Arapça Dil Öğretim Kitabı by Prof. Dr. Bilal Semih Bozdemir

Sıfırdan ARAPÇA 2010 AKADEMIPRESS

Sıfırdan ARAPÇA Arapça Öğrenme Kılavuzu AkademiPress 1/1/2010

AkademiPress’in bu kitap ya da görsel setleri ile bu asil dil Arapça’yı kolay ve hızlı bir şekilde öğreneceksiniz. Her şeyden önce, Arap alfabesinin farklı olduğunu hatırlatmak istiyoruz. Bu sebeple lütfen dersleri anlayarak geçiniz; anlamadığınız yerleri ise bir sonraki derse geçmeden tekrar ediniz. 1

Sıfırdan ARAPÇA 2010

ARAPÇA SERİSİ -1 AkademiPress © Yabancı Dil Setleri ISBN : 978-605-4330-23-2 Dağıtım: AkademiPress Sipariş: 0356 275 89 29 - 0356 275 89 30 0505 735 87 55 İletişim: info@akademipress.com Baskı: Dört Renk, Bursa

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Bu kitap, Arapça Setlerimizin yanında öğrencilerimizin bilgi ve birikimlerinin arttırılması suretiyle sınavlara daha hazır olmaları için oluşturulmuştur. İlgili dizinin ilk serisi olmakla birlikte soru ve çözümler alışılmışın dışında ve öz olarak sunulmuştur. Tüm öğrencilerimize başarılar dileriz. AkademiPress

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Sıfırdan Arapça Arapça öğrenmek, aslında 100 milyondan fazla kişinin konuştuğu bir dil olması ile önemlidir. Kuzey Afrika – Atlantik Kıyıları, Umman, Suriye, Sudan, birçok ülkede Arapça konuşulmaktadır. 7. Yüzyıldan beri hiç değişmemiş dillerden birisidir. Literatürünün de değişmemesi, Arapça dilini diğer dillerden ayrı kılmaktadır. AkademiPress’in bu kitap ya da görsel setleri ile bu asil dil Arapça’yı kolay ve hızlı bir şekilde öğreneceksiniz. Bu çalışmalarla, bir sözlük yardımı ile Arapça gazeteler okumanızı, gayretiniz ile bir dil fazla bilerek “bir lisan bir insan” anlayışına istinaden yeni ve güzel bir geleceğe yelken açmanızı hedefliyoruz. www.akademipress sayfasından http://akademipress.com/online_kütüphane linkinden online kaynaklara da ulaşmanızı tavsiye ediyoruz. Her şeyden önce, Arap alfabesinin farklı olduğunu hatırlatmak istiyoruz. Bu sebeple lütfen dersleri anlayarak geçiniz; anlamadığınız yerleri ise bir sonraki derse geçmeden tekrar ediniz. İlk başta Arapça her ne kadar zor görünse de aslında bunun böyle olmadığını, Arapça öğrenmenin çok zevkli olduğunu ilerideki derslerde göreceksiniz.

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Elbette bazı kurallar olacaktır, bunlara derslerde ilerlerken aşina olacağız.

Sıfırdan ARAPÇA 2010 ‫ = ا‬elif ‫ = ب‬be ‫ = ت‬te ‫( = ث‬se) (peltek harftir) ‫ = ج‬cim ‫ = ح‬hâ ‫( = خ‬hı) (Türkçe'de olmayan bir harftir.boğazdan çıkarılır.) ‫ = د‬dal ‫( = ذ‬zel) (peltek harftir.) ‫ = ر‬ra ‫ = ز‬ze (keskin bir harftir) ‫ = س‬sin ‫ = ش‬şın ‫ = ص‬sad ‫ = ض‬dad ‫ = ط‬tı ‫ = ظ‬zı ‫ = ع‬ayn ‫ = غ‬ğayn ‫ = ف‬fe ‫( = ق‬gaf) 6

Sıfırdan ARAPÇA 2010 ‫ = ك‬kef ‫ = ل‬lam ‫ = م‬mim ‫ = ن‬nun ‫ = و‬vav ‫ = ه‬he ‫ال‬

= lamelif (lam ile elif harfinin birleşmiş halidir.)

‫ى‬

= ye

Sıfırdan ARAPÇA 2010 imdi harflere biraz daha detaylı bakalım:

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Arapça alfabesi toplam 28 harften oluşur Osmanlılar da, Arap harflerinin yanı sıra Farsçadaki p (‫) پ‬, ç ( ‫ ) چ‬ve (‫ ) ژ‬harflerini de kullanmışlardır

Osmanlıca sağdan sola doğru yazılır Arap harflerinde temel ve küçük harf ayrımı yoktur Noktalama işaretlerinde kesin kurallar bulunmamaktadır Arap harfleri sözcüklerin başında, ortasında ve sonunda farklı biçimde yazılır Bazı harfler (dal, zel, re, je, vav ‫ د‬, ‫ ذ‬, ‫ر‬, ‫ز‬, ‫ژ‬, ‫ ) و‬bir sonraki harfle birleşmez Arapça harfler, kelimenin başında, ortasında ve sonunda ayrı şekil alırlar, bunları şu şekilde açıklayabiliriz:

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Tekrar edecek olursak: = elif ‫ = ب‬be ‫ = ت‬te ‫( = ث‬se) peltek harftir ‫ = ج‬cim ‫ = ح‬hâ ‫( = خ‬hı) Türkçe'de olmayan bir harftir bogazdan çıkarılır ‫ = د‬dal ‫( = ذ‬zel) peltek harftir ‫ = ر‬ra ‫ = ز‬ze keskin bir harftir ‫ = س‬sin ‫ = ش‬şın ‫ = ص‬sad ‫ = ض‬dad ‫ = ط‬tı ‫ = ظ‬zı peltek bir harftir ‫ = ع‬ayn 12

Sıfırdan ARAPÇA 2010 ‫ = غ‬ğayn ‫ = ف‬fe ‫( = ق‬gaf) ‫ = ك‬kef ‫ = ل‬lam ‫ = م‬mim ‫ = ن‬nun ‫ = و‬vav ‫ = ه‬he ‫ = ال‬lamelif lam ile elif harfinin birleşmiş halidir ‫ = ى‬ye

Sıfırdan ARAPÇA 2010

‫‪Sıfırdan ARAPÇA 2010‬‬

‫‪Tüm Arap Ülkeleri Hicri Ayları esas alırlar: IRAK , SURİYE ,‬‬ ‫‪FİLİSTİN‬‬ ‫‪Miladi Aylar ise MISIR , FAS’da geçerlidir.‬‬ ‫‪Miladi Aylar‬‬ ‫ين))))))))اير ك))))))انون الث))))))اني محرم ‪Ocak‬‬ ‫ف)))))))))))براير ش))))))باط ص))))))فر ‪/ubat‬‬ ‫مارس آذار ربي)))))))))ع األول ‪Mart‬‬ ‫ابري)))))))ل نيس))))))))ان ربي)))))ع اآلخ)))))ر ‪Nisan‬‬ ‫م)))ايو آي)))ار جم))ادى األول))ى ‪Mayıs‬‬ ‫يوني)))))))))و ح))))زيران جمادى اآلخ)رة ‪Haziran‬‬ ‫يولي)))))))))و تم))))وز رجب ‪Temmuz‬‬ ‫أغس)))طس آب ش)))))))عبان ‪Ağustos‬‬ ‫س)))))))))))))بتمبر ايل))))))ول رمض))ان ‪Eylül‬‬ ‫أكتوب)))))))))ر تش)))))))))))رين األول ش)))وال ‪Ekim‬‬ ‫نوفم))))))))))بر تش)))))))))رين الث)))))))))اني ذو القع))))))دة ‪Kasım‬‬ ‫ديس)))))))))مبر ك)))))انون األول ذو الحج))ة ‪Aralık‬‬

‫‪16‬‬

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Bölüm 1

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Arapça yazı, harf çevirisi ve alfabe tablosu 1.1

Arap yazısı

Arap alfabesi ünsüz harfleri temsil eden 28 harf içerir. İlave olarak hem kısa hem de uzun ünlü harfleri yazmak için üç ünlü harf vardır. Dahası, ileriki bölümlerde açıklanan, imlaya ait çeşitli diğer işaretler mevcuttur. 28 harf sağdan sola doğru yazılır. Kelimeleri yazarken, sadece sağ taraftan birleşebilen altı harf hariç tüm harfler her iki taraftan bağlanır (birleştirilir). Bu harfler aşağıdaki tabloda 1,8,9, 10,11 ve 27 sayılarındadır ve birer yıldız (*) ile işaretlenmişlerdir. Bu harflerin sonraki harfe (yani sol taraflarındakilere) bağlanamayacaklarını hatırlamak önemlidir. Harflerin çoğu kelimedeki yerlerine : başlangıçta, ortada, sonda veya tek başına olmalarına bağlı olarak biraz değişik şekillerde yazılır. Büyük harfler yoktur. Arapça dilbilgisi uzmanları alfabe için üç değişik isim kullanırlar:

1.2

Harf Çevirisi

Aşağıda verilen Arap alfabesinin harf çevirisi Latin alfabesine dayanmaktadır ama harflerin bazıları bahse konu harfin 18

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Arapça telaffuzunun kendine has bir özelliğini belirten ilave bir işarete sahiptir. Birinci harf olan elif ('alif) (l) harfinin şimdiye kadar bir harf çevirisi verilmemiştir çünkü ses değeri değişkendir (bölüm 6 ve 7'de bu konuya değinilecektir). 1.3

Alfabe tablosu ve harf çevirisi

harf çevirisi

tek başına

sonda

ortada

başta

ismi

Sıfırdan ARAPÇA 2010

1.4

Harfleri değişik konumlarda yazmak

Aşağıda her harf bilgisayar kullanırken veya elle yazarken bağlantılı yazışta değişik konumlarda görüldüğü gibi sunulmuştur. 20

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Bölüm 2

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Ünsüzlerin Telaffuzu (1) Elif l Bu ilk harfin kendi başına bir telaffuzu yoktur. Temel işlevlerinden birisi, bölüm 7'de ayrı şekilde incelenen hamza işareti için bir taşıyıcı olarak davranmaktır. Elif aynı zamanda uzun bir ünlü olarak da kullanılır (bakınız bölüm 6). (2) Be Titreşimli bir çift dudaklı Türkçe'deki “dibek”teki gibi biter. (3) Te Türkçe 'stor'daki t gibi h harfi seslendirilmeyen titreşimsiz bir dişsel bitişi vardır. Hiçbir zaman 'gitti'deki tt gibi telaffuz edilmez. (4) Se İngilizce 'thick', 'tooth'taki th gibi sessiz dişlerarası bir sert ünsüzdür. (5) Cim Seslendirilen damaktan yarı kapantılı bir sert ünsüzdür. Aslında, bu harfin konuşmacının lehçesel geçmişine bağlı olarak üç ayrı telaffuzu vardır: (a) Klasik Arap ve Körfez bölgesinde, Arap dünyasındaki pek çok diğer yerde olduğu gibi, 'ceza', 'cemre' deki 'c' gibi damaktan yarı kapalı sert ünsüz olarak telaffuz edilir. (b) Aşağı Mısır'da (Kahire, İskenderiye) 'grev'deki g gibi titreşimli bir damaksı bitiş şeklinde seslendirilir. (c) Kuzey Afrika'da ve Doğu Akdeniz'de 'jale'deki j gibi tireşimli damaksı frikatif sert bir ünsüz olarak telaffuz edilir. (6) Ha Bu ünsüzün Avrupa dillerinde bir dengi yoktur. Gırtlaktan güçlü bir sürtünme ile ve hiç küçük dil titreşimi veya sürtmesi olmadan nefes alarak, boğazdan gelen derin bir fısıltı gibi 24

Sıfırdan ARAPÇA 2010 ses çıkaracak şekilde telaffuz edilir. karıştırılmamalıdır.

ve ile

(7) Ha Bu ünsüz pek çok dilde görülür. Titreşimsiz bir damak ötesi (/i/ öncesi veya sonrasında) veya küçük dilsi (/a/ veya /u/ öncesinde veya sonrasında) frikatiftir, Almanca 'Nacht'taki ach sesine veya İskoçça 'loch'taki ch veya İspanyolca 'mujer'deki j sesine oldukça benzer ama Arapça'da daha güçlü, daha kulak tırmalayıcı bir sesi vardır. (8) Dal bitiştir.

'lider'deki d gübü titreşimli bir dişsi

(9) Zel İngilizce 'either'daki th gibi titreşimli bir dişlerarası frikatiftir. (10) Ra Titreşimli bir sert sessiz titremedir, İngilizce'deki r'den yuvarlanmış bir ses veya titreşim olması ile ayrılır, dilin hızlı bir vuruş serisi halinde, İskoçça 'radical'daki r veya İtalyanca 'parlare'deki r veya İspanyolca 'perro'daki rr benzeri şekilde telaffuz edilir. (11) Ze 'gazel'deki z gibi.

Titreşimli bir ıslıksı sert ünsüzdür,

(12) Sin 'statü'deki s gibi.

Titreşimsiz bir ıslıksı sert ünsüzdür,

(13) /in Titreşimsiz bir damaksı sert ünsüzdür, 'traş', 'itiş'teki ş gibi. (14) /ad Vurgulu ünsüzler grubuna aittir. Vurgulu ünsüzler vurgusuz (sade) eşlerine göre ağızda daha geriden 25

Sıfırdan ARAPÇA 2010 ve daha vurgulu şekilde telaffuz edilirler. Onları telaffuz ederken dilin kendisi ve kökü (aynı anda) boğazın (yutağın) arka duvarına doğru çekilir ve aynı zamanda dilin ucu hafifçe geri çekilir. Bundan dolayı vurgulu ünsüzlere aynı zamanda gırtlaklanmış ünsüzler de denilir. Böylece sade sert ünsüz ün gırtlaklanmış eşi olur ve İngilizce 'son' veya 'assumption'daki s harfine benzer bir ses verir. Vurgulu ünsüzlerin komşu ünlüler üzerindeki çekilme ve alçaltma etkisi için bölüm 4'e bakınız. (15) Dad Bu da, gırtlaklanmış titreşimli sert ünsüz bitiş olarak sınıflandırılan vurgulu bir ünsüzdür. Arap fonetikçiler ve Kuran okuyucular onun nin bir eşi gibi telaffuz edilmesini tavisye ederler. Ancak pek çok lehçede günümüzdeki kullanımında İngilizce 'thus' kelimesindeki th sesine biraz benzer olarak nin eşi şeklinde de teleffuz edilir. Aynı zamanda bölüm 4'e de bakınız. (16) Tı Gırtlaklanmış titreşimsiz sert ünsüz bir bitiş olarak sınıflandırılan vurgulu bir ünsüzdür. harfinin eşidir ve 'ters' kelimesinin başındaki /t/ sesine benzerdir. Aynı zamanda bölüm 4'e de bakınız. (17) Zı titreşimli

Vurgulu bir ünsüz olarak, gırtlaklanmış dişlerarası bir frikatif olarak sınıflandırılır. /d/ (9) harfinin vurgulu eşidir. Bazı lehçelerde olarak telaffuz edilir. Bazı diğer lehçelerde gırtlaklanmış olarak telaffuz edilir. Aynı zamanda bölüm 4'e de bakınız.

