E-learning szansą dla osób niepełnosprawnych str. 4 E-learning wzorami opisany str.6 E-learning w nauczaniu literatury? str.12 Technologia informacyjna i komunikacyjna w szkole ...czyli czas na e-learning! str.14 Zdalne zarządzanie procesem budowy multimedialnych materiałów elearningowych str.17 Jak wykorzystać platformę moodle? str.27
2
Od Redaktora Porozmawiajmy o tym czym jest informacja. Informacja, której tworzenie jest jednym z najszczytniejszych zadań człowieka na świecie. Informacja będąca prostym rozszerzaniem zakresu wiedzy o ludziach i faktach jest tym czynnikiem, który nieustannie rewoltuje społeczeństwa i pcha je naprzód. Po to, aby zapragnąć ulepszeń, innowacji i modernizacji trzeba najpierw poznać własne połoŜenie, jego stosunek do innych zespołów ludzkich i moŜliwości poprawy. Bez takiej wiedzy nie powstanie
rozumna
chęć
zmian,
bo
odruchów
moŜna
dokonywać na ślepo, ale w dokonywaniu kaŜdego przewrotu intelektualnego konieczne jest posiadanie informacji. Natomiast posiadanie
informacji,
zwłaszcza
tych,
które
moŜemy
praktycznie stosować to nasza wiedza. Jednak pozostawiliśmy gdzieś tutaj lukę, przerwę pomiędzy informacją, a wiedzą. Łącznik, który stanowi sedno egzystencji nie tylko ludzkiej. Uczenie się – czyli przechodzenie z nieświadomej niewiedzy, poprzez
etap
uświadomienia
niewiedzy,
aŜ
do
nauki
i uświadomienia wiedzy. Zapraszam na Forum.
Piotr Peszko [ppeszko@gmail.com]
3
E-learning szansą dla osób niepełnosprawnych „Błogosławione wieki, Ewa Wajs informatyk, pracuję w Zespole Szkół Kształcenia Ustawicznego w Krośnie, współpracownik Regionalnego Ośrodka Kształcenia na Odległość działającym przy ZSKU w Krośnie, trener e-learningu
które zrozumieją, Ŝe wiedza świat ocali, gdy wszystkim zaświeci” Wacław Potocki
Aby wszyscy ludzie mogli znaleźć godne miejsce w społeczeństwie informacyjnym
pojawiają
się
nowe
koncepcje
nauczania
wykorzystujące technologie informacyjne i komunikacyjne.
Przykładem
takiej
koncepcji
nauczania,
w
której
następuje
„wykorzystanie nowych technologii multimedialnych i Internetu w celu zwiększenia jakości nauczania poprzez ułatwienie dostępu do zasobów i usług przez zdalną wymianę danych i współpracę” [Komisja Europejska] jest e-learning.
Szczególnie chcę wskazać na moŜliwości, jakie daje e-learning osobom niepełnosprawnym. A mianowicie pozwala na wyrównanie szans edukacyjnych tym osobom poprzez zwiększenie moŜliwości ich uczestnictwa w procesie kształcenia ustawicznego, dziki, czemu osoby niepełnosprawne poszerzą swoje kwalifikacji zawodowe, a tym samym zwiększą swoje szanse na znalezienie pracy. A co za tym idzie?
Poprawa ich pozycji społecznej i sytuacji materialnej. Uczestnictwo osób niepełnosprawnych w Ŝyciu społecznym stało się w ostatnim czasie tematem bardzo Ŝywym. W dyskusjach na ten temat pojawiają się rozwaŜania o wykorzystaniu form kształcenia zdalnego do aktywizacji edukacyjnej, a później zawodowej osób z ograniczoną sprawnością fizyczną. Kształcenie zdalne, pozwalające im uczestniczyć w środowisku edukacyjnym na takich samych zasadach, jak osobom w pełni sprawnym, jest atrakcyjne i wspomaga rozwój społeczny osób niepełnosprawnych.
4
Człowieczeństwo osób niepełnosprawnych realizuje się dzięki temu, Ŝe mogą
one
rozwijać
się,
zmieniać,
uczyć
się
i
pracować,
współprzeŜywać z innymi, tworząc społeczność. Nowoczesne technologie mają wśród tych działań swoje miejsce pozwalają stworzyć optymalne warunki do uczestnictwa dzieci i
młodzieŜy
niepełnosprawnej
w
systemie
edukacji. Korzystając
z technologii moŜna równieŜ zapewnić osobom dorosłym warunki zdobycia zawodu, podniesienia kwalifikacji, a takŜe wykonywania niektórych czynności w systemie telepracy. Przygotowanie infrastruktury do realizacji e-learningu jest warunkiem niezbędnym, a zarazem zadaniem własnym kaŜdego państwa.
E-learning
i
szkolenie
osób
z
niepełnosprawnością
wymagają
stworzenia warunków organizacyjnych i wprowadzenia systemowych rozwiązań prawnych dotyczących: - współpracy między róŜnymi instytucjami o charakterze edukacyjnym na poziomie ogólnokrajowym i europejskim, tworzenia systemów umoŜliwiających przejście od e-edukacji do e-zatrudnienia, - kształcenia i doskonalenia nauczycieli w zakresie specjalnych potrzeb edukacyjnych, - włączania form e-learningu w powszechny system edukacji, - zapewnienia wsparcia technicznego oraz kadr dla kształcenia zdalnego osób niepełnosprawnych, - tworzenia systemu informacji i poradnictwa dla dorosłych, młodzieŜy i rodziców dzieci z niepełnosprawnością.
Edukacja zdalna włącza osoby niepełnosprawne w nurt Ŝycia społecznego, udostępniając im moŜliwości wykonywania zadań i ról społecznych. Stają się wtedy integralną częścią struktury edukacyjnej. E-learning pojedyncze
dla
osób
projekty,
niepełnosprawnych podejmowane
to
przez
w
Polsce
niektóre
jeszcze placówki
edukacyjne, a nie działania systemowe. Brak jest jednak spójnego systemu
kształcenia,
uwzględniającego
potrzeby
osób
niepełnosprawnych w róŜnym wieku.
Wertując materiały dostępne na WWW dotyczące wykorzystania e-laerningu w nauczaniu osób niepełnosprawnych natknęłam się na
5
relację z konferencji Lifelong Education of Disabled, zorganizowanej w 2005 roku w Libercu w Czechach, na której stwierdzono, Ŝe e-learning
jest
doskonałą
alternatywą
w
kształceniu
osób
niepełnosprawnych.
Jednak na przeszkodzie staje szereg czynników: ekonomicznych i społecznych (nastawienie do tego typu edukacji). Zbyt słabe zakorzenienie się e-kształcenia w systemie edukacji, wysokie koszty, brak rozwiniętej infrastruktury i przygotowanej kadry dydaktycznej Pocieszające jest jednak to, iŜ rosnące zainteresowanie społeczne pozwala mieć nadzieję, Ŝe podobnie jak w innych krajach europejskich moŜliwości zdalnego kształcenia osób niepełnosprawnych będą się rozwijać.
