Kariyer İçin Adımlar

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR” KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR St.Clements University Türkiye Enformasyon Bürosu Yayınları 1.Baskı: Haziran 2015 ISBN:978-605-84668-6-9 Copyright©MedyaPress Bu kitabın Yabancı dillerdeki ve Türkçe yayın hakları Medya Press A.ġ. „ye aittir. Kitap, St. Clements University yayım listesindedir.

Yayınevinden izin alınmadan kısmen ya da tamamen alıntı yapılamaz, hiçbir Ģekilde kopya edilemez, çoğaltılamaz ve yayımlanamaz. mrk Baskı ve Tanıtım Hizmetleri Matbaa Sertifika No :14338 Matbaa Adresi :Uzayçağı Cd.1254.Sok.No:2 Ostim/ANKARA Matbaa Tel : (312) 354 54 57 MedyaPress Basın Yayın Dağıtım Anonim ġirketi Ġzmir 1 Cad.33/31 Kızılay / ANKARA Tel: 444 16 59 Faks:(312) 4184599 www.pressgrup.com Kitabın Orijinal Adı : Kariyer Ġçin Adımlar Yayın Yönetmeni/Editör : Bengü AYTEM Redaktör : Esra OKANAKUL Kapak Tasarımı : Pelin KARADAĞ ÖZTÜRK

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

İÇİNDEKİLER KARĠYER NEDĠR? .............................................................19 Kariyer Planlaması .........................................................21 Kariyer Planlaması Neden Önemlidir ..............................23 Kariyer Planlamasının Amaçları .....................................24 BĠREYSEL KARĠYER PLANLAMASI..................................25 Bireysel Kariyer Planlamanın Amaçları ...........................25 Bireysel Kariyer Planlamasının Temel AĢamaları ...........26 KiĢinin Kendini Tanıması ve Değerlendirmesi .............26 Fırsatları Tanıma ........................................................27 Kariyer Hedefi Belirleme .............................................27 Kariyer Planı Yapma ve Uygulama .............................28 Değerlendirme ............................................................29 ÖRGÜTSEL KARĠYER PLANLAMASI ...............................30 Örgütsel Kariyer Planlamanın Amaçları ..........................30 Örgütün Bireye KarĢı Yükümlülüğü .............................30 Bireylerin Gereksinimlerini Tespit Edip, KarĢılamak ....30 Bireylerin GeliĢime Ayak Uydurmalarını Sağlamak .....30 Bireylerin ĠĢ Doyumlarını Sağlamak ............................31 Örgütsel Kariyer Planlamanın Amaçları ......................32 Örgütsel Kariyer Planlamasının Niteliği .......................33 Örgütsel Kariyer Planlamada Kariyer Yollarının Tespiti ...................................................................................34 KARĠYER PLANLAMASININ BĠREY ve ÖRGÜTE OLUMLU ETKĠSĠ ...............................................................................35 Kariyer Planlamasının Bireylere Sağladığı Faydalar .......37 Kariyer Planlamasının Örgüte Sağladığı Faydalar ..........38 KARĠYER PLANLAMASININ ..............................................38 NEDENLERĠ ve KARĠYER KALIPLARI ..............................38 KARĠYER PLANLAMASININ ..............................................40 OLUMSUZ ETKĠLERĠ ........................................................40 KARĠYER PLANLAMA NASIL YAPILMALIDIR? .................40 Genel BakıĢ ....................................................................40 Sektör Belirleme .............................................................40 Pazarlama Planı .............................................................40 Güçlü ve Zayıf Yanların Belirlenmesi ..............................41

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR” Konumlandırma ..............................................................41 Hareket Planı .................................................................41 Finans Planı ...................................................................41 KARĠYER PLANLAMADA EN ÇOK YAPILAN HATALAR...42 ORGANĠZASYONLARIN KARĠYER YÖNETĠMĠ SÜRECĠNE ÖNEM VERMELERĠNĠN NEDENLERĠ ...............................43 KARĠYER PLANLAMADA TEMEL OLARAK PERFORMANS DEĞERLENDĠRME ............................................................43 GLOBAL KARĠYER PLANLAMASI .....................................45 AĠLE KOÇLUĞU ................................................................47 Kimler Aile Koçluğu Almalıdır ? ......................................48 AYURVEDA .......................................................................49 Ayurveda KiĢilikleri ve Beden Tipleri ...............................50 Üç Ana Mizaç .................................................................51 Vata ............................................................................51 Pitta ............................................................................51 Kapha .........................................................................52 Yedi Karma Tip...............................................................53 Vata-Pitta ....................................................................53 Pitta – Vata .................................................................53 Vata - Kapha ...............................................................53 Kapha – Vata ..............................................................54 Pitta - Kapha ...............................................................54 Kapha - Pitta ...............................................................54 Vata - Pitta - Kapha.....................................................54 BEDEN DĠLĠ .......................................................................55 DĠKSĠYON..........................................................................56 Diksiyon Eğitimi ..............................................................57 Diksiyon Eğitiminin Faydaları..........................................57 DĠKKATĠ GELĠġTĠRME ......................................................58 EFT POGRAMI ..................................................................59 EFT’nin Özellikleri ..........................................................60 EĞĠTĠMCĠNĠN EĞĠTĠMĠ.......................................................61 ETKĠLĠ EĞĠTMENLĠK .........................................................62 HAFIZA TEKNĠKLERĠ ........................................................63 BaĢlıca Hafıza GeliĢtirme Teknikleri ...............................64 HIZLI OKUMA TEKNĠKLERĠ ..............................................65

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR” Seçmeli Okuma ..............................................................65 Aktif Okuma....................................................................65 Esnek Okuma .................................................................66 Göz Gezdirme ................................................................67 Tarama Tekniği ..............................................................68 Aranılan Bilgiyi Bulma Tekniği ........................................69 Kaymağını Alma Tekniği.................................................71 HĠPNOZ PROGRAMI .........................................................74 Hipnozun Kullanıldığı Durumlar ......................................75 ĠġARET DĠLĠ ......................................................................76 ĠĢaret Dili Ne Değildir? ....................................................76 Ġġ SONRASI YORGUNLUĞUNU YENMENĠN YOLLARI ...77 KARĠYER KOÇLUĞU ........................................................78 KĠġĠSEL GELĠġĠM ..............................................................79 LĠDERLĠK ...........................................................................81 MOTĠVASYON ...................................................................82 Motivasyonun ġartları Nelerdir? .....................................83 Motivasyonun Önemi ......................................................83 1.Yönetici Açısından ...................................................83 2.ÇalıĢan Açısından ....................................................84 3. Aile Ve ArkadaĢ Çevresi Açısından .........................84 MÜLAKAT TEKNĠKLERĠ ....................................................85 Mülakat ÇeĢitleri .............................................................86 DavranıĢ Belirleyici Mülakatlar ....................................86 Panel Mülakatları ........................................................86 Geleneksel Mülakatlar ................................................86 NEFES TERAPĠSĠ..............................................................87 ÖĞRENCĠ KOÇLUĞU .......................................................88 PERFORMANS KOÇLUĞU ...............................................90 PROBLEM ÇÖZME ...........................................................91 Problem Çözme Yönteminin AĢamaları ..........................92 1.Problemin Belirlenmesi ............................................93 2. Problemin AnlaĢılması ............................................93 3. Hipotezlerin OluĢturulması ......................................93 4. Problemle Ġlgili Bilgi Toplanması .............................93 5. Hipotezlerin Test Edilmesi .......................................94 6. Hipotezler Arasından En Uygun Olanının Seçilmesi 94

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR” 7. Genel Bir Sonuca Varma ........................................94 REĠKĠ .................................................................................95 SWOT ANALĠZĠ .................................................................97 TAKIM ÇALIġMASI ............................................................98 TOPLUM ve KĠġĠSEL ĠLĠġKĠ KURALLARI .......................101 UYKU ve UYKU SAĞLIĞI ................................................103 Rem Uykusu.................................................................103 YARATICI DRAMA ..........................................................105 Yaratıcı Dramanın AĢamaları .......................................106 STRES YÖNETĠMĠ ...........................................................107 YÖNETĠCĠ KOÇLUĞU .....................................................108 YÖNETĠCĠNĠN YÖNETĠMĠ ................................................110 ZAMAN YÖNETĠMĠ ..........................................................112 ARKEOLOJĠ.....................................................................116 ADLĠ BĠLĠġĠM UZMANLIĞI ...............................................117 AġÇILIK ...........................................................................118 ASTROLOJĠ .....................................................................119 BEBEK BAKIMI ................................................................121 BALĠSTĠK .........................................................................121 Ġç Balistik ......................................................................121 DıĢ Balistik ...................................................................122 Terminal Balistik ...........................................................122 BĠTKĠLERLE ĠLAÇ YAPMA ..............................................123 BÜRO YÖNETĠMĠ ............................................................123 BOTANĠK .........................................................................124 DIġ TĠCARET ..................................................................125 DĠLEKÇE VE BAġVURU USULLERĠ ...............................126 DĠN BĠLĠMĠ .......................................................................128 EDĠTÖRLÜK ....................................................................128 EMLAK DANIġMANLIĞI ..................................................129 GEMOLOJĠ ......................................................................130 GIDA VE HĠJYEN MEVZUATI ..........................................131 GÜZELLĠK UZMANLIĞI ...................................................132 HABERCĠLĠK ...................................................................132 HASTA VE HEKĠM HAKLARI ...........................................134 HOUSEKEEPĠNG (KAT HĠZMETLERĠ) ............................135 ĠLETĠġĠM TEKNĠKLERĠ ....................................................136

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR” ĠLETĠġĠM UZMANLIĞI .....................................................137 ĠNSAN HAKLARI MAHKEMESĠ MEVZUATI .....................138 ĠNSAN KAYNAKLARI ......................................................138 KALĠTE YÖNETĠMĠ ..........................................................139 MADEN VE MĠNERAL BĠLĠMĠ ..........................................140 Mineral Nedir? ..............................................................140 Maden Nedir? ...............................................................140 MASAJ UZMANLIĞI ........................................................141 MARKA HUKUKU ............................................................143 MEDĠKAL PSĠKOLOJĠ ......................................................143 MĠTOLOJĠ ........................................................................145 MÜġTERĠ TEMSĠLCĠLĠĞĠ.................................................146 ÖN MUHASEBE ..............................................................146 PATENT HUKUKU...........................................................147 PROTOKOL KURALLARI ................................................148 TanıĢma ve TanıĢtırma.................................................149 El Sıkma .......................................................................149 Randevu .......................................................................150 YazıĢmalar ...................................................................150 Telefon KonuĢması ......................................................150 Selamlama ...................................................................150 Ziyaret Ve GörüĢme .....................................................151 Toplantı -Yemek ...........................................................151 RADYO VE TELEVĠZYON SPĠKERLĠĞĠ ...........................151 REKLAMCILIK .................................................................154 RESEPSĠYONĠST ............................................................155 SATIġ VE PAZARLAMA ..................................................157 SEKRETERLĠK ................................................................157 SERVĠS ELEMANI ...........................................................160 SĠYASET BĠLĠMĠ ..............................................................161 TELEFONDA ĠLETĠġĠM UZMANLIĞI ...............................161 TEMEL HUKUKĠ KAVRAMLAR........................................162 TEMEL MUHASEBE ........................................................163 TIBBĠ SEKRETERLĠK ......................................................164 Tıbbi Sekreterin Görevleri .............................................164 Genel Görevler .........................................................164

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR” Yataklı Tedavi Kurumlarında Tıbbi Sekreterin Görevleri .................................................................................165 Polikliniklerde Tıbbi Sekreterin Görevleri ...................166 Hasta Kabulde Tıbbi Sekreterin Görevleri .................167 TUZLU SU BALIKÇILIĞI ..................................................168 YÖNETĠCĠ ASĠSTANLIĞI .................................................169 UZAY BĠLĠMĠ ....................................................................170 ALTERNATĠF TIP ............................................................171 ANATOMĠ ........................................................................172 BAKTERĠYOLOJĠ .............................................................173 BEYĠN VE ĠġLEVLERĠ .....................................................174 BĠYOKĠMYA .....................................................................179 ÇOCUK HASTALIKLARI VE TEDAVĠSĠ ...........................180 FĠZYOLOJĠ.......................................................................181 MĠKROBĠYOLOJĠ .............................................................183 TEMEL TIP ......................................................................184 ĠLK YARDIM ....................................................................184 BEBEKLĠK DÖNEMĠ ........................................................187 3-6 YAġ OYUN DÖNEMĠ .................................................188 6-11 YAġ ĠLKOKUL DÖNEMĠ ..........................................189 ERGENLĠK DÖNEMĠ .......................................................190 ENDĠġE ĠLE BAġA ÇIKMA ..............................................191 AĠLE PSĠKOLOJĠSĠ ..........................................................192 TEMEL PSĠKOLOJĠ .........................................................194 GENEL PSĠKOLOJĠ .........................................................194 KĠġĠLĠK PSĠKOLOJĠSĠ ......................................................197 TEMEL KUANTUM DÜġÜNME TEKNĠKLERĠ ..................198 STRES VE STRES ĠLE BAġA ÇIKMA YOLLARI..............200 PSĠKOLOJĠK RAHATSIZLIKLAR .....................................201 SĠGARAYI BIRAKMA YOLLARI .......................................204 Ġġ VE ÇALIġMA PSĠKOLOJĠSĠ ........................................206 BAġARILI LĠDER OLMA ..................................................207 KENDĠ KENDĠNE TELKĠN ................................................209 KĠġĠLĠK ANALĠZĠ ..............................................................210 BĠLĠNÇ ALTI ANALĠZĠ ......................................................211 PARAPSĠKOLOJĠ.............................................................212 RENK PSĠKOLOJĠSĠ ........................................................215

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR” ZEKA TÜRÜ ANALĠZĠ ......................................................217 ADOBE PHOTOSHOP.....................................................219 BĠLGĠ&BĠLĠġĠM TEKNOLOJĠLERĠ ....................................220 BĠLGĠSAYAR PROGRAMCILIĞI ......................................221 BĠLGĠSAYAR OPERATÖRLÜĞÜ .....................................222 OFĠS PROGRAMLARI .....................................................223 WEB TASARIMI ...............................................................224

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR” ÖNSÖZ "En uzun yolculuklar bile küçük bir adımla baĢlar" Ġnsan hayatının önemli bir parçası olan kariyer, Fransızca‟da bir yere varan anlamına gelen “carrière” sözcüğünden dilimize geçmiĢtir. Tıpkı sözlük anlamının da belirttiği gibi, kariyerin amacı bir yere varmaktır. Ancak günümüz anlamı ile kariyer, bir yere varmak değil bir yere varma amacıyla yürünen yol, çıkıĢ ve varıĢ arasındaki süreci kapsamaktadır. Pratik anlamda kariyer, çalıĢma hayatı, bir alanda uzmanlaĢma gibi anlamlara gelmektedir.

EndüstrileĢen dünyada birey, hayatının büyük bir kısmını çalıĢmaya ayırmak durumundadır. Dolayısıyla iĢ yaĢantısı, günlük yaĢantının büyük bir bölümü, hatta ta kendisi haline gelmiĢtir.

Dolayısıyla yaĢamsal hedeflerin büyük bir bölümünü kariyer hedefleri almıĢ ve kariyer planlaması birey için oldukça önemli bir konuma yükselmiĢtir.

Karar verme; sorumluluk alma, plan ve program yapma, güçlükleri göze alma gibi etkenlerin de rol aldığı karmaĢık bir süreçtir.

Hedeflerini belirleyen ve bu hedeflere ulaĢma konusunda harekete geçme sorumluluğu olan bireyin yapacağı ilk iĢ, bir plan oluĢturmaktır. Bu anlamda doğru hedef belirleme; kariyere giden yolda sağlam adımlarla ilerlemek demektir.

Buradan yola çıkarak hazırlanan bu çalıĢmada;kariyer olgusuna geniĢ olarak yer verilmiĢ, kariyer planlama, gerçekçi ve ulaĢılabilir hedefler belirleme,bireysel ve örgütsel kariyer kalıpları,vb. konular ele alınarak , "ben kimim, neyim, ne olmak istiyorum" sorularına yanıt aranmaya çalıĢılmıĢtır.Üniversitemiz bünyesinde verilen eğitimlerin kısa açıklamaları,bu sorulara vereceğiniz cevaplarda size ıĢık tutacaktır.

Unutmamak gerekir ki; bir Japon atasözünün de dediği gibi; "Planlamaya ayrılan on dakika uygulamada bir hayat kazandırır".

15

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

16

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

”Birşeyin imkansız olduğunu iddia eden yüz kişiden doksandokuzu, o işi yapmaya isteksizdir.”

William FEATHER

17

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

18

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

KARĠYER NEDĠR? Kariyer sözcüğü kullanıldığı zaman herkesin aklında değiĢik kavramlar oluĢmaktadır. Bu kavramlar, basit olabileceği gibi, karmaĢık da olabilmektedir. Kariyer sözcüğünün en güzel anlamı, seçilen bir iĢ yolunda ilerlemek ve bunun sonucunda daha fazla para kazanmak, daha fazla sorumluluk üstlenmek; daha fazla saygınlık, güç ve prestij elde etmektir. Her ne kadar kariyer anlamı iĢ yaĢamıyla bağdaĢtırılmıĢsa da, ev kadını, anne, baba, toplum önderleri vb.leri içinde bu süreç geçerlidir.

Türkçe‟de tam karĢılığı bulunmayan kariyer kavramı, Fransızca “Carrierre”, Ġngilizce “Career” kelimesinin karĢılığı olarak Türkçe‟ye girmiĢtir. Kelimenin sözlük anlamı, taĢ ocağı, koĢu yeri, arena, genel kullanım alanı ise; yaĢam, ömür ve meslektir. 1970 li yıllarda ele alınmaya baĢlayan bu kavram son zamanlarda sıkça kullanılan bir kavram haline gelmiĢtir.

Kariyer sözcüğü günlük konuĢmada birçok anlamda kullanılır. “Kariyer yapmak”, “kariyer geliĢtirmek”, “kariyer sahibi”, “kariyerinin baĢında” gibi kullanımlarda kariyerin, iĢ yaĢamında ilerleme veya ileri bir konumda bulunma anlamında kullanıldığı görülmektedir.

Kariyer kavramı kimilerine göre belirli bir konuda uzmanlık gerektiren meslek olarak algılanır. Bu görüĢe göre yöneticilik, hukuk, tıp vb. alanlarındaki meslekler "kariyer" olarak, fazla uzmanlık gerektirmeyen meslekler ise" iĢ" olarak görülmektedir.

Bir baĢka görüĢe göre kariyer belirli bir meslekte geliĢmeyi, çalıĢılan organizasyon içinde hiyerarĢik olarak sürekli yükselmeyi ifade eder.

19

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Kariyer baĢarısının, terfi ve maddi getiriler ile ölçüldüğü bu görüĢe göre kariyerden söz edebilmek için çalıĢılan pozisyonların birbiri ile ilgili olması ve sürekli daha üst pozisyonlarda çalıĢılması gerekir.

Diğer bir görüĢ ise kariyeri “kiĢinin yaĢamı boyunca edindiği iĢe iliĢkin deneyim ve faaliyetler ile ilgili olarak algıladığı tutum ve davranıĢlar dizisi” Ģeklinde tanımlamaktadır.

Bireyin yaĢamı boyunca giriĢtiği iĢlerin, bireyin vizyonu ve kariyer hedeflerine uygun olması, sonuçta bireysel hedeflerine ulaĢarak yaĢam doyumunu arttırmasıdır.

En genel anlamda, seçilen bir iĢ yolunda ilerlemek ve bunun sonunda daha fazla para kazanmak, daha fazla sorumluluk üstlenmek, daha fazla saygınlık erk ve prestij elde etmektir.

Her ne kadar kariyer anlamı iĢ yaĢamı ile bağdaĢtırılmıĢsa da ev kadını anne, baba, toplum önderleri vb.ler için de bu süreç geçerlidir.

Kariyer, kiĢinin yaĢamı boyunca edindiği iĢe iliĢkin deneyim ve faaliyetlerle ilgili olarak algılandığı tutum ve davranıĢlar dizisidir. Bu kavram her ne kadar iĢe iliĢkin olsa da, kiĢinin iĢ dıĢı yaĢamı ve bu yaĢamdaki rolleri de birlikte anlaĢılmalıdır.

Kariyer yalnızca yüksek statüdeki yada hızlı ilerleme olanakları bulunan iĢleri yapan, kiĢilerle ilgili değildir.

Yaptıkları iĢlere ve örgütsel konumlarına bakılmadan iĢ görenlerin, iĢ yaĢamları boyunca yaptıkları iĢler dizisidir.

Kariyer olgusunun iki temel boyutu vardır.

1. Boyut; kariyerin planlama durumunda bulunan bireyin kendi kiĢiliğinde oluĢacaktır. Birey iĢ ve çalıĢma hayatında içinde olduğu örgütte yerini bilme, anlama ve gelecekte nerede, nasıl olmak istediğini belirleme durumunda bulunacaktır.

2. Boyut ise, bireysel kariyerin örgüt açısından irdelenmesi ve yönlendirilmesidir. Örgüt bu boyutta kendi temel amaç ve 20

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

yönetimini gözden uzak tutmadan, söz konusu amaç ve yönelimlerin gerektirdiği düĢünce bilincinde kalarak, kariyer planlamaları doğrultusunda biçimlenmiĢ bireysel amaç ve yönetimlere uymak veya onları içerik ve felsefe olarak zarar vermeden kendine uydurmak zorundadır.

Kariyer Planlaması Kariyer planlama; kariyerinde baĢarılı olmak isteyen kiĢiyi ilgilendiren bir süreçtir. KiĢi, kendi bilgi, beceri ve ilgilerini güçlü ve güçsüz yönlerini değerlendirir ve iĢletmede yükselmesine iliĢkin planlar yapar.

Kariyer planlaması, kariyer yönetiminin bir bileĢenidir. Örgütte kendisine bir kariyer yolu seçerek bu yolda ilerlemeye baĢlayan kiĢinin amaçlarını ve bu amaçları gerçekleĢtireceği araçları belirleme süreci kariyer planlamasıdır.

Kariyer, bireyin çalıĢma yaĢamının bütününü kapsadığına göre bireyin örgüte adım atması ve çalıĢma yaĢamına girmesi kariyerinde bir baĢlangıçtır. Kariyer planlaması, eğitimini tamamlayan bireyin iĢe baĢlangıç döneminin yanı sıra bağımsız davranabilmek için yeterli deneyimi kazanması, diğer bireyleri yönlendirmesi geniĢ sorumlulukları üstlenmesi, orta yaĢ krizini hissedip ona göre davranması, örgüt hiyerarĢisinde yükselmesi ile sonuçta geri çekilme ve emekliliğe hazır olması dönemlerini içermektedir.

Kariyer planlaması, bireyin, örgütün geleceğe dönük hedefleri ile kendi bireysel hedefleri arasında eĢ güdüm sağlanarak, yapmakta olduğu iĢi daha iyi yapabilmesi için mevcut yeterliliklerin geliĢtirilmesi ve de ileride üstlenebileceği pozisyonları için yeterli hale getirilmesidir.Bireyin sahip olduğu beceri, ilgi, değer ve fırsatların daha çok farkında olması ile bireysel çabaları içermektedir.

21

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Kariyer planlama bu amaçları baĢarmak için kariyerle ilgili amaçları baĢarmak için kariyerle ilgili amaçları ve geliĢme planları tanımlamayı kapsamaktadır.

Günümüzde insan kaynakları uzmanlarının büyük bir çoğunluğu, iĢe alma gereksinimlerini karĢılamanın yolu olarak kariyer planlamasını görmektedir. Ġdeal olan, tüm personelin kariyer planlama tavsiyelerini kabul etmesidir.

Yöneticilerin, kariyer planlamayı teĢvik ettiklerinde, personelin yönlendirmesi sonucunda kariyer amaç ve çalıĢmalarını düzenlemesi daha olanaklıdır. Yöneticiler, daha fazla eğitim ya da diğer kariyer geliĢtirme etkinlikleri için olanak tanıyarak personeli motive edebilmektedir.

Kariyer planlamasının temel amacı, belirli bir zaman sonraki net personel ihtiyaçlarının yordanması ve bu ihtiyaçlara cevap verecek Ģekilde kariyer planlaması stratejilerinin geliĢtirilmesidir.

Kariyer planlaması ya da yaĢam planlamasının gerçekçi kariyer bilgisi, konuyla ilgili değerlendirme ve danıĢmanlık giriĢimleri olmadan belli bir amaca ulaĢması güçtür. Kariyer planı, bireyin kariyerinde ulaĢmak istediği hedefi kolaylaĢtıracak bir haritadır. Kariyer planı iĢ hayatı boyunca birçok farklı aĢamada faydalı olacaktır.

Kariyer planlama, tümüyle kariyerinde baĢarılı olmak isteyen kiĢiyi ilgilendiren bir süreçtir. KiĢi kendi, bilgi, beceri ve ilgilerini, güçlü ve güçsüz yönlerini değerlendirmekte ve iĢletmedeki yükselmesine iliĢkin planlar yapmaktadır.

Kariyer planlaması hem örgütü hem de çalıĢanı etkiler. Kısaca kariyer planlamasında ve yönetiminde hem birey hem de örgüt her biri farklı alanlarda sorumludurlar.

Burada önemli olan firmanın ihtiyacı ile kiĢilerin beklentileri arasında denge oluĢturmak ve her ikisini de karĢılamaktır.

22

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Birey ve örgüt, kariyer planlamasının oluĢturulması ve yönetiminde birlikte çalıĢırlar. Süreçte öncelikle bireyin kiĢisel ve yetenekleri ve ilgileri belirlenmeli, birlikte iĢ performansı değerlendirilmeli ve nihayet iĢ yaĢamı boyunca planlanan pozisyonlar için bireye yeterli nitelikler kazandıracak faaliyetler saptanmalıdır.

Kariyer planlamasının örgütsel ve bireysel olmak üzere iki yönü vardır. örgütsel yön, bireyin iĢine uygun bir Ģekilde ilerlemesini sağlayacak kariyer yolları ile ilgilidir. Bireysel kariyer planlaması ise, iĢten çok bireyde odaklaĢmakta, onun amaç ve yeteneklerinin bir analizini ifade etmektedir.Teknolojik değiĢme ve geliĢmeler, iĢin ve iĢgücünün niteliğindeki değiĢmeler, ihtiyaçlardaki farklılaĢma, örgütleri kariyer planlaması çalıĢmalarına önem vermeye yöneltmiĢtir.

Kariyer Planlaması Neden Önemlidir Kariyer planlaması tümüyle kariyerinde baĢarılı olmak isteyen kiĢiyi ilgilendiren bir süreçtir. KiĢi kendi bilgi, beceri ve ilgilerini, güçlü ve güçsüz yönlerini değerlendirir ve iĢletmedeki yükselmesine iliĢkin planlar yapar. Kariyer planlaması hem birey hem de örgüt açısından son derece önemlidir. Kariyer baĢarısı veya baĢarısızlığı sonucunda her birey kendi kariyer yaĢamıyla ilgili tahminlerde bulunur, kimliğini oluĢturur, kiĢiliğini tamamlar ve iĢ tatmini artar.

Bütün bunların ötesinde her birey kendi kendini tanımıĢ olur, motivasyonu artar. Bu bireysel yönetim, davranıĢ bilimlerinde kendini gerçekleĢtirme olgusu olarak nitelendirilir.

Sağlıklı bir birey, potansiyel olarak geliĢip serpildikçe kendini geliĢtirmek ya da bir diğer deyiĢle ilerleme ve yükselme gereksinimi duyacaktır.

23

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Kariyer planlaması kesintisiz bir süreçtir. ÇalıĢanların kendi amaçlarının ve önlerinde bulunan kariyer fırsatlarının bilincinde olması son derece önemlidir.Kariyer planlaması hem çalıĢan, hem de organizasyon için en önemli avantajlarından biri, çalıĢan bireylerin motivasyonunun yükseltmesidir. Tarihsel bir görünüm içerisinde bireyin eğitimi ve iĢ tecrübesi, kiĢisel temasları ve doğru yerde olması kariyer sürecinin anahtarıdır.

Kariyer Planlamasının Amaçları Kariyer planlamasında uyulması gereken en temel prensip, kariyer planlaması yapılırken, kiĢilerin yeteneklerinin değerlendirilmesi ve gelecekte ihtiyaç duyabilecek yeteneklerin belirlenmesidir.

Kariyer planlamasının özünü bireysel amaçlar oluĢturmaktadır.

Kariyer planlamasında yöneticiler, en önemli öğenin birey olduğunu unutmamalıdırlar. Bu planlamasında kariyer kalıpları dikkate alınmalıdır. Kariyer kalıbı, bireyin çalıĢma yaĢamı boyunca gösterdiği iĢ ve kariyer davranıĢlarıdır. Bu kalıplar dört grupta toplanmaktadır: Kararlı Kariyer Kalıbı: Bu kalıbı izleyen birey, okulu bitirdikten sonra iĢ gücüne katılarak kariyeri boyunca aynı iĢi yapmaktadır.Bu kariyer içinde yer alan çalıĢanlar, yaptıkları iĢte içsel olarak motive edilmiĢ, psikolojik doyuma ulaĢmıĢ ve iĢinde son derece becerikli olanlardır ve iĢlerinde uzmandırlar.

Geleneksel Kariyer Kalıbı: Ġlk iĢler, öğrencilik döneminde yapılan yarım günlük ve geçici iĢlerdir. Bunu 20-30 yaĢları arasında yapılan ilk tam zamanlı iĢler izler. Bu tam zamanlı iĢler istihdam dönemidir. Bu dönemde yükselme olanakları sınırlıdır ve bu dönem genelde emekliliğe kadar sürer.Geleneksel kariyer planlama yaklaĢımları geleceğin ortamına cevap vermeyecektir. Mutlak suretle birey kendini bu ortama ayak uydurmak zorunda kalacaktır.

24

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Kararsız Kariyer Kalıbı: Bazı bireyler kararlı istihdam dönemine kadar, geleneksel kariyer kalıbını izlerler. Daha sonra da baĢka iĢlere geçerek deneme iĢlerini seçerler.

Böylece kariyer sürecini yeniden baĢlatırlar. Orta yaĢlardaki bireylerin kariyer değiĢiklikleri ve hareketleri bu türdendir. Çoklu Kariyer Kalıbı: Bu bireyler bir deneme iĢinden diğerine geçerler. Genelde eğitim düzeyi düĢük bireyler bu kalıbı oluĢtururlar.Örgütlerde bir çok kariyer fırsatı sağlanarak üyelerine bilgi ve tecrübe kazandırması ve bu kiĢilerin daha çok sorumluluk taĢıyan pozisyonlara atanması imkanı verilirse, çalıĢanların hem fikirlerini yansıtmaları, hem de motive olmaları sağlanacaktır.

BĠREYSEL KARĠYER PLANLAMASI Bireysel Kariyer Planlamanın Amaçları Yöneticinin temel görevi iĢletmeyi yönetmektir.

Yönetimin önemli bir organik fonksiyonu ise planlamadır.

Bir organizasyonda beĢeri ve finansal kaynakların baĢarılı Ģekilde kullanılması, planlamanın yapılmasına bağlıdır.

Teknolojik değiĢim ve geliĢmeler, iĢin ve iĢgücünün niteliğindeki değiĢmeler ihtiyaçtaki değiĢmeler bireyleri kariyer geliĢtirme ve kariyer planlaması konusuna önem vermeye yöneltmiĢlerdir.

Kariyer planlamanın bireysel amaçları; yükselme ihtiyaçlarının tatmini için personelin geliĢtirilmesini, iĢ güvenliğinin sağlanmasını, insan kaynaklarının etkili kullanımını sağlamak; Ġyi eğitim ve kariyer olanaklarının bir sonucu olarak performansın yükseltilmesini, personelin iĢ tatminini, sadakatini, kendine güvenini ve iĢe bağlılığını, bireylerin kendi kariyer baĢarılarını sağlamaktır.

25

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Bireysel amaçlar kariyer planlamasının özünü oluĢturmaktadır. Amacını belirleyen birey, karĢısına çıkan alternatif fırsatları daha iyi Ģekilde değerlendirme fırsatına sahip olur. Bireyler kendileri için önemli hususlara göre, kariyerlerinde ve yaĢamlarında kendilerini tatmin edecek planları yaparlar ve hedeflerine ulaĢırlar.

Bireysel Kariyer Planlamasının Temel AĢamaları Bireysel kariyer planlaması çeĢitli adım ya da aĢamalardan oluĢan bir süreçtir ve aĢamaları Ģöyle sıralanabilir: - Kariyer kararının ve gereksinimin farkında olunması, - KiĢinin kendisi ve kariyer seçenekleri hakkında bilgi edinmesi, - Bilginin değerlendirilmesi, - Kariyer seçiminin yapılması, - Seçimin uygulamaya konması, - Değerlendirme.

KiĢinin Kendini Tanıması ve Değerlendirmesi Kariyer planlamasının baĢlangıç noktası, bireyin kendisini tanımasıyla baĢlar. Birey önce kendisini anlamaya ve kendisi için neyin önemli olduğuna, onu heyecanlandıran Ģeyin ne olduğuna, hangi becerilerin kendisi için önemli olduğuna karar vermek zorundadır.Bunun için de kendisine Ģu soruları sormalıdır: - Ben nasıl bir insanım?

- Nasıl yeteneklerim var?

- Ne yapmayı istiyorum?

- Kuvvetli yönlerim ve kısıtlamalarım neler?

- Nasıl daha iyi bir pozisyona gelebilirim?

- Niçin bu iĢi istiyorum?

- Acaba baĢarılı olabilir miyim?

- Yeteneklerim bu iĢe uygun mu?

- Bu iĢ bana prestij ve iyi bir ücret sağlayacak mı?

- Ġlgi duyduğum alan kariyer amacıma uygun mu?

26

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

- Bu alanda piyasada iĢ bulma Ģansım nedir?

Seçilen iĢin veya hedefin, kiĢinin yetenek ve özelliklerine uygun, doğru bir iĢ olması çok önemlidir. Bu nedenle, birey kendi kiĢilik yapısını öncelikle değerlendirmek durumundadır. ÇalıĢanların kariyer kararını vermelerine yardımcı olmak için yöneticilerin personele rehberlik etmeleri gerekmektedir.

Bunun için öncelikle, kariyer yönetiminde örgüt yöneticileri; çalıĢanların, beceri, yetenek, ve tercihlerinin farkına varmalı;olumlu bir çevre yaratılarak,çalıĢanların kariyer hedeflerini görmelerini sağlamalıdır. ÇalıĢanların, teknik ve yönetsel alanlarda tercihlerini değerlendirme fırsatı verilerek,iĢinde ilerlemek isteyen bir birey için mevcut fırsatlar çalıĢanlara dürüst bir Ģekilde anlatılmalıdır. ÇalıĢanların kariyer seçimindeki keĢif dönemi, bireyin kendini değerlendirmesi, beraberinde kariyer beklentisi için bazı bilgi kaynaklarına baĢvurmasını da gerekli kılar. Bunlar, ailesi arkadaĢları, yazılı kaynaklar, sanayi ve çalıĢan insanlar, sosyal, resmi ve politik örgütler, serbest piyasada çalıĢan iĢ sahibi kiĢiler olabilir.

Fırsatları Tanıma Bu aĢamada birey kariyer alanlarının farklı tiplerini ortaya koyarak, seçenekleri belirlemeye çalıĢır. AraĢtırma ve seçenek belirleme olarak da adlandırılan bu aĢama, bireyin kariyer seçenekleri ortaya koyması ve kendi ilgi ve davranıĢlarına iliĢkin iĢ olanaklarının daraltılmasını içerir.

Kariyer Hedefi Belirleme Birey kuvvetli ve zayıf yönlerini, ilgi alanlarını ve değerlerini değerlendirdikten sonra, kariyer hedeflerini oluĢturabilir. Kısa, orta ve uzun vadeli hedefler belirlenmelidir. Büyümeye yönelik hedefler, mücadeleye açık olmalıdır. Bu durumda, birey yeni bakıĢ açısı ve yetenekler kazanabilir.

27

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Hedefler bireyin yeteneklerine uygun olduğunda ve hem kendisi hem de kariyeri hakkında sağlıklı bilgiler topladığı taktirde sonuç o denli baĢarılı olacaktır.

Bireysel farklılıklara bağlı olarak hedefler de değiĢir. Ayrıca bireylerin değer ve ilgileri zaman içerisinde değiĢtikçe, kendine uygun yeni iĢ alanları ve kariyer seçimi kararını yeniden verebilir. Kariyerin değiĢmesi bireyin kararsız olduğunu göstermez zaman içinde değiĢen ilgileri, kariyer kararlarının verilmesine yol açabilir.

Herhangi bir organizasyondaki yüksek statü pozisyonları ve yönetim mevkileri, en yaygın kariyer alanlarından biridir.

Zaman içerisinde kiĢilerin kendileri de, kariyer olanakları da değiĢime uğrarlar. Kariyer seçenekleri, yaĢam boyunca birden fazla ortaya çıkarlar. Bu sebeple kariyer; üzerinde sürekli düĢünülmesi, gözden geçirilmesi gereken bir olgudur.

Aynı Ģekilde, buna göre hazırlanan kariyer planının da belirli aralıklarla incelenmesi ve güncelleĢtirilmesi gerekmektedir.

Kariyer Planı Yapma ve Uygulama Bireyin her bir aĢamadaki baĢarısı, çalıĢma kariyerindeki hedeflerine zamanında baĢarıyla ulaĢmasını sağlayacaktır.

Bu aĢamada birey hedeflerine ulaĢmak için planladığı kariyer kararını uygulamaya geçirecektir. KiĢinin kariyer kararlarıyla ilgili planlarını uygulaması için, yönetimlerin çalıĢan bireylerine bazı imkanlar sağlaması gerekir. ÇalıĢanlarını yönlendirip destekleyerek kariyer geliĢimine yardımcı olmak gibi davranıĢlar, bireyin planlarını uygulamasına olanak sağlar. Buna göre bireysel kariyer planlamasında üç sonuç ortaya çıkar: - Bireyin belli amaç ve planları doğrultusunda ödül beklentisi de kapsayan performans planlaması.

28

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

-

Bireyin kendi kapasitesi, ilgileri, yetenekleriyle tarafsız bir değerlendirmenin yapılacağı yaĢam planlaması.

-

Bireyin gelecekte çalıĢacağı iĢi için hedefleri geliĢsel etkinlikleri ve bir diğer gelecekteki kariyer kararını içeren geliĢtirme planlaması.

Bireyler, sorunları olduğu dönemlerde geleceğe yönelik planlama yapmakta zorlanırlar.

BoĢanma, emeklilik gibi durumlar, bireyin geleceğe yönelik planla yapmasını engelleyen olaylardır. Bu gibi durumlarda, birey geleceğe dönük sağlıklı plan yapamayacaktır.

Bireyler, kariyer planlamasının, sadece terfi etmelerine değil, aynı zamanda mevcut olan yeteneklerinin geliĢtirilmesi ve yeni yetenekler de kazanmalarına yardımcı olacağının bilincine varıp, bu doğrultuda planlarını yapıp uygulamaya geçirmelidirler.

Değerlendirme Birey örgüte girip çalıĢmaya baĢladığında da kariyer hakkındaki düĢünceleri değiĢmektedir. Kariyer planlama, daha öncede belirtildiği gibi, devamlılığı olan sürekli gözden geçirilip, yenilenmesi gereken bir süreçtir. Değerlendirme aĢamasında birey, amaçlar ve sonuçları karĢılaĢtırmalı, eğer sapma mevcut ise bunu ne kadar tolerans gösterebileceğini düĢünmelidir. Bunun dıĢında birey; yterince kariyer olanağı olup olmadığını,yeteneklerini kullanıp kullanamadığını değerlendirmek zorundadır.Kariyer seçimin sonucunda birey tatmin sağlamıĢsa, seçilen kariyerde devam edebilecek, aksi taktirde süreç en baĢtan baĢlayacaktır.

Etkili bir kariyer planlaması; beceri ve zayıflıkların,gereksinim,değer ve amaçların,yetenek ve kiĢiliğe uygun kariyer olanaklarının,bireyin istediği iĢi yapmasına bağlı olarak geliĢen öz saygının farkına 29

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

varılmasını sağlayarak ;daha tatminkâr ve üretken bireyler ortaya çıkmasına yardımcı olur.

ÖRGÜTSEL KARĠYER PLANLAMASI Örgütsel Kariyer Planlamanın Amaçları Örgütün Bireye KarĢı Yükümlülüğü Yöneticilerin iĢ görenlerin gereksinimlerini karĢılamada yönetim sanatlarını iyi Ģekilde belirleyip, uygulamaları gerekmektedir. Etkinlik verimlilik ilkesi, iĢ göreni fiziksel ve düĢsel gücünden en yüksek düzeyde yararlanmayı ve elde edilen verimli çalıĢma temposunu sürekli kılmayı amaçlar. Kariyer planlama da bu amaçlara hizmet etme açısından önemli bir role sahiptir.

Bireylerin Gereksinimlerini Tespit Edip, KarĢılamak Örgütlerde, iĢ görenlerin gereksinimlerini karĢılanarak, doyum oranları yükseltilebilir. Ve böylece kendi etkinliğini sağlayabilir.

Bu durumu sağlayabilmek için çağdaĢ yönetim kuruluĢları, iĢ görenlerin üretim sürecinde yaĢamsal etkileri olduğunu kabul etmezlerse,bir veya her iki taraf da zarar görür.Dengeli olarak eĢitlendiğinde ise;hem birey hem de örgüt doyuma ulaĢır. Örgüt insan gereksinimlerine hizmet için vardır ve insanlar da yaĢamlarına gereken pek çok önemli doyumu sağlaması için yoğun biçimde örgütlere dayanırlar.

Yapılan iĢin takdir edilmesi, uygun çalıĢma koĢulları, yükselme ve ilerleme, kiĢisel sorunlara duyarlı yaklaĢım ve iĢ güvenliği, bir çok kiĢi için ücretten önce gelmektedir.

Bireylerin GeliĢime Ayak Uydurmalarını Sağlamak Emeğin küreselleĢmesi ile insan kaynakları yönetimi yeni uygulamalar doğru ilerleme ihtiyacı duymuĢtur. Bunun 30

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

sonucunda, çok uluslu iĢletmeler, insan kaynakları yönetimi iĢlevlerinde etkili olmak için bazı yeni uygulamalara geçmiĢlerdir. Bu uygulamaların bir bölümü, çok uluslu iĢletmelerin merkez organizasyonun gerçekleĢtirilirken diğer bir bölümü de çok uluslu iĢletmelerin etkinlik gösterdiği diğer ülkelerdeki hali hazırda bulunan insan kaynakları iĢlevlerini etkileyecek yeni politika ve uygulamaları içermektedir.

Etkili çalıĢan örgütler, örgütsel yenileĢmenin gereklerini yerine getirmek için iĢ görenleri araĢtırma, deneme, geliĢtirme çalıĢmalarına güdüleyerek, örgütü bir öğrenme merkezine dönüĢtürürler. ĠĢ görenin kendisini iĢin gereklerine göre yetiĢtirmesi hem bir hak hem de bir görevdir. Çünkü örgütteki iĢini en iyi Ģekilde yapması, kendisini sürekli yetiĢtirmekle mümkündür.

Buna göre, iĢ görene iĢ ve iĢin gereklerini kavratarak, değiĢimlere uyum sağlanmasına yardımcı olacak yeterli destek verilmelidir. Bu bağlamda, örgütsel kariyer planlaması, iĢi görenlerin geliĢim ihtiyaçlarını karĢılamada bir araç olarak düĢünülebilir.

Bireylerin ĠĢ Doyumlarını Sağlamak ĠĢ doyumu, iĢ görenin iĢini yapmaktan duyduğu haz veya hoĢnutsuzluktur. Bu; örgütle iĢ görenin istekleri birbirine uyduğu zaman gerçekleĢir. ĠĢ doyumunun sağlanması için iki önemli kriter baz alınmaktadır: Gönüllülük: örgüt iĢ görenin iĢ doyumunu sağlamada ne denli yeterli olursa, iĢ gören örgüt iĢlerine katılmada o denli gönüllü olur.

TümleĢme: örgüt ikili çalıĢmaları yönetmede, sorunları çözmeye, iĢlemleri kolaylaĢtırmaya yarayan örgüt içi iletiĢim arttırmada ne denli yeterli ise iĢten doyumu yükselterek, iĢ 31

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

görenler arasında görüĢ birliğini sağlayabilmekte o denli yüksek olur. ĠĢ doyumu, iĢe karĢı kiĢisel bir tutumdur. ĠĢ doyumu tutumu, iĢ görenin biliĢsel, davranıĢsal ve duyumsal özelliklerinin bir görüntüsüdür. Örgütsel kariyer planlaması, çalıĢanların iĢ doyumunun sağlama açısından da önemli bir role sahiptir. Örgütsel Kariyer Planlamanın Amaçları Örgüt açısından kariyer planlamasının genel amacı, çalıĢanların gereksinimlerini yeteneklerini ve amaçlarını iĢletmede mevcut olan veya gelecekteki fırsatlar ve olanaklarla eĢleĢtirmektedir.Kariyer planlamasının sonucunda hem birey hem de örgüt, ortak faydalarını görmelidirler. Bu ortak fayda, hem örgütü hem de bireyin amaçlarına ulaĢmalarında en önemli etken olacaktır. Buna göre kariyer planlamanın amacının bireysel ve örgütsel amaçların en etkili Ģekilde gerçekleĢtirmenin sağlamak olduğu anlaĢılmaktadır. Örgütlerin kariyer planlaması yapmalarındaki amaçları Ģöyledir: - ÇalıĢanların iĢ tatminlerini sağlamak, - ĠĢ ahlakı oluĢumu içinde örgütsel sadakati sağlamak aidiyet duygusunu geliĢtirmek, - ÇalıĢanların potansiyellerini arttırmak, - Kadınlar, azınlıklar, özürlüler, yaĢlı çalıĢanlar gibi korunmaya ihtiyaç duyan grupların kariyer geliĢimlerinde yardımcı olmak, - Personel devrini ve maliyetini azaltmak, - Ġnsan kaynağından optimal düzeyde yararlanılmasını sağlamak, - ÇalıĢanların tam kapasite ile çalıĢmalarını sağlayarak iĢletmenin kendi hedeflerine ulaĢmalarını sağlamak.

32

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Örgütsel Kariyer Planlamasının Niteliği Kariyer planlamasının baĢarısı, yönetimden alınan desteğe bağlıdır. Bir çok Ģirket, çalıĢanlara yardımcı olmak için kariyer planlaması sistemleri kurup programlar oluĢturmaktadırlar. Örgüt ve bireyin bütünleĢmesinin temelinde yönetimin bireye karĢı gösterdiği yatkınlık yatmaktadır. Örgütün ve bireyin ihtiyaçlarını karĢılaĢtırarak bütünlemeyi sağlamak, çalıĢanların iĢ doyumunun artmasına katkıda bulunacaktır.

Bu bütünleĢmenin somut amacı, bir iĢ görenin kiĢisel yeti ve güdüleri doğrultusunda iĢletme içinde izleyeceği yolun belirlenmesi olarak saptanabilir. Örgüt tarafından yeterince iyi düzenlenmiĢ kariyer planlaması üç önemli konu içerir.

- ÇalıĢanların gereksinme ve yeteneklerini kariyer fırsatlarına uygun olarak düzenlemek, - ÇalıĢanlara kendi içsel kariyer gereksinimlerini değerlendirmede yardımcı olmak, - ĠĢletmede bulunan kariyer fırsatlarını bireye tanıtmak ve geliĢtirmek. Örgütler kendi gerekçelerine ve elemanlarının beklentilerine cevap verecek bir kariyer planlaması düzenlerken aĢağıdaki yolu izlemelidirler.

- ĠĢ görenin geçmiĢle ilgili verilerinin toplanması, - ĠĢ görenle kariyer amaç ve çıkarlar üzerine görüĢme, - Kariyere iliĢkin eylemlere kadar, gerekli olacak yetenek ve becerilerin saptanması, - Kariyere gerekli duyulacak gereksinimlerin saptanması ve geliĢtirilmesi için analiz tablosu hazırlanması, - GeliĢme gereksinimleri ile ilgili iĢ görenle görüĢme, - ĠĢ görenin kariyer isteklerini, örgütün gereksinimleri ile karĢılaĢtırma ve iliĢki kurma, 33

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

-

ĠĢ görene uygun düĢecek kariyer amaçları oluĢturma ve Ģekillendirme, - ĠĢ görenin kariyer geliĢtirme planını yapma. Örgütsel Kariyer Planlamada Kariyer Yollarının Tespiti Kariyer planlaması, örgüt ve bireyin ortak faydalarını kapsayacak nitelikte olmalıdır. Kariyer planlaması iĢler arasındaki bireylerin mantıklı ilerlemesini sağlayan kariyer yollarının oluĢumu ile ilgilidir. Kariyer yolları çalıĢanların yaptıkları iĢlerin analiz edilmesi sonucu belirlenen istihdam edilebilecek iĢlerin mantıklı ve uygun bir sıralamasıdır.Bireysel bir görünüm ile kariyer yolu, bireyin kiĢisel amaçlarına ulaĢmada kullandığı yollardan oluĢur ve belli bir meslekteki ileriye doğru hareketliliği içerir.

Birçok iĢletme kariyer yollarını, çalıĢanların terfileri ve geliĢimleri için kullanır.ÇalıĢanlar önlerindeki kariyer fırsatlarını bilmek, ona göre kendisini değerlendirip, yönlendirmek ister.

Fakat, çalıĢanların kariyer fırsatları konusundaki bilgileri çok sınırlı olup, hangi yollarda hangi iĢlere sahip olacaklarını bilmezler. Günümüzde birçok yönetici, boĢalan yerlere yetiĢmiĢ elemanların atanmasını ve kariyer yollarının tanınmasını istemektedirler.

Kariyer yolları çalıĢanlar ve insan kaynakları planlaması açısından önemlidir. Kariyer yollarını geliĢtirmek için dört aĢama gerekmektedir: - ĠĢ analizi yolu ile iĢ yerindeki çeĢitli iĢler için gerekli beceri, bilgi ve diğer niteliklerin saptanması, - Ġçerik, bilgi ve beceri gerekliliğine bağlı olarak iĢler arasındaki benzerliklerin ortaya çıkarılması, - Benzer iĢlerin iĢ aileleri Ģeklinde gruplandırılması, 34

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

-

Bu iĢ aileleri arasında daha sonra kariyer yollarını temsil edecek olan mantıklı ilerleme çizgisinin oluĢturulması, - Kariyer yolları çalıĢanların bir kurum ile, çalıĢmaları boyunca esnek geliĢme hatlarıdır. Kariyer yolları genellikle belli bir yolda ileri doğru hareketliliği içerirler. ÇalıĢanlar iĢin niteliklerine uygun olarak pek çok iĢ ortamında bazı roller üstlenerek, kariyer yollarını oluĢturur. Örgütün gelecekteki iĢ gücü, çalıĢanların kariyer yolları ile planladıkları projelere bağlıdır. Günümüzde artık örgütlerde katmanların azalması ve yetki paylaĢımı programlarının mümkün kıldığı kariyer fırsatları sayesinde, çalıĢanların potansiyellerini ortaya çıkarma olanağı sağlanmıĢtır.

KARĠYER PLANLAMASININ ÖRGÜTE OLUMLU ETKĠSĠ

BĠREY

ve

KiĢiler ihtiyaç ve arzularını tatmin edebilmek için bir iĢ görürler. Kendilerine göre ihtiyaçlarını karĢılayabilecek en uygun iĢi bulmaya çalıĢırlar. Birey herhangi bir iĢte çalıĢmak yerine, belli nedenlere dayanan ihtiyaçlarını karĢılayabilecek bir iĢte çalıĢmayı tercih etmektedirler.

Birey ihtiyaçlarını en iyi Ģekilde karĢılayacak iĢleri seçip, bu iĢlerde çalıĢtıkça zaman içinde kariyer çizgisini de oluĢturmuĢ olur.KiĢiler günlük yaĢamlarında sadece belli bir çalıĢma ortamının üyesi olmaz, ayrıca iĢleri dıĢındaki çevre ile de etkileĢim içinde bulunurlar. Bu etkileĢim, bireylerin örgütteki davranıĢlarını da etkiler.

Yöneticilerin çoğunluğu, örgütsel verimliliği arttırmak için, çalıĢanların motivasyonlarını yükseltmek amacındadırlar.

Yöneticilerin, çalıĢanların motivasyonlarını etkilemek ve yükseltebilmek için; motivasyonu yüksek çalıĢanları 35

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

bulmak,çalıĢanları eğitmek,çalıĢan iĢ ortamının motive edici olmasını sağlamak,çalıĢanları maddi ve manevi açıdan ödüllendirmek,tarafsız bir değerlendirme yapmak gibi yollara baĢvurmaktadırlar.

Bireyde bir eksiklik olduğu zaman, bir olaylar zinciri baĢlayacaktır ve bir davranıĢ ortaya çıkacaktır. Bir gereksinme duyan organizma, bir amaca yönelik bir davranıĢta bulunacaktır. Örgüt içindeki bireyler; iĢlerinde belirleme ilerleme ve kariyer fırsatları tanınarak motive edilebilir, terfi ettirilebilir ve istedikleri iĢlere yerleĢtirilebilirler. Etkin bir kariyer yönetimi olduğunda örgütler, üyelerinin yetenek ve becerilerini en iyi Ģekilde kullanır, çalıĢanlar iĢlerinden en yüksek tatmini duyarlar ve motivasyonları artar. Böylece, hem örgütün, hem de bireylerin amaçlarına ulaĢmalarına yardımcı olur.

Bireyler belli bir eğitim sürecini tamamlayarak iĢe hazırlandıktan sonra, çalıĢma hayatına katılırlar. ÇalıĢma yaĢamına katıldıktan sonra, iĢte ilerleme fırsatını değerlendirerek, belli basamaklardan geçerek, hedefledikleri noktaya ulaĢırlar. KiĢilerin basamaklardan geçecekleri süre bireyden bireye değiĢtiği gibi, her aĢamadaki beklenti ve bireysel ihtiyaçlar da değiĢmektedir.

Birey, yaĢamı boyunca yaptığı iĢler sonucunda tecrübeler elde ederek, kariyerini oluĢturur. Kariyerin, bireyin ekonomik gücü ve psikolojisi üzerinde büyük etkisi vardır. ĠĢ, bireylerin yaĢamlarını sürdürebilmelerini ve ekonomik gelir etmelerini sağlar.

Psikolojik olarak iĢ, bireyin kiĢiliğinin oluĢmasını sağlar. Bu psikolojik görünüm içinde, iĢte sağlanacak bir kariyer 36

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

fırsatının içsel motivasyon kaynağı olarak, önemli olduğu anlaĢılmaktadır.

Etkili bir kariyer yönetimi bireyin ve örgütlerin amaçlarına ulaĢmaları ve geliĢim düzeylerini yükseltmeleri için bireyleri motive eder.

Kariyer yollarının iyi ve net biçiminde belirlenmesi ile birey, beklentilerini ve görevinin gerekliliklerini daha iyi görebilir.

Böylece, birey beklentileri ve görevi arasında yeterli derecede uyum olursa, daha istekli çalıĢabilir.

Kariyer yolu bireyler için yükselme fırsatı anlamını taĢımakla beraber, örgütsel istikrarı da sağlamalıdır. ġirket içinde oluĢturulacak kariyer yolları, bireyin görev konularına uygun olmalıdır.

Kariyer Planlamasının Bireylere Sağladığı Faydalar Kariyer planlaması; iĢletme içinde terfi etme imkanı yarattığından çalıĢanlara yükselme fırsatı sağlar.Farklı geçmiĢ ve eğitimi olan kiĢilere, kariyer planlama desteği vererek, örgütle bütünleĢmesine olanak verir.Daha iyi bir iĢ, daha çok para, artan sorumluluk, hareketlilik ve verimlilik arttırma becerisi kazandırır.KiĢisel geliĢimi attırır.Bireyi motive eder, ilerlemelerini sağlar.ÇalıĢanların ihtiyaçlarının (saygınlık, tanınma, ciddiyet ve kendini gerçekleĢtirme gibi) tatminin kolaylaĢtırır.ÇalıĢanların fiziksel, sosyal, zihinsel kapasitelerinden yöneticilerin haberdar olmasını sağlar.ÇalıĢanların spesifik konularda kariyer hedeflerini belirleyerek, potansiyel yeteneklerini harekete geçirir. ÇalıĢanların potansiyel yeteneklerini har an kullanma hazır hale getirmek için çalıĢanları teĢvik eder. ÇalıĢanın iĢinden doyum almasını sağlayarak, kiĢinin kendini güçlü hissetmesine yol açar.

