Gemoloji Dergi

TÜRKİYE’NİN DEĞERLİ TAŞLAR DERGİSİ

GemoPress HER SAYIDA BİR BAŞKA DEĞERLİ MADENİN VE DEĞERLİ TAŞIN DEĞERLENDİRİLMESİYLE YIL : 1 SAYI: 1

Türkiye’nin değerli taşlar ile lgili ilk ve tek yayımı

ISSN: 2149-1011

TAŞ VE TAKI

TASARIMI

Tasarım nedir, nasıl yapılır, nelere hangi taşlar nasıl uygulanır? Taş tasarımında hangi mineral ya da maden nasıl..

TAŞ KESİMİ

Kesim şekilleri ve geometrik biçimler

TAŞ

İŞLEME

Taş kesim ustalarının bilmesi gereken jeolojik mineral evreleri ve bu evrelerin önemi.

Taşlara can veren ellerin taş hazinelerni nasıl diğer minerallerler birleştirdiğinin öyküleri.

Yeraltı hazinelerinin biçimlenmesinde nasıl bir döngü var, nasıl bir gelişme ile taşlar kristalleşiyor?

KONU Taşların sertlikleri ile

birlikte işlenecek diğer hususlar.

SORU

Kristalleşme ile ilgili detaylar ve kristallerin taş kesimine etkileri.

KRİSTAL BİLİMİ Satış Fiyatı: 22TL

www.gemopress.com sertifikapress.com.tr

ÇÖZÜM

Jeolojik gelişime dayalı taş şekillendirmeleri ile taşların uygun bir renk analizinden geçirilmesi.

Gemopress MART 2015

sİtemİzden seçme ürünler

5 USD BENZER SİPARİŞLERİ GEMOLOJİ SİTEMİZDEN VEREBİLİRSİNİZ

5 USD BENZER SİPARİŞLERİ GEMOLOJİ SİTEMİZDEN VEREBİLİRSİNİZ

5 USD BENZER SİPARİŞLERİ GEMOLOJİ SİTEMİZDEN VEREBİLİRSİNİZ

5 USD BENZER SİPARİŞLERİ GEMOLOJİ SİTEMİZDEN VEREBİLİRSİNİZ

5 USD BENZER SİPARİŞLERİ GEMOLOJİ SİTEMİZDEN VEREBİLİRSİNİZ

5 USD BENZER SİPARİŞLERİ GEMOLOJİ SİTEMİZDEN VEREBİLİRSİNİZ

www.gemopress.com

Gemopress

sİtemizden seçme ürünler

5 USD BENZER SİPARİŞLERİ GEMOLOJİ SİTEMİZDEN VEREBİLİRSİNİZ

5 USD BENZER SİPARİŞLERİ GEMOLOJİ SİTEMİZDEN VEREBİLİRSİNİZ

5 USD BENZER SİPARİŞLERİ GEMOLOJİ SİTEMİZDEN VEREBİLİRSİNİZ

5 USD BENZER SİPARİŞLERİ GEMOLOJİ SİTEMİZDEN VEREBİLİRSİNİZ

5 USD BENZER SİPARİŞLERİ GEMOLOJİ SİTEMİZDEN VEREBİLİRSİNİZ

www.gemopress.com

MART 2015

5 USD BENZER SİPARİŞLERİ GEMOLOJİ SİTEMİZDEN VEREBİLİRSİNİZ

GemoPress İçindekiler MART 2015 / 1.SAYI

GEMOLOJİ HAKKINDA

4

KRİSTAL BİLİMİ

Kristaller bilimi konusunun sadece yüzeysel.

Ne yazık ki, birçok öğrenci konunun ana ...

6

GEMOLOJİK KAVRAMLAR

8

VOLKANİK KAYAÇLAR

Kıymetli taşlar bilimi ve incelemesi olan gemoloji mineralojik bir çalışma...

Magma soğuduğunda, atomlar kristal kalıplar halinde birbirine bağlıdır ...

KAYALAR 10 TORTUL Tortul kayalar erozyonla, nehirlerdeki

Bölünme Düzlemi

S.22

Taşlar ve Sertlik

S.32

Kanunlar

S.35

taşınmayla oluşur ve daha önce var olan ...

EDUARD JE. GUBELİN 12 DR. Örneğin, şist kayağantaş levhası haline

gelebilir. Kalker taşı mermer haline gelebilir...

SİSTEMLER

15

KRİSTAL SİTEM

Mineralin yapısı bulunduğu şekil tarafından belirlenir...

17 TAŞLAR Beril (zümrüt, deniz yeşili zümrüt)Altıgen

Genelde dik olarak çizilmiş, altı taraflı ....

18 KRİSTALLER Karbonun değeri dörttür ve kristal örgüsünü şekillendirmek için karbonun diğer dört...

DÜZLEMİ 21 BÖLÜNME Grafitte, bu altıgen yüzeyler her bir yüzeyde (0.142

nm) daha kısa (bu yüzden daha güçlü) kovalent...

22 KIRILMALAR SMadenin kırıldığı (bölünme ya da parçalanmadan farklı olarak) yöntem çatlak ...

TESTLER

28

SİTEDEN SATIŞLAR

BENZER SİPARİŞLERİ GEMOLOJİ SİTEMİZDEN VEREBİLİRSİNİZ

29 KATILIK Ölçünün evrensel kullanılması

beklenirse madenlerin kolayca ...

TESTLERİ 30 KATILIK Çizik incelendiğinde, onun gerçek bir çizik

olduğundan ve test ...

EKİBİMİZDEN 32 AKADEMİSYEN Tüm madenlerden en serti olan elmasın en küçük ....

parçalara bölünebileceği gerçeği yönlü sertlik

TESTLER 33 TEKNİK Aşınma elmasa (sonuçlar tablo 6.2 de gösterilmiştir)

kıyasla örnek aşınmış ...

KURALLAR

34

GEMOLOJİ KANUNLARI

Arşimet bu aynı problemle karşılaştı.

Onun çözümü, test edilen numunenin...

Volkanik

S.18

Aylık Süreli Yayın

Tortul

S.10

Teknik

S.34

GemoPress Dergisi, T.C. yasalarına uygun olarak yayımlanmaktadır.

Dergide yayımlanan içeriğin bir kısmı ya da tamamı kaynak gösterilerek kullanılabilir.

Kullanılan görsellerin yasal haklarından ve yazıların içeriğinden yazanlar sorumludur, tüzel kişileri bağlamaz.

On the Cover KURUMLAR S.7

KRİSTAL

S.4

KATILIK S.30 SİTEMİZDEN S.15

GemoPress Türkiye’nin ilk ve tek Gemoloji Dergisi

MART 2015 // 001

www.gemopress.com

İmtiyaz Sahibi Yrd.Doç.Dr. Bilal Semih BOZDEMİR

Tasarım BSB Baskı YEDİZ OFSET/İstanbul

Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Timur TUNA

Yönetim Adresi: İzmir-1 Cd. No: 33/31 Kat:8 Kızılay, Çankaya / Ankara Tel. 444 1 659 Faks. 0312 418 45 99

Editör Bengü AYTEM

Mail. mh@sertifikapress.com.tr web. www.sertifikapress.com.tr

İdari Personel Damla ASLAN Esra OKANAKUL Tsisana Kharabadze Zeki ALTINTOP Certification Manager Murat YÜCEL

www.gemopress.com

ISSN: 2149-1011 Aylık Süreli Yayın GemoPress dergisi, T.C. yasalarına uygun olarak yayımlanmaktadır. Dergide yayımlanan içeriğin bir kısmı ya da tamamı kaynak gösterilerek kullanılabilir. Kullanılan görsellerin yasal haklarından ve yazıların içeriğinden yazanlar sorumludur, tüzel kişileri bağlamaz.

Gemopress MART 2015

ıda... y a s u b

l a t s i r K Bilimi

, madenli? i g n a H değer neden

Kristal Bilimi Kristal bilimi konusunun sadece yüzeysel bilinmesi, derinlerindeki gizler...

G

emoloji öğrencileri, mesleki amaçlar için kristal bilimi konusunun sadece yüzeysel olarak bilinmesinin yeterli olmasına rağmen, kristal bilimi konusuyla ilk karşılaşmalarını oldukça ürkütücü bulurlar. Ne yazık ki, birçok öğrenci konunun ana hatlarını sınavı geçmeye yetecek kadar basit bir şekilde ezberler.

Bununla birlikte, kristal bilimi temeli anlayışı, matematiğin mühendislik için olduğu kadar değerli taşlar alanı için de önemli bir araçtır.

Bu yazıda, konunun ana hatlarını ayrıntılarıyla anlatarak kristaller biliminin kullanışlı yönlerine vurgu yapılacaktır.

Kristal ve kristal olmayan nesneler katı maddelerin hepsi, kristal olan ya da olmayan nesnelerden ya da bu ikisinin karışımından oluşur. Özelleşmiş birçok terim gibi, kristal kelimesi Yunanca ‘buz’ anlamına gelen krystallos kelimesinden türetilmiştir. Terim, zamanla buz berraklığı ve şeffaflığı olan herhangi bir cisim için kullanılmaya başlanmıştır ve şu anda da ne renksiz ne de şeffaf olan kristalleri kapsamaktadır.

Kristal olmayan bir cisimde, atomlar ve moleküller materyal içinde rastgele yerleştirilir, ve herhangi bir özel düzen ya da şekilde dizilmezler. Bu yüzden, kristal olmayan bir nesne asla, doğal yollarla meydana gelen karakteristik bir şekil geliştiremez.

Erimiş kayaç oluşturan magma içinde, dört yüzlü SiO4 birimleri bir araya gelir ve adaları ya da uzun zincirler oluşturmak için metal iyonlarla birleşir. Bu, erimiş sıvı içinde bazı düzenli yapılar oluşturur ve kolayca akmayan koyu bir sıvı meydana getirir. Ani soğuma olduğu zaman, adaların ve zincirlerin geniş ölçüdeki kristal yapının içine tekrar organize olmaları için yeterli zaman yoktur. O zaman katılaşmış nesne, kristal düzenin sadece küçük dağılmış bölgelerinden oluşan bir iç yapıya sahiptir.

Cam, düzensiz silikon dört yüz çerçeveleri içeren bu türden bir materyaldir. Tam kristal yapının olmaması nedeniyle, cam dış şekil ya da yarılma ve pleokroizm gibi kristal özelliklerden herhangi birini sergileyemez.

Belli koşullar altında bazı maddeler çok köşeli ve kenarlı, düzlemlerle sınırlandırılmış düzgün şekiller oluşturur. Bunlara kristal denir. Her canlının nasıl kendine özgü bir yapısı ve şekli varsa, canlı olmayan varlıkların da belli yapıları vardır. Kristaller bu özgün yapıların en güzel örneğidir.

Mineraller çok değişik kristaller meydana getirebilir. Mineraller dışında başka katı maddeler de kristal oluşturabilir. Örneğin; kar tanelerinin de kristal yapıları vardır. Kar tanelerinin altıgenlere dayalı yapısı buzun bu kristal yapısından köken alır. En basit kar kristalleri bu nedenle altıgen prizma şeklindedirler. Daha sonra, ısı ve atmosferdeki nem gibi çevre koşullarının etkisiyle kristalleşme reaksiyonu başlar.

6

Gemopress MART 2015

Şimdiye kadar, kristal bilimi temel bilgilerinin elmas kesici tarafından nasıl kullanıldığını gördük, ve bu kişi yarılma düzlemi boyunca taşı ikiye ayırarak çok uzun olan kesme sürecine belki de alternatif sağlayabilir. Taş üstünde elmasın yontulmuş yüzünü nereye koyacağına karar veren elmas parlatıcısı, bu bilgiyi maksimum sertliğin kontrolünden kaçınmak için de kullanır.

Yarılmanın elmas kesicisi tarafından kullanılmasının tersine, mücevher ustası yontulmuş değerli taşın yüzünü yarılma düzlemine paralel olarak parlatmaktan kaçınmak için elinden gelenin en iyisini yapmalıdır ; çünkü bu ya eşit olmayan yüzeyle ya da parlatma işlemi sırasındaki değerli taşın ikiye ayrılmasıyla sonuçlanır. Mücevher ustası, değerli taşların yönlerle ilgili optik özellikleri konusundaki bilgisini, onun rengini en iyi şekilde ortaya çıkarmak için de kullanmalıdır.

Kristal biliminin temel ilkelerini ele almaya devam etmekten ziyade ; bu, kristal maden içinde atomların düzenlendiği yolla ilgili biraz fikir oluşturmakla ve bu düzeni yöneten temel güçlerle alakalıdır. Kristalin atomik yapısı1669’da, Danimarkalı bir anatomi uzmanı olan Nicolas Steno, kristal bilimi ile ilgili asıl keşfi yaptı ; ki bu her nerede kuvars kaya kristali bulunduysa, onun eş ara yüzey açıları kristalin şekli ya da ölçüsüne bakılmaksızın her zaman aynı olmasıdır. Sonrasında , diğer maden kristallerinin eş yüzeyleri arasındaki açıların da değişmez ve her bir madene özgü olduğu keşfedilmiştir. Sonuç olarak, Steno’ nun gözlemleri evrensel bir uygulamaya sahip olduğunu kanıtladı.

100 yıldan fazla bir süre sonra, kristal biliminin babası olarak görülen Abbé Haüy’ ün her

cismin kendi eşsiz karakteristik yapısı olduğunu matematik terimlerle ifade etmesini sağlamak için, bunun yeterli kanıtı toplanmıştır. O buradan, kristaller tarafından sergilenen katı dış uyumluluğun belki de onların iç yapısının da düzenli ve sistemli olduğunu gösterdiği çıkarımına vardı.

O ayrıca şunu da önerdi; kristaller birleşir ve küçük birimlerin bir araya gelmesiyle ya da bloklar oluşturarak bu karakteristik dış şekilleri üretir.Bu yapı blok teorisi, kalsitin İzlanda necef çeşidi yarılma eşkenar dörtgeni alarak, çok pratik bir şekilde gerçekleştirilebilir.Bilgisayar grafikleri yoluyla perspektif olarak çizilen bir küpler yığını, birim hücrelerin kübik kristal sistem içinde eşkenar dörtgen şeklindeki on iki yüzlü yapısını sergilemek için nasıl bir araya geldiğini gösteriyor.

(Abbé Haüy ‘den sonra) Bu çok kolay bir şekilde, her biri kaynağının aynen kopyası olan daha küçük eşkenar dörtgene bile bölünür. Bunlardan biri, toz haline getirilse bile mikroskopla bakıldığında tek parçaların hepsi çok ufak eşkenar olarak bulunacaktır. Eğer bu kalsit kristali moleküler seviyeye indirme sürecine devam etmek mümkün olsaydı, son olarak kalsitin temel yapı bloğuna ulaşırdık.

Bu temel yapı bloğu, ya da adlandırıldığı gibi birim hücre, yine de madenin bütün özelliklerini taşıyan en küçük atomik ya da moleküler çapraz yapıdır. Şekli, bir önceki bölümde anlatılan madenin kimyasal oluşumuyla ve; değerlik ve bağlanma güçleriyle belirlenir.

Son olarak, bütün maden kristallerinin birim hücrelerinin hepsinin iki boyutlu plan profilleri görselleştirilebilseydi, bunlar tamamen üç- dört ve altı taraflı şekillerden oluşurdu. Bunun sebebi, bunların kristal çapraz bağ içinde boşluk bırakmadan birbirine bağlanabilen tek olası profiller olmasıdır. Bu tür bağlanma beş taraflı bir profilde mümkün değildir ve bu bölümün simetri elementleriyle alakalı olan kısmında daha sonra beş kıvrımlı bir simetri ekseninden neden bahsedilmediğinin sebebidir.