Przykładem
dobrej
praktyki
wskazującej
na
to,
Ŝe
moŜliwość
wykorzystania e-learningowych form kształcenia w celu integracji społecznej osób niepełnosprawnych jest moŜliwa mogą być działania podjęte przez placówkę, w której pracuję, a mianowicie nauczanie indywidualne realizowane w formie blended elearningu, które łączy techniki e-laerningowe z nauczaniem tradycyjnym. Pionierskim przedsięwzięciem jest teŜ w mojej placówce prowadzenie zajęć w formie e-learningu dla osób niepełnosprawnych uczących się w szkołach dla dorosłych. Mam nadzieję, Ŝe tych przykładów będzie coraz więcej, a dzięki temu będzie zwiększać się szansa dla osób niepełnosprawnych.
6
E-learning wzorami opisany…. Podczas jednego z kursów uczestniczka zastanawiała się jak to moŜliwe Ŝe
przy
całej
zdobyczy
nowych
narzędzi
stworzenie
wzoru
matematycznego i później umieszczenie go w sieci stwarza tyle problemów. Wbrew pozorom nie jest to takie proste ale jest to problem do rozwiązania. PoniŜej przedstawię programy które moŜna wykorzystać do tworzenia materiałów z matematyki i chemii. Piotr Kawalec nauczyciel matematyki w Zespole Szkół w Nawsiu Brzosteckim, trener e-learningu
eXe : eLearning XHTML editor eXe – program do tworzenia kursów na przestrzeni ostatniego roku przeszedł duŜa ewaluację, zmieniono kilka rodzajów aktywności (iDevices) jakich moŜna uŜywać do tworzenia lekcji, dodano nowy edytor do tworzenia materiałów. Na szczególna uwagę z punktu widzenia matematyka zasługuje wprowadzony edytor wzorów
eXe LaTeX Math Image dzięki któremu
moŜemy wprowadzać potrzebne wzory w prosty sposób dołączając je do naszych materiałów w formie grafiki. Być moŜe nie kaŜdy zna jak zapisywać wzory matematyczne w techu, dla początkujących moŜna polecić mini poradnik zamieszczony na portalu matematyka.org. Wpisując mniej lub bardziej skomplikowane wzory moŜemy natrafić na pewne problemy z jego wyświetleniem jednak narzędzie to upraszcza wprowadzanie szczególnie ułamków do materiałów przygotowanych na platformę czy teŜ do pomocy tworzonych na płytkach.
7
Rysunek 1. Wygląd edytora oraz efekt pracy
Potrzeby wzór wpisujemy w pole Input LaTeX source uŜywając symboli dostępnych w oknie lub korzystając ze znajomości LaTeX-a wprowadzamy poŜądany wzór. Korzystając z moŜliwości jakie daje nam program moŜemy podglądnąć jak będzie wyglądał w naszych materiałach.
Graph 4.2 JeŜeli chcemy stworzyć kurs np. z analizy matematycznej to stajemy przed problemem zamieszczania w materiałach
wykresów funkcji. Z pomocą
przychodzą nam proste programiki z moŜliwością zapisania wykresu jako obrazka w formacie JPG lub bmp (są inne moŜliwości ale te dwa formaty są chyba najbardziej popularne). Jednym z takich programów jest program Graph. Praca z programem jest intuicyjna i do podstawowej pracy wystarcza pasek narzędziowy na którym umieszczone są ikony potrzebnych narzędzi do rysowania wykresów funkcji. Dodatkowym atutem jest interfejs w języku polskim.
8
Rysunek 2 Okno programu z narysowaną funkcją.
Rysunek 3 Zapisywanie wykresu jako obrazek
W taki dosyć prosty i darmowy sposób moŜemy umieszczać wykresy jako obrazki tworząc materiały w postaci stron WWW. Stworzone w ten sposób wykresy moŜna wykorzystać równieŜ w materiałach w postaci dokumentów tekstowych.
ChemSketch Pewnie i niejeden chemik zadaje sobie pytanie jak pokazać np. cząsteczki kwasu,
z
pomocą
przychodzi
bezpłatny
program
ChemSketch
(do
zastosowań nie komercyjnych). Program umoŜliwia między innymi tworzenie dwu i trójwymiarowych wzorów, wyposaŜony jest równieŜ w bardzo bogate bazy
wzorów
oraz
grup
funkcyjnych.
MoŜemy
równieŜ
wykonywać
animowane modele 3D wzorów strukturalnych które moŜemy zapisywać w formacie GIF z moŜliwością ręcznego doboru ilości klatek.
9
Rysunek 4 Cząsteczka metanu stworzona w ChemSketch
UŜytkownik który pierwszy raz spotyka się z programem moŜe się lekko przerazić ilością funkcji, dodatkowym utrudnieniem
moŜe być interfejs
programu w języku angielskim. W pomocy moŜemy skorzystać z filmów instruktaŜowych które pomogą na szybszy start przez zapoznanie się z moŜliwościami programu.
Rysunek 5 Widok w oknie programu i po eksporcie do bitmapy
Pewnie niektóre osoby zadają sobie pytanie po co stosować takie udziwnienia jeŜeli moŜemy napisać tekst w edytorze Word „przerobić” jako PDF i zamieścić na platformie, a o zastosowaniu LaTeX-a juŜ w ogóle nie
10
wspominając. Odpowiedź będzie taka, czasem potrzebnych jest tylko kilka drobnych elementów do tego aby nasz kurs był w pełni funkcjonalny a stworzenie czegoś prostego nagle urasta do rangi problemu. Pytanie kolejne czy platforma nie ma moŜliwości pisania wzorów – odpowiedź jest jak najbardziej na tak. Co prawda naleŜy temu poświęcić chwilę ale to moŜe juŜ przy następnej okazji. Dla niecierpliwych odsyłam do lub przeglądnięcia dodatków do platformy moodle
[1] http://exelearning.org/ [2] http://www.padowan.dk/graph/ [3] http://www.acdlabs.com/download/
11
E-learning w nauczaniu literatury? Platforma zdalnego nauczania zadomowiła się w szkolnictwie wyŜszym, na dobre zagościła w firmach szkoleniowych i dyskretnie wchodzi do szkół. Nie ma jeszcze jednoznacznych interpretacji ministerialnych, jednak grono zapaleńców stara się wykorzystać ten sposób kontaktu z uczniem.
Renata Kutaj Nauczyciel języka polskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych Nr2 w Krakowie i Centrum Edukacji, Prezes Stowarzyszenia Edukacyjnego im. Wincentego a`Paulo, trener e-learningu.
Wobec rozwoju technologii informacyjnej nie moŜe przejść obojętnie nauczyciel humanista ( zainteresowanie dokonaniami ludzkości wynika z definicji). Czy nauczanie literatury, specyficzne zgłębianie tajników wiedzy i nabywanie umiejętności moŜe odbywać się inaczej niŜ w bezpośrednim kontakcie nauczyciela, ucznia i tekstu?