37

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Kariyer Planlamasının Örgüte Sağladığı Faydalar Ġnsan kaynaklarını örgütsel güce dönüĢtürerek, belli amaçlara yöneltmek ve bu amaçlar doğrultusunda yönlendirmek, Ġnsan Kaynakları Yönetiminde oldukça önemli bir bölümü oluĢturmaktadır. Bunda amaç, gelecekte ortaya çıkacak ihtiyaçları bir plan çerçevesinde belirleyerek, bu ihtiyaçların etkin bir iĢgücü planlama ve kariyer geliĢtirme sistemleri ile giderilmesini sağlamaktır.

Stratejik bir kariyer planlaması, planın etkili olmasını sağlamaya yardımcı olacaktır, çünkü, stratejik insan kaynakları planlaması birçok planlama çemberini gerektirir. Ġç ve dıĢ kaynakların bir arada gözlemlendiği bir sistem kurmak, zaman ve kaynak ayrılmasını zorunlu kılar.

Kapsamlı bir ĠKP geliĢtirmek, bulmacaları çözmeye benzer.

Tüm parçaların varlığı bulmacaların bitirilmesi için gereklidir.

KARĠYER PLANLAMASININ NEDENLERĠ ve KARĠYER KALIPLARI Kariyer planlamasına duyulan ihtiyaç;Ģu maddelerle temellendirilebilir: - Bireylerin hiyerarĢide yükselme istekleri ve beklentilerini karĢılayacak bir geliĢme, - Yeni ya da farklı kariyer amacı güden kiĢilerin kendi durumlarını gözden geçirme ve kendi kendilerini değerlendirme ihtiyacı, - Örgüt içinde var olan insan kaynaklarının daha iyi kullanımına duyulan ihtiyaç, - Daha iyi eğitim ve kariyer fırsatlarının bir sonucu olarak çalıĢanların daha yüksek bir performansa duyduğu özlem, 38

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

-

Bireysel eğitim ve bireysel geliĢme ihtiyaçlarının daha iyi tanımlanması.

Kariyer planlamasının içerisindeki kariyer kalıpları ise, bireylerin çalıĢma yaĢamı boyunca iĢ ve kariyerleri ile ilgili davranıĢlarını ifade etmektedir. Bireylerin beceri, ilgi ve beklentileri geniĢ ölçüde farklılık gösterdiğinden kariyer kalıpları da değiĢik olabilir. Kariyer kalıpları genel olarak dört bölümde incelenebilr: Kararlı Kariyer Kalıbı: Kararlı kariyer kalıbını izleyen bireylere, okulu bitirir, iĢgücüne katılır ve kariyeri boyunca aynı iĢi yapmaktadır. Belirli bir uzmanlık alanında çalıĢan inĢaat mühendisleri ve röntgen teknisyenleri bu kariyer kalıbını izleyen iĢ görenlere olanak verebilir.

Geleneksel Kariyer Kalıbı: Ġlk iĢler öğrencilik döneminde üstlenilen part – time ve yaz tatilini değerlendirmek için yapılan iĢledir. Deneme iĢler ise 20 – 30 yaĢları arasında üstlenilen ilk tam zamanlı iĢlerdir. Daha sonra birey, yükselme olanaklarının sınırlı olduğu kararlı istihdam dönemine geçer ve bu dönem emekliliğe kadar sürmektedir.

Kararsız Kariyer Kalıbı: Kararsız kariyer kalıbını izleyen kiĢiler, kararlı istihdam dönemine kadar geleneksel kariyer kalıbını izlemektedir. Ancak, daha sonra baĢka bir alana geçerek deneme iĢe baĢlarlar ve süreçleri yeniden baĢlar.

Orta yaĢlardaki kiĢilerin kariyer değiĢiklikleri ve aĢırı hareketlilik bu kariyer kalıbını izleyen bireyleri eylemlerini simgelemektedir. Bu tür eylemler genellikle sapma veya uyumsal olarak görülür. Çoklu Deneme Kariyer Kalıbı: Bir deneme iĢinde diğerine sık sık geçiĢ, bu kalıbın niteliğidir. Bu kalıbı izleyen bireyler bir alanda kararlı olmaya yetecek kadar kalamazlar. Eğitim düzeyi ve becerileri yetersiz kiĢiler, genellikle bu kalıbı izlerler. Bu tür kiĢi, kısa bir süre içinde taksi Ģoförlüğü, garsonluk, tezgahtarlık ve seyyar satıcılık yapabilir.

39

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

KARĠYER PLANLAMASININ OLUMSUZ ETKĠLERĠ Kariyer planlamanın, özellikle örgütün iĢ yükünü artıracağı; ayrıca danıĢman kullanımının artmasının, hizmet içi eğitimin ve eğitsel yardımın fazlalaĢmasıyla birlikte bütçede ağır yük oluĢturacağı düĢünülmektedir.Kariyer planlamasının en tehlikeli yönü, birey üzerinde bırakacağı olumsuz etkidir. Personelin beklentilerinin artması, stres ve gerginliğe yol açabilmektedir.

KARĠYER PLANLAMA YAPILMALIDIR?

NASIL

Genel BakıĢ Ġlk aĢamada kiĢi için anlamlı olan bir süre içinde ulaĢılmak istenen hedefle ilgili kararlar verilmelidir. Nereye, ne zaman ulaĢılmak istendiği konusunda kararlı olunmalıdır.

Her an planın önüne çıkacak engellerle karĢılaĢılabilir. Bu yüzden her zaman yedekte bir B planı bulundurmakta fayda vardır.

Sektör Belirleme Ġkinci adım sektör belirlemek olmalıdır. Hangi sektörlerin ve firmaların geleceği olduğunu ve bunlardan hangilerinin ihtiyacı olabileceğini tespit edilmelidir. Bu yapılırken nitelikler, bilgi ve beceriler göz önünde bulundurulmalı; mezun olunan bölüm olmasa bile ilgilenilen ve kiĢinin kendine güvendiği alanı belirlemesi gerekir.

Pazarlama Planı Uygun sektör ve meslek bulunduktan sonra; bilgi, beceri ve deneyimlerin kullanabileceği pozisyonlar için bir plan geliĢtirilmelidir. Neler yapılabileceği, nasıl bir yol izlenmesi gerektiği zihinde yavaĢ yavaĢ oluĢturulmalıdır.

40

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Güçlü ve Zayıf Yanların Belirlenmesi Önemli olan güçlü tarafların arttırılması ve zayıf tarafların en aza indirgenmesidir. Ancak bunu baĢarabilmek için önce güçlü ve zayıf yönlerin neler oldukları bilinmelidir ama bu; her zaman söylendiği kadar kolay değildir.

KiĢi kendini dinlemeli ve bunu mümkün olduğunca tarafsız, kendini korumadan yapmaya çalıĢmalıdır.

Konumlandırma Yapılan iĢte iyi olmak için, ne yapıldığının bilinmesi gerekir. Konumlandırma kiĢinin kim olduğu, kendini nerede görmek istediği, becerilerini, sektöre ve firmaya ne kadar uygun olup olmadığından oluĢan bir paragraftır. Bir paragrafta kariyer hedeflerini açıklayan bir yazı yazılması hedefi netleĢtirmek ve gerçekleĢtirmek açısından önemlidir.

Hareket Planı Ne yapmak istendiğine karar verildiğinde sıra bunları yerine getirmek için kullanılacak taktiklerin belirlenmesine gelir. AraĢtırma yaparak, sektördeki uzmanlarla konuĢarak ve planlanan iĢte baĢarılı olmuĢ olan insanlar incelenerek bir yol belirlenebilir.

Finans Planı Kariyer planında yapılacak değiĢiklikler finansal durumu etkileyebilir. Ne kadar sıklıkla durup, kariyer haritasına ve koĢullara göz atılırsa, o kadar faydalı olur. Eğer planlamaya yeni baĢlandıysa, her hafta veya ayda bir defa kariyer planının gözden geçirilmesi tavsiye edilir.

Kariyer planlamasının organizasyonun bir bölümünde yapılıp, diğer bölümlerinde yapılmaması gibi bir Ģey söz konusu olamaz. Organizasyonu bir bütün olarak düĢünmek gerekir. Çünkü kariyer haritalarında sadece bölüm içi değil, bölümler arası geçiĢler de yer alır.

41

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

KARĠYER PLANLAMADA YAPILAN HATALAR -

-

EN

ÇOK

Kısa dönemli maddi ihtiyaçları ve uzun dönem hayat kariyer hedefleri birleĢtirilerek, her ikisi de aynı zamanda karĢılamaya çalıĢılıyor olabilir. Çabuk ya da geçici çözümler aranıyor olabilir. Tatmin edici ve prestijli bir kariyer sahibi olmak zaman, sabır ve iyi bir plan gerektirir.

KiĢisel tatmini sağlamak ve kendini tanımadan ve ne istediğini bilmeden baĢarı; dıĢ dünyada aranıyordur belki de.

KiĢi kendi doğrularını uygulamak yerine baĢkalarına uymaya çalıĢıyor olabilir; belki de ne istediğini bilmeden ve araĢtırmadan dıĢ faktörlerin katkılarıyla kendine bir yön seçmeye çalıĢıyordur.

Para kazanmanın tek yolunun Ģimdiye kadar yaptığı Ģeyi yapmaya devam etmek olduğunu sanıyor olabilir.

Sadece ilanları takip ediyor ve yöntemleri, giriĢimci pazarlama metotlarını gözardı ediyor da olabilir.

BaĢarılı olamadığı veya ilerleyemediği için kendini, baĢkalarını, geçmiĢ olayları veya durumları suçluyor olması da muhtemeldir.

Kendine güveni eksik olduğu için veya ne istediğinden emin olmadığı için harekete geçmiyordur belki de.

Sadece ne yapacağına karar vermiĢ olduğu için bundan vazgeçemeyeceğini ya da değiĢtiremeyeceğini düĢünüyor olabilir.

42

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

ORGANĠZASYONLARIN YÖNETĠMĠ SÜRECĠNE VERMELERĠNĠN NEDENLERĠ -

KARĠYER ÖNEM

Esnek ve hızlı Ģekilde değiĢen iĢ ihtiyaçlarına cevap olabilecek, organizasyonlarda beceri bazlı bir yapılandırma ihtiyacı, Yüksek düzeyde performans ve motivasyon isteyen daha fazla müĢteri odaklı ve kalite bazlı yapılar, Anahtar kiĢilerin kaybedilme korkusu, Yönetim düzeyinde uzun dönemli iĢ stratejilerine ulaĢmayı sağlayacak baĢarı planları,

KARĠYER PLANLAMADA TEMEL OLARAK PERFORMANS DEĞERLENDĠRME Birçok organizasyon, genellikle çalıĢanlarını artan sorumluluklarla bir iĢe terfi ettireceği zaman mevcut performansı üzerinde odaklanır ve kıdeme daha az ağırlık verilir. Bunun yerine, adayın performansı, öğrenim ve geliĢimi, eğitimi, ödülleri ve diğer performans bilgileri, çalıĢanın daha üst bir pozisyondaki baĢarı Ģansını öngörmede sıklıkla kullanılır.

Bu yaklaĢımı kullanarak organizasyonun terfide etkili karar alma Ģansı daha etkili olmaktadır. Bu durumda geçmiĢ çalıĢma performansı çalıĢanın gelecek baĢarısını öngörmede oldukça iyi bir yöntemdir. Fakat geçmiĢ performans her zaman gelecek performans için geçerli bir iĢaret değildir, özellikle çalıĢanın terfi ettirileceği iĢ gerekleri farklı beceri ve yetenekler gerektiriyorsa bu durum daha da mümkündür.

Pek çok iĢ performans değerlendirme sistemi, kariyer geliĢtirme arasında yakın bir iliĢki ihtiyacına vurgu yapmaktadır.

43

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Tüm kariyer planlama ve yönetimi uygulamaları arasında performans değerlendirme, sisteme en baĢta gelen ve insan kaynakları için çok yararlı olabilecek bir sistemdir.

Kariyer yönetimi sistemi, içerdiği hedef belirleme, kendi kendini değerlendirme, astın üst tarafından değerlendirilmesi, astın eğitim programlarına tabi tutularak geliĢtirilmesi gibi faaliyetler nedeniyle performans yönetimi sistemi ile yakından ilgilidir. Her iki sistemin organizasyon içinde birbirleriyle bilgi alıĢveriĢi içinde olması, diğer insan kaynakları iĢlevlerini de olumlu etkileyecektir.

Organizasyon yaĢamında kiĢilerin yükselmeleri, yükseldikleri iĢler için gerekli eğitimi almaları ve yatay yönde iĢ değiĢikliklerine tabi tutulmalarına iliĢkin kararların alınmasında performans yönetimi sisteminin verileri, kariyer geliĢtirme sistemine ihtiyaç duyulan bilgileri sağlayacaktır.

Sistematik bir kariyer yönetimi olmayan iĢletmelerde de terfi, tayin, transfer ve rotasyon kararlarının alınmasında performans değerleme sonuçları etkin veri kaynağı olacaktır.

Kariyer baĢarısı, baĢarı ve güç için ihtiyaçları tamamlamada bir yoldur. KiĢinin donanım ve yaĢam kalitesini geliĢtirdiği için ilgi ve değerlerin sebebi ve kimin ilerleyebileceği çalıĢmasıdır. KiĢisel boyutta, kariyer baĢarısı maddi geliĢim elde edilmesini güç ve tatmini ifade eder. Kariyer baĢarısının bilgisi, kariyer geliĢimi için kiĢisel olarak uygun stratejilerin geliĢtirilmesine yardımcı olur. Organizasyon boyutunda, birey ve kariyer baĢarısı arasındaki iliĢkinin bilgisi, insan kaynakları yöneticilerine etkin kariyer sistemleri oluĢturmada yardımcı olur.

44

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

GLOBAL KARĠYER PLANLAMASI Son yılların global açıdan hızla geliĢme gösteren uluslararası ticari yatırım dolaĢımları, iĢletmeleri, ellerindeki personeli değiĢik ülkelerde de çalıĢtırmaya ya da sözü edilen bu ülkelerde istihdam edilecek personeli uluslararası iĢ yapacak nitelik ve özellikte geliĢtirmek için baĢkaca ülkelerdeki iĢletmelerinde görevlendirmeye yöneltmiĢtir.

Olgu özellikle çok uluslu alanda çalıĢan iĢletmeler açısından önem kazanmıĢtır. Bu alanda uzun zamandan beri çalıĢan iĢletmelerin bu açıdan oldukça zorlanacakları bellidir.

Olgu önce, ana ülke temelinde ele alınmalıdır. Ana ülke, iĢletmenin kurulmuĢ olduğu ülkedir. ĠĢletme anavatanındaki kuruluĢlarında temel elemanlarını yetiĢtirmekte ve kariyerlerini kurdurtmakta olacaktır. Ġkinci oluĢum, iĢletmenin yatırım yaptığı ikinci ülkede, o ülkenin kültürel ve yasal yapılanmasının ana ülke ile bağlantılı olarak bir kariyer planlama modelinin oluĢturulması gereğidir. Bu yapılanmada ana ülke personeli de yer alacak ve aynı zamanda da ikinci ülke personeli ana ülkeye yetiĢtirilmek ve geliĢtirilmek üzere gönderilecektir.

Bu bağlamda gerek ana ülkeden ikinci ülkeye, gerekse ikinci ülkeden ana ülkeye gidecek personelin geleceğe yönelik kariyerleri irdelenecek ve yapılandırılmaya çalıĢılacaktır. Üçüncü oluĢum ise, ikinci ülke iĢletmesinde çalıĢan eleman ya da elemanların, bir üçüncü ülke iĢletmesinde görevlendirilebilmeleri olgusudur. Bu durumda link ikinci ülke – ana ülke – üçüncü ülke üzerinden kurulacak bir rotasyonlar silsilesi ile yapılanacaktır. Böylece kariyer planlaması süreci global bir nitelik kazanacak ve bu özelliğin getireceği baĢkaca biçimsel ve içeriksel düzenlemeler ve rotasyonlar üzerinde kurulacak bir yetiĢtirme ve geliĢtirme yapısına yöneltilerek modelleĢtirilebilecektir.

45

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Hayatınız ile ilgili önemli karar aĢamasında olduğunuz kariyer seçimi dönemlerinde dikkate almanız gereken pek çok nokta vardır. Seçilen mesleğin yakın gelecekte ortadan kalkan bir iĢ olmaması gerektiği gibi, sadece ekonomik temelli beklentilerle karar verilmiĢ olan seçimin, sizi tatminsizliğe sürükleyeceği unutulmaması gereken konulardan bazılarıdır.

Kriterlerinizi belirleyip, kendinizi iyi Ģekilde tanımaya çalıĢarak ve meslekleri tanıyarak yapacağınız seçim iyi bir kariyer planlama süreci olacaktır. Bu aĢamaların sonrasında yaptığınız seçimsizi doğru mesleğe yöneltecek ve yaĢamınızın çok önemli bir bölümünü oluĢturarak ve yeni bir yolculuğa doğru çıkmanızı sağlayacaktır.

Kariyer planlama bir kiĢinin, uzun dönemli olarak iĢ yaĢamını değerlendirmesi demektir. Kariyer planlama, kariyer hedefleri ve ilgilerin analiz edilmesiyle baĢlar.

KiĢinin geçmiĢini, bugününü ve geleceğini içerir, kendine ait bilginin yönlendirilmesini gerektirir.

Kariyer planlaması, yapılması gerekli bir iĢlemdir.

PlanlanmıĢ belli bir dönemin de ortasında düzeltmeler yapmak mümkündür. Kariyer geliĢtirme gereksiniminin neler olduğunun farkında olunmalıdır.

Kariyer hedefleri ve hareket planları, periyodik olarak gözden geçirilmeli ve karar verilmelidir.

Kariyer Amaçları: Bunlar uzun dönemli düĢünülen baĢarılardır. Oldukça geneldirler ve tam olarak gerçekleĢtirilemezler. Hayatın getirdiklerine göre sürekli olarak yeniden tanımlanırlar. Bunlara örnek olarak mutluluk, iyi bir aile yaĢantısı, ekonomik güvence, profesyonel tanınırlılık verilebilir.

Hedefler: Bunlar zamanlama ve detay açısından daha belirli ve özeldirler. Her birisinin baĢarılması, kariyer amacına ulaĢmada birer adım olarak düĢünülür.

46

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Araçlar: Bunlar programlama etkinlikleridir. Bir baĢka deyiĢle, hedeflere ulaĢmak için izlenecek yol hakkında karar verilir. Buna örnek olarak bir eğitim programına devam etmek gösterilebilir.

Alternatifler: Hedeflere ulaĢmak için birçok seçenek düĢünülür. Nerede ne iĢin yapılacağı gibi.Bir alternatifin seçiminde etkinlik en temel düĢüncelerden biridir.

Kariyer planlama, bireysel motivasyonu artırır ve bireylere yüksek moral verir. Dolayısıyla birçok olumlu sonuç ortaya çıkar. Kariyer planlaması son yıllarda büyük iĢletmelerde gerçekleĢtirilmektedir. Bunun sebepleri aĢağıda belirtilmiĢtir.

Kariyer planlama, insan kaynakları yönetiminde oluĢturulan yeniliklerden biridir. Kariyer planlama, örgütlerin çalıĢanlarına kendi yetenek ve ilgileri doğrultusunda kariyer geliĢtirme etkinliklerini planlama ve uygulama fikrini vermek üzerine kurulmuĢtur. Bir baĢka deyiĢle; kiĢinin kariyer arzuları ve yetenekleri ile bunları baĢarmak için gerekli olan fırsatları sistematik olarak karĢılaĢtırma süreci olarak ifade edilebilir.

Bütün bu anlatılanlardan yola çıkarak;üniversitemiz bünyesinde verdiğimiz eğitimlerin kısa açıklamalarına bakalım Ģimdi de.

AĠLE KOÇLUĞU Aile koçluğu; ebeveynlerin öz farkındalık kazanarak daha etkin aile içi iletiĢim kurmalarını, çocuklarına daha iyi örnek olmalarını ve aile bağlarını güçlendirmelerini destekleyen bir çalıĢmadır. Günümüzde aile içi sorunların çoğu iletiĢim eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Bundan dolayı iletiĢim, aile koçluğunun ana çalıĢma alanıdır. Aile bireylerinin duygu, düĢünce ve beden dili iletiĢimini tam olarak anlamasını ve kullanmasını hedefler.

47

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Ebeveynlerin, koĢulsuz sevgi ve özgüvenin çocuklarının geleceği üzerinde ne kadar önemli yer kapladığını farketmelerini ve gerekli uygulamaları doğru yapmalarını sağlar. Yanısıra, çocukların okul ve özel hayatlarında karĢılaĢacakları sorunlarla rahat baĢa çıkabilmeleri için ihtiyaçları olan altyapıyı oluĢturmalarına yardımcı olur.Bu çalıĢma sayesinde ebeveynler, zihin programlarını tanıyarak; kendi düĢünce, konuĢma ve inançlarının çocuklarının gelecekleri için ne kadar önem taĢıdığını farkına varırlar ve olumlu bir değiĢim sürecini baĢlatırlar.

Aile koçluğu alan aileler daha baĢarılı, daha sağlıklı ve öz güveni yüksek çocuklar yetiĢtirmekte daha kolay ve hızlı yol alırlar.

EĢler birey, ebeveyn ve eĢ rollerini birbirinden ayrı tutarak yaĢamayı keĢfedip daha dengeli ve sağlıklı bir yaĢam sürerler.

Kimler Aile Koçluğu Almalıdır ?

- Yoğun iĢ hayatı olup ailesine yeteri kadar vakit ayıramayanlar, - Aile içi iletiĢim problemi olanlar, - BoĢanmıĢ ya da boĢanmak üzere olan ebeveynler, - EĢinin çocuğuyla ilgilenenler, - Bilgisayar bağımlısı çocukları olanlar, - Çocuklarına daha iyi örnek olmak isteyenler, - Sınav veya meslek seçiminde çocuklarına doğru yardımcı olmak isteyenler, - Ergenlik çağındaki çocuklarıyla sorun yaĢayanlar, - Anne ve baba olmaya hazırlananlar.

Aile koçluğu eğitimi önce kendi kiĢisel geliĢiminizi tamamlar ve aldığınız eğitim sonrasında ailenize yol gösterebilecek, çocuklarınızın daha sağlıklı bir aile içerisinde büyümesini sağlayabilirsiniz.

Aile koçluğu eğitimi sonrasında ise ebeveynlere aile birliklerini koruyabilmeleri ve öz güveni yüksek, güçlü 48

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

bireyler yetiĢtirmeleri konusunda yardım edebilir; çocuklarının geliĢim süreçlerinde, yaĢamlarındaki farklılıkların nedenlerini ortaya çıkartacak, etkin–verimli ebeveynler olmak için gerekli olan geniĢ kaynakları da kullanarak ailelere düzgün ve doğru iliĢkiler kurmasında liderlik edebilirsiniz.

AYURVEDA ġu an yeni bir tıp dalı olarak bilinen Ayurveda, 2000 ile 5000 yıl öncesine dayanmaktadır, ve Hindistanda halen uygulanmaktadır. Hindistan bu bilimin anavatanıdır.

Ayurveda bireyin"kendi özel yapısına" göre, sağlıklı ve uzun bir ömür için, yaĢam Ģeklini düzenlemesidir. „„Ayur‟‟ yaĢam, „„veda‟‟ ise bilgi demektir.Yani Ayurveda " yaĢam bilgisi" anlamına gelir. Sadece Asya Kıtası'ndaki tıbbın değil aynı zamanda Mısır ve Yunan tıbbının da temelini oluĢturmuĢtur.

Ayurveda insanı bir bütün olarak; beden,ruh ve zihin olarak ele alır. Eğer bu bütünlük bozulursa, kendimizle barıĢıklığımız gider ve hastalıklar da böyle oluĢur ; Ayurveda bizi kendimizle barıĢtırma halidir.

Bu felsefeye göre; dünyadaki her Ģey 5 unsurun (element) kombinasyonuyla oluĢmuĢtur.

Bu elementler : BoĢluk,hava,su,ateĢ ve topraktır.

Bu beĢ unsurun insan bedeninde, zihninde ve ruhunda var olduğuna inanılır: BoĢluk = duyma; hava = dokunma; ateĢ = görme; su =tat alma; toprak = koku.

Bu, bize beĢ duyu organımızı anımsatmaktadır. Eğer 5 duyu organımızdan birini yitirirsek denge kaybına uğradığımız herkes tarafından kabul görmektedir.

Amaç hayatı uzatmak, mükemmel sağlığı yaratmak ve hastalıkları, bozuklukları vücuttan uzaklaĢtırmaktır.

Ayurveda‟nın esas önemli noktalarından biri de insanı, beden 49

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

ve zihinle bir bütün olarak görmesi ve onun tüm unsurlarını bir arada uyumlu ve dengede tutmaya çalıĢmasıdır.

Ayurveda‟nın, üstün ve Ģık yönü; çok az bir çaba ve çalıĢmayla, kendi sağlığımızı ve yaĢamımızı daha iyi hale getirecek bazı basit ve pratik hususları öğrenebilmemizdir.

Ayurveda aracılığıyla kendi bünyemizi ve kendi sağlığımızı tanımayı öğrenebilir; bize,uygun olan yaĢam tarzını ve beslenme biçimini anlayarak hangi bitki ve reçetelerin beden ve ruh sağlığı yönünden yarar getireceğini öğrenebiliriz.

Ayurveda KiĢilikleri ve Beden Tipleri Ġnsanlar arasında hem fiziksel hem de psikolojik olarak büyük çeĢitlilikler vardır. Ġnsanın fiziksel ve psikolojik mutluluğu için bu farklar göz ardı edilmemelidir.

Ayurveda tıbbında kiĢinin farklı yapılarını anlamak ana ilkedir. Ayurvedada canlı bireyin durumu, hem sağlıkta hem hastalıkta en önemli faktördür.

Ayurvedaya göre hastalık kendine ait bir varlığa sahip olmayıp; bireyin doğasından veya davranıĢlarından kaynaklanan bünyesel dengesizliklerin bir bileĢimidir.Buna göre hastalık dıĢtan gelen patojenlerin sonucundan ziyade içsel yanlıĢ iĢlevlerin bir ürünüdür. Hastalık faktörleri her zaman çevremizde olsalar da, bu hastalık faktörlerine yatkınlık, içsel enerjilerinizin durumuyla belirlenir.

Ayurveda bütün vücut fonksiyonları dıĢ evrendeki eĢdeğer hareketlere kıyasla açıklar. DıĢ alemdeki üç ana güç GüneĢ, Ay ve Rüzgar‟dır. GüneĢ ateĢle temsil edilen dönüĢüm enerjisidir.

Ayurvedaya göre insandaki biyolojik ateĢ mizacına karĢılık gelir ve adı Pitta‟dır. Ay toprak ve suyun birleĢimiyle temsil edilen serinletici güçtür. Ġçimizdeki biyolojik su, mizacına karĢılık gelir ve adı Kafa‟dır. Rüzgar - hava birleĢimiyle temsil edilir ve hareket ilkesidir.

50

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Biyolojik hava mizacına karĢılık gelir ve adı Vata‟dır. Bu üç güce Ayurveda‟da DoĢa‟lar (Dosha) denir. Evrende bu üç gücün dansı süreklidir ve doğum anında hangi doĢa veya doĢalar hakimse bireyin zihin beden tipi ona göre oluĢur. DıĢ Ģartlar, beslenme ve baĢka faktörler bu doĢalarda değiĢiklik yapsa da, genelde hayat boyu kalıcı bir faktördür. Üç Ana Mizaç Vata Vata kiĢileri genelde ince ve uzundurlar, dayanıklı değildirler, vücut kuvvetleri azdır. Genelde vücutları ağır değildir ve kasları ve kanları iyi geliĢmemiĢtir. Sindirimleri ve metabolizmaları değiĢkendir, bu yüzden istikrarlı ve sağlam dokular geliĢtiremezler. Aynı Ģekilde hastalıklara ve sıcak soğuk gibi çevresel faktörlere karĢı dirençleri zayıftır, hava değiĢimlerinden daha kolay etkilenirler.

Tipik Vata mizacı gergin ve hassastır. Vata kiĢilikler görevlerine uzun süre hırsla ve azimle odaklanmakta güçlük çekebilirler. Bu yüzden bir süre sonra yan yollara sapabilirler. Eğer onlarda çokça bulunan heyecanlarını ve yaratıcılıklarını azimle uygulayabilirlerse hayatta çok Ģey baĢarırlar. Bu tür bireyler fazla fiziksel aktivite, uzun süreli konsantrasyon gerektirmeyen, çok soğuk veya kuru olmayan ortamlardaki iĢleri tercih etmelidir.

Eğer ağır iĢ yapmak zorunda bırakılırlarsa, sinir ve kemik hastalıkları, kilo kaybı ve kabızlık yaĢayabilirler. Zihinleri ve vücutları kırılgan olduğu için onlara nazik davranılmalıdır.

Pitta Pitta tipleri ortalama boy ve yapıda olurlar; kan dolaĢımları iyi, elleri ve ayakları sıcaktır. Hızlı ve güçlü bir sindirim sistemleri vardır. Bu sayede çok çeĢitli yiyecekleri yer ve bu yüzden kilo almazlar. AĢırı ısınmamak için sürekli olarak serin içecek ve yiyeceklere ihtiyaç duyarlar. Yiyecekleri iyi kaliteli dokulara çevirme yetenekleri olsa da, vücuttaki 51

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

toplam dönüĢüm oranı çok yüksek olduğu için bazen fazla enerji tüketerek çok yorulabilirler.

Pitta tiplerinin cildi yumuĢak, yağlı ve kadife gibidir. Erken yaĢlarda saçlara ak düĢme veya kelleĢme eğilimi vardır.

Gözleri keskin, nüfuz edicidir. Vücutlarının köĢeli, çıkıntılı bir Ģekli vardır. ÇalıĢma kapasite ve güçleri ortalamadır.

Hemen sinirlenen tipler olmasa da, önlerine çıkan engeller canlarını çok sıkabilir.

Pittalar çabuk kavrarlar, algıları açıktır ve zekidirler. SeçmiĢ oldukları alanda genelde iyi bir bilgileri olur. DoğuĢtan liderdirler. Toplumda genelde zengin ve rahat bir konumları olur. Serin bir yerde çalıĢmaları gerekir, güdülerine uygun yaratıcılık gerektiren faaliyetlere ihtiyaç duyarlar.

Kapha Kafa bireylerinin güçlü, kalın bir vücut yapıları, güçlü kas ve iskelet sistemleri vardır. Etleri, kemikleri, saçları, diĢleri iyi geliĢmiĢtir. DoğuĢtun kuvvetlidirler, bağıĢıklık sistemleri kuvvetli, canlılıkları yüksektir. Genelde sağlıklı ve uzun ömürlü olurlar. Sindirim ve metabolizma hızları yavaĢtır, diğer tiplere göre daha az yemeleri ve içmeleri gerekir. HoĢ, derin sesleri vardır ve genelde de hoĢ görünümlüdürler.

Sakin, sessiz bir yapıları vardır, mallara ve insanlara kolay bağlanırlar.

Kafa tipleri ağır ve zahmetli iĢleri yerine getirirler, ama bunun için teĢvik edilmeleri gerekir. Ġnsan iliĢkilerini korumak, insanları bir araya getirmek, baĢka insanlara ilgi göstermek konusunda iyidirler. Uzun dönemli iĢlerde baĢarılı olurlar ve hem aileleri hem kendileri için oldukça mülk biriktirebilirler. Bununla beraber soğuk ve nemli yerlerde çalıĢmamaları gerekir, aksi taktirde enerjileri durağanlaĢır.

Eklem hastalıkları, Ģeker hastalıkları ve kalp problemlerine yol açan obeziteye eğilimlidirler.

52

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR” Yedi Karma Tip

Karma tipler de, genellikle tek doĢa hakimdir; ikinci doĢa da ikincil doĢa olarak kabul edilir. Örneğin bir vata pitta kiĢisinin vata özellikleri, pitta özelliklerine göre daha güçlü ve fazla olacaktır. Son olarak hiçbir tipin hakim olmadığı dengelenmiĢ üçlü doĢa olarak adlandırılan bir tip vardır.

Vata-Pitta Saf Vata tip gibi ince, çabuk hareket eden, arkadaĢ canlısı, konuĢkan fakat daha giriĢken ve keskin zekalıdır. Vatanın aĢırılıklarına sahip olmayıp maymun iĢtahlı ve düzensiz değildir. Güçlü sindirim gücüne sahiptir ve soğuğa karĢı dayanıklıdır. Vata tiplerine göre Pittanın güçlü enerjisine sahiptir. Kolaylıkla bağımlılıklara kapılabilirler ve durağanlığa gereksinim duyarlar.

Pitta – Vata Vata Pittalara göre daha kaslıdır ve ortalama bir beden yapıları vardır. Onlar aynı zamanda hareketlerinde hızlıdır, iyi bir tahammül güçleri vardır, çoğunlukla iddiacıdırlar.

Vata tipinin hafifliğine rağmen, bariz bir Ģekilde yoğundurlar. Güçlü bir sindirimleri ve Vata Pitta‟ya veya Vatta‟ya göre daha düzenli eliminasyonları vardır. Stres altında olduklarında korku ve öfkeyle hareket edebilirler. Bu da onları güvenilmez (tehlikeli), gergin ve katı yapar. Yemek yemeyi çok severler. Hafızaları güçlüdür ve iyi konuĢmacıdırlar. Çok sıcak onları rahatsız eder.

Vata - Kapha Birçok özellikte karĢıt durumların olması nedeniyle bu testlerde en zor tespit edilen tiptir. Genellikle ince bir Vata beden yapısına sahiptirler ve Kafa gibi rahat, sakin tavırlıdırlar. Stres altında olmadıkça sakindirler. Hızlı ve etkindirler. Kafa'nın bugünün iĢini yarına bırakmama özelliklerinin bilincindedirler. Biriktirmeyi ve tasarruf etmeyi 53

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

severler ve soğuktan hiç hoĢlanmazlar. Sindirimleri yavaĢ ve düzensizdir.

Kapha – Vata Vata Kafa‟ya benzerler, fakat yapıları daha sağlamdır ve hareketleri daha yavaĢtır. Onlar da sakindir ve Vata Kafa‟lara göre daha rahattırlar, fakat daha az coĢkuludurlar. Atletik yapıya meyillidirler ve oldukça dayanıklıdırlar. Sindirim düzensizlikleri olabilir, soğuktan Ģikayetçidirler ve mukus oluĢumundan dolayı sıkıntı çekebilirler.

Pitta - Kapha Güçlü bir Kafa beden de Pitta özeliklerine sahiptir. Kafa tipine göre daha kaslı yapıda ve daha iri cüsseli olabilirler.

KiĢilikleri Pitta‟nın etkisi ve eğilimi ile öfkeli ve eleĢtirmendir. Kafa tipinin kararlılıklarını gösterirler.

Dayanıklılık ve enerji sahibi olmaları nedeniyle atletler için en uygun tiptir. Asla öğün atlamazlar. Sindirimleri Pitta tipindeyken, hastalıklara Kafa gibi direnirler.

Kapha - Pitta Kafa yapısına sahip, fakat Pitta Kafa‟dan daha ĢiĢman kiĢiliklerdirler. Yüzleri ve bedenleri yuvarlak yapılıdır.

Oldukça yavaĢ hareket ederler ve Pitta Kafa‟dan daha rahattırlar. DeğiĢmez bir enerjileri vardır ve bir Pitta veya Pitta Kafa tipinden daha dayanıklıdırlar. Egzersiz yapmaktan hoĢlanırlar, fakat Pitta Kafa tiplerine göre spor yapmak için motivasyonları daha düĢüktür. Kibirli ve eleĢtirilmeye tahammülsüz olabilirler.

Vata - Pitta - Kapha Tanınması en zor tiptir, çünkü her doĢadan eĢit miktara sahiptir. Uzun bir yaĢama, iyi bir sağlığa ve bağıĢıklık sistemine sahip olma eğilimiyle en dengeli tiptir. Ayurveda uzmanları dengelerini yitirdiklerinde tedavi edilmesi en zor tipin bu tip olduğunu söyler. Oldukça az sayıda gerçek VataPitta-Kafa tipi vardır. Kendini bu tip zanneden kiĢilerde genellikle iki doĢa hakimdir.

54

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

BEDEN DĠLĠ Beden dili kiĢinin; el ve kol hareketlerini, yüzündeki tüm mimikleri, omuz ve boyun salınımlarını, ayak ve baĢ hareketleri gibi birçok hareketi kapsar. KarĢımızdaki insana düĢüncelerimizi, hislerimizi ve anlatmak istediklerimizi göstermek için kullandığımız tüm hareketler "beden dili" olarak adlandırılır. Bu nedenle her insanın doğuĢtan gelen özelliklerine göre farklı bir beden dili vardır ve bu beden dilini kullanım Ģekli birbirinden farklıdır. Beden dili jest ve mimiklerin genel anlamda incelenmesi anlamına geldiğinden, kiĢinin yaptığı tüm hareketler beden dilinin bir yansıması olarak algılanabilir. Ġnsanların iletiĢim kurarken yüzlerindeki kas hareketlerinin tamamı mimik, el ve kollarla yapılan diğer tüm vücut hareketleri de jest olarak olarak adlandırılır. Buna göre mimik ve jestlerin biraraya gelerek bir bütün halinde kiĢinin iletiĢim kurmasını sağlamasına da beden dili denmektedir.

Beden dili insanların büyüdüğü coğrafyaya ve sosyal çevresine göre değiĢir. Birçok farklı etkenle Ģekillenen beden dili, kiĢinin içerisinde büyüdüğü ve birlikte vakit geçirdiği insanların hareketlerine göre değiĢim gösterir.

Kadın ve erkek arasında genel olarak bir beden dili farklılığından söz edilemese de, kadınların yaptığı bazı hareketlerin erkekler tarafından da yapılması çoğu durumda hoĢ karĢılanmaz ve bu nedenden dolayı bazı özel hareketler beden dilinde küçük farklılıklar oluĢturabilir. Örneğin uzun saçlı bir kadının saçlarını parmağına dolaması normal bir hareket olarak algılanırken, uzun saçlı bir erkeğin aynı hareketi yapması feminen bir davranıĢ olarak adlandırılabilir.

55

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Tiyatro ya da sinema ile profesyonel olarak uğraĢan insanların toplum önünde kullandığı beden dili birbirine benzese de, farklı kültürlerde yaĢayan insanların beden dili kullanımı farklıdır. Örneğin Ġtalyanların insan, yemek, tablo, gösteriyi beğendiğini göstermek için kullandığı bir el hareketi, bizim toplumumuzda küfür olarak algılanabilen beden dili hareketlerinden biri olabilir. Bu nedenle kültürel farklılıklar da beden dilinin geliĢimi ve algılamayı etkilemektedir.

DĠKSĠYON Diksiyon; kelimeleri, duyguları ve düĢünceleri en iyi Ģekilde anlatma olarak tanımlanabilir. BaĢka bir deyiĢle sözü uygun söyleme sanatıdır. Duygu ve düĢüncelerimizi en iyi, en anlaĢılır biçimde ortaya koyabilmek için sözcüklerin seçiminden, sesimizi ayarlamaktan, vurguları doğru yerlere koymaktan, heceleri ayırmadan konuĢmaktan; vücut dilini katmaya kadar bir bütündür. Öncelikle duygu ve düĢünceleri en iyi Ģekilde ifade edebilmek için vücudun bir araç olarak kullanılması gerekir. Ġyi bir diksiyon oluĢturabilmek için önemli faktörlerden biri, zengin bir kelime dağarcığına sahip olmaktır. Duygularımızı, düĢüncelerimizi kısacası kendimizi en iyi Ģekilde anlatabilmek için doğru kelimeleri seçmek, doğru kelimeleri seçtikten sonra yanyana getirebilmek çok önemlidir.

Bunları doğru bir ses tonuyla pekiĢtirmek ve gerekli yerlere vurgu yapmak da bir o kadar önemlidir. Cümlelerin uzunluğu ve kısalığı da, diksiyon kapsamına girmektedir.

Bazen anlatmak istediklerimizi çok uzun Ģekilde ifade etsek bile,önemli olan jest ve mimikleri düzgün kullanarak, doğru bir diksiyonla konuĢmaktır.

56

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR” Diksiyon Eğitimi

ÇeĢitli kurslarla ve eğitimlerle konuĢma sanatının eğitimi alınabilir. Alanında uzman eğitmenlerin yapabileceği ciddilikte olan bu eğitim çeĢitli dallara ayrılır.Ve öğrencilere düzgün konuĢma ve ifade tarzlarının incelikleri öğretilir.

Amaç öncelikle kiĢilerin diyaframlarını kontrol etmelerini sağlamak, ses çıkıĢ kaynaklarını ve nasıl kullanmaları gerektiğini öğretmektir. Sonrasında ses tonu ayarlama ve vurgulama konuları incelenir. Öğrencilerin kelimeleri jest ve mimiklerle anlamlandırmaları sağlanır. KonuĢurken akıcılık, doğru bir üslup kazandırmak amaçtır.

Diksiyon Eğitiminin Faydaları Doğru ve eksiksiz konuĢmak için alınan diksiyon derslerinin kiĢilere düzgün konuĢmanın yanında pek çok faydası bulunmaktadır. Sesini ve bedenini olması gerektiği gibi kullanan bireyler yetiĢtirmeyi amaçlayan eğitimlerin diğer faydaları ise; - Doğru nefes alıp vermeyi, - Tonlama ve vurgu kurallarını, - KiĢinin iletiĢim becerilerini geliĢtirmeyi, - Sesin nasıl etkileyici bir biçimde kullanılacağını , - Oyunculukta ses kontrolü, doğaçlama rahatlığı sağlamayı, - Hitabet gücünü geliĢtirmeyi, - Topluluk önünde konuĢurken heyecanı kontrol etmeyi öğretir.

57

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

DĠKKATĠ GELĠġTĠRME Öğrenmenin ilk ve en önemli Ģartı dikkat etmektir.KiĢi, dikkatini uzun süre toplayabiliyor ve odaklayabiliyorsa okuma becerisini geliĢtirir.

Dikkat olmadan öğrenme gerçekleĢemez. Çünkü öğrenilmesi gereken konuya, öncelikle odaklanmak gerekir. Odaklanma olmayınca bilgilerin belleğe ulaĢması mümkün olmaz. Bu da öğrenmeyi engeller.

Bir sınav düĢünün ki; tam 3 saat sürüyor ve sınava girenlerden 3 saat boyunca aktif bir zihin isteniyor.

Günümüzde uygulanan merkezi sınavlardaki soruların birçoğu dikkati ölçmektedir. Sorunun cevabı bir cümle içinde, paragraf içinde ya da grafik halinde verilir.

Burada gözden kaçan bir rakam ya da bir sözcük cevabın yanlıĢ bulunmasına neden olur. Bu nedenle gerek ders çalıĢırken gerekse sınavlarda soruları okurken dikkati toplayarak odaklanmak gerekir.

Her bireyin zaman zaman dikkat süresi düĢebilir. Ayrıca çok dikkatli olan bazı kiĢiler belli bir süreden sonra çok dikkatsiz olabilmektedir. Bu noktada söz konusu dikkat eksikliğini “Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu”ndan ayırmak gerekir. Çünkü doğuĢtan var olan Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun dıĢında, dikkati olumsuz etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Örneğin sürekli yapılan bazı eylemlerin dikkat süresinin düĢmesinde rol oynadığına iliĢkin veriler bulunmaktadır. Uzun süreli televizyon seyretmek, bilgisayar oyunları oynamak, dikkat kalitesini bozan önemli etkenlerdendir.

Bu eğitimin sağlayacağı yararları özetle Ģöyle sıralayabiliriz: - Varlıkları ve iĢlevlerini tanıyarak çevresiyle ilgili farkındalık düzeyi artar, 58

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

- Dikkat süresi artar ve böylece akademik çalıĢmalarda dikkatini devam ettirir, - Benzerlik ve farklılıkları ayırt eder, - Parça bütün iliĢkisini kavrar, - Varlıkları biçimlerine ve iĢlevlerine göre sınıflandırır.

Böylece gruplama yeteneği geliĢir, - Muhakeme ve iliĢkilendirme yetisi geliĢir, - Dinleme becerisi artar, - El göz koordinasyonu desteklenir, - Görme alanını daha etkin kullanır, - Psikomotor geliĢimi desteklenir, - Birden çok zeka alanı pekiĢir, - Görsel hafızası ve algısı geliĢir, - Çok yönlü düĢünme becerisi kazanır, - Ayrıntılara dikkat eder, - Yaratıcılığı geliĢir, özgüveni yükselir.

Bu çalıĢma tam da bu yüzden; konsantrasyonu en üst seviyede tutmayı sağlamak amacıyla hazırlanmıĢtır.

EFT POGRAMI EFT‟nin ilkeleri binlerce yıllık doğu tıbbına dayanır.

Teknik akupunktur ve akupresur yöntemlerinden yola çıkılarak geliĢtirilmiĢ ve en kolay uygulama Ģekline kavuĢturulmuĢtur.

Bedenimiz, enerji yaĢam kaynaklı çalıĢır. Kanallar yoluyla dağıtılan enerji, organlar ve tüm sistem tarafından kullanılır.

Enerjinin sürekli ve düzgün aktığı zamanlar bizim her bakımdan sağlıklı olduğumuz zamanlardır.YaĢadığımız travmalar ve bastırdığımız duygular enerji kanallarında tıkanıklıklar ve aksamalar yaratır. EFT bunların yüzeye çıkarılıp giderilmesi için geliĢtirilmiĢtir.

59

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

YaĢadığımız olumsuz bir olayın ya da bir travmanın bizde oluĢturduğu negatif düĢünce, bedenin enerji kanallarında saklandıkça bedensel ya da psikolojik acı yaĢanır.

Günlük yaĢanan olaylar ,bu olumsuz düĢünce veya anıları; yani bedenin enerji sisteminde aksaklıkları tetikler ve yüzeye çıkarır. Bu da bedensel veya psikolojik acı olarak algılanır.

Deneyimlemekte olduğumuz tüm olumsuz duyguların nedeni, bedenin enerji sistemindeki aksaklıktır. Duygusal ÖzgürleĢme Teknikleri ile olumsuz duyguya odaklanıp, bu aksaklığı yüzeye çıkardıktan sonra enerji kanallarımızın uç noktalarına kısa vuruĢlar yaparak kanallardaki aksamalar ortadan kaldırılır. Enerjinin düzgün akıĢı sağlanır.

Böylece olumsuz duygularınız tamamen ortadan kalkar, yaĢama devam etmek kolaylaĢır.

EFT, bize sunulmuĢ paha biçilmez bir armağandır. EFT‟nin baĢarı oranı, ortalama %90′dır.

EFT’nin Özellikleri Hızlıdır : Bir çok eski ya da yeni duygusal sorun bir saatten az bir sürede tamamen iyileĢir, en inatçı tıkanıklıklar bile bir ay içinde sorun olmaktan çıkar.

Etkili ve kalıcıdır : Ömür boyu baĢa çıkılamamıĢ korkular, takıntılar, derin üzüntüler bütünüyle ortadan kalkar.

Kalıcı iyileĢme sağlanır.

Yumuşak ve naziktir: Sadece parmak uçları dokundurularak yapılır.

Güvenlidir : Bedende çekme, itme, döndürme yapılmaz, iğne batırılmaz, tablet ya da kimyasal herhangi bir madde alınmaz. Bu yüzden hiç bir tehlikesi yoktur. Özeldir : Uzun terapi seanslarında tüm yaĢamımızı anlatırız.

EFT‟de ise halletmek istediğimiz soruna odaklanmamız yeterlidir, sorunu anlatmamız bile gerekmeyebilir.

60

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Kolaydır : Öğrenmesi ve uygulaması kolay ve basittir, yöntemi kullanacak kiĢinin psikoloji ya da tıp eğitimi alması gerekmez.Kendi kendine ve her tür sorun için uygulanabilir.

Yeni sorunlara yol açmaz : GeçmiĢimizde yaĢadığımız olayların acısını tekrar yaĢamamız gerekmez. Bir çok psikolog aylar, hatta yıllar süren terapilerin yeni sorunlar getirdiğini, suçluluk, piĢmanlık, kendine dönük öfke vb duygular yarattığını kabul etmektedir. Soruna bağlı olarak baĢarı oranı %85-97 arasındadır.

EĞĠTĠMCĠNĠN EĞĠTĠMĠ Eğitimcinin eğitimi günümüzde yönetim kademelerinde görev yapan ve bir üst düzeye yükselmek isteyen tüm çalıĢanların katılması gereken bir eğitimdir.

Eğiticilik yetkinliğinin geliĢtirilmesi yönetici ve yönetici adayları için ilk sefrede doğru ve kalıcı bilgi aktarımını kolaylaĢtırır.

Eğitimcinin eğitimi programına katılan yönetici ve yönetici adayları kurum içerisinde yaĢanan problemlerin çözümünde eğitim ile etkin sonuçların nasıl yaratılacağını öğrenmektedirler.

Organizasyonlarda çalıĢanların eğitimi, özenle ele alınması gereken çok boyutlu bir süreçtir. Ġyi planlanmayan; uygun nitelikli eğitimcinin eğitimi deneyimine sahip olmayan kiĢiler tarafından verilen eğitimler, genelde etkisiz olmaktadır. Öğrenilenlerin iĢ yaĢamına aktarılamadığı bu çalıĢmalar, zaman ve para kaybından öte bir anlam taĢımazlar.

Eğitim süreçlerinin doğru yöntemlerle hazırlanıp yönetilmediği durumlarda, Ģirket içi öğrenme ve geliĢme heyecanı kolayca düĢer. Bu nedenle yöneticilerin yaptıkları iĢi ve personel eğitimini çok iyi bilmesi gerekir. Yöneticiler ekip ruhunu hissettirebilmek için personel profiline hakim 61

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

olmalı; doğru zamanlarda doğru adımları hem kendi adına hem de ekibi adına atabilecek eğiticinin eğitimi donanımına sahip olmalıdır.

Yerinde ve doğru eğitim teknikleri ile yapılan çalıĢmalar; iĢ yaĢamının ayrılmaz bir parçası, sağlıklı büyümenin ve rekabette baĢarılı olmanın temel koĢuludur.

ETKĠLĠ EĞĠTMENLĠK Bir ülkenin sosyal, kültürel ve ekonomik kalkınmasında en önemli unsur, insanın nitelikli olarak yetiĢtirilmesidir. Ġnsanın yetiĢtirilmesinde ise en önemli kiĢiler eğitmenler - öğretmenlerdir.

Eğitim sisteminin baĢarısı nitelikli olarak yetiĢmiĢ eğitmenlere ve öğretmenlere bağlıdır. Nitelikli eğitmenlerin genel kültürü, alan bilgisi ve pedagojik donanımı üst seviyede olmalıdır. Öğretmen, yetiĢtirdiği bireylerin baĢarıları ile toplumu geliĢtirebileceğini vurgulamak için etkili öğretmenlik kavramı sıkça kullanılmaktadır. Burada akla gelen, "eğitmeni etkili kılan nedir?" sorusudur. Etkili öğretmen, sınıfta neyin iyi gittiğinin farkında olan, sınıfta iĢleyen veya iĢlemeyen faktörleri belirleyebilen kiĢidir.

Bilim adamları iyi bir öğretmenin ne yapması gerektiğine cevap aramıĢ ve iyi öğretmeni, güçlü bir akademik yeterliliğe sahip ve konusunu çok iyi bilen kiĢi olarak belirtmiĢlerdir.

Etkili öğretmeni ise öğrencilerine karĢı açık, onlarla iyi anlaĢan, sevecen, anlayıĢlı kiĢilik özellikleri gösteren olarak tanımlamıĢlardır.

62

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

HAFIZA TEKNĠKLERĠ Yapılan araĢtırmalar, hafıza geliĢtirmenin mümkün olduğunu fakat bunun tek bir yöntemle sınırlı olmadığını ortaya koymuĢtur. Hafızanın sahip olduğu kapasiteyi tam anlamıyla kullanabilmesi için her Ģeyden önce beynin diri olması gereklidir. Bu da belleğin zihinsel ve bedensel etkinliklerle desteklenmesi sonucu mümkündür.

Bellek ihtiyaç duyduğu fiziksel desteğe sahip olduğunda, uygun yöntemlerle kapasitesinin tamamını kullanacak düzeye gelecektir.Bunlardan öncelikli olanı; bedenin ihtiyaç duyduğu uykuyu alabilmesidir. Bir diğer nokta ise stresten arınmıĢ olmaktır. Hafıza geliĢtirme üzerinde bitkilerin mucizevi bir etkiye sahip olduğu uzmanlar tarafından belirtilmiĢtir. Ancak bazı hastalarda meydana gelen hafıza kaybının, B1, B12 vitaminleri ve folik asit eksikliklerinden kaynaklandığı ortaya konmuĢtur.

GeçmiĢ yaĢantıları zihinde tutmak ve gerektiğinde ister parça parça ister bütün halinde “geri çağırma” olarak tanımlanabilen hafıza, sanıldığı gibi yaĢa bağlı olarak yavaĢ yavaĢ yok olan bir olgu değildir. Yapılan araĢtırmalar ortaya koymuĢtur ki, doğru yöntemler kullanılarak beynin doğru bağlantıları her yaĢta harekete geçirilebilir.

Yani hafıza, her yaĢta diri tutulabilir. Bunun için öncelikle Ģu Ģartlar sağlanmalıdır: Doğru Beslenme Yapılan araĢtırmalar ortaya koymuĢtur ki hafızayı güçlü tutmanın en etkili yolu doğru beslenmedir. Vitamin, protein, karbonhidrat ve minerallerden oluĢan doğru bir beslenme programı beynin doğru çalıĢmasına, bunun neticesinde de hafızanın geliĢmesine yardımcı olacaktır. Doğru beslenme doğru bir kahvaltıyla baĢlar. Güne kahvaltı yapmadan baĢlamak, performansı düĢürecek, verimi en aza indirecektir.

63

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Uyku Uzmanlar güçlü bir hafıza için uykunun Ģart olduğunu belirtmektedir. Çünkü uykusuz kalındığında bozulan ilk iĢlev bellektir. Uykusuz kalan bir kiĢide görülen en bariz özellik ise unutkanlıktır. Beyin, uyku sırasında enerji depolayarak ertesi güne hazırlık yapar. YetiĢkin bir bireyin hayatındaki verimi artırabilmek için günde 8 saat uyuması gerekir.

BaĢlıca Hafıza GeliĢtirme Teknikleri ÇağrıĢım Tekniği: Çoğu zaman sınavlarda, özellikle çıkması beklenen kelimelerle karĢılaĢılır. Bu kelimeleri akılda tutmak oldukça güçtür. Böyle durumlarda kullanılabilecek en etkili yöntem çağrıĢım tekniğidir. Hayal gücüyle beraber kullanılan bu teknik genelde olumlu sonuçlar verirken, hafızayı da canlı tutar. ÇağrıĢım tekniğinde mümkün olduğu kadar uçuk ve esprili hayaller kurmak, oluĢturduğumuz hayalleri hareketlendirmek, renklendirmek, abartmak, iliĢki kurmak gerekir.

BeĢ Duyuyu Kullanma Tekniği: Hafızayı geliĢtirebilmek için önerilen yollardan biri de beĢ duyu organını yakından tanımak, duyu organlarının neyi ortaya koyduğunu bilerek onlardan yararlanmaktır.

Gruplama: Gruplama süreci belleğin geliĢmesinde etkilidir ve en çok kullanılan yöntemlerden biridir.

AkrostiĢ Tekniği: Bir Ģiirde dizelerin ilk harflerinin yukarıdan aĢağıya doğru sıralanmasına ve anlamlı bir sözcük meydana getirmesine akrostiĢ denir. Sistemde önemli olan; kelimelerin çarpıcı, kelimeler arasındaki bağlantının ilginç olmasıdır. Çarpıcı Bağlantılar: Kelimeler arasında çarpıcı ve ilginç bağlantılar kurarak akılda kalmasını kolaylaĢtırma yöntemidir.

