs, festivals en evenementen
Belangenverenigingen en beroepsorganisaties, beheersvennootschappen
Muziekuitgever, subuitgever, muziekuitgavecontract, fondsconstructie, administratiedeal, kickbackregeling, sliding scale, een eigen fonds, de demodeal, optiecontract, voorschot, gerechtelijke ontbinding
Organisaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 348
17. Internet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 284
ALFABETISCH REGISTER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 350
World wide web, communities, online marketing, digitale distributie, een eigen website, auteursrechten en naburige rechten, ringtones, webcasting, downloads aanbieden, aggregators, platenmaatschappijen en internet, downloadsites
d e m uz i k ante n g i d s
8
9
d e m uz i k an te n g i d s
Over de auteurs
inleiding Hier ligt hij dan: de tweede editie van de (Vlaamse) Muzikantengids.Voor het samenstellen van deze gids hebben we alles nog eens zorgvuldig onder de loep genomen. Bedragen werden aangepast, voorbeelden werden up-to-date gebracht, achterhaalde passages werden geschrapt, nieuwigheden toegevoegd. We brachten ook één nieuw hoofdstuk in dit boek:‘het financieren van je creativiteit’. We hebben er ook voor gezorgd dat dj’s en producers zich iets meer thuis zullen voelen. Het mag dan wel De Muzikantengids heten, we vinden de elektronische scene en de dj-wereld minstens even boeiend en belangrijk als wat er in de pop en rock gebeurt. Aan de essentie van dit boek is echter niets gewijzigd. De Muzikantengids is nog steeds je handleiding en compagnon-de-route op de lange weg naar de eeuwige roem. Dit boek zet de zaken op een rijtje die je onderweg tegenkomt: hoe vind je een repetitiekot, hoe bouw je aan je imago, hoe geraak op de juiste podia en op de radio, hoe richt je een label op, hoe krijg je je muziek op iTunes, wat zijn de addertjes onder het gras in een platencontract, wat moet je weten van auteursrecht en publishing, enzovoort. Voor alle duidelijkheid: dit boek is géén handleiding tot succes. Een doorbraak heeft doorgaans ook te maken met talent, creativiteit, uitstraling, timing en een hoop andere factoren die zich niet in een boek laten vangen. En het belangrijkste blijft: fantastisch goeie muziek maken. We hebben geprobeerd om alles zo helder mogelijk uit te leggen. Daarom lieten we bepaalde details of nuances bewust achterwege. Aan het eind van elk hoofdstuk verwijzen we je door naar extra info. Die info, en de updates van de Muzikantengids vind je ook op www.muzikantengids.be. Voor aanvullingen, opmerkingen, verbeteringen en suggesties mag je mailen naar popadvies@poppunt.be
Jan van der Plas is muzikant, docent en muziekjournalist. Hij toerde jarenlang met de band Les Zazous en is mede verantwoordelijk voor de succesvolle kinderpop-act DD Company. Hij geeft les aan de Fontys Rockacademie en is redacteur van OOR. In 1995 publiceerde hij in Nederland de eerste editie van De Muzikantengids, een boek dat sindsdien vele edities en herdrukken beleefde.Van zijn hand zijn ook de boeken Popmuziek van A tot Z en 50 Jaar Nederpop. Verder was hij eindredacteur van diverse edities van Oor’s Popencyclopedie en nauw betrokken bij de totstandkoming van de Nederlandse Muzikantendag. In 2009 ontving hij voor zijn publicaties de Pop Media Prijs. Tijs Vastesaeger is medewerker advies en beleid bij Poppunt, het aanspreekpunt voor muzikanten en dj’s in Vlaanderen. Hij beantwoordt dagelijks vragen van muzikanten en DJ’s over de meest uiteenlopende aspecten van het muzikanten- of dj-bestaan. Je kunt hem tegenkomen op één van de vele infosessies die hij geeft in muziekcentra overal in het land. Daarnaast is hij ook een muzikant die ijverig aan de weg blijft timmeren en dus heel wat aspecten van dit boek mee aan den lijve heeft mogen ondervinden.
Poppunt Poppunt zet zich in voor muzikanten en dj’s uit pop, rock, dance en aanverwante genres.Via ons muziekplatform vi.be geraak je aan meer speelkansen op festivals, in jeugdhuizen en clubs, en airplay op radio en televisie. Je kunt bij ons terecht voor gratis advies over alle sociaalrechtelijke, fiscale en juridische kwesties.Via onze site of tipboekjes informeren we je over het bouwen van repetitielokalen, cd-uitgave, platencontracten en auteursrechten, etc. Op onze site vind je een uitgebreide adressengids met gegevens van podia, festivals, repetitieruimtes, boekingsagenten en managementbureaus, media en labels, en natuurlijk ook bands, muzikanten en dj’s, naast nieuwtjes, zoekertjes, een popeducatiekalender en podiumkansen. Ons driemaandelijkse magazine opent je blik op de muziekindustrie en tijdens Play & Produce of de Muzikantendag kan je leren van je muzikale helden. Kortom: Poppunt helpt je de weg vinden in de muzikale jungle. www.poppunt.be. Poppunt dankt zijn structurele partners:
Jan van der Plas Tijs Vastesaeger
d e m uz i k ante n g i d s
10
11
d e m uz i k an te n g i d s
Over de auteurs
inleiding Hier ligt hij dan: de tweede editie van de (Vlaamse) Muzikantengids.Voor het samenstellen van deze gids hebben we alles nog eens zorgvuldig onder de loep genomen. Bedragen werden aangepast, voorbeelden werden up-to-date gebracht, achterhaalde passages werden geschrapt, nieuwigheden toegevoegd. We brachten ook één nieuw hoofdstuk in dit boek:‘het financieren van je creativiteit’. We hebben er ook voor gezorgd dat dj’s en producers zich iets meer thuis zullen voelen. Het mag dan wel De Muzikantengids heten, we vinden de elektronische scene en de dj-wereld minstens even boeiend en belangrijk als wat er in de pop en rock gebeurt. Aan de essentie van dit boek is echter niets gewijzigd. De Muzikantengids is nog steeds je handleiding en compagnon-de-route op de lange weg naar de eeuwige roem. Dit boek zet de zaken op een rijtje die je onderweg tegenkomt: hoe vind je een repetitiekot, hoe bouw je aan je imago, hoe geraak op de juiste podia en op de radio, hoe richt je een label op, hoe krijg je je muziek op iTunes, wat zijn de addertjes onder het gras in een platencontract, wat moet je weten van auteursrecht en publishing, enzovoort. Voor alle duidelijkheid: dit boek is géén handleiding tot succes. Een doorbraak heeft doorgaans ook te maken met talent, creativiteit, uitstraling, timing en een hoop andere factoren die zich niet in een boek laten vangen. En het belangrijkste blijft: fantastisch goeie muziek maken. We hebben geprobeerd om alles zo helder mogelijk uit te leggen. Daarom lieten we bepaalde details of nuances bewust achterwege. Aan het eind van elk hoofdstuk verwijzen we je door naar extra info. Die info, en de updates van de Muzikantengids vind je ook op www.muzikantengids.be. Voor aanvullingen, opmerkingen, verbeteringen en suggesties mag je mailen naar popadvies@poppunt.be
Jan van der Plas is muzikant, docent en muziekjournalist. Hij toerde jarenlang met de band Les Zazous en is mede verantwoordelijk voor de succesvolle kinderpop-act DD Company. Hij geeft les aan de Fontys Rockacademie en is redacteur van OOR. In 1995 publiceerde hij in Nederland de eerste editie van De Muzikantengids, een boek dat sindsdien vele edities en herdrukken beleefde.Van zijn hand zijn ook de boeken Popmuziek van A tot Z en 50 Jaar Nederpop. Verder was hij eindredacteur van diverse edities van Oor’s Popencyclopedie en nauw betrokken bij de totstandkoming van de Nederlandse Muzikantendag. In 2009 ontving hij voor zijn publicaties de Pop Media Prijs. Tijs Vastesaeger is medewerker advies en beleid bij Poppunt, het aanspreekpunt voor muzikanten en dj’s in Vlaanderen. Hij beantwoordt dagelijks vragen van muzikanten en DJ’s over de meest uiteenlopende aspecten van het muzikanten- of dj-bestaan. Je kunt hem tegenkomen op één van de vele infosessies die hij geeft in muziekcentra overal in het land. Daarnaast is hij ook een muzikant die ijverig aan de weg blijft timmeren en dus heel wat aspecten van dit boek mee aan den lijve heeft mogen ondervinden.
Poppunt Poppunt zet zich in voor muzikanten en dj’s uit pop, rock, dance en aanverwante genres.Via ons muziekplatform vi.be geraak je aan meer speelkansen op festivals, in jeugdhuizen en clubs, en airplay op radio en televisie. Je kunt bij ons terecht voor gratis advies over alle sociaalrechtelijke, fiscale en juridische kwesties.Via onze site of tipboekjes informeren we je over het bouwen van repetitielokalen, cd-uitgave, platencontracten en auteursrechten, etc. Op onze site vind je een uitgebreide adressengids met gegevens van podia, festivals, repetitieruimtes, boekingsagenten en managementbureaus, media en labels, en natuurlijk ook bands, muzikanten en dj’s, naast nieuwtjes, zoekertjes, een popeducatiekalender en podiumkansen. Ons driemaandelijkse magazine opent je blik op de muziekindustrie en tijdens Play & Produce of de Muzikantendag kan je leren van je muzikale helden. Kortom: Poppunt helpt je de weg vinden in de muzikale jungle. www.poppunt.be. Poppunt dankt zijn structurele partners:
Jan van der Plas Tijs Vastesaeger
d e m uz i k ante n g i d s
10
11
d e m uz i k an te n g i d s
1 Een instrument kopen
je instrument Muziek maken begint bij een instrument. Dit hoofdstuk vertelt waar je op moet letten bij het kopen ervan en geeft een globaal overzicht van de markt voor de meest gebruikte instrumenten: gitaar, bas, keyboards, drums, zangmicrofoons en dj-sets. Ook komt aan de orde hoe je instrumenten kunt verzekeren.
Nieuw of tweedehands, kopen via internet, gitaar, basgitaar, versterker, Âkeyboards, drums, dj-sets, zangmicrofoons, draadloze systemen, verzekering
d e m uz i k ante n g i d s
I
nstrumenten waarop je de eerste beginselen kunt leren zijn niet zo duur. Een akoestische gitaar heb je al vanaf 55 euro. De goedkoopste elektrische gitaar of bas kost, inclusief een oefenversterker, zo’n 180 euro. Speelgoedkeyboards kosten vaak niet meer dan 50 euro en boven de 100 euro komen er zelfs al aardige geluiden uit. Drummers en saxofonisten zijn wat meer geld kwijt. Een eenvoudig drumstel inclusief cymbalen is er vanaf 375 euro. Een saxofoon moet al snel 500 euro opbrengen. De kwaliteit van deze goedkope instrumenten is doorgaans niet geweldig. Het is jammer als een moeilijke bespeelbaarheid het prille spelplezier verknalt. Het is daarom verstandig om in de muziekwinkel ook wat tweedehands exemplaren van duurdere modellen te proberen. Als die beter spelen of mooier klinken, kun je daar gerust voor kiezen. Bij het feit dat ze niet nieuw meer zijn, moet je bedenken dat je zelf binnen de kortste keren ook krassen maakt op je nieuwe instrument. Als je voor het eerst een instrument aanschaft, is het verstandig iemand mee te nemen die al wat langer speelt en weet waarop je moet letten.
12
Als je een tijdje bezig bent, komt er vanzelf een moment waarop je in een band wilt gaan spelen en gaan optreden. Dat is waar dit boek begint.Voor de meeste muzikanten is dit ook het moment waarop ze hun eerste echte instrument kopen. Jonge muzikanten laten zich daarbij graag inspireren door hun favoriete artiest. Dat leidt vaak tot teleurstellingen. In de studio is het geluid vaak zo bewerkt dat het nauwelijks meer lijkt op de oorspronkelijke klank. Het is daarom belangrijk zelf eerst een goed beeld te krijgen van de verschillende types die er in de handel zijn, voor je een instrument koopt. Een goede manier om de klank van bepaalde instrumenten te leren kennen is door regelmatig naar concerten te gaan, vooral in kleinere zalen waar je dicht bij het podium kunt staan en precies kunt zien en horen wat er gebeurt. Vaak doet zich na afloop de gelegenheid voor om de muzikanten iets te vragen. Doe dat gerust, de meesten voelen zich vereerd als een beginnende muzikant hen om advies vraagt. Ze zijn zelf ooit ook zo begonnen. De beste plek om instrumenten te leren kennen is uiteraard de muziekwinkel. Kijk rustig rond in een aantal winkels en vraag of je het een en ander mag proberen. De gelegenheid die je wordt geboden om op je gemak een instrument uit te zoeken is bovendien een goede graadmeter voor de service die een winkel biedt. Wees wel zo beleefd om, als je urenlang hebt rondgehangen en alles geprobeerd, niet ergens anders diezelfde gitaar te kopen omdat die daar een paar euro goedkoper is. Een winkelier die een dergelijke service verleent mag best iets duurder zijn en is bovendien iemand die je in de toekomst nog waardevolle tips kan geven. Medewerkers in een muziekwinkel zijn namelijk zelf doorgaans ook muzikant en kunnen je verder op weg helpen. Een goede winkelier zal je uitleggen dat een goed instrument niet altijd duur hoeft te zijn. Bij de bekende merken betaal je voor de naambekendheid. Veelal zijn er goedkopere, kwalitatief ook goede alternatieven voorhanden, vaak uit dezelfde fabrieken in Zuid-Oost-AziĂŤ waar de bekende merken ook hun goedkope modellen laten maken. Diezelfde winkelier zal je ook uitleggen dat er bij gitaren en bassen grote verschillen kunnen zijn tussen exemplaren. Het belangrijkste bestanddeel in deze instrumenten is hout. Iedere plank is anders en dat leidt soms tot grote verschillen in klank. Het vinden van een goede gitaar is een kwestie van veel uitproberen en goed luisteren. Een goedkope is dikwijls beter dan een dure. Uiteindelijk is de keuze een kwestie van gevoel: het instrument moet goed aanvoelen en goed klinken. Ook het uiterlijk telt mee; je moet er per slot van
13
d e m uz i k an te n g i d s
j e i n st r u m e n t
Hoofdstuk 1:
1 Een instrument kopen
je instrument Muziek maken begint bij een instrument. Dit hoofdstuk vertelt waar je op moet letten bij het kopen ervan en geeft een globaal overzicht van de markt voor de meest gebruikte instrumenten: gitaar, bas, keyboards, drums, zangmicrofoons en dj-sets. Ook komt aan de orde hoe je instrumenten kunt verzekeren.
Nieuw of tweedehands, kopen via internet, gitaar, basgitaar, versterker, Âkeyboards, drums, dj-sets, zangmicrofoons, draadloze systemen, verzekering
d e m uz i k ante n g i d s
I
nstrumenten waarop je de eerste beginselen kunt leren zijn niet zo duur. Een akoestische gitaar heb je al vanaf 55 euro. De goedkoopste elektrische gitaar of bas kost, inclusief een oefenversterker, zo’n 180 euro. Speelgoedkeyboards kosten vaak niet meer dan 50 euro en boven de 100 euro komen er zelfs al aardige geluiden uit. Drummers en saxofonisten zijn wat meer geld kwijt. Een eenvoudig drumstel inclusief cymbalen is er vanaf 375 euro. Een saxofoon moet al snel 500 euro opbrengen. De kwaliteit van deze goedkope instrumenten is doorgaans niet geweldig. Het is jammer als een moeilijke bespeelbaarheid het prille spelplezier verknalt. Het is daarom verstandig om in de muziekwinkel ook wat tweedehands exemplaren van duurdere modellen te proberen. Als die beter spelen of mooier klinken, kun je daar gerust voor kiezen. Bij het feit dat ze niet nieuw meer zijn, moet je bedenken dat je zelf binnen de kortste keren ook krassen maakt op je nieuwe instrument. Als je voor het eerst een instrument aanschaft, is het verstandig iemand mee te nemen die al wat langer speelt en weet waarop je moet letten.
12
Als je een tijdje bezig bent, komt er vanzelf een moment waarop je in een band wilt gaan spelen en gaan optreden. Dat is waar dit boek begint.Voor de meeste muzikanten is dit ook het moment waarop ze hun eerste echte instrument kopen. Jonge muzikanten laten zich daarbij graag inspireren door hun favoriete artiest. Dat leidt vaak tot teleurstellingen. In de studio is het geluid vaak zo bewerkt dat het nauwelijks meer lijkt op de oorspronkelijke klank. Het is daarom belangrijk zelf eerst een goed beeld te krijgen van de verschillende types die er in de handel zijn, voor je een instrument koopt. Een goede manier om de klank van bepaalde instrumenten te leren kennen is door regelmatig naar concerten te gaan, vooral in kleinere zalen waar je dicht bij het podium kunt staan en precies kunt zien en horen wat er gebeurt. Vaak doet zich na afloop de gelegenheid voor om de muzikanten iets te vragen. Doe dat gerust, de meesten voelen zich vereerd als een beginnende muzikant hen om advies vraagt. Ze zijn zelf ooit ook zo begonnen. De beste plek om instrumenten te leren kennen is uiteraard de muziekwinkel. Kijk rustig rond in een aantal winkels en vraag of je het een en ander mag proberen. De gelegenheid die je wordt geboden om op je gemak een instrument uit te zoeken is bovendien een goede graadmeter voor de service die een winkel biedt. Wees wel zo beleefd om, als je urenlang hebt rondgehangen en alles geprobeerd, niet ergens anders diezelfde gitaar te kopen omdat die daar een paar euro goedkoper is. Een winkelier die een dergelijke service verleent mag best iets duurder zijn en is bovendien iemand die je in de toekomst nog waardevolle tips kan geven. Medewerkers in een muziekwinkel zijn namelijk zelf doorgaans ook muzikant en kunnen je verder op weg helpen. Een goede winkelier zal je uitleggen dat een goed instrument niet altijd duur hoeft te zijn. Bij de bekende merken betaal je voor de naambekendheid. Veelal zijn er goedkopere, kwalitatief ook goede alternatieven voorhanden, vaak uit dezelfde fabrieken in Zuid-Oost-AziĂŤ waar de bekende merken ook hun goedkope modellen laten maken. Diezelfde winkelier zal je ook uitleggen dat er bij gitaren en bassen grote verschillen kunnen zijn tussen exemplaren. Het belangrijkste bestanddeel in deze instrumenten is hout. Iedere plank is anders en dat leidt soms tot grote verschillen in klank. Het vinden van een goede gitaar is een kwestie van veel uitproberen en goed luisteren. Een goedkope is dikwijls beter dan een dure. Uiteindelijk is de keuze een kwestie van gevoel: het instrument moet goed aanvoelen en goed klinken. Ook het uiterlijk telt mee; je moet er per slot van
13
d e m uz i k an te n g i d s
j e i n st r u m e n t
Hoofdstuk 1:
Leren spelen Hoe ver je komt als muzikant wordt bepaald door een combinatie van talent, vorming, doorzettingsvermogen en een factor ‘geluk’. In dit hoofdstuk hebben we het over de mogelijkheden om je eigen talent verder te ontwikkelen. Van de individuele lessen bij een privéleerkracht tot de doorgedreven opleiding aan het conservatorium.