To pytanie zadałam sobie przystępując do tworzenia pierwszej lekcji wykorzystującej platformę zdalnego nauczania. Najpierw musiałam przekonać siebie. Wybrałam temat typowo literacki- Ideał średniowiecznego rycerza w oparciu o „Pieśń o Rolandzie”. Przygotowując zasoby oparłam się na materiałach zamieszczonych w Internecie. Przy okazji zwiedziłam galerie malarstwa Wielkiej Brytanii i biblioteki Francji. Stałam się uczniem poszukującym, odkrywcą. W przygotowaniu tematu towarzyszyło mi wiele emocji, ale przede wszystkim dyscyplina pracy. Wykorzystując materiały zamieszczone w sieci moŜna zgubić umiar, dlatego polecam wcześniejsze pisanie scenariusza. Efekt moich działań przekonał mnie do wykorzystania platformy w nauczaniu języka polskiego. To jednak był dopiero pierwszy krok. Do swoich fascynacji powinnam jeszcze dołączyć Odbiorców tej wirtualnej lekcji. Pierwsze spotkanie- „na próbę” - odbyło się w pracowni informatycznej. Tak moi uczniowie poznali MOODLE.
Gdy pierwsze emocje opadły (praca na platformie stanowi materiał dodatkowy do lekcji), pozostali najwytrwalsi. To dla nich przygotowuję kolejne tematy, zbieram ciekawostki, opracowuję multimedia. W pracy z tekstem literackim wykorzystuję audiobooki. Na forum powstają krótkie wprawki literackie (pracujemy nad opowiadaniem o zabarwieniu sensacyjnym). Sprawia mi to duŜo przyjemności, choć zabiera takŜe mnóstwo czasu. Na szczęście mogę wtedy nie wychodzić z domu.
Nie ma co ukrywać, Ŝe do tematu e-learningu w szkole, zwłaszcza w nauczaniu przedmiotów humanistycznych, podchodzi się z duŜym dystansem. A przecieŜ to , Ŝe nie musimy dzisiaj pisać gęsim piórem
12
zawdzięczamy równieŜ wynalazkom i odkryciom, do których podchodzono nieufnie i sceptycznie. Trudno powiedzieć, czy metoda ta zostanie zaakceptowana przez szkoły. Cały czas borykamy się przecieŜ z trudnościami technicznymi (wyposaŜenie szkół i indywidualnych uŜytkowników, dostęp do Internetu). Doskwiera równieŜ brak wiedzy i umiejętności nauczycieli na temat moŜliwości wykorzystania e-learningu.
Na naszych oczach zmienia się model edukacji. Nauczyciel XXI wieku powinien „mówić” językiem swojej epoki. Narzekamy na „pokolenie Internetu” nie starając się zrozumieć tej fascynacji. Platformy zdalnego nauczania nie stanowią zagroŜenia dla nauczania tradycyjnego (człowiek potrzebuje bezpośredniego kontaktu z drugim człowiekiem), jednakŜe są znakomitym narzędziem w dotarciu do ucznia.
13
Technologia informacyjna i komunikacyjna w szkole ...czyli czas na e-learning! Trudno wyobrazić sobie dzisiaj Ŝycie bez komputera i internetu. Dość gwałtownie wkradły się w nasze Ŝycie i stając się jego integralną Roman Lorens Dyrektor II Liceum Ogólnokształcącego w Jaśle, trener e-learningu, edukator, ekspert ds. awansu zawodowego nauczycieli.
częścią. Aby w pełni wykorzystywać moŜliwości nowoczesnych technologii muszą być doskonale do tego przygotowani przede wszystkim nauczyciele. Dostrzegając tą konieczność ustawodawca załoŜył, Ŝe kaŜdy nauczyciel ubiegając się o kolejny stopień awansu zawodowego
będzie
musiał
wykazać
się
umiejętnością
wykorzystywania w pracy technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Zgodnie z zapisami rozporządzenia nauczyciel musi przedstawić, nie tylko
w
jaki
sposób
wykorzystuje
technologię
informacyjną
i komunikacyjną, ale równieŜ jakie są tego efekty.
Czym zatem jest technologia informacyjna?? OtóŜ „technologia informacyjna (ang. Information Technology), a szerzej, technologia informacyjna i
komunikacyjna
–
TIK
(ang.
Information
and
Communication
Technology – ICT), to połączenie technologii informatycznej z innymi, związanymi
z
nią
komunikacyjną;
słuŜą
technologiami, one
głównie
wszechstronnemu
z
technologią
posługiwaniu
się
informacją. W tym terminie, wątpliwości moŜe budzić połączenie słowa
technologia
(określenia
związanego
z procesem) ze słowem informacja (w tradycyjnym sensie jest to obiekt o ustalonej formie zapisu). Ma ono jednak głębokie uzasadnienie we współczesnej postaci informacji i w sposobach korzystania z niej. Informacji towarzyszą bowiem nieustannie procesy i działania. Zarówno sam obiekt – informacja, zwłaszcza w postaci elektronicznej – niemal w kaŜdej chwili ulega zmianie (poszerzeniu, aktualizacji, dopisaniu powiązań, nowym interpretacjom itd.), jak i korzystanie z niej jest procesem”.
Opierając się na swoim wieloletnim doświadczeniu eksperta powiedzieć,
Ŝe
najczęściej
nauczyciele
opisując
mogę
wykorzystanie
technologii informacyjnej i komunikacyjnej uwzględniają w tym
14
miejscu:
opracowywanie
dyplomów,
zastosowanie
materiałów obliczeń
dydaktycznych, przy
testów,
wykorzystaniu
arkusza
kalkulacyjnego np. frekwencja, wykresy, gromadzenie przydatnych w pracy
linków,
korzystanie
z
portali
oświatowych,
korzystanie
z poczty internetowej, uczestnictwo w forach dyskusyjnych dla nauczycieli, publikowanie w internecie własnych opracowań czy teŜ opracowanie
dokumentacji związanej z ubieganiem się o stopień
awansu zawodowego. No próŜno szukać jednak w dokumentacjach nauczycieli zastosowań e-learningu.
Dlaczego tak się dzieje?? Wyjaśnienie jest wręcz trywialne: e-learning nie trafił jeszcze do polskiej szkoły!! Nauczyciele nie znają zatem moŜliwości jakie niesie ze sobą wdroŜenie rozwiązań e-learnigowych. A szkoda, bo wziąwszy pod uwagę fakt, Ŝe szkoły są wyposaŜone w większości
w
nowoczesne
pracownie
i
serwery,
a
takŜe,
Ŝe
zdecydowana większość uczniów posiada juŜ w domu komputery, a takŜe
stały dostęp do Internetu, taki stan rzeczy powinien martwić.
Dlaczego tak się dzieje?? OtóŜ brakuje racjonalnego systemu wdroŜenia zastosowań e-learningu w szkołach i placówkach. Szkolenia organizowane dla nauczycieli są na tyle sporadyczne i tak mało rozreklamowane, Ŝe nie ma zbyt wielu chętnych do wzięcia w nich udziału.
