Παρουσίαση των Προγραμμάτων RESTART 2016-2020 για Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία του ΙΠΕ Τετάρτη, 5 Οκτωβρίου 2016 Ομιλία Υφυπουργού παρά τω Προέδρω κ. Κωνσταντίνου Πετρίδη Κυρίες και κύριοι, Δεν χρειάζεται να σας πείσω ή να εξηγήσω ότι η έρευνα, η τεχνολογική ανάπτυξη και η καινοτομία μπορούν να αποτελέσουν σημαντικές παραμέτρους στην αναπτυξιακή προοπτική μιας χώρας, ενός σύγχρονου κράτους και δεν είναι τυχαίο που και η Ευρωπαϊκή Ένωση, αναδεικνύει την έρευνα και καινοτομία ως κεντρικούς μοχλούς για την βιώσιμη ανάπτυξη στο πλαίσιο της Στρατηγικής 2020. Κατανέμοντας μάλιστα σε αυτούς τους τομείς και σημαντικά αυξημένο ποσοστό του κοινοτικού προϋπολογισμού για την περίοδο 2014-2020. Αλλά και στην Κύπρο, πιστεύω ότι παρά το μικρό του μεγέθους μας, ο τομέας της έρευνας και καινοτομίας μπορεί να συνεισφέρει πολύ περισσότερα από ότι προσφέρει σήμερα στην ανάπτυξη και στην δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Μιας ανάπτυξης μάλιστα βασισμένης σε νέους δυναμικούς τομείς της οικονομίας, κάτι που θα δημιουργήσει και η διαφοροποίηση του αναπτυξιακού μας μοντέλου και θα το καταστίσει πιο ισόρροπο και πιο βιώσιμο. Φυσικά εδώ οφείλω να επισημάνω ότι η επιδότηση, ή οι αποκλειστικά και μόνο οι δημόσιες δαπάνες στην έρευνα και ανάπτυξη δεν οδηγούν αυτόματα σε καινοτομία, ούτε είναι αρκετές για να δημιουργηθεί αναπτυξιακή προοπτική. Αυτό ενδεχομένως να αποτελεί μια εύκολη λύση για να προφασιζόμαστε ότι έχουμε πολιτική έρευνας και καινοτομίας.
1
Για να δημιουργηθεί καινοτομία χρειάζεται μια ολοκληρωμένη πολιτική, ένα ολοκληρωμένο οικοσύστημα στο οποίο θα μπορεί ο ιδιωτικός τομέας, τα ερευνητικά κέντρα και τα πανεπιστήμια να δημιουργήσουν καινοτόμα προϊόντα τα οποία θα μπορούν να προωθηθούν στην αγορά και να εξυπηρετήσουν τους πολίτες. Είναι γι΄αυτό που δίνεται από την Κυβέρνηση ιδιαίτερη βαρύτητα στην δημιουργία αυτού του οικοσυστήματος. Στην προώθηση συγκεκριμένων πολιτικών που στοχεύουν σε νομοθεσίες, διαδικασίες και θεσμούς που είναι φιλικές και αναδεικνύουν την έρευνα και την καινοτομία. Μεγάλο άλμα προς αυτή την κατεύθυνση αποτελεί κατά την άποψη μου και ο καταρτισμός και η εφαρμογή της Δήλωσης Πολιτικής για την Ενίσχυση του Επιχειρηματικού Οικοσυστήματος στην Κύπρο. Είναι ένα Πλάισιο Πολιτικής που δεν περιορίζεται σε θεωρίες ούτε σε ευχολόγια, αλλά θέτει σαφείς πολιτικές κατευθύνσεις για την καλλιέργεια της επιχειρηματικής κουλτούρας, την προώθηση της επιχειρηματικότητας, και τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, με ιδιαίτερη έμφαση στην ενίσχυση της επιχειρηματικής καινοτομίας μέσα από ένα ευνοϊκότερο και πιο σαφές νομικό πλαίσιο. Περιλαμβάνει επίσης συγκεκριμένα στοχευμένα μέτρα. Ένα μόνο παράδειγμα είναι η νομοθεσία για παροχή φορολογικών κινήτρων για επενδύσεις σε καινοτόμες επιχειρήσεις που κατατέθηκε από την Προεδρία και εγκρίθηκε πρόσφατα από το Υπουργικό Συμβούλιο. Μια νομοθεσία που προέκυψε μετά από την μελέτη σύγχρονων πρακτικών που εφαρμόζονται σε άλλες χώρες και μετά από συστηματική διαβούλευση με φορείς του ιδιωτικού τομέα και