(18) Ayn Bu ünsüzün Avrupa dillerinde hiçbir dengi yoktur. Dilin kökünü gırtlak duvarının arka 26

Sıfırdan ARAPÇA 2010 duvarına (boğazın üst kısmı) bastırıp sıkışan hava akımının boğazdan gırtlak aracılığı ile biraz titreşim ile geçmesini sağlayarak telaffuz edilen, titreşimli vurgulu (gırtlaklanmış) gırtlaksı bir frikatif olarak tanımlanır.Bir bakıma harfinin titreşimli eşidir. Dilinizi yutuyormuşsunuz ya da boğuluyormuşsunuz gibi ses çıkartır. (19) Ğayn Titreşimli bir damakötesi (/i/den önce veya sonra) veya küçük dil (/a/ veya /u/dan önce veya sonra) frikatiftir, bir gargara sesi, harfini telaffuz edip ses teli katlarını harekete geçirerek, Fransızca 'paris' ve 'rouge' kelimesindeki r harfine benzer ama daha çok sürtünme olacak şekilde üretilen bir sestir. 'Festival'deki f gibi titreşimsiz bir dişsil (20) Fe dudaksıl frikatif ünsüzdür. (21) Kaf Bu harfin Avrupa dillerinde hiçbir dengi yoktur. Titreşimsiz damak ötesi veya küçük dilsi bir bitiştir, dilin arka kısmını yutulacakmış gibi küçük dile kapatılarak telaffuz edilir. Titreşimi olmayan harfi gibidir. Bu ses ile karıştırılmamalıdır, örn. kalb, 'kalp' ama kalb 'köpek'tir. (22) Kef Ses verilmeyen titreşimsiz bir damak bitişidir, 'keyif'teki k gibi. (23) Lam Titreşimli bir yan sert ünsüzdür, 'lezzet'teki l harfi gibi. (24) Mim 'Muavin' kelimesindeki m gibi çift dudaklı titreşimli bir burundan sestir. 27

Sıfırdan ARAPÇA 2010 (25) Nun 'Nine' kelimesindeki n gibi titreşimli sert ünsüz burundan gelen bir sestir. (26) He 'Hele' kelimesindeki h gibi titreşimsiz gırtlaksı bir frikatiftir. Not: Bu harfin bir kelimenin sonunda üzerinde iki nokta ile görüldüğünde başka bir işlevi vardır. Tam olarak gibi telaffuz edilir ve ta'marbutah adı verilir (cinsiyet için bölüm 10'a bakınız). İngilizce 'well'deki w gibi titreşimli bir (27) Vav çiftdudaklı yarım ünlüdür. (28) Ye Türkçe 'yemiş'yeki y gibi titreşimsiz damaksal sert bir yarı ünsüzdür.

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Bölüm 3

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Noktalama işaretleri ve el yazısı 3.1

Noktalama işaretleri

Noktalama işaretleri eski Arapça yazılarında bulunmaz. Araplar, modern Avrupa noktalama işaretlerini, aşağıdaki gibi kendilerini Arapça'dan ayırt etmek için bazı değişiklikler ile birlikte ödünç almışlardır :

3.2

Arapça el yazısı

El yazısı tekniğinin en baştan itibaren çalışılması tavsiye edilir, diğer türlü elle yazılan metinleri sadece yazmayı değil, okumayı bile öğrenmek güç olabilir. Araplar iyi el yazısı yazmayı bir bilgelik işareti olarak görürler. Basılı ve el ile yazılan Arapça metinler birbirlerinden Avrupa dillerinde olduğu kadar farklı değildirler. Arapça el yazısının belli kuralları vardır. İngilizce'de kullanılan düz yatay yön Arapça el yazısında değiştirilmelidir çünkü harflerin bazıları önünden veya arkasından gelen harflere göre şekil değiştirirler. 3.3.

Belli ünsüzlerdeki noktalar ile ilgili notlar

Belli ünsüzlere ait olan noktaları işaretlemenin en yaygın yolu iki nokta yerine, /t/ veya /y/ içindeki gibi düz bir çizgi -, üç nokta yerine kullanmaktır. İki noktanın yerine geçen düz çizginin fattah__ veya kasrah __ ile 30

Sıfırdan ARAPÇA 2010 karışabileceği düşünülebilir ama durum bu değildir çünkü bu ünlü işaretleri köşegensel (eğimli) işaretlerdir. Yukarıda belirtildiği gibi baskı ile yazılanların yanı sıra el ile yazılan metinler normalde ünlü işaretleri olmadan yazılırlar. Alıştırmalar Aşağıdaki ve önümüzdeki birkaç bölümdeki örnekler, temel olarak Arap yazısının nasıl okunup yazıldığının alıştırmasını yapmak amacındadır.

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Bölüm 4

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Ünlüler 'al harakatu denilen üç ünlü 4.1 Arapça'da vardır. Bunlar hem kısa hem de uzun olabilir (bakınız bölüm 6). 4.2

Kısa ünlüler

Üç kısa ünlü ait oldukları ünsüzün üzerinde veya altında ses değiştiren işaretler olarak yazılırlar. Bir kelime daima bir ünsüz ile başladığından ünsüz kelimeden önce tercüme edilir. Fathah : bir eğik vuruştur:

/a/ ünsüzün üzerinde küçük

/ba/, örn. Kasrah : eğik vuruştur:

kataba, yazmak. /i/ ünsüzün altında küçük bir

/bi/, örn. kabila, kabul etmek. Dammah : benzeyen bir işarettir.

/u/ ünsüz harfin üzerinde bir virgüle /bu/, örn.

olmak

hasuna, yakışıklı

Sıfırdan ARAPÇA 2010 4.3 fathah'ın /a/ gibi hafifçe

ses kalitesi, İngilizce 'fat' kelimesindeki /ae/ye doğru renklenir gibidir.

4.4 Kısa ünlüler kişisel el yazılarında veya çoğu Arapça yayında normalde işaretlenmezler. Yanlış anlaşılmaları önlemek için alışılmadık veya yabancı kelimelerde ve Kuran ile çocuk kitaplarında ünlü işaretleri konulur. 4.5 Yukarıda anılan üç ünlünün ünlü kaliteleri vurgulu (gırtlaklaştırılmış) ünsüzlerle vurgulanır. Vurgulu ünsüzler en kolay /o/ veya Amerikan İngilizcesi'ndeki 'but' ın /u/su veya 'bottle', 'hot', vs. /o/suna doğru eğilim gösteren fathah ile bağlantılı olarak duyulur. Vurgulu ünsüzler vurgusuz ünsüzler

/so/ya doğru, karşıdakinin eşi /do/ya doğru, karşıdakinin eşi /to/ya doğru, karşıdakinin eşi /do/ya doğru, karşıdakinin eşi

Karşılık Gelen

(12) İngilizce 'sat'teki /sae/ye doğru (13) 'dem'deki /dae/ye doğru (14) 'tek'teki /tae/ye doğru (15) 'den'deki /dae/ye doğru

Örnek:

salaba 'çalmak' kelimesindeki vurgusuz /s/ saelaebae gibi ses verir ama salaba 'işkence etmek' kelimesindeki vurgulu /s/ neredeyse şolobo gibi ses verir. 39

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Not a: Aşağıdaki iki ünsüz de bazen vurgu olarak işlev görebilir: ve sadece allah, 'Tanrı' kelimesinde Not b: Küçük dilsi harfinin komşu ünlüler üzerinde vurgulu ünsüzler ile neredeyse aynı etkiyi gösterir. Böylece kalb, 'köpek' kelimesi gırtlaksı bir /k/ ile neredeyse kaelb gibi ses çıkarırken, kalb 'kalp' iken küçük dilsi bir /q/ ile neredeyse kolb şeklinde ses çıkartır. Not c: Ses fonetiği açısından yukarıdaki /ae/ ve /o/ seslerinin her ikisi de fathahı temsil ederler. Ancak bu kitapta kullanılan harf çevirisi sisteminde yerlerine /a/ geçmiştir. Bunun sebebi fonetik olarak /a/ gibi işlev görmeleridir.

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Alıştırmalar El yazınızı okuyun ve çalışın

pişirmek olmak

çalışmak duydu

hoşlanmamak duymak tanık olmak boş

yakın olmak

asil olmak ağır olmak o onu

Sıfırdan ARAPÇA 2010

kazanmak olmak

dans etmek

şişmiş olmak

kaçınmak emzirmek kolay

onu yenmek

pişirmek sıkıştırmak onun

için

Sıfırdan ARAPÇA 2010 susamak düşmek

atmak(ritm)

kaçmak pişman olmak

yutmak

çizmek karışmak

ünlü yapmak

güvenmek göç etmek

zayıf olmak sessiz olmak

yemin etmek

koşmak

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Arapça Yazın (9)

watiqa bahata tarakahu güvenmek aramak olmak o onu terk etti

bahla

kasila

cimri olmak

tembel

(10)

marida

nasara

(11)

(12)

(13)

(14)

gadiba ğama'a faqada kızgın olmak toplamak kaybetmek nağaha dagata başarmak basmak wasala wa'ada varmak hesaplamak

sağada

hastalanmak yayınlamak tabl'a

ğara'a

reverans yapmak takip etmek yutmak rağa'a

labisa

iade etmek söz vermek

giyinmek

tarada rağama nasiqa wada'a görevden almak zorlamak burnunu çekmek yere koymak gariqa

barama sahida batmak dönmek olmak tanık olmak 44

hasaba

salima güvende olmak

hağama

rahima

saldırmak

bağışlayıcı

Sıfırdan ARAPÇA 2010 (15)

(16)

badala 'atiba değişmek ekmek(bitki)

ta'lsa

fasada

zavallı olmak çürük olmak yok edilmiş olmak

talafa za'ila sıkı olmak yok etmek yanmak kızgın olmak (17)

tabata

barada

dabaga

üşümek

(güneşte)

madaga rabata hatafa bara'a çiğnemek (bitki) büyütmek bağırmak yetenekli olmak

(18)

sa'uba

(19)

rakiba zalata sürmek yutmak

zara'a

zahafa sürünmek

mazaha gadara baraqa za'ama zor olmak şaka yapmak ihanet etmek yanıp sönmek yapar gibi görünmek taqaba

zaliqa

dağira

delmek

süzülmek

sıkılmak

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Bölüm 5

Sıfırdan ARAPÇA 2010

eklenmesi

, isim halleri ve belirsiz şekil için -n harfi

5.1 Bir ünsüzün üzerine yazılan küçük bir daire bir ünlünün eksikliğini gösterir, örn. hum, onlar lev, eğer

5.2

min, -den key, ....için

tahta, aşağıda kayfa, nasıl

(bir ünsüzün çiftlenmesi)

(a) Bir ünsüz aralarında bir ünlü olmadan iki kere görülürse ünlü sadece bir kere yazılır ama üzerinde saddah işareti olur ve telaffuzu da çiftlenir, örn. 'allama, öğretmek

Ğarraba, denemek

'adda, saymak

(b) kasrah ___ /i/ saddah ile birlikte olduğunda kasrah genellikle ünsüzün üzerine ama saddah'ın altına yerleştirilir, örn. ğarrib, dene! 5.3

'allim, öğret!

İsim halleri 47

Sıfırdan ARAPÇA 2010 İsim çekimlerine Arapça 'i'rabu l-ismi verilir. Arapça isimler ve sıfatların üç hali vardır. Çoğunlukla son ünsüze bir ünlü eklenerek belirtilirler ve isimleri: Yalın:

marfü'un (dammah ünlüsünü alır)

-i hali:

maşübun (fathah ünlüsünü alır)

-in hali:

mağrürun (kasrah ünlüsünü alır)

(İsim halleri hakkında ileriki bölümlerde daha fazla bilgi vardır.) 5.4

Belirsiz şekil olarak -n harfi eklenmesi

İsimler ve sıfatlar genellikle belirsiz şekilde, 'annakiratu, son ünlü işaretini çiftleyerek ve onları son bir /...n/ ile telaffuz ederek belirtilirler. Ancak, son ünlünün kendisi çift ünlü işaretine rağmen uzun hale gelmez. Bir isim veya sıfatı belirsiz Arapça tanwinun denir. Üç

hale getirmenin bu sürecine değişik halin belirsiz şekilleri:

Yalın belirsiz : Kelime bir çift dammah ile biter: ' ' veya ' /...un/

malikun, bir kral

-i hali belirsiz : Kelime bir çift fathah ile ve sık sık uzun bir ünlü a gibi telaffuz edilmeyen ilave bir elif I ile biter: malikan, bir kral (nesne) -in hali belirsiz : Kelime bir çift kasrah ile biter: 48

Sıfırdan ARAPÇA 2010 malikin, bir kralın, krala ait Not a : Çift dammah şekli ' iki seçim arasında en yaygın olanıdır ve bu kitapta kullanılacaktır. Not b: Konuşulan Arapça'da isimlerde -n ilavesinin kullanımı, yani /...un/, /...an/ ve /...in/ nadirdir. Alıştırmalar El yazınızı okuyun ve çalışın

sigara içmek

köpek oğlan çocuk

görevlendirmek insanlar

Muhammet

deniz

öğretmen nehir

giyinmek (silah)

gün

yağmur

kaşımak

öğretmek o(erkek)

yardım

savaş

o (kız)

çekmek

atış

Sıfırdan ARAPÇA 2010 bayrak

adam

kalem

canlı

iş

dağ

onur

Arap

güneş

kale

lord, Bay

bel

kum

batı

doğu

iş

kural

mazeret

yaşlı adam

kılıç

kısım

vatan

borç

renk

deve

biz

ruh

ekmek

bilgi

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Arapça Yazın Unutmayın: Aşağıdaki /...un/,/...an/ ve /...in/ sonlarına sahip kelimeler, yukarıda anlatıldığı gibi bir çift ünlü ile (ve bitiş /...an/ ise ilave bir elif ile) yazılmalıdır, örn.

malikan, 'bir kral'

(11) sınırdışı etmek hareket etmek

sesi kısılmak hissetmek sofuluk

(12) anestetik tekrarlamak

bağnaz

yetkilendirmek haset

(13) ay

utangaçlık

dökmek

mesafe

koymak (14) yok etmek

kesmek

iade etmek büyümek azat

edilmiş 51

Sıfırdan ARAPÇA 2010 (15)

şarap boynuz

canlı

aylık

sınıflandırmak

(16) koca(eş) bilgilendirmek iade etmek lezzetli gerici (17) çiş yapmak düşünmek

tanrı

yağlamak cesaretlendirmek

(18)

teşekkürler aydınlatmak merhaba

köle

doğal olarak

kısmet

karar vermek

(19) sağlıklı olmak sabotajcı istemek

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Bölüm 6

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Uzun ünlüler, elif makşurah, kama veya minyatür elif, kelime vurgusu ve hece yapısı 6.1 Üç kısa ünlü, ' /a/, ' /u/ ve /i/ harflerinin uzun biçimleri de vardır. Kısa ünlü işaretlerin ardından aşağıdaki üç harfi ekleyerek yazılırlar. Bu harflere Arapça'da 'uzatma harfleri' denilir: fathah ile ilişkili olan dammah ile ilişkili

olan

kasrah ile ilişkili olan Kısa ünlüler

Uzun ünlüler , örn. babun,

kapı , örn. nürun, ışık , örn. dinun, din Not : Bazı kitaplarda uzun ünlüler çift ünlüler olarak harf çevirileri yapılır. Burada uzunluğu ünlünün üzerindeki uzatma işaretini kullanıyoruz. 6.2

Lam

harfinin elif

harfi ile kombinasyonuna

lam-elif denildiğini ve veya /la/ şeklinde yazıldığına ( şeklinde değil) dikkat edilmelidir, bunun anlamı bir sonraki (soldaki) harfe bağlanamamasıdır, örn. 54

Sıfırdan ARAPÇA 2010 suçlamak

, barış

, bir çözüm

6.3

Elif makşurah

Bir kelimenin sonundaki uzun ünlü /a/ elif kelimelerde ya ile ama noktaları olmadan ya harfine o zaman

ile veya bazı yazılabilir. O

elif makşurah denir, örn.