ELMAS İÇİN Yarılma düzlemi, yakın maksimum sertlik düzlemleri de olan sekizgen yüzlere paraleldir.

Kristal bilimi ile ilgili diğer detayları sizlerle paylaşmaya devam edeceğiz.

7

Yarılma ve sertliğin yanı sıra, renk gibi optik özellikler bir çok kristal materyallerde izleme yönüyle farklılık gösterebilir. Bu, mücevher ustası bitirilmiş üründeki en iyi rengi ortaya çıkarmak için kaba taşın nasıl kesilmesi gerektiğine karar verirken yakut, safir ve turmalin gibi elmas olmayan renkli süs taşlarında kontrol edici faktör olabilir.

Gemopress MART 2015

Gemoloji Üzerine Genel Bir Bakış GEMOLOJİ NEDİR?

GEMOLOJİK KAVRAMLAR G

emoloji üzerine genel bakış; Kıymetli taşlar bilimi ve incelemesi olan gemoloji mineralojik bir çalışma olduğu üzere, antropolojik bir çalışma da olabilir. Güzellikleri, dayanıklılıkları ve nadir bulunmaları dolayısıyla kıymetli taşlar insanlık tarihini anlamamızda önemli bir yere sahiptir.

Bebeklikten günümüze, insan ırkı kolay taşınıp saklanabilen kıymetli taşların tılsımıyla mistisiszmin duvarlarının ardında kendini korumayı amaçlamıştır..

Kıymetli taşlarla bir araya gelen eski bilgi ve efsanelerin, çoğunlukla hikaye ve şiir gibi güzelliklerinin “mantıklı” yorumları vardır,fakat değerli taşlar zenginlik ve gücün en mükemmel evrensel tılsımıdır.

Gemoloji kıymetleri taşların oluşum, kaynak, konum, fiziksel özellikler ve taşları ayırt etme gibi minerolojik temelleriyle ele alarak bilimsel olarak incelenmesidir. Kristalografik, yapısal, kimyasal ve fiziksel özellikler ve kıymetli taşların özelliklerini inceler. Özel Gemoloji kıymetli taşların kategoriye ayrılması ve çeşitlerini, sentetik taşlar ve taklit taşları inceler. Genel olarak, kehribar, inci, mercan gibi organik maddeler ve mineral olmayan maddeler de özel gemolojinin araştırma alanlarındandır. Uygulamalı Gemoloji sentetik yada taklit taşları tanımlamada yada sınıflandırmada taşlar hakkındaki bilgilerin uygulanmasını ele alır. Elmaslar uygulamalı gemoloji konusudur.

Değerli Taşlar Nelerdir?

Değerli taşlar genellikle minerallerdir fakat bazen de organik maddelerdir.

Minerallerden ayrılan özellikleri genellikle mücevherlerde yada süslemelerde kullanılmalarıdır. Bu, çok ince ayırıcı bir çizgidir, fakat hesaba katmamız gereken 5 unsur vardır:  Dayanıklılık  Az bulunma  Güzellik  Kabul edilebilirlik  Moda Yukarıdaki bütün unsurlar birbiriyle alakalıdır. Örneğin,kehribarın dayanıklılığı azdır, bulunması zor değildir ve fiyatı da uygundur. Fakat güzel olduğu için değerli bir taş olarak kabul edilmektedir.

Bir taraftan, bir çok safir oldukça dayanıklıdır fakat güzel değildir ve pahalı da değildir.

8

Www.gemopress.com

Gemopress MART 2015

Birkaç Eğitim Kurumu GAA

Avustralya Gemoloji Derneği(GAA), 1945’te kurulmuştur, kar amacı gütmeyen bir eğitim kurumudur.

CGA Kanada Gemoloji Derneği, Kanada’nın Toronto şehrinde, Dean S.M.Field tarafından kurulmuştur.

Yüksek Lisans Gemoloji diplomasını aldıktan sonra, iş keyifli hale gelmeye başlar. Bu aşamada gemolojiye dair öğrenilmesi gereken herşeyi öğrenirsiniz.

DGemG Alman Gemoloji Derneği Eğitim Merkezi Almanya’nın Idar-Oberstein şehrinde yer almaktadır. Idar-Oberstein taş işlemeciliğinin yüzyıllardır süregelen bir gelenek olduğu uluslararası renkli taşlar şehridir. Yerel taş artistleri ve stüdyolatıyla hizmet vermektedir. Belki de dünyada kişi başına taş işlemecesinin en çok düştüğü yerdir!

Alman Gemoloji Derneği 1932’de kurulmuştur.

Laboratuvarları modern sanat ekipmanlarına sahiptir ve var olan en renkli ve ilginç değerli taş koleksiyonuna sahiptir.

Gemolojist Olmak

Bir gemolojist olmak demek çok çalışmak demektir.Burada olduğu gibi, internette oldukça faydalı bilgiler bulabilecek olmanıza rağmen, belirtilen enstitülerden birinde resmi bir eğitim almanızı öneriyoruz.

Gem-A

Büyük Britanya Gemoloji Derneği olarak bilinen, Londra’da bulunan okulun dünya çapında bölümleri vardır. Eğitim merkezleri olduğu gibi uzaktan eğitim imkanı da vardır.

Temel hedef derin eğitimdedir ve sınavlar diğer okullara göre en zor olanlarıdır.

GIA

Amerika Gemoloji Enstitüsü, Birleşik Devletlerdeki en ünlü ve saygın gemoloji enstitülerinden biridir.

Www.gemopress.com

AIGS Tayland Güneydoğu Asya’nın değerli taş ve mücevher üretiminin kalbince yer almaktadır.Değerli taşlar piyasasını öğrenmek, gemolojiyi pratikte ve uygulamada öğrenmek gibi sıradışı bir fısat sunmaktadır.

A.G.( Accredited Gemologist/Güvenilir Gemolog) Diplomasını kazanmayı sağlayan A.G. programı,4 ana dersi içermektedir: E102: Değerli Taşların Tanımlanması E103: Elmasları Sınıflandırma ve Fiyatlandırma E201: Renkli Taşları Sınıflandırma ve Fiyatlandırma E301: Sentetik ve İşlenmiş Taşları Tanımlama Bu 4 ders bir yada bir kaç dönemde alınabilir”. Değerli Taşların Tanımlanması” dersinin “Sentetik ve İşlenmiş Taşları Tanımlama” dersinden önce alınması tavsiye edilmektedir.

İş Olanakları

Diğer işlerde de olduğu gibi,mesleğinizin ve kazancınızın ne olacağını siz belirlersiniz.Okulda ilk yılınızı bitirip diploma aldığınızı ve ne zaman işe başladığınıza bağlı olarak da maaşınızı düşünün.

Dünyadaki gemoloji laboratuvarlarında iş bulacak niteliktesiniz ve yerel mücevher pazarında anahtar kişi siz olacaksınız. Bir firmanın yöneticisi olabilir ve kendi değerli taş ticaretinizi yapabilirsiniz, taşa değer biçen biri; ya da belediye bahçıvanı da olabilirsiniz.

Ne olmak isterseniz, o olursunuz. Maaş, deneyim ve sektöre göre değişir. Kendi işinizi kurup, çalışanlarınızı seçip, ne kadar isterseniz o kadar kazanabilirsiniz.

9

Çıkarılan safirlerin sadece küçük bir bölümü güzel bir renge sahiptir. Aynısını elmas için de söyleyebiliriz; çıkarılan çoğu elmas mücevher olarak işlenecek güzelliğe sahip olmadığından, endüstriyel amaçlarla kullanılmaktadır.

Gemopress MART 2015

Volkanik Kayaçlar (MAGMATİK KAYAÇLAR) Temel Bilgiler

M

agma soğuduğunda, atomlar kristal kalıplar halinde birbirine bağlıdır sonrasında farklı mineraller oluşur. Yer kabuğunun derinliğinde (yaklaşık 33 km) bu oluşum esnasında oldukça büyük kayalar meydana gelebilir (örneğin granit).

Volanik kayaçlar, dünyada çekirdeğindeki magmatik süreçle oluşurlar. Çok büyük kayaçların ve nadir bulunan minerallerin oluşması için, istisna durumlar gerekir. Örneğin, pegmatit denilen kayaç, diğer kayaların damarlarında bulunan suyla zenginleşen magmanın, kristalleşmesiyle oluşur ve beril,turmalin ve topaz içerebilir.

Volkanik taşlar magmanın nerede soğuduğuna bağlı olarak, ikiye ayrılır – volkanik kayaç (püskürük) ve plutonik kayaç (entrüsiv). Volkanik yada püskürük kayaç. Bu, yeryüzünde oluşan kayaçtır. Hava yada suyla etkileşerek, eriyen kaya hızla soğur; ya doğal bir cam şeklini alır ya da küçük kristallere yarılır(bazalt). Volkanik kayaçların genellikle, damarlı ya da cam gibi bir yapısı vardır. Bazalt hızlı soğumaya bağlı olarak damar şeklini alan püskürük bir kayadır. İnce feldspar ve piroksen kristaller(diopsid ve enstatit gibi) içerir. Bazı bazaltlar korundum,zirkon ve garnet gibi değerli taşlar içerir.

Diğer bir volkanik taş ise kimberlittir. Kimperlit şeritleri elmasların ana kaynağıdır.Volkanik camların obsidyan gibi çeşitleri, genellikle değerli taşlar olarak işlenir. Obsidyan yaklaşık 5.5 sertliğinde şekilsiz bir mineraldir.

Obsidyanın çeşitleri: Kar tanesi obsidyanı (mineral cristobaliti dahil) Gökkuşağı obsidyanı Kızıl kahverengi obsidyan Gümüş renkli obsidyan Gece yarısının rengiyle süslü obsidyan Balkabağı obsidyanı “Apaçinin gözyaşı” obsidyanı Eriyen kaya daha önce var olan kayanın içinde katılaşır, daha büyük kristallerle plutonik kayalar oluşturarak,yavaşça soğur.

İri taneli olabilirler.

Granit, kuvars ve feldspar mirenallerini içeren, iri taneli entrüsiv bir kayadır, ve genellikle mika ya da kalsiyum içerir. Bazı durumlarda, granit, yavaş soğumanın, farklı minerallerden oluşan kristalleri meydana getirdiği yerde gerçekleşen, “kısmi kristalleşme” geçirir, çünkü bu mineraller farklı sıcaklıklarda meydana gelir.

Pegmatit gruptaki mineraller, en son oluşurlar ve etrafını delen damarlar görünümündedirler.

Kaynağını püskürük kayalarda bulan birleşik mineraller: Beril Krisoberil Korundum Elmas Garnet Felspar Perido Kuvars Spinel/Kaba Lal Taşı Topaz Turmalin Zirkon

2.Sıvı magmatik safha (esas kristalleşme) 1500-600 C derecede: Spinel Zirkon Apatit Perido Elmas

Dünya’nın yaşı 4.54 milyardır.

Volkanik Ya da Püskürük Döngünün Safhaları aşağıdaki gibidir: 1. Erken magmatik safha (Erken Kristalleşme) Oldukça sıcak olan magmada meydana gelir: Kromit Magnetit Titanyum magnetit

3. Pegmatit safha (son kristalleşme) 700-400 C derecede:

Magmanın akışkanlık açısından zengin olan, kalan parçaları pegmatit safha olarak bilinir. Katılaşma devam ederken, eritme sıvı bir çözüm haline gelir. Akışkanlığı sayesinde sıvılar, kayalardaki çatlakların arasına girebilirler.

10

Gemopress MART 2015

Zirkon sadece mücevher piyasasında değil, endüstriyel olarak;zirkonyum ve zirkonyum oksit olarak da kullanım alanına sahiptir.

Mavi ve yeşil renklilerine “starlight zirkon” da denilmektedir.

Bu bileşenlerden en önemlisi su buharı,boron ve flor gazlarıdır. Bu buharların etkisiyle diğer mineraller kireç taşının temas bölgesinde şekillenir.

Turmalin Beril Kuvars Felspar Zirkon Apatit Brazilyanit Grafit Muskovit Lepidolit 4. Buhar basıncıyla meydana gelen safha: 500-300 C derecede: Bu safhada oluşan mineraller düşük sıcaklıkta ve yükselen basınçla şekil alır.Aşırı ısıtılmış uçucu bileşenler vardır.

Topaz Öklaz Vezüviyanit Florit Kasiterit Şelit Volframit 5. Hidrotermal safha 400-50 C derecede:

Zirkonun iki önemli özelliği vardır: 1.Oldukça yüksek sertlik 2.Kimyasal saldırılara karşı dayanıklık.

Dünya,

yaşamın Sıcak ya da aşırı sıcak su Mohs ölçeğindeki 7.5 olduğu bilinen içeren volkanik hareketle derecelik sertliğinden tek birlikte meydana gelen dolayı, zirkonlar genelgezegendir. bir süreçtir. Su çok yüksek likle çökelti sürecini sıcaklıktadır, basınç oldukça bozulmadan kurtarırlar. aktif bir etkendir, silikatları Kimyasal saldırılara kıracak ve çözüleği düşünülmeyen dayanıklılıklarından dolayı, maddeleri çözecek kapasitededir. zirkon, sıcaklık ve baskıyla etki etmeye çalışan metamorfizm Altın süreciyle etkileşimi engelleyecekGümüş tir. Zirkonu saran sıvı kütlesi eski Zümrüt (Kolombiya) zirkonun etrafında ağaç halkası gibi Beril yeni bir çerçeve oluşturacağından, Kuvars sonuncu safha önemlidir. Bu ilk Barit çemberin oluşumu yüzlerce milyo Pirit yıl alır. Dolomit Kalsit Yeni halkalı eski kristal, tektonik tabaka etkileşimleriyle yukarı itilir ve jeolojik halka kendini yineler.

Zirkonun üçüncü ve en iyi bilinen özelliği ise uranyum gibi, radyoaktif maddeleri barındırabilmesidir.

Uranyum kurşununun oranı zirkonun, yani Dünya’nın yaşı hakkında ipucu verir.

11

Belirli basınç ve sıcaklık altında ayrılmış olan kristaller birkaç santimetre ile ölçülebilecek şekle girerler, hatta bazen birkaç metre de olabilir. Prizmatik kristaller oyuklara dik olarak büyürler.

Pegmatit oyuklar değerli taşların oluşumuna en güzel örnektir.

Zirkon Taşı Zirkon yer kabuğunun derinliğindeki granitte oluşur. Tektonik tabakaların hareketleriyle, bu granit yüzeye çıkar be dağ oluşumu başlar. Erozyonla, granit (ve içerilen zirkon), metamorfik kayalar haline gelmesi için yeterince derinliğe gömülecek olan tortuları oluşturur.

Gemopress MART 2015

Tortul

Kayalar Mineral ve Kayaçların Oluşumundaki Döngü

Tortul kayalar erozyonla, nehirlerdeki taşınmayla oluşur ve daha önce var olan kaya kütleleri parçalanır.

Bu parçalar yerleştiğinde, alüvyonal çakıl, kum yada kil halini alır. Betonlaştığında yada sıkıştırıldığında birikinti halinde kum taşı yada kireç taşı haline gelir.

Www.gemopress.com Çevredeki kimyasal hareketler bazı maddelerin suda çözünmesine yol açar.

12

Gemopress MART 2015

Bitki ve hayvan kalıntıları genellikle kaya parçacıkları içinde yer alır ve böylece fosil haline gelirler.

Birçok değerli taş alüvyonal depolarda bulunur. Bu depolar kayaların parçalanmasıyla ve nehirler, seller ve buzul erimeleriyle ortaya çıkan maddelerle oluşur.