Muziekschool, privéles, instructie dvd’s, tabsites, workshops, conservatorium, muziekcentra, muziekwinkels, alternatieve muziekscholen, infosessies over de muziekindustrie, andere opleidingen
d e m uz i k ante n g i d s
E
r zijn wonderkinderen die vanaf het eerste moment dat ze een instrument in handen hebben er al een aardig geluid uit krijgen. Maar zelfs als je heel getalenteerd bent, is les krijgen altijd goed, simpelweg om te voorkomen dat je de basistechnieken verkeerd aanleert en opnieuw het warm water gaat uitvinden. De ervaring leert dat enkele jaren muziekles het minimum is om een instrument een beetje onder de knie te krijgen. Pas als het je lukt zonder uitleg met cd’s mee te spelen, kun je het erop wagen zelfstandig verder te gaan. Maar ook dan geldt dat het goed is om iemand te hebben die je daarbij begeleidt. De goedkoopste mogelijkheid om muziekles te krijgen is bij een gemeentelijke muziekschool. Als je op 31 december van het jaar waarin je opleiding start jonger bent dan 18 jaar, betaal je 55 euro per schooljaar. Ben je ouder dan bedragen de kosten 179 euro (schooljaar 2008-2009). Een opleiding aan de muziekschool is opgesplitst in drie graden: een lagere, middelbare en hogere graad. Tot 15 jaar moet je eerst een jaar Algemene Muzikale Vorming en Samenzang volgen van 2½ uur per week. Pas daarna mag je een instrument kiezen. Ben je ouder dan 15
34
35
d e m uz i k an te n g i d s
2
dan mag je meteen een instrument volgen. Instrumentles doe je individueel (20 minuten per week) of in een kleine groep (1 uur per week). Je kunt je inschrijving ook betalen met opleidingscheques. Deze worden voor de helft betaald door de overheid en kan je aanvragen via www.vdab.be/opleidingscheques. Als je geen zin hebt in de verplichte Algemene Muzikale Vorming (notenleer), kan je ook naar alternatieve muziekscholen stappen. Deze alternatieve muziekscholen organiseren muzieklessen waarbij je je instrument ‘spelenderwijs’ leert ontdekken en gaandeweg ook noten, akkoordenschema’s of tabulatuur leert lezen. Deze alternatieve muziekscholen zijn echter een stuk duurder (van 125 tot 500 euro per jaar). Heel wat muziekwinkels bieden ook opleidingen aan. Deze koop je samen met je instrument en helpen je alvast op weg. Bij deze muziekwinkels schrijf je je meestal in voor een reeks van tien lessen.
leren spelen
Hoofdstuk 2:
Leren spelen Hoe ver je komt als muzikant wordt bepaald door een combinatie van talent, vorming, doorzettingsvermogen en een factor ‘geluk’. In dit hoofdstuk hebben we het over de mogelijkheden om je eigen talent verder te ontwikkelen. Van de individuele lessen bij een privéleerkracht tot de doorgedreven opleiding aan het conservatorium.
Muziekschool, privéles, instructie dvd’s, tabsites, workshops, conservatorium, muziekcentra, muziekwinkels, alternatieve muziekscholen, infosessies over de muziekindustrie, andere opleidingen
d e m uz i k ante n g i d s
E
r zijn wonderkinderen die vanaf het eerste moment dat ze een instrument in handen hebben er al een aardig geluid uit krijgen. Maar zelfs als je heel getalenteerd bent, is les krijgen altijd goed, simpelweg om te voorkomen dat je de basistechnieken verkeerd aanleert en opnieuw het warm water gaat uitvinden. De ervaring leert dat enkele jaren muziekles het minimum is om een instrument een beetje onder de knie te krijgen. Pas als het je lukt zonder uitleg met cd’s mee te spelen, kun je het erop wagen zelfstandig verder te gaan. Maar ook dan geldt dat het goed is om iemand te hebben die je daarbij begeleidt. De goedkoopste mogelijkheid om muziekles te krijgen is bij een gemeentelijke muziekschool. Als je op 31 december van het jaar waarin je opleiding start jonger bent dan 18 jaar, betaal je 55 euro per schooljaar. Ben je ouder dan bedragen de kosten 179 euro (schooljaar 2008-2009). Een opleiding aan de muziekschool is opgesplitst in drie graden: een lagere, middelbare en hogere graad. Tot 15 jaar moet je eerst een jaar Algemene Muzikale Vorming en Samenzang volgen van 2½ uur per week. Pas daarna mag je een instrument kiezen. Ben je ouder dan 15
34
35
d e m uz i k an te n g i d s
2
dan mag je meteen een instrument volgen. Instrumentles doe je individueel (20 minuten per week) of in een kleine groep (1 uur per week). Je kunt je inschrijving ook betalen met opleidingscheques. Deze worden voor de helft betaald door de overheid en kan je aanvragen via www.vdab.be/opleidingscheques. Als je geen zin hebt in de verplichte Algemene Muzikale Vorming (notenleer), kan je ook naar alternatieve muziekscholen stappen. Deze alternatieve muziekscholen organiseren muzieklessen waarbij je je instrument ‘spelenderwijs’ leert ontdekken en gaandeweg ook noten, akkoordenschema’s of tabulatuur leert lezen. Deze alternatieve muziekscholen zijn echter een stuk duurder (van 125 tot 500 euro per jaar). Heel wat muziekwinkels bieden ook opleidingen aan. Deze koop je samen met je instrument en helpen je alvast op weg. Bij deze muziekwinkels schrijf je je meestal in voor een reeks van tien lessen.
leren spelen
Hoofdstuk 2:
1
Hoofdstuk 3:
Dit hoofdstuk geeft praktische tips hoe je bij de start van een band de zaken meteen gestructureerd kunt aanpakken, zodat je zo snel mogelijk op het podium staat en niet binnen de kortste keren voor onplezierige verrassingen komt te staan. Achteraan dit hoofdstuk staan we ook nog stil bij het starten van een solocarrière als muzikant of dj.
Een band of solo, de muzikale koers, de juiste muzikanten, de eerste groepsvergadering, de repetitieruimte, covers spelen, zelf songs schrijven, arrangeren, de podiumact
d e m uz i k ante n g i d s
E
en nieuwe band kost veel tijd. Het scheelt echter als van het begin af aan duidelijk is wat de bedoeling is en welke weg er bewandeld gaat worden.Voordat je het initiatief neemt om een groep op te richten, moet je jezelf eerst een gewetensvraag stellen: is een band voor jou de beste vorm om in te werken? Een goede zanger(es) of rapper kan ook solo carrière maken. In de studio en op het podium kan je je laten begeleiden door studiomuzikanten of een bestaande band. Met een groep gaan werken moet een bewuste keuze zijn. Overigens, ook als je solo gaat is het de moeite waard om dit hoofdstuk te lezen. Het kan je helpen richting te geven aan je carrière. De volgende vraag die je voor jezelf moet zien te beantwoorden is: wat wordt de muzikale koers van de band? En als er eigen nummers gespeeld gaan worden: wie gaat die schrijven? Als je ze zelf schrijft: duld je andere songschrijvers naast je? Met het antwoord op die vragen ga je muzikanten benaderen. Ook als je al een band hebt, is het zinvol om nog eens na te denken over de afspraken die je onderling maakt.
42
De eerste groepsvergadering De eerste keer dat de bandleden bij elkaar zijn is veelal bepalend voor het succes van de groep. Dan blijkt namelijk of je erin slaagt met elkaar duidelijke afspraken te maken over de richting van de band en de rolverdeling. Lukt dat niet, dan valt het samenwerkingsverband al na korte tijd uit elkaar of lijdt de muziek aan een dusdanige richtingloosheid dat ze niemand opvalt. Een absolute voorwaarde is, dat bij de eerste bijeenkomst alle bandleden aanwezig zijn. Als er één met een slecht excuus niet komt opdagen, mag je veronderstellen dat hij er later ook regelmatig niet zal zijn, Je kunt dan beter een ander zoeken. Tijdens zo’n eerste bijeenkomst moet je over de volgende zaken overeenstemming zien te bereiken:
43
d e m uz i k an te n g i d s
een band beginnen
een band beginnen
De klassieke vraag voor een beginnende band is of de vriend die niet goed genoeg kan spelen maar wel een toffe gast is ook mee mag doen. Het even klassieke antwoord is: nee! Een groep is zo goed als de zwakste schakel. Iemand die veel slechter speelt, houdt de rest alleen maar tegen.Vroeg of laat valt hij er toch uit en de kans is groot dat de klap dan veel harder aankomt. Als het echt een goede vriend is, zal hij dat begrijpen. Bovendien kan er voor hem nog een schone taak zijn weggelegd als manusje-van-alles oftewel roadie. De eigen vriendenkring is doorgaans niet de beste plek om muzikanten te vinden. Iemand die je wel op weg kan helpen is je muziekdocent. Hij kent veel muzikanten en heeft een geoefend oor om hun kwaliteiten in te schatten. Muziekcentra, repetitieruimtes en muziekwinkels zijn echte pleisterplaatsen voor muzikanten. De mensen die er werken kennen er veel en weten vaak precies wie er losloopt. Ook mag je altijd een oproep ophangen op het prikbord. Programmatoren van clubs, festivals, muziekcafés zijn eveneens een dankbare bron van contacten. Ze kennen de scene goed en hebben verstand van meerdere muziekstijlen. Bovendien zullen ze de band die zij hebben helpen ontstaan, graag ook een eerste optreden gunnen.
3
De juiste muzikanten
1
Hoofdstuk 3:
Dit hoofdstuk geeft praktische tips hoe je bij de start van een band de zaken meteen gestructureerd kunt aanpakken, zodat je zo snel mogelijk op het podium staat en niet binnen de kortste keren voor onplezierige verrassingen komt te staan. Achteraan dit hoofdstuk staan we ook nog stil bij het starten van een solocarrière als muzikant of dj.
Een band of solo, de muzikale koers, de juiste muzikanten, de eerste groepsvergadering, de repetitieruimte, covers spelen, zelf songs schrijven, arrangeren, de podiumact
d e m uz i k ante n g i d s
E
en nieuwe band kost veel tijd. Het scheelt echter als van het begin af aan duidelijk is wat de bedoeling is en welke weg er bewandeld gaat worden.Voordat je het initiatief neemt om een groep op te richten, moet je jezelf eerst een gewetensvraag stellen: is een band voor jou de beste vorm om in te werken? Een goede zanger(es) of rapper kan ook solo carrière maken. In de studio en op het podium kan je je laten begeleiden door studiomuzikanten of een bestaande band. Met een groep gaan werken moet een bewuste keuze zijn. Overigens, ook als je solo gaat is het de moeite waard om dit hoofdstuk te lezen. Het kan je helpen richting te geven aan je carrière. De volgende vraag die je voor jezelf moet zien te beantwoorden is: wat wordt de muzikale koers van de band? En als er eigen nummers gespeeld gaan worden: wie gaat die schrijven? Als je ze zelf schrijft: duld je andere songschrijvers naast je? Met het antwoord op die vragen ga je muzikanten benaderen. Ook als je al een band hebt, is het zinvol om nog eens na te denken over de afspraken die je onderling maakt.
42
De eerste groepsvergadering De eerste keer dat de bandleden bij elkaar zijn is veelal bepalend voor het succes van de groep. Dan blijkt namelijk of je erin slaagt met elkaar duidelijke afspraken te maken over de richting van de band en de rolverdeling. Lukt dat niet, dan valt het samenwerkingsverband al na korte tijd uit elkaar of lijdt de muziek aan een dusdanige richtingloosheid dat ze niemand opvalt. Een absolute voorwaarde is, dat bij de eerste bijeenkomst alle bandleden aanwezig zijn. Als er één met een slecht excuus niet komt opdagen, mag je veronderstellen dat hij er later ook regelmatig niet zal zijn, Je kunt dan beter een ander zoeken. Tijdens zo’n eerste bijeenkomst moet je over de volgende zaken overeenstemming zien te bereiken:
43
d e m uz i k an te n g i d s
een band beginnen
een band beginnen
De klassieke vraag voor een beginnende band is of de vriend die niet goed genoeg kan spelen maar wel een toffe gast is ook mee mag doen. Het even klassieke antwoord is: nee! Een groep is zo goed als de zwakste schakel. Iemand die veel slechter speelt, houdt de rest alleen maar tegen.Vroeg of laat valt hij er toch uit en de kans is groot dat de klap dan veel harder aankomt. Als het echt een goede vriend is, zal hij dat begrijpen. Bovendien kan er voor hem nog een schone taak zijn weggelegd als manusje-van-alles oftewel roadie. De eigen vriendenkring is doorgaans niet de beste plek om muzikanten te vinden. Iemand die je wel op weg kan helpen is je muziekdocent. Hij kent veel muzikanten en heeft een geoefend oor om hun kwaliteiten in te schatten. Muziekcentra, repetitieruimtes en muziekwinkels zijn echte pleisterplaatsen voor muzikanten. De mensen die er werken kennen er veel en weten vaak precies wie er losloopt. Ook mag je altijd een oproep ophangen op het prikbord. Programmatoren van clubs, festivals, muziekcafés zijn eveneens een dankbare bron van contacten. Ze kennen de scene goed en hebben verstand van meerdere muziekstijlen. Bovendien zullen ze de band die zij hebben helpen ontstaan, graag ook een eerste optreden gunnen.
3
De juiste muzikanten
In de popmuziek draait alles om naambekendheid. Ben je beroemd dan stromen de zalen, clubs en discothekenvol; kent niemand je dan blijft zelfs het kleinste muziekcafé leeg. Een beginnende artiest is per definitie onbekend en heeft dus nog geen eigen publiek. Dit hoofdstuk geeft je handige tips hoe je met een slimme promotie die vicieuze cirkel kunt doorbreken.
Marketing in de popmuziek, het marketingplan, vi.be, de demo, de bio, de foto, een hype creëren, talentenjachten, Sellaband, coverbands, klantenbinding
M
uzikant zijn is meer dan alleen muziek maken. En een dj doet meer dan plaatjes draaien. Zeker in de eerste fase van je carrière moet je alles zelf bedenken en zelf doen. In de praktijk betekent dat geld en vooral tijd investeren in een demo of mixtape, een foto, een bio, T-shirts, een website en vooral veel netwerken. De ervaring leert dat de promotie meer vruchten afwerpt als je planmatig en nauwgezet te werk gaat. Het loont ook de moeite goed te kijken hoe anderen hun succes hebben opgebouwd. Zelf je band of act lanceren is een hoop werk, maar heeft ook een belangrijk voordeel. Als je zelf een publiek hebt opgebouwd en uit eigen ervaring weet hoe de zakelijke kant van het vak werkt, sta je veel sterker in onderhandelingen met managers en platenmaatschappijen, die je muziek verder moeten gaan exploiteren.
Marketing in de popmuziek Alles wat we weten over het verkopen van producten – alle ervaringsgegevens, branchegegevens en wetmatigheden – noemen we marketing. In de marketing draait alles om behoeftebevrediging. Mensen
d e m uz i k ante n g i d s
58
59
d e m uz i k an te n g i d s
4
de promotie
willen iets en jij zorgt ervoor dat het er komt. Muziek wordt op veel manieren geconsumeerd: als mp3 op de koptelefoon, als cd op de geluidsinstallatie, als achtergrondmuziek in de supermarkt, als sfeermaker in een bruin café, als toonzetter in een hippe kapsalon, als videoclip op tv, als verborgen verleider onder een commercial, als dansmuziek in discotheek, live op een podium, enzovoort. Marketing maakt je ervan bewust dat je een product maakt voor één of enkele van deze gebruiksmogelijkheden, dat je inspeelt op een bestaande behoefte. Marketing is dus meer dan alleen verkopen.Verkopen is zien kwijt te raken wat je op de plank hebt liggen. Marketing is ervoor zorgen dat je op het juiste moment de juiste producten voor je klanten klaar hebt liggen en dat ze dat ook weten. Een veelgebruikte definitie van marketing luidt als volgt: marketing is de op de markt afgestemde ontwikkeling, prijsbepaling, promotie en distributie van producten, diensten of ideeën met de bedoeling planmatig verkopen te bevorderen, een reputatie te creëren en duurzame relaties met klanten op te bouwen. Deze volzin vat precies samen wat artiesten proberen te doen: systematisch een schare fans opbouwen waaraan ze op gezette tijden een cd, een optreden of een ander product kunnen verkopen.
de promoti e
Hoofdstuk 4:
In de popmuziek draait alles om naambekendheid. Ben je beroemd dan stromen de zalen, clubs en discothekenvol; kent niemand je dan blijft zelfs het kleinste muziekcafé leeg. Een beginnende artiest is per definitie onbekend en heeft dus nog geen eigen publiek. Dit hoofdstuk geeft je handige tips hoe je met een slimme promotie die vicieuze cirkel kunt doorbreken.
Marketing in de popmuziek, het marketingplan, vi.be, de demo, de bio, de foto, een hype creëren, talentenjachten, Sellaband, coverbands, klantenbinding
M
uzikant zijn is meer dan alleen muziek maken. En een dj doet meer dan plaatjes draaien. Zeker in de eerste fase van je carrière moet je alles zelf bedenken en zelf doen. In de praktijk betekent dat geld en vooral tijd investeren in een demo of mixtape, een foto, een bio, T-shirts, een website en vooral veel netwerken. De ervaring leert dat de promotie meer vruchten afwerpt als je planmatig en nauwgezet te werk gaat. Het loont ook de moeite goed te kijken hoe anderen hun succes hebben opgebouwd. Zelf je band of act lanceren is een hoop werk, maar heeft ook een belangrijk voordeel. Als je zelf een publiek hebt opgebouwd en uit eigen ervaring weet hoe de zakelijke kant van het vak werkt, sta je veel sterker in onderhandelingen met managers en platenmaatschappijen, die je muziek verder moeten gaan exploiteren.
Marketing in de popmuziek Alles wat we weten over het verkopen van producten – alle ervaringsgegevens, branchegegevens en wetmatigheden – noemen we marketing. In de marketing draait alles om behoeftebevrediging. Mensen
d e m uz i k ante n g i d s
58
59
d e m uz i k an te n g i d s
4
de promotie
willen iets en jij zorgt ervoor dat het er komt. Muziek wordt op veel manieren geconsumeerd: als mp3 op de koptelefoon, als cd op de geluidsinstallatie, als achtergrondmuziek in de supermarkt, als sfeermaker in een bruin café, als toonzetter in een hippe kapsalon, als videoclip op tv, als verborgen verleider onder een commercial, als dansmuziek in discotheek, live op een podium, enzovoort. Marketing maakt je ervan bewust dat je een product maakt voor één of enkele van deze gebruiksmogelijkheden, dat je inspeelt op een bestaande behoefte. Marketing is dus meer dan alleen verkopen.Verkopen is zien kwijt te raken wat je op de plank hebt liggen. Marketing is ervoor zorgen dat je op het juiste moment de juiste producten voor je klanten klaar hebt liggen en dat ze dat ook weten. Een veelgebruikte definitie van marketing luidt als volgt: marketing is de op de markt afgestemde ontwikkeling, prijsbepaling, promotie en distributie van producten, diensten of ideeën met de bedoeling planmatig verkopen te bevorderen, een reputatie te creëren en duurzame relaties met klanten op te bouwen. Deze volzin vat precies samen wat artiesten proberen te doen: systematisch een schare fans opbouwen waaraan ze op gezette tijden een cd, een optreden of een ander product kunnen verkopen.
de promoti e
Hoofdstuk 4:
Bij het verkopen van muziek zijn de media onontbeerlijk. Op hun beurt hebben de media artiesten nodig om hun pagina’s en zendtijd te vullen. Omgaan met de media is een spel dat je samen moet spelen en waarvan je allebei de spelregels moet kennen. Dit hoofdstuk legt uit hoe het werkt.