οργανώσεις start ups. Η συζήτηση στη Βουλή έχει αρχίσει και ευελπιστώ ότι δεν θα παρουσιαστούν ιδιαίτερα προβλήματα και ότι θα ψηφιστεί σύντομα. Και ομολογώ ότι εντυπωσιάστηκα από το τεράστιο ενδιαφέρον που έχει ήδη επιδειχθεί από νέους που είναι διατεθειμένοι να επενδύσουν, να αναλάβουν επιχειρηματικό ρίσκο και να εκμεταλλευτούν τις πρόνοιες αυτές της νομοθεσίας. Είναι με αυτό τον τρόπο που θα αυξηθούν και οι δαπάνες για έρευνα και καινοτομία στις οποίες οι Κύπρος υστερεί. Άλλες δράσεις που προωθούμε αφορούν τον νέο επενδυτικό νόμο όπου ένα από τα τέσσερα κριτήρια που καθιστούν ένα έργο εντάξιμο 2
για την διαδικασία ταχείας αδειοδότησης είναι η επένδυση να αποδίδει έμφαση στην Έρευνα, Ανάπτυξη και Καινοτομία. Ακόμη πιο σημαντική είναι η διασύνδεση της εκπαίδευσης με την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία. Από γυμνασιακό θα έλεγα επίπεδο. Όπως και η διασύνδεση της έρευνας με την επιχειρηματική δραστηριότητα έτσι ώστε τα αποτελέσματα της έρευνας να δημιουργούν προστιθέμενη αξία στην πραγματική οικονομία. Κατ’ ακρίβεια δεν πρέπει να μιλούμε μόνο για διασύνδεση της έρευνας με την επιχειρηματική δραστηριότητα. Αυτός πρέπει να είναι ο κανόνας. Και εδώ ομολογώ ότι χρειάζονται ακόμη αλλαγές. Να το πω απλά. Η επιχειρηματική δραστηριότητα, ως αποτέλεσμα της ακαδημαϊκής έρευνας πρέπει να επιτρέπεται στα πανεπιστήμια. Τα ερευνητικά κέντρα των μεγαλύτερων εταιριών στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκονται σε πανεπιστήμια. Αυτή τη στιγμή γίνεται μια προσπάθεια αλλαγής του νομικού πλαισίου ούτως ώστε να επιτρέπεται η ανάπτυξη της επιχειρηματικής έρευνας από τη δημιουργία τεχνοβλαστών (University Spin-offs) και είναι μια προσπάθεια που βρίσκει την Προεδρία υπέρμαχο και σύμμαχο. Ένα άλλο, απαραίτητο συστατικό επιτυχίας είναι επίσης το πλαίσιο διακυβέρνησης που διέπει την έρευνα και την καινοτομία. Στόχος η αποτελεσματικότητα στην χάραξη πολιτικής αλλά και παρακολούθηση της εφαρμογής της. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το θεσμικό πλαίσιο πρέπει ενδυναμωθεί, να αναδιαρθρωθεί και να εκσυγχρονιστεί. Για να συνάδουν ακόμη καλύτερα και τα προγράμματα του ΙΠΕ και άλλων φορέων με μια ενιαία και ολοκληρωμένη στρατηγική που αφορά όλους τους πυλώνες και τα συστατικά του οικοσυστήματος της Έρευνας και Καινοτομίας. Είναι κάτι το οποίο ακόμη επεξεργαζόμαστε. Υπάρχουν διαφορετικές απόψεις, είναι και κάτι το οποίο σχετίζεται με την δημιουργία Υφυπουργείου Ανάπτυξης αλλά και αναδιάρθρωσης ίδιου του ΙΠΕ. Μιας αναδιοργάνωσης που θα αφορά και την εισαγωγή δεικτών μέτρησης (KPIs) της απόδοσης ούτως ώστε τα προγράμματα να 3