Bu hareketler esnasında daha ağır mineraller kaynağa yakın olan yerlerde kalırken, daha hafif olanlar daha ileri taşınır...

YOLCULUĞA DEVAM

Daha ağır ve katı maddeler, hafif olanlar kadar aşınmaz ve kristal yapılarını korurlar. Safir ve topaz gibi taşlar kuvars gibi daha hafif mineraller gibi fazla aşınmazlar... Zamanla meydana gelen sürekli aşınma ve taşınmaya bağlı olarak, birçok değerli mineral yuvarlak “sudan aşınmış” şekil alır. Sr iLanka’daki değerli çakıllar büyük ölçüde bu mineralleri içerir.

www.gemopress.com

13

DÜNYANIN HAZİNELERİNE

Gemopress MART2015

Dr. Eduard J. Gübelin

AŞIRI DAYANIKLILIK VE SIKILIK dolayısıyla elmas tortullaşma süreçince kendisini korur ve alüvyonal alanlarda bulunur.

TORTUL KAYAÇLARDA BULUNAN MİNERALLER

Metamorfik döngü mineral kayaç oluşumundaki üçüncü büyük döngüdür. Başkalaşım mineral parajenezinin depolanmasından sonra magmatik kayaçlarla etkileşim gibi dış etkenler, sıcaklık ve basıncın değişimi gibi yerel değişimler doğrultusunda değişimidir.

Dayanıklı kayaçlar basınç: sıcaklık ve yeni kimyasal maddelerle değişir. İki çeşit başkalaşım vardır: Yerel ve Etkileşimle Başkalaşım 1.Yerel başkalaşım yer kabuğunu etkileyen basınç, sıcaklık artışı ile meydana gelir.

2.Etkileşimle başkalaşım magmanın daha önce var olan kayaçlara akmasıyla meydana gelir. Magmanın sıcaklığı ve basıncı başkalaşıma neden olur.

Hem püskürük hem de tortul kayaçlar bu iki başkalaşım sonucunda kimyasal oluşumları ve içerikleri açısında değişebilirler. Böylece, var olan kayaçlar yeni tür kayaçlar haline gelir. Genellikle bir önceki hallerinden daha sert ve dayanıklı hale gelirler.

“

Gübelin ailesinin zerafetinin fotoğrafı “Değerli taşları seven ve renkli parlak ve büyüleyici güzelliğine hayran olan herkese istemeden de olsa, iç yapısını da inceleme isteği gelir. İç yapısından-içeriğinden gelen tek mesaj onları önemli, değerli ve doğal kılar. Bu içeriklerin varlığı, değerli taşların sahip olduğu güzelliğin ve değerin bir parçasıdır. Dahası, bunların tahmin edilemeyecek bir özelliği vardır o da değerli taşların dilinden anlayanlarla konuşabilmelidir.

Dr. Eduard J. Gübelin hayatının son zamanını kariyerine ve değerli taşların gizemlerini ortaya çıkarmaya adadı. Değerli taşlara olan ilgisi onu değerli taşların kökenini belirlemenin ve modern gemolojinin kurucusu yaptı.

Köken Belirleme Babası: Dr. Eduard

Örneğin, şist kayağantaş levhası haline gelebilir. Kalker taşı mermer haline gelebilir. Şistler bazen lal taşı, zümrüt ve korundum gibi değerli mineraller içerebilir.

Göl ve deniz diplerinde ya da çukur yerlerde meydana gelen çökelmelerle oluşmuş kayaçlara tortul kayaçlar denir.

Köken belirlemenin babası, Dr. Eduard (Edward) J. Gübelin, (1913-2005), 5000 değerli taştan oluşan şahsi koleksiyonundaki değerli taşlara hayranlık duyarak bakıyor.

Başkalaşım kayaçlarla meydana gelen bazı mineraller:  Beril  Korundum  Danburit  Lal taşı  İyolit  Lacivert taşı  Jadeit  Nefrit  Spinel  İskender taşı  Endülis taşı  Opal  Kuvars  Turkuaz  Bakır taşı  Azur  Krisopraz  Krizokol  Vezüviyanit  Florit  Kasiterit

”

Değerli taşların kökenini belirmeye, madenlerden ve seyahat ettiği yerlerden topladığı taşları düzenli olarak belgelendirme, sınıflandırma ve kategorilere ayırmayla başladı.

Mikroskopik özelliklere ve içeriklere dayanarak, değerli taşlarla kaplı alanların “belirli özelliklerini” belirledi. Genel düşüncesi kökeni belli olmayan değerli taşların kökeni belli olan taşlarla benzerliklerinin mukayese edilmesine dayanır.

1950’lerin ilk yıllarında Dr. Gübelin’in gemolojik çalışmaları, farklı maden ocaklarında ve taşların kökenini belirlemede yürütülen çalışmaları artırdı.

Madenler düşükten orta kaliteye kadar pek çok değerli taş üretir.

14

Www.gemopress.com

Gemopress MART - 2015

Yakut,safir,zümrüt gibi değerli taşların fiyatları, her zaman yüksek kalitede olmamalarına karşın, kökenine dayanarak, farklılık göstermektedir...

KORUNDUM

“Köken” renkli taşların kalitesini ya da rengini belirlemek için kullanılmamalıdır. Bugün, bazı yüksek kaliteli taşlar Madagaskar’da bulunan safirler gibi son zamanlarda bulunan, taşlardır, fakat ünlü bir kaynaktan çıkarılmadıkları için sadece güzel bir taş olarak görülürler.

Spinel, turmaline pembe topaz ve İskender taşı hariç,diğer taşlar için coğrafi bir köken belirlemesi yoktur.

Köken Belirleme Dr. Eduard J. Gübelin öncülüğünde köken belirleme bilimine önemli katkıda bulunarak, Gübelin Gem Lab, Ltd gemoloji labaratuvarlarının “temel gereksinimleri”ni belirledi. Taş koleksiyonu ticari açıdan önemli alanlardan ve dünyadan yeterince numune içermelidir. Araştırmacı gemolog maden alanlarından bazı kurallar öncülüğünde numune taşlar toplar. Taşlar numune olarak koleksiyona konulmadan önce aşırı özen ve dikkat gerekmektedir.

Numune taşların toplandığı metot ya da süreç belgelendirilir ve toplanan örneklerin kökeni örnek koleksiyon,maden alanı,coğrafi konum yada ülkelerden elde ettiği analitik verilerle karşılaştırılır.

Araştırmacı gemologların karşılaştığı bir sorun yeterince güncel ve güvenilir numune toplamaktır. Neredeyse her gün yeni bir nesne bulunduğundan dolayı, eski ve yeni ürünlerin özelliklerini ve kimyasını takip etmek sıkıcı bir görev olabilir. Örneğin, Seylan safirlerine en iyi örnek olarak 20 yıl önce toplanan taşlar, yakın zamanda toplananlar kadar geçerli olmayabilir.

Bu yüzden, gemoloji labaratuvarları hızlı bir şekilde güncellenen ve sürekli olarak yenilenen bilgiler ister.

Önceden en sık ratlanılan taş olduğunun farkına varılıncaya kadar, korundumun nadir bulunan bir taş olduğu sanılırdı.

ÖRNEĞİN bugün, dünyada yaklaşık 20 ülkede değerli taş niteliğindeki yakut bulunabilir. Korundum farkı koşullarda farklı yollarla oluşur.

YİNE DEVAMIYLA ve meydana geldikleri coğrafi çevrenin, korundumun özellikleri üzerinde doğrudan etkisi vardır.

Bunu detaylı göreceğiz.

SINIFLANDIRILMASI Gemolojik laboratuvarlar, özellikleri ve oluştukları genetik çevreyi anlama açısından coğrafi konumlarını belirleme yetisine sahiptirler.

Numuneler dünyada her yıl açılan madenlerden toplanabilir. Bazı renkli değerli taşlar tükenmiş olabilir yada araştırmacıya engel olacak sosyo-politik sorunlardan ötürü ulaşmak zor olabilir. Bir taşın coğrafi kökeni hakkında bilgi edinmek, köken belirleme sürecinin hedefidir.

Bu yüzden, köken belirleme sürecinin hedefleri şöyle sıralanabilir: 1.Bir taşın özel coğrafi-genetik çevreye kazandırılması

Www.gemopress.com

15

2.Taşın maden alanına: coğrafi bölgeye yada ülkeye kazandırılması.

Gemopress

KRİSTAL SİSTEM

1 KÜBİK

diyagram

2 DİKDÖRTGEN diyagram

MART - 2015

3 ALTIGEN

VE KENARLAR 4 YÜZEY

diyagram

Kübik Küp birbirine 90° açılı altı kare yüzeyden oluşur. Her bir yüzey kristallografik açıların biriyle kesişir ve diğer ikisine paraleldir.

Dikdörtgen sistemde de 90°açıların buluştuğu üç açı vardır. Eş ölçekli sistemden C ekseninin A eksenlerinden daha uzun ya da kısa olmasıyla farklıdır.

Altıgen sistemde, kristale altı kenar ekleyen ek bir düzlem vardır. Bunların üçü eşit uzunluktadır ve 120° açılarla kesişirler. C ya da dik eksen yatay eksenlere 90°dir.

Elmas Lal taşı Spinel

Zirkon

Akuamarin Beril Zümrüt Heliodor Morganit Apatit

diyagram

6

DİK EKSENLİ diyagram

Enstitülere göre üçgen sistem altıgen sistemin bir alt grubudur, bu yüzden, gemologlar bunları altıgen olarak kabul edeceklerdir.

Dik Eksenli Bu sistemde, birbirine 90° açıyla kesişen üç eksen vardır fakat, bütün eksenler farklı uzunluktadır.

Ametist Benitoit Sitrin Korundum Kuvars Yakut Safir Turmalin

İskender Taşı Endülüs taşı Krisoberil Iyolit Peridot Tanzanit Topaz Varisit

7

EĞRİ EKSENLİ diyagram

Yukarıdaki kristal sistemlerinin 90°kesişme açıları vardır. Eğri eksenli sistemde, her eksenin faklı uzunluğu vardır. A ekseni eksenine eğiktir C. B ekseni diğerlerine 90° diktir.

Bunu, eğik bir kibrit kutusu olarak düşünebilirsiniz.

Azurit Diopsit Felspar Kunzit Nefrit

Şekil ve simetri üzerine bir şeyler okuduğunuzda “Yüzey” ve “kenar”larla ilgili bir çok kaynak bulabilirsiniz. Yüzey, kristalin üzerinde bazen düzlem olarak adlandırılan kısımdır.

Kenar da iki yüzey arasındaki ayrımdır.

8

ÜÇ EKSENLİ diyagram

Bu sistemde bütün eksenler farklı uzunluktadır ve hiç biri 90° açıda kesişmez .

Bunu, iki kenara eğilmiş bir kibrit kutusu olarak düşünebilirsiniz.

Turkuvaz

8 PRAMİT PRİZMA

Mineralin yapısı bulunduğu şekil tarafından belirlenir. Biçimin tersine, bunlar genellikle olması gereken şekiller değildir. Yapıları adlandırırken, yapıyı oluşturan biçimlerin sonekini değiştirir. Örneğin,mineraller sekizgen biçimdeyken (elmaslarda olduğu gibi) bu yapıyı sekizgen olarak adlandırıyoruz.

Mineraller farklı şekillerden oluşmuş ise, yapıyı buna göre adlandırırız. Soldaki resimde mineral üç farklı şekildedir (bir prizma, iki piramit ve bir pedyon). Bu yapıyı “pedyon ve pramit yapılı prizma” olarak adlandırdık.

Www.gemopress.com

17

5

ÜÇGEN

diyagram

Gemopress MART 2015

SİMETRİ

DÜZLEMİ Dik eksen sistemini oluşturan en basit şekil kibrit kutusudur... düzlemi kristal şeklinin, S imetri hayali eksenler etrafında iken,

dengesini sağlar.

Her kristal belirli bir kristal sistemine aittir (kübik, dikdörtgen, altıgen, üçgen vs.) ve her sistemin simetrisi ideal biçimleri tarafından belirlenir.

Bir simetri eksenini belirlerken, kristali eksen etrafında 360° döndürmek ve tam şeklin eksen etrafında kaç kere döndüğünü belirlemek gerekir.

KİBRİT KUTUSU MİSALİ Dik eksen sistemlerinde 3 simetri ekseni vardır ve her eksen 360°lik devir boyunca aynı şekli iki kere çıkarmaktadır.

Bir eksen aynı şekli iki kere gösterdiğinde, bunu çift eksenli simetri olarak kabul ederiz. Yani, dik eksenli sistemde simetrinin 3 tane çift ekseni vardır.

Simetri merkezi her zaman iyi bir şekilde anlaşılmaz. Kristalin içinde, kristalin bir tarafındaki yüzeylerin ve kenarların diğer tarafa bağlı olduğu noktadır. Bu, şeklin aksine neden olur. Simetri merkezi aynı zamanda “akis merkezi” olarak da bilinir.

Bir yüzeyin tek bir noktasını ele alıp, bu noktadan simetri merkezine doğru bir çizgi çekerseniz,o nokta diğer taraf ile bağlantılı olacaktır. İki mesafe de merkeze eşit uzaklıkta olmalıdır.

S7 kristal sisteminin hepsinin de kendine has özellikte simetri merkezi olacaktır, fakat bazı şekillerde olmayabilir. Örneğin, üçgen sistemde, üçgen prizmanın simetri merkezi yoktur, fakat eşkenar dörtgeni vardır.

KRİSTAL ŞEKİLLENDİRME Bir kristalin şekli bazen, onun normal yapısını değiştiren etkilere bağlıdır. Örneğin, kuvars tahta içinde kristalleştiği zaman, taşlaşmış tahta üretmek için, tahta dokuların yerini alabilir. Kuvars da krokidolit (mavi asbestos) içindeki dokuların yerini alabilir ve yaygın olarak ‘’kaplan gözü’’ diye bilinen sözde krokidoliti üretebilir.

Diğer kristal sistemlerinin de hemen hemen aynı simetri eksenleri vardır. Üçlü simetri ekseni A 3-fold şeklin üç kere döndürüldüğü anlamına gelmektedir. (“üçgen simetri ekseni”).

Simetri düzlemi, ayna düzlemi gibi görülebilir. Kristali ikiye böler. Bölünen kısımların her yüzü, bütün şekil değiştirilmediği sürece diğerinin aynasıdır.

Simetri ekseninde olduğu gibi, gösterim için dik eksenli sistem kullanılmıştır ve kristal sisteminde 3 simetri düzlemi vardır.

Simetri merkezi, kristal yüzeylerinin ve kenarlarının, merkezin iki ucunda da görünebildiği merkezi noktadır..

18

www.gemopress.com

Gemopress MART 2015

Sıcaklığa, basınca ve kimyasal süreçlere bağlı diğer değişiklikler, kristallerin oluştuğu yöntemi de değiştirebilir.

Aşağıdaki terimler bu değişmiş şekilleri tarif etmek için kullanılır: Yarı yüzlü : Simetri sınıfı yüzeylerinin tamsayısının sadece yarısına sahip olan bir kristal.

Hemimorfik : Simetri ekseninin zıt uçlarında farklılık gösteren yapılara sahip olan bir kristal. İzomorfik : Madenler, benzer dış yapılara sahip olduklarında izomorfizm sergilerler; fakat kimyasal açıdan farklılık gösterirler (ör. garnet grubu). İzomorfik yer değiştirme : Maden içinde bir elementin bir diğerinin yerini alması.