Imago, de schrijvende pers, interviews, radio, televisie, clips, hitparades
d e m uz i k ante n g i d s
I
n België verschijnen per maand enkele honderden nieuwe cd’s van binnen- en buitenlandse artiesten. De meeste daarvan gaan echter onopgemerkt voorbij: we horen ze nooit en ze worden ook niet verkocht. Om je een idee te geven van de verhoudingen: Studio Brussel zet iedere maand zo’n 35 nieuwe singles op de playlist terwijl er maandelijks meer dan 300 worden afgeleverd. Gespecialiseerde maandbladen als Rif Raf hebben ruimte om ongeveer 120 cd’s te bespreken. Een blad als Humo bespreekt per maand zo’n 40 nieuwe cd’s. De meeste aandacht gaat daarbij uit naar nieuwe releases van acts die we al kennen: de nieuwe Coldplay, de nieuwe dEUS, de nieuwe Admiral Freebee en de nieuwe Hooverphonic. Om als nieuwe act daartussen aandacht te krijgen, moet je dus een enorme concurrentieslag leveren. Daarbij helpt het als je erin slaagt rond je muziek een sterk imago te creëren, iets karakteristieks waaraan mensen jou en je muziek meteen herkennen. Het begint bij het zoeken van iets waarin je afwijkt van andere mensen. Dat vergroot je uit.Vaak is het een uiterlijk kenmerk. Klassiek zijn de plat
82
83
d e m uz i k an te n g i d s
5
omgaan met de media
naar voren gekamde haren van The Beatles, het rastakapsel van Bob Marley en de make-up van Kiss. Eigentijdse varianten zijn de geblondeerde coupe van Eminem en de rood-wit-zwarte kledij van The White Stripes. Je kunt ook een act bedenken, zoals het kostschooljongenspakje van AC/DC, de sokkenact van de Red Hot Chili Peppers, of het masker en de onbekende identiteit van dj Dr. Lektroluv. Op het gladde pad naar roem is alles beter dan niks. Hoewel popmuziek de reputatie heeft van uiterlijk vertoon aan elkaar te hangen, maakt mooi of lelijk niet zoveel uit. Oogverblindend mooi is natuurlijk meegenomen, maar het gros van de popsterren heeft hooguit een markante kop. Herkenbaarheid is veel belangrijker dan schoonheid. Hetzelfde geldt voor leeftijd.Vijftigplussers als Bruce Springsteen, Phil Collins, The Rolling Stones en Paul McCartney halen nog regelmatig de top van de albumlijsten. Om maar te zwijgen over de Buena Vista Social Club. Alleen de singleslijst wordt gedomineerd door tieners en twintigers, simpelweg omdat singles alleen worden gekocht door kinderen en jonge tieners, hoewel dat laatste door de stijgende verkoop van downloads langzaamaan verschuift. Op zoek naar een goed imago zijn opvallende gedragskenmerken altijd handig. Het drugsgebruik van Kurt Cobain en het alcoholisme van André Hazes waren voor hun dood belangrijke handelsmerken. Geruchten over een bijzonder actief seksleven hebben de carrières van Prince, Madonna en Robbie Williams nooit geschaad. Je op alle vlakken exuberant gedragen (zoals Lady Gaga) brengt je makkelijk in de media en zeker als je ook nog naakt vrouwen zoent in je videoclips. Wat ook goed werkt is opzichtig ruziemaken met een andere persoon in de media. Zeker als je het daarna publiekelijk goedmaakt, zoals 50 Cent en The Game deden. Het klinkt ziek, maar ook doodgaan is een uitstekende manier om de verkoop op te vijzelen. Bob Marley, Freddie Mercury, Eva Cassidy en Ray Charles verkochten meer platen na hun dood dan ervoor. Overigens lijkt zelfdestructie het de laatste jaren niet meer zo goed te doen in de media (gelukkig hebben we Britney nog). De sterren van nu ogen opmerkelijk fit en fris. Justin Timberlake en Shakira brengen de halve dag zwetend door in het fitnesshok; Jack Johnson was tot voor kort zelfs surfkampioen. Een goed imago is iets wat goed past bij het concept en voldoende lijkt op de werkelijkheid om geloofwaardig over te komen. De platen van Jack Johnson klinken alsof ze ´s avonds na het surfen op het strand bij het kampvuur zijn opgenomen. De muziek van Shakira leent zich uitstekend voor haar opwindende buikdansje. Het geruzie van die hiphoppers past ook perfect bij de vaak boze toon van hun raps. Het kweken van een reputatie
omgaan met de media
Hoofdstuk 5:
Bij het verkopen van muziek zijn de media onontbeerlijk. Op hun beurt hebben de media artiesten nodig om hun pagina’s en zendtijd te vullen. Omgaan met de media is een spel dat je samen moet spelen en waarvan je allebei de spelregels moet kennen. Dit hoofdstuk legt uit hoe het werkt.
Imago, de schrijvende pers, interviews, radio, televisie, clips, hitparades
d e m uz i k ante n g i d s
I
n België verschijnen per maand enkele honderden nieuwe cd’s van binnen- en buitenlandse artiesten. De meeste daarvan gaan echter onopgemerkt voorbij: we horen ze nooit en ze worden ook niet verkocht. Om je een idee te geven van de verhoudingen: Studio Brussel zet iedere maand zo’n 35 nieuwe singles op de playlist terwijl er maandelijks meer dan 300 worden afgeleverd. Gespecialiseerde maandbladen als Rif Raf hebben ruimte om ongeveer 120 cd’s te bespreken. Een blad als Humo bespreekt per maand zo’n 40 nieuwe cd’s. De meeste aandacht gaat daarbij uit naar nieuwe releases van acts die we al kennen: de nieuwe Coldplay, de nieuwe dEUS, de nieuwe Admiral Freebee en de nieuwe Hooverphonic. Om als nieuwe act daartussen aandacht te krijgen, moet je dus een enorme concurrentieslag leveren. Daarbij helpt het als je erin slaagt rond je muziek een sterk imago te creëren, iets karakteristieks waaraan mensen jou en je muziek meteen herkennen. Het begint bij het zoeken van iets waarin je afwijkt van andere mensen. Dat vergroot je uit.Vaak is het een uiterlijk kenmerk. Klassiek zijn de plat
82
83
d e m uz i k an te n g i d s
5
omgaan met de media
naar voren gekamde haren van The Beatles, het rastakapsel van Bob Marley en de make-up van Kiss. Eigentijdse varianten zijn de geblondeerde coupe van Eminem en de rood-wit-zwarte kledij van The White Stripes. Je kunt ook een act bedenken, zoals het kostschooljongenspakje van AC/DC, de sokkenact van de Red Hot Chili Peppers, of het masker en de onbekende identiteit van dj Dr. Lektroluv. Op het gladde pad naar roem is alles beter dan niks. Hoewel popmuziek de reputatie heeft van uiterlijk vertoon aan elkaar te hangen, maakt mooi of lelijk niet zoveel uit. Oogverblindend mooi is natuurlijk meegenomen, maar het gros van de popsterren heeft hooguit een markante kop. Herkenbaarheid is veel belangrijker dan schoonheid. Hetzelfde geldt voor leeftijd.Vijftigplussers als Bruce Springsteen, Phil Collins, The Rolling Stones en Paul McCartney halen nog regelmatig de top van de albumlijsten. Om maar te zwijgen over de Buena Vista Social Club. Alleen de singleslijst wordt gedomineerd door tieners en twintigers, simpelweg omdat singles alleen worden gekocht door kinderen en jonge tieners, hoewel dat laatste door de stijgende verkoop van downloads langzaamaan verschuift. Op zoek naar een goed imago zijn opvallende gedragskenmerken altijd handig. Het drugsgebruik van Kurt Cobain en het alcoholisme van André Hazes waren voor hun dood belangrijke handelsmerken. Geruchten over een bijzonder actief seksleven hebben de carrières van Prince, Madonna en Robbie Williams nooit geschaad. Je op alle vlakken exuberant gedragen (zoals Lady Gaga) brengt je makkelijk in de media en zeker als je ook nog naakt vrouwen zoent in je videoclips. Wat ook goed werkt is opzichtig ruziemaken met een andere persoon in de media. Zeker als je het daarna publiekelijk goedmaakt, zoals 50 Cent en The Game deden. Het klinkt ziek, maar ook doodgaan is een uitstekende manier om de verkoop op te vijzelen. Bob Marley, Freddie Mercury, Eva Cassidy en Ray Charles verkochten meer platen na hun dood dan ervoor. Overigens lijkt zelfdestructie het de laatste jaren niet meer zo goed te doen in de media (gelukkig hebben we Britney nog). De sterren van nu ogen opmerkelijk fit en fris. Justin Timberlake en Shakira brengen de halve dag zwetend door in het fitnesshok; Jack Johnson was tot voor kort zelfs surfkampioen. Een goed imago is iets wat goed past bij het concept en voldoende lijkt op de werkelijkheid om geloofwaardig over te komen. De platen van Jack Johnson klinken alsof ze ´s avonds na het surfen op het strand bij het kampvuur zijn opgenomen. De muziek van Shakira leent zich uitstekend voor haar opwindende buikdansje. Het geruzie van die hiphoppers past ook perfect bij de vaak boze toon van hun raps. Het kweken van een reputatie
omgaan met de media
Hoofdstuk 5:
Hoofdstuk 6:
de rechtsvorm
Kruispuntbank van ondernemingen, eenmanszaak, feitelijke vereniging, vzw, vennootschap onder firma, commanditaire vennootschap, naamloze vennootschap, vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, vertrekkende bandleden, het opheffen van de band.
d e m uz i k ante n g i d s
d e r e c h t s vo r m
Rechtspersoonlijkheid,
6
Ook al speel je slechts voor onkostenvergoedingen, je muzikale activiteit is al snel een klein bedrijf. Bij de start van een onderneming is het belangrijk het een en ander vast te leggen. Allereerst hoe het bedrijf in elkaar zit en wie waarvoor aansprakelijk is. Zakelijke dingen moet je zakelijk regelen. Dit doe je met het maken van duidelijke afspraken en het kiezen van een rechtsvorm. In dit hoofdstuk lees je hoe dat in zijn werk gaat.
V
oor je er erg in hebt, heb je als beginnend muzikant of dj al heel wat afspraken gemaakt en verantwoordelijkheden op je hals gehaald. Je boekt drie dagen een studio met je band, je gaat een contract aan om te gaan draaien, enzovoort. Wie draagt de verantwoordelijkheid als er iets misloopt en vergoedt de eventuele schade? Al deze vragen beantwoord je door het kiezen van een rechtsvorm. Het zal je verbazen, maar ook als je niets regelt heb je al een rechtsvorm. In juridische zin ben je in je eentje een eenmanszaak en als je met anderen samenwerkt een feitelijke vereniging. Zolang je niet zo vaak optreedt en er weinig geld mee gemoeid is, volstaat dit. Neemt het muziek maken professionelere vormen aan, dan is het verstandig het één en ander op papier te zetten en een minder vrijblijvende rechtsvorm te kiezen. Een belangrijk onderscheid daarbij is (het feit ) of je al dan niet persoonlijk aansprakelijk blijft. Bij een éénmanszaak of een feitelijke vereniging zal je steeds zelf (of in elk geval samen met de andere leden) opdraaien voor de schade. Bij de meeste rechtspersonen is er steeds een strikte scheiding tussen je eigen bezittingen en
96
die van de rechtspersoon. Als je band failliet gaat, deel je zelf niet in de klappen. Tenzij er écht sprake is van wanbeleid, dan kan een rechter je alsnog mee verantwoordelijk verklaren. Voor het oprichten van een rechtspersoon gelden specifieke spelregels. Voor een feitelijke vereniging, een eenmanszaak of een vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid heb je géén notaris nodig en zijn de oprichtingskosten laag.Voor rechtsvormen waarin je aansprakelijkheid beperkt wordt, is de procedure lastiger en duurder.
Kruispuntbank van ondernemingen Alle ondernemingen en handelaars zijn terug te vinden in de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO). Daar vind je alle informatie over die bedrijven, bijvoorbeeld het btw-nummer, het statutaire adres en wie de aandeelhouders zijn. Een nieuw te starten onderneming meld je daar aan. Hieronder een overzicht van de verschillende ondernemingsvormen en de specifieke vereisten.
97
d e m uz i k ante n g i d s
Hoofdstuk 6:
de rechtsvorm
Kruispuntbank van ondernemingen, eenmanszaak, feitelijke vereniging, vzw, vennootschap onder firma, commanditaire vennootschap, naamloze vennootschap, vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, vertrekkende bandleden, het opheffen van de band.
d e m uz i k ante n g i d s
d e r e c h t s vo r m
Rechtspersoonlijkheid,
6
Ook al speel je slechts voor onkostenvergoedingen, je muzikale activiteit is al snel een klein bedrijf. Bij de start van een onderneming is het belangrijk het een en ander vast te leggen. Allereerst hoe het bedrijf in elkaar zit en wie waarvoor aansprakelijk is. Zakelijke dingen moet je zakelijk regelen. Dit doe je met het maken van duidelijke afspraken en het kiezen van een rechtsvorm. In dit hoofdstuk lees je hoe dat in zijn werk gaat.
V
oor je er erg in hebt, heb je als beginnend muzikant of dj al heel wat afspraken gemaakt en verantwoordelijkheden op je hals gehaald. Je boekt drie dagen een studio met je band, je gaat een contract aan om te gaan draaien, enzovoort. Wie draagt de verantwoordelijkheid als er iets misloopt en vergoedt de eventuele schade? Al deze vragen beantwoord je door het kiezen van een rechtsvorm. Het zal je verbazen, maar ook als je niets regelt heb je al een rechtsvorm. In juridische zin ben je in je eentje een eenmanszaak en als je met anderen samenwerkt een feitelijke vereniging. Zolang je niet zo vaak optreedt en er weinig geld mee gemoeid is, volstaat dit. Neemt het muziek maken professionelere vormen aan, dan is het verstandig het één en ander op papier te zetten en een minder vrijblijvende rechtsvorm te kiezen. Een belangrijk onderscheid daarbij is (het feit ) of je al dan niet persoonlijk aansprakelijk blijft. Bij een éénmanszaak of een feitelijke vereniging zal je steeds zelf (of in elk geval samen met de andere leden) opdraaien voor de schade. Bij de meeste rechtspersonen is er steeds een strikte scheiding tussen je eigen bezittingen en
96
die van de rechtspersoon. Als je band failliet gaat, deel je zelf niet in de klappen. Tenzij er écht sprake is van wanbeleid, dan kan een rechter je alsnog mee verantwoordelijk verklaren. Voor het oprichten van een rechtspersoon gelden specifieke spelregels. Voor een feitelijke vereniging, een eenmanszaak of een vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid heb je géén notaris nodig en zijn de oprichtingskosten laag.Voor rechtsvormen waarin je aansprakelijkheid beperkt wordt, is de procedure lastiger en duurder.
Kruispuntbank van ondernemingen Alle ondernemingen en handelaars zijn terug te vinden in de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO). Daar vind je alle informatie over die bedrijven, bijvoorbeeld het btw-nummer, het statutaire adres en wie de aandeelhouders zijn. Een nieuw te starten onderneming meld je daar aan. Hieronder een overzicht van de verschillende ondernemingsvormen en de specifieke vereisten.
97
d e m uz i k ante n g i d s
1 Vanaf de start van een band maak je onkosten die je later voor de belastingen kunt verrekenen met je inkomen. Daarom is het verstandig meteen een boekhouding bij te houden, zowel voor de band als individueel. Dit hoofdstuk legt uit hoe je de inkomsten en uitgaven verwerkt in een boekhouding.
Boekhouden, dagboek van ontvangsten en uitgaven, inventaris, afschrijvingen, staat van het vermogen, de resultatenrekening
d e m uz i k ante n g i d s
Z
odra je je muzikale activiteiten onderbrengt in een rechtsvorm ben je verplicht om een boekhouding bij te houden. Feitelijke verenigingen en natuurlijke personen zijn dat niet verplicht, maar ook voor hen is het verstandig achteraf precies te kunnen nagaan welke inkomsten en uitgaven er waren. Al is het maar om de juiste kosten te kunnen aftrekken en bij een belastingcontrole snel de juiste stukken te kunnen terugvinden. Of om te kunnen bewijzen dat je zelf geen baten of winsten had. Een boekhouding moet een inzichtelijk en betrouwbaar overzicht geven van alle inkomsten en uitgaven. In de praktijk komt het erop neer dat je alle financiële bewegingen opschrijft en geordend alle facturen en kasticketjes bewaart. Dat doe je voor je eigen praktijk als muzikant én voor de groep waarin je speelt. Het is handig voor de band een aparte bankrekening te hebben. Is je groep ingeschreven bij de kruispuntbank (zie hoofdstuk 6), dan open je een rekening op naam van de rechtsvorm, onder vermelding van het ondernemingsnummer. De bank zal normaal gezien ook naar de statuten van je rechtspersoon vragen. Heeft de band geen rechtspersoon dan moet één van de leden op zijn eigen naam een aparte rekening openen.
110
De eenvoudige boekhouding voor kleine vzw’s Als je trouw alle inkomsten en uitgaven op deze bankrekeningen boekt, hoef je alleen nog maar te noteren met welke bewijsstukken de verschillende posten corresponderen. Dat doe je door de post en het bijbehorende bewijsstuk een nummer te geven. Alle kasticketjes en facturen van kosten bewaar je op nummer in een ordnermap ‘uitgaven’. Voor alle inkomsten – cash of via de bank – maak je zelf een factuur. Er zijn heel wat verschillende voorwaarden waaraan een factuur moet voldoen. Als je facturen hiermee niet in orde zijn, riskeer je een boete.Voor degene die de factuur ontvangt, kan het tot gevolg hebben dat die de btw niet kan aftrekken. Zorg er dus zeker voor dat je facturen in orde zijn. Je stuurt de klant het origineel en bewaart zelf een kopie in de map ‘inkomsten’. Ook de bewijsstukken van uitgaven, zoals contracten en kopieën van verklaringen op eer in het kader van de kleine vergoedingsregeling, steek je samen in een map.
111
d e m uz i k ante n g i d s
7
de boekhouding
Ook voor je eigen administratie is het handig alle inkomsten en uitgaven uit de muziek op een aparte bankrekening onder te brengen.
de boekhouding
Hoofdstuk 7:
1 Vanaf de start van een band maak je onkosten die je later voor de belastingen kunt verrekenen met je inkomen. Daarom is het verstandig meteen een boekhouding bij te houden, zowel voor de band als individueel. Dit hoofdstuk legt uit hoe je de inkomsten en uitgaven verwerkt in een boekhouding.
Boekhouden, dagboek van ontvangsten en uitgaven, inventaris, afschrijvingen, staat van het vermogen, de resultatenrekening
d e m uz i k ante n g i d s
Z
odra je je muzikale activiteiten onderbrengt in een rechtsvorm ben je verplicht om een boekhouding bij te houden. Feitelijke verenigingen en natuurlijke personen zijn dat niet verplicht, maar ook voor hen is het verstandig achteraf precies te kunnen nagaan welke inkomsten en uitgaven er waren. Al is het maar om de juiste kosten te kunnen aftrekken en bij een belastingcontrole snel de juiste stukken te kunnen terugvinden. Of om te kunnen bewijzen dat je zelf geen baten of winsten had. Een boekhouding moet een inzichtelijk en betrouwbaar overzicht geven van alle inkomsten en uitgaven. In de praktijk komt het erop neer dat je alle financiële bewegingen opschrijft en geordend alle facturen en kasticketjes bewaart. Dat doe je voor je eigen praktijk als muzikant én voor de groep waarin je speelt. Het is handig voor de band een aparte bankrekening te hebben. Is je groep ingeschreven bij de kruispuntbank (zie hoofdstuk 6), dan open je een rekening op naam van de rechtsvorm, onder vermelding van het ondernemingsnummer. De bank zal normaal gezien ook naar de statuten van je rechtspersoon vragen. Heeft de band geen rechtspersoon dan moet één van de leden op zijn eigen naam een aparte rekening openen.