μπορούν να αναπροσαρμόζονται ανάλογα με τα αποτελέσματα τους, και να γίνεται η καλύτερη εκμετάλλευση και του τελευταίου Ευρώ. Στόχος είναι με σταθερά και καλά μελετημένα βήματα να δημιουργηθεί η κατάλληλη κουλτούρα και το κατάλληλο που θα οδηγήσει στην προώθηση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτομίας στις επιχειρήσεις. Είναι σε αυτό το πλαίσιο που μόνο θετική μπορεί να χαρακτηριστεί και η προσπάθεια που καταβάλλει το ΙΠΕ για την δημιουργία ενός Κεντρικού Γραφείου Μεταφοράς Τεχνολογίας, προκειμένου να παρέχεται υποστήριξη στα ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα της Κύπρου όσον αφορά την προστασία και την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων τους και της πνευματικής ιδιοκτησίας. Κυρίες και κύριοι, Αναμφίβολα η χρηματοδότηση, η μείωση του επενδυτικού ρίσκου για τη δημιουργία υψηλού ρίσκου αλλά και υψηλής προστιθέμενης αξίας καινοτόμων προϊόντων αποτελεί ένα πολύ σημαντικό πυλώνα στην πολιτική για την καινοτομία. Και είναι σε αυτό το πλαίσιο που παρουσιάζεται σήμερα από το ΙΠΕ ο σχεδιασμός για την έναρξη της υλοποίησης των Προγραμμάτων RESTART 2016-2020, βάσει της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης. Οι πόροι είναι σημαντικοί. Ανέρχονται σε 140 εκατομμύρια Ευρώ για την περίοδο 2014-2020, κάτι που εκ των πραγμάτων καθιστά την εν λόγω πολιτική ένα σημαντικό μέρος της αναπτυξιακής πολιτικής της χώρας μας Οι προσπάθειες για περιορισμό των προϋποθέσεων και περιορισμών στα νέα προγράμματα του ΙΠΕ, είναι απόλυτα θετικές και συνάδουν πλήρως με τις γενικότερες προσπάθειες και την πολιτική της Κυβέρνησης για βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και μείωση του διοικητικού φόρτου. Πιστεύω ότι οι βελτιώσεις αυτές θα διευκολύνουν τη συμμετοχή των ερευνητικών φορέων στα νέα Προγράμματα. Και είναι πάντα σε αυτή την κατεύθυνση που πρέπει να πορευόμαστε. Θα ήθελα συναφώς να παροτρύνω το μεγάλο φάσμα φορέων οι οποίοι έχουν δικαίωμα συμμετοχής στα Προγράμματα RESTART 20164
2020 - είτε αυτοί προέρχονται από την ακαδημαϊκή η την επιχειρηματική κοινότητα, και είτε είναι εταιρείες, ΜΚΟ ή ιδιώτες - να τα αξιοποιήσουν όσον το δυνατό περισσότερο, ούτως ώστε να χρηματοδοτηθούν τα καλύτερα και πιο υποσχόμενα έργα που θα συμβάλουν στην προσπάθεια της οικονομικής ανάπτυξης. Στην ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας και δυναμικότητας της οικονομίας μας και των μεσοπρόθεσμων προοπτικών της για αειφόρο ανάπτυξη. Εν κατακλείδι, τονίζω ότι η Κυβέρνηση συμμερίζεται το όραμα των Προγραμμάτων RESTART 2016-2020 και τον στόχο της ανάδειξης του τομέα της Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας σε έναν από τους βασικό συντελεστές στην οικονομική ανάκαμψη της χώρας. Ως Κυβέρνηση πρέπει να προσπαθούμε πάντα να βελτιώνουμε αυτά τα προγράμματα γιατί το κάθε Ευρώ είναι σημαντικό. Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε εκείνο το ολοκληρωμένο πλαίσιο πολιτικής, εκείνο το οικοσύστημα, εκείνες τις συνθήκες που θα οδηγήσουν και στην πιο αποτελεσματική αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων κονδυλίων, στην προώθηση των επενδύσεων στη έρευνα και την καινοτομία αλλά και την αξιοποίηση του εγχωρίου ερευνητικού δυναμικού στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Και πιστεύω ότι το εγχώριο ερευνητικό δυναμικό αλλά και η επιχειρηματική κοινότητα είναι και επαρκής και αρκετά δυναμική για να πάρουν την χώρα ένα βήμα μπροστά. Εύχομαι λοιπόν αυτά τα 140 εκατομμύρια να τύχουν της καλύτερης δυνατής αξιοποίησης! Σας ευχαριστώ πολύ.
5