Czy jest szansa na zmianę tego stanu rzeczy??
Myślę, Ŝe trzeba
rozpocząć od najprostszej kampanii reklamowej podkreślającej zalety e-learningu. A jest ich niemało: uatrakcyjnienie tradycyjnych zajęć, zindywidualizowani
pracy
z uczniem, wzbogacenie przekazywanych treści poprzez zastosowanie modeli interaktywnych, „wyjście” z procesem dydaktycznym poza salę lekcyjną – wszak uczeń moŜe równieŜ uczyć się w domu, usprawnienie systemu oceniania, czy teŜ umoŜliwieni uczniom realizację ich zainteresowań.
Ponadto zwraca uwagę fakt, Ŝe w tym roku szkolnym jeden z priorytetów
Ministra
Edukacji
Narodowej
z
zakresu
nadzoru
pedagogicznego dotyczy informatyzacji procesu edukacyjnego w szkołach ze szczególnym zastosowaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Jest więc bardzo dogodny moment, aby w pełni
15
wdroŜyć e-learning w szkołach. Godne podkreślenia jest to, iŜ koszty takiego procesu ograniczają się jednie do kwoty przeznaczonej na wykupienie serwera (zazwyczaj kilkadziesiąt złotych rocznie), bowiem pozostałe zarówno oprogramowanie (Hot Potatoes i Exe) jak i platforma Moodle to rozwiązania open soursowe.
Chciałbym podkreślić, Ŝe wdroŜenie e-learningu nie tylko nie zagrozi pozycji nauczyciela, ale teŜ i nie wyprze tradycyjnego modelu nauczania! Jest natomiast okazją do wspaniałej i bardzo atrakcyjne przygody
dydaktycznej
i intelektualnej. Jest szansą rozwoju dla nauczycieli, uczniów, a takŜe cenną wskazówką jak moŜna zarządzać wiedzą i jak moŜna ustawicznie się kształcić.
Technologia
informacyjna
i
komunikacyjna
moŜe
być
równieŜ
przydatna takŜe w sferze organizacyjnej szkoły, gdyŜ dyrektor szkoły będąc
zobowiązany
do
opracowywania
wielu
dokumentów
potrzebnych w pracy dydaktyczno-wychowawczej, moŜe wykorzystać platformę nie tylko do ich umieszczania, ale równieŜ jako forum dyskusyjne
dla
nauczycieli,
rodziców
i uczniów.
Podjęcie zatem działań związanych z wdroŜeniem e-learningu będzie nie tylko realizacją priorytetu MEN, ale przede wszystkim przyczyni się do rozwoju nauczyciela, ucznia i polskiej szkoły.
Z całą pewnością
ułatwi równieŜ nauczycielowi realizacji zapisów rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, gdyŜ bez wątpienia e-learning jest kwintesencją
wykorzystania
technologii informacyjnej i komunikacyjnej.
[1] Gurbiel E., Hardt-Olejniczak G., Kołczyk E., Krupicka H., Sysło M.M., Komputery, informatyka, komunikacjai technologia informacyjna, Instytut Informatyki, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 1998. [2] Sysło M., Edukacja informatyczna – informatyka a technologia informacyjna, [3] http://www.isp.org.pl/podstawa/podstawa_files/Edukacja_informatyczna.pdf
16
Zdalne zarządzanie procesem budowy multimedialnych materiałów elearningowych Przygotowywanie materiałów szkoleniowych w wersji elektronicznej posiada
cechy
edukacyjnych Piotr Peszko Web developer z zacięciem e-leaningowym.
charakterystyczne
jak
i
zarówno
informatycznych.
W
dla
projektów
wyniku
kilkuletnich
doświadczeń w CEN PRz wypracowano własną metodę zarządzania projektami e-learningowymi. Bazując na definicji projektu, która mówi, Ŝe jest on środowiskiem zarządczym stworzonym w celu dostarczania ściśle określonych produktów, podjęto próbę zarządzania takim projektem za pośrednictwem Internetu.
Ograniczono
w
ten
sposób
liczbę
spotkań
bezpośrednich
do
niezbędnego minimum, tj. przyjęcia zlecenia projektu i jego finalnego dostarczenia.
Wszystkie
projektowych
odbywały
rozwiązań
pozostałe się
komunikacyjnych
przy i
etapy
konsultacji
uŜyciu
rozwiązań
najnowocześniejszych
metodologii
dostosowanej
do
specyficznych warunków grupowej pracy na odległość. Metodologia, którą przedstawiamy nie poddaje się granicom przestrzeni, pozwala na efektywne
zarządzanie
cyklem
Ŝycia
projektu
eleaningowego
w przypadku rozproszenia geograficznego. Projekty
elearningowe[1]
róŜnią
się
znacząco
od
tradycyjnych
projektów edukacyjnych. Ogólnie ujmując problem opisać moŜemy go jednym słowem: więcej (Rys.1). Projekt
e-learningowy
powstawania
to
w
oprogramowania
zasadzie z
dwa
wplecionym
projekty: weń
projekt
projektem
szkoleniowym. Oznacza to, Ŝe naleŜy na niego spojrzeć z szerszej perspektywy. Potrzebujemy WIĘCEJ osób do jego realizacji, WIĘCEJ
czasu.
Musimy
przewidzieć
WIĘKSZE
wydatki
oraz
co
najwaŜniejsze liczyć się z WIĘKSZYM ryzykiem na kaŜdym z etapów. Biorąc pod uwagę to, Ŝe zarządzamy projektem na odległość pojawi się na pewno WIĘKSZA liczba szans na załamanie procesu przepływu informacji[2,3].
17
Rys. 1. Elementy projektu elearnigowego
Z kilkuletniego doświadczenia tworzenia materiałów e-learnigowych w ramach Centrum Edukacji Niestacjonarnej Politechniki Rzeszowskiej wynika, Ŝe projekty e-learningowe są trudniejsze w zarządzaniu. Bardziej chaotyczne wymagające stosowania metod, które pozwalają na ciągłą kontrolę, raportowanie, moŜliwość szacowania ryzyka oraz bardzo szybkie reagowanie na ewentualne czynniki zwiększające ryzyko. Traktując projekt liniowo w większości przypadków przyjmujemy następującą strukturę[4]. Analiza wymagań Przeprowadzana jest juŜ podczas spotkania ze zleceniodawcą, podczas którego staramy się oprócz stworzenia wstępnej specyfikacji wychwycić jak najwięcej szczegółów, jakich oczekuje się w finalnym produkcie. Mówiąc prosto staramy się zrozumieć, co zleceniodawca chce otrzymać. Przygotowanie prototypu Na tym etapie na podstawie stworzonej specyfikacji tworzymy prototyp finalnego produktu w formie zapewniającej tak duŜą funkcjonalność i interaktywność na jaką pozwalają nam dostępne zasoby i czas. Wprowadzenie tego kroku do projektowania multimedialnych szkoleń e-learningowych
spowodowało
większe
zainteresowanie
się
zleceniodawcy formą szkolenia, a takŜe uniknięcie nieporozumień i moŜliwość uzupełnienia specyfikacji. Planowanie projektu Na
podstawie
uzupełnionej
specyfikacji
osoba
zarządzająca
projektem tworzy jego plan, określa przedział czasowy realizacji oraz obciąŜenie zasobów stosując przewaŜnie metodologię związaną z zarządzaniem w projektach informatycznych.