üzerinde

söylemek

atmak

Not: Daha sonraki bölümlerde açıklanan belli kurallar bir kelimenin içinde eliflerin hangisinin kullnanılacağını belirler. 6.4

Minyatür elifin kaması

Bazı yaygın kelimelerde uzun ünlü /a/ aynı zamanda kama denilen minyatür bir elif ile yazılır. İsminin belirttiği gibi bu, ünsüzün üzerine yerleştirilen, sıradan tam elifin (l) yerine geçen küçük dikey bir vuruştur ( hada, bu 6.5

değil)

, örn.

( değil) lakinna, ama

Kelime vurgusu ve hece yapısı

( değil) dalika, o

Sıfırdan ARAPÇA 2010 /aşırtıcı şekilde Arap dilbilimcileri Arapça kelimelerde vurgunun yeri ile (dinamik aksan) ilgilenmemiştir. Ama yine de neredeyse tüm Arapça kelimelerin kısa veya uzun olan hecelerinin birisinde vurgulanmaları gerekmektedir. Vurgu ses yoğunluğunda bir artışın yanı sıra sesin perdesinin yükselmesi ile görülür. Aşağıdaki genel kurallar temel olarak Kuran okuyucuların telaffuz yöntemlerine dayanmaktadır. Bazı durumlarda değişik gelenekler arasında değişiklikler bulunur ve konuşmacının yerel lehçesi de telaffuzu etkileyebilir. Heceler kısa ve uzun olarak bölünmüştür. Kısa bir hece bir ünsüz artı kısa bir ünlü içerirken (CV) uzun bir hece : (1) bir ünsüz artı bir uzun ünlü (2) bir ünsüz artı kısa bir ünlü artı bir ünsüz (CVC) veya (3) bir ünsüz artı bir uzun ünlü artı bir ünsüzden ünsüz ile başlayamaz.

oluşur. Hiçbir hece birden fazla

1a) Vurgu kelimenin sonundan sayarken ilk uzun heceye düşer. Ancak son hecenin kendisi, kelimenin sadece tek bir hecesi olması durumu dışında vurguyu taşıyamaz, örn. yak-tubu-na, kal-bun, 'uq-tu-lü, ka-tab-tum, ka-tab-tun-na, mam-laka-tun, du. (Buradaki tireler biçimbilimsel ek yerlerini değil heceleri belirtmektedir.) 1b) Başka bir geleneğe göre eğer uzun hece sondan sayınca dördüncü veya ondan önceki herhangi bir hece ise o zaman sondan üçüncü hece vurguyu alır, örn. Mam-laka-tun. 2) Eğer hiç uzun hece yoksa veya sadece son hece uzunsa, vurguyu ilk hece alır, örn. ka-ta-ba, qa-ta-lu, sa-maka-tun, sa-ma-ka-tu-hu-ma. Diğer bir geleneğe göre, bu

Sıfırdan ARAPÇA 2010 durumlarda vurgu sondan üçüncüden daha erken bir konuma çekilemez. Örn. sa-ma-ka-tun, sa-ma-ka-tu-hu-ma. 3) Vurgu normalde belirli tanımlık 'al üzerine veya önekli bir edat veya bağlaç üzerine düşemez, örn. 'al-ya-du, ka-da, wa-ra-mat. Not: Daha sonra anlatılacak belli kelime sonlarının son kısa ünlüleri veya son heceleri telaffuz ederken dışarıda bırakılma eğilimindedir, özellikle sonda (bir cümlenin sonunda). Yine de verilen vurgu kuralları eğer son ünlü veya hecenin kaybolduğunu aklınızda tutarsanız çoğu durumda hala geçerlidir. Örn. maf-hum(-un), mad-ra-sa(-tun), sa-ma-ka(-tun), lub-na-ni(lub-na-niy-yun).

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Alıştırmalar El yazınızı okuyun ve çalışın

harfler

elçi

üzücü

tüccar

yaşayan

ruh

kanun etmek

atmak

eşek

geniş

bu (dişi)

hemen

-iken

içinde

söylemek

yeni

yün

koşmak

fırıncı

nalbant

yakın

terzi

cömert

orada

inşa

Sıfırdan ARAPÇA 2010 El yazısını okuyun, çalışın ve harf çevirisini yapın: (6)

Mısırlı bulutlar

hamal

şişman

bardak

(7)

yol hayvanı eti

pazar yeri

bıçak

ağlamak

kümes

(8) dersler konuşma

kuş

köpekler

zeytinler

domuz

köylü

kuru

çabalamak

cahil

bilimsel

(9)

misafirler

baba

(10) rüzgar

ahu

Sıfırdan ARAPÇA 2010 (11)

bakan

garip

yaşlı

Arap

içecek

(12) zayıf

nazik,kibar

ülkeler

ünlü

hemen

yaklaşmak

dürüst

zeki

(13) izin verilmiş henüz (14) barış

dekan

sandalye

kasap

sular

kutu

erimek

(15) Suriye

politikacı

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Arapça Yazın Not: Aşağıdaki kelimelerin hepsinde elif makşurah veya kama elif (') değil sıradan elif (l) vardır. Bunun sebebi bu aşamada yanlış anlamaların önüne geçmektir. Paris tutan

Suriye

adil

paşa

görev

casus

denizci çakmaktaşı karanlık

cimri yasaklamak

öksürük

cihazlar

şarap memurlar

göçmen

bağırış

koca(eş) muhafız

yıl

testere

Bedevi enginar

işbirliği

havuz

alçaltıcı

oruç

koşullar

mezun

müşavir

köleler

kazınmış

göçmek

yağ satıcı

farklar

Sıfırdan ARAPÇA 2010 düello yapmak ziyaret etmek büyük evlenmek

Iraklı mermiler

depo

özel

Fransız

tekneler

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Bölüm 7

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Hamzah (hamzatu l-qat!'i) ve maddah işareti 7.1 Hamzah veya hamzatu l-qat'i, bölücü hamzah'ı kesmek anlamına gelir. Hamzah'ın alfabenin ilk harfini temsil ettiği ve diğer ünsüzler gibi tam bir ünsüz değeri olduğu kabul edilir. (Arapça dilbilimcileri elif'e elif hamzah derler.) Hamzah'ın işareti Arap yazısına oldukça geç bir aşamada eklenmiştir. Bu yüzden hamzahın diğer ünsüzler ile karşılaştırılabilecek gerçekten bağımsız bir şekli yoktur. Hamzah yazılır.

olarak kelime çevirisi yapılan özel

işareti ile

7.2 Hamzahın sesi Avrupa dillerinde konuşmada mevcuttur ama yazıda temsil edilmez. Arapça'da hem duyulur hem de yazılır. Fonetik olarak gırtlaksal bir bitiştir, boğazda nefesin tutulup aniden bırakılması ile bir yakalam şeklinde telaffuz edilir. Bu ses diğer dillerde aşağıdaki gibi görülür: Doğu Londra İnglizce'sinde 'little bottle' /li'l bo'l/ olarak telaffuz edilir, yani iki gırtlaksı bitiş ile. Almanca'da beobachten 'göz önüne almak' /be'obachten/ olarak telaffuz edilir. Vereisen, 'donmak, donmul olmak', /fer'aizen/ olarak telaffuz edilir ama 'seyahat etmek' anlamına gelen verreisen kelimesinde gırtlaksı bir bitiş yoktur. Iss auch ein Ei! 'Bir yumurta da ye!' ('iss 'auch 'ain 'Ai!/ olarak söylenir. tamamen değişik bir harf olan Not: Hamzah telaffuz ederken de harf çevirisi yaparken de karıştırılmamalıdır. 64

ile

Sıfırdan ARAPÇA 2010 7.3 Hamzah sık sık kullanılır ama onu yazma kuralları oldukça karmaşıktır ve bu yüzden bölüm 20'de ayrıntılı şekilde ele alınmıştır. 7.4

Hamzah'ın düzenli bağımsız bir şekli olmadığından

ve harflerinin üzerine yazılır (noktalar temel olarak olmadan) ve bu üçü harfe hamzah için oturak veya sandalye denilir. 7.5

Hamzah yazmak için bazı temel kurallar

Baştaki gırtlaksı bitiş hamzah elif harfinin üzerine veya aşağısına yazılır ve aşağıdaki kurallara göre ünlüden önce telaffuz edilir. (a)

Fathah ile beraber hamzah elif'in üzerine yazılır : örn.

'aklun, gıda

'aslun, asıl

'ardun, dünya, yer

(b) Dammah ile beraber hamzah elif'in üzerine yazılır: /'u/, örn.

'uhtun, kızkardeş

'ummun, anne

'ufuqun, ufuk

Sıfırdan ARAPÇA 2010 (c)

Kasrah ile birlikte yazılan hamzah'ın her ikisi de elif'in

altına yazılır:

/'i/, örn.

'işba'un, parmak olduğunda (d)

ra'yun, fikir

ra'sun, baş

Kelimenin sonunda elif üzerindeki hamzah, örn.

naba'un,haberler 7.6

'id, eğer,

Kelimenin ortasında elif üzerinde hamzah, örn.

sa'ala, sormak (e)

'inna, o, gerçekten

qara'a, okumak

bada'a, başlamak

maddah işareti

elifi temsil eden ve başka bir elifin Maddah işareti üzerine /'a/ harfinin /'a/ olarak uzatılmasını belirtmek için yazılan uzun eğimli veya kıvrımlı üst çizgidir. Hamzahı ve fathahı olan bir elif edilir

başka bir elif tarafından takip

. Elif, hamzah ve fathahın tamamı atılır ve sadece bir

elif üzerinde maddah işareti ile birlikte şeklinde yazılır ( için), /'a/ olarak telaffuz edilir. Bunun sebebi elif'i iki kere yazmaktan kaçınmaktır.

Sıfırdan ARAPÇA 2010 ( için) 'al-qur-anu, Kuran

( için) ra'a-hu, o onu gördü

Hamzah ve fathah sahibi olan bir elif hamzah ve sükun sahibi başka bir elif tarafından takip edildiğinde üzerinde maddah olan kendisi de /'a/ şeklinde telaffuz edilen sadece bir elif yazılır ( için). Bu şekilde tek hece içinde iki gırtlaksı bitiş yazmaktan kurtulunur, örn. ( için) 'amana, inanmak

( için) 'anasa, eğlenmek

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Alıştırmalar El yazınızı okuyun ve çalışın

intikam anneler

imam

başka

sen(eril)

ilke

tam

Ağustos

üretim

develer

ağrı

inançlı

günah

haberler(çoğul)

kulak

iade etmek zarar

git!

Nereye?

sonsuz

kiracı

koltuk altı

kira

insan

esnasında

Sıfırdan ARAPÇA 2010

üzgün

beyanname

yakalamak

tüp

ama

gürlemek

izin

Almanya

fare

miras

Arapça Yazın:

tavsiye etmek

tarih

saklanma yeri ertelemek kızarmak, utanmak

bugüne kadar yaslanmak ilan

vuruş

siz(eril)

olmak

beyaz

sorun

ben

zorunlu

ısrar etmek

barınak

yüzü

İslam

Ağustos ifade etmek mavi

erkek kardeş ibrik, testi hiçbir zaman ufuk

filo

ısrar

yine

siyah

tavşan

yardım

aslanlar İranlı 69

zorunlu profesör

Sıfırdan ARAPÇA 2010 okuma-yazması topal olmayan

bilgi yaslanmak

kel

sarı

memur

temeller

zarif

ahmak

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Bölüm 8

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Belirli tanımlık , isim cümleleri, fiil cümleleri, kelime sırası ve sıfatlar 8.1 Belirli tanımlık Arapça'daki tek belirli tanımlıktır. Tüm isim halleri, cinsiyetler ve miktarlar için bir ismin veya sıfatın başına bağlanarak kullanılır. Belirsiz tanımlık yoktur, sadece Bölüm 5'te zaten anlatılan bir belirsiz şekil vardır Not: Belirli tanımlıktaki elif üzerine hamzah yazmak bölüm 9'daki son nota bakın.

ile ilgili

8.2 Belirsiz şekil belirli hale gelirse, -n ekini kaybeder /....n/ ve son ünsüzün üzerine veya altına sadece bir tek ünlü yazılır, örn. Belirsiz Belirli __________________________________________ Yalın Hal baytun, bir ev

'al-baytu, ev

baytan, bir evi

'al-bayta, evi

baytin, bir evin

'al-bayti, evin

-i Hali

-in Hali

8.3

Üç isim halinin temel işlevleri aşağıdaki gibidir: 72

Sıfırdan ARAPÇA 2010 • • •

Yalın hal özne ve isim veya sıfat yüklem için kullanılır. -i hali dolaysız nesne, fiil cümlelerinde yüklem tamamlayıcı ve çoğu zamir için kullanılır. -in hali iyelik ifade etmek için (bölüm 12'de açıklanmıştır) ve edatlardan sonra kullanılır.

Not: Hal ekleri sık sık telaffuz edilmez, zamirlerdeki belirsiz -i hali eki hariç, örn.

şükran, 'teşekkürler!'

8.4 Belirli tanımlık Arapça'da İngilizce'de olduğundan daha sık kullanılır. Bunun sebeplerinden birisi soyut şeylere, toplulukların tamamına ve pazarlama terimlerine atıfta bulunan isimlerin genellikle belirli tanımlık almasıdır, örn. 'al-'ilmu, bilim 'al-kilabu hayawanatun. Köpekler hayvandır. 8.5 İsim ve fiil cümleleri İki tür Arapça cümle vardır: isim cümleleri ğumlatun ismiyyatun ve fiil cümleleri fi'liyyatun.