64

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

HIZLI OKUMA TEKNĠKLERĠ Okuma bir tutumdur. Aynı zamanda geliĢebilen ve geliĢtirilebilen bir beceridir. Eğitimciler bugün artık öğrenme sürecinin okumayı öğrenmekle baĢladığını sonra da öğrenmek için okumakla sürdüğünü kabul etmektedirler.

Ancak bunlar farklı beceriler gerektirir. Örneğin birincisi; yani geliĢimsel okuma her sözcüğün okunmasını gerektirirken, ikincisinde yani görevsel okuma da her sözcüğü okumak verimi düĢürür.

GeliĢimsel Okuma, okumanın öğrenildiği aĢamadır. Görevsel okuma ise; okumaya iĢ gördürmek;yani öğrenmek için okumaktır.

Bu aĢamada sözcükleri tanıma üzerinde değil, paragraflardan ve daha uzun parçalardan anlam çıkarma üzerinde yoğunlaĢılır.

Seçmeli Okuma: Bu yöntem kendi içerisinde değiĢik teknikleri kapsamaktadır: Anahtar olarak ele aldığımız belirli sözcükleri bir metinde araĢtırma, metnin önceden bütünüyle incelenmesi (göz gezdirme), yerini bulma ve kaymağını alma tekniğidir.

Hazırlıksız yapılan seçmeli okuma çalıĢmaları, okuyucunun kimi metinler üzerine çok büyük hızla atılmasına; kimi metinleri ise daha ağırdan almasına yol açmaktadır. Oysa okuyucu kendi kiĢisel durumuna, bilgilerine, metinde aradığı Ģeye göre, uygulayacağı tekniklere karar verme gücüne sahip olmalıdır.

Aktif Okuma: Okuma faaliyetinin aktif olarak cereyan etmesi, kavramanın bir baĢka öğesidir. Aktif okumayı bir bakıma, sohbete benzetebiliriz. Tıpkı bir sohbet sırasında karĢımızdakini dinlerken. "Anlıyorum", "Size hak veriyorum" Ģeklinde görüĢümüzü ifade etmemiz gibi; aktif okuma sırasında da yazarın düĢüncelerini aynı Ģekilde değerlendirip, kendi düĢüncelerimizle karĢılaĢtırırsak 65

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

paragrafı daha kolay anlarız. Aktif okumanın önemli bir belirtisi de paragraftaki önemli noktaları seçebilmektir.

Birtakım anahtar sözler, ana fikir olabilecek birinci derecede önemli kısımlar ve zor anlaĢılır cümleler daha dikkatli okunmalıdır. Okurken noktalama iĢaretlerine dikkat edilmelidir. Ġki anlama gelebilecek sözler noktalama iĢaretleriyle doğru olarak anlaĢılabilir, ayrıca yazar vurgulamak istediği birtakım fikirleri bu iĢaretlerle belirtir.

Noktalama iĢaretleri okuma sırasında bizim için sese, vurguya, jest ve mimiklere dönüĢür.

Esnek Okuma: Çoğumuz günlük yaĢamda değiĢik durumlara karĢı, değiĢik tutumlar alırız. Okuma söz konusu olduğunda ise; birçok kiĢi katı bir tutum takınarak eline aldığı tüm metinleri amacı ne olursa aynı hızda ve tarzda olur. Etkin okuyucu ise, her durumda uygun okuma tutumu alabilmelidir. Uygun okuma tutumunu bilmek de esnek okumayı gerektirir. Eğer günlük yaĢamda karĢımıza çıkan yeni bilgilerden gereğince ve uygun Ģekilde yararlanmasını bilmezsek, birçok Ģeyi kaçırır, önemli bilgileri edinemeyiz.

Ayrıca daha az zaman ayırarak yapacağımız okumayı, hem daha fazla zaman harcayarak yapar, hem de okuduğumuz metinden yeterince doyum almayız.Oysa okuma hızını ve yöntemini, okuma amacına, metnin özelliklerine göre ayarlayabilen bir okuyucu en kısa zamanda en çok bilgiyi alabilir.

Her gün değiĢik türden okumalarla karĢılaĢtığımız için, bunlara göre okuma amacımız da, teknikler de değiĢir. Örneğin güne gazete okuyarak baĢladığımızı düĢünelim.

Ancak zamanımız sınırlı ise, sadece baĢlıklara bakar, ilgimizi çeken haberlere de Ģöyle bir göz atarız. Okula gittiğimizde derse girmeden önce, eğer konu anlatacaksak, bildiğimiz Ģeyleri eleyebilmek için göz gezdiririz.

66

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Bildiklerimizi atlar, yeni bilgileri okuruz. Öğleden sonra arkadaĢımız size bir dergi verdi diyelim. Ġlginç bir makale var mı diye dergiyi tararız. Ġlgimizi çeken bir makale bulduğumuzda, yeni bir bilgiye rastlamak için göz atarız.

AkĢam iyi bir film ya da program bulabilmek için gazeteden programları tararız. Yarınki dersimizi hazırlayacaksak; metindeki her Ģeyi okumamız gerekmediği düĢüncesinden hareketle kitabımızın o bölümüne göz atar, elde etmek istediğimiz bilgilere göre, önemli baĢlık ve alt baĢlıkları belirleriz. Konusunu, ana fikir ve ayrıntılarını araĢtırır, önemli kısımlar üzerinde daha fazla zaman harcayarak, ayrıntılar üzerinden daha hızlı geçerek okumamızı sürdürürüz.

Görüldüğü gibi, okuyacağımız malzemenin türüne göre, okuma amacımız ve okuma tutumumuz da farklı olacaktır.

Eğer bunu uygun Ģekilde yapmayı baĢarırsak esnek okuyucuyuz demektir.

Göz Gezdirme: Seçmeli okumanın diğer bir bölümüdür. Göz gezdirme, bir metni okumaya baĢlamadan önce yapılan “göz atma”dan farklıdır. Göz gezdirmede neyi arayacağınızı önceden belirlediğiniz için daha dikkatli bir inceleme yapabilir, daha kısa zamanda amacınıza ulaĢacak bilgileri toplayabilirsiniz.

Göz gezdirmede, yazıdaki ayrıntılar göz ardı edilir. Bu teknikte çok daha az sözcük kümesinin fotoğrafı beyne gönderildiğinden, aradaki boĢluğun beyin tarafından doldurulması gerekir ki; bu da o konudaki becerinin kazanılması ile olur. Göz gezdirerek okuma ile normal okumanındörtte biri gibi bir zaman harcanmakta, bilgilere daha hızlı ulaĢılmaktadır.

Göz gezdirme, bir okuma değildir. Gözlerin satırlar üzerinde koĢması ve yalnızca aranılan bilgilerin bulunması için uygulanan bir yöntemdir.

67

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Tam okumada akıl ve gözün birlikte ilerlemesi önemli iken, seçmeli okumada göz; aklın ardından gelir, daha sonra sözcükleri yakalar, düĢünceyle verilmiĢ bilgileri izlemekle yetinir. Ancak bu yavaĢ okuyuculardan gözlendiği gibi, önce gözün sözcükleri bulması sonra aklın pasif bir Ģekilde bu sözcükleri kaydetmesi ve incelemesi Ģeklinde yapılmaz.

Seçmeli okumada sorular belirlendiği için düĢünce aktiftir.

Gerçekten seçmeli okumada düĢünce önden ilerler ve bu durum çok zaman kazanmayı sağlar. Böylece bütün yararsız aracılıklar, ayrıntılar uzaklaĢtırılır, hızla esasa gelinir.

Tarama Tekniği: Bu tekniğe "tarama tekniği” de diyebiliriz.

Hemen hemen tümü okumalarda uygulanabilen bu teknikle bir metnin tamamını okumak söz konusu değildir Ele aldığımız metinde sorduğumuz soruya yanıt olan kısımların dıĢındaki bilgilerin hiçbirisi ile ilgilenmeme ve sadece sorunun yanıtının nerede olduğunu bulmaktan ibarettir.

Böylece konu üzerinde dikkati yoğunlaĢtırmak mümkün olabilir .Seçmeli okumada belli bir konu üzerinde ileri sürülen görüĢleri yakalamada bu teknik çok önemlidir .

Kaldırım boyunca sıralanmıĢ bir yığın taĢıt içinde kendi arabanızı bulmak için her taĢıtı ayrı ayrı inceler misiniz?

Arabanız sizin için bildik geldiğinden bir anda gözünüze çarpar. Gözlerimizin altındaki metinde de durum aynıdır.

Dikkatiniz uyarıldıkça tüm sözcükler birbirine benzer görünürler. Aklınızı sıkıca uyardığınız zaman ise, gözleriniz ihtiyacınız doğrultusunda seçici davranacaktır.

Yerini bulma tekniğinde de önce neyin arandığının bilinmesi gerekir. Bir baĢka deyiĢle anahtar olacak sözcük ve cümlecikler akılda tutularak hızlıca metnin sayfaları üzerinde göz gezdirilir. Bu teknikte “önceden düĢünme” çok önemlidir. Önceden düĢünme sonucu varılan karar ve sözcükler belirlendikten sonra akıl, dikkatli ve uyarılmıĢ durumda olur.

68

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Aranılan Bilgiyi Bulma Tekniği: Bu teknikte gözler etkin bir Ģekilde kılavuzluk eder. Bir metni bu teknikle gözden geçirirken önemli yerler görülür, diğer yerler atlanır. Anahtar sözcükler aracılığıyla gözümüze çarpan önemli kısımlar için sayfa kenarına bir iĢaret konulur. Böylece amaca çabuk ulaĢılıp, aranan bilginin yeri sabitlenmiĢ olur ve geri dönüĢlere ihtiyaç duyulmaz.

Kafanızda arayacağınız konuyu belirlediniz. Ancak metinde yerini nasıl bulacaksınız. Bu, her zaman kolay olmamaktadır.

Farklı durumlarda, farklı yollar izlenmektedir. ġöyle ki; İçindekiler: Bilimsel eserlerin giriĢinde genellikle ayrıntılı bir “içindekiler” sayfası bulunur. Ġçindekiler sayfasında konu baĢlıkları ve alt baĢlıklar yer aldığından gerekli bilgilere çabucak ulaĢılmaktadır. Aranan konu bu baĢlıklar arasından bulunur, karĢısındaki sayfa numarasından, okunacak yerin hangi sayfalar arasında olduğu belirlenir. İndeks: Bazı kitaplarda baĢlık ve alt baĢlıkların yanı sıra “indeks” bölümü bulunur. Genellikle kitabın sonunda yer alırlar. Kitapta geçen önemli konu ya da sözcüklerin yerini belirten sayfalarını gösteren bir dizin hazırlanmakta ve yerleĢtirilmektedir. Ġndekste önemli konu ve sözcüklerin yer aldığı her bir sayfanın numarası tek tek verilmektedir.

Böylece okuyucu sözlükte olduğu gibi aradığı konuyu kolayca bulabilir.

Ancak, eğer bir yapıtta ne içindekiler tablosu ne de anahtar sözcükler indeksi bulunmuyorsa, en doğru davranıĢ, bir ya da iki “aranan sözcüğü” akılda tutarak hızlıca kitabı gözden geçirmek, aranan sözcüklerin bulunduğu cümlelerin altını çizmek ve yazarın burada anlattığı düĢünceyi kısaca sayfa kenarına not etmektir. Tüm kitap gözden geçirildikten sonra not alınan yerler okunmalı ve nerede soruna daha iyi yaklaĢılmıĢ veya nerede konu daha iyi ele alınmıĢ, bunun belirlenmesine gidilmelidir.

69

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Seçmeli okumada ustalaĢmıĢ okuyucular tarafından uygulanan bir diğer yöntem de sayfa kenarına not edilen bilgilerin unutulmaması için, gerekli alanların yapıtın baĢ ve sonundaki bir boĢ sayfa üzerine düzenlice yazılmasıdır.

Böylece aranan sözcüklerin ve bu sözcüklerin hangi sayfalarda olduğunun gösterildiği bir çeĢit kiĢisel indeks oluĢturulmuĢ olur.

KiĢisel indeks oluĢturma iĢi sadece özel bir kitap ve dergi için yapılmaz. Aradığımız konu ili ilgili birden fazla yazarın ne dediği, bu sorunu nasıl ele aldığı, kitabın nerelerinde geçtiği gibi bilgileri içeren indeks de hazırlayabilirsiniz.

Böylece aradığınız konu ile ilgili birden fazla yazarın yaklaĢımını bir araya getirmiĢ olursunuz. Hatta her bir yazarın konuya iliĢkin farklı buluĢlarını da not edebilirsiniz.

Eş Anlamlılar ve Benzerlikler: Taradığınız metin, aradığınız konuya uygun olduğu halde aranan sözcük ile karĢılaĢmayabilirsiniz. Bu; yazarla sizin aranızdaki dil bilgisi ve kullanılan sözcük farklılığından kaynaklanabilir. Ya da siz çok az kullanılan bir sözcüğü anahtar olarak seçmiĢsinizdir.

Böyle durumlarda aradığınız sözcüğü metinde bulmanız güçleĢir.

Kaymağını alma tekniğinin temel ilkesi, metnin bütününe zarar vermeksizin okunan sözcük sayısının azaltılmasıdır.

Seçmeli okumanın açıklamasında ve bununla ilgili çalıĢmalarda bir metinde anlam yüklü sözcüklerin önemini ve ayırt edilmesini öğrendik. Artık dikkatlice okunması gereken “Anahtar Cümleler” ile Ģöyle bir okunacak veya atlanacak ayrıntı yüklü cümleler arasında bir seçim yapmayı biliyoruz.

Yine vurgulamamız gerekir ki, bu seçme yeteneği eriĢilmesi güç olmakla birlikte, alıĢtırmalar ve sürekli çalıĢmalarla kazanılabilir.

70

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Kaymağını Alma Tekniği: Kaymağını alma tekniğinde söz konusu olan yüzeysel bir okuma değildir. Anlama çabalarını çabuklaĢtırmak ve artırmak amacıyla, gereksiz olan yerleri atlama ve azaltma söz konusudur. Hızlı ve yavaĢ okuyucular arasında yapılan incelemeler; hızlı okuyan ve kaymağını alma tekniğini iyi uygulayan öğrencilerin, kavrama puanının yavaĢ okuyuculardan daha ileride olduğunu göstermektedir.

Zira hızlı okuyucular önemli yerleri yavaĢ okuyarak sindirmiĢ, ayrıntıları atlamıĢlardır.

YavaĢ okuyan öğrenciler ise, öğrenememek, hatırlayamamak korkusuyla önemsiz ayrıntıları bile yavaĢ okumuĢlardır. Bu incelemelerden de anlaĢılacağı gibi kaymağını alma tekniği, metnin yüzeysel okunması değil aksine kavramayı artıran bir tekniktir.

Kaymağını alma tekniğinde ustalaĢmak için çalıĢmalara gazete haberleri ile baĢlayınız. Okunması gerekli olan yerlerin altını çiziniz, diğer kısımları atlayarak okuyunuz.

“Kavramanızda eksilme oldu mu?”, “Önemli bir Ģey kaçırdınız mı?”, kontrol ediniz. Bu bize kaliteli bilgi sağlar.

Ancak, bu bilgi tam okuma için ayrılan zamanın yarısı, hatta dörtte biri gibi kısa sürede sağlanır.Kaymağını alma tekniğinde ustalaĢmak için aĢağıdaki üç temeli kural uygulanmalıdır.

Metnin hızlıca ana fikrini bulmak, Önemli cümleleri derinlemesine okumak, Ayrıntı cümlelerinin üstünden hızlıca gitmek.

Bir Metnin Ana Fikrini Bulma: Açık yazılmıĢ bir metinde yazar genellikle ana fikri daha ilk paragraftan itibaren sergilemeye baĢlar. Son paragrafta da sonucu özetler. Daha önce “dikkat noktaları” olarak belirttiğimiz bu iki baĢ ve son nokta, metnin temel düĢüncesini hızlıca kavramanızı sağlar.

Ana fikir eğer birinci paragrafta yer almıyorsa, hemen ikinci paragrafa geçerek ana fikri orada arayınız.

71

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Eskiden yazarlar daha ilk paragrafta temel düĢünceye girmezdi. Ancak son zamanlarda yazarlar daha sistematik bir sıra izleyerek, ana fikri kısa zamanda bulmanıza yardımcı olmaktadırlar. Yazarın temel düĢüncesinin ikinci, üçüncü, hatta dördüncü paragrafta açıkladığı durumlarda, hızlı okuyucu belirli iĢaretlerden; örneğin metnin konusu, baĢlığı vb. yararlanarak, temel düĢünceyi hızlıca bulmayı becerebilir. Metnin çok daha karmaĢık olduğu durumlarda temel düĢünceyi bulmak için her paragraf üzerinde bağlanıp kalmadan sayfa sayfa göz gezdirmelidir.

Sonuç olarak, bir metnin temel düĢüncesini hızlıca bulmak istiyorsak çabuk gitmek ve gözden geçirirken oyalanmamak koĢuluyla gördüğümüz bütün tekniklerden yararlanabilirz. ġüphesiz “tam okuma” söz konusu olduğunda uygulanacaklarla “seçmeli okuma”da uygulanacak olanlar aynı değildir. Örneğin tam okumada en çok sakınılması gereken sözcüklerin azaltılması, seçmeli okumada en yararlı yöntemdir. “Kaymağını alma”da gözler dikkate davet edildiği hey yerde dolaĢırlar.

Anahtar sözcük, bakıĢları bir noktada saptayıncaya değin bu dolaĢma sürer. Saptama olunca da gözler sıkıntısızca bu noktaları derinliğine okur. Önemli Cümleleri Derinlemesine Okumak: Kaymağını alma tekniğinde hız, tek etmen değildir. Anlama süresi de önemlidir. Bir metin kendisine gerçek anlamı veren önemli cümlelerden oluĢmuĢtur. Önemli cümleleri okuduğumuzda onları anlamak için yeterli zaman ayırmalıyız. Okuduğumuz metnin konusu ilgimizi çektiğinde metindeki önemli cümleleri bulmakta güçlük çekmeyiz. Örneğin bir araĢtırmacı, konusuyla ilgili bir kitabı eline aldığında, zamanı da sınırlı ise, kitabın tümünü okumaz, özellikle ayrıntıları ve daha önceden bildiği noktaları bir 72

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

yana bırakır ve kendisi için önemli olan bilgilerin olduğu yerleri “içindekiler”den bulur. Bu bölümleri dikkatle kur. Bu davranıĢ, bir metnin önemli kısımlarından bilgi almak, yani kaymağını almak söz konusu olduğunda oldukça uygundur. Önemli kısımlarda “tam okuma” yapılmalıdır. Kalanı için genel düĢünceyi yakalayabilmek amacıyla birkaç önemli sözcük yeterli olur. Yani “seçmeli okuma” yapılmalıdır.

Dikkatin düĢünceyi elinde tutması ve yönlendirmesi sayesinde, kaymağını alma tekniği ile okuma, tam okumada olduğu kadar yeterli ve kaliteli bilgiyi biz sağlar.

Ancak, bu bilgi tam okuma için ayrılan zamanın yarısı, hatta dörtte biri gibi kısa sürede sağlanır.

Ayrıntıları Hızla Geçme: Önemli cümleler, tamamlayıcı bilgileri içeren cümlelerle çerçevelenmiĢtir. Metnin ana düĢüncesini öğrenme açısından bu tamamlayıcı bilgiler ikinci derecede önemlidir. Bunları içeren cümleler de ikinci derecede ele alınmalıdır. Bu tip cümleler, bir fikirden dirine geçiĢi kolaylaĢtırmakta, çevreledikleri önemli cümlelerin anlamlarını desteklemektedirler. Bazıları gerçekten anlamı tamamlarken, bazı hatırlatmalarda bulunarak okumaya akıcılık vermektedir. Tam okumada, bu cümleler metnin ana cümleleri arasında tampon görevini görmektedir. Akıl bu cümleler okurken oyalanır, dinlenir ve rahatlar. Ancak bu cümlelerin tehlikesi de vardır. Ayrıntıları okurken akıl metnin dıĢına çıkabilir. BaĢka düĢünceler dalabilir. Bir baĢka deyiĢle ayrıntı içinde kaybolabilir.

Seçmeli okumada, bu cümleler atlandığında, okunmadığında, akıl sürekli olarak ana düĢünceye yönelmekte, onu kavramaya, özümlemeye çalıĢmaktadır. Bu tür okumada ayrıntılar okuma zamanının dıĢındaki zamana bırakılır, istenirse okunur. Çünkü, metnin temel düĢüncesini öğrenmiĢsek, ayrıntıya her zaman dönebiliriz.

73

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Ancak yine de ayrıntılar arasında bir hiyerarĢi kurulabilir.

Bazı ayrıntılar diğerini göre daha önemli olabilir.

Bazılarının ise gerçekten önemi yoktur.Bilginin hızla çoğaldığı çağımızda hızlı okuma tekniklerini öğrenmek neredeyse zorunlu bir hale gelmiĢtir. Hızlı okuma tekniklerini öğrenmek ve kullanmak yazılı materyalleri hem daha hızlı okumanızı, hem de daha fazla anlamanızı sağlamaktadır.

HĠPNOZ PROGRAMI Hipnozun genel olarak kabul gören tanımı Ģudur: Hipnoz, bir araĢtırmacının, klinik tedavi uzmanının ya da hipnozcunun bir kiĢiye duyum, algı, düĢünce, his ya da davranıĢlarında değiĢiklik yaĢayacağını telkin etmesidir.

Hipnoz herkese uygulanmaz. Daha doğrusu herkes hipnoz olamaz. Televizyonlarda veya sahne gösterilerinde hipnozun oldukça kolay bir Ģekilde gerçekleĢtiği imajı verilse de, bu uygulama herkeste baĢarıya ulaĢmaz. Sonucun baĢarıya ulaĢması, kiĢinin hipnoza olan hassasiyeti ile doğru orantılıdır. Örneğin üniversite öğrencilerinin % 40‟ının hipnoza olan hassasiyeti düĢüktür.

Yani bu kiĢiler hipnoz edilemezler. KiĢi eğer imgesel telkinlere cevap verebiliyorsa, bu kiĢinin hipnoza olan hassasiyeti yüksektir. Genellikle de hipnoz, bu kiĢiler üzerinde uygulanır.

Bireyin hipnoza olan hassasiyeti birtakım ölçekler ile ölçülür.

En bilinen ve kullanılan ölçek Stanford Hipnoz Hassasiyet Ölçeğidir. Bu testte bireye hem basit hem de zor görevler telkin edilir. Bu testten yüksek puan alan bireyler genellikle hipnoza karĢı yüksek hassasiyet gösteren kiĢilerdir.

Hipnoz etme aĢamaları için birçok sıralama bulunsa da genellikle hipnozcular Ģu sıralamayı izler: 74

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

-

Ġlk olarak hipnozcu ile hipnoz edilen arasında güçlü bir güven bağı oluĢturulmadır. Bu, kiĢinin kendini rahat hissetmesini sağlar.

Hipnoz genel anlamda belirli bir nesneye ya da objeye odaklanmak olarak tanımlandığı için ikinci aĢamada hipnozcu, kiĢiden bir sese, bir nesneye ya da bir görüntüye odaklanmasını telkin eder.

Hipnozcu, kiĢiye hipnoz esnasında rahatlayacağı, uykulu hissedeceği ya da havada süzülüyor gibi hissedeceğine dair Ģeyler söyler.

KiĢi hipnoz esnasında uykuda değildir. Yani davranıĢlarının da çevrede olup bitenin de farkındadır. Bu yüzden istediği anda hipnozu durdurabilir. Dolayısıyla hipnozun uzman kiĢiler tarafından uygulandığı takdirde bir tehlikesi yoktur.

Aksine iyileĢtirici özellikleri ortaya konmuĢtur.

Hipnozun Kullanıldığı Durumlar Hipnoz, panik bozukluğun ve fobilerin tedavilerinde, baĢarıyı artırıcı bir faktördür.KiĢilik ve cinsel iĢlev bozukluklarında da yine tedavinin baĢarısını artırıcı bir güce sahiptir. Ağrılı rahatsızlıkların tedavisi esnasında da hipnozdan yararlanılabilmektedir. Bu durumda kiĢide ağrı duyumu azalmaz, ancak ağrının rahatsız ediciliğinin azalması söz konusudur. Bu yüzden ağrı verici diĢ tedavilerinde hipnoz kullanılabilmektedir.

Hipnoz, uyku ile uyanıklık arası değiĢtirilmiĢ bir bilinç halidir. KiĢideki dirençlerin ortadan kaldırıldığı, değiĢime açık bir dönemdir. Hipnoz tek baĢına tedavi edici değildir.

Yapılacak olan psikoterapiler için tedaviye hız kazandıran bir süreci elde etmemizi sağlar.

Hipnoz, tamamen telkinle oluĢturulan bir durumdur ve yine telkinle normale döndürülebilir.

Günümüz Türkiye‟sinde hipnoz tedavi süreçlerinde hak ettigi yeri yavaĢ yavaĢ almakla birlikte; hâlâ suistimale açık bir alandır.

75

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

ĠġARET DĠLĠ ĠĢaret Dili iĢitme veya konuĢma engellilerin, aralarında iletiĢim kurabilmek için el hareketlerini, yüz mimiklerini ve bir bütün olarak vücut dilini kullanarak oluĢturdukları sessiz, görsel bir dildir.Ülkeden ülkeye değiĢen ĠĢaret Dili'nin bölgelere göre farklılık gösteren aksan ve lehçeleri vardır. Ayrıca, Türk ĠĢaret Dili ve Türkçe'nin gramer yapısı olarak birbirinden farklı iki dil olduğunu belirtmek gerekir. ĠĢaret Dili Ne Değildir? ĠĢaret dili, yazılı olarak kullandığımız sembollerin, yani harf Ģekillerinin parmaklar aracılığıyla gösterilmesi ve bunu peĢpeĢe yaparak bir sözcük ifade etmek değildir. Bu yönteme parmakla heceleme denir ve iĢaret dilinin sadece bir bölümünü oluĢturur. ĠĢaret Dili parmak hecelemesinden ibaret değildir. ĠĢaret Dili pandomim gibi bir sözsüz tiyatro değildir. ĠĢaret Dili sadece el ve kol hareketlerinden oluĢmaz. Mimik, yani yüz ifadesi, ve beden hareketleri de bu dilin bir parçasıdır. ĠĢitme engelli çocuğu olan ailelerin, ĠĢitme Engelliler‟in hizmet aldığı kurum ve kuruluĢlardaki personellerin ve iĢitme engelli kiĢilerle irtibat halinde olan; iĢaret dili öğrenmek isteyen herkesin, iĢaret dilini daha kolay öğrenip onlarla iletiĢim kurmalarına yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıĢtır. Böylece ĠĢitme Engelliler ile iletiĢim kuran ve iĢaret dilini öğrenenlerin sayısı arttıkça, konuĢma ve iĢitme engeli olan kiĢilerin toplumla aidiyet bağı kurmaları, özgüvenlerini geliĢtirip toplumda ve sosyal hayatta kendilerine yer bulmaları büyük ölçüde kolaylaĢacaktır. ĠĢiten ve konuĢabilen bireyler iĢaret dili öğrenerek, ĠĢitme 76

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Engelliler‟in önündeki iletiĢim engelini aĢmalarına yardımcı olabilirler. ĠĢaret dilinin bilimsel olarak belirlenmiĢ ana özellikleri Ģunlardır: ĠĢaret dilleri de sözlü diller gibi gramer yapısına sahiptir.

Sanılanın aksine sözlü dillerden daha basit bir yapıda değildir.Her iĢaret dilinin kendine özgü gramer kuralları vardır. Her kavram için kullanılan iĢaretler kullanıcılar arasında ortaktır.Her ülkenin kendi iĢaret dili vardır.Sözel diller ve iĢaret dilleri birbirlerinden etkilense de, farklı yapı ve kullanım içerirler.Diğer dillerde olduğu gibi iĢaret dilinin de kullanımının erken yaĢta öğrenilmesi gerekmektedir.

Ġġ SONRASI YORGUNLUĞUNU YENMENĠN YOLLARI Yorgunluk için genel anlamda bir tanımlama yapmak zordur. KiĢinin günlük aktivitelerine baĢlamak için kendinde yeterli gücü, enerjiyi bulamaması ya da rutin aktivitelerinin bitiminde tükenmiĢlik hissinin geliĢmesi durumudur.Yorgunluk, subjektif , kiĢinin algılaması ile ilgili bir yakınmadır. Bu sebeple kiĢisel farklılıklar gösterir.

Halsizlik, isteksizlik, güçsüzlük, yıpranmıĢlık, sıkıntı gibi tanımlamalar benzer durumu tanımlamak için sıklıkla kullanılır. ĠĢ hayatı içerisinde bizi olumsuz etkileyen bir çok faktör vardır.Özellikle yoğun iĢ temposuna sahip bireyler için bu durum daha da geçerlidir.ĠĢ hayatının dıĢında mesai bitiminde gün içerisindeki stresin ve yorgunluğun etkilerini hissederiz.Bu durum kiĢisel olarak bizi olumsuz etkileyen bir bir hal alır.Bu olumsuzluktan kurtulmak için bazı yollar vardır.

77

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Bu program aracılığı ile gerek psikolojimizde, gerek bedenimizde oluĢan yorgunluğu yenmenin çeĢitli yollarına değinilmiĢtir.

KARĠYER KOÇLUĞU Kariyer nedir? Günümüzde kariyer; bir iĢe ya da mesleğe sahip olmak, kendini etkin ve saygın hissetmek, iyi bir ücret almak diye tanımlanabilir.1970‟li yıllarda genellikle; üniversitede akademik eğitimlerine devam edenlere" kariyer yaptı" denirdi. Genellikle doktorluk, mühendislik gibi meslekler için kullanılırdı.

Yıllar içinde eğitim serüvenimiz; bilgi-görgü-tecrübe kazanımı yoluyla hayata hazırlanma amacı içinde akıp giderken,lise öğrenimine baĢlamamızla birlikte, birden üniversiteye hazırlık, meslek seçimi, kariyer ve para kazanmanın yollarını araĢtırdığımız bir serüvene dönüĢüverir.

Ya da bir kısım insanlar için ilkokul sıralarından baĢlayan bir, "iĢ hayatı ve para kazanma yarıĢına" baĢlanır. Ġster eğitim sıralarını takip ederek ister temel eğitim sonrası hemen bir iĢe girerek edinilen meslekler ve kariyer arayıĢı ya da hayat mücadelesi bizi iĢ hayatına sokar.

Bireylerin performanslarını arttırarak sıra dıĢı sonuçlar elde etmelerini sağlayan etkileĢimli bir değiĢim; algılama, olumlama, farkındalık ve geliĢim sürecidir.

Profesyonel kariyer koçları danıĢanları ile iĢ ve kariyer konularında birebir çalıĢırlar.

Profesyonel koçluk almanın sonucu olarak da kiĢiler daha sağlıklı hedef belirler, daha aktif olur, daha doğru ve yerinde kararlar verirler ve var olan güçlü yönlerini daha etkili ve net olarak kullanabilirler.YaĢamınızı anlamlı hale getirmek için hedef belirleyebilirsiniz.

78

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Hedef belirlemek kolay bir belirlediğinizde, sizi boğan kurtulursunuz.

iĢ değildir. Hedefinizi sislerden bu sayede

Kariyer Koçluğu; kiĢilere ulaĢmak istedikleri hedefler için yol haritalarını belirlemelerinde yardımcı olan bir süreçtir.

Bunu gerçekleĢtirirken kiĢinin öz değerleri, kiĢilik özellikleri göz önünde tutulur.Kariyeriniz, bir yanda karakteriniz, bir yanda insan iliĢkileri becerilerinize bağlıyken, çalıĢtığınız yer, genel iĢ ortamı, ulusal veya uluslararası ekonomi gibi bireysel kontrolünüzde olmayan etmenlere de bağlıdır.

KĠġĠSEL GELĠġĠM Ġnsanoğlu ham bir maddedir ; iĢledikçe, geliĢtikçe, öğrendikçe o ham madde bir anlam kazanmaya baĢlar. Bu yüzden 6 yaĢındayken okula gider ve meslek sahibi olabilmek için ya bir ustanın yanında ya da bir üniversitede yıllarca kalırız. UzmanlaĢmak için de yoğun bir Ģekilde o konu üzerine çalıĢmaya baĢlarız. KiĢisel GeliĢim Eğitimlerinde Ģu baĢlıklar yer alır: YaĢamda daha mutlu olabilmek, Kendimizi tanımak, Doğru yere kanalize olmak, Zamanı iyi kullanmak, ĠliĢkimizi iyi yönetebilmek, ĠĢimizle ilgili daha doğru ve uygun kararlar alabilmek, Lider olabilmek, Yönetici olabilmek, GiriĢken ve atılımcı olabilmek, Ġçimizdeki cevheri çıkartabilmek, KiĢisel yetersizliklerimizi aĢabilmek için KiĢisel GeliĢim Eğitimi almalıyız. Günümüz, hızlı rekabetin olduğu bir 79

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

zaman dilimi içindedir ve bu zaman diliminde baĢarılı olabilmek için; kendimizi, zamanı, mesleğimizi, hayallerimizi, kiĢileri, mal varlığımızı iyi yönetmemiz gerekir.KiĢisel geliĢim; kiĢinin kendisine "merhaba" demesi ve gülümsemesi anlamına gelir. Bilinçaltı bunu hissettiği anda tüm olumlu deneyimlerini hizmetinize sunacaktır.

Bireyin nitelikleri geliĢtikçe çevresiyle olan etkileĢimi ve iletiĢimi de geliĢir. Bu da hem sosyal yaĢamda, hem de çalıĢtığı kurumda daha verimli ve etkili olması anlamına gelir. Ayrıca iĢ doyumu ve motivasyonu da artar. KiĢisel geliĢim eğitimleri çalıĢanların çok yönlü geliĢimlerine olanak sağlar.

Bu tür eğitimlerin temel amacı, çalıĢanların daha mutlu, verimli ve etkili olmalarını, kendilerini sürekli geliĢtirmelerini sağlamaktır.

Son yıllarda kurum ve kuruluĢlar, çalıĢanların kiĢisel bireysel geliĢim eğitimlerine daha çok önem vermeye baĢlamıĢlardır. Öğrenen ve kendini geliĢtiren organizyonlar iĢ gücünün, en değerli kaynak olduğunu bilmekte ve bunun önemi her geçen gün artmaktadır.

KiĢisel - bireysel geliĢim eğitimleri hem verimliliği sağlamakta; hem de personelin kendisine olan güvenini arttırmaktadır. Bu nedenle kurumlar kiĢisel geliĢim eğitimlerine teknik eğitimlerden daha çok ağırlık vermeye baĢlamıĢlardır. Bu eğitimler çalıĢanları sosyo- kültürel yönden de önemli ölçüde geliĢtirmektedir.

KiĢisel - bireysel geliĢim yolunda ilk adım; kiĢilerin kendisini iyi tanımasından geçer. KiĢi kendini hangi konularda eksik hissediyor; yoğun olarak problem yaĢıyorsa öncelikli olarak o noktaları analiz etmeli ve bu konuda kendini geliĢtirmeye eğilmelidir.

80

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

ĠĢ baĢvurularında kiĢisel - bireysel geliĢim eğitimlerine katılmıĢ kiĢilere öncelik tanınmakta ve bu tür sertifikalar aranmaktadır. Çünkü bu eğitimlere katılmıĢ kiĢilerin daha etkili iletiĢim kurabilen, çevresiyle iĢbirliği yapabilen ve kendine güvenen sosyal bireyler oldukları düĢünülmektedir.

KiĢisel – bireysel geliĢim eğitimleri, hem kiĢisel hem de kurumsal baĢarıyı da beraberinde getirir.ĠĢe baĢvuran kiĢilerin kiĢisel – bireysel geliĢim eğitimi almıĢ olması, Ģirketlerin zamandan kazanmasına ve maddi anlamda büyük bir eğitim maliyetinden tasarruf etmesine olanak sağlar.

LĠDERLĠK Ekipler liderleri ile, liderler ekipleri ile güçlüdür.Yönetici, günü kurtarırken lider âdeta satranç oynar gibi geleceği planlar. Yönetici; çoğunlukla baĢkaları tarafından seçilerek göreve getirilmiĢ, kendisine verilen hedeflere ulaĢmaya çalıĢan kiĢidir.

Lider ise baĢkalarını doğal yönden etkileyen, takip ettiren, onlarda coĢku uyandıran ve vizyon oluĢturarak onları bu doğrultuda harekete sevk eden kiĢidir.Günümüz çalıĢanları yöneticilerle değil, liderlerle birlikte çalıĢmayı tercih ediyorlar. Kurumlardaki sirkülasyonlara bakıldığında, genellikle yöneticinin tutum ve davranıĢları nedeniyle iĢten ayrılma oranlarının yüksek olması bu sebeptendir.Bir yönetici baĢarılı olmak istiyorsa mutlak surette liderlik yetkinliğini geliĢtirmelidir.

Lider yöneticinin becerisi, farklı kiĢiliklerden, farklı uzmanlıklardan, farklı deneyimlerden yola çıkarak farklı iĢ düzeylerinde ekip yaratmaktır.Bunun için, lider yöneticinin bireyleri tanımak kadar grup oluĢum sürecini de bilmeye ihtiyacı vardır. Çünkü sürecin her aĢamasında farklı bir liderlik tarzı gerekebilir.

81

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Yetki; bir makamda bulunmaktan dolayı verilmiĢ olanak ve ayrıcalıkları belirtir. Güç ise; kiĢinin kendinden doğar.

KiĢinin gücü, ancak baĢkaları ile iliĢkiye geçtiği andan itibaren ortaya çıkmakta; güç kullanmadaki baĢarısı bu süreçte karĢısındakini ne kadar etkilediğine bağlı olmaktadır.Lider doğrudan veya dolaylı olarak; diğer bireyleri belli düĢüncelere, davranıĢ ve tutumlara yönlendirmeye çalıĢır. Liderler, diğer insanların peĢinden gitmek istedikleri bireylerdir. Genelde rollerini kolaylaĢtıran kendilerine has yetenek, tutum ve özelliklere sahiptirler.

Bu eğitim programının amacı;kiĢilerin yönetici veya yönetici adayı olarak liderlik becerilerini arttırmak, pratik hayattan alınmıĢ örnekler ve liderlik teorilerinin geliĢimi ıĢığında belli baĢlı liderlik niteliklerinin analizini yapmaktır. Bu program,liderlik yetkinliğinizi geliĢtirmeyi, ekip üyelerinizin daha etkin ve verimli çalıĢmalarını sağlamayı, farklılıkları fırsatlara dönüĢtürmeyi ele alacaktır.

MOTĠVASYON Motivasyon; zihinsel olarak nereye gideceğinizi, ne yapacağınızı ve nasıl bir yaĢam elde edeceğinizi oluĢturmak ve kavramaktır. Yani bilinçli bir Ģekilde karar vermek ve uygulamaktır. Bu mantıkla yola çıkan kiĢi zihinsel olarak verdiği kararı harekete geçirmek için mücadele etme olayıdır.Performansımızı doğrudan etkileyen, davranıĢlarımızın baĢlatılmasını, yönlendirilmesini ve sürdürülmesini sağlayan, bütün kaynaklarımızı amacımız için kullanmamıza yarayan bu itici güç iki Ģekilde sağlanabilir: Ġç Motivasyon: Ġç motivasyon, bizim ihtiyaçlarımız, beklentilerimiz, inançlarımız, onu yapma nedenimiz, zevklerimiz, hedeflerimizdir. Ġç motivasyon, bizim motivasyonumuzdur, bizim değerlerimizi, hedeflerimizi, 82

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

isteklerimizi içerir. Bizi asıl harekete geçirecek olan da budur.

Yaptığımız Ģeyin biz istediğimiz için yapıldığını ve bunun için öncelikle bizim kendimizi motive etmemiz gerektiğini biliriz. Bir Ģeyi kendimiz istediğimiz için öğreniriz ya da yaparız. Bu da insan psikolojisinin en temel hareket noktalarından birisidir.

DıĢ Motivasyon: Adı üzerinde dıĢtan gelen motivasyondur.

Bir iĢi ödül için ya da cezadan kaçmak için yapmamız gibi ya da bizi etkileyen insanların hedeflerini ve isteklerini yerine getirerek onların mutlu olmasını sağlamak gibi. BaĢka bir deyiĢle hazza ulaĢmak ve acıdan kaçınmak, dıĢ motivasyon konusundaki en temel hareket noktamızdır. Görüldüğü gibi, dıĢ motivasyon kiĢinin dıĢından kaynaklanır, çevreden gelen bir pekiĢtirme ya da ödüllendirme ile bir Ģey yapmasını sağlar.

Motivasyonun ġartları Nelerdir?

1. İnanmak: Karar verirken bunu gereçekleĢtirebileceğine kiĢinin inanması gerekir.

2. Özgüven: Kendine inanmak, huzurlu bir aklın anahtarıdır.

Akıl sakinken ve kendinden eminken en iyi Ģekilde çalıĢır.

Güven eksikliği, aslında yararlı hiçbir Ģey üretmeyen olumsuz düĢüncenin ürünüdür. Amaçları gerçekleĢtirmek için gereken bedeli ödemeye istekli olmak gerekir.

3. Gizli Yetenekleri Ortaya Çıkarma: KiĢi; amaçları belirlemek ve o amaçlara ulaĢmak noktasında ciddiyse kendini sınamalıdır. Kendini tanımaya ve nasıl gittiğini değerlendirmeye zaman ayırmalıdır. Kendini dürüstçe yansıtmak yararlı bir iĢtir, ama bu iĢ yapılırken tamamen gerçekçi olmak gerekir ki; aksi halde bu yansıtmanın bir önemi kalmaz.

Motivasyonun Önemi 1.Yönetici Açısından: Yönetici , motivasyon ve insan ihtiyaçlarını anlamanın, organizasyonel hedeflerin ancak 83

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

çalıĢanlarla beraber gerçekleĢtirilebileceği gerçeği açısından öneminin farkında olmalıdır.

Yönetici herkesin aynı özendirme ve teĢviklerle motive olduğu düĢüncesinde bulunma hatasına düĢmemelidir. Eski tip yöneticiler, çalıĢanların çoğunun iĢi sevmediğini zanneder ve çalıĢanların ancak korku ya da parasal ödüllerle motive edileceğine inanırlar. Bunlar kısa vadede motivasyonu sağlayabilir ancak uzun vadede çalıĢanları iĢten bıktırır.

Yöneticinin bu ihtiyaçları bilmesi,davranıĢları analiz edebilmesi ve bütün insanlara benzer olmadıklarının bilincinde olması gerekir.

Yöneticilerin aklında tutması gereken temel Ģey, her davranıĢın bir nedeni bulunduğudur.Yönetici motivasyon konusuyla ilgilenmek zorundadır. Çünkü yöneticinin baĢarısı, astlarını örgütsel amaçlar doğrultusunda çalıĢmalarına; bilgi, yetenek ve güçlerini tam olarak bu doğrultuda harcamalarına bağlıdır. Motive olmayan personelin performans göstermesi beklenemez.

2.ÇalıĢan Açısından: Ġnsanları neyin motive ettiğini bilmek, çevresindekileri, onların hareketlerini, davranıĢlarını anlamayı gerektirir. Bu da insanı gözlem yapmaya ve çevresini tanımaya iter. Birbirini iyi tanıyan insanlar ise aralarındaki problemleri daha rahat çözer, bu sayede iĢ arkadaĢları ve yöneticilerle daha iyi iliĢkiler kurulabilir.

3. Aile Ve ArkadaĢ Çevresi Açısından: Evlilikte, arkadaĢ çevresinde, ebeveyn olarak motivasyon kavramını bilmek; sağlıklı iliĢkiler kurmak ve uyumlu yaĢamak açısından oldukça yararlıdır. Tüm davranıĢlar nedenseldir ve bu nedenleri anlamaya çalıĢmak , bunlar üzerinde yoğunlaĢmak çeĢitli durumlarda ortaya çıkabilecek problemleri tahmin etme, engelleme ya da çözmede yardımcıdır.

Motivasyon, bir iĢe baĢlarken değil, bir iĢe karar verdikten sonraki süreci hızlandırmaya yarar. Bir kiĢi karar verirken motive olmamalıdır.

84

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Kararı verme aĢamasında motive olmak da demotive olmak da kararı olumsuz etkilyerek, yanlıĢ karar verilmesine sebep olur. Bir kiĢi „futbolcu mu olayım, koĢucu mu?‟ gibi karar verme aĢamasındayken değil de, koĢucu olmaya karar verdikten sonra „nasıl daha hızlı koĢarım‟ vb. sorular esnasında motive olmalıdır. Karar verme aĢamasında, motive olunursa, belli bir süre sonra piĢmanlık ortaya çıkabilir. Ġnsanlar motivasyonu çökmüĢken bir olaya denk gelirlerse, o anda olabilecek bir fırsatı kaçırabilirler. Bu da günlük yaĢantımızda „Ģanssızlık‟ olarak ifade edilen durumdur. „Bugün ne kadar Ģanssızım‟ dediğimiz an, aslında motivasyonun düĢük olup da kaçırılan, müdahale edilemeyen fırsattır. Ġnsan her Ģartta ve her olumsuzluğa rağmen motivasyonunu yüksek tutarak iĢ yapabilmelidir. Bir sürü olumsuzluğa rağmen, hedefe giden yolda ne kadar ilerleyebiliyorsa o kadar baĢarılıdır.

Bazı durumlarda, tersine davranıĢ da motivasyonu sağlayabilir. Bir çocuğa „futbol oynama, ders çalıĢ‟ demek yerine; tam tersi bir Ģekilde ' düzenli olarak futbol oyna' denilebilir.

Futbol oynamayı belli bir düzen ve disiplin altına aldıktan sonra oluĢan motivasyon geniĢlemesi, diğer alanlarda da geniĢleme sağlayıp motive olmasına olanak sağlar.

MÜLAKAT TEKNĠKLERĠ ĠĢe alma ve yerleĢtirme sürecinde; doğru iĢe doğru insanın yerleĢtirilmesi, zaman, hizmet ve para kaybının en aza indirilmesi amacıyla, bir mülakatçının sahip olması gereken temel becerileri kazandırmak amacıyla hazırlanmıĢ bir eğitim programıdır.

85

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Mülakat; iĢveren ya da Ģirket yöneticileriyle, iĢe baĢvuran adayın geçmiĢi, kiĢiliği, bilgi birikimi, akademik baĢarıları ve kariyer hedefleri gibi konuları gözden geçirdikleri toplantıdır.

Mülakat süresi, baĢvuran aday sayısına ve Ģirketin iĢe almagörevlendirme politikasına bağlı olarak değiĢebilir. Mülakat, aynı zamanda baĢvuran adayın Ģirketin çalıĢma anlayıĢı, iĢ tanımındaki öncelikleri, yönetim politikası ve yöntemleri konusunda fikir edinmesini sağlar.

Mülakat ÇeĢitleri DavranıĢ Belirleyici Mülakatlar : DavranıĢ Belirleyici Mülakat teknikleri, adayın baĢarı potansiyelini belirlemek amacıyla deneyim ve davranıĢlarının değerlendirilmesine odaklanır.ĠĢ görüĢmelerinde kullanılan oldukça yeni bir yöntemdir. Bu yöntemin temelinde yatan görüĢ, gelecekteki performansın en iyi göstergesinin geçmiĢte aynı ortamlarda gösterilen performans oluĢudur.

Bu yöntem ile iĢte gösterilecek performansın %55 olarak doğru tahmin edildiği söylenmektedir. ĠĢe alma kararlarında nesnel gerçekleri ortaya çıkarır. Geleneksel mülakat anlayıĢından daha fazla inceleme-araĢtırma gerektirir.

Panel Mülakatları : Bu mülakatlar DavranıĢ Belirleyici Mülakatlar ya da Geleneksel Mülakatlar gibidir, ancak, görüĢmeyi yapan kiĢi sayısı birden fazladır. Paneli oluĢturan bu kiĢiler adaya sırayla soru yöneltirler.

Geleneksel Mülakatlar : Bu teknik ile iĢte gösterilecek performans sadece %10 olarak doğru tahmin edilebilmektedir. GörüĢmeyi yapan kiĢi, "biraz kendinden bahseder misin?" gibi genel sorular yöneltir. GörüĢme yapılan kiĢi genel bilgiler verir.

GörüĢme yapılan kiĢiye "X durumunda nasıl davranırdın?" gibi ortama bağlı sorular sorulur, ancak, bunlar kuramsal / varsayımlı örnekler olacağından geçerliliği tartıĢılabilir.

86

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

NEFES TERAPĠSĠ Nefes terapisi, nefes almayı ve nefesin insan sağlığı üzerindeki potansiyel etkisini merkeze alan geniĢ yelpazede tedavi yaklaĢımlarını içerir.

Nefes terapisinin, ortaya çıkardığı yenilenme ve iyileĢme gücü insanlık tarihinin en eski ve en önemli tedavi yöntemlerinden birisidir.

Nefesin insan psiĢesinde oluĢturduğu olağanüstü bilinç durumları; insan sağlığıyla ilgilenen her bilimsel sistem tarafından fizik bedenle, duygu ve düĢünce arasında yaĢamsal bir bağlantı olarak algılanmıĢtır.

Nefes Teknikleri ile bilinci etkilemenin ve fiziksel iyileĢme sağlamanın mümkün olduğu bilindiği için geçmiĢ zamanlardan günümüze dek süregelen birçok spritüel ve mistik gelenekte, nefesin ani Ģekillerle tetiklenmesi ile bilinç açılımları oluĢturulmaya çalıĢılmıĢtır.

Nefes alıĢveriĢ Ģeklimiz yeniden programlanabilir ve solunum kaslarımız yeniden eğitilebilir. Bu yapıldığı taktirde ise yaĢamımız sadece neĢe, canlılık ve enerjiden ibaret olabilir.

Hollywood yıldızları baĢta olmak üzere dünya çapında milyonlarca insanın nefes alıĢ kapasitesini arttırmak için çalıĢmalar yapıyor olmasına ĢaĢırmamak lazım.

Nefes terapilerinin çoğu genellikle genel sağlığı desteklemek ve belirli psikolojik, fiziksel ve/veya ruhsal durumları yönetmek için kullanılır. Genel faydaları arasında stresi azaltması, enerjiyi ve canlılığı artırması ve yoga ve diğer benzer uygulamaların kullanılması durumunda esnekliği artırması sayılabilir. Nefes terapileri aynı zamanda astım, yüksek tansiyon, baĢ ağrısı ve romatoid artrit gibi çok çeĢitli spesifik Ģikayetlerin tedavisinde kullanılmaktadır.

87

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Nefes egzersizleri, bazı çocuklarda astım ataklarını önlemeye ve akciğer fonksiyonlarını geliĢtirmeye yardımcı olmuĢtur.

Nefes terapisi, yorgunluğu, öfke ve düĢmanlık duygularını azaltmaya, bunun yanı sıra yeni kalp ameliyatı geçirmiĢ bazı kiĢilerde kalp problemleri riskini düĢürmeye yardımcı olmak için de kullanılır.

ÖĞRENCĠ KOÇLUĞU Öğrencilerin kendilerini tanımaları, güçlü yanlarını ve yeteneklerini keĢfetmelerini, hedef koymalarını sağlamaya ve kaynaklarını daha iyi kullanabilmelerine yönelik , yol haritası ve eylem planı yapmalarına destek sağlayan hizmettir.

Koçluk kavramı 2000‟li yıllarda Türkiye‟de popülerlik kazanmıĢ bir alandır; özünde bireyin kendi farkındalığını sağlamasına destek olmayı barındırır. Öğrenci koçluğu ya da eğitim koçluğu da, öğrenim yaĢantısı içerisinde, özellikle 13 yaĢından büyük bireylere eğitsel alanda destek sağlamaya yönelik bir hizmettir. Öğrenci koçluğu çalıĢmaları içerisinde: Bireyi tanıma, Öğrenme yöntemlerini ve bireysel özelliklerini ortaya çıkarma, Etkili, sistemli ve verimli çalıĢmayı sağlama, BaĢarıyı engelleyen unsurları ortadan kaldırma, Özgüveni arttırma, Eğitim kurumu, aile ve birey arasındaki uyumu sağlama gibi konular yer almaktadır. Öğrenciyi motive etmeye, baĢarısını fiĢeklemeye yönelik çalıĢmalar, özünde koçluk barındırır; ama bu süreç içerisinde öğrenciyi motive eden Ģeylerin ileriye dönük yarar ve zararları tartıĢılır. Bu anlamda asıl eğitim, koçluk hizmeti 88

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

için, koçun ciddi bir alt yapısı ve bilgi birikimi olması gerekmektedir. Öğrenci koçu, öğrencinin yedi gün, yirmi dört saatinin takipçisi olamaz ve olmamalıdır. Öğrenci ve veli adına karar vermemelidir. Öğrencinin kısa sürede mükemmel bir değiĢim, göz kamaĢtırıcı bir dönüĢüm geçireceği fikrini ona sunmamalı ve bu yalana hem aileyi hem de öğrenciyi inandırmamalıdır.

Bununla birlikte, öğrencinin hazır bulunuĢluluğu, istek ve kararlılığı, ailenin konuya müdahaledeki tutumu ile de doğru orantılıdır.Öğrenci koçunun görevini, öğrenci için sunduklarını, öğrencinin isteklerini, ailenin beklentilerini netleĢtirmek, sınırları belirginleĢtirmek gerekmektedir.

BaĢarı ancak böyle elde edilir.Beklenilen verimi alabilmek için; öncelikle öğrenciyi tanımak amacıyla bazı test ve envanterler uygulanır. Öğrencinin ilgi ve yetenekleri belirlenir. Algılama tipi, mesleki eğilimleri gibi konular açıklık kazanır. Öğrenci ile yapılan görüĢmelerde onun eksik yanlarının da farkına varılır. GörüĢmeler mutlaka raporlanmalı; değerlendirme formları ile desteklenmelidir.

Eksik yönlerin tamamlanması ve baĢarı grafiğinin artması için çalıĢmalar baĢlar, bir takip sistemi oluĢturularak görüĢme günleri ve saatleri belirlenir. O zamana kadar tamamlanması gerekenlere, yapılacaklara öğrenci ile birlikte karar verilir.

KiĢiye özel çalıĢma programı oluĢturularak öz disiplin sağlanmasına yardımcı olunur. Birlikte hareket etmek,ve gerçekleĢmesi mümkün olmayan programlar yapmamak büyük önem taĢır.

89

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Kısa ve uzun süreli hedefler ve bu hedefleri gerçekleĢtirmek için çalıĢmalar yapılır. Öğrencinin günümüzde sıklıkla karĢılaĢılan depresyon, panik atak, DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu), öğrenme güçlüğü, v.b durumları da varsa, uzman psikolog ve psikiyatristiler ile senkronize çalıĢmak ciddi fayda sağlamaktadır.

Aynı zamanda farklı derslere farklı çalıĢma teknikleri, öğrenme ve algı tipine göre çalıĢma, soru çözüm, test tekniği, okuduğunu anlama, bellekte tutma, sınav heyecanını orta seviyede tutma gibi eğitsel içerik taĢıyan pek çok konuda çalıĢmalar gerçekleĢir.

Bu çalıĢmalar içinde eksik noktaları belirlemek için yüz yüze görüĢmelerin dıĢında okul, dershane ziyaretleri ve ev çalıĢmaları da yapılmaktadır.

PERFORMANS KOÇLUĞU Koçluk, bireyi hedeflerine ulaĢtıran, kiĢiye özel, güçlü bir öğrenim ve geliĢim iliĢkisidir. Koçluk iliĢkisinin amacı, danıĢanın kendi belirlediği hedefine koçun desteğiyle ulaĢması ve sorunlarının üstesinden tek baĢına gelmesini öğrenmesidir. Performans koçluğunda danıĢan, belirlediği hedefe ulaĢma sürecinde, kendisinde bulunan becerileri ve yetenekleri keĢfederek bunları; performansını arttırmak istediği alanda kullanır ve kendisi için daha verimli,daha tatmin edici bir hayata kavuĢma yolunda emin adımlarla ilerler. DanıĢan, kendi ve çevresi ile ilgili farkındalığını arttırarak, geliĢim sürecine devam eder ve daha verimli bir hayata kavuĢur. Öğrenme ve geliĢim, sadece koçluk süreciyle sınırlı kalmayıp, koçluk iliĢkisi bittikten sonra da devam eder.