18
Projektowanie Etap projektowania związany jest ściśle ze specyfiką danego produktu, w większości przypadków sprowadza się jednak do następujących etapów:
zapoznanie ze specyfikacją,
zapoznanie
ze
wzorcem
pochodzącym
z
prototypu
przedstawionego zleceniodawcy,
przygotowanie spisu elementów,
przygotowanie poszczególnych komponentów w iteracjach,
połączenie komponentów,
dodanie funkcjonalności,
przygotowanie wersji alfa,
testowanie wersji alfa (z udziałem eksperta),
przygotowanie wersji beta,
testowanie wersji beta.
Po przetestowaniu bezpieczeństwa i funkcjonalności wersji beta produkt jest gotowy do wdroŜenia.
WdroŜenie Proces
wdroŜenia
finalnego
produktu
dla
zleceniodawcy
jest
najbardziej indywidualnym z wymienionych powyŜej etapów. ZaleŜy przede wszystkim od specyfiki projektu oraz struktury informatycznej zleceniodawcy.
Najlepszym rozwiązaniem w realizacji projektu jest podział go na podprojekty. Rozwiązanie to jest zaczerpnięte z ekstremalnej inŜynierii oprogramowania, polega na tworzeniu wersji i podejście iteracyjnym do kaŜdego z etapów. Oczywiście zarządzanie podprojektem zaleŜne jest od managerów i ciągle jest w tym momencie czynnikiem krytycznym[5,6].
Zarządzanie na odległość – studium przypadku Bazując na opisanej wcześniej metodologii zarządzania projektami elearningowymi CEN PRz podjęło próbę zarządzania na odległość, lub mówiąc inaczej zarządzania
w środowisku rozproszonym. Część ta
opisuje, jaki wpływ na realizację projektów moŜe mieć zarządzanie w środowisku rozproszonym, (zarządzanie na odległość), jak skutecznie
19
zmniejszać ryzyko i jakimi narzędziami naleŜy się posługiwać, aby pomyślnie je stosować. Inicjatywa ta spowodowana była tym, Ŝe coraz częściej, aby realizować
projekty
potrzebujemy
nabyć
umiejętność
szybkiego
przystosowywania się do gwałtownie zmieniających się warunków rynkowych, fluktuacji ekonomicznych i róŜnorodności - trzeba wtedy zmieniać strukturę organizacyjną zespołów programistów, sposób programowania, architekturę systemu, wszystkie procesy związane z tworzeniem oprogramowania oraz sprawdzać, jak takie zmiany systemowe mają się do sposobów zarządzania całą instytucją lub przedsiębiorstwem i do struktur finansujących takie przedsięwzięcie. Eksperyment ten był, więc wynikiem przewidywania sytuacji, w której przedsiębiorstwo musi być gotowe na przyjęcie wszystkich zmian w chwilę po otrzymaniu odpowiedniej informacji [7]. Termin
zarządzania
na
odległość
odnosi
się
bezpośrednio
do
wypracowanych w ubiegłym roku praktyk zarządzania zespołem tworzącym szkolenia elearnigowe, który rozmieszczony był poza tradycyjnymi, fizycznymi granicami instytucji, w której był realizowany. W przyjętym modelu zarządzania osoby uczestniczące w projekcie mogą być dowolnie rozproszone w sensie geograficznym.
Środowisko zarządcze Aby skutecznie wprowadzić zarządzanie projektami na odległość naleŜy zrozumieć i zidentyfikować całość dostępnej infrastruktury produkcyjnej i model wykorzystania narzędzi występujących w całym cyklu projektu. Ponadto naleŜy odpowiedzieć na cała serię pytań związanych z infrastrukturą teleinformatyczną (przykładowy zestaw pytań poniŜej)[8].
Gdzie
znajduje
się
centrum
przechowywania
informacji
i zarządzania?
Kto tworzy wymagania dla projektów i które grupy członków
potrzebują
dostępu
do
określonych
informacji
i
kto
moŜe
je
modyfikować?
W jaki sposób członkowie łączą się z Internetem? Czy występują
jakieś ogranic-zenia sprzętowe lub programowe?
20
Czy moŜna stworzyć bezpieczną sieć VPN?
Jaki
jest
wpływ
polityki
bezpieczeństwa
na
moŜliwość
prowadzenia projektu?
Jak będzie określany status projektu?
Jak skutecznie określać liczbę odnalezionych błędów i jak
klasyfikować ich znaczenie?
Czy
wymagania
dotyczące
projektu
zostały
określone
i dostosowane do zar-ządzania w systemie rozproszonym? Po określeniu tych wymagań moŜemy zacząć poszukiwać właściwego oprogramowania, które pasując do posiadanego sprzętu będzie pozwalało na utworzenie spójnego środowiska projektowego. Sprzęt i oprogramowanie musi być dopasowane do rodzaju produktu, jednak próbne wdroŜenie moŜe zostać zrealizowane na testowej grupie projektowej
przy uŜyciu oprogramowania
opensource
i
sprzętu
dostępnego w organizacji. W omawianym przypadku zespół realizujący projekt składał się z dziewięciu 3-4 osobowych zespołów studentów ostatniego roku kierunku Informatyka studiujących w trybie dziennym i zaocznym, managera projektu, koordynatora, eksperta i zleceniodawcy, co zostało przedstawione na Rysunku 2. Wszystkie te osoby pracowały w rozproszonym środowisku zarządzania projektami Webcollab, które zostało wybrane ze względu na prostotę uŜycia, niezawodność oraz wysoką funkcjonalność[9].
Rys. 2. Schemat ideowy środowiska zarządczego.
21
Podczas pierwszego spotkania projektowego zleceniodawca, który przygotował wstępną specyfikację i listę wymagań dzieli się swoimi uwagami i wymaganiami z koordynatorem, managerem i ekspertem, który
jest
w
większości
zleceniodawcę
i
przypadków
pochodzi
z
osobą
instytucji
wyznaczoną
zlecającej
przez
dostarczenie
produktu. Koordynator, który jest osobą nadzorującą całość przebiegu projektu ustala wraz ze zleceniodawcą terminy przekazania prototypu oraz finalnego produktu oraz ustala z managerem metodologię i wstępny szkic terminarza realizacji projektu. Po uruchomieniu projektu zleceniodawca jest przewaŜnie wyłączony z
samej
realizacji
koordynatorem,
i
kontaktuje
który
raportuje
się
jedynie
przebieg
z
ekspertem
projektu.