ğumlatun

8.6 Bir isim cümlesi bir fiil içermez ve iki bileşeni vardır: özne ve isim. Özne genellikle bir isim (deyim) veya yalın halde zamirdir. İsim yüklem bir isim (deyim), zamir, bir belirsiz tanımlık veya bir yer veya zaman zamiri olabilir. Bir isim cümlesi şimdiki zamana atıfta bulunur ve bağlayıcı fiil olmak'a ihtiyacı olmaz, örn. al-qittu maridun. Kedi hasta. 73

Sıfırdan ARAPÇA 2010 ana talibun. Ben öğrenciyim. 'al-waladu hunaka. Oğlan orada. hum 'ummalun. Onlar işçiler. 8.7

Fiil cümlesi ve kelime sırası

Bir fiil cümlesi bir fiil içerir ve aşağıdaki basit kelime sırasına sahiptirler: fiil+özne+nesne veya tamamlayıcı Özne normalde yalın haldedir. Sadece geçişli fiillerle görülebilen dolaysız nesne -i halindedir. harağa (fiil) talibun (özne) Bir öğrenci dışarı çıktı. 'akala (fiil) kalbun (özne) hubzan (nesne). Bir köpek ekmek yedi. Unutmayın: Eğer özne veya nesne bir kişisel zamir ise, genellikle ihmal edilir çünkü fiil öznenin ve isim zamirinin kişisi, cinsiyeti ve sayısına göre çekilir(bakınız bölüm 15).

Sıfırdan ARAPÇA 2010 8.8

Sıfatlar

Bir sıfat normalde nitelediği ismi takip eder ve ismin insan olmayan şeylere, yani hayvanlar ve nesnelere atıfta bulunması durumu hariç onunla cinsiyet, sayı ve hal açısından uyuşur. Bir isim cümlesinde sıfat isim yüklem (isim cümlesi yapısı) olarak işlev gösterdiğinde, özne belirli bile olsa: 'al-mathafu ğamilun. Müze güzel. 'al-baytu wasi'un.

Ev büyük.

Sıfat bir ismin niteleyicisi olarak işlev gördüğünde (niteleyici yapı), belirlilik açısından aynı zamanda baş isim ile de uyuşur. Diğer bir deyişle, eğer baş isim belirli ise sıfat da belirlidir.

VEYA Bir ev

'al-baytu l-wasi'u, büyük ev baytun wasi'un, büyük bir ev büyük.

Not a: ..... l-wasi'u belirli tanımlığı içindeki elifin l, yukarıdaki iki cümleden birincisinde bir ünlü ardından telaffuz edilirken ihmal edilmiştir (waslah ile ilgili bölüm 9'da anlatılmıştır). Not b: Baş isim belirsiz olduğunda bir sıfatın yüklem şeklinde ve niteleyici yapısı arasında resmi bir fark yoktur (Yukarıdaki çiftin ikinci cümlesinin çevirilerini karşılaştırın). Not c: Yine, /l/ harfinin elif l ile birleşimi veya şeklinde yazılır, aynı ilke /l/ ardından hamzatu l-qat'i sahibi elif geldiğinde de uygulanır, yani 75

Sıfırdan ARAPÇA 2010 (bölüm 6'ya bakınız). 'al-'ummu, anne 'amalu, ümit

'al-

'al-'amiru, komutan, prens kızkardeş Alıştırmalar Okuma çalışın:

Kalem 2uzun.

Restoran 2büyük.

Sen(erkek) 2mantıklı bir 1öğrencisin.

O kadın/erkek nerede?

'al-

'uhtu,

Sıfırdan ARAPÇA 2010 O(kadın) 1orada.

O(erkek) 1ünlü bir yazardır.

Akrabalar Almanya'da.

O(erkek) 2yetenekli 1bir doktor.

Köpek 1sadıktır.

Yemek 1lezzetli, iyi.

Müdür 1sevilmiyor.

Sıfırdan ARAPÇA 2010 1

Evet, o (erkek) 2meşgul.

Ömür 2kısa.

Üzgünüm.

Yazar 1sevilen birisi.

Profesör 1burada.

Bakan 1hasta.

Ofis 1yakında.

Sıfırdan ARAPÇA 2010 1

Havaalanı eski.

Gömlek kirli.

Fincan temiz.

Bir öğrenci 3kırık bir 2kalemi 1attı.

Sıcak 1bir ay.

Yeni bir öğrenci 1geldi.

Bu 2zor 1bir konu.

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Havaalanı uzakta.

Buna 1izin var 2ama o 3yasak.

Bir çocuk 3soğuk 2süt içti.

Bir mühendis güzel 3bir köprü 1inşa etti.

Bir doktor 3hasta 2bir insanı 1ziyaret etti.

Bir gazeteci uzun 3bir makale 1yayınladı.

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Ben Suriye'denim.

Andalusia İspanya'dadır.

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Arapça'ya çevirin: Önsözde belirtildiği gibi tüm bölümlerdeki Türkçe alıştırmalarda kullanılan tüm kelimeler aynı bölümün Arapça alıştırmalarından alınmıştır. (1) Havaalanı kirli. (2) O meşgul bir mühendis. (3) O ünlü. (4) Müdür meşgul. (5) Evet, o (erkek) kısa. (6) Ömür uzun. (7) Bu yasak. (8) Gömlek güzel. (9) Yeni bir ay. (10) Havaalanı yakında. (11) Buna izin verilir. (12) Restoran ünlü. (13) Akrabalar Suriye'de. (14) Yemek burada. (15) Kalem orada. (16) Ben neredeyim? (17) Profesör üzgün. (18) Gazeteci meşgul. (19) Köpek hasta. (20) Gömlek temiz. (21) Bakan Suriye'den. (22) Ofis eski. (23) O(erkek) yeni.

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Bölüm 9

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Güneş ve ay harfleri, hamzatu l-waşli (waşlah) 9.1

Güneş ve ay harfleri

Arapça ünsüzler fonetik olarak aşağıda isimleri verilen iki ana bölüme ayrılırlar: güneş harfleri,

, benzeten

ay harfleri, 9.2

benzetmeyen

Güneş harfleri

Güneş harfleri isimlerini ilk harfi benzeten harfler sınıfına ait olan Arapça 'güneş', kelimesinden almışlardır. Ondört tane güneş harfi vardır. Bu harfler dilin dişlere veya ağzın ön tarafına değmesi ile telaffuz edilir:

9.3 Belirli tanımlık bir güneş harfi ile başlayan bir kelimeye bağlandığında belirli tanımlığın sesi takip eden güneş harfinin sesine benzetilir. telaffuz edilmese de böyle yazılır (sukün olmadan) ama harf çevirisinde ihmal edilir. Benzetmeye bağlı olarak üzerinde bir saddah ile belirtilen

kelimenin ilk ünsüzü çiftlenir.

Sıfırdan ARAPÇA 2010

bir güneş

'as-samsu, güneş

bir adam 9.4

adam

( 'al-samsu değil) ( 'al-rağulu)

Ay harfleri

kelimesinin ilk harfi olan Arapça 'ay' benzetmeyen harfler sınıfını temsil ettiği için diğer ondört harf ay harfleri olarak isimlendirilirler:

9.5 Belirli tanımlık bir ay harfi ile başlayan bir kelimeye eklendiğinde tanımlığın harfi benzetilmez ve telaffuzunu korur, örn.

bir ay

bir kitap

kitap

Not: /ğ/ ve /y/ harfleri dilin ağzın ön tarafına dokunması ile telaffuz edilseler de ay harfleri olarak sayılır (benzetmeyen), örn.

Sıfırdan ARAPÇA 2010 , dağ 9.6

Hamzatu l-waşli (veya waşlah)

Aynı zamanda waşlah da denilen

hamzatu l-waşli,

'hamzah'a katılmak' anlamına gelir. Elifin üzerine yazılan, telaffuz edilmeyen ve sadece bir kelimenin başında görülen küçük bir işarettir. Hamzatu l-waşli'nin(waşlah) görevi araya giren bir gırtlaksı bitiş (hamzatu l-qat'i) olmadan iki kelimeyi tek telaffuzda birleştirmek için kullanılır. Fransızca l'homme kelimesindeki kesme işaretine benzer (le homme yerine). 9.7

tanımlığı ve aşağıdaki tablodaki isimlerin

hamzatu l-qat'i olan belli yanı sıra, başında /'a/ ve gibi fiil şekillerinin (bakınız bölüm 18) önüne başka bir kelime veya önek gelirse ilk hamzatu l-qat'i harfini ünlüsü ile birlikte kaybederler. Onun yerine hamzatu l-waşli (waşlah) üzerindeki yerlerine olarak yazılır, örn.

elif

( babu 'al-bayti değil)

evin kapısı

( değil) 86

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Çocuk süt içti.

kelimesi bölüm 12'de Not a: Yukarıda anılan açıklanan bir kurala göre belirli tanımlık almaz. Not b: Yukarıdaki kelimesinde ( değil) belirli tanımlık hiç de bu şekilde telaffuz edilmez çünkü elif üzerinde bir waşlah vardır ve ilk /t/ bir güneş harfidir. Başı hamzatu l-qat'i

oğul evlat

olan kelimeler :

adam

iki (eril) kalça

kadın

iki (dişi)

isim

Örnek: ( değil) Bu, kralın oğlu.

kız

kaba et,

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Not: Dilde sadelik yanlısı olan dilbilimciler yukarıda sunulan tabloda 'al... belirli tanımlığı ve diğer kelimeleri hamzatu lqat'i ile yazıldığını görünce telaşlanacaklardır. Dilbilimciler bir cümlenin başında tamamen telaffuz edilse de izole de olsalar sadece elifin üzerinde veya altında bir ünlü ile ve hamzatu lqat'i olmadan yazılmasını tavsiye ederler. Ancak, Arap dünyasındaki pek çok okul ders kitaplarında hamzatu l-qat'i başlangıçta elifin üzerine veya altına yazılır. Telaffuzun tarihi-etimolojik yolundansa fonetik ile gitmek için, başlangıçta elifin üzerine veya altına yazılan hamzatu l-qat'i bu kitapta da kullanılacaktır.

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Alıştırmalar Okuma çalışın:

Öğrenci 2dersi 1anladı.

İmam Kuran'ı okudu.

Doktor hastanededir.

Öğrenci 2kalemi 1kırdı.

Profesör 2dersi 1açıkladı.

Mühendis 4uzun bir 3köprü 1çizdi. 89

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Kara 1tahta eskidir.

Oğlan hastadır.

Yeni 1otel güzeldir.

Küçük 1restoran 2eskidir.

Eski 1cadde 2kalabalık.

Oğlan 2yemeği 1yedi.

Sıfırdan ARAPÇA 2010

İşçiler fabrikayı 1inşa ettiler.

Öğrenci yeni 2dersi 1okudu.

Profesör 2ismi 1yazdı.

Bakan sarayı 1aldı.

Eleman 3uzun 1bir isim okudu.

Baba 2eti 1aldı.

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Gezgin 2dağa 1tırmandı.

Müşteri 2restorana girdi 3sonra 5yemeği 4sipariş etti.

Gezgin (biraz) 2çay içti.

Hasta adam 1uyudu.

Oğlan 1zeki. Arapça'ya çevirin: • Kalem güzeldir. • Eski restoran kalabalık. • İşçiler eti yediler. • Hasta adam restorana girdi. • Mühendis sarayı inşa etti. • Öğrenciler Kuran'ı okudular. • Mühendis dağa tırmandı. 92

Sıfırdan ARAPÇA 2010 • • • • • • • • •

Eleman hastanede. İşçiler saraya girdiler. Baba Kuran'ı okudu. Köprü eskidir. Hasta gezgin uyudu. Öğrenci ismi yazdı. Yeni müşteri uyudu. Yeni profesör zekidir. Öğrenci hasta.

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Bölüm 10

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Cinsiyet 10.1

Arapça'da iki cinsiyet vardır. Cinsiyet için kullanılan

terim, kelime anlamı 'cinsiyet, ırk, tür' anlamına gelen al-ğinsu kelimesidir.

(a) Eril isimler, olmayanlardır.

özel şekli

(b) Dişi isimler, pek çok şekli vardır.

aşağıda açıklanan

10.2 harfi üzerinde iki nokta ile birlikte yazıldığında tam olarak harfi gibi /t/ şeklinde telaffuz edilir. O zaman ona ta' marbutah denir ve sadece bir kelimenin sonunda, çoğunlukla isimlerin veya sıfatların dişi cinsiyetini belirtmek için bulunur. Dişi isimler ve sıfatlar türetmenin en yaygın yolu eril şekline /...atun/ ilave etmektir, örn. Eril O bir öğrenci.

Dişi

O bir öğrenci.

Sıfırdan ARAPÇA 2010

O bir anne.

O bir baba.

Not a: Dişi bitiş ta' marbutah ile biten birkaç isim erildir çünkü sadece erkeklere atıfta bulunurken kullanılırlar, örn.

halifatun Halife

'allamatun bilgin

Not b: hali şeklinde son elifi talibatan'dır (

rahhalatun bir gezgin, seyahat eden

/...atun/ ile biten isimler belirsiz -i almazlar. Bu yüzden doğru şekil değil).

Not c: Bir cümlenin sonunda bir kelimenin son ünlüsü normalde telffuz edilmez. Ta' marbutah bile bazen bir cümlenin sonunda telaffuz edilmeden bırakılır, /talibatun/ için (h) gibi (bakınız bölüm 4). 10.3 Vücudun çift olarak görülen pek çok kısmı veya organları dişidir, örn.

yadun, el

'aynun, göz

riğlun, ayak, bacak 10.4

Doğaları gereği dişi olan isimler vardır, örn. 96

Sıfırdan ARAPÇA 2010 'ummun, anne

'arüsun, gelin

hamilun, hamile 10.5 Pek çok coğrafi özel isimler, yani ülkelerin, şehirlerin, kentlerin, köylerin, vs. isimlerine dişi olarak muamele edilir. Onlar sadece iki cinsi olan kelimelerdir, yani sadece iki hal ekleri vardır ve -n eklemesi yoktur (bölüm 22'de açıklanacak), örn.

, Tunus

, /am

, Paris 10.6

Birkaç isim kullanımından dolayı dişidir, örn. harbun, savaş

'ardun, dünya, yer

samsun, güneş 10.7

Dişi veya eril olabilen çok sayıda kelime vardır, örn.

süqun, pazar

durum, hal bıçak

10.8 İki tane daha dişi son vardır. Paragraf 10.5'teki gibi iki cinsiyeti olan kelimeler şekillendirirler: 97

Sıfırdan ARAPÇA 2010 (a)

), örn. Dişi

Eril aptal 'ahmaqu

kırmızı

ahmaru

Not: Bölüm 20'deki elif ardından bağımsız hamzah kullanımı incelemesine bakın. (b)

, örn. Dişi

Eril , susuz 'atsanu , daha büyük

'akbaru Not: Eğer bir kelime sukün ile biter ve ardından hamzatu lwaşli (waşlah) ile başlayan başka bir kelime gelirse sukün kasrah ile değiştirilir. Bunun sebebi birbiri ardından üç ünsüz gelmesini önlemektir. Örneğin, 1 numaralı alıştırmada dönüştürülmüştür.

/waqa'at/ fiili aşağıdaki /waqa'ti l-.../ haline

Alıştırmalar 98

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Okuma çalışın:

Hasta kadın 1yıkıldı.

İşçi 3eski pazarı (eril veya dişi) 1yıktı.