Yapılan bir araĢtırmaya göre koçluğun etkisinin, yedi sene sürdüğü belirlenmiĢtir.

90

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

GeliĢim ve Performans Koçluğu'nun etkili olabilmesi için koç; motivasyon sağlar. KiĢinin endiĢeli ruh halinden daha umutlu ve daha öz güvenli bir ruh haline geçmesini destekler.

KiĢinin kendisi ve çevresiyle ilgili farkındalık elde etmesini sağlayarak, danıĢanın kendi beceri ve yetkinliklerini (güçlü yönler, değerler, yetenekler) keĢfetmesini ve kullanmasını destekler.

DanıĢanın ilerlemesini engelleyen kalıpları yıkmasını, yeni beceriler ve öğretiler kazanmasını sağlar ve danıĢanın yeni elde ettiği becerileri denemesini ve tekrar etmesini destekler.

DanıĢanla beraber danıĢanın hayat boyu kullanabileceği bir alet çantası hazırlar.

Bu çantanın içine, danıĢanın zorluklarla baĢa çıkabilmesi için kendisinde varolan bütün araç ve gereçleri koyar. DanıĢanın, alternatiflerinin, fırsatlarının ve imkanlarının farkına varmasını sağlar.

Kendisi için en verimli seçimleri yapmasını destekleyerek, danıĢanın elde ettiği farkındalıkla, seçtiği yolda ilerlemesini destekler ve; danıĢanın elde ettiği baĢarıları, onunla beraber takdir eder ve kutlar.

YaĢamınızın her alanında kiĢisel verimliliğini arttırmak isteyen kiĢiler performans koçluğundan yararlanabilirler.

Performans Koçu, koçluk hizmeti alan kiĢi ile birlikte, süreç boyunca hedefleri ve geliĢtirmek istediği yetkinliklere göre eylem planı hazırlamakta ve buna uygun Ģekilde hızla harekete geçmektedir.

PROBLEM ÇÖZME Giderilmek istenen her güçlük problemdir. Bir baĢka deyiĢle problem olan durumun belirlenerek, çözüm yollarının aranması ve durumun aydınlatılması sürecidir.

91

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Bir durumun problem olarak tanımlanabilmesi için Ģu iki koĢulu taĢıması gerekir.

1. KiĢide rahatsızlık uyandırmalıdır.

2. Birden fazla çözüm yolu olmalıdır.

Problem; istenmeyen durum, çözüm bekleyen sorunlardır, belki de bir fırsattır. Organizasyonlarda sürekli ileriye gitmenin temel kurallarından biri, “iyileĢtirme fırsatlarının belirlenmesi” ve olası “problemlerin çözülmesidir”. Yaratıcı düĢüncelerin problem çözme ve karar verme sürecini olumlu etkilediği herkes tarafından bilinmektedir.

Problem Çözme bir ekip iĢidir, kararlı olunmalı, belli bir sistematik içinde faaliyetler yapılmalıdır.

Bu durum “disiplinler arası” bir yaklaĢımdır ve belirli araçlar (teknikler) kullanılarak, kararlılıkla problemlerin üzerine gidilmelidir. ĠĢletmelerde sürekli olan geçici önlemlerle tedavi edilmeye çalıĢılan kronik problemleri çözebilmek için, gerekli olan problem çözme sistematiği ve tekniklerini kullanabilir hale getirmek ve etkin bir ekip çalıĢması ve beyin fırtınası ile neler yapılabileceğini göstermektir. Özellikle de “yaratıcı düĢüncenin” problem çözme ve karar verme sürecinde nasıl kullanılabileceği konularına ağırlık verilmesi amaçlanmaktadır.

Problem Çözme Yönteminin AĢamaları: 1. Problemin belirlenmesi.

2. Problemin anlaĢılması.

3. Problem için hipotezlerin oluĢturulması.

4. Problemle ilgili bilgi toplanması.

5. Hipotezlerin test edilmesi.

6. Hipotezler arasından deney ve karĢılaĢtırmalar yoluyla probleme en uygun olanın seçilmesi ve uygulanması.

92

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

7. Hipotezlerin test edilmesinden sonuçlar çıkararak genel bir sonuca varılması.

1.Problemin Belirlenmesi: Öğrencilerin bir güçlükle karĢılaĢması veya öğretmenin bir güçlüğü sınıfa getirmesiyle problem ortaya çıkarılmıĢ olur. Ancak güçlüğün öğrenciler tarafından belirtilmesi daha önemli ve daha eğitseldir.Ġlk zamanlarda problemin ortaya çıkarılmasında öğretmenin rolü daha fazla olmaktadır. Öğretmen problemi doğrudan doğruya belirtebileceği gibi, sınıfta problemin hissedilmesi için uygun bir durum oluĢturabilir. Bunun yanında problem sınıfta kendiliğinden ortaya çıkabilir.KarĢılaĢılan bu durum öğrenciyi etkilemekte ve onda belli bir düzeyde rahatsızlık yaratmaktadır.

2. Problemin AnlaĢılması: Bu aĢamada kendimize soracağımız birkaç soru bize problemin analiz edilmesinde ve anlaĢılmasında yardımcı olacaktır. Örneğin; "problemle ilgili ne anlıyorum, problemle ilgili neyi biliyorum, problemle ilgili neyi bilmiyorum?"gibi…

Bu sorular cevaplandığında problemi hem analiz edilmiĢ olur, hem de problemle ilgili bilinenler ve bilinmeyenler ortaya çıkar. Bu soruların cevapları diğer aĢamalarda yardımcı olur.

3. Hipotezlerin OluĢturulması: Bir hipotezi oluĢturulurken öğrenci; mümkün olan en kısa zamanda, mümkün olduğu kadar çok olasılık düĢünmelidir. Hipotezlerin oluĢturulması, problemin çözümü ile ilgili yapılabilecek olanların sınırlarını çizer. Hipotez, bilinmeyeler konusunda, bilinen ve yaĢanmıĢ deneyimlerle yapılan, tahminlere dayalı geçici önerilerdir. Bu tanım çerçevesinde öğrenciler, her biri öneri niteliğinde olan ve problemin çözümü ile ilgili karar vermeye yardımcı olacak hipotezler geliĢtirirler.

4. Problemle Ġlgili Bilgi Toplanması: Bilinmeyen konuları, problemin anlaĢılması aĢamasında belirledikten sonra, problem çözümünde yararlanılacak uygun kaynaklar 93

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

belirlenmeli ve onlardan yararlanılmalıdır. Bu aĢamanın planlı yürütülmesi gerekir. Çünkü oluĢturulan hipotezlerin test edilmesinde elde edilen bilgilerden ve oluĢturulan materyallerden faydalanılır. Kaynak olarak interneti , konu ile ilgili bir kitabı , konu ile ilgili bir materyali kullanılabilir.

Ancak bunların, konunun bütün yönlerini yansıttığından ve gerçekleri dile getirdiğinden emin olunmalıdır.

5. Hipotezlerin Test Edilmesi: Bu aĢamada oluĢturulan hipotezler test edilir. Hipotezlerin test edilmesinin amacı ise, gerçekten problemin çözümlerinden biri olup olmayacağını anlamaktır. Bu aĢamada toplanan bilgilerden yararlanılır. Öğrenciler hipotezlerin geçerliliğinin gösterilmesi ve test edilmesi konusunda neler yaptıklarını açıklarlar.

6. Hipotezler Arasından En Uygun Olanının Seçilmesi: Bu aĢamada hipotezlerden probleme en uygun olanı seçilir.

Hipotezlerle ilgili araĢtırmalar ve/veya deneyler yapılır.

Kanıtlar toplanır. Toplanan bu bilgiler ıĢığında hipotezlerle ilgili karĢılaĢtırmalar yapılır. Ve problemin çözümüne yönelik en uygun hipotez seçilir.

7. Genel Bir Sonuca Varma: Problem çözme yönteminin son aĢamasıdır. Hipotezlerin test edilmesinden sonuçlar çıkartılarak genel bir sonuca varılır. Hipotezin probleme ne ölçüde ve nasıl bir anlam kazandırdığına dair yazılı bir rapor hazırlanır.

Problem çözme; çok zaman alan bir yöntemdir ve bütün disiplinlere uygulanması mümkün değildir. Öğrencilere bir takım maddi külfetler yükleyebilir.Dolayısıyla, problem çözümünde gerekli olacak bir takım materyal kaynaklarının öğrenci tarafından sağlanması güç olabilir. Aynı zamanda öğrenmenin değerlendirilmesi güçtür.

Fakat bunun yanısıra; öğrenciler etkindir ve öğretmeöğrenme sürecinde etkin oldukları için kalıcı öğrenmeler sağlanabilir. Öğrencilerde öğrenme sorumluluğunu arttırır.

94

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Öğrencilerde problem çözümü için bağımsız düĢünme yeteneğini geliĢtirerek öğrenmeye karĢı ilgi ve istek uyandırır. Karar verme sürecinde öğrencilerin çok yönlü düĢünme yeteneğini geliĢtirir.Öğrencilere baĢkalarıyla yardımlaĢmanın ve baĢkalarının fikirlerinden yararlanılmasının gerektiği görüĢünü benimsetir.Öğrencilere birden fazla kaynaktan sentez yaparak çalıĢmayı öğretir.Böylece öğrencilere, önerilerde bulunma ve hipotezler ileri sürme yeteneği kazandırır.

REĠKĠ Reiki Japonca bir kelimedir REĠ- Evrensel KĠ-Enerji demektir.Ki her varlıkta var olan ve tüm yaradılıĢın devamını sağlayan evrensel enerjidir.Reiki tekniği bu evrensel yaĢam enerjisini yönlendirip harekete geçirmenin bir ilim ve sanatıdır.Reiki terapisinde bu enerji Ģuurlu olarak hem fiziksel hem de duygusal bedenin çeĢitli katmanlarına, kiĢinin ihtiyacı oranında akarak denge ve Ģifa sağlar.

- Reiki içimizdeki yaĢam enerjisinin akıĢını dengeleyen doğal ve güçlü bir sistemdir.- Reiki her çeĢit değiĢik terapi yöntemleriyle kullanılabilir ve bunları destekler.

- Reiki her zaman her yerde güvenle kullanılabilir.

- Reikiye uyumlanan kiĢi her zaman için onu kullanabilir ve yaĢam boyunca bu yeteneği kaybetmez.

- Reiki bütün yaĢamda olayların akıĢını ve oluĢumları etkiler.

- Reiki rahatsızlıkları önler kiĢiye pozitif bir sağlık duygusu verir çabuk iyileĢmeyi sağlar.

- Reiki kiĢinin değiĢmesini, geliĢmesini ve ruhsal aydınlanmayı hazırlar.

- Reiki fiziksel , zihinsel, duygusal ve ruhsal katmanları etkiler.

95

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Reiki herhangi bir din yada inanç Ģekli değildir; her inanca sahip insan tarafından kolaylıkla uygulanabilir. Reiki tıbbı reddetmez, aksine tıbbî tedaviye destek olma iĢlevindedir.

Hastaların mutlaka tıbbi tedavi görmesi gerektiğini savunan reiki uygulayıcıları, reikinin faydalarını tüm dünyanın daha iyi görmesini sağlamıĢlardır.

Reikinin yan etkisi yoktur, zamanla unutulmaz ve etkisi kaybolmaz.

Bir çok hastalıkta tıbbi tedaviyi tamamlar,zihinsel ve bedensel gerginliklerden kurtulmayı sağlar,ilaçların yan etkisini azaltır,yorgunlukları giderir,bağımlıklardan kurtulmaya yardım eder.

Kısaca pozitif enerjiyi arttırma ve kiĢisel geliĢim anlamında önemli pozitif etkiler yapar.Reiki bugün dünyada yaklaĢık iki milyon kiĢi tarafından uygulanmakta ve bu sayı her geçen gün artmaktadır.

Dünyada bir çok hastane reiki uygulamayı bütünleyici tedavi olarak kabul etmekte ve reikiyle ilgili çalıĢmalara önem vermektedir. Reiki; uygulayıcılarda sezgileri güçlendirir, ruhsal farkındalığın artmasını sağlar. Reiki evrensel bir enerjidir ve hiç bir kiĢinin tekelinde değildir. Reiki ile herkes kendinin Ģifacısı olabilir.

Reiki eğitimine katılmak için önceden ruhsal geliĢim eğitimi yapmıĢ olmak ya da özel yeteneklere sahip olmak gerekmez.

Reiki hocası tarafından, öğrenciye Reiki enerjisinin aktarılması ile öğrencinin taç, üçüncü göz, boğaz, kalp ve el çakraları açılır. Enerji aktarımı genellikle güç verme ya da el verme olarak anılır. El verme bir Reiki ustası tarafından öğrencide bulunan bu enerjiyi uyandırmak icin yapılan bir iĢlemdir.

96

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

SWOT ANALĠZĠ Kurumsal yapının bir takım kriterlere tabî tutularak incelenmesi teknikleri, modern iĢ yönetiminin elinden düĢmeyen araçlarıdır. Bu sayede o kurumun Ģu anki durumu, doğru iĢleyip iĢlemediği kolaylıkla belirlenmiĢ olur. Bu tekniklerden biri olan "SWOT Analizi", firmanızın kurumsal iĢlerliği, rekabet gücü, sektördeki konumu, piyasadaki dıĢ tehditlerin varlığı vs. gibi iç ve dıĢ değerlendirmelerin yapılabildiği en etkili değerlendirme yöntemlerinden biridir.

Kurumsal strateji ve konumlanma açısından baĢvurulan bir yöntem olan SWOT analizi, ilk baĢta ifade edildiği gibi, firma, kurum, örgüt vs. gibi bir organizasyonun iç-dıĢ durumunun etraflıca incelenip değerlendirildiği bir analiz uygulamasıdır.

SWOT kelimesinin açılımı ise Ġngilizce olarak; S- Strength (Kurumun olumlu ve güçlü olan özelliklerinin belirlenmesi) W- Weakness (Kurumun olumsuz veya zayıf olan özelliklerinin belirlenmesi) O- Opportunity (Kurumun içte ve dıĢta sahip olduğu fırsatları belirtmektedir) T- Threat (Kurumun etrafındaki olası tehlike, risk ve piyasa tehditlerini belirtmektedir) 4 kapsamlı analiz alanını ifade etmektedir. Kısaca SWOT analizi, iç ve dıĢ durum değerlendirmesini içeren ve yönetim açısından Ģu anki konumu ve önünü görebilme açısından büyük kolaylık sağlayan stratejik bir yönetim uygulamasıdır.

Kurumlar için SWOT analizinin iki önemli faydası vardır: Birinci fayda, kurumun Ģu anki mevcut konumunun ne olduğunu net Ģekilde ortaya dökmesidir. S ve W harfleri olarak ifade edilen analizin ilk kısmı, bu durumun; yani kurumun güçlü ve zayıf yönlerinin, olumlu-olumsuz iĢ akıĢı 97

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

ya da performansının belirlenmesi, o kuruma "kendisini bilmesi" gibi önemli bir edinim ve bilgi sağlar. O ve T harfleri ile belirtilen analizin ikinci bölümü ise; daha çok dıĢsal etkileri, piyasadaki oluĢumu, kurumun burada olası fırsat ve tehditlere karĢı "ne yapabileceğinin" bir analizidir.

Yani ikinci kısım, Ģu anı değil, gelecekteki olası geliĢmelere yönelik bir durum değerlendirmesini içerir, bu açıdan biraz daha tahmine ve öznel verilere dayanır.

Bu anlamda SWOT Analizi, 4 kapsamı içeren 2 yönlü (hem iç hem dıĢ) bir analiz tekniğidir.

TAKIM ÇALIġMASI Takım; birbirini tamamlayan yeteneklere sahip, ortak amaç ve performans hedefleri doğrultusunda hareket eden ve bu çerçevede birbirlerine karĢı sorumlu olan az sayıda kiĢinin bir araya gelmesinden oluĢan topluluktur.

Takımları, takımın kuruluĢ amacına, sürekli olup olmamasına, bağımsızlık derecesine, biçimsel örgüt içindeki yerine göre sınıflandırabiliriz. Gerçekten de iĢletmelerde çok sayıda farklı adlarda takımlara rastlanabilmektedir; problem çözme takımı, süreç takımı, liderlik takımı, kendi kendini yöneten takım vb.

Bu takımlardan bazıları belirli süreler içinde oluĢturulup sonra kalkmakta; üyeleri bakımından da birbirlerinden farklılık göstermektedir.

Takım çalıĢması, çalıĢanların yeteneklerinin geliĢtirilerek, kendi faaliyetlerine iliĢkin kararları kendilerinin almalarını ve kendi amaçlarını kendilerinin belirlemesini esas alır.

Takım temelli bir örgütte yönetim kademelerinin azaltılması, bilginin tüm çalıĢanlar tarafından paylaĢılması, performansın yönetim tarafından değil çalıĢanlar tarafından 98

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

değerlendirilmesi, yöneticilerin kontrolden çok, bir tür antrenörlük görevi üstlenmeleri söz konusudur. Bu çerçevede çalıĢanların kendi kendilerini yönetmeleri ve bağımsız çalıĢma takımları gibi kavramlar ortaya çıkar.

Kendi kendini yöneten takımlar kalite kontrol çemberlerinin geliĢmiĢ ve olgunlaĢmıĢ hali olarak belirtilebilir. Kendi kendini yöneten takımlar, takımı oluĢturan üyeler arasında bir hiyerarĢinin olmadığı ve takım üyelerinin takım içerisindeki rollerini kendilerinin belirlediği bir yapıyı ifade eder.

Bir sonuca ulaĢabilmek için güçlendirilmiĢ takım üyeleri, kendi faaliyetlerine iliĢkin kararları kendileri alırlar ve bu kararlardan dolayı ortaya çıkacak sonuçların sorumluluğuna da katlanırlar.

Kendilerini yöneten bir takım olsun veya olmasın, yüksek performanslı takım üyeleri esnek çalıĢırlar; bağımsız, değiĢik durumlara uyum yetenekleri yüksektir, birden fazla yeteneğe sahiptir ve elde edilen sonuçta ortak sorumluluk taĢıma eğilimindedir.

Takım halinde çalıĢacak bireyler baĢkalarının görüĢlerine saygılı olmak, eleĢtirilere açık olmak ve kararların alınmasında sorumluluk duygusu taĢımak zorundadır.

Grubun etkin çalıĢabilmesi buna bağlıdır. Ġnsan iliĢkileri eğitimi altında liderlik, karar alma, problem analizi ve grup etkinliği, grup dinamiği üzerine bilgiler verilir.

Takım üyelerinin becerilerini, tecrübelerini ve sezgilerini aynı potada eritmesi gerekli olup, verimli bir takımın temel özellikleri Ģöyle açıklanabilir: - Belirli bir amaç etrafında birleĢirler ve amaçlarına ulaĢırlar.

99

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

-

Üyelerinin amaca bağlılıkları hem bireysel hem de ortaklaĢa nitelik taĢır.

Ortak değer, norm ve inançları paylaĢırlar. Üyeleri birbirlerini takımın amacına ulaĢma konusunda zorlar. ĠĢbirliğini özümsemiĢtirler.

Gün geçtikçe geliĢen toplumlarda çalıĢma yaĢamı gittikçe daha bireyselleĢmeye daha merkeziyetçi bir olguya bürünmektedir. Birlikte hareket etme duygusunun motive edici etkisi kiĢilere hissettirildiği zaman performans değerleri yükselme kaydedecek ve artık insanlar güne daha olumlu, stres yönetimini benimsemiĢ kiĢiler olarak baĢlayacaklar.

Enformasyonu bilgiye dönüĢtüren bu biliĢsel süreci etkileyen birçok faktör vardır. KiĢilik, kültür, yetenek, algılar, olgular, güdüler. ÇalıĢanların stratejik bilgi paylaĢımı aĢamasına ulaĢabilmesi için kendilerini o takımın bir parçası olarak hissetmeye gereksinimleri vardır. Kendilerini bir takıma ait hisseden kiĢiler, artık sahip olduğu takımda kendine bir köĢe seçecek ve attığı her adımı özveriyle gerçekleĢtirecektir.

Takım çalıĢması, çalıĢanlara "ben" yerine "biz" anlayıĢını benimseterek , onların etkin planlar yapmalarını, yenilikleri çabuk kavramalarını, motivasyonlarını arttırmalarını, kurumdaĢlık ve paylaĢım duygularının geliĢmesini , kalite ve verim artıĢını sağlar.

Takım çalıĢması, organizasyonun oluĢturulan takım kültürüyle, yüksek performans göstermesini, düĢük maliyet ile hızlı ve hatasız hizmet verip, yüksek kar elde etmesini sağlar.

Seminer, etkin takım çalıĢmasının nasıl gerçekleĢebileceğini, takım oluĢturmada hangi tekniklerin uygulanabileceğini ve 100

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

ne gibi sonuçlar alınabileceğini uygulamalı bir biçimde aktarmayı amaçlamaktadır.

Bu eğitim programı tamamlandığında katılımcılar; Etkili bir takım çalıĢmasının gerekliliklerini ve yöntemlerini kavrayabilecek, Ekip çalıĢması için en gerekli iletiĢim becerilerini geliĢtirebilecek, Dinleme, fikir paylaĢma, geribildirim alma ve verme konularındaki becerileri geliĢtirebilecek, Ekip içerisindeki çatıĢmaları önleyebilme becerilerini geliĢtirebilecek, - Ekip çalıĢmasının kiĢiye ve kuruma sağlayacağı verimlilik ve iĢ sonuçlarıının farkındalığını oluĢturabileceklerdir.

TOPLUM ve KĠġĠSEL ĠLĠġKĠ KURALLARI Hayatın her alanında görgü kurallarına ihtiyaç vardır. ĠĢyerindeki tavrımız, bir davette ya da sokakta giymemiz gerekenler, Ģık bir yemekte nasıl davranacağımız, kadınerkek iliĢkileri ve daha pek çok konuda...

Küçük yaĢta aile içinde öğrenmeye baĢladığımız toplumsal kurallar, sosyal hayata geçiĢ ile belirginleĢir ve önem kazanır. Oturmak, kalkmak, yürümek, teĢekkür etmek, özür dilemek, yemek yemek, arkadaĢ edinmek,insanlarla ve karĢı cinsle iliĢkiler, hapĢırırken, öksürürken, gülerken, konuĢurken sergilediğimiz davranıĢ biçimleri...

Hepsi kimliğimiz ve eğitimimiz hakkında çok net bilgiler verir. Çocuklarımızın aile, okul ve toplumsal yaĢam içinde daha saygın, kendine güveni tam, iletiĢime geçtikleri herkes tarafından örnek gösterilecek, baĢarılı bireyler olabilmeleri için onlara görgü, nezaket, sosyal davranıĢ kuralları gibi konuları erken yaĢta öğretmemiz gerekir.

BaĢkalarına karĢı incelikli ve saygılı davranma, naziklik, incelik ve zarafettir, nezaket.

101

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Nezaketi, inceliği doğasının bir gereği haline getiren; önce kendine sonra da karĢısındakine saygılı olmasını bilen insanların, ihtiyaçlarını daha kolay temin edecekleri ve daha çok mutlu olacakları açıktır. Nezaketsizlik ise kin, nefret, saygısızlık, çatıĢma ve gerginlik yaratan davranıĢ olarak tanımlanır. Nezaket kuralları insanların birbirine kibar ve incelikli davranması gerektiğini vurgular.

TeĢekkür etmek, teĢekküre cevap vermek, lütfen kelimesini kullanmak, karĢımızdaki bireye ismiyle hitap etmek, birisi geldiğinde ayağa kalkmak, selam vermek, iyi bir dinleyici olmak nezaket kurallarından bazılarındandır.

Kimi zaman bir teĢekkür, kimi zaman bir çiçek hallolması zor bir meselenin üstesinden gelebilir.

Toplum ve KiĢisel ĠliĢki Kuralları Eğitimi ile birlikte kiĢi Ģunları öğrenir: - HoĢgörülü ve iyimser olmak, - EleĢtiriyi yerinde ve zamanında yapmak, - Olgun bir kiĢiliğe sahip olmak, olgun davranmak (yaĢına uygun olgunlukta olmak), -Giyime önem vermek, Giysinin mevki yer ve zamana uygun olmasına özen göstermek, -BaĢkalarını rahatsız edici davranıĢlardan sakınmak, -Ziyaretin kısa ve zamanlı olmasına özen göstermek, - OturuĢ ve kalkıĢlarda hareketlere özen göstermek, -Gerektiğinde özür dilemesini bilmek, -Özel konuĢma yapanların yanına gitmemek, - Verilen sözü tutmak, -Uygun olmayan el ve sözlü Ģakalardan kaçınmak…

102

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

UYKU ve UYKU SAĞLIĞI Uyku;halen bilinmezliğini koruyan yanlarıyla, incelemeye ve meraka değer bir konudur. Birçok araĢtırmacı son yıllarda bu konuyla oldukça fazla ilgilenmekte; uyuduğumuzda meydana gelen değiĢiklikleri, ortaya çıkan fizyolojik ve nörolojik değiĢimleri incelemektedir. Nasıl uyuduğumuz konusu açıklığa kavuĢturulmuĢ; fakat niçin uyuduğumuz, uykuda neler yaĢandığı henüz netlik kazanmamıĢtır.

Uyurken gerçekleĢenleri çözemememize rağmen, uykunun üzerimizdeki etkileri net bir Ģekilde gözlemlenebilir. Örneğin kâbus görülen bir gece sonrasında yaĢanan sersemlik ve düĢük enerji herkesçe bilinmektedir. Ya da dinlenemediğimiz bir uyku sonrasında uykumuzu iyileĢtirmeye, kaliteli bir uyku uyuyabilmek için neler yapabileceğine dair araĢtırmaya baĢlarız.

Uyku baĢladığı anda yaĢadığımız iki çeĢit uyku vardır. Bilinç düzeyimiz bu iki evre arasında değiĢir.

Non-REM uykusu (hızlı göz hareketleri) ya da paradoksal uyku olarak iki uyku evresi görülür. Non-REM uykusu 4 evreden oluĢur. Evre 0 diye adlandırılan devrede uyanıklık durumu değiĢmiĢtir. Evre 1‟de uyku bastırır. Bu devrede uyandırılan kiĢi uyumadığını uyanık olduğunu söyler. Evre 2′ de kiĢi uyandırıldığında uykuda olduğunu fark edebilecek kadar uykuda kalmıĢtır. Evre 3 ve Evre 4 esnasında kiĢinin beyin dalgaları yavaĢtır.

Rem Uykusu Bu evrede rüya görülür. Hızlı göz hareketleri vardır. Diğer uyku evrelerinin aralarında kalır. Paradoksal uyku olarak da bilinir. Önceleri araĢtırmacılar bu uykunun hafif bir uyku olduğunu düĢünmüĢtür. Buna gerekçe olarak da bu evredeki hızlı göz hareketleri ve huzursuzluğu dayanak almıĢlardır.

Daha sonra yapılan araĢtırmalar ise kas paralizesinin eĢlik 103

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

etmesi aynı zamanda da paradoksal olarak ağır bir uyku olduğunu göstermiĢtir.

Uykuya dalan bir insan, non REM evresinin dördünden de hızlı bir Ģekilde geçer. Uykunun ilk doksan dakikasının çoğu, on dakikalık REM evresinin takip edeceği Evre 4‟te geçer.

Bu döngü her devam ediĢinde REM uykusunda daha fazla zaman harcanır. Gece boyunca dört beĢ defa devam eden bir döngüdür. KiĢi uyanmadan önce REM uykusunda yaklaĢık bir saat harcanmıĢtır. REM uykusunda geçen zaman kiĢinin yaĢının ilerlemesi ile gittikçe azalır. Yeni doğmuĢ bir kiĢide REM uykusu %50 oranında iken 3 yaĢında %33, 11 yaĢında %27 ve ergenlikte %25 olmaktadır.

Uykunun ritimlerine bakılırsa, sahip olduğu ritmin gün içinde yaĢadığımız ritimle iliĢkisi yakındır. Uyku problemi olan kiĢiler, uykuları bu ritmin dıĢında olan kiĢilerdir. KiĢinin uyku ve uyanıklık arasındaki ritmi normal değilse kiĢi uyku problemi yaĢar. Gece vardiyasında çalıĢanlar, küçük çocuklu ebeveynler, geç yatma alıĢkanlığı olanlar, uyku saatinde uyumakta güçlük çekenler uyku problemi ile karĢılaĢan kiĢilerdir. Bazı bölgelerde yaĢanan farklı alıĢkanlıklar uyku ritmini etkileyen faktörlerdendir.

Sıcak bölge insanlarının öğlen güneĢin çok etkili olduğu saatlerde uyuması buna örnek gösterilebilir.

Uyuduğumuz esnada adrenalin düzeyi ve kortikostereoid seviyeleri düĢer. Büyüme hormonları ve yenileyici hormonların düzeyi ise yüksektir. Melatonin hormonu ise uykuyu tetikleyici olarak bilinir. Uçak yolcularına bu hormona benzeyen ilaçlar verilerek uyku üzerindeki etkileri sağlanır.

Uykuya duyulan ihtiyaç ise kiĢiden kiĢiye değiĢmektedir.

Uyku fizyolojik bir gereksinimdir ve her insanın fizyolojisi 104

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

değiĢiktir. Buna bağlı olarak kiĢilerin uykuda harcadıkları zaman da farklılık gösterir. Bazı kiĢiler günde 3-4 saat uyku ile yetinebilirken bazıları günde 8-9 saatin de fazlasına ihtiyaç duymaktadır.

Fizyolojik farklılıklara göre değiĢen uyku yaĢa bağlı olarak da değiĢim gösterir. Yeni doğanlar günde 20 saati uykuda geçir ve yaĢ arttıkça uykuya gereksinim azalır. Çocukluğun ileri dönemlerinde uykuda geçen saat yetiĢkinlerinkine oldukça yaklaĢmıĢken, ergenlikte bir istisna söz konusudur.

Ergen bir miktar daha fazla uykuya ihtiyaç duyar. Uyku alıĢkanlığı 45 yaĢına kadar büyük oranda oturur.

YaĢlılar daha hafif uykular uyurlar. Uykusuzluktan yakınan yaĢlıların, uykularını gençliklerindeki uykularının döngüsü ile karĢılaĢtırdıkları için böyle bir yakınma içinde oldukları düĢünülür.

Uykunun çevresel koĢullardan etkilendiği yadsınamaz bir gerçektir. Elektriğin olmadığı dönemlere göz attığımızda insanların uykularını gün ıĢığına dayalı bir Ģekilde ayarladıklarını görürüz.

GüneĢ battığında uyuyan insanlar GüneĢ doğduğunda uyanarak gün ıĢığından istifade etmeye çalıĢmaktadırlar.

YARATICI DRAMA Yaratıcı drama, doğaçlama, rol yapma vb. tiyatro ya da drama tekniklerinden yararlanarak, bir grup çalıĢması içinde bireylerin, bir yaĢantıyı, bir olayı, bir fikri, kimi zaman bir soyut kavramı ya da davranıĢı, eski biliĢsel örüntülerin yeniden düzenlenmesi yoluyla gözlem, deneyim, duygu ve yaĢantıların gözden geçirildiği süreçlerde anlamlandırılması, canlandırılmasıdır.

105

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Yaratıcı Drama Eğitimleri, çocuğun kiĢisel geliĢimini doğrudan etkileyen; çocukların biliĢsel, devinimsel ve duyuĢsal becerilerini geliĢtirmek için yaparak, yaĢayarak öğrenme ve aynı zamanda yaratıcılıklarını geliĢtirecek doğaçlama temeline dayanan çalıĢmalardır.

Yaratıcı drama çalıĢmaları, hayal gücünün kullanılmasına, sıradıĢı duygu ve düĢüncelerin ifade edilmesine ve deneyimlenmesine olanak sağlayarak, yeni keĢifler yapılmasına ve dolayısıyla yaratıcılığın geliĢmesine katkıda bulunur.

Yaratıcı drama iletiĢim becerileri geliĢtirme, kendini özgürce ifade etmesi sağlanan ve grup ortamında baĢkalarını tanıyan bireyin kendine ve baĢkalarına güven duymasını sağlamak, uyum gücünü arttırmak gibi, bireylerin kiĢisel geliĢimine katkıda bulunan bir grup etkinliğidir.

Yaratıcı dramanın bir öğrenme yolu olarak en önemli varlığı, zihinsel, sosyal ve psikomotor yeteneklerle bütünleĢmiĢ olmasıdır. Her öğrenme Ģeklinde bulunan pek çok beceri yaratıcı dramaya katılım yoluyla elde edilir. Yaratıcı drama etkinliklerinde katılımcı diğerleriyle birlikte düĢünür, hisseder ve haraket eder.

Yaratıcı Dramanın AĢamaları Drama çalıĢmalarında grubun yapısı ve katılımcıların özellikleri de dikkate alınarak bir esneklik içerisinde izlenmesi gereken bir sınırlama bulunmaktadır.

Isınma Ve Rahatlama ÇalıĢmaları: ÇeĢitli yöntemlerle beĢ duyuyu kullanmayı katılımcıya kazandıran, grup liderlerinin yönlendirmesiyle yapılan çalıĢmalardır.

106

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Oyunlar: BelirlenmiĢ kurallar içinde özgürce oyun ve bu oyunu geliĢtirme çalıĢmalarından oluĢur.

Doğaçlama: Daha az kesin olarak belirlenmiĢ bir süreç olup saptanan bir konu ya da temanın dıĢına çıkılır. Ya da temadan saptanan bir hedefe doğru belirli aĢamalarla yol alınır. Bireysel ve grup yaratıcılığının en çok öne çıktığı çalıĢmadır.

STRES YÖNETĠMĠ Sıkıntı verici olay ve durumlara insanın fizyolojik ve psikolojik düzeyde verdiği tepkilere stres denilmektedir.

Stres, kiĢinin bedensel ve ruhsal bütünlüğünün tehdit edilmesi, dengenin bozulması sonucu ortaya çıkan bir durumdur.

Günümüzde insan hayatını önemli ölçüde etkileyen stres iĢ hayatında kiĢilerde verim düĢüklüğüne, tutarsız kararlar verilmesine, kiĢiler arası olumsuzluk ve benzeri birçok davranıĢa yol açmaktadır. Bu eğitimle, çalıĢan kiĢiyi ve dolayısıyla örgütü olumsuz olarak etkileyen bir olgu olan stresle baĢ edebilme yollarını göstererek, daha baĢarılı bir performansla çalıĢması amaçlanmıĢtır.

Hedeflenen Kazanımlar: - Stresi oluĢturan faktörlerin ve etkilerinin farkına varmak, - Stresin zararlı etkilerinden korunmak, - Strese verilen tepkiyi kontrol etmek, - Bireysel verimi ve takım verimini arttırmak, - YaĢam kalitesini arttırmak hedeflenmektedir.

Stres Yönetimi Eğitimi'nin amacı, kiĢilerin kendilerini daha yakından tanıyarak, strese sebep olan faktörleri doğru yönetebilmelerini gerçekleĢtirmektir. Ayrıca stresten olabildiğince uzak kalmalarını sağlayarak, daha huzurlu ve rahat yaĢam koĢulları oluĢturmalarına katkı sağlamaktır.

107

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Stres Yönetimi Eğitimi sayesinde, stresin tanımını ve kaynaklarını çok daha net görmüĢ olacaksınız. Stres yönetimindeki basit adımların nasıl uygulandığını;stresi yok edemiyorsanız, onunla baĢetmeyi öğreneceksiniz.

Sizi strese sokan faktörlerin farkına varacaksınız. Bu faktörlerle baĢa çıkmak için nasıl bir yol izlemeniz gerektiğini öğreneceksiniz. Kendinizi Ģu anda olduğundan çok daha detaylı tanımıĢ olacaksınız. DavranıĢ yapınızı tüm ayrıntılarıyla öğreneceksiniz. ĠĢ yerinizdeki ya da çevrenizdeki kiĢilerin farkı davranıĢ yapıları hakkında detaylı bilgi sahibi olacaksınız.

YÖNETĠCĠ KOÇLUĞU Yönetici Koçluğu; arzu edilen hedefe, performansa ve yaĢam tatminine ulaĢmak için koç ve yönetici arasında kurulan planlı bir geliĢim iliĢkisidir. Kendi belirledikleri sonuçlara ulaĢtırmak için yetkinliklerini artıran, kendi yönetimlerinde geliĢtiren ve cesaretlendiren ortam ve koĢulları yaratan bir eylemdir.

KiĢi geçmiĢi ile ilgili çözemediği problemler için psikoloğa giderken; geleceği ile ilgili kendince engelleri varsa bu engelleri aĢmak için koça gelir. Koçlar,danıĢmanlıkta olduğu gibi tavsiye veya önceden hazırlanmıĢ hazır bilgi sunmaz.

Koç cevaplara önceden sahip değildir ve size doğrudan hazır çözüm önermez. Koç, çözümü kendi kendinize bulmanızı ve belli yöntemler kullanarak bu yaklaĢımın sizde bir alıĢkanlık hale gelmesini sağlar.

Yöneticiler, kendilerine ve değerlerine uygun; olumlu iz bırakan imajlarını ve liderlik tarzlarını keĢfetmek, güven oluĢturmak, özgüvenlerini, saygınlıklarını ve 108

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

güvenilirliklerini artırmak/ korumak, itibarlarını yönetmek, verimli çalıĢmak, yetkinliklerini ve performanslarını arttırmak,yeteneklerini keĢfetmek, motivasyonlarını yükseltmek, karar vermek, iĢ ve özel hayatındaki dengeyi sağlamak, zamanlarını kaliteli iĢler için harcamak, hayallerini eriĢebilir hedef haline getirmek ve bu hedefe eriĢimi kolaylaĢtırmak için profesyonel koçluk hizmetleri satın alırlar.

Bu hizmet sayesinde yöneticinin elde ettiği kazanımlar Ģöyle sıralanabilir: ġu anda değiĢen ve gelecekte değiĢecek olan dinamiklere hazır hale gelmesi, Rekabet ortamı içerisinde sürekli değiĢen Ģartlarda yolunu bulması, Hedeflerine kolayca ulaĢması ve önlerine çıkan engelleri aĢma yollarını keĢfetmesi, Kendilerini ve baĢkalarını harekete geçiren stratejileri bulması, Sorumluluk alanında kuvvetli ve geliĢime açık olan yönlerini belirlemesi, Bulundukları pozisyonda daha baĢarılı olması, iĢ performansının artması, Kendi değerleri ve inançları ile uyumlu çalıĢma ortamı yaratarak, bu değerlere uygun eylem içinde olması sonucu motivasyonunun artırması, Gelecekte olmak istedikleri yere ve hedeflerine daha fazla odaklanabilmesi, ÇalıĢanlarının performanslarını artırmak adına daha etkin liderlik yapabilmek için mevcut olan becerilerini geliĢtirmesi, Ġçsel motivasyondan yararlanarak daha verimli ve yaratıcı çalıĢmalarını açığa çıkarması, KiĢisel farkındalıklarını artırması, 109

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

-

Özgüven ve öz disiplin kazanması, Yönetim tarzlarını keĢfetmesi ve iyileĢtirmesi, Daha iyi ve daha etkin kararlar alması ve uygulama yeteneklerini geliĢtirilmesi, Alternatifler arası seçim yapabilmesi, Etkin karar alma, motivasyon, ekip yönetimi, liderlik, değiĢim yönetimi, stres yönetimi, zaman yönetimi, önceliklendirme vb yetkinlikleri esnetmesi, Farklı bakıĢ açılarını keĢfetmesi, farklı insan profilleri ile daha etkin biçimde çalıĢması, Güven oluĢturma konusunda etkinliğini artırması, BaĢkalarının üzerindeki etkilerini anlaması ve bu etkileri yönetmesi, Değerli çalıĢanlarını bünye içinde tutması, ĠĢ ve özel yaĢamlarında daha fazla denge sağlayarak, kaliteli ve dengeli yaĢam sürmesi Ġç engellerin neler olduğunu tanıması, ve kaygılarının üstesinden gelmesi, Kendi yaĢamlarını gözden geçirmesi ve ders çıkarması.

Yönetici Koçuyla çalıĢmaya baĢladıktan sonra kendinizle ilgili farkındalık yaratırsınız.Hedeflerinizi daha kolay, etkin bir Ģekilde belirler ve bu hedeflere ulaĢmak için yol haritanızı çıkarır; sonunda da ulaĢırsınız. Kaynaklarınızı daha etkin kullanmaya baĢlar ve öz disiplin sağlarsınız. Önceliklerinizi belirleyerek ertelemeyi bırakırsınız.Etkili adımları atmaya hemen baĢlarsınız. Hatalarınızdan ders çıkarır, sürekli öğrenerek performansını artırırsınız. ĠĢ ve özel yaĢam dengenizi kurarak yaĢamınızın lideri olursunuz.

YÖNETĠCĠNĠN YÖNETĠMĠ Yönetim deyince çoğunlukla üsttekilerin alttakileri, seçenlerin seçilenleri yönetmesi akla gelir. Çağımız her Ģeyi 110

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

ile bir yönetim çağıdır.Modern düĢünceye sahip yeni önderler kuĢağının yetiĢmesini sağlayacak ortamın oluĢturulması, ancak insana ve onun geliĢmesine yapılacak yatırımlarla mümkün olacaktır. Bugün, günümüzün sorunlarının çoğunun nedeni araĢtırıldığında, altında yönetim sorununun olduğu açıkça görülmektedir. Öyleyse yapılacak iĢ, bu sorunları en aza indirerek, ortadan kalkmasını sağlayacak modern ve çağdaĢ düĢünceye sahip yeni bir yönetici kadrosunun yetiĢtirilmesinin (geliĢtirilmesinin) sağlanması olacaktır. Bu da ancak çok çeĢitli program ve eğitimler sayesinde, böylesi bir hedefe ulaĢmak amacıyla, sürekli geliĢimci ve yenilikçi bir model anlayıĢıyla gerçekleĢtirilebilir. Çoğu çalıĢan; yöneticisinin neĢeli, kendisiyle barıĢık, vizyoner, rahat, deneyimli, yetki ve sorumlulukları adil bir biçimde dağıtan öğretici, profesyonel ama gerektiğinde "arkadaĢ gibi" biri olmasını ister. Ancak bu "ideal" yönetici, "ideal" çalıĢanlar kadar az bulunmaktadır. Yöneticiler her zaman açık iletiĢimi desteklemeyebilir.

Kendilerine bağlı çalıĢanların geliĢimleri konusunda yeterli çabayı göstermeyenler de vardır.

Doğru zamanda ve Ģekilde geri bildirimlerinde bulunmayabilirler. Yetkileri konusunda kıskanç davranıp iĢi ve kararları delege etmeyen yöneticiler de sayıca az değildir.

Her Ģey bir yana çalıĢanların kariyer geliĢimlerinin en önemli taĢlarından biri; bağlı çalıĢan yöneticilerdir. Kısa dönemde kiĢilerin yükselme, görev değiĢikliği, ücret artıĢı gibi konularında onay sürecinin bir parçası olmaktadırlar.

Dahası; günlük iĢ yaĢamında, yönetici ile anlaĢmazlık yaĢanması, çalıĢanların gününü karartan, motivasyonunu düĢüren, kısaca en çok mutsuz eden, aynı zamanda organizasyonun etkili çalıĢmasını da engelleyen durumlardan biridir.

111

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Çoğu zaman yöneticilerin de yönlendirilmeye, yönetilmeye ihtiyacı vardır. Ama kendi üstleri değil, astları tarafından.

Liderler sadece altlarındaki kiĢileri değil, raporladıkları kiĢileri de etkiler. Yöneticisini yönetmek isteyen çalıĢanların proaktif, sabırlı, duygusal olgunluğa eriĢmiĢ ve cesur olmaları gerekir.Yöneticiyi yönetebilmek için çok genel olarak, baĢlangıç noktasında yapılabilecekler; çalıĢanın yöneticisini tanıması, iletiĢim alt yapısının kurulması ve yönetici ile çalıĢanın temel değerler konusunda anlaĢmıĢ olmasıdır.

ZAMAN YÖNETĠMĠ Zaman, aslında herkes için sabittir, diğer bir deyiĢle herkes için günde 24, haftada 168 saat vardır. Ancak benzer koĢullarda yaĢayan ve çalıĢanların üretimleri bireysel yeteneklerden de kaynaklanan farklılıklar gösterir. Bu farkı yaratan etkenlerden biri de zamanın nasıl kullanıldığıdır.

Zaman yönetimi, zamanı akılcı kullanarak daha verimli sonuçlar elde edilmesini sağlar.

Günümüz koĢullarında gündelik yaĢamın gereklerini yerine getirmek, zamana karĢı gerçekleĢtirilen bir uğraĢ halini almıĢtır. Bu yüzden zamanı iyi değerlendirmeyi öğrenmek herkes için stresi azaltacak, yararlı bir beceridir.

Amaç kiĢilerin öğrencilik, iĢ ve özel yaĢamlarında zamanı daha etkili ve verimli kullanabilmeleri için zaman ve yaĢam yönetimine iliĢkin sorunları, çeĢitli tekniklerle çözebilme becerileri kazandırmaktır. Zaman yönetimi, amaçlarımızı, sorumluluklarımızı, zevklerimizi ve sosyal yaĢamımızın içerdiği etkinliklerimizi bir arada yürütebilecek bir biçimde planlanması anlamına gelmektedir.

112

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Ġyi bir "Zaman Yönetimi" yaklaĢımı geliĢtirmek için aĢağıdaki prensipler takip edilebilir.

Her zaman zamanınız vardır.Yalnız, zaman önceliklerden oluĢmalıdır.Hiçbir zaman iĢlerinizde gerçek anlamda zaman aĢımına uğramazsınız. Zaman aĢımı oluĢan iĢlerinizi ya öncelikli olarak belirlememiĢsinizdir ya da bu iĢi yapmak yerine baĢka iĢlerle ilgilenmiĢsinizdir.

Günler tahmin ettiğinizden çok daha hızlı geçer.ĠĢlerinizin genel zamanlamasını ayarlarken mutlaka tampon bir zaman aralığı belirleyin. Ve günlük efektif çalıĢma saat miktarını 45 saat olarak hesap edin.

Moda girdiğinizde sıkı çalıĢın. Fakat konsantre olamadığınız gün rahat olun.Bazı günler enerjiniz yüksektir. Kendinizi çok iyi hissedersiniz. Örneğin 12 saate kadar aralıksız çalıĢsanız bile iyi iĢler çıkarırsınız. Bu günlerin kıymetini bilin ve iyi değerlendirin. Çoklu görev modunda çalıĢmayı alıĢkanlık edinmeyin.

Bu,odaklanmanızı güçleĢtirir.Akademik çalıĢmalar göstermiĢtir ki; sürekli çoklu görev modunda çalıĢmak, birden fazla iĢle dar bir zaman aralığında ilgilenmek beyninizin enerjisini hızlıca tüketmektedir. Bu durum sizi halsiz bırakarak çalıĢmanızı zorlaĢtıracaktır.

Görevlerinizi dar zaman aralıklarında planlayın.ĠĢlerinizi mümkün olduğunca kısa zaman aralıkları çerçevesinde planlayın. Görevin mahiyeti büyükse parçalara da ayırabilirsiniz. ÇalıĢmaya bir an önce baĢlamak iĢleri bitirmek için gereklidir.ĠĢ planınız sabah 8'de iĢbaĢı yapana kadar geçerlidir. Sabah 8 itibarı ile iĢe baĢladığınızda artık iĢ zamanıdır. En basit görevlerden baĢlayarak hızlı bir baĢlangıç yapabilirsiniz.

113

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

ÇalıĢmayı sürekli kılın. Mükemmeli planlamak can sıkıcı olabilir.Plan yapmak iyidir. Ama çalıĢmak ve çabalamak daha iyidir. Hareket geçmek için planlamada çok zaman kaybetmeyin.

Daha fazla çalıĢmak daha üretici olacağınız anlamına gelmez. KarĢı karĢıya olduğunuz engelleri fırsata dönüĢtürün. ÇalıĢma masasında oturduğunuz sürece tüm iĢleri tamamlayacağınızı düĢünmeyin.

Yani düĢünmekle kalmayın; mesai saatlerinde mevcut görevlerinizi tamamlamaya gayret edin. Normal çalıĢma saatlerini gece mesailerine tercih edin.

Rutin iĢlerle stratejik iĢleri birbirinden ayırın.Fikirlerinizi beyin fırtınaları yaptıktan sonra uygulamak ideal bir uygulamadır. Fakat yaptığınız iĢi sürekli keserek iĢ üzerinde tekrar tekrar düĢünmek sizi yavaĢlatabilir. Önemli görüĢmelerinizi sabah erken planlayın.Önemli bir görüĢmenizi saat 16:00 gibi bir akĢam saatine ayarlarsanız sabahtan itibaren bu görüĢmeyi düĢünerek endiĢeye kapılabilir ve iĢ performansınızı düĢürebilirsiniz. ĠĢlerinizi sekteye uğratmamak için görüĢme planlamaları vb. durumları muhatablarıyla mail veya telefon ile arka arkaya iletiĢime geçerek blok halinde tamamlayın.KiĢilerle iletiĢime geçme faaliyetlerini eğer gün içine yayarsanız mevcut iĢlerinizi bölmüĢ olursunuz.

Aralarla çalıĢın. Yoğun performans gerektiren görevlerde sık ve kısa aralıklar verebilirsiniz.

Bu konuda "Pomodoro Tekniği"ni ele alabiliriz. Pomodoro Ġtalyanca'da domates demektir. Referans noktası ise domates Ģeklinde olan ve mutfaklarda kullanılan çalar saatlerdir.

Tekniğe göre 25 dakikalık yoğun çalıĢmalardan sonra 5 dakikalık aralarla iĢ performansının artırılabileceği savunulmaktadır.

114

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

GeniĢ çaplı görevleri yönetilebilir ve müdahale edilebilir bloklar halinde planlayın.

Hiçbir görev bir diğeri ile tamamen aynı öneme sahip olamaz. Her zaman önceliklendirme mevcuttur. ĠĢ listenizi oluĢtururken bunları göz önünde bulundurun.

Günlük iĢ listeleri günlük planlamalarınızda son derece efektif bir rol oynarlar. ĠĢ listelerini madde madde tamamlarken masanızı iĢlerden temizleme mantığını uyguladağınız kadar önceliklere de riayet ederek maddeleri tamamlama mantığını da bir kenara bırakmayın.

Gün içinde mutlak suretle tamamlamanız gereken en az bir iĢ olduğunu düĢünün.Öncelikleri tanımlarken gün içinde mutlaka tamamlanması gereken bir iĢin ya da iĢlerin planlamasına ayrı bir özen gösterin. Ve bunları tamamlamak için enerjinizi odaklamayı ihmal etmeyin.

Yetki verin ve yetki verdiğiniz kiĢilerin iĢi nasıl yaptığını gözlemleyin.Yaptığınız iĢlerin gerçekten etkili olmasını istiyorsanız yetki vermekten korkmayı bir kenara bırakın.

Dünün sayfasını kapatın. Sadece bugün ve yarını düĢünün.

GeçmiĢteki baĢarı ve hatalarınızı sürekli düĢünerek dikkatinizi dağıtmayın. Bunun yerine sizi bekleyen iĢleri düĢünün.

Her iĢ için mutlak bir son tarih belirleyin. Hiçbir iĢin zamanını ucu açık bırakmayın.

Bir proje üzerinde haddinden fazla vakit geçirirseniz veya projenizi uzun süre ikinci planda beklemede tutarsanız iĢleriniz durgunlukla karĢı karĢıya kalır.

Her zaman not alın.Gün içinde aklınıza gelen tüm fikirleri her zaman aklınızda tutabileceğinizi düĢünmeyin, mutlaka not alın. Notu alacak yeri düĢünmeyin. Bilgisayarınız, yazı 115

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

tahtanız, uygulamalarınız , defteriniz bu iĢi yapmanız için hep elinizin altında olmalıdır. ÇalıĢırken birden aklınızda beliren düĢünceleri kağıda dökün.

Böylece aklınızı meĢgul etmelerinin önüne geçmiĢ olursunuz.Yazıya döktüğünüz düĢünceleriniz, mevcut iĢlerinizde dikkatinizi dağıtacak seviyenin altına düĢecektir.

Ayrıca bu düĢüncelerinizi sonsuza kadar kaybetme riskini de bertaraf etmiĢ olacaksınız.

Bu anlamda Zaman Yönetimi Eğitimi, zamanınızı daha iyi yönetmenizi, hayatınızın kontrolünü daha fazla ele geçirmenizi, iĢ ve kiĢisel zamanı dengeleyebilmenizi ve böylelikle stressiz ve mutlu yaĢam sürebilmenizi amaçlamaktadır.

ARKEOLOJĠ Arkeoloji, "eski kültür ve uygarlıkları onlardan kalan maddi kalıntılar açısından inceleyen; yer ve zamanını saptamakla uğraĢan bir bilimdir". Maddi kalıntılar terimiyle insan elinden çıkan, insan düĢüncesinin ürünü olan eserler,alet ve malzeme ile ev eĢyaları,sanat yapıtları kastedilir.

Bu yönüyle arkeolojiyi,geçmiĢ zaman insanlarının "el emeği göz nuru " olarak tanımlayabiliriz. Eski Yunanca'nın "Arkhaios" (eski) ve "Logos" (bilim) kelimelerinden türetilmiĢ olan arkeoloji kelime olarak diğer bütün bilim dallarının kaynağı " anası " durumundadır.

Arkeoloji biliminin amacı, ıĢık tutarak geçmiĢi canlandırmak, ilk çağ insanını düĢünceleriyle ve bunların sonucu gerçekleĢtirdiği yapıtlarla günümüz insanına derinlemesine tanıtabilmek, onu anlamasına yardımcı olabilmektir. Bu amaçla, eski kültür kalıntılarını bulup ortaya çıkarıp, 116

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

tanımlayıp, aslına uygun bir biçimde tekrar kurarak geçmiĢ kültürleri yorumlamaya ve aydınlatmaya çalıĢır. BaĢlangıçta tarih ve felsefeyi açıklamada kullanılan arkeoloji, daha sonra bu bağımlılıktan kurtulmuĢ ve bir bilim dalı kimliği kazanmıĢtır.

Son yıllarda özel sektörde, basın ve iletiĢim bünyesinde , Arkeoloji ve Sanat Tarihi bölümünden mezun olan öğrencilerimiz rahatlıkla iĢ bulabilmektedirler. Halkla ĠliĢkiler konusunda uzmanlaĢan Ģirketler, arkeoloji ve sanat tarihi konusundaki eksiklerini bu alanda istihdamlar yaparak çözümlemektedirler. Ayrıca, derinlemesine bilgi sahibi olan mezunlarımızın turizm sektöründe de iĢ bulabilmeleri mümkündür. Bakanlığın son yıllarda gittikçe artan restorasyon talepleri, yetiĢmiĢ eleman ihtiyacını da beraberinde getirmektedir.

ADLĠ BĠLĠġĠM UZMANLIĞI Adli BiliĢim; bilgisayar bilim ve teknolojisinin hukuk alanında kullanılmasının doğal bir sonucu olup, bu bilim dalı ve teknolojisinin baĢ döndüren geliĢme hızına paralel olarak, son derece dinamik bir yapı sunar.

Söz konusu dinamizm nedeniyle, belirli dönemlerle tekrarlanan ve güncel geliĢmeleri ele alan eğitim süreci ya da daha doğru bir yaklaĢımla güncel kalabilmek için meslek içi eğitimi bu alanın en tipik tanımıdır.

Donanım-Yazılım ve genel olarak biliĢim alanlarındaki bilimsel ve teknolojik geliĢmelerin vardığı en uç noktadaki çalıĢmaların, Adli BiliĢim Metodolojisi haline getirilerek, adaletin gerçekleĢmesi için yapılan çalıĢmalara verilen katkı; programın içeriğini belirlemenin ötesinde, programı tanımlayan ana ögedir.

117

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Adli BiliĢim prosedürü güncel teknolojiye bağlı olarak sürekli değiĢen bir yapıya sahiptir. Doğal olarak bu süreçte görev alacak adli biliĢim uzmanlarının da sürekli kendilerini yenilemeleri, teknolojiyi ve güncel geliĢmeleri yakından takip etmeleri gerekmektedir.

Kavram olarak Adli BiliĢim; potansiyel yasal delillerin elde edilmesi amacıyla bilgisayar inceleme ve analiz teknikleri kullanılarak yapılan bir uygulamayı ifade etmektedir.