oraz
Manager
współpracuje z koordynatorem i ekspertem, ustala dokładny przebieg projektu, sposób raportowania oraz metody monitorowania i ewaluacji. Jednym z najwaŜniejszych zadań jest przygotowanie przez managera środowiska
pracy
i
zakomunikowanie
studentom
realizującym
podprojekty, w jaki sposób będzie wyglądała ich praca. Funkcja eksperta początkowo związana jest z konsultowaniem planu realizacji projektu, a następnie stanowi on bardzo waŜne ogniwo odpowiedzialne
za
merytoryczną
poprawność
materiałów
szkoleniowych, w momencie, gdy manager zarządza czasem oraz metodologią elearningową. Jak juŜ wspomniano we wstępie całość przepływu informacji odbywa się za pomocą platformy współpracy online. WebCollab to znany, rozwijany od ponad trzech lat, opensourcowy (licencja GNU GPL) i wielojęzyczny system do zarządzania projektami i pracą grupową. Pozwala na wygodne tworzenie i zarządzanie (edycję i kasowanie) projektami i zadaniami oraz organizowanie ich w strukturę drzewiastą. KaŜdy projekt ma swoją nazwę, opis, twórcę, opis,
termin
wykonania
(deadline),
priorytet,
status
(aktywny,
nieaktywny, itd) oraz podstawowe uprawnienia dostępu (kto moŜe przeglądać i edytować dane projektu) i opcje wysyłania maila osobom pracującym nad projektem w wypadku wystąpienia zmian. MoŜe równieŜ być niezaleŜny lub naleŜeć do grupy projektów, a takŜe mieć rodzica i projekty potomne. Podobnie wyglądają podstawowe informacje na temat zadań. Postęp prac nad zadaniami jest ilustrowany graficznie.
22
Rys. 3. Widok listy projektów. W kolejności od lewej do prawej kolumny przedstawiają: Czas zakończenia projektu; Status; Manager; Grupa realizująca projekt; Zadanie.
Bardzo istotną zaletą programu WebCollab jest jego rozbudowany i
zhierarchizowany
system
uprawnień
dostępu,
które
moŜemy
przyznawać pojedynczym uŜytkownikom lub ich grupom tworzonym wg naszych potrzeb i uznania. UŜytkownicy WebCollab mają do dyspozycji równieŜ kalendarz do zapisywania wydarzeń i zbiorczego prezentowania postępów prac nad projektami i zadaniami, listę zadań, które naleŜy zrealizować (do zrobienia ang. to do), podsumowanie projektów czy forum dyskusyjne (Rys. 4).
23
Rys. 4. Zarządzanie uŜytkownikami
Na witrynie internetowej projektu zamieszczono natomiast gotową do uŜycia wersję demonstracyjną i dobrą dokumentację. W najnowszej wersji programu WebCollab rozbudowano trochę jego interfejs graficzny (m.in. o nowe ikony) i poprawiono parę błędów. Wszystkie te czynniki
wpłynęły
na
wybór
środowiska,
jednak
metodologia
zarządzania moŜe być stosowana przy uŜyciu szeregu innych narzędzi bazujących na licencji opensource lub produktów komercyjnych. Pomimo korzystania z narzędzia, które nie przysporzyło Ŝadnych problemów oraz uzupełniania jego funkcjonalności o konferencje z wykorzystaniem technologii Voice-over-IP największym problemem okazał się sposób komunikacji.
Analiza czynników ryzyka Rozproszone
zespoły
muszą
się
ze
sobą
komunikować,
ściśle
i jednoznacznie, komunikacja jest jednak ograniczona przez bariery związane z odległością, róŜnymi sposobami przekazywania wiedzy i wyników prac oraz konfliktów wewnętrznych. Wszystkie te bariery stają się jeszcze bardziej skomplikowane, gdy trzeba zdalnie zarządzać zmianami i stanem projektu w jakimś bezpiecznym środowisku. Managerowie projektów muszą, więc połączyć wszystkie wytyczne dotyczące
architektury
projektu
z
przepływem
procesów,
oraz
przekazać te wymagania wszystkim członkom zespołu, tym samym zapewniając, Ŝe tworzony jest produkt zgodny ze specyfikacją.
24
Błędnie załoŜone i zdefiniowane wymagania są najczęściej powodem niepowodzenia Komunikacja
całego
projektu
werbalna
albo
w
luźno
środowisku
rozproszonym.
zdefiniowane
wymagania
wykorzystane jako podstawowe załoŜenia dla rozwoju projektu, mogą doprowadzić do powstania złych nawyków, błędów i ostatecznie do niepoprawnego rozwiązania problemu. RóŜnice strefowe wymagają jasnego określenia wizji tworzonego produktu – od modeli uŜycia po modele aktywności, aby właściwości uŜytkowe szkoleń mogły być, wyraźnie zrozumiałe. Musimy mieć pewność, Ŝe kaŜdy członek zespołu tak samo wyobraŜa sobie wykonanie prac, Ŝe kluczowe określenia albo słowa uŜyte podczas kaŜdego połączenia konferencyjnego są zrozumiałe, i Ŝe nic nie powoduje złej interpretacji celów projektu.
W omówionym projekcie całość zespołu pracowała nad materiałem szkoleniowym Sztucznych
realizowanym Wydziału
dla
Zakładu
Chemicznego
Technologii
Politechniki
Tworzyw
Rzeszowskiej
i pokrywającym tematykę schematów technologicznych opisujących produkcję tworzyw sztucznych. Podział na podprojekty wymuszony był przez duŜą odmienność merytoryczną poszczególnych schematów produkcyjnych. Pomimo tego na etapie zarządzania poszczególnymi projektami bardzo waŜne było ustalenie jasnych i czytelnych zasad komunikowania informacji, a takŜe szybkie reagowanie na zmiany i wprowadzanie do wszystkich projektów najlepszych rozwiązań, które pozwalają na innowacyjne podejście do tematu.
Podsumowanie Ujednolicony poniewaŜ
proces
pomaga
jest
krytyczny
stworzyć
duŜą
dla
zespołu
rozproszonego,
powtarzalność
procedur,
wykorzystać zestaw najlepszych praktyk i normalizowanych metod wytwarzania. Taki proces dostarcza sposobu a wspólne porozumienie się i czytelnych definicji o odpowiedzialności, które łączą rozproszone zespoły w jeden obraz i społeczność. Gdy proces zostanie raz przyjęty, dostępne narzędzia moŜna wykorzystać tak, aby zautomatyzować kaŜdą dziedzinę wytwarzania, nie tylko szkoleń elearningowych.
Niestety ten model zarządzania nie jest ani łatwy do wdroŜenia, ani do zastosowania. Kluczem sukcesu jest sposób wdroŜenia i wykonanie prowadzące
do
tego
ewentualny
zleceniodawca
i
realizator
25
postrzegany jest jako innowator, który oferuje wysokiej jakości produkty i usługi.
Podsumowując stwierdzić naleŜy, Ŝe uczenie się, jak zrobić coś duŜego z czegoś mniejszego staje się w pewnym momencie koniecznością we wszystkich instytucjach, zwłaszcza badawczych i rozwojowych. Bardzo waŜna jest teŜ strategia prowadząca do tego, jak zrobić coś więcej przy
pomocy
mniejszej
liczby
ludzi.