Baba 3şişman bir 2tavuk 1satın aldı.

Bir köpek (dişi) 4büyük bir 3binaya 1girdi.

Hemşire 2hastaya 4bir uyku 3hapı 1verdi.

Gezgin köyden 1hoşlandı.

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Müdür 3özel bir 2arabada 1gitti.

Hasta prenses 1öldü.

Büyk bir 2kaya 1düştü.

İşçi sol 2bacağını 1kırdı.

Terzi 4sağ 3elini 1yaraladı.

Aşçı 4güçlü 3ateşi 1söndürdü.

Kaşif susuz. 100

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Hasta halife hastanede.

Hamile kadın 2yorgun.

Bağdat 1eski bir şehirdir.

Güneş 1doğuyor.

güçlü bir 1rüzgar

Oturan 1gelin güzel.

Ayakta duran 1damat 3çirkin. 101

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Gazeteci uzun bir makale 1yayınladı.

İnsanlar Birinci ve İkinci 4Dünya 3Savaşları'nı 1unuttular.

102

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Arapça'ya çevirin: (24) Hasta köpek (dişi) susuz. (25) Baba eski pazardan hoşlandı. (26) Hasta aşçı (dişi) öldü. (27) Hamile kadın hastanede. (28) Hasta kaşif susuz. (29) Oturan gelin yorgun. (30) Halife eski şehri yıktı. (31) Baba büyük bir araba aldı. (32) Mühendis çirkin bir makale yayınladı. (33) Müdür hemşireden hoşlandı. (34) Terzi güçlü ateşi söndürdü. (35) İşçi sol elini yaraladı. (36) Aşçı sağ bacağını kırdı. (37) Gazeteci Birinci Dünya Savaşı'nı unuttu.

103

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Bölüm 11

104

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Bağlaçlar, edatlar ve

parçacığı

11.1 Bazı bağlaçlar ve edatlar kısa bir ünlü ile sadece bir ünsüzden oluşurlar. Bunlar ardından gelen kelimeye bağlanırlar. 11.2

bağlaçları

ve Üç bağlaç kullanılan eşgüdümlü bağlaçlardır.

en yaygın olarak

11.3 've' bağlacı sonraki kelimeye bağlanmalı ve bir dizideki bağlantılı kelimelerin her üyesinden (bileşen) önce tekrarlanmalıdır, örn.

Rektör ve profesör ve bir öğrenci 2birlikte 1dışarı çıktılar.

Müşteri 3ekmek 4ve yağ ve peynir 5ve yumurtalar 1yedi.

Not: Türkçe'de bir dizi ilişkili kelimenin sadece sonuncusundan önce 've' bağlacı eklemek adettir.

105

Sıfırdan ARAPÇA 2010 11.4 'sonra, ve sonra' bağlacı onu takip eden kelimeye bağlanır. Eylemler veya durumlar arasında bir düzen veya dizi belirtir, örn.

Rektör ve sonra profesör ve sonra bir öğrenci 1dışarı çıktı.

de iki veya daha fazla fiil veya cümle arasında sebep teşkil eden bir his ile kullanılır. 'yüzden, bu yüzden' şeklinde tercüme edilebilir, örn. Çocuk 1yoruldu 2ve bu yüzden uyudu. VEYA Yorgunluk çocuğun uyumasına sebep oldu.

Nehire düştü 2ve bu yüzden boğuldu.

11.5 'sonra, ve' eylemler arasında bir zaman arası ile birbiri ardından gelmeyi belirtir, örn.

Bakan, sonra 3büyükelçi ve 2sonra polis 1dışarı çıktı.

106

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Not:

'aw, 'veya' ayırıcı bir bağlaç olarak kullanılır. Aynı

zamanda

'ya ... ya...' ifadesi de vardır, örn.

ya ben ya sen 11.6 pek çok anlamı ve işlevi olan bir parçacıktır. 'Hatta' anlamında Arap dilbilimcileri tarafından bir bağlaç olduğu kabul edilir çünkü bu işlevde bir cümlecik veya deyimi takip eden bir kelime ile bağlayabilir. Ancak modern Batı dilbilimcileri onu bir odak parçacığı (veya daha genel şekilde bu işleve sahip katkı eki) olarak sınıflandırırlar. olduğunda takip eden isim önceki ile aynı hal durumunda kalır, örn. Geçişli bir fiilin ardından:

Balığı yedi, hatta başını bile. Geçişsiz bir fiilin ardından:

İnsanlar öldüler, krallar bile. 11.7

Edatlar

107

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Arapça edatlar resmi olarak iki temel gruba ayrılabilirler: birincil ve ikincil. Birincil edatlar iki alt gruba daha bölünebilirler : bağımsız ve bağımlı (önekli). Edatın aldığı isimm daima onu takip eder ve -in halindedir. Eğer edat bir zamir alıyorsa bu ikinci tabii ki şeklini değiştirmez. Pek çok diğer dilde olduğu gibi Arapça edatların da pek çok değişik anlamı vardır. Temel anlamları ile birlikte birincil edatlar:

-den -e kadar beraberinde

-e kadar

-den beri

-den

üzerinde

için, sebebiyle beraber

Not a: Bağlı (önekli) edatlar: eden kelime ile birlikte yazılırlar.

içinde

gibi 'dir. Takip

Not b: min '-den' ve 'an, 'civarında' edatlarının ardından başında hamzatu l-waşli (waşlah) içeren elif olan bir kelime gelirse, üç ünsüzün birbirini takip etmesinden kaçınmak ve telffuzu yumuşatmak için sukün, fathah veya kasrah'a çevrilir, örn.

108

Sıfırdan ARAPÇA 2010 mina l-mudiri, müdürden hakkında

'ani l-harbi, savaş

Not c: Aşağıdakiler gibi sonekli kişisel bir zamiri olan belli deyimlerde

edatı vardır, örn.

bi-'ağma'lhim, hep beraber

bi-'asri-him, hep birlikte

'an-nasu bi-'ağma'l-him, insanların hepsi him, insanların hepsi

'an-nasu bi-'asri-

hakkında daha fazla bilgi için bakınız bölüm 37)

(

Örnekler:

Benim 4bir arkadaşımla 3birlikte 2yüzme havuzuna araba ile gitti.

, li... ve bakınız bölüm 15.)

'benim'in bir kombinasyonudur,

Bir ay 3önce büyükelçi 2başkentte 1öldü. 109

Sıfırdan ARAPÇA 2010 11.8

Edat olarak

'-e kadar, kadar' anlamı ile edat olarak işlev gördüğünde, aşağıdaki isim -in halinde olmalıdır, örn.

(-in hali) Balığı 1başına kadar (yani orası hariç) yedi. Not: babası vermiştir:

ın pek çok kullanımından dolayı, Arapça dilbilgisinin Sibawayhi, aşağıdaki ölümsüz beyanı

Öleceğim ve ruhumda hala biraz hatta kalmış olacak. 11.9 İkincil edatlar (fiilimsi) isimlerden -i hali eki -a aracılığı ile oluşturulurlar. Aşağıdakiler onların arasında en yaygınlarıdır:

önünde üzerinde

arkasında

arasında

110

altında

Sıfırdan ARAPÇA 2010

önce önce, önünde beraber, birlikte

olmadan

karşısında

önce önde, ön tarafında beraber,-de -e doğru, yaklaşık arkasında Örnekler: öğleden önce öğleden sonra

Not: Yukarıdaki ve ve birbirleri yerine geçebilirler, örn.

nin işlevleri aynıdır

Bir hafta boyunca 4yemek 3olmadan 1durdu. (yani Bir hafta boyunca yemek yemedi.) 11.10 'Sahip olmak' anlamında kullanılan edat Arapça'da 'sahip olmak' fiiline karşılık gelen hiçbir fiil yoktur. Ancak, aynı sahip olma veya iyelik hissi isim cümlelerinde sahip olanı ifade eden isim ardından dört 111

Sıfırdan ARAPÇA 2010 lada veya li... (la...) edatından birisini kullanarak ifade edilebilir. Sahip olunan şey sembolik yüklem olarak yalın halde ifade edilir. Bu edatların kullanımlarındaki fark sık sık ayrıntılara dayanır.

(a) edatı sık sık verilen bir zamanda mümkün olan iyeliğe atıfta bulunulurken kullanılır, örn.

Öğrencinin (kendisiyle birlikte) bir arabası var. (kelime çevirisi: Öğrenci ile birlikte [şimdi] bir araba.) (b) edatı hem soyut hem de somut olarak iyelik ifade etmenin genel yoludur, örn.

Öğrencinin bir arabası var.

Uzmanın bir fikri var. aynı zamanda zaman belirtmek için de kullanılabilir, örn.

öğle vakti 112

Sıfırdan ARAPÇA 2010 (c)

lada edatı, iyelik ifade etmek için

ma'a ve

'inda ile aşağı yukarı aynı şekilde zarif edebi tarzda kullanılırlar.

Tüccarın pek çok parası var.

(d) edatı hem somut hem de soyut iyeliği ifade eder ve 'için, sebebiyle' anlamıyla olduğu gibi cansız sahiplerle de kullanılabilir, örn.

Evin sadece bir kapısı var.

öğretmene ait olan araba.

bu sebeple, o yüzden, bunun için 11.11

edatı için yazım kuralları

113

Sıfırdan ARAPÇA 2010 (a) 'için' belirli tanımlığa 'al... sahip bir kelimeden önce gelirse, yazılırken ve telaffuz edilirken hamzah elifi ile birlikte

ihmal edilir ve iki lamlar biraraya getirilir, örn.

( işçi

işçi için

değil)

(Not: (

doktor

değil)

(Not:

doktor için

bir ay harfidir.)

bir güneş harfidir.)

(b) edatı kendisi de harfi ile başlayan bir kelimeden önce geldiğinde belirli tanımlığın hamzah+elifi yine dışarıda bırakılacaktır ama üç lam arka arkaya yazılamayacağından tanımlığın lamı ile takip eden kelimenin ilk lamı saddah işareti ile beraber tek bir tane gibi yazılır (lam harfinin bir güneş harfi olduğunu unutmayın), örn.

bir dil

dil

dil için

bir renk

renk

renk için

11.12 Öncesinde bir edat gelen bir ismi niteleyen bir sıfat da in halindedir, böylece nitelediği isim ile uyuşur. 114

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Yeni 2caddede oturdu.

O büyük 3ağacın 2altında oturdu.

115

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Alıştırmalar Okuma çalışın:

Kral, bakan 2ve büyükelçi saraydan beraber 1çıktılar.

Profesör karatahtaya (3kara 2tahta) tebeşir 1ile yazdı.

Bir gezgin 1susadı ve (bu yüzden) 3meyve suyu içti, sonra çay içti.

Suçlu 3muhafıza bir bıçak 4ile 1vurdu 5ve (bu yüzden o) öldü.

Subay ordu ile 3birlikte ülkenin içine 1yürüdü 4ve 5başkenti işgal etti.

116

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Bir çocuk 2bir havuza 1düştü 3ve yüzdü ve emniyetli şekilde 4 dışarı çıktı.

Misafir 3kapıyı 1çaldı ve (sonra) 4içeri girdi.

Bir gemi başkente petrol 3yüklü olarak 1vardı.

Kral bakana ve büyükelçiye 3önemli bir 2mesaj 1gönderdi.

Kapıcı tüccara 4ait 3bir çanta 1taşıdı.

Misafir (müşteri) 3kızarmış 2balık yedi sonra 4soğuk süt içti 5ve (bu yüzden o) hasta oldu. 117

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Dün bütün 3gece 4sabaha kadar 1çalıştım.

Yabancı bir yazar tarafından Arap 2edebiyatı 1üzerine yazılmış bir kitap okudum.

Bu 1yemek çocuk için (veya: çocuğun).

Bir hafta 2önce çalışan işe 4geri döneceğine 1söz verdi.

Mühendis ofiste 1ve işçi 2fabrikada.

Hükümet bir 4tarım bankasının 3kurulmasına 1izin verdi.

118

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Misafir kahveyi içti, 2telvesini bile.

Köpek 1eti 2kemiklerine kadar yedi.

Kedi eti yedi, kemiklerini bile.

119

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Arapçaya Çevirin: • Köpek kızarmış balığı yedi ve sonra sütü içti. • Subay kapıya vurdu ve (sonra) ofise girdi. • Tüccar hükümete önemli bir mesaj yazdı. • Karatahta kedinin üzerine bindi ve(bu yüzden) o öldü. • İşçi mühendise bir bıçak ile vurdu. • Büyükelçi havuza düştü ve (bu yüzden) o öldü. • Ordu fabrikayı işgal etti. • Çocuk sabah soğuk meyve suyu içti ve (o yüzden) hasta oldu. • Dün fabrika hakkında önemli bir kitap okudum. • Kapıcı çantayı ve yemeği saraya götürdü. • Bakan ülkede bir tarım bankası kurmaya söz verdi. • Misafir susadı ve (o yüzden) soğuk meyve suyu içti ve sonra kahve içti. • Eleman kapıyı vurdu ve (sonra) kralın yanına girdi.

120

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Bölüm 12

121

Sıfırdan ARAPÇA 2010

yapısı (-in özelliği) ve beş isim teriminin anlamı 'ilave', 'ekleme' 12.1 Arapça veya 'katma'dır. Bu tür bir ekleme iki isim (veya bir sıfat ve bir isim) birleştirildiğinde ve birbirinin hemen arkasından geldiğinde görülür. İlk ismin (veya sıfatın) baş bileşen ve ikinci ismin bir nitelik olduğu bir -in hali veya niteleyici yapı ile karşılaştırılabilir. 'idafah yapısının ilk ismine (veya sıfatına), 'ekli' veya 'eklenmiş' anlamına gelen denir. İkinci isime, 'ekleyici' veya 'ekleyen' anlamına gelen denilir. 'idafah yapısının iki türü vardır. 12.2

İlk biçim : -in yapısı

gerçek İlk biçime ekleme denilir. -in yapısına denk gelir ve İngilizce'deki 'of...' veya '... 's ' yapısına benzerdir. Aşağıdaki örneklerde, ekleyici sahibi ifade etmekte ve eklenen sahip olunan nesneyi ifade etmektedir: Belirsiz şekil Ekleyici sahip olunan

Belirli şekil Eklenen Ekleyici sahip olunan sahip 122

Eklenen sahip

Sıfırdan ARAPÇA 2010

kitabu mu'allimin (kitabun değil) kitabu l-mu'allimi ('al-kitabu.. değil) bir öğretmenin bir kitabı öğretmenin kitabı VEYA bir öğretmenin kitabı VEYA öğretmene ait kitap 12.3 Ancak 'idafah yapısının iki bileşeni arasındaki anlamsal ilişki daima sahip olunan/mülk+sahip olan veya madde + maddenin ait olduğu varlık değildir. (a) Aşağıdaki örnekte ilişki daima madde ve malzemeninkidir: Belirsiz şekil Ekleyen Eklenen malzeme madde

Belirli şekil Eklenen

Ekleyen

madde

malzeme

ahşap bir kapı ahşaptan bir kapı

ahşap kapı ahşaptan kapı

Not: Malzemeyi ifade etmek için kullanabilirsiniz, örn.