Aynı şekil ve kristal yapı muhafaza edilirken, bu madenlerin fiziksel özelliklerinde geniş çapta farklılıklara sebep olabilir (ör. garnet grubu).

Pullu : Çoğunlukla aralıklı büyüme ya da ikizlenme sebebiyle , düz ya da kıvrımlı tabakalardan oluşan kristalli bir yapı. Çok biçimli : Şekil olarak farklılık gösteren fakat aynı iç oluşuma sahip olan madenler (ör. elmas ve grafit, Endülüs taşı, kyanit ve silimanit). Şekli düzgün olmayan : normal yapısından başka bir dış yapıyı, örneğin önceden oluşan bir kristal ya da organik yapının şeklini kopyalayarak benimseyen bir maden.

Kristallerde Biçimlendirmeler İkizlenik bir kristal, simetrik bir şekil ortaya çıkarmak için kristalografik ilişki içinde bir arada gelişen iki ya da daha fazla tek kristallerden oluşan bir kristaldir. Kuvars kristallerde çok sık görülen ikizlenme, genelde iki yapıdan biri içinde meydana gelir; bağlantı ikizleri ve iç içe geçmiş ikizler.

Bağlantı ikizleri, bir kristalin bir yarısının diğer yarısına 180 derece dönmesiyle iki yarısı geliştiğinde, meydana gelir.

Spinel ve elmas, çoğunlukla bu şekilde meydana gelir. Elmaslı bir bağlantı ikizi ‘’ikiz kristal’’ diye adlandırılır. Bazı madenlerde, bu türden tekrar edilmiş ikizlenme (polisentetik ikizlenme olarak bilinen), alternatif yönelimin ince tabakalarından oluşan katmansı bir yapı üretir.

www.gemopress.com

19

Bu çoğunlukla, değerli taşın kristal sistemine özgü olmayan simetrik bir yapıyla sonuçlanır (ör. birleşik üçlü kristal olarak adlandırılan krisoberil sözde altıgen ikizlenme). Bağlantı ikizleri genelde, aralarındaki yeniden giriş açılarıyla belirlenebilir.İç içe geçmiş ikizler, yakınında gelişen ve eksenleri arasındaki direkt ilişkiyle birbirinin içine giren, iki ya da daha fazla kristalden oluşur.

MART 2015

Gemopress

TAŞLAR ve K Değerli Taşlar, Kristal Sistemleri ve Yapıları

A

patit Genelde piramitle biten altı taraflı prizmadır. (aynı zamanda yassı prizma ve kitlesel) Beril (zümrüt, deniz yeşili zümrüt) Genelde dik olarak çizilmiş, altı taraflı prizmadır. Bağlantı uçları çok azdır.

Kalsit Kalsit, kimyasal formülü CaCO₃ olan kristalleşmiş kalsiyum karbonattır.

Kalseduan (akik) Üçgen şeklinde, Kitlesel, batriyoidal, mememsi, nodüller,mikro kristalli, kristalli kovuklar Krisoberil Dik eksenli, Prizmatik kristaller, altıgeni oluşturan üçlü bağlantı ikizleri.

Korindon (yakut, safir) Üçgen şeklinde, Safir: incelmiş varil şeklindeki çift piramit; Yakut: yassı altıgen prizma Elmas Küp şeklinde Sekiz yüzlü, on iki yüzlü, yirmi dört yüzlü (küpler nadir), bağlantı ikizi (ikiz kristal) Feldspat (dik eksen) Eğik eksenli, Her iki tür de yapı olarak birbirine benzer; Feldspat (eğik eksen ve üç eksenli her ikisi de prizmatiktir ve kama şeklindeki plajiyoklaz) yüzeylerle bloklaşmıştır

Flüorit Küp şeklinde. Küp, birbirinin içine geçmiş küpler ve sekiz yüzlü kristaller (doğal olarak sekiz yüzlü oluşan çok azdır fakat küp bu yapıya kolayca yapışır).

Garnet Küp şeklinde, on iki yüzlü, yirmi dört yüzlü (ve ikisinin birleşimi) Jadeit, Eğik eksenli (çok kristalli) Kitlesel, Nefrit Eğik eksenli Kitlesel Peridot Dik eksenli Prizmatik Demir sülfür Küp şeklinde Küp, on iki yüzlü (hem de kitlesel ve taneli yapılar) Kuvars Üçgen şeklinde, Eşkenar şeklindeki bağlantılı uçları olan yatay olarak çizilmiş altı taraflı prizma.

Rodokrosit Üçgen şeklinde, Kitlesel Rodonit Üç eksenli Yassı ve kitlesel rutil dörtgen şeklinde piramit şeklinde bağlantı uçları olan dört taraflı prizma (hem de iğnemsi ve iri taneli)

Skapolit Dörtgen şeklinde Dört taraflı prizma (aynı zamanda çok iri) Spinel Küp şeklinde Sekizgen ve spinel ikizi (bağlantı ikizi) Topaz Dik eksenli piramit şeklinde ya da kubbe gibi bağlantı ucu olan basık dört taraflı prizma.

Turmalin Üçgen şeklinde, Üçgen biçimli prizma (genelde yuvarlak yüzlü,uzunluğu boyunca çok çizgili).

Turkuaz Üç eksenli (çok kristalli), kitlesel.

Zirkon Dörtgen şeklinde,çift piramit şeklinde bağlantı uçları olan dört taraflı prizma ve İç içe geçmiş ikizler, yakınında gelişen ve eksenleri arasındaki direkt ilişkiyle birbirinin içine giren, iki ya da daha fazla kristalden oluşur.

ÇİZİM VE TASARIMDA...

Elmas içindeki karbon atomlarının dörtlü bağlantısı. Gerçek bir dörtlü elmas kendi başına bir kristal olarak bulunmasa da, noktalı çizgiler dört yüzeyli şeklin dört üçgen yüzeyini gösterir.

Taslak şeması elmastaki kovalent atom bağları tarafından şekillenen örgü yapısını ve üç adet paralel bölünme yüzeyini gösteriyor. Açık ve net olması için karbon dörtlüsünün merkez atomu siyah ile ve kalan dört atom beyaz ile gösteriliyor.

20

www.gemopress.com

Gemopress

MART 2015

KRİSTALLERİ Bölünme Mekanizması

Çok Kristalli ve Mikro Kristalli Madenler Jadeit ve nefrit gibi bazı bazı madenler çok kristalli olarak tanımlanır. Bunlar, rastgele yönlendirilmiş küçük kristallerin birikiminden ya da büyütüldüğünde görülebilen (ya da bazen sadece gözle görülebilen) kristal liflerinden oluşur.

Ayrıca, çok daha küçük kristallerin ya da kristal liflerinin birikiminden oluşan birçok maden vardır. Bu madenlerdeki kristallerin boyutu, o kadar miniktir ki; gözle ya da standart bir optik mikroskop yardımıyla bile görülemez. Bu tür materyaller küçük kristalli ya da kripto kristalli (Yunanca saklı anlamına gelen kruptos kelimesinden türetilmiştir) olarak tanımlanır. Değerli taş örnekleri, kalseduan çeşitleri ve turkuazı içerir. İç yapılarından dolayı, çok kristalli ve mikro kristalli madenler kendi yapıları içinde çok büyüktür.

Çoğu çok kristalli ve mikro kristalli taşlar, aynı zamanda yarı saydam ya da mattır; ve bunların kristallerinin ya da kristal liflerinin rastgele konumlandırılması, normal kristal madenlerinden önemli ölçüde farklılık gösteren optik özellikler ortaya çıkarır. Buradaki uyarı sözü: bütün çok kristalli ve mikro kristalli materyaller iç yapılarından dolayı çok iri olmalarına rağmen, ne çok kristalli ne de mikro kristalli olmayan birçok iri değerli maden vardır (ör. pembe kuvars, rodonit, rodokrosit).

Metamik madenler Doğal alfa taneciği ışınlama olayını geçiren bazı madenler vardır (ya yeryüzündeki çevrelerinden ya da; radyoaktif kirlilik ya da bileşenlerden). Sonuç olarak, bu madenlerin kristal yapıları, gerçekten kristal olmadıkları noktaya kadar zarar görür.

Bu tür madenler metamik olarak tanımlanır. ‘’Düşük’’ zirkon içinde, bu metamik durum, küçük miktardaki radyoaktif uranyum ve toryum taşı içindeki yapıdan kaynaklanır. 1960’larda Sri Lanka çakıllarında keşfedilen ve çok az bulunan değerli maden ekanit de metamik bir materyaldir.

Değerli taşların bölünme özelliği mücevher ustası ve elmas kesiciler için çok önemli bir ilgi alanındadır.

Mineraller tarafından sahip olunan diğer özelliklerdeki gibi, dilinme doğrudan olan bir özelliktir ve sadece kristalli cisimlerde bulunabilir.

Bölünme, taşın iki uygun düz yüzeye ayrılıp bölünmesine izin veren zayıf atom bağlarının iyi tanımlanmış yüzeyi olarak değerli taşların içerisinde oluşan bir durumdur. Bu dilimlenen yüzeyler kusursuz bir şekilde oluşan tek kristal içindeki kristal bir yüzeye daima paraleldir.

Bununla birlikte, dilinme özellikleri olan bazı değerli taşlarda, kristal yüzeyler dilinme yüzeyinin yönünü gösteren uygun bir belirleyici olarak görünmeyebilir. Buna ek olarak, eğer taş mikro kristalli ya da çok kristalli olursa bu durum, aksi takdirde, madenin tek bir kristal örneği içinde bulunan herhangi bir dilinme özelliğini engelleyecektir.

Bölünme özelliğine sahip bu tarz değerli taşlarda ayrılan yüzeyler bunlara daha yakın olarak bağlanan bu yüzeylere paralel olarak uzanan atomların sonucudur. Atomların yüzeyleri arasındaki birleştirici güç bu yüzden diğer yüzeylerdeki aradan daha güçlüdür.

BÖLÜNME, AYRILMA VE KIRILMA...

www.gemopress.com

21

Karbonun değeri dörttür ve kristal örgüsünü şekillendirmek için karbonun diğer dört atomuyla bağ kurması gerekir. Elmas ile beş karbon atomu dörtlü bağlantı olarak bilinen dört kovalent bağ ile birbirine bağlanır. Her atom dört yüzlü köşeleri şekillendiren diğer dört atomun geometrik merkezindedir. Bu dörtlü bağlantı üç boyutlu bir elmas örgü içinde bağlanırsa, az pürüzlü sekiz yüzlü, bölünmüş elmas yüzeyini gösteren buruşuk altıgen halkaların serisinden oluşan katmanların sonucu olarak ortaya çıkar. Her bir bağlantının uzunluğu aynı olmasına rağmen (0,154 nm), bunların arasındaki bağlantıdan daha fazla bölünme yüzeyi arasında bağlantı vardır.

s es 5 r p 1

o 0 m ART 2 e G M

BÖLÜNME DÜZLEMİ Grafitte, bu altıgen yüzeyler her bir yüzeyde (0.142 nm) daha kısa (bu yüzden daha güçlü) kovalent bağlarla atomlar arasında düzgün şekildedir. Bununla birlikte atom yüzeyleri arasındaki dörtlü bağ dizisi (Van der Waals olarak bilinir) uzundur ve bu yüzden daha zayıftır. Sonuç olarak, yüzeyler birbirinden o kadar kolay bölünür ki, bu özellik grafitleri kayganlaştırıcı olarak kullanışlı kılar.

Bölünme bazen değerli bir taşı belirlemeye yardımcı olabilir.

B

ir taşın bölünmeye sahip olduğunun göstergesi taşın içerisinde ya da onu yüzeyinde gelişen renklerin karışımı ile ortaya çıkar. Bu, henüz başlamakta olan bölünmelerin nedeni olan bozukluk ve çatlakların sonucudur. Bu gibi gökkuşağına benzer renk bölgeleri çoğu kez florit, topaz ve kalsit kristalleri olarak görülür.

Bu belirtiler görüldüğünde, bu özelliğe sahip olan değerli taşlar için bölünme yönlerinin farkında olunacak belirleme araçlarına gerek vardır. Bu bölünme yönleri kristal yüzeylerle alakalıdır ve küp kristalin sekiz yüzlü düzlemine paralel olduğunda sekiz yüzeyli, prizmanın yüzeyine paralel olduğunda prizmatik, pinakoide paralel olduğunda bazal ya da eşkenar yüzeylere paralel olduğu zaman eşkenar şekilli olarak tanımlanır.

Sekiz yüzlü bölünme ile ilgili değerli bir taş örneği elmastır. Lityum alüminyum silikat prizmatik bölünmeye, topaz bazal bölünmeye ve kalsit üç düzlemli eşkenar şekilli bölünmeye sahiptir.

Ayrıca değerli taşın bölünme yüzeyinin niteliğini bilmek de önemlidir.

Benzer önem değerli taşın bölünmesindeki kolaylıktır ve bu kolay, orta ve zor olarak tanımlanır. Elmas kusursuz bölünmeye sahiptir fakat sadece zorlama ile bölünür. Florit ve kalsit kusursuz bölünmeye sahiptir ve ayrıca bölünmesi de kolaydır.

Kusursuz bölünme, bölünmenin farklı fakat atomların paralel katmanlarından oluşan çok sığ aşamalarında gerçekleşen bir dizi oluşum olarak tanılanabilir.

Bölünme düzleminden kaynaklanan taş oymacılığı ile ilgili problemler kusursuz ya da iyi bölünmeye sahip olan değerli bir taşı cilalarken değerli taş ustası hiçbir kristal yüzeyin bölünme/ dilimlenme düzlemine tamamen paralel uzanmadığından emin olmalıdır. Eğer dilimlenen yüzeye 5° den daha az bir açı ile taş cilalama işi uygulanırsa, bu durum taşın yüzeyinden dilimlenen bölümlerine yapılan cilalamanın yukarı kalkmasıyla neden olan, düz olmayan bir netice ile sonuçlanır.

Taslak şekil karbon atomları arasında altıgen biçimli bağlar tarafından şekillenen grafitlerdeki ‘kümes teli’ örüntü yapısını göstermektedir. Dört karbon bağından sadece üç tanesi kovalenttir, 0.335 nm bölünme tabakası arasındaki kırılan hatlar ne kadar uzun gösteriyorsa ‘Van der Waals’ bağları da o kadar zayıftır.

Kolay bölünmesi olan değerli bir taş ile uğraşırken, yeni başlayan yarık ve çatlakların olup olmadığı kontrol edilmelidir çünkü bu durum cilalama işlemi sırasında değerli taşın ikiye bölünmesine neden olabilir.

Bu kişi ayrıca, bölünme yüzeyi ile ilgili olarak geniş, düzensiz şekilli bir taşı, düzgün küçük parçalara bölmek için uygun durumları kullanabilir.

Bu her iki kararın daha uzun bir süreç ve bu yüzden de daha pahalı olmasından dolayı elmasın kesilmesi alternatifi kullanılacaktır. Elmasın bölünmesi özel bir işçiliktir. Bir elmas bölünmeden önce yarılma düzleminin yönü tespit edilmeli ve oyuk (çentik olarak adlandırılır) değerli taş yüzeyinde bu düzlemi keser.

Yarılan kesik daha sonrasında bu oyuğun içine yerleştirilir, kesilen yere sivri bir vuruş yapılır, çentiğin doğru yere konumlanması şartıyla elmas temiz bir şekilde ikiye bölünecektir.

ÖZET BİLGİLER

Elmas bİçİmlendİrİlmesİnde bölünmenİn kullanımı Elmas kesen bir fabrikada, değerli taştan en iyi ürünü almak için özel bir elmas üzerinde nasıl çalışacağına karar veren bir kişi kristalin kusurlu bölümünü ortadan kaldırmak için elmasın kusursuz bölünme özelliğini kullanabilir.