110
De eenvoudige boekhouding voor kleine vzw’s Als je trouw alle inkomsten en uitgaven op deze bankrekeningen boekt, hoef je alleen nog maar te noteren met welke bewijsstukken de verschillende posten corresponderen. Dat doe je door de post en het bijbehorende bewijsstuk een nummer te geven. Alle kasticketjes en facturen van kosten bewaar je op nummer in een ordnermap ‘uitgaven’. Voor alle inkomsten – cash of via de bank – maak je zelf een factuur. Er zijn heel wat verschillende voorwaarden waaraan een factuur moet voldoen. Als je facturen hiermee niet in orde zijn, riskeer je een boete.Voor degene die de factuur ontvangt, kan het tot gevolg hebben dat die de btw niet kan aftrekken. Zorg er dus zeker voor dat je facturen in orde zijn. Je stuurt de klant het origineel en bewaart zelf een kopie in de map ‘inkomsten’. Ook de bewijsstukken van uitgaven, zoals contracten en kopieën van verklaringen op eer in het kader van de kleine vergoedingsregeling, steek je samen in een map.
111
d e m uz i k ante n g i d s
7
de boekhouding
Ook voor je eigen administratie is het handig alle inkomsten en uitgaven uit de muziek op een aparte bankrekening onder te brengen.
de boekhouding
Hoofdstuk 7:
Zodra geld een rol gaat spelen, en dat is meestal vanaf het allereerste optreden, krijg je te maken met belastingen. Dit hoofdstuk maakt je wegwijs in de belangrijkste regelingen en legt uit hoe je er verstandig mee omgaat. De vermelde tarieven en percentages zijn van toepassing op het inkomstenjaar 2008. Op de website www.muzikantengids.be vind je de actuele tarieven plus links naar bijkomende informatie.
Ons belastingsysteem, sociaal statuut voor de kunstenaar, werkloosheidsuitkering, belasting vrije inkomsten, kleine vergoedingsregeling, belastingaangifte, beroepskosten, btw, dj’s en vj’s.
d e m uz i k ante n g i d s
O
m de belastingregels voor muzikanten te begrijpen, is het nodig dat je globaal weet hoe de belastingheffing in België in elkaar zit. De belangrijkste heffingen zijn de inkomstenbelasting en sociale zekerheidsbijdragen. Er zijn verschillende soorten van inkomstenbelasting. De voor muzikanten belangrijkste zijn:
De personenbelasting In de eerste plaats is er de personenbelasting. Hieraan zijn alle rijksinwoners die inkomsten ontvangen onderworpen. Iedereen is verplicht om in de personenbelasting al zijn inkomsten aan te geven.Voor de meeste mensen is de hoofdbrok hierin het beroepsinkomen. Daarnaast zijn er ook inkomsten van eigendommen (al of niet verhuurd), auteursrechten, kapitaal, pensioen en zo meer. De personenbelasting verloopt in schijven. Een eerste schijf van 6.150 euro is belastingvrij; heb je één kind ten laste dan verhoogt dit bedrag met 1.310 euro. Dit zijn de tarieven voor het inkomstenjaar 2008:
124
aanslag
Van 0 tot 7.560
25 % van het inkomen
Van 7.560 tot 10.760
30 % van het inkomen
Van 10.760 tot 17.920
40 % van het inkomen
Van 17.920 tot 32.860
45 % van het inkomen
Boven 32.860
50 % van het inkomen
Als werknemer moet je je weinig zorgen maken, aangezien de werkgever de volledige loonadministratie verricht.Vóór je je loon op je rekening gestort krijgt wordt er een voorheffing toegepast. Je werkgever zal je bijdrage voor de personenbelasting al van je loon aftrekken, zodat je een nettoloon ontvangt waar achteraf (in principe) géén bijkomende bijdragen meer op verschuldigd zijn. Als zelfstandige moet je zélf berekenen hoeveel belasting je moet betalen. Ook ben je zelf verantwoordelijk voor de voorafbetaling.Vooraf betalen is géén absolute verplichting. Als je het niet doet, betaal je echter een toeslag. Vennootschapsbelasting Bvba’s, nv’s en ook vzw’s die commerciële ctiviteiten ontplooien, betalen een vennootschapsbelasting over de winsten die a ze genereren. Ook de vennootschapsbelasting verloopt in schijven. De tarieven voor 2006 zijn:
Inkomstenschijf (e)
aanslag
0 tot 25.000:
24,98 %
25.000 tot 90.000:
31,93 %
90.000 tot 322.500:
35,54 %;
322.500 en meer:
33,99 %.
Jaarlijkse taks voor vzw’s Voor vzw’s met een vermogen van meer dan 25.000 euro is er ook nog de jaarlijkse taks van 0,17 % op het vermogen. Het vermogen wordt berekend door van alle investeringen de waarde te bekijken aan verkoopswaarde en daar de financiële middelen op langere termijn (meer dan één jaar) bij op te tellen. Indien dit hoger uitvalt dan 25.000 euro, moet de vereniging op eigen initiatief het
125
d e m uz i k ante n g i d s
8
BELASTINGEN EN SOCIALE ZEKERHEID
Inkomstenschijf (e)
b e l ast i n g e n e n s o c i a l e z e k e r h e i d
Hoofdstuk 8:
Zodra geld een rol gaat spelen, en dat is meestal vanaf het allereerste optreden, krijg je te maken met belastingen. Dit hoofdstuk maakt je wegwijs in de belangrijkste regelingen en legt uit hoe je er verstandig mee omgaat. De vermelde tarieven en percentages zijn van toepassing op het inkomstenjaar 2008. Op de website www.muzikantengids.be vind je de actuele tarieven plus links naar bijkomende informatie.
Ons belastingsysteem, sociaal statuut voor de kunstenaar, werkloosheidsuitkering, belasting vrije inkomsten, kleine vergoedingsregeling, belastingaangifte, beroepskosten, btw, dj’s en vj’s.
d e m uz i k ante n g i d s
O
m de belastingregels voor muzikanten te begrijpen, is het nodig dat je globaal weet hoe de belastingheffing in België in elkaar zit. De belangrijkste heffingen zijn de inkomstenbelasting en sociale zekerheidsbijdragen. Er zijn verschillende soorten van inkomstenbelasting. De voor muzikanten belangrijkste zijn:
De personenbelasting In de eerste plaats is er de personenbelasting. Hieraan zijn alle rijksinwoners die inkomsten ontvangen onderworpen. Iedereen is verplicht om in de personenbelasting al zijn inkomsten aan te geven.Voor de meeste mensen is de hoofdbrok hierin het beroepsinkomen. Daarnaast zijn er ook inkomsten van eigendommen (al of niet verhuurd), auteursrechten, kapitaal, pensioen en zo meer. De personenbelasting verloopt in schijven. Een eerste schijf van 6.150 euro is belastingvrij; heb je één kind ten laste dan verhoogt dit bedrag met 1.310 euro. Dit zijn de tarieven voor het inkomstenjaar 2008:
124
aanslag
Van 0 tot 7.560
25 % van het inkomen
Van 7.560 tot 10.760
30 % van het inkomen
Van 10.760 tot 17.920
40 % van het inkomen
Van 17.920 tot 32.860
45 % van het inkomen
Boven 32.860
50 % van het inkomen
Als werknemer moet je je weinig zorgen maken, aangezien de werkgever de volledige loonadministratie verricht.Vóór je je loon op je rekening gestort krijgt wordt er een voorheffing toegepast. Je werkgever zal je bijdrage voor de personenbelasting al van je loon aftrekken, zodat je een nettoloon ontvangt waar achteraf (in principe) géén bijkomende bijdragen meer op verschuldigd zijn. Als zelfstandige moet je zélf berekenen hoeveel belasting je moet betalen. Ook ben je zelf verantwoordelijk voor de voorafbetaling.Vooraf betalen is géén absolute verplichting. Als je het niet doet, betaal je echter een toeslag. Vennootschapsbelasting Bvba’s, nv’s en ook vzw’s die commerciële ctiviteiten ontplooien, betalen een vennootschapsbelasting over de winsten die a ze genereren. Ook de vennootschapsbelasting verloopt in schijven. De tarieven voor 2006 zijn:
Inkomstenschijf (e)
aanslag
0 tot 25.000:
24,98 %
25.000 tot 90.000:
31,93 %
90.000 tot 322.500:
35,54 %;
322.500 en meer:
33,99 %.
Jaarlijkse taks voor vzw’s Voor vzw’s met een vermogen van meer dan 25.000 euro is er ook nog de jaarlijkse taks van 0,17 % op het vermogen. Het vermogen wordt berekend door van alle investeringen de waarde te bekijken aan verkoopswaarde en daar de financiële middelen op langere termijn (meer dan één jaar) bij op te tellen. Indien dit hoger uitvalt dan 25.000 euro, moet de vereniging op eigen initiatief het
125
d e m uz i k ante n g i d s
8
BELASTINGEN EN SOCIALE ZEKERHEID
Inkomstenschijf (e)
b e l ast i n g e n e n s o c i a l e z e k e r h e i d
Hoofdstuk 8:
Hoofdstuk 9:
waar kan ik spelen? Als je gaat optreden zal je merken dat er verschillende circuits zijn, met ieder zijn eigen werkwijze en gangbare gages. Dit hoofdstuk maakt je hierin wegwijs en besteedt ook aandacht aan de mensen die je hierin verder kunnen helpen: de boeker en de manager. We hebben het eerst over waar je als muzikant terecht kan en gaan dan wat verder in op speelkansen voor dj’s.
zelf boeken, onderhandelen, optreedcontract, boekingskantoor, manager
D
Het pop/rockcircuit Het pop/rockcircuit is bij uitstek het werkterrein van de pop-, rock- en alternatieve rockbands. De carrière van een band die groot wordt in dit circuit verloopt meestal als volgt. Eerst werk je enkele jaren aan een eigen repertoire en doe je podiumervaring op door covers te spelen. De eerste optredens vind je via vrienden en kennissen, meestal dicht bij de
d e m uz i k ante n g i d s
148
9
gangbare gages, subsidies,
e Vlaamse popmuziek bestaat in grote lijnen uit drie circuits: het pop/rockcircuit, het cultuurcircuit en het commerciële circuit. Deze komen in dit hoofdstuk uitgebreid aan bod. Uiteraard is dit een heel grove indeling.Voor elk genre, of dat nu blues, punk, metal of hiphop is, bestaan er ook specifieke circuits waar quasi alleen dat specifieke genre wordt gespeeld. De beste manier om te weten te komen wat de potentiële speelplekken voor je band zijn, is te kijken op de websites van groepen die binnen hetzelfde genre en op hetzelfde niveau opereren. Doe je dit bij tien collega’s, dan krijg je een goed beeld van de potentiële afzetmarkt voor je act.
eigen kerktoren in het plaatselijke jeugdhuis of muziekcafé. Door mee te doen aan demowedstrijden en te spelen op vrije podia, geraak je af en toe eens uit je eigen streek weg. Na verloop van tijd speel je al eens in een muziekcafé, jeugdhuis of op een festivalletje enkele dorpen verderop.Via de gewonnen voorronde, halve finale en finale van de rockwedstrijd van je provincie (Frappant, Westtalent, Limbomania, Rockvonk, Oost-Vlaams Rockconcours of het Kampioenschap van Brussel) speel je jezelf in de kijker. Ondertussen heb je uiteraard je eerste opnames en online-profielen gemaakt, die je actief gebruikt om aan meer fans en dus ook optredens te komen. Ondertussen speel je wekelijks in één of ander jeugdhuis, een kleine zaal of op een festival. Soms mag je al eens het voorprogramma doen bij een bekendere groep. De finaleplaats in Humo’s Rockrally brengt je verhaal opnieuw in een stroomversnelling. Dankzij de media-aandacht speel je jezelf in de kijker bij een goede boeker/ manager en mogelijk ook een platenfirma. In de maanden en jaren die daarop
149
d e m uz i k ante n g i d s
wa a r k a n i k s p e l e n?
De verschillende circuits,
Hoofdstuk 9:
waar kan ik spelen? Als je gaat optreden zal je merken dat er verschillende circuits zijn, met ieder zijn eigen werkwijze en gangbare gages. Dit hoofdstuk maakt je hierin wegwijs en besteedt ook aandacht aan de mensen die je hierin verder kunnen helpen: de boeker en de manager. We hebben het eerst over waar je als muzikant terecht kan en gaan dan wat verder in op speelkansen voor dj’s.
zelf boeken, onderhandelen, optreedcontract, boekingskantoor, manager
D
Het pop/rockcircuit Het pop/rockcircuit is bij uitstek het werkterrein van de pop-, rock- en alternatieve rockbands. De carrière van een band die groot wordt in dit circuit verloopt meestal als volgt. Eerst werk je enkele jaren aan een eigen repertoire en doe je podiumervaring op door covers te spelen. De eerste optredens vind je via vrienden en kennissen, meestal dicht bij de
d e m uz i k ante n g i d s
148
9
gangbare gages, subsidies,
e Vlaamse popmuziek bestaat in grote lijnen uit drie circuits: het pop/rockcircuit, het cultuurcircuit en het commerciële circuit. Deze komen in dit hoofdstuk uitgebreid aan bod. Uiteraard is dit een heel grove indeling.Voor elk genre, of dat nu blues, punk, metal of hiphop is, bestaan er ook specifieke circuits waar quasi alleen dat specifieke genre wordt gespeeld. De beste manier om te weten te komen wat de potentiële speelplekken voor je band zijn, is te kijken op de websites van groepen die binnen hetzelfde genre en op hetzelfde niveau opereren. Doe je dit bij tien collega’s, dan krijg je een goed beeld van de potentiële afzetmarkt voor je act.
eigen kerktoren in het plaatselijke jeugdhuis of muziekcafé. Door mee te doen aan demowedstrijden en te spelen op vrije podia, geraak je af en toe eens uit je eigen streek weg. Na verloop van tijd speel je al eens in een muziekcafé, jeugdhuis of op een festivalletje enkele dorpen verderop.Via de gewonnen voorronde, halve finale en finale van de rockwedstrijd van je provincie (Frappant, Westtalent, Limbomania, Rockvonk, Oost-Vlaams Rockconcours of het Kampioenschap van Brussel) speel je jezelf in de kijker. Ondertussen heb je uiteraard je eerste opnames en online-profielen gemaakt, die je actief gebruikt om aan meer fans en dus ook optredens te komen. Ondertussen speel je wekelijks in één of ander jeugdhuis, een kleine zaal of op een festival. Soms mag je al eens het voorprogramma doen bij een bekendere groep. De finaleplaats in Humo’s Rockrally brengt je verhaal opnieuw in een stroomversnelling. Dankzij de media-aandacht speel je jezelf in de kijker bij een goede boeker/ manager en mogelijk ook een platenfirma. In de maanden en jaren die daarop
149
d e m uz i k ante n g i d s
wa a r k a n i k s p e l e n?
De verschillende circuits,
Rond een optreden is er altijd een hoop regelwerk, zoals het huren van geluid, licht en vervoer. Dit hoofdstuk zet deze zaken op een rijtje en geeft een aantal praktische tips. Aandacht is er ook voor de zaken die soms problemen veroorzaken: de catering, het geluidsvolume en het vertrek van de band.
Geluidsversterking, licht, PA kopen of huren, stageplan, vervoer, tourmanager, geluidsman, lichtman, roadie, soundcheck, festivals, dj’s, volume, arbeidsomstandigheden,
B
ij popmuziek wordt meestal flink wat geluidsversterking van stal gehaald. In grotere zalen en op festivals werkt men met een PA, wat een afkorting is van public address system. Hiermee bedoelt men die twee grote stapels speakers aan weerszijden van het podium. Hierin zitten aparte speakers voor de lage, de midden- en de hoge tonen. Deze worden aangestuurd door versterkers die aan de zijkant van het podium staan. De geluidstechnicus staat met zijn mengtafel en randapparatuur (galm, echo, enzovoort) in het midden van de zaal, waar hij de verschillende instrumenten goed in balans kan horen. De kabel
catering, afrekenen, PA
afbreken en vertrek
Monitors
Een geluidsinstallatie huren In de clubs is er doorgaans al een PA aanwezig. In jeugdhuizen, muziekcafés en ook het commerciële circuit gaat men er vaak van uit dat de band die huurt. In
d e m uz i k ante n g i d s
164
165
d e m uz i k ante n g i d s
10
optreden
waarmee hij de geluiden uit de microfoons ontvangt, heet een multikabel. Op het podium staan bovendien nog een aantal speakerboxen gericht op de muzikanten zodat zij zichzelf en elkaar goed kunnen horen. Dat heet een monitorinstallatie. Voor een zaal met een capaciteit tot 400 mensen is een kleine PA met een vermogen van 2 x 1.000 watt ruim voldoende. Een dergelijke PA inclusief monitors, vervoer, bediening en btw kan je huren vanaf ongeveer 400 euro. In een zaal voor ongeveer 750 bezoekers heb je 2 x 2.500 watt nodig. Daarvoor gelden huurprijzen vanaf ongeveer 500 euro. In cafés en kleine zalen tot zo’n 150 bezoekers volstaat in veel gevallen een zanginstallatie. Deze bestaat uit een mixer/versterker met een vermogen van 2 x 200 watt en bijpassende boxen. Daarmee worden alleen de zang, keyboards en eventuele akoestische instrumenten versterkt. Het drumstel en de versterkers van bas en gitaar zijn dusdanig hard dat die in dergelijke kleine zalen geen extra versterking nodig hebben. Een zanginstallatie is veel goedkoper dan een PA. Je huurt die al vanaf ongeveer 75 euro.Voor die prijs moet de installatie wel zelf meegenomen en ter plaatse opgebouwd worden. Met bediening ben je het dubbele kwijt. Let op dat er ook kleine monitorboxen worden bijgeleverd, zodat de zanger(s) en de toetsenist zichzelf kunnen horen. Bij sommige bedrijven moet je die er los bij huren. Een goede monitoring maakt een enorm verschil voor de mensen die op het podium staan. Bij kleine zalen is het gebruikelijk dat dit vanuit de mengtafel in het midden van de zaal aangestuurd wordt. In grotere zalen is er een aparte mengtafel en technieker voor voorzien. Als band voorzie je best een lijstje met wat wie in de monitors wil kunnen horen; zo vermijd je veel wrevel tijdens concerten. Als het je wat meer voor de wind gaat, kan je ook overwegen om een eigen monitormixer mee te nemen. Deze zorgt er dan voor dat de muzikanten in maximaal geluidscomfort kunnen spelen. In-ear-monitoring heeft als voordeel dat je precies naar je eigen wensen de balans krijgt die jij wilt horen en géén overspraak hebt van andere instrumenten. In het begin is dat even wennen, maar als je eraan gewend bent wil je niet meer terug. Bovendien is dit veel minder schadelijk dan de zware monitors die de klank van de zaal moeten overstemmen.
optr e de n
Hoofdstuk 10:
Rond een optreden is er altijd een hoop regelwerk, zoals het huren van geluid, licht en vervoer. Dit hoofdstuk zet deze zaken op een rijtje en geeft een aantal praktische tips. Aandacht is er ook voor de zaken die soms problemen veroorzaken: de catering, het geluidsvolume en het vertrek van de band.