123

edatını da

Sıfırdan ARAPÇA 2010

ahşap(tan yapılmış) bir kapı Bir kapı ahşaptan yapılmış

ahşap kapı Kapı ahşaptan yapılmış.

(b) Aşağıdaki örnekte ilişki parça ve bütün arasındadır (kısımlara ayıran özellik): Belirsiz şekil Ekleyen bütün

Belirli şekil Eklenen kısım

Ekleyen bütün

bir parça ekmek

Eklenen kısım

ekmeğin parçası

(c) Belirsiz olan aşağıdaki durumlarda ilişki madde ve içindekiler veya madde ve amaç/malzemedir: Belirsiz şekil Belirli şekil Ekleyen Eklenen içerik/amaç madde

Eklenen

Ekleyen

madde

içerik/amaç

124

Sıfırdan ARAPÇA 2010 bir fincan kahve bir kahve fincanı

fincan kahve kahve fincanı

bir bal ayı (balayı) kelime çevirisi baldan ay

balın ayı (balayı) kelime çevirisi. balın ayı

(d) Bazen ekleyici -in niteliği veya mantıksal nesne olarak işlev görebilir, örn. Belirsiz şekil

Ekleyen bağlantı/nesne

Belirli şekil

Eklenen kişi

bir şirketin müdürü bir şirket müdürü

Ekleyen Eklenen bağlantı/nesne kişi

şirketin müdürü şirket müdürü

12.4

'idafah yapısı ile ilgili kurallar

(a)

İlk isim (eklenen) belirli veya belirsiz birşeye atıfta

bulunuyor olsun olmasın hiçbir zaman belirli tanımlık 'al... veya -n eklemesini almaz. (b)

İkinci isim (ekleyici) daima -in halindedir. Belirlilik

durumuna göre alabilir.

'al... tanımlığını veya -n eklemesini 125

Sıfırdan ARAPÇA 2010 (c) Eğer ikinci isim (ekleyen) belirli şekilde ise, bütün 'idafah yapısının belirli olmasına neden olur. Eğer ikinci isim belirsiz ise, o zaman bütün 'idafah yapısı belirsizdir. 12.5

İkinci şekil : 'idafah sıfatı

'idafah yapısının ikinci şekline aynı zamanda 'idafah sıfatı da denilebilir çünkü bir sıfat ve -in halindeki bir isim ile cümle oluşturulur. İsim sonra, sıfatın elde ettiği kaliteye bağlı olarak Bir şey ifade eder (Latince: genetivus respectus). Arapça'da bu yapıya yanlış ekleme anlamına gelen 'idafatu gayru l-haqiqiyyati denilir, örn.

Ekleyen isim

Eklenen sıfat kötü görünüşlü olan,

görünüşü kötü kalbi iyi olan birisi (kadın) zengin adam (kelime çevirisi zenginliği bol) güzel bir yüzü olan (kadın), güzel yüzlü çok minnettar koyu (derin) renkli 126

'al-

Sıfırdan ARAPÇA 2010 aptal, deli (kelime çevirisi zekası az olan) dedikodu (dişi), küstah (kelime çevirisi dili uzun olan) 12.6 Yukarıdaki örneklerdeki ilk sıfat, bu durum yukarıda anılan kural 12.4a'ya aykırı olsa da, öncesinde belirli şekilde bir isim geldiğinde belirli tanımlık

Ekleyen isim

alabilir.

Eklenen sıfat güzel bir

yüzlü kız iyi bir kalpli şeyh aptal adam (kelime anlamı az zekalı adam) 12.7 Gerçek 'idafah yapısında -in halindeki ilk isim (eklenen) bir sıfat tarafından nitelendiğinde, sıfat isim ile sayı, cinsiyet ve hal açısından uyuşur. Ama sıfat bütün 'idafah yapısının ardından yerleştirilmelidir, örn.

127

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Muhammet'in yeni arabasının içinde arabası

Muhammet'in yeni

12.8 Seslendirilmeyen bir metinde, bir 'idafah yapısının ardından yerleştirildiğinde sıfatın hangi isme (birinci veya ikinci) atıfta bulunduğunu bilmek zordur. Bunun çözümü seslendirmek/ünlü eklemektir, örn.

evin küçük kapısı 12.9

küçük evin kapısı

Karmaşık bir 'idafah yapısı pek çok yerleşik ekleyici içerebilir ama sadece son ekleyici belirli tanımlığı

alabilir, örn.

Dışişleri 3Bakanı'nın 2bahçesinin 1kapısı

12.10 Ancak, sıfatın atıfta bulunduğu isim seslendirilen bir metinde bile belirsiz olabilir, örn.

Öğrencinin kısa kalemi ile yazdı. VEYA Kısa öğrencinin kalemi ile yazdı. 12.11 Ekleyen ve eklenen arasına girebilecek tek eleman bir işaret zamiridir, örn. 128

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Bu üniversitenin öğrencisi 12.12 Aşağıdaki beş isim üç hal ekini alırlar ama normal olanlardan biraz değişiktirler. Bu isimler bir 'idafah yapısına girdiklerinde hal ünlüleri uzar: (-u, -a, -i yerine).

baba erkek kardeş

kayınpeder

Not: Yalın hal şekli olan

ağız

sahip, iye

'ağız' yerine alternatif şekil

daha sık kullanılır. Örnekler: Yalın

-i Hali

-in Hali

oğlanın babası

zengin, varlıklı 129

Sıfırdan ARAPÇA 2010 (kelime çevirisi çok varlık sahibi) Alıştırmalar Okuma çalışın

İşçi arabanın 3kırık 2penceresini 1onardı.

İnsanlar kralın 2büyük sarayında yediler VEYA İnsanlar büyük kralın sarayında yediler.

Doktor, çocuğun 4iltihaplanmış 3yarasını antiseptik 2ile 1yıkadı.

Okulun 3batı kapısına 2bir kamyon 1çarptı bu yüzden kapı 5 nöbetçinin üzerine 4düştü.

Küçük 2fabrikanın 1zemini (dişi) 3kirli. 130

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Yeni 2belediye 1binası 4çok uzakta 5ve çirkin.

/ehrin eski 1müzesi 3modern ve güzel.

Üniversitenin 2doğu 1penceresi 3kapalı.

2,3

Hayvanat bahçesinin (kelime anlamı 3hayvanların 2bahçesi) yeni 1kapısı (girişi) 4açık.

2,3

Parlamento (3temsilcilerin 2meclisi) 4dün Maliye Bakanı için acil bir 5proje üzerinde 1anlaştı.

Doktor 4,3dedikodu yapan (saygısız) 2hemşireye (kelime anlamı 3 uzun 4dilli 2hemşireye) 1kızdı. 131

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Komşu küçük köpeğin 4kirli 3patisini (3elini) 1yıkadı.

Kapıcı müdürün 3ağır 2bavulunu 1taşıdı.

Müzenin 2kuzey kapısının 1rengi 4çirkin.

Otelin 3güney 2girişinin 1merdivenleri dar.

Birleşmiş 7Milletler 6Genel 5Sekreterinin 4temsilcisi Kuveyt Uluslararası 2Havaalanına 1vardı.

132

Sıfırdan ARAPÇA 2010 3,2

Polis memuru 4kralın yeni sarayında 1hizmet etti. VEYA: Polis memuru yeni kralın sarayında hizmet etti.

Düğün 1partisinde 4gelinin babası 7damadın babasının yanındaki 5bir sandalyede 3oturdu.

133

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Arapça'ya Çevirin: (38) Kapıcı yeni kralın sarayının kapısını onardı. (39) Doktor bakanın sarayında yedi. (40) İşçi müzenin merdivenlerini yıkadı. (41) Bir kamyon okulun batı kapısına (girişine) çarptı. (42) Yeni otelin binasının rengi çirkin. (43) Eski hayvanatbahçesinin zemini (dişi) kirli (dişi). (44) Nöbetçi küçük köpeğin yarasını yıkadı. (45) Müdürün ağır bavulu açık. (46) Doktor Birleşmiş Milletler'de hizmet etti. (47) Parlamentonun yeni binası modern ve güzel. (48) Partide çocuk hemşirenin yanındaki bir sandalyede oturdu. (49) Üniversitenin doğu kapısı kapalı. (50) Komşu girişin merdivenlerine oturdu. (51) Kralın temsilcisi Uluslararası Havaalanına geldi. (52) Polis memuru belediyenin eski binasında hizmet etti. (53) Düğünde damadın babası gelinin babasına kızdı.

134

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Bölüm 13

135

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Sayı Çift ve çoğul 13.1

Arapça isimler ve sayılar üç sayı için çekilirler:

tekil 13.2

çift

çoğul

Çift

Çift ikililer için kullanılır, yani aynı cins veya sınıftan iki bireye veya şey için, örn. iki oğlan, iki kız, iki el, iki kitap, vs. Çift, tekil şekildeki hal eklerini aşağıdaki eklerle değiştirerek oluşturulur: yalın hal için -i hali ve -in hali için Tekil (yalın)

Çift (yalın)

Çift (-i ve -in hali)

rağulun, bir adam adamı

rağulani, iki adam

rağulayni, iki

bintun, bir kız

bintani, iki kız

bintayni, iki kızları

13.3

Tekil bir isim içindeki son

sonlardan önce düzenli bir

çift haline gelir, örn.

136

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Tekil (yalın)

Çift (yalın)

malikatun, bir kraliçe

malikatani

13.4 Çift eril ve dişinin son yapısında iken ihmal edilir, örn. (a)

Çift (-i ve -in hali)

malikatayni /...ni/ hecesi kelime 'idafah

Çift (yalın, eril)

öğrencinin (iki) kitapları (b)

Çift (-i ve -in hali, eril)

öğrencinin (iki) kitapları (c)

Çift (yalın, dişi)

( mu'allimatani l-... değil) okulun (iki) öğretmenleri (kadın) (d)

Çift (-i ve -in hali, dişi)

( 137

değil)

Sıfırdan ARAPÇA 2010 okulun (iki) öğretmenleri (dişi) ile bittiğinde son hamzah 13.5 Tekil bir dişi çift sonlardan önce waw ile değiştirilir, örn. Tekil

Çift (yalın)

(

hamra'ani değil)

Çift (-i ve -in hali)

(

hamra'ayni

değil) (Son kök olarak hamzah fazla bilgi vardır.)

hakkında bölüm 20'de daha

13.6

Tekil bir ismin son elif makşurah'ı

önce

haline gelir, örn.

Tekil

Çift (yalın)

mustasfan, hastane mustasfayani

çift sonlardan

Çift (-i ve -in hali) mustasfayayni

13.7 Çift halinde, sıfatlar daima niteledikleri isimlere cinsiyet ve hal açısından uyarlar, örn.

138

Sıfırdan ARAPÇA 2010

İki öğretmen (erkek) hasta. hasta.

İki öğretmen (kadın)

İki köpek (erkek) küçük.

İki köpek (dişi) küçük.

13.8

Çoğul

Arapça'da iki çoğul tip vardır:

İngilizce'deki harici çoğul (a) Geçerli çoğulu veya düzenli çoğul ile karşılaştırılabilir. (b) Kırık çoğul İngilizce'deki dahili veya düzensiz çoğul ile karşılaştırılabilir. (Kırık çoğullar bölüm 21'de açıklanmıştır.) 13.9

İsimlerin ve sıfatların geçerli eril çoğulları

tekil hal eklerini aşağıdaki iki sonek ile değiştirerek oluşturulur: yalın halde -i ve -in halinde Tekil (eril)

Çoğul yalın (eril) 139

Çoğul -i ve -in hali (eril)

Sıfırdan ARAPÇA 2010 mu'allimun, öğretmen mu'allimuna, öğretmen mu'allimina, öğretmenlerin 13.10 Çiftte olduğu gibi geçerli çoğulu erilin son hecesi , eğer kelime 'idafah yapısına girerse kaybolur, örn. (a)

Geçerli erili çoğul yalın:

(

mu'allimuna l-...

değil) okulun öğretmenleri (b)

Geçerli erili çoğul -i ve -in hali:

(

mu'allimina l-...)

okulun öğretmenleri

13.11 Geçerli dişi çoğulu aşağıdaki iki soneki tekil kelime köküne ekleyerek oluşturulur: yalın halde -i ve -in halinde

140

Sıfırdan ARAPÇA 2010 13.12 Geçerli dişi çoğulunun üç hal için, ister belirli ister belirsiz olsun sadece iki ünlü sonu olduğuna dikkat edilmelidir, örn. Tekil (dişi)

Çoğul yalın (dişi)

Çoğul -i ve -in hali (dişi)

malikatun, bir kraliçe 'al-malikatu, kraliçeler 'al-malikati, kraliçelerin 13.13 Geçerli dişi çoğulu çoğunlukla insanlara atıfta bulunur. Ancak, insan olmayan varlıkları belirten bazı eril isimler de ses dişi çoğul sonu alırlar, örn. Eril tekil -in hali (dişi)

Çoğul yalın (dişi)

Çoğul -i ve

hammamun, banyo (eril) hammamatun, banyolar (dişi) hammamatin, banyoların (dişi) 13.14 Çiftte olduğu gibi bir son hamzah olan herhangi bir dişi isim onu waw Tekil (dişi) -in hali (dişi)

sahibi ile değiştirir, örn.

Çoğul yalın (dişi)

Çoğul -i ve

çöller

çöllerin

bir çöl

13.15 Çiftte olduğu gibi bir sıfat nitelediği isim ile daima cinsiyet ve hal olarak uyuşur, örn. 141

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Öğrenciler (dişi) hastalar.

Hemşireler (dişi) yetenekliler.

13.16 İnsan olmayan varlıklar ve şeylere atıfta bulunan bir geçerli dişi çoğulunu niteleyen bir sıfat dişi tekildedir, örn.

kolay sınavlar

Yıllar zor.

Not a: Genel ilke insan olmayan çoğul isimlerin dilbilgisi açısından dişi tekil olduklarıdır, bu tür bir ismi niteleyen sıfat ve diğer herhangi bir elemanın (fiil dahil) da dişi tekilde olmasının sebebi budur. Buna uyum veya anlaşma denir. Not b: Eğer değişik cinslerden iki isim aynı eleman tarafından nitelenirse, o eleman eril çift olacaktır. Alıştırmalar Okuma çalışın:

İki zengin 2tüccar, şehrin iki nehrinin 4arasında iki büyük sarayda 1yaşıyorlardı.

142

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Restoranın 2sahibi 3iki siyah tavuk 1öldürdü.

İki yeni doktorun 1iki arabası 2kırmızı.

/irketin 2sahibinin 1iki bahçesinde iki büyük 4ağaç 6ve iki araba için 5iki araba parkı var.

Arap 1dünyasında çok 2sayıda emirlik ve cumhuriyet vardır.

143

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Gazetenin 2fotoğrafçıları 3ve muhabirleri, 5hem 6grev 5yerine hem de 7gösteri 5yerine 1gittiler.

Erkek ve kadın öğretmenlerin 2bazıları 4eğitim 3 kursunun/3seansının müdürüne 1kızdılar.