Parçalara ayrılma (yanlış ya da sahte bölünme)

Nadir olaylarda yanlış karar verme durumunda, taş birkaç parçaya ayrılabilir. Bu arada bu olay jeolojik (ya da basitçe kaba işçilik) olarak diğer madenlerde de olabilir. Bu tür kırılma ve parçalanmalar bu bölümde sonradan tanımlanan kendine özgü karakterlere sahiptir.

Bölünme özelliğine sahip olmayan bazı madenler taşın kristal yüzeyine bağlı olarak bir düzlemden ziyade iki ayrı zayıf düzlem boyunca bölünebilir. Bu tür zayıf yön parçalanan düzlem olarak adlandırılır.

Parçaya ayrılma genelde bir şeklin bükülmesinden oluşur.

Korundum ve labradorit durumunda parçalara ayrılma katmansı bükülme yönlerinde oluşur. Parçalanma ve bölünme arasındaki önemli bir fark, parçalanma sadece bükülmüş kristal boyunca kesikli aralıklarda oluşurken, bölünmüş düzlemler sadece atom katmanları aralıkları tarafından ayrılır. Ne bölünme ne de parçalanma yüzeyi iyi cilalanmış kristal yüzey kadar düzgün değildir.

“

Ne bölünme ne de parçalanma yüzeyi iyi cilalanmış kristal yüzey kadar düzgün değildir.

22

”

www.gemopress.com

ss re op 015 m RT 2 Ge MA

KIRILMALAR

Kırılma ve onu belirlemeye yardımcı kullanımları Madenin kırıldığı (bölünme ya da parçalanmadan farklı olarak) yöntem çatlak olarak bilinir.

Oluştuğu yerdeki değerli taş maddeleri ile birlikte çatlamanın tipik özellikleri olarak aşağıdakiler söylenebilir:

Bölünme ve parçalanmaya benzemeyen çatlama genelde kesme etkisinin sonucu olarak rastgele yönlerde oluşur.

Konkoidal: Bu deniz kabuğuna benzer çatlak deniz kabuğunda görülen süslenmiş halkalara benzeyen bir dizi oluşumudur. Konkoidal çatlaklar kuvars ve lal taşlarında görülür. Bu cama özgü bir niteliktir .

Bazen çatlaktaki yüzey çizgisi belirgin özellikleri oluşturmak için yeterince ayırt edicidir. Değerli taşın başlangıç aşamasında çatlama zararlarının karakteristik belirtisi olarak genelde mercek ile kontrol etmek gerekir.

Değerli bir materyalde olması gereken nitelikler güzellik, nadirlik ve katılığı içermektedir. Bir süs taşının güzellik ve nadirliği, onun mücevher olarak kullanımı için seçiminde temel faktörler olabilirken ; onun tüm dayanıklılığının bir bölümü olan katılık da dikkate alınması gereken bir niteliktir.

Bunun sebebi, süs taşının günlük kullanımda mücevherin giyim ve aşınmaya maruz kalmasında dayanıklı olmasının gerekliliğindendir. Halka takılmış bir süs taşı , ara sıra olan sert vuruşa dayanmak zorunda kalabilirken ; değerli bir taşın dayanıklılığının gerçek testi, silis ya da kuvars mikro ölçekli parçacıklarının havadan taşınan tozlar içinde bulunmasıdır.

Bu parçacıklar, süs taşı ile sürekli temas halindedir, ve taş nispeten yumuşak ise bu parçacıklar taşın parlak yüzeyini yavaş yavaş aşındıracaktır. Bu sebeple, bir materyalin katılığı, gemoloji ve maden bilimde, materyalin aşınmaya karşı direnç gösterme gücü olarak tanımlanır.

Altın renkli yıldıztaşındaki kabuksu çatlak, değerli feldispat güneş taşının cam bir benzeri.

Tırtıklı ya da kıymıklı : Bu, uzun lifli kıymıklar şeklini alır ve; nefrit, jadeit ve fildişinde görülebilir.

Bir süs taşının, bu aşınmaya dayanma gücü, atomların yapısını oluşturan ‘’katılık/sertlik’’ özelliği nedeniyle değildir fakat ; bu atomlar bir araya gelirken atomlar arasındaki bağların gücü nedeniyledir. Atomik eşdeğerli bağlarla sadece 0.154 nm uzunluğunda olan elmas, onu bütün madenlerin en serti yapan kompakt bir yapıya sahiptir.

Katılığın yanında, dayanıklılık da değerli bir taşa çatlamaya ve durağanlığa karşı dayanma gücünü veren ‘’sertliği’’ kapsar ; durağanlık, bir materyalin ısı, ışık ya da kimyasal saldırıdan kaynaklanan değişikliklere karşı dirençli olmasını sağlayan bir özelliktir.

KIRILMA

Aynı zamanda, onların yüzeyleri daha yassıdır ve yüzey kenarları, el mercekleri altında daha yuvarlak ve kalıpsı bir görünüşe sahip olan yumuşak süs taşlarından daha keskindir.

Bazı materyaller, yapılarından dolayı, tabiatları gereği, diğer madenler o kadar sert olmasa bile onlardan daha dayanıklıdır. Bu dayanıklılık, jadeit, nefrit ve akik gibi mikro kristalli ve çok kristalli materyaller tarafından sergilenir.Bununla birlikte, sertlik ve dayanıklılığına rağmen, elmas bozulamaz değildir.

Güney Afrika’da toprağın madenler bakımından incelenmesinin ilk günlerinde, çok az insan madeni diğer taşlardan ayırt edebilecek derecede tecrübeliydi. Maden arayan birçok kişi, elmas ile ilgili testlerinde, elmasın bir balyadan vuruşta sağlam kalabilen tek maden olduğu inancındaydı.

www.gemopress.com

Değerli bir taşın katılığı, onun dış görünüşü üzerinde de etkilidir. Sert süs taşı materyalleri, genellikle yumuşak olanlardan daha parlak bir cilayı içine alır.

Pürüzsüz ya da düz : Bu tür çatlama, tamamen yassı olmasa da, önemli derecede düzensizlik işaretleri göstermez. Pürüzsüz çatlamaların örnekleri çoğunlukla kaba elmaslarda görülebilir.

(BU, YAKLAŞIK 2000 YIL ÖNCE, ROMALI FİLOZOF PLİNY TARAFINDAN SAVUNULAN TESTLERDEN BİRİYDİ.) BU İNANÇTAN DOLAYI, BİRÇOK İNCE TAŞ, BÜTÜN SERTLİK TESTLERİNİN BU EN YIKICI OLANIYLA MAHVEDİLDİ.

GENELDE;

BÖLÜNME

KESİLME Bu faktörlerden dolayı, parlatılmış bir elmas çoğunlukla, bakıldığında sahtesinden ayırt edilebilir.

23

Bu, cam gibi kristal olmayan maddelere özgüdür fakat önemli bölünme ve zayıf düzlemi olmayan kristal maddelerde de olabilir (örnek kuvars ve beril gibi). Çatlama ara sıra diğer kristaller ile olabilir (daha öncesinde belirtildiği gibi) elmasla bile olabilir.

GELECEĞİNİZ YAPACAĞINIZ SEÇİMLERDEN İBARETTİR! GELİN, BAŞARI ÖYKÜNÜZÜ BİRLİKTE YAZALIM sertifikaspress.com.tr

AMETİST TAŞI ve ÖZELLİKLERİ Gemopress MART 2015

Asırlar boyunca birçok medeniyet tarafından kullanılmış ve günümüze kadar değerini korumuş olan Ametist, hemen her dönem en gözde değerli taşlardan biri olmuştur. Çeşitli kültürlerde “mor yakut”, “mor necef” adlarıyla, kimi zaman da “aşk taşı” olarak tanımlanmıştır.

Deri hücrelerinin yenilenmesini ve dolayısıyla tenin güzelleşmesini sağlar.

Tüm değerli taşlar gibi takı, süs ve ziynet eşyalarının yapımında ve oymacılıkta kullanılmaktadır. Takı ve mücevheratta, özellikle şifa ve pozitif enerji verdiğine inanılan koyu mor Ametist öne çıkar.Ten ile temasında verdiği güçlü enerji ve taşın kendine özgü müthiş renkleri nedeniyle, tesbih yapımında da yaygın olarak kullanılan bir taştır.

Canlandırıcı etkisi, pozitif düşünceler uyandırması ve vücudun enerjisini tazelemesi gibi etkileri, ametist taşından işlenmiş tesbihleri tercih edilir kılar. Sadece beden ile temasında değil, taşının bulunduğu ortama yaydığı pozitif enerji de bu ametist taşından işlenmiş tesbihlerin büyük rağbet görmesinde etkilidir.

Negatif elektrik yükü taşıdığından dolayı; bedendeki fazla elektrik yükünü toplayarak beyin gücünü yükseltir.

Adını, Yunanca’da “sarhoşluğu yok eden” anlamına gelen “methuskein” sözcüğünden almıştır. O dönemde, taşın sahibini sarhoşluktan koruduğuna ve ametistten yapılmış bir kupadan şarap içen kimsenin sarhoş olmayacağına inanılmıştır. Kaynağını bu inanıştan alan taş, günümüzde de “akıl taşı” olarak bilinmektedir.

Yüzyıllar boyunca şifalı ve koruyucu özellikleri ile öne çıkan taşın, mor renkli olanı hem en nazik hem de en güçlü koruyucu olarak bilinir. Koyu mor ve çok açık renkli ametistler ise en güçlü pozitif enerji sağlayıcılar olarak kabul görmüşlerdir.

Ametist Taşının Ruhsal Faydaları Bulunduğu çevredeki olumsuz enerjiyi temizler, olumlu enerjiye dönüştürür. Sadece odanın herhangi bir yerinde durması bile olumsuz enerjileri toplayıp pozitif enerjiye dönüştürmesi için yeterlidir.

Kişiyi rahatsız eden düşünceleri yatıştırıcı bir etkisi vardır. Özellikle koyu mor veya çok açık renkli ametistler en güçlü enerjiye sahiptirler.

Birçok insan üzerinde canlandırıcı etki göstertir. Yaydığı enerji her zaman fayda sağlar ve olumsuzluklardan korur.

Enerjisinin odaklandığı kişide uyum ve denge oluşturur.

Yaydığı enerji doğrudan sinir sistemini etkiler.Pembe kuvars ile birlikte kullanıldığında aklı güçlendirir.

Uykusuzluk çekenlere iyi gelir. Uyku sorunlarına iyi geldiği gibi kâbus görmeyi de engeller.

Endokrin ve bağışıklık sistemini kuvvetlendirir, kanı temizler.

Depresyona karşı kullanılması önerilir. Göz hastalıklarına, alerjiye, migren ve diğer baş ağrılarına ve kalp rahatsızlıklarına iyi gelir.

Negatif elektrik yükü taşıdığından dolayı; bedendeki fazla elektrik yükünü toplayarak beyin gücünü yükseltir.

Bulunduğu çevredeki olumsuz enerjileri temizleyip dönüştürür. Sadece odanın herhangi bir yerinde durması bile olumsuz enerjileri toplayıp pozitif enerjiye dönüştürmesi için yeterlidir.

Kişiyi rahatsız eden takıntılı düşünceleri uzaklaştırıcı ve yatıştırıcı bir etkiye sahiptir.

Koyu mor ya da çok açık renkli, özellikle de berrak olan ametistler en güçlü enerjiye sahip olan ametistlerdir.

Enerji dolu bir taş olduğu için çoğu insan üzerinde canlandırıcı bir etkisi vardır. Sürekli üzerinizde taşıyabileceğiniz bir taştır. Yaydığı enerji her zaman fayda sağlar ve olumsuzluklardan korur.

Kişiye iç huzuru vererek karar verme yeteneğini güçlendirir.

Cilt hastalıklarına karşı etkilidir.

Göz hastalıklarına, alerjiye, migren ve diğer baş ağrılarına ve kalp rahatsızlıklarına iyi gelir.

23

Mor menekşe ya da mavi-mor rengi ile benzerlerinden ayrılan Ametist, Kuvars grubunun en popüler türlerinden biridir. Isıyla temasında rengi sarıya döner. Bu nedenle sarı kuvars cevherlerinin yanmış ametist olduğu söylenir.

Ayrıca taşın doğasında olan renk değiştirme özelliği, onun gizemli bir yapısı olduğuna işaret olarak kabul edilir.

Göz hastalıklarına, alerjiye, migren ve diğer baş ağrılarına ve kalp rahatsızlıklarına karşı etkilidir.

Gemopress MART 2015

KATILIK BİR MATERYALİN katılığı; başka bir cismin sivri uçlu bir

Görecel katılığın Mohs ölçüsü

parçası yarılmaya ya da çatlamaya sebep olabileceğinden...

Öncelikle, 1

Daha az bir basınç kullanarak materyalin karşı tarafına çekildiğinde, onun aşınmaya direnç gösterme gücü olarak daha kesin bir şekilde tarif edilebilir....

2 Gemoloji ve maden bilimde kullanılan katılık ölçüsü, 1822’de Alman maden bilimci Friedrich Mohs tarafından icat edildi.

3 Bu ölçü, içinde onun bölümlerinin sertlik aralıkları açısından eşit olmadığı, tamamen göreceli bir ölçüdür.

4 Belirli bir katılık sayısı olan ölçü üzerinde herhangi bir cisim daha düşük bir sayıya sahip olan başka bir ölçüyü bozacaktır, ve daha yüksek bir sayısı olan tarafından sırayla bozulacaktır.

F

riedrich Mohs, her biri kendine özgü katılığa sahip olan ve her birinin aşırı saflık durumunda kolayca elde edilebildiği, oldukça yaygın on madeni kendi standartları olarak seçmiştir. Ölçünün evrensel kullanılması beklenirse madenlerin kolayca elde edilebilmesi, ve madenlerin aşırı saflık durumunda elde edilebilir olması gerçeği ; onların sertlik faktörünün makul derecede sürekli olduğunu ve temin kaynağından bağımsız olduğunu kesinleştirdi.

Mohs ölçüsü için seçilen on maden aşağıdaki gibidir, ve katılığının artma sırasına göre 1’den 10’a doğru numaralandırılmıştır.

1. Talk 2. Alçıtaşı 3. Kalsit 4. Flüorit 5. Apatit

6. Ortoklas feldispat 7. Kuvars 8. Topaz 9. Korindon 10. Elmas

Listeye bakılarak, 7’den daha az katılığa sahip olan süs taşlarının neden kuvars toz zerreciklerinden aşınmaya savunmasız oldukları görülebilir. Örneğin, Mohs katılığı 4 olan, halka takılmış bir bakırtaşı kapsonun, birkaç yıl kullanıldıktan sonra yüzeyinin yeniden parlatılması gerekebilir.

Mohs ölçüsü konusunda unutulmaması gereken önemli gerçeklerden biri, onun çizgisel değil karşılaştırmalı bir ölçü olduğudur. Örneğin, 9 numaradaki korindon ve 10 numaradaki elmas arasındaki katılık farkı; korindon ve ölçüdeki en yumuşak maden olan talk arasındaki farktan daha büyüktür.

Daha önce de bahsedildiği gibi, katılık; değerli bir taşın dayanıklılığının tek belirleyicisi değildir. Değerli bir taş için, katılık ve sertlikten daha az önemli olmasına rağmen, taşın hassaslık derecesi de onun dayanıklılığını etkileyebilir. Örneğin, zirkon 7 ve 7.5 civarında bir katılığa sahiptir, fakat hassastır ; ve birçok taş, zımpara kağıdı içinde gevşek bir şekilde bir arada tutulduğunda ‘’zımpara aşınma’’ olarak bilinen bir yontma türünden zarar görebilir.