Adli biliĢim uzmanına müracaat etmenin, dava sırasında diğer bilirkiĢilere müracaat etmekten farkı yoktur. Bir kundakçılık olayında bu olayı tespit konusunda deneyimli bir uzman aranır veya tıbbi yanlıĢ tedavi yüzünden açılan davalarda, özellikle dava konusu olay hakkında deneyimli doktorlar aranır.

Adli biliĢim konularında da doğrudan, davada söz konusu olan teknik durumun türüne göre kanıtlanabilir tecrübeye sahip bir kiĢinin aranması gerekir. Örneğin; büyük, kurumsal bilgisayar ağlarının incelenmesinin tersine, tek bir hard diskin forensic incelemesi söz konusu olduğunda bir dizi farklı yeteneğe sahip olunması gerekmektedir. Eğer bilgisayar aygıtları üzerinde veri kurtarma iĢi yapılacaksa, ek olarak ayrıca uzmanlaĢmıĢ tecrübe aranacaktır.

AġÇILIK AĢçı,günlük olarak hazırlanması gereken yiyecekleri, belli bir plan içinde bilgi ve becerisini kullanarak, temizlik kurallarına uygun olarak servise hazır hale getiren kiĢidir.

AĢçı olmak isteyenlerin, yiyecekle ilgili konulara ilgi duyan, bedence güçlü ve sağlıklı, tat ve koku alma duyumları geliĢmiĢ, temiz, titiz, sorumlu, bir iĢi planlama ve uygulama yeteneğine sahip, eli çabuk, hızlı hareket edebilen;mutfağı 118

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

yönetebilecek disiplin anlayıĢına sahip kimseler olması gerekmektedir.

Günümüzde aĢçılar çok değiĢik kurum ve kuruluĢ mutfaklarında görev yapabilmektedirler. Okul, hastane, fabrika, ordu , iĢyeri, yemek fabrikaları, otel, restoran, gemi, uçak, tren, otobüs mutfaklarında, mutfak personeli olarak çalıĢabilmektedirler. Kendi bilgi ve becerileri yeterli olduğu sürece bu meslekte iĢsizlik probleminin yaĢanma ihtimali düĢüktür. Ġnsanoğlu yaĢamını sürdürebilmek için günde 3 ile 5 öğün yemek yemektedir. Sosyo–kültürel ve sosyo–ekonomik seviye arttıkça damak tadı geliĢen insanların yemekten beklentileri de artmaktadır.

Aile fertlerinin daha fazlasının çalıĢma hayatında yer alması, daha çok kiĢinin daha fazla öğününü evin dıĢında bir yerde yemesine neden olmaktadır.

Bir ülkenin en önemli kültür göstergelerinden biri olan mutfak kültürü, sadece yemek piĢirmekten ibaret değildir, aynı zamanda geliĢtirilmesi ve yönetilmesi gereken önemli bir alandır.

Zengin bir mutfağa sahip olan ülkemizin bu alanda gerekli bilgi ve beceriyle donatılmıĢ, uluslararası alanda rekabet edebilecek nitelikli personel ihtiyacı her geçen gün artmaktadır.

ASTROLOJĠ Astroloji, Yunanca Astro ve Logos kelimelerinden türer. Astro; "gezegen, yıldız ve planet" demektir. Logos ise, mantık veya basit bir dil ile sözcük anlamına gelir. Aslında Astroloji'nin yunanca ismi Astrologos‟tur.

119

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Aslında Astroloji, gezegensel zaman tablolarının çeĢitli mitolojik semboller ile zenginleĢtirilerek sadece matematiksel ve istatistiksel bilgileri temel alan ve bu bilgileri insan ve sosyal hayat üzerindeki etkilerini inceleme disiplinidir.

Adına burç denilen ve aslında göksel bir iĢaret olan bu simgeler, insan ruhunun derinliklerindeki denklemlerin anlamı peĢindedir.Görsel bir algı gibi görünen tüm değerlerin altındaki dinamikleri araĢtırır çünkü bu dinamikler vardır ve bazı yöntemler ile algılanabilir, araĢtırılabilir, tespit edilebilir.

Her 30 derecelik alan, zamanın niteliğini veren değerlere sahiptir. Bu değerler onları bir mekanda paylaĢan, yaĢayan insanlara, varlıklara, olaylara, sosyal etkilere ve doğaya yansır.

Tamamının sebebi ise mevsim döngüleridir. 4 mevsim olarak kabul edilen hava değiĢimleri aslında Dünya‟nın GüneĢ etrafındaki yolculuğundaki 4 durak ve onların arasındaki evreleri anlatır. Bu evreler 3 aĢamalı ara evreler de geçirirler ve böylece toplamda, hepsi son derece önemli 12 evreyi meydana getirirler. Doğduğunuz ay, mevsimin özel niteliğine sahiptir ve insan doğasının, hatta insanlığın kendisinin belli bir evresinin gizemlerini taĢır.

Bizler de, zamanın evrelerine ve değiĢen niteliklerine bağlı olarak değiĢiriz.

Her doğum anına yansıyan özel bir etki vardır. Astroloji de bu etkiyi ve buna bağlı süren tüm döngüleri anlama peĢindedir.

Günümüzde siyasetçiler, Ģirketler, kurumlar, sanatçılar ve iĢlerini doğru zamanda planlayarak iyi bir kariyer geliĢimi planlayıp, maddi geliĢimini en üst seviyede ilerletmek isteyen herkes astrolojiyi kullanmaktadır.

120

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

BEBEK BAKIMI Heyecanla beklenen doğum gerçekleĢtikten sonra anneler, bebeklerine nasıl bakmaları gerektiğiyle ilgili olarak yakınlarından ve arkadaĢlarından gelen öneriler yüzünden ne yapacaklarını ĢaĢırıyorlar. Bu karmaĢa bebek bakımında yanlıĢlara yol açabiliyor.ĠĢte bu sebeple, anne ve baba adaylarının bebeklerine ve kendilerine yardımcı olacak becerileri öğrenmeleri, keyifli ve bilinçli bir bebek bakım deneyimi yaĢamaları ve bunun sonucunda anne baba olmanın hazzını bir kat daha fazla yaĢamalarını sağlayabilmek için çiftlere özel Bebek Bakım Eğitimi programı sizin için uygundur.

BALĠSTĠK Askeri alanlarda ve son yıllarda özellikle televizyonlardan sıkça duyulan balistik kavramı, füzelerin ve mermilerin hareketlerini analiz eden bir bilim dalıdır ve bu kavram üç baĢlık halinde incelenmektedir. Ġç Balistik Balistiğin bu kolu füzelerin ya da mermilerin, etki alanlarında ya da silahtaki hareketlerini incelemektedir. Bu balistik kolunun inceleme konularını ise, gazların geniĢlemesi, kimyasal enerji kaynakları, ortaya çıkan enerjinin kontrol edilmesi ve bu enerjinin yönlendirilmesi gibi konular oluĢturmaktadır. Askeri ordunun kullandığı silahlarla normal Ģahsi silahların çalıĢtırılması birbirinden farklı olmaktadır. Ordunun kullandığı silahlar, basınç ve sıcaklık açısından çok daha zor bir Ģekilde çalıĢtırılmaktadır.

Silah ateĢlendiğinde merminin silah içerisindeki hareket iĢlemi silahtaki gazın mermiyle olan etkisine bağlıdır.Ġlk olarak namluya basınç gerçekleĢir ve burada sürtünme hareketi baĢlar. Aynı zamanda yüksek sıcaklıkta gaz 121

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

namluyu ısıtırken burada kimyasal bir reaksiyon oluĢmaktadır.

Bu açıdan bakıldığında araba motorlarının çalıĢma Ģekliyle, silahların çalıĢma Ģekilleri birbirine oldukça benzemektedir.Bu iki sistem arasındaki tek fark, geniĢlemiĢ olan gazın, pistonlar yerine mermileri hareket ettirmesidir.

DıĢ Balistik Bu balistik türü, merminin silahtan çıkıĢ anından itibaren, merminin uçuĢ sırasındaki hareketlerini inceler. Füzelerin ya da mermilerin hedefe vurmasını, yer çekimi kuvveti ve havanın belirlediği aerodinamik kuvvet belirlemektedir.

Merminin veya füzenin silah ateĢlenmeden önce bir noktayı vurabilmesi için, mermi ve füzelerin silahtan çıktıkları doğrultudan sapmadan hedefe doğru gitmeleri gerekmektedir. UçuĢ yolunda değiĢme olursa mermi hedefe ulaĢamaz. DıĢ balistik merminin hedefe tam olarak ulaĢmasını sağlamak için mermiye iyi bir uçuĢ sağlamaktadır. Bunun sağlanması için, iki adet yöntem bulunmaktadır.

Bu yöntemler, dönme stabilizasyonu ve kanatçık stabilizasyonudur. Kanatçık stabilizasyonunda, mermi üzerine mantolanmıĢ kanatçıklar bulunmaktadır.Monte edilen bu kanatçıklar, merminin kendi ekseninde aerodinamik etkiler yardımıyla, hedefe gitmesini sağlamaktadır. Mermi bir dönme hareketine sahiptir.

Dönme stabilizasyonu merminin dönme hareketinin hedefe doğru düzgün bir Ģekilde hareket etmesini sağlar.

Terminal Balistik Bu balistik türü ise; merminin hedef üzerindeki hareketlerini araĢtırır. Balistiğin bu alanı iç ve dıĢ balistiğe oranla daha geri aĢamadadır. Bunun nedeni de bu türdeki balistikte temel bilgilerin elde edilmesi daha zordur.

122

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

BĠTKĠLERLE ĠLAÇ YAPMA Bitkisel ilaçların geçmiĢi MÖ 3000 gibi çok erken yıllara dayanmaktadır. Bu bilgi Eski Çin ve Mısır papirüs yazıtlarından elde edilmiĢtir.

Türkler bu konuda Çin'den etkilenmiĢ ve çok büyük alimler yetiĢtirmiĢlerdir. Bunların en bilineni Ġbni Sina,Erzurumlu Ġbrahim Hakkı, Merkez Efendi, ve Lokman Hekim'dir.

Bitkiler doğru ellerde gerçekten bir çok rahatsızlığa Ģifa olabilmektedir. 900 yıllık bir geleneğe sahip Anadolu aktarlığı, günümüzde ne yazık ki esnaflık kisvesi ile kaplanmıĢ ve emekli memurlar tarafından bir hevesle yapılmaya çalıĢılmaktadır.

Bitkisel ilaçlar ile hastalıklara karĢı savunma sistemleri kuvvetlendirilebilmekte, herhangi bir rahatsızlıkta takviye olarak büyük bir destek alınmakta, yan etkisi olmayan veya kimyasal muadillerine göre çok çok az yan etkisi olan tedavi Ģekilleri izlenebilmektedir.

Bu eğitimin amacı Ģifalı bitkileri bütün özellikleri ile tanımak ve bu bitkilerin doğal tıp bazında kullanımlarını öğrenmek bu eğitimin ana doğrultusunu oluĢturmaktadır.

BÜRO YÖNETĠMĠ Ofis içi iletiĢim, ofis yönetiminde profesyonel yaklaĢım, özellikle iç ve dıĢ müĢteriler üzerinde bıraktığı izlenim, telefonda iletiĢim, zaman yönetimi ve ofis ortamının önemi konularının üzerinde durulduğu programda, katılımcıların kullandıkları yöntemler sorgulanarak, geliĢtirilebilecek yönlere iliĢkin çeĢitli çözüm yollarının paylaĢılması hedeflenmektedir.

Büro Yönetimi programı rutin büro iĢlerini yapabilen büro elemanları yetiĢtirmeyi ve Ģirketinin üretkenliğini 123

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

arttırabilecek, zamandan tasarruf sağlayacak, yöneticileri ve kurumu temsil edebilecek ve yöneticisinin iĢ yükünü hafifletebilecek büro elemanları yetiĢtirmeyi amaçlamaktadır.

Program ofis pozisyonunda Ģansını artırmak veya bilgi ve becerilerini geliĢtirerek yöneticilik pozisyonuna ilerlemek isteyen büro çalıĢanlarına yardımcı olacaktır.

BOTANĠK Botanik; doğa bilimlerinin bitkileri inceleyen dalı; bitkibilimdir. Genel botanik ve özel botanik olmak üzere iki ana dala ayrılır.

Genel botanik, bitkilerin genel yapısını ve ortak özelliklerini inceler. BaĢlıca bölümleri; bitkinin çıplak gözle ya da büyüteçle görülebilen dıĢ bölümlerini inceleyen morfoloji (organografi), dokuların yapısını inceleyen ve araĢtıran dokubilim (histoloji), organların büyüme, beslenme, özümleme, solunum, hareket ve üremelerini inceleyen bitki fizyolojisi, hasta bitkileri ve bitki hastalıklarım inceleyen fitopatoloji, iç yapısını inceleyen bitki anatomisi, üreme ve geliĢmeyi inceleyen bitki biyolojisi, büyüme ve farklılaĢma evrelerini inceleyen embriyoloji, bitkilerde kalıtımı ve kalıtsal özellikleri inceleyen genetik‟tir. Özel botanik ise, çeĢitli bitki türleri arasındaki benzerlik ve ayrılıkları saptar, sıralar ve tek tek her bitkinin özelliklerini inceler.

BaĢlıca bölümleri: Bitkileri sınıflandıran sistematik, türlerin ortaya çıktığı zamandan bulundukları zamana kadar geçirdikleri evreleri inceleyen soyoluĢ (filojeni), taĢlaĢmıĢ eski bitkilerin kalıntılarını inceleyen paleobotaniktir (bitki paleontolojisi). Özel botanik ayrıca kendi içinde incelediği bitki gruplarına göre adlandırılan alt bilim dallarına ayrılır.

Bitkilerin ve öteki organizmaların kendi aralarında ve çevreleriyle olan karĢılıklı iliĢkilerini inceleyen çevrebilim 124

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

(ekoloji), aynı yerde yetiĢen bitki topluluklarını inceleyen bitki sosyolojisi, bitkilerin yeryüzündeki dağılımını inceleyen bitki coğrafyası da botaniğin dalları arasındadır. Yine, ormancılık, tarım, eczacılık, bahçe mimarlığı vb bilim dalları, botanik temeli üzerinde geliĢmiĢtir.

Yeryüzünde yaklaĢık olarak 1.000.000‟a yakın çeĢit bitki bulunduğu için,botanik çok geniĢ kapsamlı bir bilimdir. Ġnsanlar çok eski tarihlerden beri bitkilerle ilgilenmiĢler, değiĢik konularda onlardan yararlanmaya çalıĢmıĢlardır. Bazı kökleri,yaprakları kaynatarak yapılan ilaçlar, ve bunların besin maddesi olarak kullanılması, ilkel boyaların yapımında yararlanılan bitkiler,bu alanda sayılabilecek örnekler arasındadır.

DIġ TĠCARET Günümüzde ticaret iĢlerinde dıĢ ticaretin öneminin artmıĢ olduğu kabul edilmesi gereken bir gerçektir. DıĢ ticaret ile uğraĢan firmalar öncelikle kâr amacı gütmekle birlikte ülke ekonomisine katkıda bulunmak için fazlasıyla emek harcamaktadır.

DıĢ ticaret elemanı; uluslararası mal alım satımı için bağlantılar kurmak, sözleĢme hazırlamak ve çalıĢmalarda ara eleman olarak görev yapmakla birlikte, yurt dıĢından satın alınan malların zamanında gelmesi için sürekli takip eder.Ġhraç mallarının gönderileceği ülkedeki firmaya istenilen sürede iletilmesini, sözleĢmeye uygun olarak ücretinin zamanında alınmasını sağlamak, dıĢ alım ile ilgili yönetmelikleri sürekli olarak izlemek gibi görevleri olması nedeniyle dıĢ ticaret elemanlarının; ekonomide, ticaret ve büro iĢlerinde ön planda, dikkatli, sorumluluk sahibi, iletiĢim becerisine sahip kiĢilerden oluĢması gereklidir.

125

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

DıĢ Ticaret Eğitimi ile uluslararası ortamda, ticaret, pazarlama yapmayı, dıĢ ülkelerde, ürün veya servisin dağıtılıp müĢteriye ulaĢtırılmasını ve tahsilatını öğreneceksiniz. Ġnternet, ürün ve servisleri müĢteriye ulaĢtırmayı kolaylaĢtırmıĢtır.

Fırsatları bireylerin ayağıda kadar getirmiĢtir. DıĢ Ticaret Eğitimi sonrası, dıĢ ticaret'in potansiyelini daha iyi görebilecek, kendinize, internette ticaret ve pazarlama için harekat planı oluĢturabileceksiniz.

DĠLEKÇE VE BAġVURU USULLERĠ Dilekçe yazmak hayatımızın bazı bölümlerinde karĢılaĢılan önemli bir detaydır. Her insan dilekçe yazmanın ayrıntılarını bilmekle yükümlüdür.

Dilekçe yazarken Ģu kurallara dikkat edilmelidir: - Sorun hangi kurumu ilgilendiriyorsa dilekçeye ona hitap edilerek baĢlanmalıdır.

- Nesnel olunmalıdır.

- HiyerarĢik düzene dikkat edilmelidir.

- Yer ve tarih belirtilmelidir.

- Çizgisiz beyaz kâğıt kullanılmalıdır. Kâğıdın arka yüzüne geçilmemeli, çok gerekliyse ikinci kâğıt kullanılmalıdır.Bilgisayarla ya da daktiloyla yazılmalı; el yazısı kullanılması halinde yazının kitap harfleriyle açık ve okunaklı olmasına özen gösterilmelidir.

- Ciddi, resmi, saygılı bir dil ve üslup kullanılmalıdır.

- Ġstenen Ģey yasalara uygun olmalı; yasal çerçeve kesinlikle aĢılmamalıdır. Bir Ģikâyet söz konusuysa sorun mutlaka belgelere ve tanıklara dayandırılarak açıklanmalıdır.

126

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

-

Sorun/durum ya da dilek kısa ve açık olarak ifade edilmelidir. Gereksiz ayrıntılara ve kiĢiselliğe yer verilmemelidir.

- Dalkavukluğa ve yalvarmacılığa asla yer verilmemelidir.

- Doğru, düzgün, özenli ve temiz bir Türkçeyle yazılmalıdır.

- Yazım ve noktalama kurallarına dikkat edilmelidir.

- Dilekçe mutlaka imzalanmalıdır.

- Dilekçe sahibi, adını ve açık adresini belirtmelidir.

- Dilekçeye eklenecek ek belgeler yazının sonunda "ekler" baĢlığı altında maddeler halinde sıralanmalıdır.

- Bir konuda üst makamın bilgilendirilmesi amaçlanmıĢsa "....durumu bilgilerinize saygılarımla arz ederim"; üst makamın bir sorunu çözmesi ya da bir iĢlemi baĢlatması isteniyorsa "gereğini saygılarımla arz ederim", yapılacak bir iĢlem için izin isteniyorsa "izninizi saygılarımla arz ederim" gibi saygı ifadeleriyle son bulmalıdır.

- Genel kısaltmalar dıĢında kısaltma kullanılmaz.

- Dilekçe yalnızca makamlara hitaben yazılır; kiĢilere hitaben dilekçe yazılmaz.

- Üst makam alt makamdan isterken rica eder, alt makam ise üst makamdan isterken arz eder.

VatandaĢlar yalnızca arz eder.

Genel bir dilekçede 6 temel öğe vardır: - Tarih - Makam adı (ve gerekirse ili veya açık adresi.)

- Konu metni - Ġmza - Dilekçeyi yazan kiĢinin adı - Dilekçeyi yazan kiĢinin adresi 127

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Yazılan dilekçenin verileceği yerde daha çabuk iĢlem görmesi isteniyorsa, mutlaka konu kısmı eklenmelidir ki, verilen makam kime, hangi bölüme gönderileceğini, dilekçenin tamamını okumadan anlayabilsin. Bu; iĢlerin çabuk yürümesi açısından oldukça önemlidir.

Ayrıca hazırlanan dilekçe, herhangi bir bildirime cevaben veya iliĢkin ise, "konu" yazan yerin altına mutlaka "ilgi" kısmı da eklenmelidir.

DĠN BĠLĠMĠ Din Bilimleri bölümü din ve inançların günümüze kadar geçirdikleri evreleri, insan-din ve insan-akıl iliĢkisini, dinin bireysel ve toplumsal hayattaki yerini ve fonksiyonlarını, felsefi düĢüncenin geliĢimini, Ġslam ve Batı düĢüncesi arasındaki etkileĢimi, doğru düĢünmenin yöntem ve kurallarını, din eğitiminin tarihini ve günümüz eğitim sistemindeki yerini ele alır.

AraĢtırma Yöntemleri ve metodolojileri farklı olduğundan din tabirle ile teoloji (ilahiyat)birbirinden tümüyle olmasa da önemli ölçüde ayrılmaktadır.

Bir teolog ile din bilimci arasındaki fark, birinin dini vahiy eksenli anlamaya diğerinin ise bilim perspektifi içinden bir dini veya tüm dinleri anlama ve açıklamaya çalıĢmasıdır.

EDĠTÖRLÜK Editör kelimesi bir on yıl öncesinde pek kullanımda değilken Ģimdi bir hayli revaçtadır.Olasılıkla medyadaki editörlük mesleği sayesinde itibarlı bir etiket haline gelmiĢtir.Bu itibarın ıĢığı biraz olsun yayınevi-kitap editörlüğüne de yansımıĢtır. Yayıncılığın endüstriyel bir sektör haline geldiği ortamlarda belirginleĢmiĢ bir iĢbölümü vardır. Bu alanda lektörlük-editörlük-redaktörlük iĢleri ayrıĢmıĢtır. Lektör yani okuyucu; bir tür editör olarak 128

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

basılacak kitaba karar verir. Bu kararla birlikte telif, bir metinde yapılacak değiĢikliklerle ilgili önerilerde bulunur.

Bu öneriler gerek okuyucunun gerek yazarın rütbesine göre tavsiye niteliğinde olmaktan emredici olmaya dek değiĢebilir.

Editör yayına hazırlayandır; dosyanın/metnin kitaba dönüĢmesi sürecini “yönetir.” Ġçerikle ve biçimle ilgili önerilerde bulunur; bazen yazarla veya çevirmenle birlikte mesai yaparak bazen de müdahale ederek metinle oynar. Bu arada tarih, ekonomi,vb. konularda uzmanlaĢmıĢ; iĢi gücü bu alanlardaki metinleri düzeltmek olan editörler de vardır.

Redaktör ise metnin maddi iĢleriyle boğuĢur; imlayı düzeltir gerekirse dipnot-atıf düzenini vs. hale yola koyar.

Bilgisayar teknolojisinin geliĢmesine bağlı olarak birkaç yıldır, birçok yayınevi redaktörlük hizmetini yazardan/çevirmenden talep etmeye yönelmiĢtir.

EMLAK DANIġMANLIĞI Emlak (gayrimenkul) danıĢmanı mülkünüzün özelliklerini ön plana çıkararak resimlerinin de yer aldığı bir müĢteri sunum sayfası hazırlar ve bu tanıtım sayfasını mülkünüzle ilgilenen kiĢilere iletir.Bu arada taĢınmazınız için rakip fiyatları araĢtırıp;fiyat çok düĢük veya çok yüksek ise; malınızın kiralanmasının ya da satıĢının müĢteriye getireceği kâr veya zararı tespit ederek müĢteriyi konu hakkında bilgilendirir.

MüĢterinin mülkün asıl sahibi olduğunu aklından çıkarmadan ve müdahalede bulunmadan,doğru karar alma aĢamasında danıĢmanlık yapar,yol gösterir.Emlak danıĢmanı,doğru alıcıyı bulmak için mülkün tanıtımının nerede, ne zaman ve ne Ģekilde yapılacağı konusunda planlama yapar ve bazı durumlarda reklam ve promosyonlar hazırlar.Bölgedeki 129

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

profesyonel meslektaĢları ile kiĢisel bağlantılar kurarak, mülkü pazarlarken meslektaĢlarına duyurur ve onların alıcı adaylarına malınızı teĢhir eder.Bu geniĢ iĢ birliği sayesinde gayrimenkulünüze en doğru adayı bulabilmek için geniĢ bir alıcı kitlesi oluĢturur.

Gayrimenkul danıĢmanlığı yapan kiĢiler kendi müĢterilerine sahiptirler ve kendi iĢlerini yürütmektedirler. DanıĢmanlar genellikle bankaların bünyesinde çalıĢmalarına karĢın, özel olarak da kendi müĢterilerini bulabilirler.

Gayrimenkul danıĢmanları, müĢteri sayısını artırmak için de çalıĢmalar yapmaktadırlar. Bu iĢi yapan kiĢiler gayrimenkul portföylerini oluĢturarak, bu piyasada aktif bir rol oynamaktadırlar.

Emlak sektörü ülkemizde ve dünya çapında en geliĢmiĢ sektörler arasındadır ve iĢ hacmi oldukça geniĢ bir sektördür. Ġnsanların gerek yaĢamlarını sürdürecekleri, gerekse yatırım amaçlı kullanacakları emlaklara ihtiyaçları her zaman olacaktır.

GEMOLOJĠ SüstaĢları bilimi olarak basitçe tanımlanabilen gemoloji, mineralojinin yeni bir alt disiplini sayılabilir.

Gemoloji, bu yüzyılın baĢlarında bilimsel bir karakter kazanmaya baĢlamıĢ, bugün bütün dünyada mücevher sektörüne doğrudan hizmet eden, değerli ve yarı değerli minerallerin yanı sıra süstaĢı malzemesi yapılabilecek bazı kayaçlar ve organik materyalleri inceleyip tanımlayabilir, kalitesini arttırabilir ve sentetiğini üretebilir duruma gelmiĢtir.

130

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

SüstaĢları, insanoğlunun ilgisini ilk çağlardan beri çekmiĢ, belli dönemlerde belli taĢlar bazı kavramların simgesi haline gelmiĢ ve kültürel değerlere göre de değer kazanmıĢtır.

Yunan mitolojisinde ametistin(mor kuvars) panzehir etkisi olduğuna inanılırken, Antik Mısır'da lapis lazuli kutsal sayılırdı. Ortaçağda bazı taĢların tıpta tedavi için kullanıldığı bilinmektedir. Hatta bunun izleri kendisini bugün bile göstermektedir. Özellikle vitrin kuyumculuğu ve kıymetli taĢ iĢlemeciliği konularında yoğunlaĢan eğitim programlarının dıĢında, kuyumculuk; bilimden ayrılamaz bir hale gelerek, süs taĢları ile ilgilenen bir bilim dalı olan gemolojiyi içinde barındırır.

Süs taĢları üzerinde uzmanlaĢmıĢ kiĢilere “gemolog” adı verilir.

Kuyumculuğun eğitime adaptasyonunun sağlanması ile, ilgili bölümlerden mezun olan öğrencilere yeni iĢ olanakları yaratılarak, ekonomik açıdan da çok sayıda kiĢiye iĢ kapısı açılmaktadır.

GIDA VE HĠJYEN MEVZUATI Gıda maddeleri ve gıda ile temasta bulunan; özellikle gıda güvenliğini düzenleyen, madde ve malzemelerin üretimi, iĢlenmesi, dağıtımı ve satıĢı ile ilgili her aĢamayı kapsayan tüm yasa, kanun, tebliğ, kararname, yönetmelik, talimat, genelge, yönerge ve taslakların tümüne verilen isimdir.

Gıda güvenilirliği açısından tüketicinin korunmasını sağlamak amacıyla gıda iĢletmecisinin, gıdanın birincil üretiminden tüketiciye ulaĢmasına kadar uyulması gereken gıda hijyenine iliĢkin, genel kuralları belirlenmiĢ ve gıda 131

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

iĢletmecisinin birincil üretim aĢaması dahil üretim, iĢleme ve dağıtımın tüm aĢamalarında gıda hijyenini sağlamak üzere uyması gereken genel hijyen kuralları ile sorumluluklarına iliĢkin usul ve esasları kapsamaktadır.

GÜZELLĠK UZMANLIĞI Güzellik uzmanı; kozmetik bilim ve teknolojisinden doğru bir Ģekilde yararlanarak cildi ve vücudu daha sağlıklı, daha güzel, daha genç göstermek için gerekli araç ve makineleri doğru ve bilinçli bir Ģekilde uygulayan kiĢidir.Güzellik uzmanı,cildin yapısını inceler, türünü tespit eder, ihtiyacını belirler. Cildi buhar, süt, tonik ve losyonlar kullanarak temizler, ihtiyacı olan bakımı yapar.Kan dolaĢımını sağlamak ve gözenekleri açmak için çeĢitli maskeler uygular . Yüzdeki kırıĢıklıkları giderici iĢlemler yapar. Yüz ve vücuttaki istenmeyen tüyleri alır; tırnak bakımı yapar,vücuda ve yüze masaj uygular.

Yüz Ģekillerine uygun gece ve gündüz makyajı yapar.Bölgesel zayıflama programları uygularken,kullandığı araç ve gerecin bakımını ve basit onarımını yapar.

Güzellik uzmanı olmak isteyenlerin; ellerini ve parmaklarını ustalıkla kullanabilen, görme duyusu geliĢmiĢ, estetik görüĢ sahibi, yenilikleri izleyebilen, sabırlı, titiz ve dikkatli, uzun süre ayakta durabilecek kadar bedence dayanıklı kimseler olmaları gerekir.

Güzellik uzmanları, güzellik salonlarında görev yaparlar.

Ortam temiz, sakin, genellikle hoĢ kokulu ve sterildir.

Güzellik uzmanları müĢterileri ile iletiĢim halinde çalıĢırlar ve pazar günü dıĢında haftanın her günü görev yaparlar.

HABERCĠLĠK Haber, henüz gerçekleĢmiĢ (ya da ilk kez ortaya çıkartılan) bir olayın olabildiğince nesnel ve gerçeğe uygun 132

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

bir biçimde aktarılmasıdır.Haber, gerçek olmalıdır; ilk kez duyduğumuz dedikodular ve söylentiler, doğruluğu ispatlanana kadar habere dönüĢtürülemez.Yeni bir olayın haber olabilmesi için içinde bazı haber değerlerini barındırması gerekir. Çok sayıda insanı ilgilendirmeyen ve ilginç olmayan olaylar haber olamaz. Bir olayın haberleĢtirilmeyi hak edip etmediğini anlamak için Ģu ölçütler esas alınmalıdır. Önem, ilginçlik, zamanlama,yakınlık-ilinti , duygusallık , tekrarlanma, çok sayıda kiĢiyi ilgilendirme, en büyük olmak, Ġlk olmak, tek olmak, meĢhur olmak, merak uyandırmak.

Muhabir, haberini gerçek olaylar, durumlar ve açıklamalar üzerine kurmak zorundadır.

Olayları, durumları ve açıklamaları bir araya getirirken bazı sorular sorar. Bu sorular gazetecilikte 5N+1K olarak nitelendirilir: Ne? Nerede? Ne zaman? Nasıl? Neden? Kim ? Ġster magazin haberi, isterse siyasi bir polemik haberi olsun, her haberde bu 6 unsurun bulunması zorunludur. Kimi zaman bu unsurlardan biri ötekinden daha önemli olabilir; ancak bu; önemsiz olan unsurun haberde belirtilmemesini gerektirmez.

Olaylar, durumlar ve açıklamaların ne olduğu, kim tarafından yapıldığı, ne zaman olduğu, nasıl meydana geldiği gibi ayrıntılar haberde yer almıyorsa, bu haber eksik bir haberdir.

Dolayısıyla okur ya da izleyici gerektiği kadar açık ve olarak aydınlatılmamıĢ olur.

5N+1K unsurlarının eksik olması, okuyucu ya da izleyicinin kafasında soru iĢaretleri doğurur ve gazeteciye olan güveni sarsar. Eksik haber, yeterince araĢtırılmamıĢ haberdir ve dolayısıyla doğruluğundan Ģüphe edilir.

Bütün bu nedenlerle haberci, haberinde bu unsurların tümünün yer alması için azami çaba göstermelidir. Ancak bu 133

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

kural, "Bu unsurlardan herhangi birini içermeyen bir haber kesinlikle yazılmamalıdır" biçiminde de algılanmamalıdır.

HASTA VE HEKĠM HAKLARI Ülkemizde son dönemde hasta-hekim arasındaki iliĢkide, tarafların karĢılıklı olarak hak ve yükümlülüklerinin neler olduğu konusu sıkça irdelenmekte, yine hasta-hekim iliĢkisinden doğan uyuĢmazlıklar adli ve idari yargıda giderek artan bir yoğunluk arzetmektedir Hasta Hakları Birimlerinin doğru anlatılması, doğru yönetilmesi ve doğru algılanması gerekmektedir. Buralarda diyaloğa açık, insan iliĢkilerinde baĢarılı, iletiĢim becerisi olan, eğitimci yönü bulunan, saygın kiĢiler görevlendirilmelidir.

Birim sorumlusunun amacı, kendi mesai arkadaĢlarının açığını bulmak, onları suçlamak değildir. Bu birimler, hekim veya diğer sağlık çalıĢanlarına karĢı kurulmuĢ değillerdir.

Sadece, hastaların hizmet alım sürecinde karĢılaĢtıkları sorunların çözümüne yardımcı olan; hak ihlaline uğrayan veya uğradığını düĢünen hasta ve hasta yakınlarının mağduriyetlerinin giderilmesine çalıĢan ünitelerdir.

Hasta Hakları Birimleri, modern iĢletmecilik anlayıĢının ürünüdür. Hizmet verdiği kitlenin soru ve sorunlarını görmezlikten gelen bir kurum asla baĢarılı olamaz. Üretilen hizmetin, ihtiyaç sahiplerinin talep ve beklentilerini karĢılayıp karĢılamadığını bilinmezse, geliĢim söz konusu olamaz.

Bu programda hasta ve hekim hakları, sorumlulukları, kamu ya da özel sağlık hizmeti veren kurum ve kuruluĢların sorumlulukları, hekim ve hasta iliĢkisi, hekim ile sağlık kurum ve kuruluĢu arasındaki hizmet iliĢkisi, hasta ya da hasta yakınlarının hekim ve sağlık kurum ve kuruluĢlarına 134

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

karĢı hak arama yolları, dava dilekçe örnekleri, adli ve idari mahkeme kararları ile Yargıtay ve DanıĢtay kararları yer almaktadır.

HOUSEKEEPĠNG (KAT HĠZMETLERĠ) Otel iĢletmelerinde bulunan çeĢitli alanların temizlik, düzen ve bakımından sorumlu olan kat hizmetleri departmanı, otel iĢletmeleri organizasyonunda önemli bir yere sahiptir.Bunun nedenleri Ģöyle sıralanabilir: Otel gelirinin önemli bir kısmı, oda satıĢlarında ve iĢletmedeki yan hizmet ünitelerindeki satıĢlardan elde edilmektedir.Bu bölümün bir diğer önemli görevilerinden biri, müĢterilere gerekli konforu, sıcak ilgiyi, temizliği ve rahat bir ortamı sağlayarak O'nları evlerindeki kadar rahat bir atmosferde ağırlamaktır.

MüĢteri, otelde konakladığı sürenin önemli bir bölümünü odasında uyuyarak, dinlenerek ya da lobi, TV. salonu, havuz vb. kat hizmetlerinin iĢlev alanlarını kullanarak geçirmektedir. Bu nedenle, müĢterilerin otellerdeki konakllamaları sırasında en fazla kat hizmetleri departmanın ürettiği hizmetlerden yararlandığı ve dolayısı ile en fazla bu alanlarda zaman harcadığı söylenebilir.

MüĢteri otelde konakladığı süre içerisinde kendini evinde gibi rahat ve mutlu hissederse, bir sonraki seyahatinde tekrar aynı oteli tercih edecektir.

Kat hizmetleri departmanı otel iĢletmesindeki birçok alanın bakımı, düzeni, temizliği ve dekorasyonundan sorumludur.Kat hizmetleri departmanı geniĢ çalıĢma alanına ve çok sayıda personele sahip olması nedeni ile gelecekte ihtiyaç duyulacak geniĢ bir bütçeye sahiptir.

135

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

ĠLETĠġĠM TEKNĠKLERĠ ĠletiĢimin

amacı, kısaca sorunlarımızı çözmek, gereksinimlerimizi karĢılamaktır. Genelde kendimizi ifade ederken, ya saldırgan davranırız ya savunmadayızdır, ya pasif ve de etkisizizdir, ya da giriĢken, etkili ve de sorun çözmeye yönelik davranırız. Ġlk üç davranıĢ biçimi iletiĢimde kaos yaratır.

Bu tarz iletiĢimle anlaĢılmadığımızı ve anlamadığımızı hissederiz. Atılgan davranıĢ biçimi olarak etkili ve sorun çözmeye yönelik davrandığımızda ise etkili bir iletiĢim baĢlatmıĢız demektir. Unutulmamalıdır ki, etkili iletiĢim öğrenilebilir.

Kullanılan kelimeler aracılığıyla etkili olmak isteniyorsa, kararlı olunmalıdır. Tam olarak yapmak istenilen Ģey bilinmeli ve kullanılan kelimeler istekle uyumlu olmalıdır.

Dikkat karĢıdaki kiĢiye yöneltilmezse; biri ile konuĢurken çevre gözden geçiriliyorsa etkili olunamaz. Ne istenildiği, dolambaçlı yollara sapmadan net ve açık bir Ģekilde söylenmelidir.

Duygu, düĢünce ve davranıĢlarda kararlı ve tutarlı olunmalıdır.

Sonuçları yorumlanabilmeli bunlarla ilgili konuĢabilmelidir.KarĢıdakinin fikri alınmalı, aynı fikirde olunup olunmadığı test edilmelidir. BaĢka fikirlere açık olmalıdır. "Dediğim dedik" anlayıĢına sahip olunduğunda etkili iletiĢimi yolları tıkanır.

Geri bildirim, her iletiĢimde hayati bir özellik taĢır.

Anladığımız ve anlaĢıldığımız hissedildiğinde bu; karĢı tarafa iletilmelidir.

136

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

ĠLETĠġĠM UZMANLIĞI ĠletiĢimden bir meslek alanı gibi bahsedildiğinde, özellikle geliĢmekte olan ekonomilerde, net olarak iletiĢimin nasıl bir meslek olduğu, hangi konularda ve neden iletiĢim uzmanlarına ihtiyaç duyulabileceği, açıkça anlaĢılmaz.Ve hemen akla gelen bazı kavramlar "reklam", ve "halkla iliĢkiler" olmaktadır. Kurumların kronik olarak yaĢadıkları bazı problemlerin, örneğin çalıĢanların verimlilikleri, süreklilikleri, dıĢ ve iç ortaklarla iliĢkilerin ne kadar sağlıklı olduğu ile ilgili konuların çözümü, kapsamlı bir iletiĢim yönetimi ile kontrol altına alınabileceği gibi, baĢarılı ve kapsamlı bir kurumsal iletiĢim yönetimi, kurumun maliyetini düĢürüp kâr marjını artırabilmektedir. ĠletiĢim farklı alanlarda ve farklı amaçlarla; sosyal bir konularda bilinci ve farkındalığı artırma, propaganda yapma, hedef kitleyi bir konuyla ilgili harekete geçirme amaçlı kullanılabilir. Yani iletiĢim, hem kamu sektörünün hemde özel sektörün projelerinin gerçekleĢmesi için ihtiyaç duyulan bir uzmanlık alanıdır.

BaĢarıya ulaĢabilmesi için ölçülebilir hedeflerle çalıĢılarak, ulaĢılmak istenen kitleye bilinçli yaklaĢılması gerekmektedir.

Buna ilaveten, hedefe nereden ulaĢılacağı da bilinmelidir. Özetle, yapılacak iletiĢim (reklam veya halkla iliĢkiler veya direkt- iletiĢim) kampanyaları, stratejileri, yönetimlerinin planlamalarında, "neden" "nasıl" "nereden" "nereye" gibi soruların sorulması ve araĢtırma eĢliğinde bu sorulara yanıtlar bulunması istenilen hedeflere ulaĢmak için Ģarttır.

Sonuç olarak iletiĢim uzmanlığı bu konularda size ıĢık tutup, hedefinize ulaĢmanızı sağlayacak bir meslek alanıdır.

137

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

ĠNSAN HAKLARI MAHKEMESĠ MEVZUATI Avrupa Ġnsan Hakları Mahkemesi (AĠHM), uluslararası bir teĢkilat olan Avrupa Konseyi'ne bağlı olarak 1959 yılında kurulmuĢ uluslararası bir mahkemedir.

Mahkeme, Avrupa Ġnsan Hakları SözleĢmesi ve ek protokolleriyle güvence altına alınmıĢ olan temel hakların çiğnenmesi durumunda bireylerin, birey gruplarının, tüzel kiĢiliklerin ve diğer devletlerin, belirli usulî kurallar dahilinde baĢvurabileceği bir yargı merciidir. 47 Avrupa Konseyi üyesi, Avrupa Ġnsan Hakları Mahkemesi'nin yargı yetkisini tanımaktadır.

Avrupa Birliği'nin günümüzde Avrupa Konseyi'ne ait bayrağı kullanıyor olması çeĢitli kafa karıĢıklıklarına yol açmakla birlikte, Avrupa Ġnsan Hakları Mahkemesi, Avrupa Birliği'nin değil, hemen hemen tüm Avrupa devletlerinin üyesi olduğu ayrı bir uluslararası teĢkilat olan Avrupa Konseyi'nin organıdır. Ancak, Avrupa Ġnsan Hakları SözleĢmesi ve Avrupa Ġnsan Hakları Mahkemesi'nin içtihadı, Avrupa Birliği için de olmazsa olmaz asgari standartları oluĢturmaktadır.

ĠNSAN KAYNAKLARI Ġnsan Kaynakları, kurumların kısa ve uzun vadeli hedeflerini gerçekleĢtirebilmeleri için, insana odaklanmaları; yani, Ģirket kültürüne uygun, donanımlı ve doğru elemanların seçilip yerleĢtirilmesi, organizasyonu, ücretlendirilmesi, iĢ güvenliği ve sağlığı ile özlük haklarının korunup, gözetilmesi fonksiyonlarının tümüne verilen addır.

Eskiden “personel idaresi” olarak da anılan insan kaynakları bölümünün misyonu, Ģirketlerin etkinliğini artırmak için tasarlanan programları (iĢe yerleĢtirme yöntemleri, maaĢlar, ek kazançlar, insan kaynakları politikaları vb.) geliĢtirmek ve yönetmektir.

138

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Ġnsan kaynakları etiketi artık iĢyerlerinde bir norm halini gelmiĢ; organizasyonlarda, insanların yalnızca iĢe alma ile özdeĢleĢtirdikleri, personelden daha geniĢ bir kapsam ve stratejik rol ifade etmektedir.Ġnsan kaynakları uzmanlarının, organizasyonlarına katkıda bulunmak ve varlıklarını sürdürmek amacıyla, kendilerinin ve temsil ettikleri bölümünün rollerini düĢünmeleri gerekmektedir. Ġnsan kaynakları bölümü, kendini organizasyonda etkin kılmak için ilk adım olarak ofisinden çıkmalı ve çalıĢanlarının dünyasına dahil olmalıdır; her seviyedeki çalıĢanla sohbet etmeli ve kendini tanıtmalıdır. ÇalıĢanların ihtiyaç duydukları Ģeyleri dikkatli bir biçimde dinlemeli; neler yaptığını, fonksiyonlarının neler olduğunu ve neler yapabileceğini tanıtmalı, çalıĢanları organizasyonun yetenekleri ve organizasyona katkıları konusunda eğitmelidir. Bu eğitime de yapabileceklerinin neler olduğunu anlatarak baĢlamalıdır.

KALĠTE YÖNETĠMĠ Kalite yönetim sistemi, amaçlanan kaliteye ulaĢmak amacıyla ilerletilen tüm süreçleri, açıklanan prosedürleri, ve benimsenen prensipleri içeren sistemler bütünüdür. Bu sistem, çalıĢanların bilinçlendirilmesi ve amaçlanan kalite seviyesine ulaĢmak amacıyla minimum girdi kullanılması kısımlarını da içerir.

Bunlara ek olarak müĢteri memnuniyetini gözetmeden ve müĢterinin ihtiyaçlarını bütünüyle karĢılamadan yürütülen bir süreçle, tam bir kalite yönetim sistemi tanımı yapmak yanlıĢ olur.

139

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Tüm bu bilgilerin ıĢığında bu sisteme bağlı kalındığı takdirde, kaliteli ürüne ulaĢmak için gerekli maliyetin değeri, tahmin edilenin aksine, daha fazla olmadığı gibi; aksine uzun vadede daha kârlı olunacak bir sisteme adım atılmıĢ olunacaktır.

Kalite yönetimi,müĢterinin beklentisinin aĢılmasını hedefleyen, ekip çalıĢmasını destekleyen, tüm birimlerin ve faaliyetlerin gözden geçirilmesini ve iyileĢtirilmesini sağlayan bir yönetim anlayıĢıdır. MüĢteri tarafından tanımlanan kaliteye öncelik verilerek kuruluĢun ürün ve hizmetleri yanında, yönetiminin de kalitesini ve verimliliğini artırmayı hedefleyen bir yönetim uygulamasıdır.

MADEN VE MĠNERAL BĠLĠMĠ Mineral Nedir?

Belirli kimyevi bileĢime sahip, doğal olarak meydana gelmiĢ, homojen (tek görünümlü) katı maddeye verilen isimdir. Mineral bakır, altın, gümüĢ, platin ve elmas gibi element halinde veya sodyum klorür, kalsiyum karbonat gibi bileĢik halinde de bulunabilir. Ġnsan tarafından laboratuvarlarda elde edilen bileĢikler, doğal olarak meydana gelen bileĢikle aynı olsa da, mineral sayılmaz. Doğal olarak meydana gelen mineraller, anorganik olarak oluĢmuĢlardır. Petrol, asfalt, kömür ve volkanik camlar, mineral olarak tarif edilemezler. Bu maddeler karmaĢık yapıya sahiptirler ve organik yapıdadırlar.

Mineraller gazdan, erimiĢ kayalardan veya çözeltilerden meydana gelebilir.

Maden Nedir?

Yer kabuğunun farklı derinliklerinden çıkarılan, ekonomik değer taĢıyan mineral ve elementlere maden denir. ÇeĢitli yer kabuğu hareketleri ve baĢkalaĢma olayları sonucunda 140

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

kayaçların yapısındaki minerallerin etkilenmesiyle cevher (filiz) adı verilen maden yatakları oluĢur.

Maden filizlerini ve mineralleri topraktan çıkartmak için değiĢik yollara baĢvurulur. Çoğu zaman bu iĢler, açık havada kazıcı aletler ve dinamitin yardımıyla gerçekleĢtirilir. Bu çeĢit maden ocakları tıpkı taĢ ocaklarına benzer. Bazen maden filizleri, tıpkı kalay çıkartılan ocaklarda olduğu gibi toprağı çok basınçlı su püskürterek ufalayıp dağıtmakla çıkartılır.Kayaçların içindeki minerallerin bazıları eritilerek ayrıĢtırıldığında çeĢitli metalik madenler (demir, bakır, krom, kurĢun, pirit gibi) elde edilir. Minerallerin doğrudan maden olarak kullanıldığı metalik olmayan madenler (mermer, fosfat, kükürt, oltutaĢı, lüle taĢı gibi) de vardır.ĠĢte maden ve mineral bilimi de bu konu baĢlıkları ve alt dallarıyla ilgilenen bir çalıĢma alanıdır.

MASAJ UZMANLIĞI Dilimizdeki masaj sözcüğü Arapça dokunma anlamına gelen “mass” ve Yunanca yoğurma anlamına gelen ”massein” sözcüklerinden türetilmiĢtir. Masaj; deri, derialtı dokusu, kaslar, iç organlar, metabolizma, dolaĢım ve lenf sistemlerinin mekanik ve sinirsel (refleks) yolla tedavi amaçlı uyarılması; çeĢitli darbeler ve ovmalarla bölgesel kan dolaĢımını artırma, damarları geniĢleterek dokuya daha fazla kan gelmesini sağlama yöntemidir. Masajla, yumuĢak dokuları mekanik olarak uyararak organizmada fizyolojik ve psikolojik etki yaratılır.

Masaj, keyif veya lüks değil, tıbbi bir ihtiyaç ve düzenli aralıklarla alınması gereken bir koruyucu tıbbi tedavidir.Masaj, hasta veya yorgun bir organın rehabilitasyonu; aynı eski duruma dönmesi için, organizmanın üzerinde oluĢturulan mekanik enerjinin 141

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

derinlerde fizyolojik etkiler oluĢturulması esasına dayanan bir terapi Ģeklidir.Masaj, yara dokuları ve yapıĢıklıkların çözülmesi ve giderilmesinde, kas spazmı, tendon iltihabı, uykusuzluk ve nevrasteni durumlarında, kas krampları ve yaralanmalarda akut devreden sonra, migren, gerilim tipi ve hipertansiyona bağlı baĢ ağrılarında, ağrılı âdet dönemlerinde, kabızlıkta ve ağrılı noktalarda uygulanabilmektedir.

Masajın gerekliliğini vurgulayan en mühim nokta, masajın pek çok olası ciddi sağlık sorununun oluĢmasını engelleyebilme özelliğidir.Masaj anında vücudun ürettiği doğal uyuĢturucu olan ve morfinden daha etkili olan endorfin salgılanarak, masaj alan kiĢide olağan üstü rahatlama sağlandığından; psikolojik anlamda masajı yan etkisi olmayan bir antidepresan ve psikolojik terapi olarak görmek de mümkündür.

Masajın kesinlikle doğru kiĢiler tarafından uygulanması gerekir. Aksi taktirde uygulanan masaj, dokulara zarar verebilir. Vücudun bir bölgesinde tam anlamıyla kaynamamıĢ bir kırık varsa kırığın yeniden büyümesine neden olabilir, damar tıkanıklığı varsa pıhtı atma riskinin artmasına yol açabilir, kaslarda yırtılmalar ve zedelenmeler oluĢabilir. Damar darlık ve tıkanıklıklarında, kanama eğilimi ve pıhtılaĢma bozukluklarında, eklem zarı iltihaplanmalarında, deri enfeksiyon ve hastalıkları, kanser, akut enfeksiyon hastalıkları ve akut yaralanmalar masajın uygulanamayacağı durumlardır.

Ayrıca yemeğin hemen ardından masaj uygulatmak da zararlıdır. Psikolojik açıdan bakıldığında masaj bir önem hatta bakımlılık hissi verir; vücudumuzun farkına varmamızı sağlar. Güvenli bir dokunuĢ hayatın önemli bir parçasıdır.

142

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Dolayısıyla bu iĢi bilinçli olarak yapan bir profesyonelin masaj sırasındaki dokunuĢu aynı zamanda rahatlatıcıdır.

MARKA HUKUKU Marka, bir iĢletmenin mal ve/veya hizmetlerini bir baĢka iĢletmenin mal ve/veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koĢuluyla, kiĢi adları dahil, özellikle sözcükler, Ģekiller, harfler, sayılar, malların biçimi veya ambalajları gibi çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayımlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü iĢarettir.

Bir markanın konulmasının sebebi ĢahsileĢtirmek veya bunun faydalarından yararlanmaktır. Eğer malın üzerine marka konulmazsa o mal veya hizmet kiĢiselleĢemez, belirlenmiĢ bir hale gelmez ve onun faydalarından yararlanılamaz. Marka konulursa,bu markanın fonksiyonları aracılığıyla (kaynak fonksiyonu, reklam fonksiyonu ve garanti fonksiyonunu aracılığıyla), markayla ilgili tüm, getirilerden yararlanılır.

Mal üzerinde marka bulunmazsa mallar birbirinden ayırt edilemez. Ayırt edilmediği için malın reklamı yapılamaz, o mal için kaynak fonksiyonu gösterilemeyeceği için garanti fonksiyonu da olmaz.Markasız mal daima kalitesiz maldır.

MEDĠKAL PSĠKOLOJĠ Medikal psikoloji, doktora düzeyinde eğitimli psikologların, sağlık psikolojisi, davranıĢsal tıp, psikofarmakoloji alanlarında temel tıp biliminin bilgi ve becerilerini kullanarak, tıp ve sağlık kuruluĢlarında ileri tanı ve klinik müdahalelerde bulunmaları için tasarlanmıĢ bir uzmanlık alanıdır.

Tıbbi müdahalelerde psikolojik etkenlere odaklanılması ve uygulanması tedavinin sonucunda farklılık oluĢturur.. Örneğin; astım, mide- bağırsak hastalıkları, omurilik ve 143

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

beyin yaralanmaları, kronik ağrılar, baĢ ağrısı ve bağımlılık gibi.

Amerikan Psikoloji Derneği (APA) ruhsal hastalıkların, duygusal, biliĢsel, davranıĢsal bozuklukların ve madde kullanımı tedavisinde bedensel ve psikoterapi yöntemleriyle bütünleĢmiĢ olan psikoloji dalı olarak medikal psikolojiyi tanımlar.

Medikal psikologlar ; psikolojik teorileri, bilimsel ve psikolojik bulguları, yaĢam terapi tekniklerini; davranıĢ değiĢtirme, biliĢsel, kiĢilerarası, aile ve hastanın psikolojik veya fiziksel sağlığını iyileĢtirmek için uygular. Medikal psikologlar doktora sonrası uzmanlık eğitimi ile tedaviyi birçok farklı ortamda, bir dizi farklı yöntem uygulayarak psikoloji, öğrenme, merkezi sinir sistemi, adaptasyondeğiĢim ve adaptasyon- yaĢam tarzı değiĢikliği alanında klinik gözlem becerilerini kullanarak, klinik psikologlar ile birlikte uygular.

Yüksek nitelikli ve lisansüstü uzman doktorlar birinci basamakta sağlık merkezleri, hastaneler, yatılı bakım merkezleri ve uzun süreli bakım tesislerinde, disiplinli iĢbirliği ve ekip tedavisinde hizmet için eğitilmiĢtir.Onlar fiziksel hastalık durumlarını ve fiili hücre mimarisini (tüzük tarafından izin verildiğinde) psikolojik ve farmakolojik teknikler kullanılarak, merkezi sinir ve ilgili sistemlerin iĢleyiĢini değiĢtirmek için ve hastalığın ilerlememesini sağlamak için donatılmıĢtır.Medikal psikoloji yeni ve hızla büyüyen bir alandır. Medikal psikologlar davranıĢın temelinde biyomedikal uzmanıdırlar. Medikal psikologlar hastalıkların hem fiziksel hem de psikolojik belirtilerinin tanı ve tedavisi için uzman tıbbi eğitime tabi tutulurlar 144

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

MĠTOLOJĠ Mitoloji, belirli bir uygarlığa ya da dinsel geleneğe özgü inançları, uygulamaları, kurumları ya da doğa olaylarını açıklamak amacıyla, görünüĢte gerçekten yaĢanmıĢ olayları aktaran; ama özellikle ayin ve törenlerle bağlantılı, çoğunlukla kökeni bilinmeyen ve en azından kısmen geleneğe dayanan söylenceler toplamına verilen genel isimdir.

Mitos söylenen ya da duyulan sözdür; masal, öykü, efsane anlamına gelir. Loji ise, ilk anlamı söz olmakla birlikte bilim anlamına gelir. Bu durumda mitoloji efsane bilimi anlamına gelmektedir. Mitos, çok tanrılı bir dinin tanrıları üzerine anlatılan öyküler anlamına geldiği halde hiç bir zaman ilk çağda bir din kitabı haline gelmemiĢtir. Çünkü bu efsaneler, tek tanrılı dinlerde olduğu gibi inanç düzeyine yükselmemiĢtir. Sözlü ya da yazılı edebiyat ve sanat kollarının hepsinde durmadan konu edinilip iĢlenen ve iĢlendikçe değiĢen mitoslar ne kadar ozan, yazar, sanatçı varsa o kadar biçim almıĢ ve bu nedenle hiç bir zaman tek kitap halinde toplanmamıĢtır. Tarihçi Herodotos‟un verdiği bilgiye göre, tanrı soylarını bir bir anlatan, tanrılara isimlerini veren, niteliklerini tanımlayan ve öykülerini anlatan Homeros ile Hesiodos‟dur. Mitosun edebiyat düzeyine yükselmesi bu iki büyük ozanla baĢlar, ama onlarla bitmez. Onların anlattıklarına ekler, katkılar yapılır; yüzyıllar geçip, edebiyat türleri çoğaldıkça, mitoslar da yeni anlatım ve yorumlarla zenginleĢirler. Klasik çağda Ģiir ve tragedya konu zenginliğini mitosa borçludurlar.