Geluidsversterking, licht, PA kopen of huren, stageplan, vervoer, tourmanager, geluidsman, lichtman, roadie, soundcheck, festivals, dj’s, volume, arbeidsomstandigheden,
B
ij popmuziek wordt meestal flink wat geluidsversterking van stal gehaald. In grotere zalen en op festivals werkt men met een PA, wat een afkorting is van public address system. Hiermee bedoelt men die twee grote stapels speakers aan weerszijden van het podium. Hierin zitten aparte speakers voor de lage, de midden- en de hoge tonen. Deze worden aangestuurd door versterkers die aan de zijkant van het podium staan. De geluidstechnicus staat met zijn mengtafel en randapparatuur (galm, echo, enzovoort) in het midden van de zaal, waar hij de verschillende instrumenten goed in balans kan horen. De kabel
catering, afrekenen, PA
afbreken en vertrek
Monitors
Een geluidsinstallatie huren In de clubs is er doorgaans al een PA aanwezig. In jeugdhuizen, muziekcafés en ook het commerciële circuit gaat men er vaak van uit dat de band die huurt. In
d e m uz i k ante n g i d s
164
165
d e m uz i k ante n g i d s
10
optreden
waarmee hij de geluiden uit de microfoons ontvangt, heet een multikabel. Op het podium staan bovendien nog een aantal speakerboxen gericht op de muzikanten zodat zij zichzelf en elkaar goed kunnen horen. Dat heet een monitorinstallatie. Voor een zaal met een capaciteit tot 400 mensen is een kleine PA met een vermogen van 2 x 1.000 watt ruim voldoende. Een dergelijke PA inclusief monitors, vervoer, bediening en btw kan je huren vanaf ongeveer 400 euro. In een zaal voor ongeveer 750 bezoekers heb je 2 x 2.500 watt nodig. Daarvoor gelden huurprijzen vanaf ongeveer 500 euro. In cafés en kleine zalen tot zo’n 150 bezoekers volstaat in veel gevallen een zanginstallatie. Deze bestaat uit een mixer/versterker met een vermogen van 2 x 200 watt en bijpassende boxen. Daarmee worden alleen de zang, keyboards en eventuele akoestische instrumenten versterkt. Het drumstel en de versterkers van bas en gitaar zijn dusdanig hard dat die in dergelijke kleine zalen geen extra versterking nodig hebben. Een zanginstallatie is veel goedkoper dan een PA. Je huurt die al vanaf ongeveer 75 euro.Voor die prijs moet de installatie wel zelf meegenomen en ter plaatse opgebouwd worden. Met bediening ben je het dubbele kwijt. Let op dat er ook kleine monitorboxen worden bijgeleverd, zodat de zanger(s) en de toetsenist zichzelf kunnen horen. Bij sommige bedrijven moet je die er los bij huren. Een goede monitoring maakt een enorm verschil voor de mensen die op het podium staan. Bij kleine zalen is het gebruikelijk dat dit vanuit de mengtafel in het midden van de zaal aangestuurd wordt. In grotere zalen is er een aparte mengtafel en technieker voor voorzien. Als band voorzie je best een lijstje met wat wie in de monitors wil kunnen horen; zo vermijd je veel wrevel tijdens concerten. Als het je wat meer voor de wind gaat, kan je ook overwegen om een eigen monitormixer mee te nemen. Deze zorgt er dan voor dat de muzikanten in maximaal geluidscomfort kunnen spelen. In-ear-monitoring heeft als voordeel dat je precies naar je eigen wensen de balans krijgt die jij wilt horen en géén overspraak hebt van andere instrumenten. In het begin is dat even wennen, maar als je eraan gewend bent wil je niet meer terug. Bovendien is dit veel minder schadelijk dan de zware monitors die de klank van de zaal moeten overstemmen.
optr e de n
Hoofdstuk 10:
België is een klein land. Het ligt dus al snel voor de hand om het met je muziek verderop te zoeken. Dit hoofdstuk legt uit hoe je aan boekingen komt, met welke formaliteiten je te maken krijgt, welke technische problemen je kunt tegenkomen en waar je op moet letten bij de financiële afwikkeling.
De promotor, agent, muziekbeurzen, voor programma’s, gage, financiële afwikkeling, subsidieregelingen, reizen en verblijven, grensforma liteiten, technische tips
d e m uz i k ante n g i d s
D
e eerste vraag die zich stelt als je naar het buitenland wilt, is hoe je aan optredens komt. De ervaring leert dat proberen vanuit België iets af te spreken met een zaal een astronomische telefoonrekening oplevert. Je hebt iemand ter plekke nodig, die het zalencircuit goed kent, die weet welke gages gangbaar zijn en doet wat een boekingskantoor in België voor je doet. Zo iemand noemt men een promotor. Belgische boekers hebben in de ons omringende landen promotors met wie ze soms samenwerken. Je kunt ook zelf proberen via e-mail contacten te leggen, maar dat is een moeilijke weg. Wat af en toe gebeurt, is dat een Belgische boeker één of meerdere promoconcerten in het buitenland opzet, met als doel de aandacht te trekken van plaatselijke promotoren (én platenfirma’s of distributeurs) om zo de bal aan het rollen te krijgen. Het gangbare bemiddelingspercentage voor de promotor is 15 procent van de brutogage. Al naargelang de afspraken die je met je eigen boeker hebt, zal daar nog een stuk bijkomen.Vaak ben je
180
Gage De gage die je voor een optreden in het buitenland kan bedingen is afhankelijk van je marktwaarde. Airplay, een concertverleden in dat land en de je plaatselijke cd-verkoop dragen uiteraard bij tot een grotere naambekendheid. Daarom is het ook zo goed als onbegonnen werk om een buitenlandse tournee op te zetten in een land waar je cd niet eens uit is. Zonder naambekendheid ben je immers veroordeeld tot optredens voor bedragen van 150 euro en minder. Die zijn voor een promotor niet interessant om te boeken. Het heeft pas zin de stap te wagen als je plaat er op de markt is, op zijn minst een aantal goede recensies in de toonaangevende muziekbladen heeft gekregen en liefst ook op de radio wordt gedraaid. Ook hier kan een lokale partner (distributeur, plugger, (sub)licentienemer) van onschatbare waarde zijn. Hij of zij heeft immers al een netwerk en knowhow opgebouwd. Net als in België zijn er ook in onze buurlanden en de rest van de wereld specifieke circuits voor specifieke genres. Binnen de metalscene is het bijvoorbeeld gebruikelijk om op je kalender gewoon ‘European Tour’ of iets dergelijks in te plannen en met die data in de hand jezelf bekend te maken via fora in verschillende landen.Voor je het weet, word je geboekt. Uiteraard moet je zélf plannen wanneer je (met eigen vervoer en op eigen kosten) in welk land zal zijn. In de punkscene is het dan weer makkelijker van je op sleeptouw te laten nemen door een lokale band (en uiteraard hetzelfde in ruil te bieden). Door voorprogramma’s van andere bevriende bands te doen, kan je al snel heel wat landen zien. Uiteraard moet je het omgekeerde ook in België kunnen aanbieden. Slapen doe je gewoon bij kennissen van kennissen van mensen die je al dan niet toevallig ergens tegenkwam. In het jazzwereldje wordt al jaar en dag vrij internationaal geprogrammeerd en nog vaker gaan jazzmuzikanten uit verschillende landen met elkaar aan de slag in al dan niet tijdelijke projecten. Een blues- en reggaecircuit vind je in vrijwel ieder land. Hoe meer mainstream je muziek is, hoe groter je potentiële publiek, maar hoe moeilijker het is om snel je weg te vinden. In Nederland, Frankrijk en Zwitserland is de situatie vergelijkbaar met die in België. De gages liggen ongeveer op hetzelfde niveau, in Zwitserland zelfs 20 procent hoger. In Nederland komt het bedrag tot stand op basis van
181
d e m uz i k ante n g i d s
11
spelen in het buitenland
in totaal 25 procent van je gage kwijt aan de boeking alleen. Uiteraard kan je proberen, zodra je enige internationale naamsbekendheid hebt opgebouwd, dit percentage omlaag te krijgen.
spelen in het buitenland
Hoofdstuk 11:
België is een klein land. Het ligt dus al snel voor de hand om het met je muziek verderop te zoeken. Dit hoofdstuk legt uit hoe je aan boekingen komt, met welke formaliteiten je te maken krijgt, welke technische problemen je kunt tegenkomen en waar je op moet letten bij de financiële afwikkeling.
De promotor, agent, muziekbeurzen, voor programma’s, gage, financiële afwikkeling, subsidieregelingen, reizen en verblijven, grensforma liteiten, technische tips
d e m uz i k ante n g i d s
D
e eerste vraag die zich stelt als je naar het buitenland wilt, is hoe je aan optredens komt. De ervaring leert dat proberen vanuit België iets af te spreken met een zaal een astronomische telefoonrekening oplevert. Je hebt iemand ter plekke nodig, die het zalencircuit goed kent, die weet welke gages gangbaar zijn en doet wat een boekingskantoor in België voor je doet. Zo iemand noemt men een promotor. Belgische boekers hebben in de ons omringende landen promotors met wie ze soms samenwerken. Je kunt ook zelf proberen via e-mail contacten te leggen, maar dat is een moeilijke weg. Wat af en toe gebeurt, is dat een Belgische boeker één of meerdere promoconcerten in het buitenland opzet, met als doel de aandacht te trekken van plaatselijke promotoren (én platenfirma’s of distributeurs) om zo de bal aan het rollen te krijgen. Het gangbare bemiddelingspercentage voor de promotor is 15 procent van de brutogage. Al naargelang de afspraken die je met je eigen boeker hebt, zal daar nog een stuk bijkomen.Vaak ben je
180
Gage De gage die je voor een optreden in het buitenland kan bedingen is afhankelijk van je marktwaarde. Airplay, een concertverleden in dat land en de je plaatselijke cd-verkoop dragen uiteraard bij tot een grotere naambekendheid. Daarom is het ook zo goed als onbegonnen werk om een buitenlandse tournee op te zetten in een land waar je cd niet eens uit is. Zonder naambekendheid ben je immers veroordeeld tot optredens voor bedragen van 150 euro en minder. Die zijn voor een promotor niet interessant om te boeken. Het heeft pas zin de stap te wagen als je plaat er op de markt is, op zijn minst een aantal goede recensies in de toonaangevende muziekbladen heeft gekregen en liefst ook op de radio wordt gedraaid. Ook hier kan een lokale partner (distributeur, plugger, (sub)licentienemer) van onschatbare waarde zijn. Hij of zij heeft immers al een netwerk en knowhow opgebouwd. Net als in België zijn er ook in onze buurlanden en de rest van de wereld specifieke circuits voor specifieke genres. Binnen de metalscene is het bijvoorbeeld gebruikelijk om op je kalender gewoon ‘European Tour’ of iets dergelijks in te plannen en met die data in de hand jezelf bekend te maken via fora in verschillende landen.Voor je het weet, word je geboekt. Uiteraard moet je zélf plannen wanneer je (met eigen vervoer en op eigen kosten) in welk land zal zijn. In de punkscene is het dan weer makkelijker van je op sleeptouw te laten nemen door een lokale band (en uiteraard hetzelfde in ruil te bieden). Door voorprogramma’s van andere bevriende bands te doen, kan je al snel heel wat landen zien. Uiteraard moet je het omgekeerde ook in België kunnen aanbieden. Slapen doe je gewoon bij kennissen van kennissen van mensen die je al dan niet toevallig ergens tegenkwam. In het jazzwereldje wordt al jaar en dag vrij internationaal geprogrammeerd en nog vaker gaan jazzmuzikanten uit verschillende landen met elkaar aan de slag in al dan niet tijdelijke projecten. Een blues- en reggaecircuit vind je in vrijwel ieder land. Hoe meer mainstream je muziek is, hoe groter je potentiële publiek, maar hoe moeilijker het is om snel je weg te vinden. In Nederland, Frankrijk en Zwitserland is de situatie vergelijkbaar met die in België. De gages liggen ongeveer op hetzelfde niveau, in Zwitserland zelfs 20 procent hoger. In Nederland komt het bedrag tot stand op basis van
181
d e m uz i k ante n g i d s
11
spelen in het buitenland
in totaal 25 procent van je gage kwijt aan de boeking alleen. Uiteraard kan je proberen, zodra je enige internationale naamsbekendheid hebt opgebouwd, dit percentage omlaag te krijgen.
spelen in het buitenland
Hoofdstuk 11:
Een fantastische demo levert, als je het een beetje goed aanpakt, boekingen op en misschien een platencontract. Een hit kan zelfs je leven veranderen. Demo’s en hits worden geboren in de studio. Dit hoofdstuk gaat over het opnemen van muziek. Het geeft praktische tips voor het spelen en zingen in een studio en gaat in op de rol van de technicus en de producer. Ook legt het uit wat voor afspraken je met een studiobaas moet maken.
Meersporenopnamen, digitaal en analoog opnemen, verschillende types studio’s, huren van een studio, technicus, producer, preproductie, spelen en zingen in de studio, mixen, remixen, masteren, productie plannen en begroten, eigen-beheer-productie, studioproductie
d e m uz i k ante n g i d s
I
n een studio probeert men muziek zo goed en natuurlijk mogelijk te laten klinken. Om dat te bereiken is een omweg nodig die wel de paradox van de studio wordt genoemd.Voor een optimale geluidskwaliteit moeten microfoons zo dicht mogelijk bij de geluidsbron worden geplaatst. Zo voorkom je ook dat andere instrumenten via die microfoon binnenkomen (overspraak). Als mensen samenspelen presteert niet iedereen altijd tegelijkertijd naar beste kunnen. Daarom worden sommige partijen op een zogenaamde meersporenrecorder apart vastgelegd. Als alle instrumenten zijn opgenomen, worden de verschillende sporen met een mengtafel in de juiste verhoudingen gezet, zowel wat volume als wat stereobeeld betreft. Met elektronische apparatuur worden effecten als galm en echo toegevoegd. Het resultaat is een opname die klinkt alsof die in een huiskamer of een concertzaal werd gemaakt, maar die spel- en geluidstechnisch beter klinkt dan in werkelijkheid mogelijk is. Meersporenopnames zijn in de loop der jaren uitgegroeid tot een kunst op zich. Sommige
198
Studiotaal Het taaltje van producers en technici is doorspekt met jargon. Een studio bestaat uit een opnameruimte en een controlekamer. In de opnameruimte wordt muziek opgenomen met microfoons. Met ambience miking staat de microfoon op enige afstand van de geluidsbron om te kunnen profiteren van de akoestische eigenschappen van de opnameruimte. Close miking is het tegenovergestelde. De muziek wordt opgenomen op een meersporenrecorder, oftewel de multitrack. Om te onthouden wat er op al die sporen staat, maakt de technicus een tracksheet. Een studiosessie begint met het opnemen van de basis, die veelal bestaat uit drums, bas en soms een slaggitaar. Om strak spelen te bevorderen, krijgt de drummer een clicktrack op zijn koptelefoon, een elektronische metronoom. Om zijn collega’s op weg te helpen zingt de zanger een guide vocal mee. Na de basis volgen de overdubs, partijen waarmee het arrangement verder wordt ingekleurd. Een take is een opname. Elke muzikant streeft er naar zijn partij bij de eerste take op te nemen. Dat lukt haast nooit. Als de partij helemaal opnieuw moet, heet dat from the top. Is het eerste deel goed, dan gaat de technicus halverwege inprikken. Meestal wordt je gevraagd van een partij een stuk of vijf takes op te nemen, waarna de technicus gaat compen: de beste stukjes aan elkaar plakken. Het hart van de controlekamer is de mengtafel. Hierop wordt het volume van ieder signaal geregeld met een gain (draaiknop) en een fader (schuif). Een veelvoudige toonregeling bepaalt de klankkleur. Belangrijk onderdeel daarvan is de parametrische equalizer, die irritante frequenties verzwakt of juist een kleuring aanbrengt. Elk kanaal heeft een aantal effect sends, waarmee randapparatuur wordt aangestuurd. De belangrijkste daarvan zijn de echo (ook wel delay genaamd), de galm/reverb en de harmonizer. Dit laatste apparaat voegt een licht verstemde toon (al dan niet met een korte echo) toe, zodat het minder direct klinkt. Een chorus imiteert het Dopplereffect en moduleert om de toon heen. Ruis wordt vermeden met een noise gate, die alle signalen onder een bepaald volume tegenhoudt. Een compressor
199
d e m uz i k ante n g i d s
12
de studio
muzikanten zijn meesters in het zo creëren van hun eigen muzikale universum. Anderen verzetten zich juist tegen deze werkwijze. Zij kiezen ervoor alles in één keer op te nemen, met de mogelijkheid later sommige partijen te ‘repareren’. Sommigen gaan zelfs zover dat ze, net als in de jaren vijftig,‘live’ op twee sporen opnemen.
d e st u d i o
Hoofdstuk 12:
Een fantastische demo levert, als je het een beetje goed aanpakt, boekingen op en misschien een platencontract. Een hit kan zelfs je leven veranderen. Demo’s en hits worden geboren in de studio. Dit hoofdstuk gaat over het opnemen van muziek. Het geeft praktische tips voor het spelen en zingen in een studio en gaat in op de rol van de technicus en de producer. Ook legt het uit wat voor afspraken je met een studiobaas moet maken.