Diğer taraftan, iki yeşim taşı madeni olan nefrit ve jadeit, sırasıyla 6 ve 7 katılık değerlerine rağmen, dikkate değer derecede sertliğe sahiptir. Bunun sebebi, bu madenlerin sadece kristallerden değil, mikro taneli kesişen lifler ya da kristaller kütlesinden oluşmasıdır.

Tarih öncesi dönemlerde, Neolitik Çağdaki insanların araç gereçleri ve silahları için, yeşim taşını daha hassas çakmaktaşına ve volkanik cama tercih edilebilir kılan bu sertlikti.

Bir süs taşının katılığı, Mohs ölçüsünde ölçüldüğü gibi, kullanışlı bir teşhis değişmezi olmasına rağmen; gemolojide bu amaçla kullanılması sınırlandırılmıştır. Bunun sebebi, test edilen süs taşı üzerinde genellikle kalıcı bir iz bıraktığından, katılık testinin yıkıcı bir test olmasıdır.

Teşhis etmede onun sınırlı kullanışlılığının bir başka sebebi ise, birçok madenin benzer katılık değerlerine sahip olmasıdır. Çoğunlukla, bir süs taşına uygulanacak daha kullanışlı doğrulayıcı testler olduğundan, bir katılık testi sadece son çare olarak görülmeli ve hatta büyük bir dikkatle gerçekleştirilmeli ve süs taşının en az fark edilebilir bölümünde (onun kuşağı gibi) muhtemel en küçük çiziklerle sınırlandırılmalıdır.

Katılık testi muhtemelen, daha güvenilir test teknikleri geliştirilmeden önce, gemolojinin ilk zamanlarından kalma daha kesin olmayan miraslardan biridir. Çizik testinin genel olarak yıkıcı yapısına değindikten sonra, onun doğru olabileceği birkaç durumun olduğundan bahsetmek doğrudur. Örneğin, diğer testlerin kullanışlı olmayacağı büyük bir oymayla, oymaların dış görünüşünü bozmadan özünde bir çizik oluşturmak uygun olabilir.

Katılık testinin doğrulanabileceği başka bir durum, elmasın test edildiği zamandır. Elmas, korindonu aşındırabilen tek süs taşıdır, bu yüzden bu durumda test doğrulayıcıdır (ve elmasa zarar vermez). Katılık çizik testi aynı zamanda, kesilmemiş maden örnekleri üzerinde, özellikle de türlerin ebat ve durumunun diğer testlere imkan vermediği yerde yapılabilir.

26

Www.gemopress.com

Gemopress MART 2015

Katılık testinde değişik ürünler denenebilir.

Katılık Testleri

Özel katılık kalemleri, çizik testlerinde kullanılmak için üretilir ve bunlar, içinde Mohs ölçüsündeki standartlar kullanılarak madenlerin seçilen sivri parçalarının yapıştırıldığı ahşap ve metal tutacaklardan oluşur.

Her madenin katılık sayısı, genellikle bu kalemlerin sonlarında gösterilir.

Katılık kalemlerinin kullanırken, test edilen süs taşının en yumuşak kalemle başlayarak ve görülebilir bir çizik bırakana kadar artırarak çizilmesi gerekir. Süs taşının katılığı, bu kalem ve kendinden bir öncekinin katılığı arasında bir yerdedir. (el mercekleri kullanarak) Çizik incelendiğinde, onun gerçek bir çizik olduğundan ve test noktasından bir toz çizgisi olmadığından emin olmak için, ilk olarak silinmelidir.

Katılık kalemlerinin oldukça riskli kullanımına daha güvenli bir alternatif, ‘’ters’’ katılık testidir. Bu testle, kontrol edilen taşın bir yüzey kenarı, bilinen katılık madenlerinden kesilen bir dizi tabakanın yassı yüzeyinin karşısına çizilir.

bazı taşların kristal yapıları bozulmaktadır.

En yumuşak tabakayla başlayarak, çizilemeyen tabakaya ulaşana kadar katılık ölçüsünü yükselterek testler yapılır.

Ortoklas (6), kuvars (7), sentetik spinel (8) ve sentetik korindon (9) ‘dan yapılan bir dizi katılık tabakası, bir mücevher ustasından sipariş edilebilir, ve en çok katılık testleri için eşit olacaktır.

Sentetik korindon yapay yakutun parlatılmış bir bölümü, elmas için kullanışlı bir doğrulayıcı test sağlar.

Www.gemopress.com

27

Bir elmasın cam kırma yeteneği ile belirlenebileceği hakkındaki popüler inanış camı çizen elmasa benzeyen (örnek, sentetik moisarit, sentetik korundum, sentetik spinel, topaz, yağ ve hatta kuvars) birkaç maddenin olduğu gerçeğini göz ardı etmektedir.

Gemopress MART 2015

28

Gemopress MART 2015

TAŞLAR VE

SERTLİK 9 ve aşağısındaki sertliğe sahip olan aşındırıcılar kullanıldığında ...

Ç

eşitli maden parçaları kullanılarak cam mikroskop yüzeyinde bir dizi çizim testi yapmak ve her test için aynı baskıyı uygulamak oldukça yol göstericidir. Elmas kolaylıkla derin bir çizik yaparken, korundum ve topaz ya da sentetik spinel kullanılarak yapılan çizik kademeli olarak daha az derinliğe sahiptir. Sertlik değeri camınkinden (genelde sertliği yaklaşık olarak 5.5’tir) fazla baskı uygulamadan çizimi başlatmak oldukça zor olacaktır. Değerli bir taşın sertliğini tahmin etmenin çok basit zararlı olmayan bir yöntemi olarak, cam mikroskop yüzeyi yararlı bir referans rehberi olarak kullanılabilir.

Sonuç olarak yumuşak “macunlu” (örnek, insan yapımı cam) taşlar ve gerçek olanlar arasındaki ayrımı belirlemek için daha eski testlerden birisi ile ilgili bir uyarı kullanıldı. Bu, fayans tarafından çizilen herhangi bir şeyin cam olması varsayımına dayalı olarak değerli taşı çevreleyen yerin karşısına iyi bir fayans noktası çizilmesini içerir.

Bununla birlikte yaklaşık 6.5’lik bir sertliğe sahip olan dayanıklı bir fayans olarak bu tür testlerden zarar görecek olan opal ve lacivert taşı içeren birkaç değerli taş vardır.

Bazı kristal maddelerin doğrudan sertlikleri vardır. örneğin kiyanit bir yönde 4 sertliğe sahiptir ve bu sertliğin sağ açısında 7’dir (prizmasının paralel yönünde iğne ucu ile kolayca çizilebilir fakat prizmanın karşısında çizilmeye karşı direnç gösterir).

Elmas, düzgün daha belirgin bir yönlü sertliğe sahiptir; küp düzlem üzerindeki köşegenler en sert yönlerdir, sekizgen yüzlü olanlara paralel olan düzlemler sonraki en sert yön iken, bunu küp düzlemde eksenli yönler takip etmektedir. En yumuşak yön, kristal eksenine paralel olan on iki kenarlı düzlem içindedir. Elmastaki köşegen küp yönleri ile on iki kenarlı düzlem arasındaki sertlik farklılığı bire yüz oranı kadar büyük olabilir.

2015

İkiz kristal oluşumunda karşı sınırları kestiğinizde ya da parlattığınızda sorunlar ortaya çıkabileceği için, ikiz kristali (ikiz kristal oluşumunda olduğu gibi) oluşturan kristal gelişimindeki değişiklikler doğrudan sertliği olan madenlerde ilerleyen zamanlarda maddeleri daha da karmaşık hale getirecektir. Bu faktörlerin tümü değerli taşların kristal bilimi ile alakalıdır ve değerli bir taşı kesmek ve parlatmak için en iyi yönlerinin farkında olan mücevher ustaları ve elmas parlatıcılarının her ikisinin de çalışmalarını etkiler.

Tüm madenlerden en serti olan elmasın en küçük parçalara bölünebileceği gerçeği yönlü sertlik özelliğine bağlı olarak değişir. Elmasın kesimi ya da cilalanmasında kesimin aşındırılması olarak kullanılan elmas tozu rastgele bulunan çok küçük elmas parçalarından oluşur. Bu durum elmas tozu parçası parlatılan ya da kesilen yüzeyle temas halinde olduğunda onların kesilen kenarlarından bazılarının en yüksek sertlik yönünde olduğunu garantileyen elmas tozu parçalarının bu rastgele konumlandırılması durumudur. Sonrasında bile, elmas parlatıcısı kestiği kristal yüzeyin düzlemlerinin hiçbirisinin en yüksek sertlik düzleminde uzanmadığını belirlemelidir. Eğer gerekirse parlatılan köşe, kesilen elmasın yönlü sertliği ile elmas tozu arasındaki çalışma farklılığını elde etmek için küçük miktarda dengeye getirilebilir.

9 ve aşağısındaki sertliğe sahip olan aşındırıcılar kullanıldığında yeşim taşı madeninin parlatılması genelde kendine özgü ‘portakal kabuğu’ yüzeyiyle sonuçlanır. Bu durum, değerli taşın daha tanecikli ya da lifli bölgelerinin alttan kesilmesine eden olan maddenin yönlü sertliğinden dolayı oluşur ve benekli bir şekil meydana gelir. Nefrit, jadeit ve diğer bazı değerli taş maddelerindeki bu yönelimli sertlik sorunu elmas tozunun aşındırıcı madde olarak kullanımı ile azaltılabilir. Elmas tozu ile yapılan kesimin hızının yükseltilmesi (ve sentetik elmas aşındırıcısının artan rekabetçi fiyatı) bunun mücevher ustaları tarafından kullanımını daha yaygın hale getirmektedir.

29

Akademisyen Ekibi

MART

Gemopress MART 2015

TEKNİK

Çoğu teknik katılık testi metaller üzerinde kullanılmak için tasarlanır.

Ç

Aşınma elmasa kıyasla örnek aşınmış malzeme miktarı oğu teknik katılık testi metaller üzerinde (mesela ağırlık kaybı) olarak nitelendirildi. kullanılmak için tasarlanır. Onlar genelde, metalde Korundum ve YAG değerlerini değiştiren ve spineli YAG’dan ve diametre üzerinde ya da son aşamada oluşan girdaha yumuşak yapan test sonuçları Wilkes’in ‘aşınma faktörü’ intini içine işleyen yüzeyde bir görüntü oluşturmak ile Mohs çizilme testi arasında hiçbir basit ilişkinin olmadığını için baskı gerektiren güç üzerine temellendirilmiştir. gösterdi.

Brinell, Wickers, Rockwell ve Knoop bu tür testin örnekleridir.

Ne yazık ki bu testler birbiri ile ilgili doğrusal sonuçlar teknikleri üzerinde katılığın etkileri ortaya çıkarmasına rağmen, çatlama zararı ihtimalinden “Taşların Madencilik elmasın eşsiz sertliği, elmas olmayan diğer değerli dolayı bunların çoğunun maden üzerinde kullanımı sertlik taşlardan cilalama endüstrisinin şekillenmesi gerçek anlamda uygun değildir. Ayrıca onların derecesi açısından oldukça ayırt edici bir şekilde çoğunun elmas üzerinde kullanımı da uygun değildir. burada sonuçlanmıştır. Bu yüksek sertlik ayrıca toprakta ilk Bununla birlikte, Exeter Üniversitesinden Doktor C.A önemlidir” kaynaktan elmas çıkarmak için kullanılan pek çok Brookes dört kenarlı bir elmas diş açıcı kullanarak çenmaden kazısı yöntemini yansıtıyor. Çok çeşitli diğer tik açıcı bir test geliştirdi. Bu aşağıdaki tablo ortalama değerli taş kazılarından farklı olarak, elmas kristalinin diş açma sertliğini vermektedir.

Diş açma sertliği Mohs (sertlik skalası) sertliği elmasa dayalı kayaların çıkarılmasında hem yer Elmas 10000 üstünde hem de yer altında kullanılan kaya sondajına ve 10 patlayıcıların kullanımına izin verir. Bu sertlik kazılmış kayayı Korundum 2200 parçalayan kırma makinesi ve öğütücülerin kullanımına da 9 izin verir ve sıkışmış elması serbest bırakıp çıkartır.

YAG 1730 Elmasla karşılaştırıldığında kısmen kırılgan olan diğer maden8 lerin kazımı sırasında örneğin beril ve hatta korindonu içeren Spinel 1700 değerli taşın dayanıklı tabakaları açmak için patlayıcılar çok 8 ihtiyatlı bir şekilde kullanılır. Değerli taşı dayanıklı tabakalar Stronsiyum titanat 530 muhtemelen mekanik kazıya maruz bırakılır ve sonrasında 5.5 kristali ortaya çıkarmak için el ve çekiç kullanımıyla çalışılır.

Taşlardan herhangi bir kaya kalıbının kaldırılması, daha Maddenin aşınma çarpanını ölçen aşınma testleri ve bu yumuşak ve genelde darbeye duyarlı değerli taş maddelerinyüzden de Mohs (sertlik skalasının) çizilme testine daha den dolayı makineden ziyade el ile yapılmalıdır. yakın olan testler değerli taş materyalleri üzerinde de yapılmaktadır. Oxford Üniversitesinden Doktor E.M Wilkes, Öz ağırlık, yoğunluk ve göreceli yoğunluk elmas tozu ile ufalanmış çarkın içine işlenen bir minyatür Değerli bir taşın öz ağırlığı monte edilmemiş taşları belirlekullandı. Çarkta çeşitli maddelerin aşınma faktörlerini kontrol meye önemli ölçüde yardımcı olan sabit bir durumdur. Değerli etmek için ayarlanan zaman dilimi test örneğine (en yüksek bir taşın ağırlığını belirlemenin çeşitli yöntemleri modern sertlik yönünde) uygulandı.

Elmas 1 değerli taş biliminde kullanılan önemli test tekniklerinin bir 10 serisini oluşturur.

Korundum 9 YAG 8 Spinel 8 Stronsiyum titanat 5.5

5000 2500 20000

250000

Bir maddenin öz ağırlığı kendi ağırlığının saf suyun hacmine benzer bir ağırlığa oranıdır. Öz ağırlık bir oran olarak açıklandığı için hiçbir ölçü birimine gerek yoktur. Su hem sabit hem de tüm dünyada bulunan bir madde olduğundan standart belirleme ölçüsü olarak seçilmiştir. Doğası gereği suyun öz ağırlığı 1.0’dır.

30

Gemopress MART 2015

N

ot: Tüm normal değerli taş incelemesi amaçları için, ne derece ne de atmosfer basıncı değişkenleri öz ağırlığın tahmininde önemli bir hata ortaya çıkarır.

Bir maddenin öz kütlesi o maddenin ağırlığının birim hacmi olarak tanımlanır ve oran olarak değil ağırlık ve hacmin birimi olarak ölçülür. Öz kütle ölçümü için seçilen uluslararası SI birimleri kilogram ve metreküptür. Her metreküpte kilogramlar matematiksel olarak kg m-3 şeklinde ifade edilir. Bu birimleri kullanarak elmasın öz kütlesi 3520 kg m-3’tür (daha eski kitaplarda bu 3.52 g/cm3 olarak gösterilir ve sayı olarak elmasın öz ağırlığı ile aynıdır).

Göreceli yoğunluk, bazen sıvılar ile ilgili olarak kullanılan ve öz ağırlık gibi 4°C suyun benzer hacminin ağırlığı ile suyun ağırlığı arasındaki orana verilen kavramdır.