Trzeba
zwiększać
zdolność
produkcyjną, aby wprowadzać w Ŝycie większą liczbę procesów, systemów
i
produktów,
które
są
uŜyteczniejsze,
wydajniejsze
i przynoszące w rezultacie większe zyski.
[1] SELWOOD I.D., FUNG A.C.W., O’MAHONEY C.D., Management of Education In the Informa-tion Age. The Role of ICT., Kluwer Academic Publishers, 2003. [2] AIKEN R.M., BESSAGENT M.N., ISRAEL J., Interaction and Collaboration Using an Intelligent Collaborative Environment, Education and Information Technologies, 2006, 6580. [3] DEEK F.H., MCHUGH J.A.M., ELJABRI O.M., Strategic Software Engineering, Auerbach Publica-tions, 2005 [4] GIBBS R.D., Project Management with the IBM Rational Unified Process: Lessons from the Trenches, IBM Press, 2006 [5] BRANDON D., Project Management forModern Information Systems, RM Press, 2006 [6] DERBY E. Larsen D., Agile Retrospectives. Making Good Teams Great, The Prgamatic Bokshelf, 2006 [7] SCHLOSSNAGLE T., Scalable Internet Archtectures, Sams, 2006 [8] PHILIPS J., PMP Project Management Professional Study Guide, McGraw Hill, 2004 [9] http://www.webcollab.org
26
Jak wykorzystać platformę moodle? Platformę
edukacyjną
Moodle
najczęściej
wykorzystujemy
do
wspomagania procesu zdalnego nauczania (e-learningu). W oparciu o nią tworzone są zajęcia online, które stanowią integralną część lekcji prowadzonych w tradycyjny sposób lub są ich uzupełnieniem.
Paweł Cisoń nauczyciel geografii w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Krośnie, trener e-learning. Zainteresowania: e-learning nowoczesne technologie informacyjne. Student: Uniwersytetu Marii Curie – Skłodowskiej w Lublinie (Kształcenie ustawiczne na odległość) i Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie (Zarządzanie Funduszami Unii Europejskiej)
Skuteczność tego typu nauczania zaleŜy m. in. od stałego dostępu do Internetu. JeŜeli niewielka liczba uczniów ma moŜliwość korzystania ze stałego łącza, to nasze wysiłki i starania związane z tą formą nauczania mogą spełznąć na niczym. Dostęp do Internetu jest nadal duŜym problemem na obszarach wiejskich, a nie wszyscy uczniowie mieszkają w duŜych miastach. W jaki inny sposób moŜemy wykorzystać platformę przeznaczoną do zdalnego nauczania? Mam nadzieję, Ŝe uda mi się odpowiedzieć na to pytanie w poniŜszym artykule.
Brak Internetu w grupie uczniów uczęszczających do jednej klasy skutecznie utrudnia, a bardzo często uniemoŜliwia zdalne nauczanie. W
tym
przypadku
moŜemy
zorganizować
wirtualne
koło
przedmiotowe, skupiające uczniów z róŜnych oddziałów klasowych. W pracy koła będą mogli wziąć udział przede wszystkim uczniowie posiadający stały dostęp do sieci. Oczywiście, moŜemy włączyć do pracy
koła
uczniów,
którzy
będą
korzystać
z
Internetu
np.
w kawiarenkach, u kolegi w domu, ale czy to ma sens? Czy Ci uczniowie będą mieć na tyle zapału, samodyscypliny, środków finansowych w przypadku korzystania z kawiarenki internetowej, aby wytrwać w pracy koła do końca? Na to pytanie nie mogę udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Wirtualne koło przedmiotowe, skupiające uczniów z róŜnych klas, wymaga odpowiedniego doboru treści nauczania, tak, aby wszyscy uczniowie niezaleŜnie od poziomu wiedzy i umiejętności, mogli w pełni uczestniczyć w zajęciach. Program wirtualnego „materiałem”
koła
przedmiotowego na
innowację
moŜe
okazać
się
pedagogiczną!
świetnym Zgodnie
z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki (Dz.U. Nr 56 poz.
27
506)
innowacją
programowe,
pedagogiczną
organizacyjne
lub
są
nowatorskie
rozwiązania
metodyczne, mające
na
celu
poprawę jakości pracy szkoły (§ 1.1). Innowacja pedagogiczna to zmiana w zakresie tradycyjnego podejścia do procesu kształcenia, twórcze udoskonalanie sposobów spełniania roli, do której szkoła lub placówka została powołana. Przy planowaniu innowacji naleŜy pamiętać,
Ŝe
jej
systemowym,
prawidłowe
ukierunkowanym
zorganizowanym
i
opracowanie na
polegającym
jest
konkretny
na
rozwiązaniem:
cel,
właściwie
systematycznej
ewaluacji.
Szczegółowe informacje na temat innowacji moŜna odnaleźć na stronach internetowych poszczególnych kuratoriów oświaty oraz na stronie Ministerstwa Edukacji Narodowej.
W szkole platformę edukacyjną moŜemy wykorzystać takŜe do innych celów. Jednym z ciekawszych rozwiązań jest zaadaptowanie platformy na potrzeby grona pedagogicznego. KaŜdy nauczyciel wie, jak czasochłonne i niekiedy uciąŜliwe są szkolne konferencje,
zwłaszcza
podsumowania
pracy
plenarne, szkoły.
na
których
Wspomnienie
dokonuje długich
się
godzin
spędzonych w szkolnych ławkach w większości z nas wzbudza mieszane uczucia zwłaszcza wtedy, gdy po długich i burzliwych dyskusjach okazuje się, Ŝe to samo rozwiązanie moŜna było osiągnąć w krótszym czasie i przy mniej emocjonalnej dyskusji. W tym, i nie tylko, przypadku z powodzeniem moŜemy wykorzystać platformę Moodle. Wśród wielu dostępnych zasobów platformy odnajdziemy róŜnego typu fora internetowe, na które moŜemy „przenieść” dyskusje z pokoju nauczycielskiego, czy z sali konferencyjnej. Wystarczy przygotować odpowiednie forum, sformułować problemowe pytanie i zachęcić nauczycieli do zabrania głosu. Przed rozpoczęciem wirtualnej dyskusji naleŜy wybrać z grona nauczycieli moderatora, którego zadaniem będzie: podsumowywanie dyskusji, stanie na straŜy przestrzegania przez nauczycieli opracowanego wcześniej regulaminu (netykiety), sformułowanie na koniec wniosków, a następnie przedstawienie ich na kolejnym posiedzeniu Rady Pedagogicznej. Dzięki takiemu rozwiązaniu czas trwania konferencji ulegnie znacznemu skróceniu. Przypuszczam, Ŝe w dyskusji na forum chętnie wypowiedzą się wszyscy nauczyciele, takŜe Ci, którzy mają problemy z zabieraniem głosu na szkolnych posiedzeniach, co często wynika z ich lęku przed publicznymi
28
wystąpieniami. Ponadto tego typu dyskusja „studzi” nasze emocje. Na tradycyjnej konferencji często reagujemy emocjonalnie, co znacznie utrudnia prowadzenie polemiki i w rezultacie osiągnięcie kompromisu. Na platformie mamy czas, aby przemyśleć naszą odpowiedź, zastanowić się nad jej treścią. NaleŜy takŜe pamiętać, Ŝe w przypadku Moodle’a mamy 30 minut na to, aby zmienić naszą wcześniejszą wypowiedź. Forum moŜemy równieŜ wykorzystać jako tablicę ogłoszeń, na
której
dyrektor,
nauczyciele
będą
zamieszczać
najświeŜsze
informacje dotyczące pracy szkoły. Poprzez odpowiedni dobór ustawień wszystkie ogłoszenia z platformy będą trafiać wprost na naszą skrzynkę internetową, dzięki czemu będziemy mieć pewność, Ŝe zapoznamy się z wszystkimi waŜnymi nowościami z Ŝycia naszej szkoły. Ta bardzo przydatna funkcja moŜe zastąpić tradycyjną tablicę ogłoszeń, obwieszoną dziesiątkami róŜnych kolorowych karteczek, które nie zawsze czytamy. Wirtualne dyskusje nie muszą dotyczyć tylko spraw
związanych
z
konferencją.