Meersporenopnamen, digitaal en analoog opnemen, verschillende types studio’s, huren van een studio, technicus, producer, preproductie, spelen en zingen in de studio, mixen, remixen, masteren, productie plannen en begroten, eigen-beheer-productie, studioproductie
d e m uz i k ante n g i d s
I
n een studio probeert men muziek zo goed en natuurlijk mogelijk te laten klinken. Om dat te bereiken is een omweg nodig die wel de paradox van de studio wordt genoemd.Voor een optimale geluidskwaliteit moeten microfoons zo dicht mogelijk bij de geluidsbron worden geplaatst. Zo voorkom je ook dat andere instrumenten via die microfoon binnenkomen (overspraak). Als mensen samenspelen presteert niet iedereen altijd tegelijkertijd naar beste kunnen. Daarom worden sommige partijen op een zogenaamde meersporenrecorder apart vastgelegd. Als alle instrumenten zijn opgenomen, worden de verschillende sporen met een mengtafel in de juiste verhoudingen gezet, zowel wat volume als wat stereobeeld betreft. Met elektronische apparatuur worden effecten als galm en echo toegevoegd. Het resultaat is een opname die klinkt alsof die in een huiskamer of een concertzaal werd gemaakt, maar die spel- en geluidstechnisch beter klinkt dan in werkelijkheid mogelijk is. Meersporenopnames zijn in de loop der jaren uitgegroeid tot een kunst op zich. Sommige
198
Studiotaal Het taaltje van producers en technici is doorspekt met jargon. Een studio bestaat uit een opnameruimte en een controlekamer. In de opnameruimte wordt muziek opgenomen met microfoons. Met ambience miking staat de microfoon op enige afstand van de geluidsbron om te kunnen profiteren van de akoestische eigenschappen van de opnameruimte. Close miking is het tegenovergestelde. De muziek wordt opgenomen op een meersporenrecorder, oftewel de multitrack. Om te onthouden wat er op al die sporen staat, maakt de technicus een tracksheet. Een studiosessie begint met het opnemen van de basis, die veelal bestaat uit drums, bas en soms een slaggitaar. Om strak spelen te bevorderen, krijgt de drummer een clicktrack op zijn koptelefoon, een elektronische metronoom. Om zijn collega’s op weg te helpen zingt de zanger een guide vocal mee. Na de basis volgen de overdubs, partijen waarmee het arrangement verder wordt ingekleurd. Een take is een opname. Elke muzikant streeft er naar zijn partij bij de eerste take op te nemen. Dat lukt haast nooit. Als de partij helemaal opnieuw moet, heet dat from the top. Is het eerste deel goed, dan gaat de technicus halverwege inprikken. Meestal wordt je gevraagd van een partij een stuk of vijf takes op te nemen, waarna de technicus gaat compen: de beste stukjes aan elkaar plakken. Het hart van de controlekamer is de mengtafel. Hierop wordt het volume van ieder signaal geregeld met een gain (draaiknop) en een fader (schuif). Een veelvoudige toonregeling bepaalt de klankkleur. Belangrijk onderdeel daarvan is de parametrische equalizer, die irritante frequenties verzwakt of juist een kleuring aanbrengt. Elk kanaal heeft een aantal effect sends, waarmee randapparatuur wordt aangestuurd. De belangrijkste daarvan zijn de echo (ook wel delay genaamd), de galm/reverb en de harmonizer. Dit laatste apparaat voegt een licht verstemde toon (al dan niet met een korte echo) toe, zodat het minder direct klinkt. Een chorus imiteert het Dopplereffect en moduleert om de toon heen. Ruis wordt vermeden met een noise gate, die alle signalen onder een bepaald volume tegenhoudt. Een compressor
199
d e m uz i k ante n g i d s
12
de studio
muzikanten zijn meesters in het zo creëren van hun eigen muzikale universum. Anderen verzetten zich juist tegen deze werkwijze. Zij kiezen ervoor alles in één keer op te nemen, met de mogelijkheid later sommige partijen te ‘repareren’. Sommigen gaan zelfs zover dat ze, net als in de jaren vijftig,‘live’ op twee sporen opnemen.
d e st u d i o
Hoofdstuk 12:
Hoofdstuk 13:
een cd in eigen beheer De eenvoudigste manier om je muziek te verspreiden is op een zelf uitgebrachte cd. Dit hoofdstuk geeft je een spoedcursus ‘hoe word ik mijn eigen platenbaas?’, met alle technische en financiële details over het maken van een cd, en handige tips voor de promotie en de distributie.
tie, barcode, cd, vinyl, dvd, toestemming van Sabam, begroting, verkoopprijs, distributie, promotie
d e m uz i k ante n g i d s
D
e meeste mensen hebben thuis al een kleine cd-fabriek. Met de pc kun je immers eenvoudig opneembare cd’s (cd-r) en dvd’s (dvd-r) branden. Met deze schijfjes kan je prima anderen laten kennismaken met je muziek. Als je gebruik maakt van op maat gesneden stickers of lightscribe en het bijbehorende vormgevingsprogramma, oogt het al snel goed. Het voordeel van zelf cd’s branden is dat je weinig moet investeren want je hoeft geen voorraad aan te houden. En als je bij nader inzien de samenstelling van je muzikale visitekaartje wilt veranderen, kan dat eenvoudig. Nadeel is dat zelfgebrande schijfjes vaker fouten bevatten en sneller beschadigd raken dan geperste exemplaren. Als je liever niet zelf kopieert, kan je ook terecht bij bedrijven die schijfjes dupliceren. Die hebben ook software en printers in huis om de hoesjes en labels er nog iets beter uit te laten zien. Zolang je niet méér dan 300 exemplaren nodig hebt is kopiëren de voordeligste oplossing. Boven dat aantal is het doorgaans goedkoper om de cd of dvd te laten persen en de hoes te laten drukken.
216
13
vormgeving, hoesinforma
Het maken van een ‘echte’ cd vergt een behoorlijke investering. Cd-fabrieken leveren namelijk met een minimumoplage van 500 exemplaren. De ervaring leert echter dat cd’s beslist niet vanzelf verkopen. Talloze muzikanten hebben op zolder dozen vol eigenbeheer-platen staan. Mensen kopen een cd pas als ze de band of artiest live hebben gezien of als ze een nummer regelmatig op de radio hebben gehoord. Omdat dat laatste met een eigenbeheer-plaat maar zelden gebeurt, is de beste promotie veel optreden. Een band die regelmatig met succes speelt en na afloop veel demo’s en T-shirts verkoopt, kan met een gerust hart een ‘echte’ cd maken. Een groep die moeite heeft om aan optredens te komen, kan beter wachten. Voor nichemarkten als metal, hiphop, dance, wereldmuziek, symfonische rock, hardcore, punk en elektronische muziek bestaan netwerken van websites, fanzines en postorderbedrijven waarlangs platen hun weg vinden naar de
e e n cd i n e ig e n b e h e e r
Kopiëren of persen,
Wanneer een eigenbeheer-plaat?
217
d e m uz i k ante n g i d s
Hoofdstuk 13:
een cd in eigen beheer De eenvoudigste manier om je muziek te verspreiden is op een zelf uitgebrachte cd. Dit hoofdstuk geeft je een spoedcursus ‘hoe word ik mijn eigen platenbaas?’, met alle technische en financiële details over het maken van een cd, en handige tips voor de promotie en de distributie.
tie, barcode, cd, vinyl, dvd, toestemming van Sabam, begroting, verkoopprijs, distributie, promotie
d e m uz i k ante n g i d s
D
e meeste mensen hebben thuis al een kleine cd-fabriek. Met de pc kun je immers eenvoudig opneembare cd’s (cd-r) en dvd’s (dvd-r) branden. Met deze schijfjes kan je prima anderen laten kennismaken met je muziek. Als je gebruik maakt van op maat gesneden stickers of lightscribe en het bijbehorende vormgevingsprogramma, oogt het al snel goed. Het voordeel van zelf cd’s branden is dat je weinig moet investeren want je hoeft geen voorraad aan te houden. En als je bij nader inzien de samenstelling van je muzikale visitekaartje wilt veranderen, kan dat eenvoudig. Nadeel is dat zelfgebrande schijfjes vaker fouten bevatten en sneller beschadigd raken dan geperste exemplaren. Als je liever niet zelf kopieert, kan je ook terecht bij bedrijven die schijfjes dupliceren. Die hebben ook software en printers in huis om de hoesjes en labels er nog iets beter uit te laten zien. Zolang je niet méér dan 300 exemplaren nodig hebt is kopiëren de voordeligste oplossing. Boven dat aantal is het doorgaans goedkoper om de cd of dvd te laten persen en de hoes te laten drukken.
216
13
vormgeving, hoesinforma
Het maken van een ‘echte’ cd vergt een behoorlijke investering. Cd-fabrieken leveren namelijk met een minimumoplage van 500 exemplaren. De ervaring leert echter dat cd’s beslist niet vanzelf verkopen. Talloze muzikanten hebben op zolder dozen vol eigenbeheer-platen staan. Mensen kopen een cd pas als ze de band of artiest live hebben gezien of als ze een nummer regelmatig op de radio hebben gehoord. Omdat dat laatste met een eigenbeheer-plaat maar zelden gebeurt, is de beste promotie veel optreden. Een band die regelmatig met succes speelt en na afloop veel demo’s en T-shirts verkoopt, kan met een gerust hart een ‘echte’ cd maken. Een groep die moeite heeft om aan optredens te komen, kan beter wachten. Voor nichemarkten als metal, hiphop, dance, wereldmuziek, symfonische rock, hardcore, punk en elektronische muziek bestaan netwerken van websites, fanzines en postorderbedrijven waarlangs platen hun weg vinden naar de
e e n cd i n e ig e n b e h e e r
Kopiëren of persen,
Wanneer een eigenbeheer-plaat?
217
d e m uz i k ante n g i d s
Een platencontract, vrijwel iedere muzikant droomt ervan. Er zijn talloze verhalen van hoe het fout kan gaan met zo’n overeenkomst. Dit hoofdstuk legt uit hoe de Belgische muziekindustrie in elkaar zit, hoe en waarom je aan een platencontract komt en waarop je moet letten tijdens de onderhandelingen, zodat de overeenkomst de basis wordt voor een succesvolle samenwerking.
De internationale en Belgische muziekindustrie, platenmaatschappij, A&R-manager, onderhan delingen, platencontract, overdracht van rech ten, royaltypercentage, verrekenbasis, kortingen, buitenlandse verkopen, looptijd, releasegarantie, de kleine lettertjes
M
uziek is wereldwijd een behoorlijk grote industrietak. Hoewel illegaal downloaden en piraterij de platenindustrie de afgelopen jaren ernstige schade hebben toegebracht, gaat het nog altijd om grote sommen geld. In 2008 bedroeg de omzet in officiële cd’s en muziek-dvd’s 18,4 miljard euro. De internationale muziekwereld wordt gedomineerd door vier multinationals: Universal Music, Sony BMG, EMI en Warner Music. Zij maken op hun beurt deel uit van concerns die ook televisie- en radiostations, uitgeverijen en internetsites bezitten. Veel van de labels die je kent uit de platenwinkel en hitparade zijn verbonden met deze bedrijven: Maatschappij Platenlabels Marktaandeel België in 2008 Universal Music Decca, Dreamworks, 31% Geffen, Interscope, Island, Mercury, Polydor Sony Music
Ariola, Arista, Columbia, 15%
Entertainment Epic, Studio 100 EMI
Blue Note, Capitol, Dino, 15% Parlophone, Virgin
Warner Music
Asylum, Atlantic, EastWest, Reprise
Bron: GfK/Ultratop, 2009
d e m uz i k ante n g i d s
234
8%
Pop/middle of the road
52%
Rock/metal/alternative
23%
R&B/soul
10%
Klassiek
4%
Dance
3%
Rap/hiphop
3%
New age
2%
Kinderpop
2%
Wereldmuziek
1%
Bron: Ultratop 2009
Wie doet wat? Binnen een platenmaatschappij bestaan verschillende type functies. Bij de majors zijn dat doorgaans ook allemaal verschillende personen. Het bedrijf staat onder leiding van een CEO (bedrijfsleider) en een CFO (financiële baas). De afdeling nationaal product staat onder leiding van de marketing manager. Hij is de chef van de afdeling en bepaalt de strategie.
• •
235
d e m uz i k ante n g i d s
14
de platenmaatschappij
Deze multinationals (majors) hebben in ons land een kleine 70 procent van de muziekmarkt in handen. Daarnaast telt ons land enkele honderden zelfstandige bedrijven (independents) die met enige regelmaat een plaat op de markt brengen, zoals Roadrunner, Play It Again Sam (PIAS),V2 Records, Munich Records, Evil Penguin Records, Zeal Records, Green LFant, No Circus en Petrol. Sommige onafhankelijken hebben hun distributie, marketing en promotie uitbesteed aan een grote maatschappij, andere doen het zelf. De majors kenmerken zich behalve door de hoogste omzet ook doordat ze zich met alle marktsegmenten bezighouden. De independents richten zich meestal op een bepaald deel van de markt. De Belgische muziekmarkt toont net als de buitenlandse markt vooral dalende tendensen de laatste jaren. Opvallend is wel dat in Vlaanderen in 2008 zowat 40 procent van de best verkochte albums van lokale bands zijn. De digitale verkoop is intussen goed voor ongeveer 8,5 procent. Dat wil vooral zeggen dat de cd- en dvd-markt nog altijd meer dan 90 procent van de omzet uitmaakt. De totale Belgische muziekmarkt was in 2008 167 miljoen euro waard.Verdeeld naar genres zagen de Belgische albumverkopen er in dat jaar zo uit:
d e p l at e n m a at s c h a p p i j
Hoofdstuk 14:
Een platencontract, vrijwel iedere muzikant droomt ervan. Er zijn talloze verhalen van hoe het fout kan gaan met zo’n overeenkomst. Dit hoofdstuk legt uit hoe de Belgische muziekindustrie in elkaar zit, hoe en waarom je aan een platencontract komt en waarop je moet letten tijdens de onderhandelingen, zodat de overeenkomst de basis wordt voor een succesvolle samenwerking.
De internationale en Belgische muziekindustrie, platenmaatschappij, A&R-manager, onderhan delingen, platencontract, overdracht van rech ten, royaltypercentage, verrekenbasis, kortingen, buitenlandse verkopen, looptijd, releasegarantie, de kleine lettertjes
M
uziek is wereldwijd een behoorlijk grote industrietak. Hoewel illegaal downloaden en piraterij de platenindustrie de afgelopen jaren ernstige schade hebben toegebracht, gaat het nog altijd om grote sommen geld. In 2008 bedroeg de omzet in officiële cd’s en muziek-dvd’s 18,4 miljard euro. De internationale muziekwereld wordt gedomineerd door vier multinationals: Universal Music, Sony BMG, EMI en Warner Music. Zij maken op hun beurt deel uit van concerns die ook televisie- en radiostations, uitgeverijen en internetsites bezitten. Veel van de labels die je kent uit de platenwinkel en hitparade zijn verbonden met deze bedrijven: Maatschappij Platenlabels Marktaandeel België in 2008 Universal Music Decca, Dreamworks, 31% Geffen, Interscope, Island, Mercury, Polydor Sony Music
Ariola, Arista, Columbia, 15%
Entertainment Epic, Studio 100 EMI
Blue Note, Capitol, Dino, 15% Parlophone, Virgin
Warner Music
Asylum, Atlantic, EastWest, Reprise
Bron: GfK/Ultratop, 2009
d e m uz i k ante n g i d s
234
8%
Pop/middle of the road
52%
Rock/metal/alternative
23%
R&B/soul
10%
Klassiek
4%
Dance
3%
Rap/hiphop
3%
New age
2%
Kinderpop
2%
Wereldmuziek
1%
Bron: Ultratop 2009
Wie doet wat? Binnen een platenmaatschappij bestaan verschillende type functies. Bij de majors zijn dat doorgaans ook allemaal verschillende personen. Het bedrijf staat onder leiding van een CEO (bedrijfsleider) en een CFO (financiële baas). De afdeling nationaal product staat onder leiding van de marketing manager. Hij is de chef van de afdeling en bepaalt de strategie.
• •
235
d e m uz i k ante n g i d s
14
de platenmaatschappij
Deze multinationals (majors) hebben in ons land een kleine 70 procent van de muziekmarkt in handen. Daarnaast telt ons land enkele honderden zelfstandige bedrijven (independents) die met enige regelmaat een plaat op de markt brengen, zoals Roadrunner, Play It Again Sam (PIAS),V2 Records, Munich Records, Evil Penguin Records, Zeal Records, Green LFant, No Circus en Petrol. Sommige onafhankelijken hebben hun distributie, marketing en promotie uitbesteed aan een grote maatschappij, andere doen het zelf. De majors kenmerken zich behalve door de hoogste omzet ook doordat ze zich met alle marktsegmenten bezighouden. De independents richten zich meestal op een bepaald deel van de markt. De Belgische muziekmarkt toont net als de buitenlandse markt vooral dalende tendensen de laatste jaren. Opvallend is wel dat in Vlaanderen in 2008 zowat 40 procent van de best verkochte albums van lokale bands zijn. De digitale verkoop is intussen goed voor ongeveer 8,5 procent. Dat wil vooral zeggen dat de cd- en dvd-markt nog altijd meer dan 90 procent van de omzet uitmaakt. De totale Belgische muziekmarkt was in 2008 167 miljoen euro waard.Verdeeld naar genres zagen de Belgische albumverkopen er in dat jaar zo uit:
d e p l at e n m a at s c h a p p i j
Hoofdstuk 14:
Als muziek in het openbaar wordt gebruikt, bijvoorbeeld op radio of televisie, hebben de muzikanten, de auteurs en de eigenaren van de opname recht op een vergoeding. Dat is zo geregeld in de auteurswet. Dit hoofdstuk legt uit hoe dat werkt en behandelt ook verwante onderwerpen zoals plagiaat en sampling.
Auteursrecht, Sabam, bewerken, vertalen, plagiaat, sampling, naburige rechten, Uradex, Simim, thuiskopie vergoeding, leenrecht, kabelvergoeding, beeldrecht videoclip, ISRC
d e m uz i k ante n g i d s
M
uziek is de optelsom van de talenten en inzet van verschillende partijen: auteurs, muzikanten en producenten. Componisten en tekstdichters (in dit boek samen auteur genoemd) worden beschermd door de auteurswet. Hierin staat dat de maker van een literair werk of van kunst daarop het auteursrecht bezit. Dat betekent dat alleen hijzelf het recht heeft om zijn werk openbaar te maken en te verveelvoudigen. In de praktijk wordt bij elke vorm van gebruik de toestemming van de auteur ‘afgekocht’ met een vergoeding. Dit geldt tijdens zijn gehele leven en tot zeventig jaar na zijn overlijden. Uiteraard kan de auteur de exploitatie uit handen geven, maar het auteursrecht blijft gedurende die hele periode van hem of zijn erfgenamen. De uitvoerende artiesten en de producent (de eigenaar van de master) weten zich op soortgelijke wijze beschermd door de wet op naburige rechten. Ook zij genieten wettelijke bescherming en krijgen dus ook een vergoeding voor hun prestatie. De beschermingsduur van muziekopnamen is tot vijftig jaar na de eerste opname.
256
Auteursrecht Sinds de Belgische ondertekening van de Conventie van Bern op 9 september 1886 geldt de regel dat een muziekstuk auteursrechtelijk beschermd is van zodra het gecreëerd is. De conventie is ondertussen al door meer dan 160 landen ondertekend (in 2006 bijvoorbeeld nog door Nepal). In de conventie worden niet alleen afspraken gemaakt over de automatische bescherming, maar wordt ook bepaald dat de toestemming van de makers/bedenkers nodig is om hun werk te gebruiken. De auteurswet in België is volledig gestoeld op de conventie en ook in de vertaling naar de praktijk werden de principes gevolgd. Aangezien het voor een gemiddelde songschrijver onbegonnen werk is om zelf te achterhalen waar en wanneer zijn nummers door muzikanten over heel de wereld werden uitgevoerd, welke radio- en tv-zenders de muziek uitzonden, waar welke reproducties (op cd, vinyl, etc.) werden verkocht of gemaakt, werden beheersvennootschappen opgericht. Die beheersvennootschappen innen de vergoedingen voor de verschillende vormen van gebruik en zorgen ervoor dat de rechthebbenden het aandeel krijgen waar ze recht op hebben. In België zijn verschillende beheersvennootschappen actief, op muziekvlak zorgt o.a. Sabam daarvoor. Sabam hanteert verschillende tarieven voor verschillende vormen van gebruik. Bij heel wat van de verschillende gebruiksvormen wordt uitgegaan van ‘collectief beheer’. Dat wil zeggen dat de beheersvennootschap bij het verlenen van toestemming voor een bepaald gebruik en de inning van de vergoeding in de plaats treedt van de rechthebbende. Dat geldt bijvoorbeeld voor de openbare mededeling (uitzending op radio en tv, muziek op fuiven, concerten, etc.), maar ook voor de mechanische reproductierechten. Als je je aansluit bij Sabam, onderteken je een overeenkomst waarin je Sabam die toelating geeft (contract van fiduciaire afstand noemen ze dat). Dat betekent meteen
257
d e m uz i k ante n g i d s
auteursrecht en naburige rechten
AUTEURSRECHT EN NABURIGE RECHTEN
Voor de rechthebbenden is het onmogelijk zelf op te volgen wie wat doet en daar vergoedingen voor te innen.Vandaar dat er beheersvennootschappen in het leven zijn geroepen: Sabam voor het auteursrecht, Uradex voor de uitvoerende kunstenaars en Simim voor de producenten. Zij incasseren vergoedingen voor muziekgebruik bij televisie- en radiostations, internetsites, concertzalen, horecagelegenheden, winkels en dergelijke. Wie geld wil kunnen ontvangen voor het gebruik van zijn of haar muziek, kan zich bij deze organisaties aansluiten.