Bir süs taşının öz ağırlığı, taşın ağırlığı ve benzer hacminin ağırlığı arasındaki orana bağlı olduğu için; taşın ölçümü ilk bakışta bir problem gibi görünecektir. Taşın tam ağırlığını bulmak zor değildir, fakat numuneleri mükemmel bir küp ya da benzer düzenli şekil olarak meydana gelmezse, onun hacminin hesaplanması matematiksel olarak oldukça karmaşık olabilir.

Taşırma kabı kulla-

narak belirleyici özel yerçekiminin yer değiştirme yöntemi, oymalar ve maden numuneleri gibi iri nesneler için uygun olmasına Yer değiştirme yoluyla öz ağırlık rağmen; süs taşlarının nispeölçümü ten küçük hacminden dolayı Arşimet bu problemle karşılaştı. Onun çözümü, test edilen numunenin süs taşlarıyla kullanılması yet(onun durumunda altın bir eser), bir erince doğru değildir. Küçük süs ölçüm kabı içine, kendi su hacmitaşları üzerinde daha kesin çalışma yle yer değiştirmesini sağlamaktı.

Bunu gerçekleştirebilmek için, için, öz ağırlık şişesi kullanılır. taşırma kabı denilen bir aparat Yoğunluk ölçer de denilen bu şişe, tasarladı. Bu tür aygıt, bugün hala içinden çok ince bir kanalın geçtiği kullanılmakta, ve taşma borusuyla teçhizatlandırılmış metal bir bir cam kapağa sahip olan küçük konteynırdan oluşur. cam bir şişeden oluşur. (yoğunluk ölçer adı da verilen) öz ağırlık şişesi, yer değiştirme yöntemiyle küçük süs taşının öz ağırlığını ölçmek için kullanılabilir. Bununla birlikte, bu şişe, sıvıların öz ağırlığının kesin olarak belirlenmesi için tasarlanmıştır. Öz ağırlık şişesi daha çok, ağır sıvıların öz ağırlığının kesin olarak Taşırma kabı, bir nesnenin öz ağırlığını belirlenmesi için kullanılır (bu suyunun hacimsel yer değiştirmesi sebeple, 20oC ‘de ölçülen küçük yoluyla ölçmek için kullanılır. Orta büyüklüktekinden çok büyüğüne şişenin iç hacmi, şişenin dışına kadar nesneler için, asma bağın nakşettirilir). Onun kullanım sonuçların kesinliği üzerinde kayda detayları, bu amaçla, bu değmez bir etkisi vardır. bölümün sonunda ‘’ağır sıvılar Bir numunenin öz ağırlığını ölçmek kullanarak öz ağırlığın tam için, taşırma kabı ilk olarak, sadece ölçümü’’ başlığı altında borudan akmaya başlayana kadar su ile doldurulur. Su seviyesi düzenli verilir.

KANUNLAR Öz ağırlığın değeri, değerli taşların büyük çoğunluğu için güvenilir bir sabit değer olduğundan bilinmeyen (çerçevelenmemiş) örneklerin tanımlanmasında yararlı bir kaynak olabilir. Bir süs taşı normalde sadece onun öz ağırlık ölçümüyle teşhis edilememesine rağmen, diğer ölçümlerle beraber, bu imkanlar çerçevesini daraltmaya yardım edebilir.

olduğunda ve taşma sona erdiğinde, borunun altına boş bir deney şişesi yerleştirilir, ve numune tamamen suya batana kadar kabın içine hafifçe indirilir.

Bir cismin öz ağırlığını, kısmen cismin bileşen elementlerinin atomik ağırlıklarına bağlıdır, ve kısmen de bu elementler tarafından oluşturulan yapının yoğunluğuna bağlıdır.

Deney şişesinin içine yer değiştiren suyun hacmi, ondan sonra numunenin hacmini yansıtır. Yer değiştirmiş su ya ölçülmüş olabilir, ya da suyun hacmi santimetre küplerle derecelendirilmiş bir kap içinde ölçülür (bir santimetre küp su, tam olarak 4oC ‘de 1 gram gelir). Ondan sonra numunenin öz ağırlığı, numunenin ağırlığını yer değiştirmiş suyun hacmine (ya da ağırlığına) bölerek hesaplanır.

Süs taşları işlendiğinde, benzer ölçülerdeki taşlar arasında bazılarının daha büyük bir ağırlığa sahip olduğu hemen belli olur, örneğin; onlar gözle görülür derecede daha ağırdır.

Zirkon, ebat olarak, opalin iki katı ağırlığındadır.

Öz ağırlık = süs taşının ağırlığı (gramla) Yer değiştirmiş suyun hacmi (cc ile) ya da öz ağırlık = süs taşının ağırlığı (gramla ) Yer değiştirmiş suyun ağırlığı (gramla)

www.gemopress.com

Sertlik derecesinin sınıflandırmalarına bakınız.

31

Arşimet kanunu ve öz ağırlık ölçümü Yunan bilim adamı, matematikçi ve filozof tarafından 2000 yıl önce formüle edilen Arşimet prensibi, sıvı içerisine daldırılan bir gövdenin yerini alan eşit sıvı ağırlığı ile yukarıya doğru giden bir gücü belirtir. Bu kavram, Arşimet’in altının saflığını içeren ilk hatasız test yöntemini desteklemek için geliştirilen ve değerli taş çalışmalarında öz ağırlık ölçümlerinde temel olan bir kavramdır.

Gemopress MART 2015

ZÜMRÜT TAŞI ve ÖZELLİKLERİ

Saf Berilin rengi beyazdır.Zümrüde yeşil rengi, bünyesinde az miktarda bulunan Krom veya Vanadyum verir. Rengi soluk olan Zümrüdün değeri düşüktür. Çünkü görende ilgi uyandırmaz, yani davetkâr değildir.Aşırı ısıya maruz kalanlar mavimsi yeşil renge bürünür.

Zümrüt en değerli dört taştan biridir.(Diğerleri Elmas,Yakut ve Safir) Dayanıklılığın ve az bulunurluluğun bileşkesidir. En kaliteli Zümrüt, saydam çatlağı olmayan yani kusursuz ve derinliği hissedilir yeşil renkte olandır. Çatlağı olmayan kusursuz Zümrüt nadiren bulunur ve olağanüstü değerli kabul edilir.Çatlaklar yağ ile kapatılarak kusursuz Zümrüt gibi pazarlanır.Bu nedenle gerek Zümrüt almak isteyenler, az da olsa çatlağının bulunmasına dikkat etmelidir.

Zümrüt şiddetli darbeler sonunda iç çatlaklar geliştirebilir veya aşırı ısınma ile karşılaşırsa bozunabilir, değişime uğrayabilir. Zümrüt kuru ve yumuşak kumaşla temizlenmelidir.Temizlenirken kimyasal temizleyiciler sabun,deterjan,kuyumculukta kullanılan ultrasonik temizleyici kullanılmamalı ani ısı değişimlerinden korunmalıdır. Parlaklığını ve berraklığını artırmak için sık sık aydınlık ortamda tutulmalıdır.

Zümrüt, eski Mısırda hamile kadınların düşük yapmaması için kullanılırdı.Perulular ise Zümrüdü, yararlı gücünden dolayı”ulusal taş” kabul ederler. Çeşitli kültürlerin altı bin yıllık geleneksel inancına göre Zümrüt , ölümsüzlüğün sembolüdür.

Zümrüt; Görme gücünü artırır,göz hastalıklarından korur.

Baş dönmesini önler.

Büyülere karşı koruyucu kabul edilmiştir.

Yılan ısırıklarını tedavi eder.

Korkulu durumlarda veya bir işe başlanacağında cesaret verir. İçimizdeki saflığı korur.

Dizanteriyi (Kanlı Basur,kanlı ve sancılı ishali tedavi eder.)

Sara hastalığını önler veya durdurur.

Akıl, zeka ve yetenekleri artırır.

Güzel söz söyleme yani hitabet gücünü artırır.

Açık kalplilik ve dürüstlük sağlar. İş hayatında başarılı olmaya veya daha başka konularda büyük başarılar elde etmeye yardım eder. Öngörü yeteneği verir.

Zümrüt güven, huzur,sükun,ahenk,uyum sağlar.

Karşılıklı sevgiyi besler.

Kalp ve böbrek hastalıklarının tedavisinde yardımcı olur.

Kanı temizler,kan dolaşımını düzenler,kan dolaşımı veya beyin-sinir hastalıklarını tedavi eder.

Bağışıklık sistemini güçlendirir.

Ciğerlerin sağlıklı çalışmasını sağlar.

Zümrüt seyahat edenler için koruyucudur.

Duygusal karışıklık ve travmaları giderir.

Düş gücünü artırır yaratıcılık yeteneği verir.

Sezgi gücünü artırır. Öğrenmeyi kolaylaştırır.

Ruhsal gelişme sağlar.

Vücudumuzdaki negatif enerjiyi atar,elektriklenmeyi ortadan kaldırır. *Hafızayı güçlendirir. *Geçmişin, şimdiki zamanın ve geleceğin bilgilerini algılamaya yardımcı olur. *Anlayış ve algılama gücünü artırır.Kişide var olan yetenekleri geliştirir.

Zümrüdün yararlı enerjisini artırmak için gümüş veya bakırla birlikte kullanmak gerekir.

33

Zümrüt, Beril mineralinin çok hoş yeşil renkli alt türüdür.Diğer ünlü alt türleri su mavisi (soluk mavi) rengindeki Akuamarin, sarı renkli Heliodor ve pembe renkli Morganit taşıdır.Onun yeşili, bazen nil yeşili, bazen ot veya çimen yeşili diye tanımlansa da kendine has bir renktir ve “zümrüt yeşili” diye terimleşmiştir.

Gemopress MART 2015

SÜS TAŞI BİLİMİ

B

ir süs taşının yer değiştirmesini ölçmek için öz ağırlık şişesi kullanırken, ilk olarak numunenin ağırlığı normal yolla ölçülür ,ve sonrasında boş ve kuru öz ağırlık şişesi ve kapağı ölçülür. Kanal yoluyla kapağın üstünden dışarı çıkan fazla suya bastırarak kapak içine takılır. Şişenin dışı kurulanır ve şişenin ağırlığı yeniden ölçülür.

Öz ağırlık ölçümünün hidrostatik yöntemleri Bu yöntemler, tam ağırlık ölçümüne bağlı olduğu için, bunların küçük numunelerle sadece yüksek duyarlılıktaki analitik tür dengesinde denenmesi gerekir. Küçük numunelerle bile, hidrostatik ağırlık ölçümü, numune ağırlığı azaldıkça hata payı (denge hassaslığı sınırlamasından dolayı) arttığı için, 2 karattan az gelen süs taşları için elverişli değildir.

Bununla birlikte, yer değiştirmiş su hacmi, oymalar gibi çok büyük nesnelerle sıçrama dengesi kullanırken bile makul bir şekilde kesin sonuçlar sağlayacak kadar büyüktür.

Hidrostatik ağırlık ölçüm tekniği şu ilkeye bağlıdır; bir sıvının içine daldırılan bir nesne, yer değiştirmiş sıvının ağırlığına eşit artan bir güçle karşılaşır (kaldırma kuvveti ya da ağırlık kaybı). Bu yöntem, süs taşının havada tartılmasından ve ondan sonra tekrar saf suya tamamen daldırılmasından oluşur. Tarif edilecek üç yöntem, iki kefeli, tek kefeli ve sıçrama terazilerinin kullanımını kapsar.

Son olarak, kapak çıkarılır, süs taşı şişenin içine konulur ve kapak yeniden takılır ( şimdi ince kanaldan taşan su, süs taşının hacmine eşittir). Önceki kurutma işlemi tekrarlandıktan sonra, şişenin ağırlığı tekrar ölçülür.

İki kefeli teraziye ilaveten; cam bir deney şişesi, terazi kefelerinden birinin üzerine deney şişesini yerleştirmek için metal ya da ahşap düzlem, sudaki süs taşı örneğini asmak için sarmal tel taş kabı, ve tel taş kabının ağırlığını dengeleyecek bir eş ağırlık gibi birkaç basit aksesuar da gerekir. Taş kabı ve eş ağırlık 20-22 swg (standart tel ölçer) kalaylı bakır telden yapılabilir. İlk olarak, deney şişesi saflaştırılmış ya da damıtılmış suyla doldurulur ve ağırlık kefesi üzerindeki düzleme yerleştirilir. Tel taş kabı, ince ölçek monofilament naylon uzunluğuyla dengede duran ağırlık kefesi askısına tutturulur (kılcal hareketle suyu içine çekeceği için, naylon örgülü cam iplik ya da dokunmuş bağ değil). Sonrasında, terazinin dikey dönüşü boyunca taş kabı su içinde batırılmış kalsın diye bağ uzunluğu ayarlanır. Alternatif olarak, asılan bağa gerek olmayabilir ve ağırlık kefesi askısına direk tutturulabilsin diye taş kabını oluşturan tel genişletilir;

Başlangıçta şişeyi dolduran suyun ağırlığı = W3 – W2 =A. İçinde süs taşıyla şişeyi dolduran suyun ağırlığı = W4 – W2 – W1 = B. Dolayısıyla, süs taşı şişenin içine konulduğunda, şişeden suyun ağırlığı kaybolur = A – B : Süs taşının öz ağırlığı = süs taşının ağırlığı = W1 Yer değiştirmiş suyun ağırlığı A-B Hepsi Arşimet kanununa bağlı olan alternatif yöntemler, gemolojik çalışmalarda sıklıkla kullanılır.

bununla birlikte, bu, terazinin serbest dönüşünü etkileyerek hassaslığını azaltabilir. Son olarak, öz ağırlık hesaplamalarını kolaylaştırmak için, eş ağırlık diğer ağırlık kefesi askısından asılır ve boş taş kabının tamamen suya batırıldığında ağırlığını dengelemek için eş ağırlık buna göre ayarlanır. Öz ağırlık = süs taşının ağırlığı = A Sudaki ağırlık kaybı A-B Doğası gereği, öz ağırlık ölçümlerinin 4o derecede yapılması gerekirken, oda sıcaklığında su kullanarak ortaya çıkan hatalar, temel olarak sonuçlardaki üçüncü ondalık basamağı etkileyecektir ve bu yüzden normal gemolojik çalışma için önemsenmeyebilir. Daha da önemlisi, süs taşına yapışan hava kabarcıkları yoluyla ve suyun yüzey gerilimi yoluyla ortaya çıkan olası sorunlardır, ikincisi su üstünde hareket ettiği için tel destek üzerinde kırılma gibi sürüklenmeye sebep olabilir.

Kabarcıklar suya daldırılmadan önce süs taşını baştan aşağı ıslatarak kaldırılabilir. Daha sonra herhangi bir şekilde geriye kalan kabarcıklar taştan ve deve tüyü fırçası kullanılarak taşı çevreleyen telden dikkatli bir şekilde kaldırılabilir.

34

www.gemopress.com

YENİ YÜZYIL MODELLERİ

D

Gemopress MART 2015

amıtılmış ya da kaynatılmış suyun kullanımı kabarcıkların suda hava alma durumunu önlemeye yardımcı olacaktır. Su yüzüne çıkma etkisi su ile bir tutam deterjanı karıştırarak azaltılabilir.

Tek kefeli terazi yöntemi Tek kefeli terazi ile kullanılabilecek hidrostatik ağırlığın iki yöntemi vardır. Tamamen suya daldırılmış süslü taş tarafından deney yapılan yüzey kabuğu kabarmasını ya da ağırlık kaybını kullanır. İşlem basamağı ve öz ağırlık hesaplamaları taşı tutan batırılmış ağırlık için verilen izin dışında önceden tanımlanan iki gözlü terazi yöntemi ile tamamen aynıdır (ki alternatif olarak darası alınabilir, örnek terazi elektronik olanındansa sıfıra ayarlanabilir).