Mitoloji deyince, baĢta Yunan-Roma mitolojisi diye bir kavram akla gelir. Oysa bir öykünün Yunanca ya da Latince 145

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

yazılmıĢ olması, o öyküyü ne Yunan‟a, ne de Roma‟ya mal eder. Söz konusu Akdeniz mitolojisidir ve anavatanı Anadolu‟dur.

Mitolojinin doğuĢunun anlaĢılması için, insanoğlunun çok eski zamanlardaki yaĢamına bakmak gerekir. Ġlkel insan da, tanımak ve bilmek gereksinimi içindedir.

Doğa olaylarının nedenlerini, nereden gelip, nereye gittiğini, yaĢamın ne olduğunu, ölümün sırrını bilmek istemektedir.

MÜġTERĠ TEMSĠLCĠLĠĞĠ Çağrı merkezleri müĢteri memnuniyetini arttırması, kontrollü iletiĢime olanak tanıması, sonuç odaklı pazarlama iletiĢimi sağlaması, verimlilik ve gelir artıĢı yaratması ile birçok Ģirketin, müĢterisiyle iletiĢime geçmede en etkili araçlardan biridir. MüĢterileri dinlemek, her an yanlarında olabilmek, günün her saati tam ve eksiksiz hizmet verebilmek, Ģikayet ve ihtiyaçlarına anında çözüm getirebilmek, kısacası müĢteri memnuniyeti, müĢteri sadakatine giden yolda ilk adımdır.

Memnuniyetsiz bir müĢterinin, kendisiyle birlikte bir çok potansiyel müĢteriyi de olumsuz etkilediği bir gerçektir. Bu durumda memnuniyetsiz müĢteriye öncelikle Ģikayetini iletebileceği ve yakın ilgi bulabileceği bir referans noktası gösterilmelidir. Sonrasında bu Ģikayetleri çözümleyebilecek ve sorulara anında cevap getirebilecek bir sistem devreye girmelidir.

ÖN MUHASEBE ĠĢletmeye ait iĢlem ve değerlerin genel muhasebeden önceki sınıflama ve kaydetme iĢlemlerini yapan ve resmi evrakların genel muhasebeye düzgün olarak akıĢını sağlayan 146

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

kiĢidir. Ön Muhasebeci, iĢletmenin genel çalıĢma prensipleri doğrultusunda, araç, gereç ve ekipmanları etkin bir Ģekilde kullanarak, iĢçi sağlığı, iĢ güvenliği ve çevre koruma düzenlemelerine ve mesleğin verimlilik ve kalite ve gereklerine uygun olarak; stok takibi,cari hesap takibi, bankaya yatırılan veya bankadan çekilen paraların, ödenen çeklerin, yapılan veya gelen havalelerin takibi, müĢterilerden alınan çek ve senetler ile satıcılara verilen çek ve senetlerin takibi, fatura ile yapılan mal ve hizmet alım/satımlarının takibi, henüz fatura edilmemiĢ ancak teslimi yapılmıĢ malların takibi, personelin ay içerisinde kaç gün çalıĢtığı ne kadar ücreti hak ettiği ve bu ücretten yapılan yasal kesintiler, bu kesintilerin nereye,nasıl ve ne Ģekilde ödeneceğinin takibini yapmak, resmi evrakları düzenlemek, tasnif etmek, kaydetmek ve düzgün bir Ģekilde ilgili yerlere dosyalamak,mesleğiyle ilgili geliĢmeleri takip etmek ve uygulamakla yükümlüdür.

PATENT HUKUKU Patent;buluĢ sahibinin; buluĢ konusu ürünü veya usulü, belirli bir süre tek baĢına üretme, kullanma, lisans verme veya satma yetkisini veren belgedir.

Patent konusu buluĢların sadece Türkiye‟de değil dünya‟da da yeni olması gerekir. Patent baĢvurusu veya patentten doğan korumanın kapsamı istem veya istemler ile belirlenir. Ġstem veya istemler tarifname ve resimler esas alınarak yorumlanır. Ġstem veya istemler, bir yandan patent baĢvurusu veya patent sahibine hakkı olan korumayı sağlayarak ve diğer yandan üçüncü kiĢilere de korumanın kapsamı açısından makul bir düzeyde kesinlik ifade edecek Ģekilde, birlikte yorumlanır.

147

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Patent sahibinin izni olmaksızın buluĢ konusu ürünü kısmen veya tamamen üretme sonucu taklit etmek;kısmen veya tamamen taklit suretiyle meydana getirildiğini bildiği veya bilmesi gerektiği halde, tecavüz yoluyla üretilen ürünleri satmak, dağıtmak veya bir baĢka Ģekilde ticaret alanına çıkarmak veya bu amaçlar için ithal etmek veya ticari amaçla elde bulundurmak veya uygulamaya koymak suretiyle kullanmak; patent sahibinin izni olmaksızın buluĢ konusu olan usulü kullanmak veya buluĢ konusu usulle doğrudan doğruya elde edilen ürünleri satmak, dağıtmak veya bir baĢka Ģekilde ticaret alanına çıkarmak veya bu amaçlar için ithal etmek veya uygulamaya koymak suretiyle kullanmak; patent sahibi tarafından sözleĢmeye dayalı lisans veya zorunlu lisans yoluyla verilmiĢ hakları izinsiz geniĢletmek veya bu hakları üçüncü kiĢilere devretmek;patent haklarına tecavüz sayılan fiillere iĢtirak veya yardım veya bunları teĢvik etmek veya hangi Ģekil ve Ģartlarda olursa olsun bu fiillerin yapılmasını kolaylaĢtırmak; kendisinde bulunan ve haksız olarak üretilen veya ticaret alanına çıkarılan eĢyanın nereden alındığını veya nasıl sağlandığını bildirmekten kaçınmak patent hakkına tecavüzden sayılan fiiller arasındadır.Patent bir ürünün yapılıĢına ait bir usul için alınmıĢsa, aynı nitelikleri taĢıyan her ürün, patenti alınmıĢ usule göre yapılmıĢ sayılır. Usule tecavüz etmeksizin ürünü ürettiğini iddia eden davalı bunu ispat etmekle yükümlüdür.

PROTOKOL KURALLARI Nasıl ki evimize gelen misafirleri ağırlamak, onlara mümkün olduğunca en iyi Ģekilde hizmet etmek kültürümüzün bir parçasıysa iĢ hayatının bir parçası da protokol kurallarıdır. Ve yöneticilerin sağ kolu olarak sekreterler, protokolleri en iyi bilmesi ve uygulaması gereken kiĢilerdir.

148

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Yönetim bilimlerine göre protokol, bir anlamda resmi görgü kuralları demektir. ĠĢ hayatında özellikle üst düzey yöneticilerin iĢ yaĢamları daha çok protokol kuralları içinde geçer. Resmi toplantılar, seminerler ve konferanslar, kokteyller, ziyafetler ikramların yapıldığı ve protokol kurallarının uygulandığı yerlerdir. Bu anlamda iĢletmelerde de belli protokol kuralları mevcuttur ve bu kurallar öğrenilebilirdir.Ġstenen standardı yakalayabilmek için;önce ana alt yapı ve görgü kuralları bilinmelidir.Çünkü Ģirketlerin de aileler gibi kendi kuralları vardır ki;bu nedenle protokol kurallarının bilinmesi ve uygulanması zorunludur.

TanıĢma ve TanıĢtırma Ġsimler doğru söylenmelidir.Yeni gelenler orada bulunanlara,erkekler bayanlara (BaĢbakan ve CumhurbaĢkanı),astlar üstlere,küçükler büyüğe,gençler yaĢlılara,genç kız yaĢlı erkeğe ve kadına tanıĢtırılır.

TanıĢtırma iĢlemi ilk karĢılaĢıldığında yapılmalı;tanıĢtıran kiĢi daima ayakta kalmalıdır.Oturan erkek tanıĢtırılırken ayağa kalkmalıdır.kiĢi kendini tanıtırken ad ve soyadı söylenmelidir.

El Sıkma El sıkmak sevgi ve yakınlık göstergesidir ; ancak ilk hareket daima büyükten ve üst rütbeliden gelmelidir.Bir kadınla el sıkıĢırken önce kadın el uzatması beklenmeli,uzatılan el havada kalmamalıdır.El sıkarken güç gösterisinde bulunulmamalı,karĢıdakinin gözüne bakılmalıdır.Kutlamalarda ise en büyükten baĢlanır.Protokolde ve resmi iliĢkilerde el ve yanak öpmek yoktur.TanıĢtırma ayakta ve ilk karĢılaĢmada olur.TanıĢtırmada; büyük küçüğe,erkek kadına ünvanıyla, ad ve soyadıyla tanıĢtırılır.

Söze baĢlarken yaĢça büyük olan baĢlamalıdır.Konuyu büyük olan seçer ve değiĢtirebilir.Sözlü iletiĢimin baĢlamasında 149

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

kadının önceliği vardır.Ġnsanlara isimleriyle ve unvanlarıyla hitap edilmeli;Üstlere ve eĢ düzeyindekilere "beyefendi veya hanımefendi" denmelidir.Bir topluluğa hitap ediliyorsa, önce en üst olana, sonra sırasıyla diğerlerine hitap edilmelidir.

Resmi konuĢmalarda "ben" yerine "biz,kurumumuz, müdürlüğümüz denmeli;baĢkalarına "siz, "lütfen"diyerek hitap edilmeli; gerektiğinde teĢekkür edilmelidir.

Randevu Randevular çakıĢmamalıdır ve randevulara tam zamanında gidilmelidir.Ġade edilmesi gereken ziyaretler zamanında yapılmalıdır.Ziyaretlere giderken çiçek ve minik armağanlar götürmek geçerli davranıĢlardır.Ziyaret için en uygun zamanlar; öğleden önce: 10.00-11.00 ,öğleden sonra: 15.0017.00 arasındadır.Resmi ziyaretler kısa sürmeli ve (15-20 dakika) arasında olmalıdır.

YazıĢmalar YazıĢmalarda biçim ve içerik,hitap Ģekli,olumlu ya da olumsuz etki, çok önemlidir.Resmi mektuplarda "Sayın"ile baĢlanıp "Saygılarımla" diyerek bitirilmelidir.

Dil açık ve anlaĢılır; yazı okunaklı olmalıdır.ĠĢleme konulması için, yazıların sonunda uygun ifadeler kullanmak gerekir:Yönetim dilinde rica etmek=emretmek, arz etmek= talep etmek anlamına gelir.

Telefon KonuĢması Özenle,dikkatle,incelikle yapılmalıdır.KonuĢmaya "günaydın, iyi günleriyi akĢamlar"diyerek baĢlanmalıdır.

KiĢi kendini tanıtmalı,telefon numarasını teyit etmelidir.KarĢı taraf kendini tanıtmamıĢsa,"kiminle görüĢüyorum efendim"gibi nazik kelimeler kullanılmalıdır.

YanlıĢ numara çevrildiyse özür dilenmeli;telefonu kim açmıĢsa o kapatmalıdır.

Selamlama Ast üstü,erkek bayanı;ayrılanlar kalanları,gelenler varolanları selamlar. Konferans salonu,kütüphane,derslik,yemekhane 150

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

gibi kapalı yerlere baĢ açık girilir ve karĢılık beklemeden toplum selamlanır.Sinema, tiyatro, konser gibi yerlerde birbirlerini gören tanıdıklar baĢla hafiçe birbirlerini selamlar.

Ziyaret Ve GörüĢme Ziyaret zamanı çok iyi seçilmelidir ve randevu verilir ve alınırken küçük büyüğe uymalıdır.Randevu bir kaç gün önceden alınmalıdır.Konuklar önce oturtulmalı, konuĢmaya sonra baĢlanmalıdır.

Toplantı -Yemek Toplantılarda protokolde gösterilen yere oturulmalı,toplantı baĢkanından izin alınmadan konuĢulmamalıdır.

Resmi yemeklerde ev sahibi (yemeği veren) "buyurun" demedikçe ev sahibi ve onur konuğu yemeğe baĢlamadıkça baĢlanmamalıdır.Yemekte görgü kurallarına uyulmalı,Konuklar kapıda karĢılanmalı, uğurlarken kapıda bulununulmalıdır.

RADYO VE TELEVĠZYON SPĠKERLĠĞĠ Spiker; dinleyici ve izleyicilere, radyo ve televizyon yayınlarında, yazılı bir metin sunan sorumludur.Spikerlik bir meslektir. Spiker olmak için sadece güzel görünmek yetmez.

Spikerin; iyi bir dilbilgisine, akıcı bir konuĢma diline, düzgün bir diksiyona, kıvrak zekaya, sorun çözebilme yeteneğine sahip olmasını gerekli kılar. Spikerlik eğitimi sadece teknik eğitimle kalmayıp, pratik eğitime de ihtiyaç duyar. Ayrıca spiker olmak isteyen adayların hangi branĢta spikerlik yapacaklarına da karar vermeleri gerekir. Özellikle radyo spikerlerinin programlarında jest ve mimikleri görünmediği için iĢleri daha da zordur.Radyo spikerliğinde radyo göze değil, kulağa hitap ettiği için yazılı basında kullanılan karmaĢık veya süslü cümlelerden kaçınılmalı; mümkün olduğunca günlük 151

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

konuĢma dili kullanılmalıdır. Bir cümlede birden fazla fikir vermekten kaçınmalıdır.Radyo Spikerliğinde dinleyicinin hayal gücünü kullanmasına yardımcı olmak için yalın ama aynı zamanda renkli ve güçlü betimleme sözcükleri kullanılmalıdır.

Radyonun görselliği, televizyondan ya da sinemadan çok daha güçlüdür. Dinleyici radyonun hoparlörlerinden yayılan sesi duyduğu anda o sesin imajını kendi kafasında yaratır.

KiĢiyi radyoya bağlayan en önemli Ģey, ses ve ses efektleridir.Bu nedenle radyoda baĢarının sırrı, sesin özelliklerini bilinçli ve anlamlı kullanmaktır. Radyo stüdyosunda spiker, önündeki mikrofon ile baĢ baĢa kalır. Ne o dinleyicilerini görür, ne de dinleyicileri onu.

KonuĢmacı televizyon spikerinden farklı olarak anlatımı tamamlayan; jest, mimik, tavır, kılık, kıyafet, görünüĢ, gibi, dinleyicilere sözleriyle birlikte yansıyarak ilgiyi pekiĢtiren ögelerden yoksundur. Bu nedenle radyoda bütün güç; ses ve konuĢma üzerinde toplanmaktadır.

Bazen de radyoda çok baĢarılı olan konuĢmacılar, beden dilini iyi kullanamadıkları için televizyonda aynı baĢarıyı gösterememektedirler.

Radyo ve televizyonun birçok ortak özelliği vardır.

Televizyonun radyodan ayrılan en önemli yönü, kuĢkusuz görüntü unsurudur. BaĢlangıçta radyoculuk prensipleri ve program türlerinden büyük ölçüde yararlanmıĢ olan televizyon, zamanla görüntü unsurunun özelliklerini geliĢtirerek kendine özgü anlatım biçimlerini ve program türlerini de bulmuĢtur.

Televizyon spikeri dendiğinde ilk akla gelen dıĢ görünüĢtür. Çoğunluk, spikerlik mesleğini yapanın erkekse yakıĢıklı, bayansa güzel olması gerektiğini söylesede, bir televizyon spikerinde çok gerekli olan baĢka özellikler de aranmalıdır.

152

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Dolayısıyla, güzellik faktörüne fazla sahip olmayan bir kiĢi de çok baĢarılı bir televizyon spikeri olabilir. Ayrıca çeĢitli program tipleri için, çeĢitli spiker tipleri gereklidir. Pek çok programlarda, “düzgün görüntü” yerini “inandırıcı bir tip” görüntüsüne bırakır.

Bir televizyon anonsör veya spikeri için az da olsa belli kalıplar vardır. Televizyondaki tüm anonsör ve spikerler bu kalıplara uymak durumundadırlar. Bu kalıplar asla televizyon yöneticileri tarafından gereksiz olarak konulmuĢ değildir.

Bunlar, uzun denemeler sonucu tüm Batı Dünyası Televizyonlarında bu iĢ için uygunluğu saptanmıĢ kalıplardır.

Bir televizyon spikeri, samimi aynı zamanda kibar, sempatik ama ölçülü, efendi görüntülü olmalıdır. Ġçe dönük bir kiĢilik bir televizyon spikeri için uygun değildir. Tam tersine dıĢa dönük, renkli ama asla iddialı olmayan bir kiĢiliği olması avantajlıdır.

Bir televizyon spikeri için, hiçbir yönü ile kutuplaĢmamıĢ, dengeli bir kiĢilik görüntüsü en uygunudur. Ayrıca belirgin bir fiziki eksikliği de olmamalıdır.

Spiker, sözlük anlamı ile konuĢmacı demektir. Genellikle herhangi bir dilde spikerlik yapanlar o dili en iyi konuĢan kiĢilerdir. Herhangi bir kimse konuĢtuğu dili en güzel Ģekliyle radyo- televizyon spikerlerinden duymalıdır. Zira konuĢmacının (spikerin) görevi her Ģeyden önce kendi dilini hatasız ve güzel konuĢmak, bu konuda halka öncülük etmektir. KonuĢması hatasız ve güzel olmayan bir kiĢi hiçbir zaman spiker olamaz.

KonuĢmanın hatasız olabilmesi için, ilk önce konuĢulan dili eksiksiz bilmek mutlaka gereklidir. Ġkinci olarak da güzel konuĢabilmek için, ses, ağız ve kulak yeteneği bulunmalıdır.Fakat bunun yanı sıra mutlaka belli bir kültür düzeyinin üstünde olmalıdır. Televizyon spikeri inandırıcı 153

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

olabilmek için okuduğu metni çok iyi değerlendirmek zorundadır.

Televizyonda metin değerlendirmek çok büyük önem taĢır.

Spiker okuduğu metni görünüĢü ile de değerlendirmelidir.

Sesinin tonu ile görünüĢü uyum halinde olmayan bir kimse asla inandırıcı olamaz. Bütün bunları yapabilmek için de düzgün konuĢmak, metni çok iyi anlayıp ona egemen olabilmek gereklidir.

REKLAMCILIK Reklamcılık,günümüzün en önemli mesleklerinden biridir ve imaj dünyasının sözcüsüdür.Reklamcılık, günümüzde sosyal bir güç haline gelmiĢtir. Kitle üretiminin yaygın bir hal alması, tüketicilerin ihtiyaç, istek ve tercihlerinin farklılaĢması, üretimlerde standartların oluĢması, fazla mal ve hizmet üretimi, reklamcılığın birbirinden farklı stratejilerle halk yığınlarına gitmesine neden olmuĢtur.

Günümüzde reklamın amacı;asıl olarak mal ve hizmetlerin satıĢ ve kâr oranlarını arttırmak olmakla beraber, aynı zamanda, ürünün varlığı hakkında bilgi vermek, pazarın belli bir bölümünde farkındalık oluĢturmak, mal ve hizmet ile ilgili merak uyandırmak, malın nasıl kullanılacağı hakkında bilgi vermek, malın ihtiyaca cevap vereceği bilgisini vermek, malın üzerindeki yeni değiĢiklikler hakkında bilgi sunmak, mal ile ilgili tavır ve davranıĢları oluĢturmak, yönlendirmek, ürünü marka haline getirmek, var olan imajı sürdürmek, mal üzerinde kalite düĢüncesini oturtmak gayesine hizmet etmektedir.

Reklam türleri, çeĢitli kriterler baz alınarak yapılmakta ve ayrıma tabi tutulmaktadır. Bunlar da, reklamın ticari olan ve 154

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

olmayana, bulunduğu coğrafi alana, reklamın hedef kitle özelliklerine göre, zaman içerisindeki etkisine, reklam amacına göre ve kullanılan araçlara göre birbirinden farklılık göstermektedir. Bu özelliklerin her biri, reklamın o koĢullar içerisinde planlanmasını gerektirir.

Buna göre araĢtırma sonuçları incelenmekte, ve ilgili öznel koĢullara uyarlanarak; buna göre kullanılacak dikkat çekici, çarpıcı, farklı imajlar, sloganlar, fotoğraflar, kiĢiler seçilmekte ve kendini göstermektedir.

Günümüz toplumlarının oluĢumuna, azımsanmayacak katkılar sunan reklam, tüketim toplumunun motor gücünü oluĢturmaktadır.

RESEPSĠYONĠST Resepsiyon bir otelin aynasıdır. Otelde müĢteriye yapılan hizmetler resepsiyondan baĢlar. Modern otelcilikte baĢarılı bir resepsiyon, baĢarılı bir otel demektir. Tebessüm, resepsiyon personelinin birinci Ģartı olmalıdır.

MüĢterilerin gözü devamlı olarak resepsiyon personelinin üzerinde bulunduğundan resepsiyon personelinin, davranıĢlarına son derece dikkat etmesi, çalıĢma saatlerinde sigara içmemesi, gazete okumaması, burnunu vs. gibi çirkin ve göze asla hoĢ görünmeyecek hareketlerden kaçınması gerekmektedir.Resepsiyon personelinin birinci vasfı, güler yüzlü, sevimli, kibar ve nazik olmaktır.

Resepsiyon bankosu olarak da adlandırılan resepsiyon deski, resepsiyondaki görevliler ile misafirler arasında bulunan tezgâhtır. Otellerde misafirlerin en çok uğradıkları yerlerden birisi de resepsiyon deskidir. Bu nedenle otele gelen misafirlerin kolayca görebilecekleri bir yerde olmalıdır. Bazı 155

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

otellerin resepsiyon deskinde resepsiyon, ön kasa ve danıĢma hizmetlerinin verildiği bölümler bir arada bulunur.

Kayıt iĢlemleri Masa baĢında ve misafir bir koltuğa oturtularak yapılabilmektedir. Kaydı yapılan misafir, odasına yine aynı görevli tarafından çıkarılmaktadır. Bir baĢka yenilik de misafirlerin giriĢ kayıt iĢlemlerini bilgisayarlar yardımıyla kendilerinin yapmalarıdır.

Bu sistemde misafir, kredi kartının bilgisayar terminaline bankada olduğu gibi yerleĢtirmektedir. Sistem kredi kartının çalıntı ve geçerli olup olmadığını kontrol eder.

Kart geçerliyse, adı ve soyadının, adresinin doğru kaydedilip edilmediğini, ne tür bir oda istediğini ve kaç gece konaklayacağını vb. sorar. Bilgisayar, misafirin talebine uygun bir odayı ayırarak misafire bu bilgileri içeren bir form verir.

Misafir bu formla anahtarlarını almak için görevlilere baĢvurur. Bu sistem resepsiyonda çalıĢanlara olan gereksinimi tamamen ortadan kaldırmaz.Sadece, görevliler misafirle daha fazla ilgilenecek zaman kazanırlar.

Misafirin, otel personeli ile en dolaysız iliĢki kurduğu yer resepsiyondur. Küçük otel iĢletmelerinin çoğunda resepsiyonistler, ön büro personeli, resepsiyon da ön büro olarak adlandırılır. Resepsiyon, misafirlerin otele kabul edilmesinde ve odaların tahsisi iĢlemlerinde kilit noktadır.

Resepsiyon personelinin yerine getirdiği iĢlevler, misafir hizmetlerinin özelleĢtirmesinin ya da standartlaĢtırılmasının derecesine bağlı olarak otelden otele değiĢebilir. ĠĢletme faaliyetlerinde otomasyona verilen yer, iĢletmenin faaliyet düzeyi, yapısı ve büyüklüğü ile yönetim politikaları resepsiyon hizmetlerinde farklılıklara neden olabilir. Bununla birlikte resepsiyon bölümünün yerine getirdiği genel hizmetler misafir kayıt, kabul ve ayrılma iĢlemleridir.

156

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

SATIġ VE PAZARLAMA SatıĢ ve pazarlama birbirinden farklı kavramlardır.Pazarlama, bir malın ya da hizmetin satıldığı pazarın boyutlarını görmek ve o pazara göre çeĢitli stratejiler üretmektir (fiyat,satıĢ kampanyaları ve reklam gibi).Pazarlamada amaç Ģirkete ya da markaya hem yeni müĢteri çekmek, hem de mevcut müĢteriyi korumaktır.Pazarlama sürecinde satıĢ yoktur.

SatıĢ ise, satıĢ görüĢmesinin sonucunda bir kontrat imzalanması, anlaĢma yapılması, sipariĢ alınması ya da fatura kesilmesi sürecidir.

Pazarlama müĢteri odaklılığı gerektirir.SatıĢ ise daha çok satıcıya odaklanır.

Pazarlamada ana hedef, Ģirketin tüm stratejilerini müĢterilerinin ihtiyaçları doğrultusunda yönetmektir.

SatıĢı daha detaylı açıklamak gerekirse; ürün, hizmet ya da bir fikrin; en uygun zamanda, en uygun kiĢiye, en uygun yerde, en uygun yöntemle uygun bir bedel karĢılığında el değiĢtirmesidir.Pazarlama ise, kiĢilerin ve örgütlerin amaçlarına uygun biçimde değiĢimi sağlamak üzere ürünlerin, hizmetlerin ve düĢüncelerin yaratılmasını, fiyatlandırılmasını, dağıtımını ve satıĢ çabalarını planlama ve uygulama sürecidir.Pazarlama, üretimden önce baĢlar ve satıĢtan sonra da devam eder.

SEKRETERLĠK Büro yönetimi ve sekreterlik, hızla değiĢen ve geliĢen iĢ dünyasının gereksinimlerini karĢılayabilmek amacıyla ortaya çıkmıĢ bir alandır. Tüm dünyada geçerliliği ve önemi giderek artan bu alan iĢ yaĢamının vazgeçilmez bir parçası haline gelmiĢtir. ĠĢletme yönetimi ve idare anlayıĢı değiĢtikçe 157

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

profesyonel sekreterlik ile yönetici sekreterliği meslekleri ön plana çıkmıĢtır. Klasik sekreterlik kavramının dıĢında çağdaĢ uzmanlık alanı haline gelen bu meslekler günümüz iĢletmelerinde kilit öneme sahiptir.

Yöneticinin bürosu iĢletmenin yönetim piramidinin üst noktası ve iletiĢimin merkezidir. Bu önemli merkezde sekreterler önemli rol oynamaktadır. Sekreterler büroların düzenli iĢlemesini sağlayan, iletiĢimi düzenleyen, yöneticinin zamanını organize eden vazgeçilmez elemanlardır. Ofis ortamının sistemli olması, sadece yöneticiler için değil iĢletmede çalıĢan kiĢiler açısından da önemlidir.

Diğer taraftan modern iĢ hayatında firmaların üst düzey yöneticileri iletiĢimi düzenleyen, evrak akıĢını kontrol eden profesyonel yardımcılara ihtiyaç duymaktadır. Bu önemli görevi üstlenen yönetici sekreterler artık, yöneticinin sağ kolu olmaktan çıkmıĢ neredeyse iĢ ortağı durumuna gelmiĢtir. Çağımızda bilgisayarın ve bilgi teknolojilerinin geliĢmesi büro otomasyonunu da beraberinde getirmiĢtir. Büro otomasyonu; büro hizmetlerinde, elektronik makineler ve bilgisayarlarla iĢlerin yapılmasını tanımlar.

Büro otomasyonunda; baĢta bilgisayar olmak üzere, telefon, faks, gibi iletiĢim araçlarıyla birlikte daktilo, fotokopi gibi mekanik araçlar da kullanılır. Teknolojiyle birlikte arĢivleme, dosyalama ya da evrak kayıt gibi iĢler bilgisayarla yapılmaya baĢlanmıĢtır.

Bu durum, bürolardaki evrak trafiğini hafifletmenin yanı sıra iĢ akıĢının daha sağlıklı yürümesini sağlamıĢtır. Modern iĢ yaĢamında bu meslek tıp, hukuk ve ticaret sekreterliği gibi farklı uzmanlık alanlarıyla birlikte tanımlanmaya baĢlamıĢtır.

158

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Sekreterler, görev yaptıkları iĢletmenin faaliyet alanına iliĢkin temel bilgilere ve iĢleyiĢe hakim olmalıdır. Örneğin tıp merkezinde ya da hukuk bürosunda görev yapan sekreterlerin görev tanımları ve çalıĢma biçimleri birbirinden farklıdır. Bu farklılıklar, zamanla sekreterlik mesleği içinde alt meslek dallarının oluĢmasını beraberinde getirmiĢtir.

Sekreterler idarecilik alanında üst düzeydeki idarecilerin en yakın yardımcılığını üstlenmekte, özel kalem müdürlüğü ve sekreteryalarda sorumluluk yüklenebilmekte, büro yöneticiliği niteliklerine sahip eleman olarak çalıĢmaktadırlar.

Yanısıra;bağlı bulunduğu birimin iç ve dıĢ görüĢmelerini düzenleyerek, yetkililerle yapılması gerekli görülen (kiĢi veya grupların) görüĢmelerini, makamın zaman ve iĢ durumlarını da dikkate alarak planlamak, emre göre görüĢmeleri yürütmek,yöneticinin yazılı ve sözlü direktiflerinin ilgili kiĢi ve birimlere iletilmesini sağlamak,büro makinelerini kullanmak,telefon görüĢmelerini idare etmek,gelen faksları bölüm ve kiĢilere iletmek, gidecek olanları da ilgili yerlere göndermek,personelin sicil kayıtları ve dosyalarını düzenli bir Ģekilde tutmak, personel ile ilgili olayları zamanında sicilkayıtlarına geçirmek, dosyalamak, gerektiğinde ilgililere bilgi vermek,imza ve havale edilen yazı ve dosyalan ilgili birim ve kiĢilere göndererek izlemek, gerekli olanların giriĢ-çıkıĢ kayıtlarını tutmak, arĢivlemek, gelen ve giden kargoların iĢlemlerini ve takibini yapmak ve ilgili birimlere gerekli bilgileri vermek, gerektiğinde kargoların durum bilgisini kontrol etmek,yöneticinin kırtasiye, demirbaĢ, temizlik v.b. büro hizmetlerinin yapılmasını sağlamak,kullandığı ve sorumluluğunda olan cihazların bakımından sorumlu olmak, gerektiğinde aksaklığın giderilmesini temin etmek,amirlerince verilecek benzer görevleri yapmakla yükümlüdür.

159

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

SERVĠS ELEMANI Lokantalarda, otel ve diğer hizmet yerlerinde yiyecek ve içecek vb. servis hizmetlerini müĢteriye belirli kurallar dahilinde uygun araçlarla sunan kiĢidir.Servis elemanı;yemek masalarının düzenli, temiz ve eĢyalarının eksiksiz olmasını sağlar ve müĢteriyi karĢılar, oturacağı masayı tavsiye ederek masaya kadar müĢteriye refakat eder.Yemek listesini (mönü) müĢteriye verir, mönüyle ilgili olarak müĢterilerin yemek ve içecek tercihi yapmasında yardımcı olur. Kurallara uygun olarak servisi yapar,hesabı alır,müĢteriyi uğurlar salonda yemek servisi öncesi ve sonrası gerekli düzenlemeleri yapar.

Servis elemanı olmak isteyenlerin;uzun süre ayakta çalıĢabilecek kadar bedence sağlam ve dayanıklı,dıĢa dönük, insanlarla iyi iletiĢim kurabilen, insanların istek ve duygularını anlayabilen, güler yüzlü, saygılı, baĢkalarını ikna edebilen, sabırlı, görgü ve protokol kurallarını bilen,dikkatli, temiz, titiz ve düzenli kimseler olmaları gerekir.

Servis elemanları yiyecek ve içecek servisi yapılan mekanlarda görev yaparlar. ÇalıĢma ortamı temiz ve düzenli, zaman zaman gürültülü ve kalabalıktır. Servis elemanları çalıĢırken birinci derecede insanlarla iliĢki halindedir. ÇalıĢma zamanı genellikle vardiya usulü olup, kiĢi haftanın bir günü izinlidir.Günümüzde servis personelleri değiĢik kurum ve kuruluĢlarda görev yapabilmektedirler. Kendi bilgi ve becerileri yeterli olduğu sürece özellikle turizm sektörünün geliĢmesine paralel olarak bu meslek elemanlarına ihtiyaç vardır.

Bu meslekte yetiĢmiĢ, nitelikli, yabancı dil bilen elemanların iĢ bulma sorunları hemen hemen hiç yoktur. Yiyecek içecek sunumunda, otomasyona gidilemediği için, garsonluk 160

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

geçerliliğini korumakta ve bu meslekte eleman ihtiyacı her zaman olmaktadır. Ancak, iĢ bulma durumu mevsimlik değiĢim göstermektedir.

SĠYASET BĠLĠMĠ Siyaset bilimi, konusu itibariyle siyaset felsefesiyle çakıĢmakla birlikte, olması gerekenden çok, var olanın saptanması ve açıklanmasıyla uğraĢır.

Siyaset bilimi derslerinde, dünya devletlerinin oluĢturduğu uluslararası sistemin tarihi, geçirdiği evreler, sistemin siyasi, ekonomik ve hukuksal yapısı, iĢleyiĢi gibi konularda Türkiye‟nin bu sistem içindeki yerine ve dıĢ iliĢkilerine özel ağırlık verilerek eğitim ve araĢtırma yapılır. Bu bölümü bitirenlerin çalıĢabilecekleri alanların sayısı oldukça fazladır.

BaĢta ĠçiĢleri ve DıĢiĢleri Bakanlıkları olmak üzere, Maliye, Gümrük Bakanlığı gibi devlet daireleri, özel Ģirketler ve çeĢitli kitle haberleĢme kuruluĢları çalıĢma alanlarını oluĢturur.

Ayrıca DıĢiĢleri Bakanlığınca açılan sınavlarda baĢarı gösterirlerse diplomat olarak çalıĢabilirler. Diplomat, devletin bir baĢka ülkedeki temsilcisi olup, kendi ülkesi ile gönderildiği ülke arasındaki iliĢkileri yürütür.

TELEFONDA ĠLETĠġĠM UZMANLIĞI Telefon görüĢmelerinde kiĢilerin kendine güvenli, doğal ve canlı bir ses tonuyla, doğru ve anlaĢılır konuĢmaları, karĢı taraf üzerinde iyi bir izlenim bırakmaları, dikkatle dinlemeleri, çözüm-sonuç odaklı olmaları, zamanı yararlı biçimde kullanabilir hale gelmeleri hedeflenir.

KonuĢmanın en önemli enstrümanları olan sesi ve nefesi doğru kullanmaya yönelik; hayat boyu uygulanabilecek teknikler ve egzersizler üzerinde çalıĢılmalar yapılır. Sesin 161

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

doğru kullanımı, diyafram nefesi ve etkin nefes çalıĢmaları, rahatlama, heyecanı kontrol altına alma gibi çalıĢmalar üzerinde durulur.

Kelimelerin doğru telaffuzları ve cümlelerde doğru tonlama, doğru vurgularla ve ideal konuĢma hızıyla hem daha anlaĢılır, hem de daha etkileyici ve renkli konuĢma üzerine çalıĢmalar yapılır.

Bu eğitimin kazandırdıkları; Telefonda zor müĢterilerle baĢa çıkmak DeğiĢik müĢteri talepleri karĢısında ses tonu ve müĢteriyi bilgilendirme, Çağrı merkezi altyapısının oluĢturulması, Ekip kurma ve yönlendirme, Eğitim ihtiyaçlarının saptanmasıdır.

TEMEL HUKUKĠ KAVRAMLAR Hukukun amaç ve iĢlevleri ise Ģu Ģekilde sıralanmaktadır: 1. Toplumsal Düzeni Sağlama Kaos ve kargaĢayı önleyerek toplumsal düzeni sağlamak hukukun en önemli amaçlarından biridir. Hukuksal düzen; ödevler, yükümlülükler ve sınırlamalarla gerçekleĢtirilir.

2. Güvenlik Sağlama Hukuk, toplumdaki çıkar çatıĢmalarını önleyerek toplumsal yaĢamın güvenli bir biçimde sürmesini sağlar. ġahıs mal varlığını her çeĢit saldırıya karĢı korur, kiĢilerin haklarını güven içinde kullanabilmelerine imkân verir. Bireylerin kuvvet kullanmalarını engelleyerek güçlünün zayıf üzerinde baskı kurmasını, böylece kargaĢa ve kaosu da önler.

3. BarıĢ Sağlama Hukuk düzeni, bireylerin ve grupların güçlerini sınırlandırarak birbirlerini zarara uğratmalarını, yok 162

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

etmelerini önlemeye çalıĢır. Ġnsanların barıĢ içinde yaĢamalarını sağlar.

4. Özgürlük Sağlama Özgürlüğün varlığı hukuk için gerekli olduğu gibi hukukun varlığı da özgürlük için gereklidir. Hukukun olmadığı yerde herkes kendinde istediğini yapabilme yetkisini görecektir. Çıkarların çatıĢması durumunda güçlü olan zayıf üzerinde iradesini kabul ettirecektir. Güçlüler, güçsüzleri ezecektir.

Mutlak özgürlük, özgürlüksüzlüktür. Hukuk, özgürlükleri kısıtlar ama paylaĢmayı sağlayarak herkes için sınırlı ama sürekli özgürlük sağlar.

5. EĢitlik Sağlama Hukuktaki eĢitlik kavramında, mutlak eĢitlik değil, aynı durum ve koĢullara sahip olanların eĢit olması kastedilir.

Bilimsel, rasyonel bir temele dayanarak farklı statü içerisinde değerlendirme yapmak hukukun eĢitlik amacına ters düĢmez.

Ancak renk, dil, din, cinsiyet, sınıf, zümre gibi ayırımlar getiren düzenlemeler hukukun eĢitlik sağlama amacına aykırı düĢer.

6. Adaleti GerçekleĢtirme Adalet, hukukun idealidir, nihai (son) amacıdır. Hukuk, adalete yönelmemiĢse anlamını yitirir.

TEMEL MUHASEBE Sözlük anlamı hesaplaĢma, karĢılıklı hesap görme, hesap iĢleriyle uğraĢma, hesapların bütünü, hesap iĢlerinin yürütüldüğü yer, saymanlık olan muhasebenin tanımı; iĢletmenin varlıkları ve kaynakları ( sermayesi ve borçları) üzerinde değiĢme yaratan ve para ile ifade edilen mali nitelikli iĢlemlere ait bilgileri; kaydetmek, sınıflandırmak, özetlemek, analiz etmek ve yorumlamak suretiyle ilgili kiĢi ve kurumlara raporlar halinde sunan bir bilgi sistemidir.

163

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Muhasebe iĢletmelerde yönetimin gözü kulağıdır. Küçük, büyük, özel ve resmi kuruluĢlar muhasebeye muhtaçtırlar.

Her kuruluĢun mali bakımdan durumunu bilmesi gerekir.

KuruluĢların kendi iĢlemlerini denetleme ve düzenleme için gözönünde bulundurması gereken iĢlemleri muhasebe sağlar. ĠĢletmelerde yöneticiye iĢlerin iyi veya kötü gittiğini belirten temel bilgiyi muhasebe verir.

Muhasebe programı temel olarak firmaların ticari alacak verecek hesaplarını bir düzen içinde tutulmasını sağlayan bir yazılımdır. Muhasebe diğer adıyla cari hesap programları geliĢtirilmeden önce bu bilgiler defterlerde tutulmaktaydı hem ciddi zaman kaybı olmakta hemde iĢlemlerde hatalar sık sık oluĢmaktaydı. Ticari Yazılımların zaman içinde geliĢmesi ile bu sorunlar ortadan kalkmıĢtır.

Temel Muhasebe ĠĢlemlerinin tamamının hazırlanmasını sağlayacak yapıda hazırlanmıĢ ve muhasebe ilmi konusunda uzman personel bulunduran firmalar tarafından kullanılan programlardır.

GeliĢmiĢ yapılarından dolayı oldukça maliyetlidir ve ticari olarak büyük iĢlem hacmine sahip firmalarca kullanılabilir.

TIBBĠ SEKRETERLĠK Tıbbi sekreter, sağlıkla ilgili istatistiki verileri derleyen, bilimsel metotlarla analiz ederek ilgili birimlere rapor edebilen, tıbbi ünitelerdeki haberleĢme ve yazıĢma hizmetlerini yürüten, bilgileri toplayıp belgeye dönüĢtürebilen Sağlık bakanlığınca tescil edilen bir okuldan mezun olan sağlık meslek mensubudur.

Tıbbi Sekreterin Görevleri Genel Görevler 1- Tıbbi dökümantasyon ve hasta dosyaları arĢivindeki haberleĢme ve diğer yazıĢma iĢlerini yürütür.

164

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

2- Tıbbi dökümantasyon ve hasta dosyaları arĢivinde kullanılacak olan genel sarf malzemelerinin temini ile ilgili yazıĢmaları yapar ve malzeme temini iĢlemlerini takip eder.

3- Tıbbi dökümantasyon ve hasta dosyaları arĢivinde kullanılacak olan genel demirbaĢların temini ve bakım ve onarımı ile ilgili yazıĢmaları yapar ve iĢlemleri takip eder.

Yataklı Tedavi Kurumlarında Tıbbi Sekreterin Görevleri 1-Hastaları tıbbi hizmetlerin iĢleyiĢi ve hastanenin genel iĢleyiĢi konularında bilgilendirme ile ilgili halkla iliĢkiler görevlerini yürütür.

2-Tıbbi protokol kayıtlarını tutar.

3-Tıbbi tetkiklere iliĢkin sonuç raporlarını deĢifre veya diğer metotlarla okuyarak, mekanik veya elektronik yazım araçları yardımıyla yazar.

4-Hasta çıkıĢ özetleri, ameliyat raporları ve benzeri tıbbi bilgileri deĢifre veya diğer metotlarla okuyarak, mekanik veya elektronik yazım araçları yardımıyla yazar.

5-Hastalık ve ameliyatları uluslararası kodlama usullerine göre kodlayarak tasnifleri yapar.

6-Tıbbi istatistikle ilgili verileri derler, bilimsel metotlarla analiz ederek sonuçları periyodik olarak ilgililere rapor eder.

7-Hastalara iliĢkin hasta dosyalarını ve gerekli görülen diğer belge ve raporları bilimsel metotlarla arĢivler.

8-Hastalara tıbbi hizmet sunulan birimlerdeki randevu hizmetlerini düzenler.

9-Tıbbi ünitelerdeki haberleĢme ve yazıĢma hizmetlerini yürütür.

10-Ġlaç, tıbbi sarf ve genel sarf malzemelerinin temini ile ilgili yazıĢmaları yapar ve malzeme temini iĢlemlerini takip eder.

11-Tıbbi ve genel demirbaĢların temini ve bakım onarımı ile ilgili yazıĢmaları yapar ve iĢlemleri takip eder.

165

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Polikliniklerde Tıbbi Sekreterin Görevleri 1- Poliklinik randevu hizmetlerini ve iĢ akıĢını düzenler.

2- Randevu dıĢı gelen hastalarla görüĢür, gerektiğinde ilgili birimlerle görüĢmelerini sağlar.

3- Randevulu olarak gelen hastaların eski dosyaları olup olmadığını araĢtırır. Hastanın eski dosyası varsa arĢivden çıkartılmasını sağlar. Yoksa yeni hasta dosyasını düzenler, ilgili bölümleri doldurur.

4- Hasta dosyalarının muayene odalarına gönderilmesini sağlar.

5- Muayene esnasında istenen tetkikler ile ilgili olarak hastaları bilgilendirir ve ilgili laboratuarlara gönderir.

6-Tetkik raporlarının topluca polikliniğe gelmesi halinde muayene odalarına göre tasnif edilerek tetkik sonuçlarının hasta dosyalarına girmesini sağlar.

7- Muayenelerin tamamlanmasından sonra hasta dosyalarının arĢive gönderilmesini sağlar.

8- Muayene sonucu yatmasına gerek görülen hastaları hasta kabule gönderir.

9- Poliklinikte muayene olan hastalara iliĢkin protokol defteri veya bilgisayar dosyalarının giriĢ ve çıkıĢ kayıtlarını yazar.

10-Poliklinik muayenesi esnasında belirlenen bildirilmesi zorunlu hastalıklar ile Ġlgili gerekli yazıĢmaları yapar.

11-Poliklinikteki haberleĢme ve diğer yazıĢma hizmetlerini yürütür.

12-Poliklinikte kullanılacak olan ilaç, tıbbi sarf ve genel sarf malzemelerinin temini ile ilgili yazıĢmaları yapar ve malzeme temini iĢlemlerini takip eder.

13-Poliklinikte kullanılacak olan tıbbi ve genel demirbaĢların temini ve bakım onarımı ile ilgili yazıĢmaları yapar ve malzeme temini iĢlemlerini takip eder.

14-Periyodik istatistiklere iliĢkin kayıtları tutar. Formları doldurur ve ilgili birime gönderir.

166

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Hasta Kabulde Tıbbi Sekreterin Görevleri 1. Hastaların yatıĢ ve çıkıĢları ile ilgili protokol defteri veya bilgisayar dosyalarının giriĢ ve çıkıĢ kayıtlarını yazar.

2. Sosyo ekonomik problemi bulunan hastaların Sosyal Hizmetler bölümü ile görüĢtürülmesini sağlar.

3. Hasta yatıĢ dosyalarını düzenler, dosya içinde konulan gerekli belgeleri doldurur.

4. Hasta ve yakınlarını hastane kuralları hakkında bilgilendirir.

5. Servislerde yatan günlük hasta mevcutlarını toplar, kontrol ederek listeler halinde halkla iliĢkiler birimine gönderir.

6. Hasta çıkıĢı esnasında hasta dosyaları üzerinde gerekli iĢlemleri yapar.

7. ĠĢlemi biten dosyaları arĢive gönderir.

8. Doğum ve ölüm tutanaklarını düzenler ve ilgili birimlere gönderilmesini sağlar.

9. Hasta kabuldeki haberleĢme ve diğer yazıĢma türlerini yürütür.

10.Hasta kabul biriminde kullanılacak olan sarf malzemelerinin temini ile ilgili yazıĢmaları yapar ve malzeme temini iĢlemlerini takip eder.

11.Hasta kabul biriminde kullanılacak olan demirbaĢların temini ve bakım onarımı ile ilgili yazıĢmaları yapar ve iĢlemleri takip eder.

12.Periyodik istatistiklere iliĢkin kayıtları tutar, formları doldurur ve ilgili birime gönderir.

Günümüzün en popüler mesleklerinden birisi olan Tıbbi Sekreterlik (hasta kayıt kabul) , sağlık kurumları sayısının giderek artmasıyla çalıĢma alanı oldukça geniĢlemiĢ bir meslektir. Özel polikliniklerden devlet hastanelerine, muayenehanelerden, üniversite hastanelerine kadar pek çok sağlık kurumu, bu alanda yetiĢmiĢ personel ihtiyacı hissetmektedir.

Tıbbi Sekreterler mutlaka aşağıdaki özellikleri taşımalıdır: 167

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

1-Güler yüzlü olmak 2-ÇalıĢkan olmak 3-Tıbbi Sekreterlik Kursu bitirerek sertifika sahibi olmak 4-Medical alanda çalıĢmaya istekli olmak.

5-Güzel konuĢmak ve iletiĢim yeteneğine sahip olmak.

TUZLU SU BALIKÇILIĞI Tuzlu sularda yaĢayan her türlü balığın avlanması, yetiĢtirilmesi, ticareti ve deniz ürünlerinin değerlendirilmesidir. Çok eski zamanlardan beri insanların gıda ihtiyaçlarını gidermek için yapılan balıkçılık, elle tutma usulünden günümüzdeki modern balıkçılık teknolojisine kadar geliĢme göstermiĢtir. Amatör bir spor olarak da bugün pekçok insan bununla meĢgul olmaktadır. Sulardaki nimetlerden daha çok yararlanmak için devamlı araĢtırmalar yapılmıĢ ve balıkçılıkta yeni avlama yöntemleri geliĢtirilmiĢtir. Çok eski zamanlarda su kenarlarında elle yapılan balıkçılık daha sonraları zıpkın, olta, ağ gibi aletlerle yapılmaya baĢlanmıĢtır.

Kayık ve gemilerle kıyı balıkçılığının yanısıra günümüzde geliĢen teknik, açık deniz balıkçılığının önem kazanmasına sebep olmuĢtur. Balıkçılık artık sadece beslenme için yapılmamaktadır. Yem, parfümeri, ilaç, sanayii kollarının yan ürünü olarak da önem kazanmıĢtır Balıkçılık çok değiĢik Ģekillerde yapıldığından tasnifi oldukça ayrıntılıdır. Balıkçılık, amatör ve profesyonel olarak önce ikiye ayrılır.

Balıkçılığın usülsüz tekniklerle çok miktarda ve bilgisizce yapılması bazı balık nesillerinin tükenmeye yüz tutmasına sebep olmuĢtur. Açık deniz balıkçılığında farklı ülkelerin 168

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

balıkçıları arasında meydana gelen pek çok anlaĢmazlıklar ortaya çıkınca; çare olarak balıkçılık konusunda milletler arası kanunlar ve antlaĢmalar hazırlanmıĢtır.

Balıkçılar, mevcut kanun ve kurallara uygun olarak hareket etmek zorundadır.

YÖNETĠCĠ ASĠSTANLIĞI Bilindiği gibi, günümüzde CEO‟lar yoğun ve dinamik bir tempoyla çalıĢmakta; bu sebeple gerçekten sağ kol olabilecek ve iletiĢim becerileri yüksek yardımcılara ihtiyaç duymaktadırlar. Bu da yönetici asistanlarını stratejik bir konuma taĢımaktadır.

Yöneticinin iĢ temposu neyse asistanınınki de öyledir.

Asistanların dikkatli ve prensipli bir çalıĢma anlayıĢına sahip olmaları gerekir. Çünkü küçük hataların sonuçları büyük olabilir. Yönetici asistanlarının pek çok konuda yetkileri vardır. Bir anlamda yöneticinin çalıĢma ortağı konumundadırlar. Bu da yönetici asistanlarının kilit bir göreve sahip olduğunun göstergesidir.

Asistanlar koordinasyonda da aktif role sahiptirler ve yöneticinin yokluğunda kiĢi ve kuruluĢlar arasında köprü görevini üstlenirler.

Uzmanlara göre, sekreter ile yönetici asistanı arasında daha çok yetki farkı bulunmaktadır. Üst düzey yönetici asistanları, aldıkları kapsamlı sorumluluklarla birlikte telefona bakmak, faks çekmek ve randevu ayarlamak gibi sınırlı yetkilerin dıĢına çıktıkları noktada sekreterlik pozisyonun da dıĢına çıkarlar.

Sürekli geliĢen dünyada yönetici için hızlı karar almak çok önemlidir. Bu süreçte yönetici asistanı, yöneticisinin iĢ ve özel hayatını iyi planlayarak, yöneticinin kafasını rahatlatan, 169

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

gerektiğinde onun yerine düĢünen kiĢidir. Yöneticiler kendi dilinden ve halinden anlayan asistanlar istemektedirler.

Yönetici asistanı, iĢ yerlerinde büro hizmetlerini, yönetim fonksiyonlarına göre uyarlar,yöneticinin çalıĢmalarını etkili bir Ģekilde destekler ve yönetimde verimliliğe en üst düzeyde katkı sağlar.Kurumsal hedeflere ulaĢmak için iĢletmedeki tüm fonksiyonları etkili bir Ģekilde harekete geçirecek çalıĢmaları düzenlemekten ve yürütmekten sorumlu departmandır.

UZAY BĠLĠMĠ Uzaydaki gökcisimlerinin nitelik ve nicelik bakımından özelliklerini, konumlarını, hareketlerini araĢtırıp incelemeler yapabilecek ve ileri teknolojinin bu çalıĢmalarda kullanımını gerçekleĢtirebilecek nitelikteki teknik insan gücünü yetiĢtirmeyi amaçlayan bir programdır. Astronomi, astronometri ve astrofizik olmak üzere iki anabilim dalına ayrılır.

Astronometri, evrendeki gök cisimlerinin hareketlerini, genel özelliklerini ve konumlarını incelerken, astrofizik ise gökcisimlerini fiziksel özellikleri bakımından inceler.

Astronomlar kısıtlı sayıdaki rasathanelerde çalıĢabilecekleri gibi çeĢitli kurumlarda bilgisayar programcısı olarak, bilgisayar programlarının yazılımı ile ilgili görevleri yürütebilmekte, Meteoroloji Genel Müdürlüğüne bağlı gözlemevlerinde çalıĢabilmektedirler. Ülkemizde uzay teknolojisi henüz geliĢmemiĢ olduğundan bu bölüm mezunlarının çok cazip iĢ bulma olanakları yoktur. Bu mesleğin iĢ olanakları ülkemizde uzay teknolojisinin geliĢmesi ile birlikte paralellik gösterecektir. Astronomi mesleğini seçecek olan adayların fen bilimleri; özellikle astronomiyle ilgili ve bu alanda baĢarı göstermesi,dikkatli, sabırlı olması, araĢtırma, planlama ve uygulama yeteneğine 170

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

sahip olması, Teknolojiye ilgi duyması, hızlı sayısal düĢünme gücü ve zihinsel yetenek sahibi olması gerekir.

ALTERNATĠF TIP Alternatif tıp, geleneksel ve doğal bitkilerin hastanın tedavisinde kullanılmasıdır. Özellikle geliĢmiĢ ülkelerde bitki kaynaklı ilaçların satıĢı ile alternatif tıp ön plana çıkmıĢtır.

Alternatif tıp, tamamlayıcı tıp olarak bilinmektedir.

Alternatif tıp tedavisi genellikle bitki kaynaklı ürünlerle yapılmaya çalıĢılmaktadır. Alternatif tıp genelde modern tıbbın çare bulamadığı hastalıklarda uygulanmaktadır.

Modern tıbbın teĢhis, korunma ve tedavi sürecinde yetersiz kaldığı hastalıklar genellikle kroniktir.

Alternatif tıp tedavisi bazen modern tıp tarafından reddedilmektedir. Çünkü, alternatif tıp adı altında piyasa sürülen bazı ilaçların hastalık tedavisinde faydalı olduğu ispatlanmamıĢtır. Modern tıpta kullanılan ilaçların yan etkileri hastalığa göre değiĢebilmektedir. Bazen hasta sağlığını fazla etkilemeyen yan etkiler olmasına karĢın bazen de ölüme yol açabilecek yan etkiler ortaya çıkabilmektedir.

Alternatif tıp tedavisinde ise bu yan etkiler tam olarak araĢtırılmamıĢtır. Çünkü, alternatif tıp son zamanlarda geliĢme göstermektedir.Yapılan araĢtırmalarda bazı bitki kaynaklı ürünleri sahte olarak piyasaya sürüldüğünü de göstermektedir.

Alternatif tıp alanında yapılan bu hileler hastaların kafasını karıĢtırmaktadır. Bu konuda hasta hangi yöntemle tedavi olmak istediğine kendisi karar vermelidir. Gerekirse bu konuda uzmanlardan bilgi almalıdır. Uzmanlar tedavi 171

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

yönteminin getireceği yarar ve zararları hastaya tek tek anlatmalıdır.Alternatif tıp ürünlerini kullanmadan önce; ürünün hastalık tedavisinde ne derece etkili ve baĢarılı olduğu, ürün hakkında basında çıkan haberlerin doğruluk derecesi, mevcut olan modern tıp ile tedavisinin mümkün olup olmadığı araĢtırılmalıdır.

Alternatif tıbbın daha güvenilir ve etkili olması için; uygulanacak tedavi yöntemi bilimin temel ölçülerine dayanmalıdır. Ġyi bir Ģekilde planlanarak ve hastalar kontrol altında tutularak yapılan klinik çalıĢmalar sonucunda güvenilir olduğu ispatlanmalıdır. Alternatif tıbbı suistimal eden kiĢiler tespit edilmelidir.Alternatf tıp alanında çalıĢan kiĢilerin vasıflı olması gerekmektedir.

Bu koĢullar sağlandığında alternatif tıp, hastalıklara karĢı çok daha iyi neticeler verecektir.

ANATOMĠ Anatomi geniĢ anlamda vücudun normal Ģeklini, yapısını; vücudu oluĢturan organları ve bu organlar arasındaki yapısal, görevsel iliĢkileri inceleyen bilim dalıdır. ġekil bilim anlamına gelen morfoloji kavramı da canlıların Ģekilsel olarak incelenmesini belirtir. Bir görüĢe göre anatomi terimi morfoloji ile özdeĢ olarak da kabul edilir.