15
Hoofdstuk 15:
Als muziek in het openbaar wordt gebruikt, bijvoorbeeld op radio of televisie, hebben de muzikanten, de auteurs en de eigenaren van de opname recht op een vergoeding. Dat is zo geregeld in de auteurswet. Dit hoofdstuk legt uit hoe dat werkt en behandelt ook verwante onderwerpen zoals plagiaat en sampling.
Auteursrecht, Sabam, bewerken, vertalen, plagiaat, sampling, naburige rechten, Uradex, Simim, thuiskopie vergoeding, leenrecht, kabelvergoeding, beeldrecht videoclip, ISRC
d e m uz i k ante n g i d s
M
uziek is de optelsom van de talenten en inzet van verschillende partijen: auteurs, muzikanten en producenten. Componisten en tekstdichters (in dit boek samen auteur genoemd) worden beschermd door de auteurswet. Hierin staat dat de maker van een literair werk of van kunst daarop het auteursrecht bezit. Dat betekent dat alleen hijzelf het recht heeft om zijn werk openbaar te maken en te verveelvoudigen. In de praktijk wordt bij elke vorm van gebruik de toestemming van de auteur ‘afgekocht’ met een vergoeding. Dit geldt tijdens zijn gehele leven en tot zeventig jaar na zijn overlijden. Uiteraard kan de auteur de exploitatie uit handen geven, maar het auteursrecht blijft gedurende die hele periode van hem of zijn erfgenamen. De uitvoerende artiesten en de producent (de eigenaar van de master) weten zich op soortgelijke wijze beschermd door de wet op naburige rechten. Ook zij genieten wettelijke bescherming en krijgen dus ook een vergoeding voor hun prestatie. De beschermingsduur van muziekopnamen is tot vijftig jaar na de eerste opname.
256
Auteursrecht Sinds de Belgische ondertekening van de Conventie van Bern op 9 september 1886 geldt de regel dat een muziekstuk auteursrechtelijk beschermd is van zodra het gecreëerd is. De conventie is ondertussen al door meer dan 160 landen ondertekend (in 2006 bijvoorbeeld nog door Nepal). In de conventie worden niet alleen afspraken gemaakt over de automatische bescherming, maar wordt ook bepaald dat de toestemming van de makers/bedenkers nodig is om hun werk te gebruiken. De auteurswet in België is volledig gestoeld op de conventie en ook in de vertaling naar de praktijk werden de principes gevolgd. Aangezien het voor een gemiddelde songschrijver onbegonnen werk is om zelf te achterhalen waar en wanneer zijn nummers door muzikanten over heel de wereld werden uitgevoerd, welke radio- en tv-zenders de muziek uitzonden, waar welke reproducties (op cd, vinyl, etc.) werden verkocht of gemaakt, werden beheersvennootschappen opgericht. Die beheersvennootschappen innen de vergoedingen voor de verschillende vormen van gebruik en zorgen ervoor dat de rechthebbenden het aandeel krijgen waar ze recht op hebben. In België zijn verschillende beheersvennootschappen actief, op muziekvlak zorgt o.a. Sabam daarvoor. Sabam hanteert verschillende tarieven voor verschillende vormen van gebruik. Bij heel wat van de verschillende gebruiksvormen wordt uitgegaan van ‘collectief beheer’. Dat wil zeggen dat de beheersvennootschap bij het verlenen van toestemming voor een bepaald gebruik en de inning van de vergoeding in de plaats treedt van de rechthebbende. Dat geldt bijvoorbeeld voor de openbare mededeling (uitzending op radio en tv, muziek op fuiven, concerten, etc.), maar ook voor de mechanische reproductierechten. Als je je aansluit bij Sabam, onderteken je een overeenkomst waarin je Sabam die toelating geeft (contract van fiduciaire afstand noemen ze dat). Dat betekent meteen
257
d e m uz i k ante n g i d s
auteursrecht en naburige rechten
AUTEURSRECHT EN NABURIGE RECHTEN
Voor de rechthebbenden is het onmogelijk zelf op te volgen wie wat doet en daar vergoedingen voor te innen.Vandaar dat er beheersvennootschappen in het leven zijn geroepen: Sabam voor het auteursrecht, Uradex voor de uitvoerende kunstenaars en Simim voor de producenten. Zij incasseren vergoedingen voor muziekgebruik bij televisie- en radiostations, internetsites, concertzalen, horecagelegenheden, winkels en dergelijke. Wie geld wil kunnen ontvangen voor het gebruik van zijn of haar muziek, kan zich bij deze organisaties aansluiten.
15
Hoofdstuk 15:
De muziekuitgever oftewel de publisher is de stille kracht in de muziek industrie. Vaak speelt hij een belangrijke rol in de totstandkoming van een hit. Over publishing bestaan veel misverstanden, waardoor vaak licht zinnig met auteursrechten wordt omgesprongen. Dit hoofdstuk legt uit wat een muziekuitgever voor je kan doen en hoe je ervoor zorgt dat hij actief voor je aan de slag gaat.
Muziekuitgever, subuitgever, muziekuitgavecontract, fondsconstructie, administratiedeal, kickbackregeling, sliding scale, eigen fonds, demodeal, optiecontract, voorschot, gerechtelijke ontbinding
d e m uz i k ante n g i d s
L
ange tijd waren muziekuitgevers bedrijven die bladmuziek op de markt brachten. Met de opkomst van de massamedia in de jaren vijftig van de vorige eeuw, veranderde hun rol. Sindsdien is de muziekuitgever meer een makelaar in songs. Hij haalt zijn geld uit de opbrengsten van het auteursrecht. Een goede muziekuitgever zal er dan ook alles aan doen om ervoor te zorgen dat de auteursrechten méér opbrengen. Namens de auteurs gaat hij op zoek naar artiesten die een liedje willen vertolken. Ook probeert hij andersoortige vormen van exploitatie, bijvoorbeeld het gebruik in reclamefilms en filmsoundtracks, te bewerkstelligen. Als de auteur ook de uitvoerende artiest is, dan regelt hij met zijn connecties een platencontract. En ook verderop zorgt hij voor ondersteuning, bijvoorbeeld door te zorgen voor een aantrekkelijk voorprogramma bij een grote act of door een extra promotionele campagne te betalen. Goede muziekuitgevers proberen hun auteurs ook opdrachtwerk te bezorgen, zoals het schrijven van reclametunes, jingles en leaders voor televisieprogramma’s. Sommige publishers hebben banden met bedrijven die achtergrondmuziek leveren aan de horeca en supermarkten. Dat kan interessante extra-inkomsten opleveren. En niet te vergeten: als een bepaald nummer dankzij je publisher op een succesvolle compilatie-cd terechtkomt,
274
Verdeelsleutels Muziekuitgevers delen mee in de auteursrechten. Als er sprake is van inkomsten uit het buitenland is er veelal ook sprake van een subuitgever in dat land. Ook die eet mee van de cake. Uitgever en subuitgever kunnen onderling een verdeling afspreken. Internationaal is echter vastgelegd dat tekstdichter en componist (alvast) samen de helft van de auteursvergoeding krijgen. De verdeling van de auteursrechten ziet er in principe als volgt uit:
auteur 50%
auteur 25%
componist 50%
Zonder muziekuitgave
componist 25%
publisher 50%
Met uitgave
275
d e m uz i k ante n g i d s
auteur 25%
componist 25%
publisher & subuitgever 50%
Met subuitgave
de m uzi e ku itg eve r
de muziekuitgever
brengt dit ook aardig wat geld op. Naast het verbeteren van de exploitatie van je auteursrechten zal de publisher ook de administratie van je auteursrecht doen. Hij controleert de statements van Sabam. Zeker als er sprake is van inkomsten uit het buitenland, kunnen hierbij nog wel eens significante verschillen aan het licht komen. Soms geeft een publisher ook een voorschot om één of meerdere demo’s op te nemen. Die stellen hem in staat om nummers te promoten bij platenfirma’s die voor een bepaalde artiest op zoek zijn naar nieuw materiaal. De afgelopen jaren is de verkoop van geluidsdragers enorm gedaald, maar zijn de inkomsten uit auteursrecht nagenoeg overeind gebleven. Daarom wordt publishing steeds meer gezien als een belangrijke bron van inkomsten. Iemand die daar actief op werkt en vooral een netwerk heeft dat veel beter is dan je eigen netwerk, kan dan zeer waardevol zijn, zeker in het begin van je carrière.Voor gevestigde auteurs die over voldoende contacten beschikking is vooral iemand nodig die goed voor hen administreert en zorgt voor extra exploitatiemogelijkheden. Dat administreren is des te belangrijk als er inkomsten zijn uit het buitenland; dan wordt het immers moeilijk om de afrekeningen te controleren. De grote internationale uitgevers hebben daarvoor hun eigen apparaat en hebben een netwerk dat sterk genoeg is om de exploitatie en bijhorende inkomsten goed te kunnen opvolgen.
16
Hoofdstuk 16:
De muziekuitgever oftewel de publisher is de stille kracht in de muziek industrie. Vaak speelt hij een belangrijke rol in de totstandkoming van een hit. Over publishing bestaan veel misverstanden, waardoor vaak licht zinnig met auteursrechten wordt omgesprongen. Dit hoofdstuk legt uit wat een muziekuitgever voor je kan doen en hoe je ervoor zorgt dat hij actief voor je aan de slag gaat.
Muziekuitgever, subuitgever, muziekuitgavecontract, fondsconstructie, administratiedeal, kickbackregeling, sliding scale, eigen fonds, demodeal, optiecontract, voorschot, gerechtelijke ontbinding
d e m uz i k ante n g i d s
L
ange tijd waren muziekuitgevers bedrijven die bladmuziek op de markt brachten. Met de opkomst van de massamedia in de jaren vijftig van de vorige eeuw, veranderde hun rol. Sindsdien is de muziekuitgever meer een makelaar in songs. Hij haalt zijn geld uit de opbrengsten van het auteursrecht. Een goede muziekuitgever zal er dan ook alles aan doen om ervoor te zorgen dat de auteursrechten méér opbrengen. Namens de auteurs gaat hij op zoek naar artiesten die een liedje willen vertolken. Ook probeert hij andersoortige vormen van exploitatie, bijvoorbeeld het gebruik in reclamefilms en filmsoundtracks, te bewerkstelligen. Als de auteur ook de uitvoerende artiest is, dan regelt hij met zijn connecties een platencontract. En ook verderop zorgt hij voor ondersteuning, bijvoorbeeld door te zorgen voor een aantrekkelijk voorprogramma bij een grote act of door een extra promotionele campagne te betalen. Goede muziekuitgevers proberen hun auteurs ook opdrachtwerk te bezorgen, zoals het schrijven van reclametunes, jingles en leaders voor televisieprogramma’s. Sommige publishers hebben banden met bedrijven die achtergrondmuziek leveren aan de horeca en supermarkten. Dat kan interessante extra-inkomsten opleveren. En niet te vergeten: als een bepaald nummer dankzij je publisher op een succesvolle compilatie-cd terechtkomt,
274
Verdeelsleutels Muziekuitgevers delen mee in de auteursrechten. Als er sprake is van inkomsten uit het buitenland is er veelal ook sprake van een subuitgever in dat land. Ook die eet mee van de cake. Uitgever en subuitgever kunnen onderling een verdeling afspreken. Internationaal is echter vastgelegd dat tekstdichter en componist (alvast) samen de helft van de auteursvergoeding krijgen. De verdeling van de auteursrechten ziet er in principe als volgt uit:
auteur 50%
auteur 25%
componist 50%
Zonder muziekuitgave
componist 25%
publisher 50%
Met uitgave
275
d e m uz i k ante n g i d s
auteur 25%
componist 25%
publisher & subuitgever 50%
Met subuitgave
de m uzi e ku itg eve r
de muziekuitgever
brengt dit ook aardig wat geld op. Naast het verbeteren van de exploitatie van je auteursrechten zal de publisher ook de administratie van je auteursrecht doen. Hij controleert de statements van Sabam. Zeker als er sprake is van inkomsten uit het buitenland, kunnen hierbij nog wel eens significante verschillen aan het licht komen. Soms geeft een publisher ook een voorschot om één of meerdere demo’s op te nemen. Die stellen hem in staat om nummers te promoten bij platenfirma’s die voor een bepaalde artiest op zoek zijn naar nieuw materiaal. De afgelopen jaren is de verkoop van geluidsdragers enorm gedaald, maar zijn de inkomsten uit auteursrecht nagenoeg overeind gebleven. Daarom wordt publishing steeds meer gezien als een belangrijke bron van inkomsten. Iemand die daar actief op werkt en vooral een netwerk heeft dat veel beter is dan je eigen netwerk, kan dan zeer waardevol zijn, zeker in het begin van je carrière.Voor gevestigde auteurs die over voldoende contacten beschikking is vooral iemand nodig die goed voor hen administreert en zorgt voor extra exploitatiemogelijkheden. Dat administreren is des te belangrijk als er inkomsten zijn uit het buitenland; dan wordt het immers moeilijk om de afrekeningen te controleren. De grote internationale uitgevers hebben daarvoor hun eigen apparaat en hebben een netwerk dat sterk genoeg is om de exploitatie en bijhorende inkomsten goed te kunnen opvolgen.
16
Hoofdstuk 16:
Internet heeft de afgelopen jaren de wereld veranderd en dus ook de muziekindustrie. Vaak wordt het internet aangehaald als oorzaak van tal van negatieve evoluties, maar tegelijk ontstaan er onschatbaar veel nieuwe mogelijkheden. Dit hoofdstuk schetst hoe het internet kan func tioneren als informatiekanaal, verkoopkanaal en promotiekanaal, en hoe je daar nog beter gebruik van kan maken.
World wide web, communities, online marketing, digitale distributie, een eigen website, auteursrechten en naburige rechten, ringtones, webcasting, downloads aanbieden, aggregators, platenmaatschappijen en internet, downloadsites, social networking. het gratis model
d e m uz i k ante n g i d s
S
inds het internet algemeen ingang vond, en zeker sinds de opkomst van breedbandtoegang in zowat alle gezinnen, wordt naar hartenlust van alles gedownload en online gezet. Dit biedt niet alleen de mogelijkheid om de informatie die je zoekt bijzonder snel te vinden, maar ook om je eigen muziek wereldwijd bekend te maken. Gewoon je eigen website bouwen is vandaag de dag niet meer voldoende. Als je het een beetje hedendaags wil aanpakken moet je naast een eigen website minstens ook een profiel hebben op Facebook en Netlog. Het dagdagelijkse nieuws over jezelf als artiest of over je band verspreid je via Twitter, en je statusupdates op Facebook. Op alle social-networksites zorg je er natuurlijk ook voor dat er een pagina of profiel is van je band waar mensen fan van kunnen worden. Naast de brede social-networksites moet je natuurlijk ook aanwezig zijn op de specifieke muzieknetwerken zoals vi.be en MySpace. Je doet er ook goed aan om alle informatie over je muziek en je band op Last FM op punt te houden. Om helemaal volop in het wereldwijde web aanwezig te zijn heb je natuurlijk ook een videokanaal op youtube en
284
Je eigen website Mogelijke geïnteresseerden zullen in de eerste plaats je bandnaam googlen. Er bestaat heel wat informatie over hoe je makkelijker door zoekmachines gevonden kan worden. De Engelse term hiervoor is SEO (search-engineoptimization). De meeste zoekrobots, en meer bepaald de Googlebot, werken met een ingewikkelde formule waarbij ze automatisch alle tekst op je site screenen. De zoekrobot gaat na welke woorden en woordcombinaties vaak voorkomen. Hierbij kijken ze alleen naar de tekst die ook zichtbaar is voor het publiek, niet naar verborgen tekst in de code van je website. Op basis van die tekstanalyse weet de googlebot waar jouw site over gaat.Vervolgens wordt nagegaan hoeveel andere sites die over de zelfde informatie gaan, linken naar jouw website. Ook de populariteit van die websites en je eigen website wordt mee in de weegschaal gelegd. De meest populaire sites (met het meeste bezoekers en waar het meest naar gelinkt wordt) komen bovenaan in de zoekresultaten. Die worden immers als ‘meest relevant’ beschouwd. Als je bandnaam ‘Parijs’ zou zijn, zou je het bijzonder moeilijk hebben om snel bovenaan in de zoekresultaten te staan. Websites bestaan er in allerlei soorten. Heel wat bands kiezen voor een soort blog-site (bv. Wordpress) waar in korte berichten het belangrijkste nieuws wordt gepost en een concertkalender wordt bijgehouden. Soulwax koos op een gegeven moment voor een website waarop niet eens informatie stond, maar waarbij het geheel gewoon één grote visuele trip was. Andere bands maken er een hoogstaand visueel staaltje van, volledig opgebouwd in flash en met allerlei toeters en bellen. Het nadeel van websites met bijvoorbeeld een video als achtergrond layer is dat ze traag laden, zelfs bij een breedbandverbinding. Een tweede nadeel is het feit dat tekst die in een grafisch element zit (bv. in een foto of in een flash-animatie) niet kan gelezen worden door zoekmachines. Nu steeds meer mensen over een Smartphone beschikken (bijvoorbeeld een iPhone) en dus ook steeds vaker een website bekijken op een scherm van 320 x 480 pixels moet je ook daar rekening mee houden. Als je een website
285
d e m uz i k ante n g i d s
internet
internet
Vimeo en fotoalbums op Flickr en Picasa. Het is ook altijd leuk als er op Wikipedia een goed resultaat staat over jouw band (zowel op de Engelse als de Nederlandstalige versie). Het wereldwijde web heeft één gigantisch voordeel: je kan je informatie aan heel de wereld kwijt, maar het heeft ook een gigantisch nadeel: er kruipt onvoorstelbaar veel tijd en werk in.
17
Hoofdstuk 17:
Internet heeft de afgelopen jaren de wereld veranderd en dus ook de muziekindustrie. Vaak wordt het internet aangehaald als oorzaak van tal van negatieve evoluties, maar tegelijk ontstaan er onschatbaar veel nieuwe mogelijkheden. Dit hoofdstuk schetst hoe het internet kan func tioneren als informatiekanaal, verkoopkanaal en promotiekanaal, en hoe je daar nog beter gebruik van kan maken.