/irketin Mısırlı 1mühendisler 3yarın 5kısa bir 4tatile çıkıyorlar.

Erkek ve kadın öğretmenler kadın öğrencilerin hemşirelik enstitüsündeki 3başarı 2haberlerine 1mutlu oldular.

144

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Mutlu 2evli çift Avrupa'da iki başkente iki 4seyahat 3bileti 1 kazandı.

İki yeni 1polis 4kanuna 3sadık 2değiller.

Yeni 1büyükelçinin iki kızı 2nazik (terbiyeli) ve güzel.

Erkek ve kadın öğretmenler şehrin 3merkezinde iki yeni 2müze 1 ziyaret ettiler.

Gazetenin 2fotoğrafçıları 6iki saatlik (5zaman) 4greve başladılar.

Petrol 2şirketinin 1mühendisleri 6bakanda (evinde) 5bir partiye 4 davet edildiler. Arapça'ya çevirin: 145

Sıfırdan ARAPÇA 2010 (İki) tüccarların arabası siyah. Restoranın sahibi iki kırmızı tavuk öldürdü. Çok sayıda gazeteci Arap dünyasında iki başkente gitti. Erkek ve kadın öğretmenler yarın kısa bir tatile çıkıyorlar. Restoranın iki zengin sahibi şehrin merkezinde iki büyük sarayda yaşıyorlardı. İki yeni mühendis şirkete sadık değiller. Evli çift şehrin merkezinde iki yeni bahçeyi ziyaret etti. İki yeni polis Avrupa'ya iki seyahat bileti kazandı. Gazetenin fotoğrafçıları Arap dünyasındaki emirlik ve cumhuriyetlerin bazılarına seyahat ettiler. İki yeni doktor eğitim kursunun müdürüne kızdılar. İki mühendis bakan tarafından verilen partide büyükelçiye kızdılar. Hemşirelik enstitüsünün müdürü (kadın) öğrencilerin başarı haberlerine mutlu oldu.

146

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Bölüm 14

147

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Tamamlanmış Geçmiş Zaman, kök ve ünsüzler, üç harfli fiiller ve kelime sırası 14.1

Arapça'da iki temel fiil zamanı vardır:

(a) Tamamlanmış zaman: genellikle İngilizce'deki geçmiş veya hikaye zamanına denk gelir. (b) Tamamlanmamış zaman: Genellikle İngilizce'deki şimdiki veya gelecek zamana (bakınız bölüm 17) denk gelir. Not: Arapça'daki zamanlar Hint-Avrupa dillerindeki temel zamanlar gibi aynı kesin şekilde bir olayın zamanını ifade etmezler. Arapça zamanlar eylemi belirtilen ve önerilen gerçek ve süren veya hazırlanan bir durum veya eylem arasındaki karşıtlığı görmenin değişik açıları olarak daha iyi anlaşılabilir. Tamamlanmış ve tamamlanmamış zaman terimlerinin bu terimlerin, mesela, İngilizce'deki anlamlarına karşılık gelmemelerinin sebebi budur (aslında, tamamlanmış ve tamamlanmamış terimlerin kelime karşılığı olarak Latince anlamları bu açıdan daha faydalıdır). Buna rağmen, Batılı Arapça ders kitaplarında yaygın şekilde kullanıldıklarından geleneksel terimlere bağlı kalacağız. 14.2

Tamamlanmış zaman

çoğunlukla bir geçmiş Tamamlanmış zaman, durum, tamamlanmış eylem veya ortaya konulmuş durum belirtir. Üçüncü ve ikinci kişilerde tamamlanmış zaman aynı zamanda bir dilek veya duayı da ifade edebilir. Koşullu cümlelerde tamamlanmış zaman bir hipotez ifade eder (bölüm 39'da açıklanacaktır).

148

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Not: Arapça'da İngilizce'deki benzer bir anlamda hiçbir mastar yoktur, tamamlanmış zamanın üçüncü eril tekil kişisi fiilin temel veya referans şekli olarak verilmiştir. Yani, örneğin, kataba fiilinin temel fiili 'o yazdı' veya 'o yazmıştı' anlamına gelir. Ama söylenen fiil için tüm çeşitli şekilleri ile genel bir referans şekli olarak kullanıldığında kataba geleneksel olarak İngilizce mastarı 'yazmak' şeklinde tercüme edilir. 14.3

Kök ve ünsüzler

Arapça temel fiil şekillerinin çoğu üç ünsüz (radikal) ve üç ünlü içerir (CVCVCV). Üç ünsüz, fiilin kökünü oluşturur, bu yüzden bunlara radikaller (yani 'kök yapıcılar') denilir. (Ünlüler radikal olarak işlev gösteremezler). Her fiilin kökünü bilmek ve tanımak önemlidir çünkü kök fiilin ve pek çok ismin, sıfatın ve zamirin ve hatta pek çok edatın da tüm değişik şekillerinin kesin (değişmez) temelidir. Arapça sözlüklerde pek çok kelime ve kelime şekli bu yüzden ilgili kökün altında alfabetik sıraya göre bulunur. Not: Yukarıdaki “C” kısaltması 'ünsüz' ve 'V' 'ünlü'yü belirtmektedir. 14.4

Üç harfli fiiller

(a)

Üç köklü harfe sahip köklere üç harfli fiiller denilir (tekil:

) Bu yüzden üç harfli kataba 'yazmak' fiili k-t-b olur. Arapça sözlüklerde kataba fiilini (ve bu fiilin diğer şekillerini) bulacağınız şekil budur. (b) Üç harfli fiillerin üç ünlülendirme modeli vardır. Temel şekilde ilk ve son ünsüzler (radikaller) daima fathah /a/ ile 149

Sıfırdan ARAPÇA 2010 ünlülendirilir. Ama orta ünsüz (radikal) kısa ünlülerin herhangi birisi ile ünlülendirilebilir: CaCaCa

CaCiCa

CaCuCa

kataba o yazdı

sariba o içti

kabura o büyüdü

14.5 Özne ve nesne için ayrı kişisel zamirler Arapça fiil cümlelerinde genellikle kullanılmazlar. Fiiller sonekler aracılığıyla kişi, cinsiyet ve öznenin ve zamir nesnesinin sayısı için (ve tamamlanmamışta aynı zamanda öneklerde) için çekilirler. Özneye atıfta bulunan soneklere kişisel sonlar denilir. Bu sonlar aşağıdaki çekim tablosunun kelime çevirisinde kalın tipte yazılmıştır. Not: Arapça fiil çekimlerinin sırasını okumak için pek çok yollar vardır. Bu kitapta kullanılan sıra Arapça yöntem değil pek çok Avrupa Arapça ders kitabında hala kullanılan eski bir gelenektir. Kataba 'yazmak' fiilinin tüm kişiler, cinsiyetler ve sayılarda (nesnenin) çekimi aşağıdadır: tekil

çift

çoğul

3. eril o yazdı

onlar (2) yazdılar

yazdılar

150

onlar

Sıfırdan ARAPÇA 2010

3. diş i o yazdı

onlar(2) yazdı

onlar yazdı

sen yazdın

siz(2) yazdınız

siz yazdınız

seni yazdın

siz(2) yazdınız

siz yazdınız

2. eril 2. dişi

1. eril ve dişi ben yazdım

biz yazdık

Not: Üçüncü eril kişi çoğulun sonundaki ilave elif telaffuz edilmez ve nesneyi belirten bir sonek eklendiğinde ihmal edilir. 14.6 Bir tamamlanmış zamanlı fiil ile cümlelerdeki normal kelime sırası: fiil + özne + nesne / tamamlayıcı + zamirsel(ler) (a) Üçüncü kişide bir fiil cümlede ilk olarak yerleştirildiğinde, özne çift veya çoğul da olsa fiil tekil olmalıdır. Ancak fiil daima öznenin cinsiyeti ile uyuşmalıdır, örn.

151

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Öğretmenler (eril çoğul) meyve suyu içtiler. meyve suyu içtiler.

İki kız (çift)

Unutmayın : Üçüncü tekil dişi kişide hamzatu l-waşli (waşlah) ile başlayan bir fiilin ardından sondaki yerine üç ünsüzün birbiri ardından gelmesinden kaçınmak için kasrah kullanılır, örn. (

l-bintu

... değil) (b) Eğer özne bir insana atıfta bulunuyorsa ve fiil özneden sonra yerleştirilmişse, fiil özne ile sayı ve cinsiyet açısından uyuşmalıdır, örn.

Öğretmenler (eril çoğul) meyve suyu içtiler. (İki) öğretmenler (dişi) meyve suyu içtiler. 14.7 Eğer özne bir isim veya ayrı bir zamir ile ifade edilmemişse, fiil tek başına tekil, çift veya çoğul sayısını belirtir, örn.

152

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Onlar (eril çoğul) meyve suyu içtiler. meyve suyu içtiler.

Onlar (dişi çift)

14.8 Eğer özne çoğulda ise ve insan olmayan şeylere atıfta bulunuyorsa, fiil dişi tekildedir, örn.

Köpekler süt içtiler

Köpekler süt içtiler.

14.9 Eğer özne çift ise ve insan olmayan şeylere atıfta bulunuyorsa fiil çifttir (eğer özneden sonra geliyorsa) ve çift insanlarla olduğu gibi öznenin cinsiyeti ile uyuşur, örn.

(İki) köpekler (eril) süt içtiler (eril tekil).

(İki) köpekler (eril) süt içtiler (eril çift).

(İki) köpekler (dişi) süt içtiler (dişi tekil).

(İki) köpekler (dişi) süt içtiler (dişi çift). 153

Sıfırdan ARAPÇA 2010 14.10 Tamamlanmış zamanda bazen fiilden önce genellikle tercüme edilmeyen qad veya la-qad parçacıkları gelir. Bu parçacıkların amacı sadece bir tarz konusu veya fiilin eyleminin tamamlanmasını veya gerçekleşmesini 'gerçekten' veya 'zaten' zamirine 'kesinlikle' eklemek gibi vurgulamaktır, örn.

Sütü kesinlikle içti. VEYA Sütü zaten içmişti. 14.11 Tamamlanmış zamanın olumsuzu Olumsuz parçacık 'değil' tamamlanmış zamanı olumsuzlaştırmak için kullanılır ve fiilin önüne yerleştirilir, örn.

Sütü içmedi. Not: Modern edebi Arapça'da tamamlanmış zamanı olumsuzlaştırmanın daha yaygın bir yolu bölüm 28'de verilmiştir. Alıştırmalar Okuma çalışın

Yüzücüler 2bozuk 1yemek yediler 3ve (bu yüzden) hasta oldular.

154

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Hakim memura (sekreter) 4kaza hakkında 3bir rapor 1sordu.

Yorgun kadın 6dükkanın 5girişinin önünde 4kırık bir sandalyeye 1oturdu.

İki yabancı öğrenci (kadın) 4tıp fakültesinin 3giriş 2sınavını 1 geçtiler.

Kedi masadan 2peyniri yedi, 3sonra 5buzdolabından 4et parçasını kaptı 6ve 7onunla beraber 8bahçeye kaçtı.

155

Sıfırdan ARAPÇA 2010

İki işçi 4ağır 3çuvalı 1taşıdılar 5ve onunla birlikte 8beşinci 7kata kadar 6merdivenden çıktılar.

Bugünün 2gazetesi iki bakanın projeyi 4reddettiğini söyledi.

Öğretmenler (erkek) 5bakan ile 4bir toplantıya 3katıldıktan sonra 2bakanlıktan 1döndüler.

Göstericilerin 2bazıları fabrikanın kapısını 1kırdılar 5ve müdürün 6ofisine girdiler.

156

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Öğretmen dersi 4alçak bir 3sesle 1açıkladı ve öğrenciler dersi 5ne 6duydular ne de 7anladılar.

Gazete ülkedeki 5ekonomik 4kriz hakkında uzun bir 3 makale 1yayınladı.

irket yeni 4mühendise iyi bir 3maaş 1ödedi 5ve 7diğer çalışanların 6ücretlerini yükseltti.

157

Sıfırdan ARAPÇA 2010 2

Muhafız 6bileti 5olmayan insanların 4stadyuma (kelime çevirisi oyun alanı) 3girmesini 1önledi, 7bu yüzden onlar 9 duvarın 8üzerinden atladılar ve 11maçı 10seyrettiler.

Öğrenciler (bayan) 3kaleye 2bir geziye 1gittiler 4ve öğretmenlerine(bayan) 5kart6postallar yolladılar.

Hasta 2çocuk(kız) 4yemeği ve içeceği 1reddetti.

158

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Arapça'ya Çevirin: • • • • • • • • • •

• • • •

Hakim bozuk et yedi ve hasta oldu. Yorgun yüzücü kırık bir masaya oturdu. Hasta kadın ağır çuvalı dükkandan taşıdı. irket yeni çalışanların maaşını arttırdı. İşçiler bakan ile bir toplantıya katıldılar. Mühendis gazetede uzun bir makale yayınladı. İki bakan proje için bir rapor istedi. Mühendis ağır çuvalı taşıdı ve onu beşinci kata kadar yukarı götürdü. Yabancı öğrenci (erkek) dersi anlamadı. Bakan memurdan ekonomik kriz hakkında bir rapor istedi . Gazete fabrikadaki kriz hakkında uzun bir makaleyi reddetti. Öğretmen (erkek) kaleden geri döndü. Muhafuz göstericilerin kaleye girmesini engelledi. Kedi buzdolabından peyniri kaptı ve (onunla birlikte) müdürün ofisine kaçtı.

159

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Bölüm 15

160

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Ayrı kişi zamirleri ve sonek zamirleri

15.1

Ayrı kişisel zamirler

şunlardır:

tekil

çift

çoğul

1. kişi eril dişi gibi)

ben

(çoğuldaki

biz

2. kişi eril

sen

siz ikiniz

sen

siz ikiniz

siz

2. kişi dişi

siz

161

Sıfırdan ARAPÇA 2010

3. kişi eril

o ikisi

onlar

3. kişi dişi

o ikisi

onlar Not: çift veya çoğul zamirler karışık cinsiyete atıfta bulunduklarında eril baskın olur. 15.2 Ayrı kişisel zamirlerin yalın hal dışında hiçbir hal şekli yoktur. Bundan dolayı yalın isimlerin yerine geçerler, örn.

Adam uzun boylu.

O uzun boylu.

162

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Kız çocuk nazik.

O nazik. Not: Özel vurgu verilmesi için ayrı bir zamir, bir sonek zamir içeren bir kelimeye ekleme olarak yaklaştırılabilir, örn.

Senin yanından geçtim. (Yanından geçtiğim sendin.) 15.3 Bazen fiilden önce, ifadeyi veya özneyi vurgulamak veya ifadeyi açıklaştırmak ve seslendirilmeyen bir metinde yanlış anlaşılmaları önlemek için özneye atıfta bulunan ayrı bir kişisel zamir gelir, örn. Ben doktora teşekkür

ettim.

Siz haberleri

duydunuz.

(kadın) / Ben (kesinlikle) seni seviyorum.