Ancak günümüzde oluĢumların yalnızca Ģekilsel değil iĢlevsel özelliklerinin de önem kazanması, yapılan çalıĢmalarda hücre içi öğelerin ayrıntılı olarak, hatta moleküler düzeyde incelenmesi anatomi biliminin sınırlarını geniĢletmiĢtir.

Anatomi eğitiminde kalıplaĢmıĢ kurallarla, iĢlevsel bağlantıları dikkate almayan bir yöntem seçilmesi ezbere dayanan ve edinilen bilgilerin kısa zamanda unutulmasına 172

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

yol açan bir öğrenme ile sonuçlanır. Herhangi bir yapının iĢlevlerinin ve diğer yapılarla bağlantılarının birlikte öğrenilmesi ise anatominin bir bütün halinde daha kolay anlaĢılması olanağını yaratır. Bu nedenle yapıların ayrıntılarından çok hastalıklar ya da yaralanmalarla olan iĢlevsel bağlantılarının öğrenilmesi, çağdaĢ tıp anlayıĢına daha uygundur. ġekil bilim anlamına gelen morfoloji kavramı da canlıların Ģekilsel olarak incelenmesini belirtir. Bir görüĢe göre anatomi terimi morfoloji ile özdeĢ olarak da kabul edilir.

Ancak günümüzde oluĢumların yalnızca Ģekilsel değil iĢlevsel özelliklerinin de önem kazanması, yapılan çalıĢmalarda hücre içi öğelerin ayrıntılı olarak, hatta moleküler düzeyde incelenmesi anatomi biliminin sınırlarını geniĢletmiĢtir.

Anatomi eğitiminde kalıplaĢmıĢ kurallarla, iĢlevsel bağlantıları dikkate almayan bir yöntem seçilmesi ezbere dayanan ve edinilen bilgilerin kısa zamanda unutulmasına yol açan bir öğrenme ile sonuçlanır. Herhangi bir yapının iĢlevlerinin ve diğer yapılarla bağlantılarının birlikte öğrenilmesi ise anatominin bir bütün halinde daha kolay anlaĢılması olanağını yaratır. Bu nedenle yapıların ayrıntılarından çok hastalıklar ya da yaralanmalarla olan iĢlevsel bağlantılarının öğrenilmesi, çağdaĢ tıp anlayıĢına daha uygundur.

BAKTERĠYOLOJĠ Bakterilerin ve genel olarak mikropların biçimlerini, niteliklerini inceleyen bilim dalıdır. Bu bilim dalı, mikroskobun kullanılmasıyla birlikte ortaya çıkmıĢtır.

173

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

On yedinci yüzyılda Hollandalı bilim adamı Antonie van Leeuwenhoek, kendi geliĢtirdiği bir mikroskopta suyu ve tükürüğü incelemiĢ;incelediği bu sıvılarda küçük hayvancıklar olduğunu görmüĢtür. 19. yüzyılın baĢlarında birkaç tür bakteri bu yolla tanımlanabilmiĢtir.Bu alandaki kapsamlı çalıĢmalar 19. yüzyılın sonlarında yapılmaya baĢlanmıĢtır. Özellikle Pasteur‟un araĢtırmaları, hastalıklara neden olan bakterilerin ortaya çıkarılması ve bunlara karĢı aĢı geliĢtirilmesini mümkün kılmıĢtır. Bu yıllarda bakterileri sınıflandırmaya yönelik çalıĢmalar yaygınlaĢmıĢ ve bakteriyoloji bilimi oldukça geliĢti. Bakteriyoloji bilimi bugün çeĢitli dallardan oluĢmaktadır. Bunların baĢlıcaları; toprak bakteriyolojisi, klinik bakteriyoloji, sanayi bakteriyolojisi, halk sağlığı bakteriyoloji ve sistematik bakteriyolojidir.

BEYĠN VE ĠġLEVLERĠ Merkezi sinir sisteminin en önemli kısmı olan beyin, kafatası kemikleri içinde, ağırlığı ortalama olarak erkeklerde 1200-1350 gr, kadınlarda ise 1000-1250 gr ağırlığında, yüzeyi ise ortalama olarak 2000-2100 cm2 olan bir organımızdır.

Beynin büyük veya küçük olması zeka hakkında kesin bilgi vermez.

Zekanın; nöronların çeĢidine, beyinin ağırlığına, beyin yüzeyinin girintili-çıkıntılı oluĢuna, beynin omuriliğe oranına ve nöronların az veya çok olmasına bağlı olduğu düĢünülmektedir. Ġnsan beyni çalıĢırken fazla miktarda kan alır, daha çok besine ihtiyaç duyar. Sonuçta birtakım artık maddeler oluĢur.

174

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Beyin bu artık maddeleri uzaklaĢtıramazsa yorulur (sürmenaj). Dinlenmek, uyumak, temiz ve bol hava almak beyni dinlendirir.

Beyin; ön beyin, orta beyin, arka beyin olmak üzere üç bölümden meydana gelmiĢtir. Önbeyin (Büyük Beyin) Ġnsan beyninin en büyük kısmıdır. Ön beyin, uç beyin ve ara beyin olmak üzere iki önemli kısımdan meydana gelmiĢtir.

Uç Beyin Uç beyin önden arkaya doğru derin bir yarıkla iki yarım küreye ayrılmıĢtır. Bu yarım küreleri iki köprü birbirine bağlar. Bunlardan üstteki köprüye "nasırlı cisim", alttakine ise "beyin üçgeni" denir. Bu köprüler, nöron aksonlarından yapılmıĢtır. Beyin yarım kürelerinde birinci ve ikinci karıncık bulunur. Bu karıncıklar bir kanalla beyin üçgeninin altında bulunan üçüncü karıncıkla bağlantı yaparlar, üçüncü karıncık da bir kanalla omurilik soğanı hizasında bulunan dördüncü karıncığa bağlanır. Omurilik kanalı dördüncü karıncıkta sona erer.

Uç beynin görevi: Ġsteğimize bağlı olarak yapılan hareketlerin tamamı uç beyin tarafından yapılır. Hayvanlar üzerinde yapılan deneylerde, beyni çıkarılan hayvanların yaĢadıkları; fakat dıĢ etkilere karĢı duyarlı olmadıkları, hafızalarını ve iradelerini kaybettikleri gözlenmiĢtir.

Beyin yarım küreleri çıkarılmıĢ bir güvercin ancak itilirse yürüyebilmekte, havaya atılırsa uçabilmekte, önüne yiyecek konsa dahi onu yiyememekte, ancak ağzına besin konursa onu yiyebilmekte, açlık hissetmemektedir.

Beyin yarım küreleri zeka, hafıza, duyarlılık gibi dıĢ alemle iliĢkileri düzenleyen bütün ruhsal olayların merkezidir.

DüĢünerek, isteyerek yaptığımız bütün iĢlerin merkezleri büyük beyinde bulunur.

175

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Ara Beyin Uç beynin ara beyin kısmı; talamus, hipotalamus ve hipofiz bezinin arka bölgesini içerir. Ara beyin, beyin yarım küreleri arasında kalan bölgedir. Yani bu kısım, beyin yarım küreleri tarafından sarılmıĢtır. Ara beynin yan duvarları talamus, tavanı epitalamus ve tabanı hipotalamusa dönüĢür. Vücudun çeĢitli bölgelerinden gelen duyularla, görme ve iĢitme organlarından alınan bütün duyular buraya gelir. Burada düzenlenerek beyin korteksine gider.

Görme merkezlerinde ayrıca heyecan, ağlama, gülme gibi ruhsal olayları yaptıran, gözyaĢı çıkmasını sağlayan ve mesafe ayarlayan merkezler bulunur. Kısacası talamus beyin korteksine gelen ve giden sinirlerin geçiĢ merkezidir. Üçüncü karıncığın alt kısmında hipotalamus bulunur.

Hipotalamus, iç organların ve dokuların otomatik kontrol merkezidir. Hipotalamusta su dengesi, kan basıncı, uyku, iĢtah, karbonhidrat ve yağ metabolizması, vücut sıcaklığı, eĢeysel yönelme ve olgunlaĢmayı sağlayan merkezler bulunur.

Vücudun iç dengesinin (homeostasi) düzenlenmesi buradan yapılır. Hipotalamus, ayrıca sinir hücrelerinden salgılanan özel hormonlar ile hipofiz bezinin çalıĢmasını düzenler.

Hipofiz ise endokrin bezlerin çalıĢmasını düzenleyen en önemli bir iç salgı bezidir.

Hipofiz bezinin arka lobu, ara beynin aĢağı doğru uzayan hipotalamusa ait duvarından meydana gelmiĢtir. Ara beynin üst-arka tarafa doğru yaptığı uzantıdan "epifiz" oluĢur.

Orta Beyin

Orta beyin, ponsun (varol köprüsü) üzerinde, beyincik ve ara beyin arasında kalan bölgedir. Burası miyelinli sinir liflerinden oluĢmuĢtur. Orta beyin; beyincik, pons, omurilik soğanı ve omurilikle bağlantı kuran sinirlerin geçtiği 176

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

yerdir.Fazla ıĢıkta göz bebeklerinin daralması, herhangi bir küçük seste köpeğin kulaklarının dikleĢmesi, buradaki refleks merkezlerinden sağlanır. Ayrıca orta beyinde kas tonusunu ve vücudun duruĢunu düzenleyen merkezler de bulunur.

Arka Beyin Omurilik soğanı ve beyincikten meydana gelmiĢtir.Bu yapı, beyin ve omurilik zarları ile çevrilmiĢtir. Omurilik soğanı içerisinde 4. karıncık bulunur. Karıncık duvarlarında ayrı ayrı isimleri olan boz madde çekirdekleri yerleĢmiĢtir. Boz madde içerisinde sinir merkezleri bulunur. Bu merkezler solunum, dolaĢım, boĢaltım, metabolizma, karaciğerde Ģeker ayarlanması, yutma, çiğneme, öksürme, hapĢırma, kusma, kan damarlarının büzülmesi veya gevĢemesi gibi refleksleri kontrol eden yerlerdir. Omurilik soğanının hayati öneminden dolayı bu kısma "hayat düğümü" de denir. Buraya indirilen Ģiddetli darbeler sonucu kalp ve solunum faaliyetleri durabilir, sonuçta canlı ölür.

Beyincik (Küçük beyin = Metensefalon) Omurilik soğanının üzerinde bulunur ve önünde varol köprüsü (pons) yer alır. Kendisine ait bağlarla; beyin kürelerine, omurilik soğanına ve varol köprüsüne bağlanır.

Küçük beyin, hareket ve denge merkezidir. Bundan dolayı değiĢik hayvanlarda beyinciğin büyüklüğü hayvanın hareketliliği ile doğru orantılıdır. Ayrıca beyincik, kasların çalıĢmasını koordine eder. Çok hareketli hayvanlarda vücuda oranla (kuĢlar) oldukça büyüktür.

Beyinciği çıkarılan bir köpek yürüyemez, aynı Ģekilde küçük beyni çıkarılan bir güvercin havaya atılırsa uçamaz, hemen yere düĢer.

Duyu organları veya vücudun diğer kısımlarında meydana gelen değiĢiklikler, duyu sinirleri ile küçük beyne bildirilir.

Beyincik de, bozulan dengeyi ayarlamak için kaslara emir göndererek gerekli hareketin yapılmasını sağlar.

177

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Vücudun dengesi, beyincik ve kulaktaki yarım daire kanalları ile sağlanır.

Pons (Varol Köprüsü) Beyinciğin hemen altında orta beyinle omurilik soğanı arasında kalın lif demetlerinden meydana gelmiĢ varol köprüsü (pons) bulunur. Pons'un ortası kalındır. Ġçerisinde 5, 6, 7 ve 8. kafa sinir çiftlerine ait boz madde çekirdekleri bulunur. Görevi, beyinciğin bir yarım küresinden diğerine impulsları taĢımaktır. Bu Ģekilde vücudun sağ ve sol tarafında bulunan farklı kasların yönlendirilmesine yardımcı olmaktır.Beyin: 1- Duyu merkezidir (Görme, tat alma, koklama, iĢitme, dokunma duyularının merkezidir. ) 2- Ġstemli yapılan hareketlerin merkezidir. ( Ġskelet kasları tarafından gerçekleĢtirilen yüz, kol ve bacakların, parmakların hareketini yönetir. Hareket sinirleri omurilik soğanından geçerken çaprazlaĢır. Bu nedenle beynin sağ tarafı vücudun solunu, beynin sol tarafı vücudun sağını kontrol eder.)

3- Hafıza (zekâ), öğrenme, konuĢma, yazma, bilgi depolama ve saklama davranıĢlarını yönetir. Zekâ derecesi beynin maddesine, sinirlerin kalıtsal özellik ve geliĢme derecelerine bağlı olarak değiĢir. Özetle zekâ, bütün beynin fonksiyonudur.

4- Sevinç, ağlama, üzüntü gibi ruhsal durumların merkezidir.

5- Beynin içindeki hipotalamus bölgesi Ģunlardan sorumludur: - Vücut ısısını ayarlamak.

- Kan basıncını, kalp- damar sistemini, elektrolit dengesini (su- tuz- iyon vs.) düzenlemek.

- Enerji metabolizmasını, (karbonhidrat ve yağ metabolizmasını) metabolizma hızını düzenlemek.

178

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

- Hormonal denetim yapmak. ( gebelik hormonlarını kontrol eder, hipofizi uyarır.)

- Strese karĢı acil cevap vermek.

ve

üreme

BĠYOKĠMYA Biyokimya biyolojik sistemlerin organizasyon ve fonksiyonlarını moleküler düzeyde inceleyen bilim dalıdır ve pek çok bilim dalı ile yakından iliĢki içindedir. Canlı yaĢamı ile ilgili; fiziki kimya, biyoloji gibi fen bilimleri, sağlık bilimleri, beslenme ve çevre olaylarını ilgilendiren konularda bilimsel ve teknolojik alanda gerekli katkıları yapabilecek etkili ve verimli çalıĢma disiplinini kazanmıĢ ve giriĢimcilik yetenekleri ile donatılmıĢ insan gücünün yetiĢtirilmesinde lisans ve lisansüstü eğitimin verilmesi bölümün amacını oluĢturmaktadır.

Mezunlar gıda ilaç tıbbi ve kimyasal maddeler tarım ilaçları kozmetik ve deterjan sanayileri fermantasyon teknolojisine dayalı sanayi kollarında üniversite tıbbi tarımsal ve çevre araĢtırma merkezlerinin rutin iĢlemler ve araĢtırma labaratuvarlarında görev alabilirler.

Biyokimya programının amacı biyolojik bilimler sağlık bilimleri beslenme ve çevre olayları ile ilgili konularda araĢtırma ve eğitim yapmaktır.

Programda yer alan belli baĢlı dersler: Biyokimya programı "Biyokimyagerlik" ve "Biyoteknoloji Ağırlıklı Kimyagerlik" olmak üzere iki alt dala ayrılmaktadır.

Biyokimya programının ilk iki yılında hücre biyoloji mikrobiyoloji fizyoloji histoloji anorganik kimya analitik kimya matematik bilgisayar gibi dersler okutulmaktadır. Ġkinci yıldan sonra öğrenciler alt dallardan birine yönelmektedirler.

179

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Biyokimyagerlik dalına geçenler biyofizikokimya enzimoloji ilaç kimyası beslenme toksikoloji klinik kimya genetikfermantasyon teknolojisi endüstriyel hijyen atık değerlendirmesi ve arıtma yöntemleri gibi dersleri okumakta ve uygulama yapmaktadırlar.

Biyokimya alanında çalıĢmak isteyenlerin biyoloji ve kimya konularına ilgili ve bu alanlarda baĢarılı bilimsel çalıĢmalara istekli meraklı görme sorunu olmayan kimseler olmaları gerekir.

Biyokimya programını bitirenlere bitirdikleri dala göre "Biyokimyager" veya "Biyoteknoloji Ağırlıklı Biyokimyager" ünvanı verilmektedir.

Biyokimyagerler biyokimya analiz bilimlerinde ve laboratuvarlarında sağlıkla ilgili testleri yapar yeni test yöntemleri geliĢtirirler; gıda ve ilaç sektöründe kalite kontrol iĢlerini yaparlar; projelerin yürütülmesinde görev alırlar.

Mezunlar gıda ilaç tıbbi kimyasal maddeler tarım ilaçları kozmetik ve deterjan sanayileri ve fermantasyon teknolojisine dayalı sanayi kollarında, üniversite tıbbi tarımsal ve çevre araĢtırma merkezlerinin rutin iĢlemler ve araĢtırma laboratuvarlarında görev alabilirler. Eğitimleri süresince öğretmenlik sertifikası almaları halinde, öğretmen adayı olma hakkını kazanabilirler.

ÇOCUK HASTALIKLARI VE TEDAVĠSĠ Mikroplardan ileri gelen hemen bütün hastalıkların ortak belirtileri ateĢ, yorgunluk ya da halsizlik ve vücudun bazı bölgelerindeki, özellikle boyundaki lenf bezlerinin ĢiĢmesidir. BulaĢıcı çocuk hastalıklarının çoğunda bu genel belirtilerin yanı sıra deride kırmızı leke ya da kabarcıklar belirir; "döküntü" denen bu özgün belirtiler hastalığın sıradan 180

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

bir soğuk algınlığı ya da griple karıĢtırılması olasılığını ortadan kaldırarak tanısını kolaylaĢtırır.

Suçiçeği, kızamık, kızamıkçık ve kabakulak; virüslerden ileri gelen hastalıklardır. Mikroplara karĢı geliĢtirilen ilaçların hemen hiçbiri virüsler üzerinde yeterince etkili olmadığından, bu hastalıklarda en iyi tedavi çocuğun dinlenmesini sağlamaktır. Böylece vücut, direnç kazanarak virüsleri doğal savunma yoluyla etkisiz duruma getirebilir.

Buna karĢılık boğmaca ve difteri gibi bakteri hastalıklarında antibiyotikler vücudun mikropları yenmesinde etkili olabilir.Bu tür ilaçlar hastalığı birden sona erdiremez, ama ateĢi düĢürmeye ve ağrıları hafifletmeye yardımcı olabilir. Çocuk kendini yatacak kadar halsiz ve yorgun hissetmiyorsa bütün gün yatması için zorlamaya gerek yoktur. Ayrıca kızamık gibi bazı hastalıklarda parlak ıĢığın gözlere zarar verdiğine inanılır. Oysa bu doğru değildir; çocuk ıĢıktan rahatsız olmadığı sürece karanlık bir odada yatmaya zorlanmamalıdır. Aynı biçimde, doktor özel bir beslenme rejimi önermedikçe, çocuğu aç bırakmanın ya da güçlenmesi için aĢırı beslemenin hiçbir anlamı yoktur. Çocuk iĢtahı olup olmadığına ve ne kadar yiyeceğine kendisi karar verebilir.

Yine de vücudun su kaybını önlemek için, mideyi yormayan hafif meyve suları ve çorba gibi sıvı yiyeceklere ağırlık vermek en iyisidir.

FĠZYOLOJĠ Tıbbi Fizyoloji, insan yapısını oluĢturan hücre, doku, organ ve sistemlerin; görevlerini, bu görevleri yerine getirme mekanizmalarını, buradaki neden-sonuç bağlantılarını, ayrıca bu yapıların birbirleriyle ve dıĢ dünya ile iliĢkilerini inceleyen ve bunu müspet bilim kanunlarına ve bilimsel yöntemlerle yapılan deneylerin sonuçlarına dayanarak 181

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

açıklayan temel tıp dalıdır. Bu konularla ilgili bilimsel araĢtırma ve çalıĢmalar fizyoloji uzmanlık dalının temel kapsamındadır.

Fizyoloji Uzmanlık Eğitiminin ana amacı, bu eğitimi alan kiĢiye Tıbbi Fizyoloji konusunda teorik-pratik eğitim ve araĢtırma yapabilecek düzeyde bilgi ve becerilerin kazandırılmasıdır.

Fizyoloji Ana Bilim Dalı tarafından uzmanlık eğitiminin fizyoloji doktora programına eĢ değer olması gerektiği prensip olarak kabul edilmiĢtir. Fizyoloji Uzmanlık Programı da bu prensibe göre hazırlanmıĢtır. Uzmanlık öğrencilerinin bütün fizyoloji konularında ileri düzeyde, fizyolojiye yardımcı bilim dallarında ise (biyoistatistik, farmakoloji, biyofizik gibi) en az temel düzeyde bilgi sahibi olmaları gerekmektedir.

Ayrıca bireysel olarak teorik ve pratik dersleri, makale ve seminerleri hazırlayıp sunabilmeleri, özel konularda literatür hakimiyeti kazanıp, araĢtırma planlama, hazırlama, yürütme ve değerlendirme bilgi ve becerilerini kazanmaları hedeflenmektedir.

Fizyolojinin temel özelliği, incelediği sistemlerin durağan değil dinamik olmasıdır. Hücrelerin iĢlevleri, en yakın çevresindeki değiĢikliklere bağlı olarak sürekli değiĢir ve her canlı, gerek temel yaĢam biri olan hücrenin iç değiĢikliklerinden, gerek etkileĢim içinde olduğu dıĢ ortamın değiĢikliklerinden kaçınılmaz biçimde etkilenir. Bu nedenle, fizyolojik tepkimelerden çoğunun temel amacı, iç ortamdaki fiziksel ve kimyasal dengenin korunmasıdır.

Organizmaların cinsine göre fizyoloji de bitki, hayvan ve insan fizyolojisi diye kollara ayrılır. Ġnsan fizyolojisi de genel ve özel fizyoloji diye ikiye ayrılır. Birincisi kimyasal 182

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

enerji sistemleri, uyarma ve uyarılma yasaları, hücrelerde madde değiĢimi, geliĢmiĢ organizmalarda iĢ bölümü gibi temel hayat ilkeleri ile uğraĢır. Ġkincisi insan bedeninin iĢleme sistemlerini, fonksiyon yasalarını ve etkilerini araĢtırır. Daha çok kimyasal alanlar söz konusu ise,kimyasal fizyolojinin araĢtırma dalı deyimi kullanılır.

Fizyoloji, canlı organizmaların yapısından söz eden anatomi ile birlikte sağlam ya da hasta insan bedeninin anlaĢılması için en baĢta gerekli olan bilimdir.

MĠKROBĠYOLOJĠ Mikrop diye de isimlendirilen, gözle görülemeyecek kadar küçük canlıları inceleyen bilim dalıdır.

Mikroorganizma denilince bakteriler, virüsler, protozoonlar, mantarlar ve ilkel algler anlaĢılır. Mikrobiyoloji bilim dalının alanına giren branĢlar,tıp, tarım ve endüstridir Mikrobiyoloji geniĢ kapsamlı bir bilim dalı olup birçok dallara ayrılır. Bunların baĢlıcaları tıbbi mikrobiyoloji toprak tarım su mikrobiyolojisi, endüstriyel mikrobiyoloji ve uzay mikrobiyoloji gibi genel alanlar yanında; genel mikrobiyoloji, bakteriyoloji, immunoloji, viroloji, parazitoloji ve mikoloji gibi her biri özel bir grubu inceleyen dallardan oluĢur. Ġçinde yaĢadığımız dünya çıplak gözle göremediğimiz canlılarla doludur. Mikroorganizma veya mikrop denilen bu hayat formları ancak bir mikroskop yardımı ile görülebilirler.

Küçük olmalarına rağmen mikroorganizmaların insanlar ve dünya üzerindeki etkileri, yeryüzünde hayatın devamını sağlamak gibi önemli bir konumdadır. Dolayısıyla insanların, istemeseler bile, mikroorganizmaların etkilerinden kurtulmaları imkansızdır.

183

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Mikroplar yaĢadığımız hayatın bir parçasıdır ve aktiviteleri günlük hayatımızı etkilediği gibi geleceğimizi de etkilemektedir. Mikroorganizmaları insan yaĢamının dıĢında düĢünmek mümkün değildir.

TEMEL TIP Ġnsan sağlığının sürdürülmesi ya da bozulan sağlığın yeniden düzeltilmesi için uğraĢan, hastalıklara tanı koyma, hastalıkları sağaltma (tedavi etme) ve hastalık ve yaralanmalardan korumaya yönelik çalıĢmalarda bulunan, birçok alt bilim dalından oluĢan bilimsel disiplinlerin temel adıdır. Hem bir bilgi alanı; vücut sistemlerinin ve bunların hastalıklarının ve tedavilerinin bilimi ,hem de bu bilginin uygulandığı meslektir.

Temel Tıp Bilimleri Anatomi Biyofizik Biyoistatistik Tıbbi biyokimya Tıbbi biyoloji Deontoloji Fizyoloji Histoloji-Embriyoloji Mikrobiyoloji Parazitoloji

ĠLK YARDIM Ġlk yardım, herhangi bir kaza ya da yaĢam faaliyetlerini tehlikeye düĢüren bir durumda, sağlık ekibinin tıbbi müdahalesini yapana kadar geçen sürede hastanın durumunun kötüye gitmemesi için ortamda bulunan araç ve gereçlerle hastaya yapılan ilaçsız müdahaledir.

184

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

İlk Yardımda Yapılması Gerekenler, Solunum faaliyetlerinin eksiksiz olduğundan emin olmak, Hastanın ya da kazazedenin bulunduğu ortam açısından can güvenliğinden emin olmak, Hastanın korku ve endiĢelerini gidermeli görülebilir yaralarını görmesini engellemeli, Çevredeki meraklı kalabalığı uzaklaĢtırıp kaza yakınına kaza ile ilgili iĢaretler bırakılmalı, Bebek ve çocuklarda ağız yolunun boĢ ve temiz olduğundan emin olmak, Yaralanma ve kanamalarda kanamanın, yaraya baskı, yükseltme ya da turnike yöntemlerinden uygun olanını hastaya bilinçli bir Ģekilde uygulamak, Kafa yaralanmalarında hastanın bilincinin açık olup olmadığını kontrol etmeli, hasta yatırılmalı, yatıyorsa da hiçbir Ģekilde hareket ettirilmemelidir, Gelen sağlık ekiplerine zaman kaybı olmaması için yaptığı müdahale ile hasta hakkında bilgi verebilmeli.

Bilinçli yapılan ilk yardım bir can kurtarılmasına vesile olabilir ve her duyarlı vatandaĢın bu konuda kendisini yetiĢtirmesi ve gerekli bilgileri edinmesi gerekmektedir.

Herhangi bir kaza veya yaĢamı tehlikeye düĢüren durumda, sağlık görevlileri gelinceye kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun kötüye gitmesini engellemek amacı ile olay yerinde tıbbi araç-gereç olmadan yapılan ilaçsız uygulamalardır. Ġlk Yardımın Amaçları -Hayati tehlikenin ortadan kaldırılmasını sağlamak, -YaĢam fonksiyonlarının sürdürülmesini sağlamak, -Hasta/yaralının durumunun kötüleĢmesini engellemek, -ĠyileĢmeyi kolaylaĢtırmak. Ġlk yardım eğitiminin amacı, iĢyerinde, evde, çevrenizde baĢta aileniz, iĢ arkadaĢlarınız olmak üzere, acil sağlık 185

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

yardımına ihtiyacı olan hasta ve yaralıların, acil ambulans ekipleri gelinceye, bir sağlık kurumuna ulaĢtırılıncaya kadar geçen sürede, hayatta kalmalarını ve oluĢabilecek sakatlıkların önlenmesini sağlayacak bilgileri öğretmektir.

Günlük hayatta meydana gelen kaza ve hastalıklardan birçok insan zarar görmektedir. Ancak bunlardan daha acı olanı, yanlıĢ ilkyardım uygulamaları nedeniyle hastalara yarar yerine zarar verilmesidir.

YanlıĢ ilkyardım uygulamaları hastaların iyileĢmelerini geciktirmekte, sakat kalmalarına veya ölmelerine neden olmaktadır.

Günümüzde acil tıbbi hastalıklar, kazalar, Ģiddet olayları ve afetler sık görülmektedir. Bu nedenle, hasta veya yaralının yaĢam Ģansını arttırmak, oluĢabilecek sakatlıkları önlemek ve iyileĢmeyi kolaylaĢtırmak için ilkyardım eğitimi zorunludur. Ġlkyardımcı hasta/yaralıya müdahalede ilaç ya da tıbbi malzeme kullanmaz. Kendisinden beklenen, edindiği bilgiler ıĢığında doğru ve etkili bir ilkyardım uygulamasıdır.Kaza yerinde ilk 5 dakika içinde uygulanacak etkili bir ilkyardım ile ölümlerin yaklaĢık yarısını önleme Ģansı vardır.Kazazedenin yaĢamsal fonksiyonlarının durduğu ya da durmak üzere olduğu kaza ya da yaralanmalarda, ilkyardımın ilk 5 dakika içinde baĢlatılması hayati önem taĢır.Yapılan çeĢitli çalıĢmalarda ülkemizde kazalar sonucu yaralıların %90‟ından fazlasının olay yerinde herhangi bir müdahale yapılmadan hastaneye ulaĢtırıldığı gösterilmiĢtir.

Kaza ölümlerinin %10‟u ilk 5 dakika içinde, %54‟ü ise ilk 30 dakika içinde meydana gelmektedir.Kaza yerinde ilk 5 dakika içinde uygulanacak etkili bir ilkyardım ile ölümlerin yaklaĢık yarısını önleme Ģansı vardır.Doğru bilgi ile zaman kaybetmeksizin etkili ve yerinde müdahale yapabilme, hasta/yaralı için hayati önem taĢımaktadır. Ancak bilinmeli 186

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

ki ilkyardımcı her müdahalesinde hayat kurtaracaktır diye bir kural yoktur.

Burada asıl önemli olan, yapılan ilkyardımı son yardım haline getirecek yanlıĢ bilgi ve uygulamalardan kesinlikle kaçınmaktır.

BEBEKLĠK DÖNEMĠ Bir bebeğin hem fiziksel hem de psikolojik doğumu vardır. Ġlki zaman açısından daha kısa bir süreye yayılır ikincisi ise neredeyse hayat boyu sürer.

Kız veya erkek, bir bebeğin kiĢiliğinin geliĢmesi öncelikle 03 yaĢ arası annesinden psikolojik doğumunu sağlıklı bir Ģekilde gerçekleĢtirmesiyle olur. Yeni doğan ilk 2-3 ay temelde içedönük bir Ģekilde yaĢar ve annenin onun fiziksel ihtiyaçlarını gidermesi söz konusudur. Bu fiziksel ihtiyaçlarla birlikte bebeğin sevgi, ilgi ve Ģefkat ihtiyacı da çok önemlidir. Bebek bu devrede kendisiyle annesi arasındaki ayrımı yapamaz.

KiĢilik geliĢimi, ayrılma- bireyselleĢme ve kendi ayakları üzerinde durma olarak tanımlanır.

Ayrılma ve bireyselleĢmenin diğer önemli evresi 9. ayla birlikte baĢlayan bebeğin hareketlerine hakim olma ve bolbol pratik yapma dönemidir. ġunu bilmekte fayda vardır ; bebekler ve çocuklar aslında annenin söylemediğini hissederler. Anneler bunu ellerinde olmadan aktarırlar. Dolayısıyla annenin her anlamda sağlığı çok önemlidir.

15-24 ay arasında hem anne hem çocuk için çok zor bir dönem baĢlar. Buna yeniden yaklaĢma dönemi denebilir. Bir önceki dönemde hareketlenme ve kendi davranıĢlarını kontrol edebilmeyle birlikte, bebek anneden ayrılır ve dıĢ 187

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

dünyayı keĢfe gider. Bu dönemde ise bu ayrılığı duygusal olarak yoğun bir Ģekilde hisseder ve anneye geri döner.

3-6 YAġ OYUN DÖNEMĠ Üç ile altı yaĢ arası, çocukluğun en renkli dönemidir. Özerklik döneminin inatçılığı ve olumsuzluğu gitmiĢ, onun yerini söz dinlerlik almıĢtır.

Gün boyu yorulmadan oynar, oyunlarında arkadaĢ arar.

Toplumun küçük bir üyesi olma yolundadır. Bağımsızlığı artmıĢtır.Kendi yemeğini kendi yer; çiĢini, dıĢkısını söyler.Masallara,öykülere çizgi filmlere ilgi baĢlar. Öcüler, cinler onun için korkutucu gerçek varlıklardır. Deneylerinin az, düĢünce yeteneklerinin kısıtlı oluĢu nedeniyle her Ģeye kolay kanar. Gerçekle gerçek olmayanı karıĢtırır.

Bu çağ çocuğu çizik, sıyrık, küçük yaralardan çok etkilenir.

Bir damla kan görse avaz avaz bağırır.

Kız veya erkek olduğunu ayırt eder.Bu yaĢ çocuklarının en sık yaptıkları iĢ büyüklere öykünmedir. Kendi yaĢantısını da oyuna yansıtır. DıĢ dünyayı kendi duygularıyla yoğurup, ortaya sentezler çıkarır.

Oyun çocuğun dili ve en etkili anlatım aracıdır. Oyun aracılığı ile üzüntülerini, kaygılarını, korkularını dile getirir.

DıĢ çevrede algıladıklarını oyun ortamında evirir çevirir kendine özgü bir yorumda birleĢtirip bütünler. Oyun bir ayağı hayal dünyasında, öteki ayağı da gerçekler dünyasında bir köprüdür. Çocuk yaĢıtlarıyla oynadığı dramatik oyunlarda kendini çok değiĢik kiĢilerin yerine koyar.

Oyun çocuğun en güçlü ve en doğal dürtülerinden biri olan saldırganlık dürtüsünü boĢaltmasına da yarar. Çocuğun ikili, üçlü, toplu oyunlarda davranıĢ biçimi aile içinde aldığı eğitimi yansıtır. Evde her istediği yapılan çocuk çabuk küser, 188

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

mızıkçılık eder, paylaĢmaya yanaĢmaz. Oyunda hep saldırgan ve bencil davranan bir çocuk da ana baba tutumunu ortaya aktarıyordur.Ya da evde sindirilen kısıtlanan çocuktur.

Kendi haklarını korumak, baĢkalarının hakkını gözetmek, iĢbirliği ve paylaĢma evde değil ancak oyun iliĢkilerinde kazanılan toplumsal özelliklerdir. Oyuna doymamıĢ çocuk okuldaki öğretime hazır değildir.

6-11 YAġ ĠLKOKUL DÖNEMĠ Okula baĢlayıĢ; ailenin yaĢamında çocuğun konuĢması, yürümesi gibi önemli bir aĢamadır. Okula baĢlama çocuk yönünden belli bir zeka ve duygusal geliĢimi tamamlamıĢ olmayı gerektirir. 6 yaĢını bitirdiği halde zekası yeterli olan bir çocuk ruhsal bakımdan evden ayrılabilme olgunluğunu göstermeyebilir. Özellikle oyun ve arkadaĢlıktan uzak tutulmuĢ, dıĢarı çıkarılmamıĢ çocuklar için evden ayrılıĢ ürkütücüdür.

Bu dönem,çocuğun aile ortamından çıkıp dıĢ dünya ile daha içiçe olduğu dönemdir. Bu dönemin baĢlangıcı ilkokula yeni baĢlama, son yılları ise çocuğun ergenlik dönemine girmeye baĢlaması açısından son derece önemlidir. Çocukta bu dönemde, - Mantıklı düĢünme baĢlar, - Ben merkezcillik azalır.

- YaĢıtları önem kazanır.

- Bellek ve dil becerileri artar.

- BiliĢsel becerileri artar.

- Fiziksel geliĢme durağanlaĢmıĢtır.

- Benlik kavramı geliĢimi, benlik yapısını geliĢtirir.

- Güç ve sportif beceriler artar. Çocuk, okulda hayatı boyunca ihtiyaç duyacağı okumayazma ve hesap becerilerini edinmeye baĢlar. Bu becerilere 189

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

dayanarak ileriki yaĢlarda karmaĢık problemleri çözebilir hale gelecektir. Gündelik yaĢamda olup bitenler çocuğun ilgisini çekmeye baĢlamıĢtır. Ülkelerinde ve dünyada olup bitenler ile ilgili fikir beyan etmeye baĢlar. Ġlkokulun ilk yıllarında görülen büyümedeki yavaĢlama,10 yaĢına doğru vücut biyokimyasındaki farklılaĢmaya bağlı olarak hızlanır. Kız çocuklarında ani bir boy artıĢıyla birlikte ikincil cinsiyet özelliklerinin belirmeye baĢladığı görülür.

Erkek çocuklar 9-10 yaĢına kadar kızlardan biraz daha uzun ve daha iri bir bedene sahipken, 10-11 yaĢlarında kızlardan daha ufak bir görünüme bürünürler. Çocukların bu dönemde sağlıkları genellikle iyidir. Önceleri çok hastalananların sağlık durumu bu dönemde düzelmiĢtir.

ERGENLĠK DÖNEMĠ Ergenlik dönemi, bedensel değiĢikliklerin yaĢandığı bir dönemdir. Çocukluk döneminde kısmen yavaĢlayan bedensel büyüme ve geliĢme, ergenlik döneminde yeniden hızlanarak bu dönemin sonunda yetiĢkinlikteki yapısına ulaĢır. Gencin beden oranları değiĢmeye baĢlamıĢtır. Bu değiĢim yüzünden genç biraz sakarlaĢabilir, değiĢen bu oranlara uyum sağlayabilmesi için biraz zamana ihtiyacı vardır.

Genellikle ergenlik ve gençlik çağı, en sağlıklı yaĢam dönemidir. Çocukluk hastalıkları geride kalmıĢtır, yetiĢkin çağa özgü hastalıklar ise çok uzaktadır.

Ergenliğe özgü denebilecek tek hastalık belki de ergenlik sivilceleridir (akne). Ter ve yağ bezlerinin salgıları artmakta ve birikim olmaktadır.

Bu durumun erkeklik ve diĢilik hormonlarının ( androjen ve östrojen ) dengesizliğinden ileri geldiği sanılmaktadır.

190

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Ergenin bu dönemde; - Fiziksel değiĢimi hızlıdır.

- Üreme olgunluğu oluĢmaya baĢlar.

- Kimlik arayıĢına odaklanmıĢtır.

- YaĢıtları, benliğinin geliĢmesine ve onu test etmesine yardımcı olur.

- Soyut düĢünme ve bilimsel sorgulama geliĢir.

- Ergen ben merkezciliği bazı davranıĢlarda sürdürür.

Ergenlik dönemi, genç için çalkantılı bir dönemdir. Bu dönemde bireyin kiĢiler arası iliĢkileri geliĢir, artar ve nitelik değiĢtirir. Artık çocuk değildir. Sosyal iliĢki kurma becerisi artmaya baĢlamıĢtır.Toplum içinde kendi baĢına giriĢimlerde bulunabilir. BaĢkalarıyla kendi tercihleri doğrultusunda etkileĢimler kurabilir. Bunun sonucunda duygusal yakınlıklar yaĢayabilir. Bu duygusal yakınlıklar aynı zamanda anne babadan duygusal anlamda ayrılmanın bir görüntüsüdür.

Gençler ne yetiĢkin ne de çocuk olarak kabul edildikleri bu geçiĢ döneminde uyum sağlamakta güçlük çekerler. Kimlik arayıĢına giren genç bu dönemde ya kimliğini kazanmıĢ olarak ya da kimlik kargaĢası ile çıkar. Yine bu dönemde genç, gelecekteki iĢi için belirlemeler yapmak durumundadır.

ENDĠġE ĠLE BAġA ÇIKMA EndiĢe verici nedenleri bulup açığa çıkartma, kaygı düzeyini azaltmanın en önemli yollarından biridir. Genellikle kaygı verici durum ya çevresel faktörlerle ya da içsel dediğimiz benlik algısı ile iliĢkilidir. Buna bağlı olarak kaygıyı kabul etmek kaygı ile baĢa çıkmanın ilk adımıdır.

EndiĢe kabul edildiğinde ona çareler bulmaya baĢlanabilir.

191

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

EndiĢeli olma durumunun farkına varılmamıĢsa;kiĢi zaten sağlıklı düĢünemiyor demektir.EndiĢeyle baĢa çıkmak için Ģunlara dikkat edilebilir.

- EndiĢenizi abartmayın. EndiĢe verici durumu takıntı haline getirmeyin. Bu Ģekilde tutum ve davranıĢlar da kaygınızın artmasına neden olacaktır.

- Ġçinde bulunduğunuz durumdan, çevreden bir süre uzaklaĢabilirsiniz. Bu sizin sorundan kaçtığınız anlamına gelmemelidir. Çözüm adına daha fazla vakte ihtiyacınız vardır. Bu vakti bu Ģekilde elde edebilirsiniz. Daha sağlıklı düĢünmenize ve varolan endiĢeyi en aza indirmenize yardımcı olacaktır.

Yalnız bu konu dikkat edilmesi gereken bir konudur.

UzaklaĢmak, kaçmak, terketmek kaygı ile baĢa çıkmak değildir.

- EndiĢeli durumlarda sizin kendinizi daha rahat hissedeceğiniz yerleri hayal etmeniz de kaygı ile belli oranda baĢa çıkmanıza katkı sağlayabilir. Burda da ince nokta tamamen reel dünyadan kopmamak, kısa süreli rahatlama isteğinden dolayı hayal ettiğinizin farkında olmak önemlidir.

- EndiĢeli duruma iliĢkin kısa süreli ve uzun süreli çözüm yollarını araĢtırın. Kısa süreli çözümlerini hemen devreye sokun. Uzun süreli çözüm yollarınızın alt yapısını oluĢturun. Siz endiĢe verici durumu çözmeye çalıĢtığınızda endiĢeniz de belli oranda azalmıĢ olacaktır bile.

AĠLE PSĠKOLOJĠSĠ Aile; anne, baba ve onların çocuklarından oluĢan en küçük toplumsal kurumdur. Toplumlar ailelerin bir araya gelmesiyle oluĢur.Zaman içinde aile kavramı değiĢmemiĢ, ancak ailenin üyelerinde ve üyelerin görevlerinde bazı 192

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

değiĢmeler olmuĢtur. Endüstri devriminden önce yaygın olan kalabalık aile türüne geniĢ aile adı verilir. Endüstri devrimi sonrasında ortaya çıkan ve yalnızca anne, baba ve çocuklardan oluĢan aile türüne de çekirdek aile denir.Aile, bireyin ve toplumun fonksiyonlarında en temel öğedir.Bireyin yaĢamında çok önemli bir yer tutan beslenme, bakım , sevgi ihtiyacı , duygusal geliĢim , psikolojik geliĢim , eğitim ,kültürel değerleri kazanma , sağlıklı zeka geliĢimini sürdürme gibi temel ihtiyaçlarını karĢıladığı birincil yer ve çevredir.

Aile üyeleri arasındaki iliĢkiler ve aile ortamı , psikososyal yönden geliĢen bireyin en çok etkileĢime uğradığı yerdir. Bu iliĢkiler, bireyin kendine güvenmesini, kendine ve diğer bireylere sevgi duymasını, kimlik kazanmasını, kiĢilik geliĢimini , sosyal beceriler geliĢtirmesini ve topluma adaptasyon sürecini olanaklı hale getirir.

Aile birliğinde , aileyi oluĢturan bireyler birbirinden etkilenir.

Bu durumu aynı vücutta bulunan organlara benzetebiliriz.

Her yönden etkileĢim içerisinde, bir bütün olarak, aileyi yaĢayan bir organizma saymak yanlıĢ olmaz. Organların birindeki arıza, diğer organların ritmini, iĢleyiĢini ve fonksiyonelliğini etkiler.

Bu organizmada bir denge hali söz konusudur. Aile bireylerinin etkileĢim ve iletiĢimindeki problemler, rollerdeki karmaĢa, yetkilerin yersiz ve yanlıĢ kullanılması ,bu yapı içerisindeki kuralları çiğnemek, yerleĢmiĢ olan mevcut dengeyi bozar.

Aile üyeleri birbirinden aldıkları mesajlar ile kendilerini değerli veya değersiz , kendilerini güvende veya güvensiz hisseder. Bu durum onların psikososyal ve sosyokültürel konumlarını , iĢlevselliklerini ve ruhsal durumlarını etkiler.

Sonuç olarak sağlıklı birey, sağlıklı ve bütünlüğü ile 193

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

fonksiyonel aileyi oluĢturacak , sağlıklı aile sağlıklı toplumu oluĢturacaktır.

TEMEL PSĠKOLOJĠ Psikoloji kelime anlamıyla zihin bilimi demektir.

Psikoloji biliminde amaç kiĢinin davranıĢlarını betimlemek, açıklamak, yordamak ve sonuç olarak kontrol etmektir, yani öncelikle ortaya çıkan davranıĢın ne olduğu anlaĢılır daha sonra, olası durumlarda hangi davranıĢların ortaya çıkabileceği tahmin edilir.

Elde edilen bilgiler sonucunda davranıĢın doğasıyla ilgili bilgilerden yola çıkılarak davranıĢların kontrol edilmesi amaçlanır. Psikoloji bilimi temel olarak bilimsel yöntemle ilerler. Bu sebeple incelenen davranıĢlar gözlenebilen davranıĢlar olmalıdır. Zihinsel süreçlerin incelenmesi mümkün olmadığı için kiĢinin davranıĢları temel alınmaktadır. Böylece nesnellik sağlanılır.

Psikoloji, insanın kendi davranıĢlarını daha iyi anlamasına , eğer davranıĢlarında bir problem sezerse bu problemlerin nedenini daha iyi anlamasına yardımcı olur. Ayrıca, insanın sadece kendi davranıĢlarını değil, baĢkalarının davranıĢlarını anlamasına da yardımcı olur. Bununla beraber psikoloji ,insanın çevre koĢullarına daha iyi uyum sağlamasına yardımcı olur.

Genel olarak özetlemek gerekirse psikoloji,insana olayları anlama, anladıklarını açıklayabilme, açıklayabildiklerini yordama ve tüm bunları kontrol altına almasını sağlar.

GENEL PSĠKOLOJĠ Psikoloji insan davranıĢlarını inceleyen bilim dalıdır. Ġnsan merak eden, öğrenme ihtiyacında olan bir varlıktır.

Hem kendini hem de kendi dıĢındaki dünyayı anlamak ister.

194

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Elde ettiği bilgiler de onun çevresine uyumunu kolaylaĢtırır. Ġnsan yalnızca çevresini, dıĢ dünyayı değil, kendisi ile ilgili olayları da merak eder. "Ġnsan nedir?" sorusuna cevap arar.

Bu sorunun cevabını aslında bildiğini zanneder. Oysa insan hakkında bilgimiz düĢündüğümüzden de azdır. Ġnsan, felsefenin, dinlerin, antropoloji, etnoloji, biyoloji, sosyoloji gibi çeĢitli alanların konusu olmuĢtur. Ġnsanı inceleyen alanlardan biri de psikolojidir. Psikoloji, insanın neden, niçin ve nasıl davrandığını araĢtırır.

Psikoloji psyche (Nefes, ruh, zihin) ve logos (düzenli söz, bilgi) kelimesinin birleĢmesinden meydana gelmiĢtir. Kelime anlamı ruh bilgisidir ancak değiĢik tanımlar verilmesine rağmen o, en genel anlamında organizmanın davranıĢlarını inceleyen pozitif bir bilimdir.

Organizma: GeniĢ anlamıyla her türlü canlıdır. Psikolojinin organizma teriminden anladığı hayvan ve insandır.

Psikolojinin asıl amacı insanı incelemektir.

Bazı nedenlerle (deney aracı olarak, insan davranıĢlarıyla karĢılaĢtırmak amacıyla) hayvanlar da psikolojinin konusu olmuĢtur.

DavranıĢ: Organizmanın doğrudan veya dolaylı olarak gözlenebilen tüm etkinlikleridir. Yürümek, koĢmak, ağlamak gülmek, yemek, içmek, bisiklete binmek, saz çalmak, konuĢmak gibi eylemler birer davranıĢtır. Bu davranıĢlar doğrudan doğruya gözlenebilir. Rüya görmek, öğrenmek, hayal kurmak, düĢünmek, duygulanmak gibi bazı davranıĢlar da dolaylı olarak gözlenebilir; rüyanın anlatılması, düĢüncenin konuĢmayla açıklanması gibi.ĠĢte “bu davranıĢtır” dediğimiz; insanların yapıp etmeleri, davranıĢın gözlenebilir yanıdır. DavranıĢın ortaya çıkması için insanın zihninden birĢeylerin (düĢünme, problem çözme, duygulanma anlama algılama vb.) geçmesi gerekir. ĠĢte bu iĢlemlere zihinsel oluĢumlar adı verilir.

195

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Bilim: Belirli bir alanda bilimsel yöntemlerle yapılan çalıĢmalar sonucu elde edilen organize bilgiler kümesi düzenli bilgiler elde etmek sürecidir. Tanımda belirtildiği gibi bilim sadece olmuĢ bitmiĢ bilgiler yığını değil, aynı zamanda devam eden çalıĢmaları da içerir.

Belirli alanda elde edilen her bilgi bilim değildir. Bilgilerin bilim olabilmeleri için bazı koĢullara uygun olması gerekir.

- Her bilimin kendine has konusu vardır.

- Her bilim bilimsel yöntemlerle araĢtırmasını gerçekleĢtirir.

- Bilim objektiftir. Elde edilen bilgiler baĢka araĢtırmacılar tarafından test edildiğinde de aynı sonuçlara varılır.

- Bilim genellemelere varmayı amaçlar. Bu genellemeler bilimsel yasa veye bilimsel teori olarak ifade edilirler.

Fizik, kimya, biyoloji, psikoloji, sosyoloji gibi olguları deneysel yöntemlerle açıklayan bilimlere "pozitif bilimler" denir.

Psikolojinin amacı organizmanın özellikle insanın davranıĢlarını inceleyerek genel yasalara varmaktır.Psikolojinin çalıĢma alanı insan davranıĢlarıdır. Ġnsan davranıĢlarının ne olduğunu, nasıl olduğunu, niçin olduğunu araĢtırmak, araĢtırma sonuçlarından hipotez, yasa, teorilere varmak psikolojinin görevidir. Ġnsan bir canlı olarak çevresine uyum sağlamak ister.

Psikoloji de elde ettiği yasaları yine insana uygulayarak onun davranıĢlarını açıklayabilir, önceden kestirebilir, kontrol edebilir. Böylece, insana çevresine uyum sağlamasında yardımcı olabilir.

Günümüzde psikolojinin bulgularından, çok değiĢik alanlarda yaralanılır. Eğitim, tıp, endüstri, ekonomi gibi olaylarda psikolojik bilgiler, insanların daha baĢarılı olmasını 196

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

sağlamaktadır. Büyüme, geliĢme, yetenekler, ilgi, zeka, heyacan, bellek, düĢünme, öğrenme konularında elde edilen psikolojik bilgilerin eğitim alanında kullanılması ile bu alanda baĢarı yükselmiĢ, daha sağlıklı, daha modern bir eğitim anlayıĢı geliĢmiĢtir.

Psikoloji bilinç durumlarının incelenmesidir. Herkes üzülme, sevinme ve düĢ kurma gibi ve bunlara benzer olayların kendisinde bulunduğunu hisseder ve baĢkalarında da bu olayların meydana gelip gelmediğini ancak insanların dıĢa vurduğu belirtilerden anlar. Bunlara psikolojik olaylar denir.

Psikoloji dıĢtan tepkiler ve davranıĢların çözümlenmesi ile incelenir.

KĠġĠLĠK PSĠKOLOJĠSĠ KiĢilik psikolojisi, insanlar arasındaki “bireysel ayrılıkları” oluĢturan özellikleri -değiĢkenleri saptamak yoluyla, bireylerarası ve bireyiçi ayrılıkları inceler. Böylece, her insanın kendine özgü olan bireyselliğini (emsalsizlik, benzersizlik) ya da diğer insanlarla olan ortak özelliklerini (benzer yönlerini) betimler. O halde kiĢilik psikolojisi, genelde bireysel ayrılıkları oluĢturan “bağımsız değiĢkenleri” belirlemek yoluyla davranıĢın düzenli oluĢunu ve böylece davranıĢların yordanabileceğini olanaklı kılmaya çalıĢır.

Ancak, bu açıklamadan, “kiĢilik psikolojisi” ile “bireysel ayrılıklar psikolojisinin” birbiriyle tümden iliĢkili psikoloji alanı olduğu düĢünülmemelidir. Bu iki alanın vurguladığı konular farklıdır.

Bireysel ayrılıklar psikolojisi, gerçekte gözlenen özellikler (yaĢ, cinsiyet, kilo, göz rengi, ırk, kardeĢ sayısı vb.) boyutunda bireylerarası ayrılıkları incelerken; kiĢilik 197

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

psikolojisi, çoğunlukla vardanan özellikler boyutunda ve örgün bir bütün olarak bireyi ele alarak incelemelerine yön verir. KiĢilik psikolojisinde bazı kavramların tanımlanması önemlidir. Bunlar, kurultu ve vardama‟dır.

Kurultu: Bireyin içsel durumları ya da özellikleri hakkında ileri sürülen ifadelerdir. Genellikle bu ifade ya da kavramların oluĢması, mantıksal bir süreç sonucudur ve belirli eğitimlere dayanan kuramsal özellik taĢır. Geçerliği, yararlı ve ekonomik olma esasına dayanır. Örneğin, zekâ ve kiĢilik birer kurultudur.

Vardama: Gözlenen ve ölçülen olaylardan, özellikle sayısal veri ve olgulardan, henüz gözlenmeyen olay ve olguların yordanmasıdır. Yani, eldeki verilerin ötesine gidilerek olaylararası iliĢkileri ve bu iliĢkiler sonucu ortaya çıkabilecek olayları yordamak, vardamada bulunmak demektir.

Yordamalar sayısal veri analizine dayandığından oldukça güvenilirdir ve sağdanabilme (sınanarak doğrulanabilme) özelliğini taĢır. Ġstatistiksel vardama iyi bir örnek olarak düĢünülebilir.

Kurultu ve Vardamanın ĠliĢkisi: Kurultuların geliĢtirilmesi vardama sürecini gerektirirken, herhangi bir vardama iĢleminde de kurultulara baĢvurulabilir. Ġkisini ayırt etmek gerekirse kurultunun kuramsal ve mantıksal; vardamanın ise denenebilir ve sınanabilir olduğu söylenebilir. KiĢiliğin nasıl ortaya çıktığını araĢtıran kiĢilik psikolojisi, kiĢiliğin yapılaĢmasını etkileyen değiĢkenleri genetik, biyolojik, kültürel boyutlar gibi çeĢitli boyutlarda inceler.

TEMEL KUANTUM DÜġÜNME TEKNĠKLERĠ Kuantum DüĢünce üst nitelikli bir düĢünme biçimidir.

Sıradan düĢünce biçimleri kendisini tekrar eden, etkisiz ve sınırlı enerjilerdir. DeğiĢtirme ve oluĢturma güçleri yoktur.

Daha çok endiĢe, kuruntu, baĢıboĢ hayaller biçiminde 198

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Ģekillenir. Oysa Kuantum DüĢünce derin düzeyde, atom altı alanda etkili olabilecek tarzda bir yaratıcı düĢünme biçimidir. Özel bir bilinç düzeyine girerek, özel olarak kurgulanmıĢ sözel ve imgesel oluĢumları içerir.Bu düzeyde insan, kendi hayatının efendisi durumuna geçer.

Kuantum DüĢünce, ortak zeka alanında iĢlem yapar. Bütün evreni oluĢturan enerjiyle iĢbirliğine girildiğinde insan; bir "kiĢi" olmanın sınırlı olanaklarını aĢarak, "bütün" ün gücüne ulaĢır.O zaman da güç, tabii ki bütünün gücüne eĢit olacaktır.

KiĢinin geliĢmesi için gereken bütün araçlar: Uygun iĢ, eĢ, yaĢam alanı,ev, beden sağlığı bu yüksek frekanslı enerjiden nasibini alır.

KiĢi, sınırlayıcı, engelleyici düĢünce kalıplarını fark edip, bunların yerine güçlendirici inançlarını koyduğunda hayat bu yeni inançlar doğrultusunda değiĢmeye baĢlayacaktır; en uygun kiĢi, en uygun imkan,en uygun zamanda karĢınıza çıkacaktır. Yapılması gereken Ģey uzanıp onu almaktır.

Kuantum DüĢünce, sağlıklı ve güçlü bir beden için de uygun bir zemin hazırlar. Bizim düĢünce ve kabulleniĢlerimiz direkt olarak bedene etki yapar.