Tek terazi dengesi için bir dizi öz ağırlık malzemeleri; metal platform üzerinde duran beher kabı bir termometre ve bir batırılmış taş-tutan delikli terazi kefesinden ibarettir. (Sauter) Denge askısından ziyade bağımsız bir temelden askıya alınmış değerli bir taş terazinin ağırlık kefesi üzerinde suyun bulunduğu beher cam içerisine konulduğunda aşağı itmeyi kullanan ikinci bir yöntemi üretir. İki gözlü kefe yönteminde aşağı itme ile yukarı itme tamamen birbirine eşit olmasına rağmen işlem basamağı ve öz ağırlık hesaplamaları biraz farklıdır.

Değerli bir taşın havadaki ağırlığı bilinen yöntemle ölçülür (W1).

Taşı tutan tel kafes terazi kefesinde üçte ikisinde su bulunan beher cam içerisine tamamen daldırılabilsin diye bağımsız bir destekle askıda durur ve düzenlenir. Taşı tutan tel daha sonra aynı noktadan tekrar içine atılabilsin diye suya giren kısmın olduğu yere bir işaret konulur. Beher camın ve suyun ağırlığı daha sonra bu ayarda daldırılan taş tutucusu ile ölçülür (W2).

35

Daha sonra, taş suya batırılan kafesin içine dikkatli bir şekilde yerleştirilir (suyu hiç dökmeden) ve kafesin boyu, su seviyesinin yüzeyi ile daha önceden üzeri işaretlenmiş tel ile tekrardan örtüşsün diye yeniden ayarlanır.

Gemopress MART 2015

D

aha geniş süslü taş örnekleri için, örneğin havadaki ağırlığı ile suya batmış ağırlığı arasında oransal olarak daha geniş farklılıkları olan, yaylı teraziye duyarlılığı daha az olan oyma işinde akla yatkın doğru sonuçları desteklemek için kullanılabilir. Dikkatle, yeşim taşı madenlerinin (nefrit=3.0, jadeit=3.3) öz ağırlıkları arasındaki fark tespit edilebilir (havadaki ağırlık sudaki ağırlığın kaybına bölünür) ve yeşim taşının çeşidi yaylı bir denge ve uygun genişlikte bir su kabı kullanarak belirlenebilir.

i

e

r e l k

i

m te

3 n yö ığı= W i z rl

a er

ı ağ /A t m 1 i ylı ş haclık=W a Y un e ağır y z Su (Ö SG

ş ta

A

2=

-W

n r ö

Taslak oyma işi ya da geniş maden örneğinin havadaki ağırlığı ile sudaki ağırlık kaybını kontrol etmek için kullanılan yaylı bir teraziyi gösteriyor.

lüTaşKesim s iyi kesilmiş mi yoksa bir öğrencinin üzerinde çalışma yaptığı bir şeye mi benziyor? ü

s katmandaki bütün yüzler aynı boyutta mı? Eğer bir kabason ise ışığın yüzeyden geçişine bakın ve ş i hareketin düzgün ve eşit mi olduğunu yoksa yüzeyde kavisler mi çizdiğini not alın.

Kesimde disiplin arayın; yani taşın yüzleri iyi belirlenmiş noktalarda mı buluşuyor ve bir

n Aynı zamanda cilaya da bakın. Yüzey ayna gibi veya mat olabilir. Diğer yandan güzel olan bir cilada bile e g çukurcuklar bulabilirsiniz. Bazı taşlarda cilanın bütün yüzü kapsamadığını göreceksiniz. Bütün bu ger-

a Renkçekleri not edin. h a

D

Renk ile ilgili her şeyi not edin, sadece renk nüanslarını değil, bölgesellikleri ve pleokroizmleri (değişik yönlerden bakıldığında değişik renkler görülmesi) de yazın. Bunlar tanımlamada olduğu kadar değer belirlemede de önemlidir.

Kirlilikler (katkılar) Kirlilikler değerli taş tanımlamada en önemli ipuçlarınızdandır. Bazıları kendi başlarına tanımlama yaparken bazıları türler arasında önemli farklılıkların belirlenmesini veya doğal ve sentetik taşlar arasında ayrım yapılmasını sağlar.

Fiziksel Özellikler Göreceğiniz bütün fiziksel özellikleri not alın. Bunlara bütün çatlaklar, düz veya kıvrımlı, büyük veya küçük, az veya çok sayıda oldukları da dahildir. Düz tabandaki veya kenardaki çentikleri yazın. Onları açıkça görebilmek için mikroskoba ihtiyacınız olabilir.

Taşın hasarlı olduğunu da görebilirsiniz. Bunun tanımlamayla pek ilgisi yoktur ama değeri büyük ölçüde etkileyebilir, bu yüzden onları da yazın. Adım 3, mikroskop incelemesi… Eğer ilk incelemenizi dikkatli yaptıysanız kontrol edilecek sadece birkaç şey kalmıştır. İncelenecek ilk şey katkılardır. Tanımlama için önem arz ettikleri taşlarda onları iyice görebilmeniz için ortadan yüksek seviyeye kadar büyütme ve çeşitli ışıklandırma tekniklerine ihtiyacınız olabilir.

Sonra taşı yan çevirip monte edilmiş bir taş olup olmadığına bakın. Eğer taşın neredeyse dibine kadar giden katkılar varsa bunu yapmanıza gerek yoktur. Ancak eğer taşta katkı yoksa veya kabarcık olabilecek sadece birkaç tane küçük katkı varsa bir çiftli taş olabilir. Çiftli taşları taşı sıvıya batırmadıkça gözden kaçırabilirsiniz. Bu kirli bir iştir ve taşı temizlemek zaman alır, o yüzden standart bir işlem değildir. Sizin güvenlik ağınız Gemology Tools’un size bilinmeyenin monte edilmiş bir taş olabileceğini bildirmesi olacaktır. Eğer diğer verileriniz bir monte edilmiş taş olasılığını ortadan kaldırmıyorsa, geri dönüp sıvıya batırma tekniğini kullanmanız gerekecektir.

Eğer hala yapmadıysanız çatlaklara bakın. Midyemsi olmayan bir yapıları olup olmadığını inceleyin.İlerledikçe gözlemlerinizi not edin.

Adım 4, renk değişimini kontrol edin… Renk değişimi doğal ışık altında gördüğünüz ile ampul ışığı altında gördüğünüz renkler arasındaki fark olarak tanımlanır. Genellikle akkor ampul ile floresan arasındaki farkı göreceksiniz ama doğal ile floresan arasında nadiren fark görülür.

Her taşın renk değişimlerini kontrol etmelisiniz.

Bunun ayrı bir adım olup olmayacağı ilk incelemenizde ne tür ışık kullandığınıza bağlıdır. Üç ışık kaynağı kullanıyorsunuz: oda ışığı, mercek ile birlikte bir baş üstü lambası ve mikroskobunuzdaki ışık. Eğer oda ışıklandırmanız doğal ve diğeri akkor ampul ise işiniz tamamdır. Tüm yapmanız gereken gördüklerinize dikkat etmektir. Eğer değilse, rengin sabit mi değişken mi olduğunu belirlemek için başka bir adım daha gerekecektir.

Adım 5, kırılma endeksi… Bir sonraki adım basit bir RI ölçümü yapmaktır.

r. ı i t im ak l i B lam i j lo ı An o m lar e G Taş rli e eğ

“

D

Gemoloji video derslerini siteden izleyip hem de sertifika sahibi olabilirsiniz. Şimdi neden geç olsun?

36

sertifikapress.com.tr

”

Gemopress MART 2015

Yani masada birbirinden 90 derece uzakta iki konumda en yüksek ve en düşük RI ölçümünü not etmektir…. Her iki konumda da aynı ölçümü almıyorsanız polarize edici filtre kullanmanıza gerek yoktur. Bu tek kırılmalı bir değerli taşa işaret eder ki önemli bir ipucudur. Eğer sonuçlarınız hala tek kırılmalı bir değerli taşa işaret ediyorsa bunu bir polariskop ile teyit etmeniz gerekecektir.

Adım 6, polariskop testi… Çoğu durumda, RI ölçümleriniz size bir taşın çift kırılmalı olup olmadığını söyleyecektir.

Bir taşın tek kırılmalı olduğunu düşündüğünüzde polariskopla hızlı bir kontrol gerekli hale gelir. Çoğu taşın optik işaretini de az bir çaba ile bulabilirsiniz. Pleokroizmi de bazen polariskopta görmek kolaydır. Bunlar faydalı ipuçlarıdır.

Adım 7, veri tabanı araştırması…

Bu noktada verilerinizi Gemology Tools’a girin. Yüksek ve düşük RI, optik işaret (tek veya çift kırılmalıdan başka bir şey olmayabilir) ve özgül ağırlık gibi veri girilecek alanları mevcuttur. Gözlemlerinizi girecek alanlar da vardır. Bunların arasında renk, pleokroizm, cila parlaklığı, şeffaflık ve büyüteç ile bulduğunuz katkıların çoğu bulunur…. Bilgilerinizi girdikten sonra kriterlerinize uyan değerli taşlar arasında arama yapacaktır. Sonuçlar arasından muhtemel türlerin özelliklerini karşılaştırabilirsiniz.

GEMOLOJİK KAVRAMLARDA GEREKLİ ARAÇLAR

Gemoloji bilgisine dayanarak yapılmış takı tasarımları...

Gemoloji bilgisine dayanarak yapılmış bir yüzük ve kesimi...

Çoğu durumda tanımlama kararı vermek için bu yeterli olacaktır.

Olmazsa, ölçecek başka bir özellik aramanız gerekecektir. Bu süreci tek tür haricinde diğerlerinin hepsini eleyene kadar devam ettirin.

Gemoloji bilgisine dayanarak yapılmış yüzük tasarımı ve taş kesimi

TEKNİKLER VE ÖRNEK TARİFLER Temel Teknikler Aletlerde olduğu gibi, tel takılar yapmak için çok sayıda teknik vardır.

Eğer yuvarlak burunlu pensenizi kullanarak hoş yuvarlak ilmekler yapmayı öğrenebilirseniz, yolun yarısına gelmişsiniz demektir! Cilalama ve oksitleme güzel bir rötuş olabilir.

Güzel bir tel takının sırrı zarifliktir.

Telin uçları düz, pürüzsüz olmalıdır.

Bükümler sıkı ve düzenli olmalıdır, ve ilmekler yuvarlak ve ortalanmış olmalıdır.

Tel ölçer kullanmak Bir tel ölçer kullandığınızda ölçerin çevresindeki küçük boşlukları kullanın.

Boşlukların dibindeki geniş daireleri değil. Teli ölçere yerleştirin. Eğer boşluk kalırsa bir sonraki daha küçük olana yerleştirin. Uygun büyüklükteki boşluğu bulunca üzerindeki sayı telinizin kalınlığını verecektir.

Yan keski ile kesme Yan keskilerin iki tarafı vardır. Düz taraf ve açılı taraf. Teli kestiğiniz zaman, telin çalıştığınız tarafındaki ucunun düz kalmasını istersiniz. Bunu yapmak için düz tarafın çalıştığınız uca doğru dönük olduğundan emin olun.

Tel düzleştirme Naylon uçlu penseden çektiğiniz telin üzerinde bükülmeler kalmayacaktır.

Teli naylon uçlu pense ile bir ucundan sıkıca kavrayın. Diğer elinizle de teli çekin. Telin üzerinde yaptığınız her bir işlemin onu sertleştireceğini unutmayın. En sonunda ise üzerinde çalışmanın iyice zorlanacağını hatırlayın. Naylon uçlu pense kullanımı, naylonun özelliğinden dolayı telin metalik yapısına zarar vermeyecektir. Çekiçleme Çekici her zaman tutacağın sonundan sıkıca kavrayın. Beyzbol sopası gibi tutmayın. Böylece ağırlığı en uygun şekilde kullanıp kontrol ettiğinizi ve elinizin darbenin şokunu almayacağını garantilemiş olun. Çekiç vuracağınız malzemenin ve çekicininiz, hatta işlemi yapacağınız tezgahın özelliklerini göz önünde bulundurarak uygun kuvveti bulmaya çalışın.

sertifikapress.com.tr

37

Gemoloji video derslerini siteden izleyip hem de sertifika sahibi olabilirsiniz. Şimdi neden geç olsun?

AYTAŞI Adularya ve Feldispat olarak da isimlendirilir. Bu taşa Aytaşı denmesinin bir sebebi, beyazımsı ve damarlı dış yüzeydir. Diğer bir sebebi ise, öteden beri bu taşın Ay’ın gücünü yoğunlaştıran, bir güç taşı olarak görülmesidir.

Gece çıktığı için Ay her zaman aşkı temsil etmiş ve bu sebepten dolayı, üretkenliğin ve ihtiraslı sevilerin taşı olarak kabul edilmiştir.

Günümüzde de Hindistan, Srilanka ve birçok Arap ülkesinde Aytaşı, doğurganlığı ve verici sevgiyi temsil eder ve aile taşı olarak kabul edilir. Bu ülkelerde, hamile kalmak için, birçok kadın geceliklerine Aytaşı dikerler.

Aytaşı, genellikle kadınlara atfedilen özellikler olan psişik hassasiyeti ve parapisişik yeteneklerimizden, önsezileri ve duru görüyü geliştirir. Bunun yanı sıra ani fikirlere açık hale getirir. Bunlar günlük hayatı zenginleştirdiği gibi, aynı zamanda her şeye rağmen savunulan, riskli eylemlerde bulunmaya da yol açabilir. Buna dikkat edilmelidir. Aytaşı, hissiyatı derinleştirdiği ve ahenk sağladığı için, meditasyon için uygun bir taştır. Transa geçmek için bu taş kullanılır. Bu taşın yardımıyla rüyalar daha iyi hatırlanabilir. Ruhsal denge sağlar ve sebepsiz korkuları yok eder. Aytaşı uğur taşı, kazan taşı, top ve kolye ucu olarak bulunabilir.

Değişik renklerinden oluşan kolyeler, sadece göze hoş gelmekle kalmaz, aynı zamanda taşın enerji gücünün de yükselmesini sağlar.

Aytaşı; -Hipofizi etkileyerek hormon dengesini düzenler. Doğurganlığı arttırır ve adet döneminde şikâyetleri azaltır.

-Bütün hormon bezleri üzerinde etkilidir.

Lohusaların direk tenlerinde taşımaları, süt bezlerini çalıştırarak, süt üretiminin artmasını sağlar.

-Tiroit bezini etkileyerek, metabolizmayı hızlandırır, sindirimi düzenler.

- Kramplara, bacak ağrılarına ve sırt ağrılarına iyi gelir.

-Kişinin duygusal gerilimden kurtulmasına ve duygularını kabullenmesine yardımcı olur.

- Duygusal dengeyi sağlar ve egoya karşı iyi gelir.

- Sezgileri ve iletişimi kuvvetlendirir.

- Yıldızı düşük olanların taşıdır, nazara karşı etkilidir.

-Rüyaların daha net hatırlanmasını sağlar.

- Aşırı tepki verildiği ve endişeli durumlarda dengeyi ve diğer insanların hislerine karşı duyarlı olmayı sağlar.

30

TÜRKİYE’NİN İLK VE TEK, DÜNYANIN ÜÇÜNCÜ EN BÜYÜK MADEN VE DEĞERLİ TAŞLAR MÜZESİ ANKARA’DA AÇILIYOR...

BEKLEYİN...