MoŜemy
utworzyć
fora
dla
poszczególnych zespołów przedmiotowych tak, aby członkowie mogli wymieniać się poglądami, dyskutować itp. W wielu szkołach, w związku z trudnymi warunkami lokalowymi lekcje odbywają się w dwóch zmianach np. od 7.00 do 18.00, przez co bardzo trudno jest spotkać się całemu zespołowi w komplecie i omówić wszystkie problemowe kwestie.
Kolejnym
przydatnym
zasobem
dostępnym
na
platformie
jest
głosowanie, z którego skorzystamy np. przy ustaleniu daty konferencji. Wybieramy 2 – 3 terminy i pozwalamy nauczycielom wypowiedzieć się poprzez oddanie głosu na termin najbardziej dla nich optymalny, a na koniec kierując się większością głosów ustalamy datę posiedzenia. Niestety nie moŜemy uwzględnić internetowego głosowania przy zatwierdzaniu, np. wyników klasyfikacji, czy zmian w Statucie Szkoły, co nie wyklucza przeprowadzenia wstępnego głosowania, aby zapoznać się z rozłoŜeniem głosów.
Konstrukcja
platformy
Moodle
umoŜliwia
takŜe
zamieszczanie
materiałów w postaci gotowych plików, stron tekstowych lub stron www.
Jest
to
bardzo
przydatna
funkcja,
poniewaŜ
umoŜliwia
opublikowanie np. dokumentacji szkolnej (statut, regulaminy, ustawy, rozporządzenia), z której osoba zainteresowana skorzysta w kaŜdej
29
chwili niezaleŜnie od tego czy będzie w szkole, domu czy kawiarence internetowej. Ponadto bazując na hiperłączach moŜemy opracować zbiór linków przydatnych w pracy kaŜdego nauczyciela. Platforma dysponuje szerokim wachlarzem moŜliwych do wykorzystania zasobów. Jest to nie tylko forum, ankieta, strony tekstowe, ale takŜe czat, dziennik i wiele innych. Z dodatkowych elementów, które zawiera platforma naleŜy wymienić kalendarz, w którym istnieje moŜliwość zapisywania
terminów:
np.
konferencji,
spotkań
zespołów
przedmiotowych i wielu innych wydarzeń waŜnych dla społeczności szkolnej.
Na koniec rozwaŜań na temat wykorzystania platformy przez grono pedagogiczne chciałbym wspomnieć o dodatkowych uprawnieniach administratora platformy, którym moŜe być dyrektor szkoły. Dyrektor będący jednocześnie administratorem moŜe kontrolować wszystkie aktywności nauczycieli „poruszających się” po platformie. W kaŜdej chwili moŜe sprawdzić, kto korzystał z zasobów, o której godzinie, z którego komputera (adres IP). Działanie to moŜe wzbudzić wiele kontrowersji, bo nie kaŜdy z Nas lubi być kontrolowany. Nie będę oceniał tego typu postępowania - mogę tylko stwierdzić, Ŝe takie działania jednych zniechęcają do pracy a innych wręcz przeciwnie – mobilizują.
Poza lekcjami, kołami przedmiotowymi, kontaktami z dyrektorem istnieje
moŜliwość
przystosowania
platformy
do
współpracy
z rodzicami. Dla większości z Nas, takŜe dla mnie, na dzień dzisiejszy jest to wizja bardzo futurystyczna, ale w niedługim czasie, mam nadzieję, będzie
to
moŜliwe.
Coraz
powszechniejszy
dostęp
do
sieci,
wszechobecny Internet, nieustanna pogoń za pracą, sukcesem zawodowym, wzrost tempa Ŝycia wymuszą takŜe na szkole, rodzicach konieczność wykorzystania sieci do wzajemnych kontaktów. Stały wirtualny kontakt pozwoli zacieśnić współpracę z opiekunami naszych podopiecznych, którzy nie chcą lub nie mogą osobiście przyjść do szkoły na zebranie, porozmawiać z wychowawcą, nauczycielami. Poprzez platformę powiadomimy rodziców o postępach w nauce ich dzieci, podyskutujemy na forum o waŜnych wydarzeniach z Ŝycia klasy jak równieŜ wyślemy prywatną wiadomość do konkretnej osoby, aby np. przekazać informację o zachowaniu danego ucznia.
30
Platforma moŜe zostać wykorzystana takŜe poza murami szkoły. Dlaczego nie przygotować platformy edukacyjnej dla dyrektorów szkół? Dzięki temu mogliby kontaktować się z przedstawicielami jednostek samorządu terytorialnego czy kuratoriów oświaty. Platforma usprawniłaby
pracę,
wymienionych
wyŜej
komunikację organów,
jak
pomiędzy równieŜ
przedstawicielami pomiędzy
samymi
zainteresowanymi – dyrektorami.
Internetowa współpraca nauczycieli z dyrektorem, wychowawców z rodzicami, nauczycieli z uczniami to tylko przykłady na to, jak szerokie zastosowanie mają platformy edukacyjne, nie tylko Moodle. Wszystko zaleŜy od naszego podejścia, zaangaŜowania, pomysłowości i … dostępu wszystkich zainteresowanych do Internetu! Na platformie Moodle od wielu lat bazuje np. Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie, chociaŜ moim zdaniem, wszystkie moŜliwości platformy nie do końca są wykorzystane przez osoby nią administrujące. W ostatnim czasie (początek września 2007 r.) platforma Moodle pojawiła się równieŜ pod szyldem Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli. To wydarzenie, mam nadzieję, przyspieszy proces adaptacji platform edukacyjnych, na potrzeby szkół i innych placówek oświatowych, a zdalne nauczanie znajdzie swoje miejsce w szkołach średnich i nie tylko.
31