163

(erkek) /

Sıfırdan ARAPÇA 2010 15.4 sonek zamirleri, kişisel zamirlerin -i ve -in hali olarak işlev görürler. İsimlere, edatlara veya fiillere eklenebilirler: tekil çoğul

çift

1. kişi

(çoğulda olduğu

gibi) benim bizim, bizi

beni

2. kişi eril

senin, seni sizin, sizi

sizin, sizi (iki kişi)

2. kişi dişi

senin, seni sizin, sizi

sizin, sizi (iki kişi)

3. kişi eril

onun, onu onların, onları

onların, onları (iki kişi)

164

Sıfırdan ARAPÇA 2010 3. kişi dişi

onun, onu onların, onları

onların, onları (iki kişi)

Not: Birinci tekil kişi için sonek zamiri 'beni', sadece bir fiile dolaysız nesneyi (fiil nesnesi) belirtecek şekilde ilave edilir. 15.5 Sonek zamirleri isimlere eklendiğinde iyelik zamirleri olarak işlev görürler, yani ayrı kişisel zamirlerin -in hali gibi. İsim ve sonek alan zamir birlikte bir 'idafah yapısı oluştururlar, örn.

benim kalemim

onun

evi 15.6 Son hece /...n/ + çift ve kesin eril çoğul sonların fathah/kasrah sonları bir sonek zamirinden önce düşerler, örn. çift

Yalın kitabani-ka değil) iki kitap

( senin (eril) (iki) kitabın

165

Sıfırdan ARAPÇA 2010

-i ve -in hali kitabayni-ka değil) iki kitap

( senin (eril) (iki) kitabın çoğul

Yalın ( mu'allimuna-ka değil) öğretmenler (eril) senin öğretmenlerin (eril)

-i ve -in hali (

15.7

mu'allimina-ka değil) öğretmenler (eril) senin öğretmenlerin (eril)

Birinci tekil kişi soneki

'benim', öncesinde

uzun bir ünlü veya bir çift ünlü geldiğinde gelir, örn. çift

166

...ya/ haline

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Yalın ( iki göz

değil) benim (iki) gözüm

-i ve -in hali ( 15.8

değil)

Birinci tekil kişi için sonek zamiri eril bir çoğula

eklendiğinde, son

her üç halde

/... iyya/ haline dönüşür, örn. çoğul

öğretmenler

benim

öğretmenlerim ( mu'allimuna-ya değil) 15.9

'idafah yapısı birden fazla ekli isim içerebilir

Sadece bu halde eklenen bir isim ekleyiciden önce yerleştirilir. Diğer eklenen isimler ekleyicinin ardından her birinin önünden

/wa.../ 've' bağlacı gelecek ve ardından 167

Sıfırdan ARAPÇA 2010 ekleyiciye atıfta bulunan (iyelik) ve onunla sayı ve cinsiyet açısından uyuşan sonek zamiri şekilde yerleştirilir, örn.

öğrencinin kalemi, kitabı, defteri ve çantası (kelime çevirisi öğrencinin kalemi ve onun kitabı ve onun defteri ve onun çantası)

köyün okul, cami, dükkan ve kütüphanesi (kelime çevirisi köyün okulu ve onun camisi ve onun dükkanı ve onun kütüphanesi) 15.10 Yukarıdaki dilbilgisi kuralına aykırı olarak, modern edebi Arapça'da iki koordineli isim sık sık ekleyiciden önce yerleştirilir, örn. Kurala göre

Modern edebi Arapça'da

arabanın kapısı ve anahtarı

adamın ismi ve yaşı

168

Sıfırdan ARAPÇA 2010 15.11 Dört edattan herhangi birisine veya li- (la-) bir sonek zamiri eklendiğinde ifade İngilizce'deki sahip olmak fiiline denk olabilir (bakınız bölüm 11.10), örn.

Onun bir arabası var. Onların bir kitabı var. Onun büyük bir evi var. 15.12 Birinci tekil kişi için sonek zamirinin alternatif şekli /...ya/ (bakınız paragraf 15.7), elif makşurah biten bir edata eklendiğinde örn.

ile

/...yya/ şeklinde birleşirler,

-e doğru benden

bana

üzerinde

benim

üzerimde 15.13 Birinci tekil kişi için sonek zamiri iki edata eklendiğinde edatın son

aşağıdaki

/n/ çiftlenir:

min, -den

haline gelir 169

Sıfırdan ARAPÇA 2010 'an, hakkında

haline gelir

/li.../ 'için, ait' edatı, birinci tekil kişi sonek 15.14 zamirinden öncesi hariç olmak üzere sonek zamirlerinden önce

/la.../ şeklini alır, örn.

senin için, sana ait

onlar için, onlara ait

AMA:

benim için, bana ait 15.15 Sonek zamirlerinin dammah'ı sonekten önce kasrah veya ya' geldiğinde kasrah'a değiştirilir:

Bu sonekler aşağıdakiler haline gelir:

Örnekler:

onun evinde onların (iki) öğretmenlerinden 170

onlara

Sıfırdan ARAPÇA 2010 15.16 Sonek zamirleri fiillere eklendiğinde, geçişli fiillerin dolaysız (veya dolaylı) nesneler olarak işlev gösterirler, örn.:

Bana hakaret etti. O onu duydu.

O onları taşıdı.

Unutmayın: Birinci tekil kişi için sonek zamiri /...ni/ 'beni'nin sadece bir fiile eklenir (bakınız not 15.4). 15.17 Bir sonek zamiri hikaye zamanındaki bir fiilin ikinci çoğul eril kişisine eklendiğinde kişisel son /...tum-u/ haline gelir, örn.

siz (çoğul) duydunuz

/...tum/

siz (çoğul) onu duydunuz

15.18 Lütfen sonek zamirlerinin hikaye zamanındaki üçüncü çoğul eril kişiye eklendiklerinde son elifin (I) atlandığını hatırlayın, örn.

Onlar duydular onlar onu duydular 15.19 Sonek :

/...kum/

/...kum-u/ haline gelir ve

/...hum/

/...hum-u/ haline gelir 171

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Sukün ardından waşlah ile başlayan bir kelime geldiğinde dammah ile değiştirilir, örn.

Sana teşekkür etti (eril çoğul). Öğretmen size teşekkür etti. 15.20 edatı 'arasında' anlamı ile kullanılır. Eğer elemanların herhangi birisi bir sonek zamiri ile ifade ediliyorsa birbiri ile ilişkili her elemandan önce tekrarlanmalıdır, örn.

müdür ve senin aranda

onunla sizin aranızda

Karşılaştırın:

müdür ve çalışan arasında 15.21 Sonek zamirleri, ilk olarak yerleştirildiğinde dolaysız nesne için bir destekleyici olarak işlev gören veya fiil dolaysız nesneyi belirten bir sonek zamir aldığında parçacığına eklenebilir.

172

bağlı

Sıfırdan ARAPÇA 2010

(Sadece) sana taparız; (sadece) senden yardım umarız. (Kuran)

Onu bana sattı. Yukarıdaki cümlede fiilden sonraki sonek zamir dolaylı nesnedir. Bu yüzden, dolaysız nesne olarak işlev gören sonek zamirini taşımak için (a)

parçacığı gereklidir.

parçacığı aynı zamanda 'birlikte' anlamında

önekli bağlaç wa ile birleşik olarak bir ayrı zamirin bir sonek zamiri ile ilişkilendiren deyimlerde de kullanılabilir, örn. onlarla beraber

(b) parçacığı ikinci tekil ve çoğul kişide bir sonek zamirine eklendiğinde bir uyarı olarak kullanılabilir, örn. VEYA Yalanlara dikkat et!

173

Sıfırdan ARAPÇA 2010 15.22 Elif makşürah /a/ kelimeye bir sonek zamiri eklendiğinde düzenli şekline değişir, örn. O attı

o onu attı

174

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Alıştırmalar Okuma çalışın

Hizmetçi müdürün evinin 3merdivenlerini 4ve onun arabasını ve ofisinin zeminini 1yıkadı.

Doktor 2hastayı (2hasta insanı, kadın) evinde 1ziyaret etti 3ve onu, 4onun yatağında muayene etti.

Ona bir mektup yazdım 2ve ona 3senin ve 5senin konaklaman 6 ve bursun 4konusunda (sorun, mesele) soru sordum.

Buzdolabında 2bir parça 3et 1buldum, (sonra) (onu) 5pişirdim ve onu yedim.

175

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Onunla 1(birlikte) 2,3hayvanat bahçesine (kelime çevirisi 3 hayvanların 2bahçesine) gittim ve 4oradan 5onunla beraber onun evine gittim ve (6akşam) 7onun yerinde 8biraz zaman geçirdim.

Senin (kendi) 3fikrin 2var ve benim (kendi) fikrim 4var.

Baban ve erkek kardeşin 5şehrin merkezine 2benimle birlikte 3 aynı 4otobüste 1seyahat ettiler(1gittiler).

Babanı ve erkek kardeşini 2benimle birlikte 3benim arabamda pazara 1götürdüm.

Babanı ve erkek kardeşini 2görmekten 1memnun oldum. 176

Sıfırdan ARAPÇA 2010

Kuş 3gagasını(ağzını) 1açtı ve bu yüzden 5peynir 6yere 4düştü böylece 7kedi onu yedi.

Bir öğrenci 2kız arkadaşına (4içinde) şöyle 3dediği 1bir mektup yazdı:

Dün 6aldığım (kelime çevirisi 6bana gelen) mektubun için teşekkür ederim ve 9ondan 8öğrendim ki...

10,11

doğumgününde kız arkadaşın ile 12bir seyahate çıkmışsın,

ve 15bugün 13ben de sana bir 17doğumgünü (kelime çevirisi 17 yıldönümü, 18doğumunun kutlaması) 16hediyesi 14gönderdim. 177

Sıfırdan ARAPÇA 2010

178

‫‪Sıfırdan ARAPÇA 2010‬‬ ‫‪/imdi ise, kısaca rakamlara tekrar göz atalım:‬‬ ‫‪SAYILAR‬‬ ‫‪Sayılar‬‬ ‫‪1‬‬ ‫حدَة(‬ ‫)وا ِ‬ ‫َ‬ ‫َواحِد‬ ‫‪1‬‬ ‫)اِحْ دَى(‬ ‫اَحَ د‬ ‫‪2‬‬ ‫ان(‬ ‫)ا ِْث َن ِ‬ ‫ان‬ ‫ا ِْث َن ِ‬ ‫‪3‬‬ ‫) َثالَ َثة(‬ ‫َثالَث‬ ‫‪4‬‬ ‫)اَرْ ِبعَة(‬ ‫اَرْ بَع‬ ‫‪5‬‬ ‫َ‬ ‫)خ ْمسَة(‬ ‫َخمْس‬ ‫‪6‬‬ ‫)سِ َّتة(‬ ‫سِ ّ‬ ‫ت‬ ‫‪7‬‬ ‫) َس ْبعَة(‬ ‫َسبْع‬ ‫‪8‬‬ ‫) َثمَا ِنيَة(‬ ‫َان‬ ‫َثم ٍ‬ ‫‪9‬‬ ‫)تِسْ عَة(‬ ‫‪179‬‬

‫‪Sıfırdan ARAPÇA 2010‬‬ ‫تِسْ ع‬ ‫‪10‬‬ ‫) َع ْشرَ ة(‬ ‫َع ْشر‬ ‫‪20‬‬ ‫ِع ْش ُرونَ‬ ‫‪30‬‬ ‫َثالَ ُثونَ‬ ‫‪40‬‬ ‫اَرْ َب ُعونَ‬ ‫‪50‬‬ ‫َخ ْم ُسونَ‬ ‫‪60‬‬ ‫سِ ُّتونَ‬ ‫‪70‬‬ ‫ْب ُعونَ َس‬ ‫‪80‬‬ ‫َثمَا ُنونَ‬ ‫‪90‬‬ ‫تِسْ ُعونَ‬ ‫‪100‬‬ ‫ِم َئة‬ ‫‪200‬‬ ‫ان‬ ‫ِم َئ َت ِ‬ ‫‪500‬‬ ‫َخ ْم ُس ِم َئة‬ ‫‪1000‬‬ ‫اَ ْلف‬ ‫‪2000‬‬ ‫ان‬ ‫اَ ْل َف ِ‬ ‫‪3000‬‬ ‫ف َثالَ َثة‬ ‫آالَ ٍ‬ ‫‪5000‬‬ ‫ف‬ ‫َخ ْمسَة آالَ ٍ‬ ‫‪180‬‬

Sıfırdan ARAPÇA 2010 Birinci ‫َثانِي‬ İkinici ُ ‫َثال‬ ‫ِث‬ Üçüncü ‫رَ ِابع‬ Dördüncü ‫َخامِس‬ Beşinci ‫سَادِس‬ Altıncı ‫َابع‬ ِ ‫س‬ Yedinci ‫َثامِن‬ Sekizinci ‫َتاسع‬ Dokuzuncu ‫عَاشِ ر‬ Onuncu ‫َشرَ حَ ادِيَ َع‬ Onbirinci َ‫َثانِيَ َع َشر‬ Onikinci َ‫ِع ْش ُرون‬ Yirminci

181

Sıfırdan ARAPÇA 2010

182

Sıfırdan ARAPÇA 2010

183

Sıfırdan ARAPÇA 2010

184

Sıfırdan ARAPÇA 2010

185

Sıfırdan ARAPÇA 2010

186

Sıfırdan ARAPÇA 2010

187

Sıfırdan ARAPÇA 2010

188

Sıfırdan ARAPÇA 2010

189

Sıfırdan ARAPÇA 2010

190

Sıfırdan ARAPÇA 2010

191

Sıfırdan ARAPÇA 2010

192

Sıfırdan ARAPÇA 2010

193

Sıfırdan ARAPÇA 2010

194

Sıfırdan ARAPÇA 2010

195

Sıfırdan ARAPÇA 2010

196

Sıfırdan ARAPÇA 2010

197

Sıfırdan ARAPÇA 2010

198

Sıfırdan ARAPÇA 2010

199

Sıfırdan ARAPÇA 2010

200

Sıfırdan ARAPÇA 2010

201

Sıfırdan ARAPÇA 2010

202

Sıfırdan ARAPÇA 2010

203

Sıfırdan ARAPÇA 2010

204

Sıfırdan ARAPÇA 2010

205

Sıfırdan ARAPÇA 2010

206

Sıfırdan ARAPÇA 2010

207

Sıfırdan ARAPÇA 2010

208

Sıfırdan ARAPÇA 2010

209

Sıfırdan ARAPÇA 2010

210

Sıfırdan ARAPÇA 2010

211

Sıfırdan ARAPÇA 2010

212

Sıfırdan ARAPÇA 2010

213

Sıfırdan ARAPÇA 2010

214

Sıfırdan ARAPÇA 2010

215

Sıfırdan ARAPÇA 2010

216

Sıfırdan ARAPÇA 2010

217

Sıfırdan ARAPÇA 2010

218

Sıfırdan ARAPÇA 2010

219

Sıfırdan ARAPÇA 2010

220

Sıfırdan ARAPÇA 2010

221

Sıfırdan ARAPÇA 2010

222

Sıfırdan ARAPÇA 2010

223