World wide web, communities, online marketing, digitale distributie, een eigen website, auteursrechten en naburige rechten, ringtones, webcasting, downloads aanbieden, aggregators, platenmaatschappijen en internet, downloadsites, social networking. het gratis model
d e m uz i k ante n g i d s
S
inds het internet algemeen ingang vond, en zeker sinds de opkomst van breedbandtoegang in zowat alle gezinnen, wordt naar hartenlust van alles gedownload en online gezet. Dit biedt niet alleen de mogelijkheid om de informatie die je zoekt bijzonder snel te vinden, maar ook om je eigen muziek wereldwijd bekend te maken. Gewoon je eigen website bouwen is vandaag de dag niet meer voldoende. Als je het een beetje hedendaags wil aanpakken moet je naast een eigen website minstens ook een profiel hebben op Facebook en Netlog. Het dagdagelijkse nieuws over jezelf als artiest of over je band verspreid je via Twitter, en je statusupdates op Facebook. Op alle social-networksites zorg je er natuurlijk ook voor dat er een pagina of profiel is van je band waar mensen fan van kunnen worden. Naast de brede social-networksites moet je natuurlijk ook aanwezig zijn op de specifieke muzieknetwerken zoals vi.be en MySpace. Je doet er ook goed aan om alle informatie over je muziek en je band op Last FM op punt te houden. Om helemaal volop in het wereldwijde web aanwezig te zijn heb je natuurlijk ook een videokanaal op youtube en
284
Je eigen website Mogelijke geïnteresseerden zullen in de eerste plaats je bandnaam googlen. Er bestaat heel wat informatie over hoe je makkelijker door zoekmachines gevonden kan worden. De Engelse term hiervoor is SEO (search-engineoptimization). De meeste zoekrobots, en meer bepaald de Googlebot, werken met een ingewikkelde formule waarbij ze automatisch alle tekst op je site screenen. De zoekrobot gaat na welke woorden en woordcombinaties vaak voorkomen. Hierbij kijken ze alleen naar de tekst die ook zichtbaar is voor het publiek, niet naar verborgen tekst in de code van je website. Op basis van die tekstanalyse weet de googlebot waar jouw site over gaat.Vervolgens wordt nagegaan hoeveel andere sites die over de zelfde informatie gaan, linken naar jouw website. Ook de populariteit van die websites en je eigen website wordt mee in de weegschaal gelegd. De meest populaire sites (met het meeste bezoekers en waar het meest naar gelinkt wordt) komen bovenaan in de zoekresultaten. Die worden immers als ‘meest relevant’ beschouwd. Als je bandnaam ‘Parijs’ zou zijn, zou je het bijzonder moeilijk hebben om snel bovenaan in de zoekresultaten te staan. Websites bestaan er in allerlei soorten. Heel wat bands kiezen voor een soort blog-site (bv. Wordpress) waar in korte berichten het belangrijkste nieuws wordt gepost en een concertkalender wordt bijgehouden. Soulwax koos op een gegeven moment voor een website waarop niet eens informatie stond, maar waarbij het geheel gewoon één grote visuele trip was. Andere bands maken er een hoogstaand visueel staaltje van, volledig opgebouwd in flash en met allerlei toeters en bellen. Het nadeel van websites met bijvoorbeeld een video als achtergrond layer is dat ze traag laden, zelfs bij een breedbandverbinding. Een tweede nadeel is het feit dat tekst die in een grafisch element zit (bv. in een foto of in een flash-animatie) niet kan gelezen worden door zoekmachines. Nu steeds meer mensen over een Smartphone beschikken (bijvoorbeeld een iPhone) en dus ook steeds vaker een website bekijken op een scherm van 320 x 480 pixels moet je ook daar rekening mee houden. Als je een website
285
d e m uz i k ante n g i d s
internet
internet
Vimeo en fotoalbums op Flickr en Picasa. Het is ook altijd leuk als er op Wikipedia een goed resultaat staat over jouw band (zowel op de Engelse als de Nederlandstalige versie). Het wereldwijde web heeft één gigantisch voordeel: je kan je informatie aan heel de wereld kwijt, maar het heeft ook een gigantisch nadeel: er kruipt onvoorstelbaar veel tijd en werk in.
17
Hoofdstuk 17:
Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren. De belangrijkste van die beperkingen is wel geld. Waar vind je gulle gevers? Hoe diep moet je vooroverbuigen om subsidies te kunnen ontvangen? En tast sponsoring je artistieke vrijheid en credibiliteit aan?
Een begroting maken, reclame, sponsoring, giften, risicokapitaal, subsidies, dossiers opstellen
d e m uz i k ante n g i d s
L
ang geleden bestond de kunstenaar bij de gratie van een mecenas, een gulle gever, beschermheer of opdrachtgever die er voor zorgde dat de kunstenaar een inkomen had. Het mecenaat bestaat vandaag de dag nog altijd, maar heeft in zo goed als alle gevallen plaats gemaakt voor ondernemerschap of subsidies. Die laatste twee lijken elkaars tegenpool. Ofwel kies je voor de afhankelijkheid van de subsidiekraan, ofwel ga je vol voor de commerciële exploitatie van je creaties ook al betekent dat dat je een pak toegiften moet doen om de leefbaarheid in de vrije markt te kunnen blijven garanderen. In de praktijk is deze tegenstelling goed te overbruggen. Een artiest kan rond bepaalde aspecten een commercieel model uitbouwen (bijvoorbeeld de concerten in eigen land) en voor anderen aspecten (bijvoorbeeld een tour in het buitenland) een subsidiedossier indienen. Voor zowat elke stap die je als artiest zet is er kapitaal nodig. Het begint al bij de investering in je instrument(en) en de eerste repetitie.Voor de meeste bands en dj’s is er een vrij lange periode waarin muziek niet meer is dan een dure hobby. Het
302
De begroting Met een goede begroting kan je drie dingen tegelijk doen. Een eerste aspect van het begroten is het inschatten en structureren van alle inkomsten en uitgaven. Als je een begroting opmaakt voor een buitenlandse toer, zal je immers niet alleen moeten kijken naar de gages die je ontvangt ter plekke, maar ook naar met hoeveel mensen je wil afreizen, hoe je je zal verplaatsen, waar je gaat overnachten, of er visa- of andere kosten zijn, en ga zo maar door. Door een begroting op te maken, maak je automatisch ook een realistischer plan op van de activiteiten die je zal ondernemen. De eerste keer dat je voor een toer, een cd, een productie, een concert, etc. een begroting opmaakt, zal je wellicht nog een behoorlijk aantal aspecten vergeten. Begroten is dus een talent dat je gaandeweg ontwikkelt of waar meer ervaren muzikanten of managers heel wat goede input kunnen leveren. Risico analyse Een tweede element van een goede begroting is de risicoanalyse. Pas wanneer je een goed beeld hebt van alle inkomsten en uitgaven, kan je bekijken hoe groot het financiële risico is. Het risico is de spanning tussen het beste en het slechtste scenario. Als je een cd maakt, kan je niet altijd inschatten hoeveel cd’s er zullen verkocht raken. Het beste scenario is dat alle cd’s verkocht zijn, het slechtste scenario is een zeer beperkte verkoop (bv. 100 stuks). Ook hier geldt de regel dat je op basis van ervaring steeds beter zal leren inschatten wat al of niet realistisch is. Voorbeeld: het maken van de cd heeft alles bij elkaar 8.600 euro gekost, er werden 1.000 exemplaren van gedrukt waarvan 100 exemplaren promokopies zijn. De cd wordt alleen na optredens verkocht. De verkoopprijs is 15 euro.
303
d e m uz i k ante n g i d s
H ET FIN A N C IEREN VA N J E C RE ATIVITEIT
HET FINANCIEREN VAN JE CREATIVITEIT
gros van de muzikanten en dj’s geraakt die fase nooit voorbij.Voor de beperkte selectie geluksvogels die er wél iets mee verdienen, blijven de uitdagingen groot. Hoe geraak je immers aan het nodige kapitaal om een cd en annex videoclips te maken, hoe financier je het dure buitenlandse avontuur, hoe kan je muziek maken en er zelf ook nog iets aan proberen over te houden? De antwoorden op deze vragen zijn niet steeds eenvoudig. Het beste vertrekpunt is doorgaans een goede begroting van de geplande activiteit. Pas wanneer je een goed zicht hebt op het financiële risico of het financieel tekort, kan je stappen zetten om dit risico te verkleinen of het tekort op te vangen.
18
Hoofdstuk 18:
Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren. De belangrijkste van die beperkingen is wel geld. Waar vind je gulle gevers? Hoe diep moet je vooroverbuigen om subsidies te kunnen ontvangen? En tast sponsoring je artistieke vrijheid en credibiliteit aan?
Een begroting maken, reclame, sponsoring, giften, risicokapitaal, subsidies, dossiers opstellen
d e m uz i k ante n g i d s
L
ang geleden bestond de kunstenaar bij de gratie van een mecenas, een gulle gever, beschermheer of opdrachtgever die er voor zorgde dat de kunstenaar een inkomen had. Het mecenaat bestaat vandaag de dag nog altijd, maar heeft in zo goed als alle gevallen plaats gemaakt voor ondernemerschap of subsidies. Die laatste twee lijken elkaars tegenpool. Ofwel kies je voor de afhankelijkheid van de subsidiekraan, ofwel ga je vol voor de commerciële exploitatie van je creaties ook al betekent dat dat je een pak toegiften moet doen om de leefbaarheid in de vrije markt te kunnen blijven garanderen. In de praktijk is deze tegenstelling goed te overbruggen. Een artiest kan rond bepaalde aspecten een commercieel model uitbouwen (bijvoorbeeld de concerten in eigen land) en voor anderen aspecten (bijvoorbeeld een tour in het buitenland) een subsidiedossier indienen. Voor zowat elke stap die je als artiest zet is er kapitaal nodig. Het begint al bij de investering in je instrument(en) en de eerste repetitie.Voor de meeste bands en dj’s is er een vrij lange periode waarin muziek niet meer is dan een dure hobby. Het
302
De begroting Met een goede begroting kan je drie dingen tegelijk doen. Een eerste aspect van het begroten is het inschatten en structureren van alle inkomsten en uitgaven. Als je een begroting opmaakt voor een buitenlandse toer, zal je immers niet alleen moeten kijken naar de gages die je ontvangt ter plekke, maar ook naar met hoeveel mensen je wil afreizen, hoe je je zal verplaatsen, waar je gaat overnachten, of er visa- of andere kosten zijn, en ga zo maar door. Door een begroting op te maken, maak je automatisch ook een realistischer plan op van de activiteiten die je zal ondernemen. De eerste keer dat je voor een toer, een cd, een productie, een concert, etc. een begroting opmaakt, zal je wellicht nog een behoorlijk aantal aspecten vergeten. Begroten is dus een talent dat je gaandeweg ontwikkelt of waar meer ervaren muzikanten of managers heel wat goede input kunnen leveren. Risico analyse Een tweede element van een goede begroting is de risicoanalyse. Pas wanneer je een goed beeld hebt van alle inkomsten en uitgaven, kan je bekijken hoe groot het financiële risico is. Het risico is de spanning tussen het beste en het slechtste scenario. Als je een cd maakt, kan je niet altijd inschatten hoeveel cd’s er zullen verkocht raken. Het beste scenario is dat alle cd’s verkocht zijn, het slechtste scenario is een zeer beperkte verkoop (bv. 100 stuks). Ook hier geldt de regel dat je op basis van ervaring steeds beter zal leren inschatten wat al of niet realistisch is. Voorbeeld: het maken van de cd heeft alles bij elkaar 8.600 euro gekost, er werden 1.000 exemplaren van gedrukt waarvan 100 exemplaren promokopies zijn. De cd wordt alleen na optredens verkocht. De verkoopprijs is 15 euro.
303
d e m uz i k ante n g i d s
H ET FIN A N C IEREN VA N J E C RE ATIVITEIT
HET FINANCIEREN VAN JE CREATIVITEIT
gros van de muzikanten en dj’s geraakt die fase nooit voorbij.Voor de beperkte selectie geluksvogels die er wél iets mee verdienen, blijven de uitdagingen groot. Hoe geraak je immers aan het nodige kapitaal om een cd en annex videoclips te maken, hoe financier je het dure buitenlandse avontuur, hoe kan je muziek maken en er zelf ook nog iets aan proberen over te houden? De antwoorden op deze vragen zijn niet steeds eenvoudig. Het beste vertrekpunt is doorgaans een goede begroting van de geplande activiteit. Pas wanneer je een goed zicht hebt op het financiële risico of het financieel tekort, kan je stappen zetten om dit risico te verkleinen of het tekort op te vangen.
18
Hoofdstuk 18:
muziek als beroep In de vorige hoofdstukken kon je lezen hoe het zit met platencontracten, auteursrechten, optredens en dergelijke. Dit hoofdstuk laat zien hoe die inkomsten zich tot elkaar verhouden, zodat je beter prioriteiten kan stellen bij het onderhandelen met de verschillende marktpartijen. Ook laat dit hoofdstuk zien waar een professioneel muzikant mee te maken krijgt: de risico’s van het vak, de uitkeringen en ook de ondersteuning vanuit de belangenorganisaties. Het zal je helpen om een realistisch beeld te krijgen van de leefbaarheid van het muzikant of dj zijn.
inkomsten van bekende rockbands, popzangers, dj/producers en coverbands, gemengde beroepspraktijk, spelen met een uitkering, risico’s van het vak, verzekeringen, pensioen, belangenorgani-
• • • • •
Zij hebben meer tijd, meer contacten, meer knowhow of kapitaal om jouw belangen te behartigen. Het is de kunst ervoor te zorgen dat hun vergoeding in verhouding is met hun toegevoegde waarde. De
Hoeveel verdient een bekende rockband? Het eerste voorbeeld is economisch gezien de meest complexe samenwerkingsvorm in de popmuziek: de rockgroep. Ingewikkeld omdat er veel mensen van moeten leven en er vaak sprake is van een gedeeld leiderschap. In dit voorbeeld gaan we uit van een rockband van vier personen die in het boekjaar zijn eerste hit en goedverkopende album scoort. De band treedt regelmatig op in het clubcircuit en staat op een flink aantal zomerfestivals. Optredens Aangezien de Belgische clubs relatief klein zijn, liggen de gages voor de artiesten voor clubconcerten niet zeer hoog. Deze gekende rockband kiest er dan ook voor om minder clubconcerten te doen, maar méér festivals. In het boekjaar komt de band uit op acht cluboptredens en 30 festivals. Gemiddeld komen er 500 betalende bezoekers naar de concerten die ieder 15 euro entree betalen. Zoals we gezien hebben, bepaalt die marktwaarde de hoogte van de gage. In dit geval: 3.000 euro. Omdat de band bekend staat als een prima live-act liggen de gages op festivals een stuk hoger: 8.500 euro. Bij de concerten neemt de band een tourmanager, een roadie, een eigen geluidsman en een eigen lichtman mee. In totaal dus vier man personeel. Om dit gezelschap te kunnen vervoeren maakt de band ook aanzienlijke reis- en verblijfskosten. Onze band deed tevens een kleine tournee van 10 optredens in het buitenland om de buitenlandse release van de cd te ondersteunen. Het waren voornamelijk clubconcerten waarvoor ze gemiddeld 1.000 euro kregen. De reiskosten werden dankzij subsidies voor 60 procent terugbetaald. Om de kosten te drukken werd voor die concerten alleen een geluidsman en tourmanager meegenomen.
19
saties, steunpunten
B
ands en artiesten halen hun inkomsten uit verschillende bronnen: optredens, merchandising, platenverkoop en verschillende rechten. Je kan deze natuurlijk allemaal zelf in eigen beheer houden, maar de kans is dan groot dat je aan muziek maken haast niet meer toekomt. Daarom besteden professionals doorgaans veel taken uit aan anderen: de boeker (de verkoop van optredens) de promo(girls) (de verkoop van merchandising na optredens) de platenmaatschappij (de verkoop van cd’s en downloads) de muziekuitgever (de auteursrechten) de manager (de algemene zakelijke leiding).
komende pagina’s laten de huishoudboekjes zien van verschillende typen acts. Wat ze met elkaar gemeen hebben is dat ze ieder op hun eigen manier succesvol zijn, iets wat mede het gevolg is van de keuzes die ze hebben gemaakt. In dit hoofdstuk worden heel wat bedragen genoemd en berekeningen gemaakt. Ze zijn gebaseerd op ervaringen van mensen uit de praktijk. Dit neemt niet weg dat elke carrière en situatie anders is en dat het in jouw geval geheel andere bedragen kan opleveren. Je moet de rekenvoorbeelden in dit hoofdstuk dan ook met enige zin voor relativering lezen.
m u z i e k al s b e r o e p
Hoofdstuk 19:
d e m uz i k ante n g i d s
316
317
d e m uz i k ante n g i d s
muziek als beroep In de vorige hoofdstukken kon je lezen hoe het zit met platencontracten, auteursrechten, optredens en dergelijke. Dit hoofdstuk laat zien hoe die inkomsten zich tot elkaar verhouden, zodat je beter prioriteiten kan stellen bij het onderhandelen met de verschillende marktpartijen. Ook laat dit hoofdstuk zien waar een professioneel muzikant mee te maken krijgt: de risico’s van het vak, de uitkeringen en ook de ondersteuning vanuit de belangenorganisaties. Het zal je helpen om een realistisch beeld te krijgen van de leefbaarheid van het muzikant of dj zijn.
inkomsten van bekende rockbands, popzangers, dj/producers en coverbands, gemengde beroepspraktijk, spelen met een uitkering, risico’s van het vak, verzekeringen, pensioen, belangenorgani-
• • • • •
Zij hebben meer tijd, meer contacten, meer knowhow of kapitaal om jouw belangen te behartigen. Het is de kunst ervoor te zorgen dat hun vergoeding in verhouding is met hun toegevoegde waarde. De
Hoeveel verdient een bekende rockband? Het eerste voorbeeld is economisch gezien de meest complexe samenwerkingsvorm in de popmuziek: de rockgroep. Ingewikkeld omdat er veel mensen van moeten leven en er vaak sprake is van een gedeeld leiderschap. In dit voorbeeld gaan we uit van een rockband van vier personen die in het boekjaar zijn eerste hit en goedverkopende album scoort. De band treedt regelmatig op in het clubcircuit en staat op een flink aantal zomerfestivals. Optredens Aangezien de Belgische clubs relatief klein zijn, liggen de gages voor de artiesten voor clubconcerten niet zeer hoog. Deze gekende rockband kiest er dan ook voor om minder clubconcerten te doen, maar méér festivals. In het boekjaar komt de band uit op acht cluboptredens en 30 festivals. Gemiddeld komen er 500 betalende bezoekers naar de concerten die ieder 15 euro entree betalen. Zoals we gezien hebben, bepaalt die marktwaarde de hoogte van de gage. In dit geval: 3.000 euro. Omdat de band bekend staat als een prima live-act liggen de gages op festivals een stuk hoger: 8.500 euro. Bij de concerten neemt de band een tourmanager, een roadie, een eigen geluidsman en een eigen lichtman mee. In totaal dus vier man personeel. Om dit gezelschap te kunnen vervoeren maakt de band ook aanzienlijke reis- en verblijfskosten. Onze band deed tevens een kleine tournee van 10 optredens in het buitenland om de buitenlandse release van de cd te ondersteunen. Het waren voornamelijk clubconcerten waarvoor ze gemiddeld 1.000 euro kregen. De reiskosten werden dankzij subsidies voor 60 procent terugbetaald. Om de kosten te drukken werd voor die concerten alleen een geluidsman en tourmanager meegenomen.
19
saties, steunpunten
B
ands en artiesten halen hun inkomsten uit verschillende bronnen: optredens, merchandising, platenverkoop en verschillende rechten. Je kan deze natuurlijk allemaal zelf in eigen beheer houden, maar de kans is dan groot dat je aan muziek maken haast niet meer toekomt. Daarom besteden professionals doorgaans veel taken uit aan anderen: de boeker (de verkoop van optredens) de promo(girls) (de verkoop van merchandising na optredens) de platenmaatschappij (de verkoop van cd’s en downloads) de muziekuitgever (de auteursrechten) de manager (de algemene zakelijke leiding).
komende pagina’s laten de huishoudboekjes zien van verschillende typen acts. Wat ze met elkaar gemeen hebben is dat ze ieder op hun eigen manier succesvol zijn, iets wat mede het gevolg is van de keuzes die ze hebben gemaakt. In dit hoofdstuk worden heel wat bedragen genoemd en berekeningen gemaakt. Ze zijn gebaseerd op ervaringen van mensen uit de praktijk. Dit neemt niet weg dat elke carrière en situatie anders is en dat het in jouw geval geheel andere bedragen kan opleveren. Je moet de rekenvoorbeelden in dit hoofdstuk dan ook met enige zin voor relativering lezen.
m u z i e k al s b e r o e p
Hoofdstuk 19:
d e m uz i k ante n g i d s
316
317
d e m uz i k ante n g i d s