Korku,kaygı,öfke, suçluluk duyguları bütün hücrelerimizin beslendiği enerjide azalmalar yol açar.

Kuantum Düşünce Tekniği; kendimizi tanımaya, baĢkalarını anlamaya, evrensel sistemin iĢleyiĢini fark etmekten doğan bilgeliğe ulaĢtırarak, beden enerjimizi de düzene sokar.

KiĢiler daha güçlü canlı ve güzel olurlar.

Hayat misyonumuzu fark etmek ve ona adım adım ulaĢmak yönündeki çabalarımızı destekler.

Kendi içsel kodlamanızdaki yapmanız gereken iĢinizle ilgili ipuçlarını yakaladıkça adımlarınız hızlanır.

199

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Kuantum düĢünce kiĢiler arası iletiĢimin en derin boyutunu sunar. Ortak insanlık alanında gerçekleĢen bu iletiĢim, derin ve etkili bir uzlaĢma sağlar. Beden dili ve sözel iletiĢimden daha da öte Kuantumsal ĠletiĢimle düĢüncelerimizin direkt karĢımızdakine ulaĢtığı bir yöntem geliĢtiririz.

Kuantum düĢünce hayatımıza daha çok bolluk ve bereket çekmemizi de sağlar. Kendimizle ilgili derin içsel vizyonumuzu değiĢtirdikçe daha çok bolluk hayatımıza akmaya baĢlar. Genel anlamda zenginlik; sahip olduğumuz Ģeylerle ruhsal varlığımıza kattığımız değerler arasındaki dengeyi anlatır.

STRES VE YOLLARI

STRES

ĠLE

BAġA

ÇIKMA

Stres isteklerimize karĢı gösterdiğimiz tepkilerimizdir. Birçok insan stresin, baĢkaları tarafından kendilerine karĢı yapılan davranıĢlardan dolayı olduğunu düĢünür. Gerçekte ise stres bizim aĢırı duygularımız ve isteklerimiz sonucunda ortaya çıkan durumlara karĢı bizim göstermiĢ olduğumuz tepkilerdir.

Stres, kiĢi üzerinde aĢırı fizyolojik ve psikolojik talepler yaratan bir uyarıcıya karĢı, kiĢinin uyum sağlayabilme tepkisidir.Bireyler üzerinde etki yapan ve onların davranıĢlarını, baĢka insanlarla iliĢkilerini etkileyen bir kavram olup; durup dururken ya da kendiliğinden oluĢan bir durum değildir.

Stresin oluĢması için insanın içinde bulunduğu ya da hayatını sürdürdüğü ortam ve çevrede meydana gelen değiĢimlerin insanı etkilemesi gerekir.

Ortamdaki değiĢmelerden her birey etkilenir ancak, bazı bireyler bu değiĢmelerden daha çok veya daha yavaĢ etkilenmektedirler.Bu; insanın yaĢadığı ortamda meydana 200

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

gelen bir değiĢimin veya insanın ortamı değiĢtirmesinin onun üzerinde etkiler bırakması ile ilgilidir.

Etki altında kalan insanın kiĢilik özelliklerinin, bu etkilerin tesiri altında kalma derecesini etkilemesidir. Stresin oluĢması için ortamdan etkilenen bireyin vücudundaki özel biyokimyasal değiĢmelerin oluĢmasıyla bireyin vücut sisteminin harekete geçmesi gereklidir.

Stresli durumların neden olduğu olumsuz duyguların ve psikolojik uyarılmanın rahatsız edici olması, kiĢiyi bu durumdan kurtulmaya ya da durumu düzeltmek için bir Ģeyler yapmaya güdüler. OluĢan güdülenmeyle bireyler, stres karĢısında duygularını yöneterek, davranıĢlarını düzenleyerek, stresin kaynağını azaltarak strese uyum sağlama sürecini yaĢarlar.

Stresle baĢa çıkmak, stresi ortadan kaldırmak değil, stresi olumlu bir düzeyde tutabilmeyi öğrenmek anlamına gelmektedir. Stresi iyi yönetmek, daha verimli çalıĢma için olumlu etki yaratabilir. Kötü yönetilen ya da yok sayılan stres önemli bir takım sağlık sorunlarına neden olabilir.

PSĠKOLOJĠK RAHATSIZLIKLAR Psikoloji, insanın ruh halini tanımlayan ruh bilimidir.

Duygu ve düĢüncelerini içinde yaĢayan insanların, belirli bir süre sonra kendi sorunlarını kafalarına takarak kendi içlerinde büyütmeleridir. KiĢinin ev- sosyal hayatı, maddi manevi sorunları, sevgiden yoksunluk, her Ģeyi kendi iç dünyasında yaĢamak gibi takıntıları, kendi hafızalarında yaĢayıp dıĢarı atamamalarından kaynaklanan sorunlardır.

Psikolojik hastalıklar Ģu Ģekilde sıralanabilir: Distimi ( Kronik Depresyon ) 201

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Kronik depresyon belirtileri olan kiĢilerde: ĠĢtah azalması veya aĢırı yemek yeme ihtiyacı hissetme,sürekli kendini yorgun ve bitkin hissetmek,uyku düzensizliği ve uyku bozuklukları yaĢamak,kendini bir iĢe verememe,bir iĢte karar mekanizmasının yok olması tarzında rahatsızlıklar görülür.

Kronik depresyon hastalarının sürekli belirtisi yoktur ve bu yüzden hastalık sinsi bir Ģekilde ilerleyerek ruh halini, yaĢam biçimi haline çevirir.

Kronik depresyon hastalığından kurtulmak için kırgın ve küs olunan insanlarla barıĢmalı, geçmiĢte yapılan haksızlıkları affetmelidir.

Paranoya Paranoya hastalığına yakalanan kiĢiler genellikle iyi giyinirler ve etrafta olumlu Ģekilde dikkat çekicidirler. Fakat karĢısındaki kiĢiler fark etmeden garip, kuĢkucu ve düĢmanca tavır içinde bulunabilirler. Ġntihar, cinayet ve Ģiddet içeren davranıĢlar çoğunlukla görülür. Paranoya rahatsızlığı olan kiĢiler hastaneye polis, aile üyeleri veya yakınları tarafından getirilmelidir. Paranoya hastalığı olan kiĢiler olmayan bir Ģeyi ya da varlığı var gibi göstermeye çalıĢtıklarından, etrafta zarar verme olasılıkları çoktur.

Yaygınlık Yaygınlık hastalığı olan kiĢiler; "her zaman en iyisini ben bilirim, en iyisini ben yaparım ve kimse benden iyi bilemez" gibi düĢüncelere girerler. Genellikle 40 yaĢından sonra görülen bir hastalık türüdür. Bu hastalığa yakalananların çoğu evlidir ve sosyo- ekonomik durumları oldukça iyidir.

Panik Atak Panik atak rahatsızlığı olan kiĢilerde, aniden beklenmedik bir anda beklenmedik bir tepki vererek ortaya çıkan kaygı, endiĢe korku karıĢımı bir nöbet görülür. Bu hastalık kiĢinin baĢına kötü bir iĢ geleceğine kendisini inandırmasıdır. Panik atak sırasında bazı hastalar kalp krizi geçirdiklerini, aklını 202

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

oynatacaklarını, felç geçireceğini ve düĢüp bayılacağını hissederler.

Panik atak hastalıkları her yaĢta ortaya çıkabilir fakat en sık 20-30 yaĢları arasında görülür. Ekonomik durumla bağlantısı olmayıp her eğitim seviyesindeki kiĢilerde görülmektedir.

Panik atak kadınlarda, erkeklere oranlar 3 kat daha fazla görülmektedir. Panik atak hastalarının %80'i kadınlardır ve evli insanlarda, bekar veya dul kiĢilere oranla daha az rastlanır. Panik atak rahatsızlığına sahip kiĢilerde; çarpıntı hissetme,kalp atıĢlarını hissedememe,titreme,aĢırı derecede terleme,baĢ dönmesi,sersemlilik hissi,göğüs de daralma,kendini bayılacakmıĢ gibi hissetme,gerçek dıĢı duygular yaĢama,bulantı ve karın ağrısı,ölüm korkusu,üĢüme gibi bulgulara rastlanır.

Anksiyete Anksiyete kiĢi için tehlikeli bir durum yaratma ve tehlike algısını ortaya çıkaran bir tür hastalıktır. KiĢinin sürekli korkuya kapılıp baĢ dönmesi, korku ve titreme gibi belirtileri ortaya çıkar. Anksiyete; hayattan zevk almama,dikkat çekme,takıntılı davranıĢlar sergileme,içe kapanıklık gibi belirtilerle kendini gösterir.

Sosyal Fobi Sosyal fobi hastalığına 13-24 yaĢları arasında daha sık rastlansa da daha büyük yaĢlarda da görülme ihtimali vardır.

Kadınlarda daha fazla görülmesine rağmen erkeklerin bu konuda daha çok baĢvurdukları gözlenmektedir. Sosyal fobi rahatsızlığı daha çok ebeveynlerin aĢırı derecede disiplinli olması ve aile bağlarının kopuk olmasından kaynaklanır.

Tik Bozuklukları Bu durum kiĢinin istemsiz bir Ģekilde hareket etmesi ya da ses çıkartmasıdır.

Süresi genellikle 1 saniyeyi geçmemektedir. Tikler bir bölgede veya bir kaç bölgede hissedilebilir. Yoğun stres, kaygı, bitkin düĢmek, can 203

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

sıkıntısı ve baĢkaları önünde aktif bir rol oynarken istemsiz olarak kendiliğinden geliĢir. Yapılan araĢtırmalarda 1000 kiĢide, 2-6 kiĢinin tik hastası olduğu saptanmıĢtır. Erkeklerde kadınlara oranla 3 kat daha fazla görülmektedir.

SĠGARAYI BIRAKMA YOLLARI Sağlıklı bir hayat tarzı,kaliteli bir yaĢamı da beraberinde getirir.Bu duruma engel teĢkil eden en büyük etkenlerden biri olan sigaradan kurtulmak için aldatıcı olan ve bağımlıları yanlıĢ yöne sevk eden ürünlerden kaçınmak gerekir. YanlıĢ yöntemler sigarayı bırakmayı kolaylaĢtırmak yerine, güven azalmasına ve sigarayı bırakmaktan vazgeçmeye neden olabilir.

Sigara bağımlılığından kurtulmak için önerilen yöntemlerden bazıları Ģöyle sıralanabilir: Ġlaçla Sigara Bırakma Tüm ilaç tedavileri doktor reçetesiyle ve kontrolünde kullanılmalıdır. Sigarayı bırakmak isteyen kiĢinin detaylı muayenesiyle birlikte baĢlanan tedavi ile baĢarı artmaktadır. Ġlaç tedavileri genelde 8 haftadan daha uzun sürmektedir.

Uzun süren ilaç kullanımları bazen tedavinin yarım bırakılmasına ve bağımlının baĢarısızlığa uğramasına yol açabilmektedir.

Nikotini Yerine Koyma Tedavisi (Nikotin Replasman Tedavisi) Bu tedaviye sigaranın bırakıldığı ilk gün baĢlanır. Tedavide kullanılan seçeneklerden bazıları nikotin sakızı, nikotin bantı ve nikotin içeren burun spreyidir. Nikotin içeren bu seçenekler arasında tedavi etkinliği açısından önemli bir fark yoktur. Bu tedavinin amacı, sigaranın kesilmesini izleyen dönemde ortaya çıkan nikotin yoksunluk semptomlarını ortadan kaldırmaktır. Böylece sigarayı bırakmak isteyen kiĢi 204

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

yoksunluk semptomlarını daha az yaĢar, psikolojik ve davranıĢsal boyutu ile mücadele edebilir ve hekim kontrolünde uygulanmalıdır.

Nikotin bandının kullanımı kolaydır ve kullanımı sırasında nikotin yavaĢ salınır.

Ancak acil sigara içme isteği karĢısında baĢarının arttırılmasını sağlamak amacıyla tedaviye, nikotin sakızı, nasal sprey gibi diğer formlar da eklenebilir. Tedavi 8-12 haftada sonlandırılır. Nikotin tedavilerinde kullanılan seçeneğin uygulanma yeri ve Ģekline bağlı olarak bölgesel irritasyonun yanı sıra baĢ ağrısı, baĢ dönmesi, çarpıntı, aritmi, uykusuzluk, gözlerde yaĢarma, öksürük, ishal, kabızlık, anormal rüya görme gibi yan etkiler görülebilir.

Tedavi sırasında sigara içilmemelidir.

Nikotini yerine koyma tedavisinde erken geri dönüĢ sıktır.

Tedavinin davranıĢ tedavisi ile birlikte kullanılması baĢarı oranını yükseltir. Hiçbir destek almadan sigarayı bırakma oranı % 4,5 iken, nikotini yerine koyma tedavisi ile bu oran iki katına kadar çıkmaktadır.

DavranıĢ Tedavisi Ġle Sigara Bırakma Her hastanın farklı hayat koĢulları ve sigara içmek için farklı nedenlerinin bulunmasından dolayı, davranıĢ tedavisi kiĢiye özeldir. Hasta tedaviye aktif olarak katılmalı ve istekli olmalıdır. Sigara bırakma konusunda istekli olmayan hastalar değerlendirilip, uygun bir planla bırakmayı düĢündürecek bir yola sokulmalıdır.

DavranıĢ tedavi Ģekilleri kiĢisel veya grup görüĢmeleri Ģeklinde olabilir. Hastanın yaĢadığı zorlukların öğrenilmesi ve bu zorlukların çözüm yollarının önerilmesi gereklidir.

DavranıĢ tedavisinde, hastanın sigarayla ilgili olumlu düĢüncelerinin değiĢtirilmesi, sigarayla ilgili uyaranların tespit edilmesi ve bu uyaranlardan uzaklaĢması için 205

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

önerilerde bulunulması, sigara içme isteği ile baĢ etmek için genel ve kiĢiye özel çözüm önerilerinin geliĢtirilmesi, yakın çevresinin desteğinin alınması ve hastanın kendisini ödüllendirmesi sağlanır.

Sigarayı bırakan hastalarda bırakma gününden itibaren ilk ay içinde haftada bir görüĢme planlanmalıdır. Daha sonra ilk yıl doluncaya kadar, üç ayda bir görüĢmek önemlidir.

Yeniden baĢlamanın önüne geçmek için, bırakmıĢ olan her hasta tebrik edilmeli ve cesaretlendirilmelidir. Sigaranın bırakılması ile ortaya çıkan yoksunluk belirtileri ile ilgili bilgi verilip, çözüm önerileri sunulmalıdır. Motivasyonda dalgalanmalar yaĢanabileceği hatırlatılmalıdır. Hasta sigarayı bıraktıktan sonra bir veya birkaç kez sigara içme giriĢiminde bulunduysa, bunun "yeniden baĢlamak" olmadığı belirtilmelidir. Ancak sigara içmesine neden olan durum iyice araĢtırılmalıdır. Ġçmediği süre için tebrik edilip, bırakma kararından vazgeçmemesi için cesaretlendirilmelidir. Çünkü hastalar, tek bir sigara bile içmiĢ olsa tekrar baĢladığını düĢünmekte ve baĢarısız olduğunu sanmaktadır.

Akupunktur Tedavisi Akupunktur; kulak ve vücut akupunkturu olarak iki Ģekilde uygulanır. akupunktur bölgeleri iğne, kalıcı iğne, elektro stimulasyon yöntemleriyle uyarılarak, yoksunluk belirtilerinin azaltılması sağlanır. Genellikle baĢarı oranının yüksek olduğunu gösteren çalıĢmalar vardır. Ancak ilk aylarda sigaraya geri dönüĢ yaĢanabilmektedir. Bunun için tedaviye belli aralıklarla devam edilmesi önerilmektedir.

Ġġ VE ÇALIġMA PSĠKOLOJĠSĠ ÇalıĢma psikolojisi, eskiden endüstri kuruluĢlarında, günümüzde ise çok çeĢitli kuruluĢlarda uygulanan psikolojik 206

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

bilim dalıdır. ÇalıĢan kiĢilerin ruh halleriyle ilgilenir.KiĢinin iĢe uyarlanması; personel seçimi, eğitimi ve mesleki yardım (uyum) aĢamalarını içerirken; iĢin kiĢiye uyarlanması ise; görevlerin tasarımı, alet ve edavatların kiĢiye göre düzenlenmesi ve çalıĢma Ģartlarının kiĢinin fizyolojik ve psikolojik yapısına göre Ģekillendirmesi süreçlerini içermektedir. ÇalıĢma psikolojisi, sadece bireyin iĢe uyumu ve iĢin bireye adaptasyon sürecini ifade etmez. Diğer taraftan birey ve iĢi arasındaki iliĢkiye yönelik “insanî iliĢkiler yaklaĢımı” da çalıĢma psikolojisinin önemli yapı taĢlarındandır. ÇalıĢma Psikolojisi, çağdaĢ geliĢmelerin gereği olarak sistem yaklaĢımı içerisinde , iĢletmede çalıĢan bireyi, onlardan oluĢan grup ve örgütü bir tüm olarak ele alır ve inceler. ÇalıĢma psikolojisi bireyi odak noktası olarak alırken; örgüt psikolojisi örgütü odak noktası olarak alır. Bu bağlamda “çalıĢma psikolojisi” bireyin çalıĢma hayatına iliĢkin Ģartlarının iyileĢtirilmesi, çalıĢma hayatına iliĢkin problemlerinin giderilmesini ve bireyin çalıĢma hayatı kalitesinin arttırılması sağlamayı amaçlayan bir disiplindir.

BAġARILI LĠDER OLMA Liderlik son zamanlarda iĢ dünyasında en çok konuĢulan ve tartıĢılan konulardan biri halini almıĢtır.

Lider bir seviye insanıdır. Arkasında binleri, milyonları sürükleyen kiĢidir. Vizyon sahibi, varlığını yaptığı iĢle bütünleĢtiren kiĢiler, gözünü budaktan sakınmayan, atılımcı ve cesur karakterler lider olmaya yatkındır.

Bugünün dünyasında ise bulunduğu Ģirketi-kurumu ile bütünleĢen, onunla beraber büyüyen ve geliĢen ama bütün bunlara rağmen ailesini ve dostlarını ihmal etmeyen, seviyeli 207

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

bir sosyal hayatı olan kiĢiler lider olabilirler.Çünkü lider, vizyonu ortaya koyandır, tüm Ģirketi iyi tanımlamıĢ, spesifik, ulaĢması zor ancak ulaĢılabilir, Ģirket için konu ile ilgili bir amaç etrafında birleĢtirip, tüm Ģirketi bu vizyona doğru iten, bu vizyonu örgüte çok iyi ileten, genel kabulü sağlayıp, hem insan hem parasal kaynakları bu amaç için doğru bir Ģekilde dağıtandır.BaĢarılı ve etkin bir liderde olması gereken özellikler Ģöyle sıralanabilir.

Birincisi ve en önemlisi iyi bir lider, yöneticiden farklı olduğunu bilen kiĢidir. Yönetici, liderin çizmiĢ olduğu vizyona ulaĢabilmek için konmuĢ olan prensipleri ve kuralları uygular, lider ise vizyon çizer.ĠletiĢime, fikirlere ve değiĢime açıktır.Çevresine karĢı güler yüzlü, saygılı, ciddî ve alabildiğine ağırbaĢlıdır.Bir ahlâk ve fazilet kahramanıdır.Karizmatik kiĢiliğiyle etrafındakileri etkileme gücüne sahiptir.Sağlam karakterli ve kararlıdır.

Etkileme gücüne sahiptir.Ġyi bir liderde mücadele ruhu vardır.Harekete geçirme gücüne sahiptir.Çevresini ve olayları farklı görebilir, yaratıcı düĢünceye sahiptir.

DeğiĢim ve geliĢimi sürekli devam ettirir.Olumlu düĢünce ve tutuma sahiptir.Elemanlarını adil ödüllendirir.Vizyon, misyon, hedef ve değer sahibidir.Vizyonlarına kendilerini adayarak çalıĢır.Takım ruhuyla hareket eder.Ümit, istek, tutku ve coĢkuya sahiptir.Mirasçıları olarak yeni liderler yetiĢtirir.

Söz söyleme ve hitabet gücüne sahiptir.Sinerjik dengede yenilenme özelliğine sahiptir.Tarihten, akıllı insanlardan ve ölümden ders alır.KiĢisel bütünlüğe sahiptir.Hizmet etme yeteneğine sahiptir.Pozitif düĢünür ve kendine güvenir.Yüreklendirir ve cesaret verir.KiĢilere inanarak onlarda da güven duygusu oluĢturur.Enerjisi ve hareketi 208

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

bitmeyecek gibi görünür.Ġleri görüĢlüdür. Olacak olayları tahmin edebilecek öngörüye sahiptir.

Bilgili ve birikimlidir. Konulara hakimdir.Kararlıdır.

Kararları çok çabuk alabilir ve aldığı kararları ciddiyetle uygular.Mükemmeliyetçidir. Kendisi ve altında çalıĢanlar için mükemmeli arar.

KENDĠ KENDĠNE TELKĠN Telkin; sözlüklerde aĢılama anlamında açıklanmaktadır. Telkin yoluyla aĢılanması istenen Ģey düĢüncedir (fikirdir). BaĢka bir deyiĢle; telkin, bir fikri kabul ettirme çabasıdır.

Telkin, dıĢtan gelir veya içten kendi kendine olabilir: DıĢ telkin, düĢünceyi baĢkalarına kabul ettirme çabasıdır. Kendi kendine telkin ise, insanın kendi düĢüncesini kendisine kabul ettirme çabasıdır veya düĢündüklerini harekete geçirme gayretidir.

Duyu organlarımızı kullanarak kendimize, daha doğrusu zihnimize ulaĢtırdığımız tüm ikna edici tavsiyeler ve fikirler kendi kendine telkindir. Yani kiĢinin kendinden kaynaklı uyarıları, olumlamaları,düĢüncelerdir.

Bilinçli bir zihin yapısında kendimize izin verdiğimiz baskın fikirler kendi kendine telkin uygulamaları ile iç dünyamıza gider ve bilinçaltımızı etkiler.

Burada ifade edilen bilinçli zihin yapısı; kiĢinin bulunduğu anda, yani bugünde kalma halidir. Yani; geçmiĢten gelen acıları ve yaĢanmıĢ olumsuz olayları artık taĢımamak ve gelecek ile ilgili kaygıları da bir kenara bırakmaktır.

DüĢüncelerin sizi rahatsız etmediği bir yapı, size rahatlık sağlar.

Kendi kendine telkin metotları kullanılarak;psikosomatik hastalıkların tedavisi, psikolojik rahatsızlıklar,sebepsiz 209

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

korkular, fobiler, aĢırı sinirlilik, stres, depresyon, obsesyon, posesyon, kekemelik, tikler,her türlü fiziksel ve psikolojik alıĢkanlıklar,sigara, alkol, uyuĢturucu bağımlılığı,istenmeyen davaranıĢ biçimleri,topluluk karĢısında konuĢamamak, kendini ifadede zorluk, içe dönüklük, utangaçlık,ĢiĢmanlık veya zayıflık gibi Ģikayetler ortadan kaldırılabilir.

Herhangi bir bilgi ya da fikir, bize onu kabul etmeye müsait bir ruh durumunda olduğumuz zaman daha fazla etki eder. Örneğin bir hastaya söylenen bir çift olumlu söz, onun sağlığında bazen gözle görülür büyük bir değiĢikliğe sebep olabilir.

Bunun içindir ki, istenen telkinlerin üzerimizde gerçekleĢmesi için öncelikle onları kabul edebilen bir zihin içinde bulunmamız gerekir.

Bu yüzden kendi kendine telkin çalıĢmalarında ön hazırlık oldukça önemlidir. Öncelikle baĢarısızlık endiĢesi ve güvensizlik hissinden mutlak surette kurtulmak gerekir. Bu çok temel ve birinci Ģarttır. Ġkinci Ģart ise, ilk telkinlere baĢlamadan önce değiĢtirilmek istenilen noktalar ve varılmak istenen hedefler hakkında ayrıntılı bir plan hazırlamaktır.

KĠġĠLĠK ANALĠZĠ KiĢilik analizi, 30 yılı aĢkın bir süredir devam eden bilimsel araĢtırmalara dayanır ve kiĢilik profilini ve detaylı bir Ģekilde iliĢki içerisindeki tutumları ve davranıĢları belirleyen özellikleri analiz eder.

KiĢilik analizine duyulan ihtiyacın sebebi, biriyle kurduğunuz dialogların ne konuma geleceğini tahmin etme gibi basit Ģekilde açıklanabilir.Basitçe;önce diyalog kurduğunuz insanın yüzünü tanıyıp,konuĢmalardan daha çok, 210

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

kiĢinin yüz ve vücut dilini tahlil etmek analizin temelini oluĢturur.

Sarfettiğicümlelerim yüz ve vücut diline uyup uymaması önemlidir.KarĢıdaki kiĢiye sürekli tekrar yaptırmak ;"efendim,anlamadım,Ģurayı tekrar anlatır mısın" Ģeklindek sorular ipucu verebilir.KarĢınızdaki kiĢi yalan söylüyorsa,gözleri hızlı hareket eder.Ellerinde önünde bağlar ve sürekli huzursuzdur.Göz bir nesneye odaklanır,ayaklarını çapraz yapar yüzünü,çenesini burnunu, yanaklarını eller.Tabi ki bu kriterlere uyuyor diye yargılamak doğru bir davranıĢ değildir.Ona zaman vermeli;belli sürelerde olay tekrar anlattırılmalıdır.AnlaĢılacağı üzere,kiĢilik analizi ve beden dili içiçe geçmiĢ alanlardır.

BĠLĠNÇ ALTI ANALĠZĠ Bilinçaltı; bireylerin bilinç yüzeyine çeĢitli nedenlerden ötürü çıkaramadığı, bastırılmıĢ dürtü ve bu dürtülerden doğan düĢünceler nedeniyle, farkında olmadığı halde tüm içsel yaĢantıları ifade etmek için kullanılır.

Bilinçaltı, kiĢinin zihin ve beden bütünlüğünde çalıĢan bir iĢletim programıdır. Beyin, vücudu yöneten bir bilgisayar gibi düĢünülürse bilinçaltı da bilgisayarın yazılım programı olarak yer almaktadır. Anne karnından itibaren baĢlayan bilinçaltı yazılımının ana hedefi; bedeni korumak, kollamak, hayatta tutmak ve bu sayede kendi türünün devamlılığını sağlamaktır.

Tüm canlılarda ortak olan canlılığı muhafaza etme ve türün devamlılığını sağlama programı, insanda bilinçaltı denilen yazılım ile sağlanmaktadır. Sosyal bir varlık olan insanın korunma sisteminin yani bilinçaltının yazılımı çevreden gelen uyaranlarla Ģekillenir.

211

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Anne karnında ve doğumla beraber bembeyaz bir sayfa olan bilinçaltı yazılımı, çevresindeki uyaranlarla etkin bir Ģekilde yazılmaya baĢlanır. Bilinçli aklın devrede olmadığı bu dönemde, özellikle 0-10 yaĢ arası oluĢan kayıtlar, otomatik olarak kiĢinin inançları haline gelir. Ġnançlar, artık üzerinde düĢünmediğimiz ve mutlak kabul ettiğimiz doğrulardır.

Bilinçaltı, bireylerin bilinçyüzeyine çeĢitli nedenlerden ötürü çıkaramadığı, bastırılmıĢ dürtü ve bu dürtülerden doğan düĢünceler nedeniyle farkında olmadığı halde tüm içsel yaĢantıları ifade etmek için kullanılır.Bilinçaltı çözümlenmesi için öncelikle vaka tarihçesi yani geçmiĢte yaĢanılan olayların incelenmesi yapılmalıdır.

Bunun bir diğer adı geçmiĢin yaĢantı araĢtırmasıdır.Bilinçaltı analizinde kullanılan yöntemlerden baĢlıcaları;hipnoz,rüya analizi,projektif testler,serbest çağrıĢım,telkin (ikna)dir.

PARAPSĠKOLOJĠ Parapsikoloji genel olarak insanın olağanüstü yetenekleri ve ruhsal gücünün araĢtırılması ve incelenmesidir. Günümüzde parapsikoloji konusu fazla ilgi çekmemektedir. Bu yüzden parapsikoloji alanında yapılan çalıĢmalar sınırlıdır.Ġnsanların tarihin baĢlangıcından günümüze kadar ulaĢtırdığı icat, keĢif ve bilgiler insanın merakının bir sonucudur. Odak noktasının insan olduğu bir çok çalıĢma telepati, medyumluk, hipnoz gibi konular üzerinde yapılmıĢtır. Bu ve benzeri çalıĢmaların geneli parapsikoloji olarak nitelendirilmektedir.Aslında parapsikoloji çok eski zamanlarda bile incelenmiĢtir.Örneğin eski medeniyetlerde yoga, telepati ve telekinezi gibi olaylara rastlamak mümkündür.Bunun en belirgin örnekleri Çin ve Hint medeniyetlerinde görülmektedir.

212

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Günümüzde de parapsikolojik özelliklere sahip insanlar bulunmaktadır.

Temeli insan ruhundaki bazı manevi mekanizmaların kullanılmasına dayanmaktadır. Yogiler ve medyumlar bu parapsikolojik özelliklere sahip olabilmek için çalıĢmaktadır.

Bu sayede insan ruhunun sahip olduğu manevi mekanizmayı keĢfederek telepati ve düĢünce okuma gibi özelliklere sahip olabilmektedir. Ġnsan ruhu, insanın kavrayamadığı ve bilmediği bir çok özelliği barındırmaktadır.Örneğin; insanlar telepati adı verilen yöntemle bir baĢka insanın aklından geçenleri okuyabilmektedir. Durugörü adı verilen yöntemle dünyanın herhangi bir yerinde meydana gelen olayı tıpkı televizyondan seyreder gibi görebilmektedir. Ġnsan ruhu zamana bağlı değildir.Bu yüzden geçmiĢ ve geleceği dini sınırlar içinde görebilmektedir. Bu olaya genellikle yaĢanmaktadır.

Bazı kiĢiler yakın geleceğimiz hakkında bize bilgiler verebilmektedir.Çünkü bu kiĢiler sahip olduğu ruhi özelliklerini kullanabilmektedir.

Evet görüldüğü gibi insanlar aslında inanılmaz Ģeyleri yapabilmektedir. Ancak bu kabiliyetler sahip insan sayısı çok azdır. Bu yüzden bu insanlar toplumda diğerlerine göre farklı bir konumdadır.

Telekinezi bir cismin uzaktan hareket ettirilmesi ya da biçiminin değiĢtirilmesi olayıdır. Bu uzaktan yapılan etki medyumun beyin veya düĢünce gücüyle meydana gelmektedir. Bu beyin veya düĢünce gücü cisme etki etmektedir. Örneğin, bazen ekranlarda tanık olabileceğimiz çatal ve kaĢıkları bakarak bükme gösterileri telekinezinin en bilinen uygulamalarıdır. Bundan baĢka halk arasında nazar olarak bilinen olayın da telekineziyle dolaylı bir iliĢkisi 213

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

vardır. Üzerine bakıĢlar yönelen kiĢi ya da hayvan bundan etkilenmektedir.

Telepati ise çoğumuzun yaĢadığı bir olaydır. Bir konuĢma sırasında bahsettiğimiz kiĢinin belli bir süre sonra bulunduğumuz ortama gelmesidir. Telepatinin bir örneği de ise tam ağzımızın ucunda olan ve söylemek istediğimiz Ģeyi karĢı tarafın bizden önce söylemesidir.

Normal yaĢantımızın kenarında, yanında cereyan eden fakat mevcut müspet bilgilerimizle açıklanamayan ruhi olayları ifade etmektedir.Parapsikoloji, beĢ duyumuzun algısı dıĢında bazı olayları sezebilmek, etkileyebilmek ve geleceğe, geçmiĢe ait bazı Ģeyleri anlamaya çalıĢan bilim dalı olarak ortaya atılmaktadır.

Parapsikoloji etimolojik olarak ötesi anlamına gelen paraöneki ile psikoloji sözcüğünün birleĢmesinden doğmuĢtur.

En yalın anlamı ile psikoloji ötesi demektir. Ruhsal olayların psikoloji ile açıklanabilmesi , birtakım açıklanamayan, madde kalıplarına sığmayan olayların psikoloji ötesinde bir bilimle, parapsikoloji ile açıklanabileceğini düĢündürmüĢtür.

Parapsikoloji günümüzde artık bilimsel araĢtırmaların da konusu olmuĢtur.

Parapsikolojik olarak adlandırılan olaylar artık deneyler Ģeklinde tekrar edilebilmekte ve sonuçlar çıkarılmaya çalıĢılmaktadır. Parapsikoloji çok geniĢ bir bilimdir.

Parapsikoloji sadece pratik bir oluĢum geliĢtirir.

Parapsikolojik yeteneklere sahip olan insanlar çevresindeki bazı insanlar ile bilinçsiz telepati kurarak da onları etkileyebilir ve etkilenebilirler.Ülkemizde parapsikoloji bir bilim olarak kabul görmemektedir. Bu alanda üniversitelerde eğitim verilmemekle birlikte araĢtırmalar yapılmamaktadır.

Halbuki Rusya,Kanada, Amerika ve Çin gibi ülkelerde bu konularda eğitim vermekle birlikte araĢtırmalarını 214

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

geniĢletmiĢlerdir. Ülkemizde parapsikolojik yeteneği olan insan sayısı çok fazladır.

RENK PSĠKOLOJĠSĠ Renklerin psikolojik etkileri, renklerin insanlarda meydana getirdiği duygularla açıklanabilir. Her rengin kiĢide farklı hisler uyandırdığı söylenebilir. Bazı renkler sakinleĢtirici etki yaparken, bazısı güven tazelemeye yardımcı olur. Bazı renkler de kiĢilerin içe kapanıklığını arttırmaktadır.

Renklerin birbirine yakın olması, etkilerini de birbirine benzetir. Sıcak renkler olarak bilinenler insanda sıcaklığı çağrıĢtırırken, soğuk renkler ise soğukluğu hissettirir.

Renklerin bu etkileri psikolojik rahatsızlıklarda, hastalıkların tedavisi için destekleyici olarak kullanılır. YaĢamın her alanında renklerin etkilerinden yararlanılabilir. Renksiz bir yaĢam düĢünülemez. Hayatımıza can veren renklerin, yaĢama yön verdiğini söyleyebiliriz.

Yapılan araĢtırmalar mavi ıĢıkla aydınlatılmıĢ yerlerde suç oranının düĢtüğünü, sıcak renklere sahip olan ilaçların, soğuk renklere sahip olan ilaçlardan daha etkili olduğu kanıtlanmıĢtır. Bunlar renklerin psikolojik olarak insanları etkilediğinin göstergesidir.

Siyah: IĢığı emen özelliği bulunan siyah renk, yalnızlık, hüzün, endiĢe ve sıkıntı sembolü olarak karamsarlığı arttırır.

Bazı toplumlar için ölümün rengi kabul edildiğinden, matemi anlatmaktadır. Kötülüğün sembolü olarak da kabul edilir.

Siyah aynı zamanda soyluluk, güç, hırs, ağırbaĢlılık ve tutkunun ifadesidir. Bulunduğu ortamları daha gizemli hale getirir.

Beyaz: Bütün renkleri içine alan beyaz, masumiyet, saflık ve temizlik sembolüdür. Asalet, istikrar ve devamlılık anlatan beyaz, insanlara huzur veren bir renktir. Bazı toplumlarda 215

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

matem rengi olarak kullanılır. Beyaz rengin hakim olduğu yerler ferah ve geniĢ olarak algılanır. Dengeleyici ve tamamlayıcı olarak benimsenir.

Mavi: Yeryüzünde en fazla görülen renk olan mavi, huzuru, özgürlüğü ve sonsuzluğu anlatır. Ġnsana huzur veren, rahatlatıcı etkileri bulunmaktadır. Bu rengin müdavimi olan kiĢiler, düzenli, sakin, güvenilir ve sadık olurlar.

Gözleri rahatlatıcı etkisi bulunmaktadır. Koyu tonlarda bir mavi sıkıntı, açık tonlardaki mavi ise yalnızlığı çağrıĢtırabilir.

Kırmızı: En sıcak renk olan kırmızı, gençliği, dinamizmi ve hareketi ifade eder. KiĢileri duygusal olarak mutlu, azimli ve kararlı yapar. Azmin ve gücün sembolü olarak kabul edilir. Ġnsanlara Ģevk verir, hareketli olmalarına neden olur.

Sarı: Sevinç, ıĢık ve verimliliğin sembolü bir renktir.

KiĢilere ilham verir, sevinç ve coĢku duyguları yaĢatır. Hem canlılığı, hem de hüznü anlatabilir. Ġki etkiyi uyandırdığından, zihinlerin karıĢmasına neden olabilir. Bu sebeple çalıĢma odaları ve dinlenme yerleri için uygun olmayacaktır.

YeĢil: Doğayı simgeleyen renk olan yeĢil, huzurun ve rahatlamanın kaynağıdır. KiĢiye güven verir ve iç huzuru sağlar. Gençlik ve canlılık duygularını harekete geçirir.

KiĢileri uyumlu ve dengeli olmaları konusunda uyarır.

Mor: Asalet, zenginlik, lüks duygularını çağrıĢtıran mor renk, hayal gücünü arttırır. KiĢilerde konsantrasyonu arttıran, Ģevk veren bir renktir. Bu rengi seçen kiĢiler, ruhsallığı dikkate alan, asil ruhlu ve ağır baĢlı özellikler taĢır.

Lacivert: Bu renk sezgilerin artmasına, kararları kolaylaĢtırmaya etkilidir. DüĢüncenin rengi olarak kabul edilir. Göze batmayan bir renktir. KiĢiler için otorite ve sonsuzluk sembolüdür. KiĢilere kendini karizmatik hissettiren bir renktir.

216

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Renklerin algımızdaki etkisini ölçen psikolojik araĢtırmalardan birkaç örnek vermek gerekirse, özellikle plasebo araĢtırmalarında sıcak renkli hapların (kırmızı, sarı) soğuk renkli haplardan (mavi) daha etkili olduğu gözlemlenmiĢtir.

ZEKA TÜRÜ ANALĠZĠ Kavramlar ve algılar yardımıyla soyut ya da somut nesneler arasındaki iliĢkiyi kavrayabilme soyut düĢünme muhakeme etme ve bu zihinsel iĢlevleri uyumlu Ģekilde bir amaca yönelik olarak kullanabilme yetenekleri zeka olarak adlandırılmaktadır.

Zekanın farklı tanımlarının olmasına karĢılık zekaya iliĢkin kuramların tümü zekanın geliĢtirilebilecek bir kapasite ya da potansiyel olduğu ve biyolojik temellerinin bulunduğu noktalarında birleĢir. Buna göre zeka bireyin doğuĢtan sahip olduğu kalıtımla kuĢaktan kuĢağa geçen ve merkez sinir sisteminin iĢlevlerini kapsayan; deneyim öğrenme ve çevreden kaynaklanan etkenlerle biçimlenen bir bileĢimdir.

Sekiz farklı zeka türü vardır:Sözel zeka,sayısal zeka,görsel zeka,müzik zekası,bedensel zeka,sosyal zeka,içsel zeka,doğal zeka.

Sözel Zeka: Kelimeleri etkili kullanma yeteneğidir.

Dinleyerek öğrenmeyi sever, duygu ve düĢüncelerini sözel ifadelerle aktarırlar. Ġyi yazarlar, iyi anlatırlar, kitap okumayı, kelime oyunları severler. Kavramlarla ve kelimelerle düĢünürler. Sözel zekaya sahip insanlar daha çok yazar, gazeteci ve politikacı olurlar.

Sayısal Zeka: Sayısal zekası yüksek olanlar sebep-sonuç iliĢkisi kurmayı, "neden" demeyi severler, çok soru sorarlar.

Olayları kategorize ederek bağlantılar kurmaya kafa yorarlar.

Hesap yapmayı, bir makineyi söküp nasıl çalıĢtığını görmeyi severler. Nedenini bilmediği Ģeyi fazla akılda tutamazlar.

217

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Bilim adamı, matematikçi ve bilgisayar programcısı olma ihtimalleri yüksektir.

Görsel Zeka: Görsel zekası yüksek olanlar iĢittiklerini değil de, gördüklerini akıllarında daha iyi tutarlar. Film ve slayt gösterileri eĢliğinde öğrenmeyi severler. Hayal dünyaları geniĢtir. Resimli kitaplara, sanatsal etkinliklere yatkındırlar.

Renklere çok hassastırlar. Mimar, fotoğrafçı ve dekoratör olabilirler.

Müzik Zekası: Ritim, nota, ses tonu, ahenk, melodi gibi müziksel unsurlara aĢırı duyarlıdırlar. Müziksel unsurları hemen fark ederler, değerli bulurlar ve ifade ederler. Nota, solfej bilmeseler bile, melodileri hemen akılda tutarlar.

Müzik eĢliğinde çalıĢtıklarında öğrendiklerinin kalıcılığı artar. Tempo tutma, mırıldanma, ıslık çalma, eĢlik etme, müzik dinleyerek kitap okuma sevdikleri Ģeylerdir.

Bedensel Zeka: Bir sorunu çözmek, bir model oluĢturmak, bir Ģeyler üretmek için bedenlerini, ellerini, parmaklarını kullanabilme gücüdür. Bedensel zekası yüksek olanlar, duygu ve düĢüncelerini dokunarak, hareketlerle anlatmada beden dilini kullanmaya çok yatkındırlar.

KoĢmayı, zıplamayı, mimik ve jestleri kullanmayı, bir yerler inĢa etmeyi çok severler. El becerileri iyidir, tamir iĢlerini çok rahat yaparlar. BaĢkalarının mimik ve jestlerini kolayca taklit ederler. Sporcuların, aktörlerin, heykeltıraĢların çoğu bedensel zekası yüksek olan insanlardır.

Sosyal Zeka: Çevresindeki insanların duygularını, isteklerini, ihtiyaçlarını anlama, ayırt etme ve karĢılaĢtırma gücüdür. Sosyal zekası yüksek olanlar, insanları tanıma konusunda çok baĢarılıdırlar. Liderlik özellikleri vardır. Yüz ifadelerine ve seslere, insanlardaki farklılıklara duyarlıdırlar.

Yüzleri çok iyi okurlar. Analiz etme, yorumlama ve değerlendirme kapasiteleri yüksektir. Sözlü ve sözsüz iletiĢimde yetenekleri üstündür. Organize etmeyi, lider olmayı, baĢkalarına yardım etmeyi, empatik iletiĢimi ve 218

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

öğretmeyi severler. Genellikle danıĢman, öğretmen ve siyasi lider olurlar. Ġçsel Zeka: Kendi ile ilgilenme, kendini tanıma, güçlü zayıf taraflarını fark etme yeteneğidir. Kim olduğu, neyi yapmak istediği, nelere yönelmesi gerektiğini, nelerden uzak durması gerektiğini bilme kapasitesidir. Bir Ģeyi düĢünürken kendi duyguları, ilgisi, ihtiyaçları ve istekleriyle amaçlarını bağdaĢtırmaya çalıĢırlar. Bağımsız olma, kendilerini açık ve net dile getirme, olaylardan ders almaya yatkındırlar.

Psikolog olmaya yatkındırlar.

Doğal Zeka: Çevre, doğa olayları, ekolojik unsurlara aĢırı duyarlıdırlar. DüĢünürken doğa formları, hayvan- bitki figürleri ile düĢünürler. Hayvan beslemeyi, doğayı, toprakla uğraĢmayı önemserler. Mevsimler, iklim olayları ile ilgilenirler. Hava tahmin konularına ilgi duyarlar.

ADOBE PHOTOSHOP Photoshop grafiklerinizi ve fotoğraflarınızı Ģekillendirebileceğiniz bir resim editörüdür. Dijital ortamdaki herhangi bir sabit görüntüyle ilgili renk ayarlarını yapabileceğiniz dünyanın en popüler programıdır. Elinizdeki fotografik metayla ilgili satürasyon, kontrast, ıĢık gibi görüntüdeki renklerin tüm özellikleri ile ilgilenebilmenizi sağlamaktadır. Bu üstün özellikleri sayesinde bu alanda bir standart olmuĢtur. Basım yayın organları baĢta olmak üzere renk ve resimlerle uğraĢan her alandaki kuruluĢ için Photoshop alanında tek ve değiĢilmez programlardan birisidir.

Adobe Photoshop ile resimler üzerinde tam hakim olacak Ģekilde çalıĢmaktadır. Fotoğraflardaki istenmeyen yerlerin temizlenmesi veya rötüĢlanması gibi iĢlemleri çok pratik Ģekilde yapabilmektedir. Grafik ajanslarında kartvizit, broĢür 219

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

gibi ürünlerin tasarlanmasında kullanılır. Web sitelerinin neredeyse tamamında Photoshop ile hazırlanmıĢ grafikler kullanılmaktadır. Sınırlı yeteneklere sahip olduğu animasyon iĢlemlerinde de kullanılmaktadır.Adobe Photoshop, konusunda dünyada en çok kullanılan yazılımdır.

BĠLGĠ&BĠLĠġĠM TEKNOLOJĠLERĠ BiliĢim teknolojisi; her türlü bilgi ve verinin toplanmasında, tüm bu verilerin iĢlenmesinde, bu bilgi ve verilerin depolanmasında, ağ sistemleri aracığılıyla bir yerden bir yere iletilip son kullanıcıların hizmetine ve kullanımına sunulmasında kullanılan iletiĢim teknikleri ve bilgisayarlar dahil tüm bu teknolojileri kapsayan bir bütünün adlandırılmasıdır.

BiliĢim teknolojileri ülkelerin birinci ve üçüncü sınıf olmalarını belirleyebilecek kadar önemi bulunmaktadır.BiliĢim teknolojileri devrimsel nitelikli değiĢimlere neden olmaktadırlar. BiliĢim teknolojileri yardımıyla bilgiler milyonlarca insana hızlı bir Ģekilde ulaĢtırılabilmektedir.

BiliĢim teknolojileri ana kategorileri; yazılım, hizmetler, donanım,ekipmanlardır.BiliĢim teknolojileri kurumların, firmaların iç verimlilik oranlarını yükseltir.Üretim maliyetlerinin düĢürülmesini ve firmaların bilgiye hızlı ulaĢmalarını,firmaların küresel ölçekli rekabetlere giriĢebilmelerine ve üretimde verimliliğin daha da artmasına fırsat sağlar.

BiliĢim teknolojilerini sadece bilgisayarlar olarak göstermek oldukça yanlıĢtır. BiliĢim teknolojileri Ģu teknolojileri de içerisine almaktadır : Firma ve bürolarda kullanılan bilgi iĢlem ve hesap makineleri,izole edilmiĢ metal ve kablo 220

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

mamulleri, elektronik subap ve tüp mamuller ile diğer elektronik parçalar, televizyon ve radyo vericileri ile ilgili ürünler, telefon ve telgraf hat cihazları,televizyon ve radyo alıcıları mamulleri, ses ve video kayıt cihazları, teksir cihazları ve yardımcı ürünler,endüstriyel süreç araçları dıĢında, ölçme, kontrol, test, rota saptama vb. amaçlarla kullanılan araç ve cihazların mamulleri,endüstriyel süreç kontrol araçlarıyla ilgili mamuller, biliĢim teknolojileriyle ilgili hizmetler,makine ve ekipmanların toptan satıĢı ve tedariki,bilgisayar dahil, iĢyeri makine ve bilgi iĢlem ekipmanlarının kiralanması, telekomünikasyon,bilgisayar ve ilgili hizmetler.

BĠLGĠSAYAR PROGRAMCILIĞI Bilgisayar programcısı değiĢik konularda çok miktardaki bilgiyi, bilgisayar ortamında hızlı ve sistematik bir biçimde çözümlemek ve değerlendirebilmek amacı ile program yazan kiĢidir.Bilgilerin bilgisayarda amaca uygun olarak sistematik bir biçimde kullanımını sağlayacak bilgisayar programları yazar, pek çok bilgisayar programlama dilini bilir ve elindeki bilgilerin niteliğine en uygun olan programlama dilini seçer ve programı bu dilde yazar. Programlama dillerinin yazımında kullanılan kodlamaları yapar ve uygular.Yazdığı programı test ederek sistem analistinin verdiği formları, bilgisayarın kullanım diline kodlar. Mesleki geliĢime iliĢkin faaliyetleri yürütür.

Bilgisayar programcısı olmak isteyenlerin; sistemli düĢünme gücüne sahip, matematikle ilgili ve bu konuda baĢarılı, kendini yenileyebilen, araĢtırmacı, bir konuda verilerin çözümlenmesi için yapılması gereken iĢlemleri kavrayıp bunu bilgisayar diline aktarabilen, sabırlı ve dikkatli kimseler olmaları gerekir.Bilgisayar programcıları büro ortamında 221

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

çalıĢırlar ve birinci derecede verilerle uğraĢırlar, iĢ oturarak yürütülür, ortam genellikle sessizdir. Bilgisayar programcısı çalıĢırken diğer meslektaĢlarıyla ve iĢ sahipleriyle etkileĢim halindedir.

BĠLGĠSAYAR OPERATÖRLÜĞÜ Bilgisayar operatörü; çeĢitli programları kullanarak verilen bilgileri bilgisayara aktaran ve gerektiğinde çıktılarını alabilen kiĢidir. Bu iĢlemi yapan kiĢilere kamu kuruluĢlarında veri hazırlama ve kontrol iĢletmeni unvanı verilmektedir.Bilgisayar operatörü ; bilgiyi bilgisayarın okuyup, iĢleyebileceği, disket adı verilen bilgisayar ortamına, klavye yolu ile kaydeder, kaydın doğru yapılıp yapılmadığını denetler,bilginin sıralanması, bilgi arama ve istendiğinde bilgilerin kağıda aktarılması iĢlemlerini yapar, bilginin kaybolması ihtimaline karĢılık, bilgiyi disket veya CD'de saklar.

Bilgisayar operatörü olmak isteyenlerin; dikkatli, ayrıntıyı algılayabilen, göz ve ellerini eĢgüdümle kullanabilen, rutin iĢ yapmaktan ve sürekli oturmaktan sıkılmayan kimseler olmaları gerekir.Bilgisayar operatörleri, ıĢıklandırması ve havalandırması yeterli büro ortamında çalıĢırlar.

Ortam gürültüsüzdür. ĠĢ temposuna ve iĢyerine göre hafta sonu ve vardiyalı çalıĢma söz konusu olabilir. Birinci derecede bilgisayarla ilgilidirler, ancak zaman zaman diğer bilgi iĢlem personeliyle iletiĢim halinde çalıĢırlar.

Günümüzde iĢ dünyasında hizmetlerin bir çoğu bilgi-iĢlem ile daha hızlı yapılmaktadır. Bu açıdan bilgi-iĢlem alanında çalıĢacak elemanlara her zaman ihtiyaç duyulmaktadır.

Kamuda çoğunlukla Veri Hazırlama ve Kontrol ĠĢletmeni (Bilgisayar Operatörü) olarak çalıĢmaktadır. Özel sektörde 222

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

çalıĢmak için ise hem bilgisayar hem de yabancı dil bilir elemanlar daha çok tercih edilmektedir. ÇalıĢma ortamı tamamen ofisler ve kapalı mekanlardır.

OFĠS PROGRAMLARI Günümüzde bilgisayarlar hayatımızın vazgeçilmez unsurları arasında yer almaktadır. Bir Ġnternet bağlantısı ile bulunduğumuz bir yerden birkaç saniye içerisinde dünyanın öbür ucuna bağlanabilmekte, böylelikle tüm bilgiler anında avuçlarımızın içerisinde yer alabilmektedir.

Microsoft Office paketinde yeralan kelime iĢlemci programıdır. Bu programı kullanımdaki temel amaç , çeĢitli türlerdeki yazıları yazmak , ( dilekçe örnekleri, makale , cv örnekleri, sütunlu yazılar v.s ) yazıcıdan kağıda döküm almaktır.

Ancak Word ve geliĢmiĢ özellikleri sayesinde tablolar yapmak, Ģekiller çizmek ve bu Ģekilleri kullanarak etiket, kartvizit, broĢür örneklerinin de yapılabilmesi imkanlarını sunar.

Excel elektronik hesaplama , listeleme (tablolama ) ve grafik oluĢturma programıdır. Veri tabanını destekleyen , içinde bulunan detaylı finansal çözümler ve grafik oluĢturma baĢarısı nedeniyle, kendi türünde Ģu an dünyadaki en popüler yazılımdır. Excel ile, elektronik tablolar hazırlayabilir,Bu tablolara veri giriĢi yapabilir, verilerle ilgili grafikler çizebilir,kolay ve hızlı bir Ģekilde raporlar, özetler hazırlayabilir,istenilen verilere ulaĢabilir, sıralayabilir, sorgulayabilirsiniz.

Microsoft PowerPoint, Windows ortamında çalıĢan bir sunum yapma uygulamasıdır. Metin, taslak, resim ve çizimler kullanarak sunular, slaytlar, bildiriler, broĢürler ve 223

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

taslaklar hazırlanabilir. Microsoft PowerPoint yardımıyla iĢlerinize büyük ölçüde görsellik katabilir ve daha anlaĢılır hale getirebilirsiniz. ÇalıĢmıĢ olduğunuz iĢ yerinde çeĢitli raporlar hazırlayabilir ya da ürünlerinizi, yaptığınız iĢi müĢterilerinize görsel belgeler halinde sunabilir ve daha anlaĢılabilir kılabilirsiniz. Böylece insanlar yaptığınız iĢi daha iyi anlar. Sizde anlatımlarınızı görsel hale getirdiğiniz için zamandan kazanırsınız. Bütün bunların yanında slayt Ģovlar hazırlayarak tanıtım reklamları oluĢturabilirsiniz.

PowerPoint'in güzel yönlerinden bir tanesi çok kullanıĢlı ve kolay anlaĢılabilir olmasıdır. Çok fazla bilgisayar kullanmayı bilemeyen kullanıcılar bile çok çabuk bir Ģekilde sunumlar oluĢturabilirler.

WEB TASARIMI Herhangi bir kurumun kurumsal kimliğinin yansıtılması ve tanıtım faaliyetlerinin gerçekleĢmesi amacı ile ulusal ve uluslararası ağ ortamında yayınlanan online sistemlere web sitesi ve bu sitelerin oluĢturulma sürecine web tasarımı denir.

Metin, video, ses kaydı veya fotoğraf gibi tüm iĢitsel ve görsel araçları kullanarak oluĢturulan parçalar web sayfalarını, aynı sistem altındaki bütün web sayfalarının bir araya gelmesi ile oluĢan bütün de internet sitesini oluĢturur.

Günümüzde internette azımsanmayacak kadar çok zaman geçiren kiĢileri ve sanal dünyanın etkisini göz önünde bulunduran firmalar, ciddi bir site tasarım ve tanıtım iĢine giriĢmiĢlerdir.Web Sitelerinde firmalar, ürünlerinin fiyat ve teknik özellik bilgilerini, resimlerini, videolarını yayınlayabmekte, verdikleri hizmetler ile ilgili potansiyel müĢterilerini bilgilendirebilmekte, kendilerini rahat bir Ģekilde tanıtıp potansiyel müĢterilerine çok hızlı ulaĢabilmektedirler.

224

“KARĠYER ĠÇĠN ADIMLAR”

Tanıtım aracı olarak kullanılmasının yanısıra web tasarımı sonucunda elde edilen web sitelerinin bir diğer önemli artısı da firmalar içi internet üzerinde online mağaza gibi iĢlev görebilmeleridir. Firmalar, ürünlerinin tüm bilgilerini buradan paylaĢıp satıĢ iĢlemlerini gerçekleĢtirebilmektedirler.

Web tasarımı yaptırmak ve sonucunda baĢarıya ulaĢmak oldukça önemlidir. Sanal dünyada yerini almayanların sektörünün gerisinde kaldığı düĢünülürse ilk olarak kurumsal vitrinlerin oluĢturulmasında yarar vardır.

BaĢarılı bir tasarım ile; firmaların aynı Ģehirde bulunduğu müĢteri ile ayrı kıtada bulunduğu müĢteriye yakınlığı eĢit seviyeye gelecek, coğrafi uzaklığın bir önemi kalmayacaktır.Web Tasarımı yaptırmak firma için olumlu bir imaj oluĢturacaktır.

Firmalar web tasarımı yaptırarak yenilik ve geliĢmelerini müĢterilerine bildirebilecek, kampanyalarını paylaĢabileceklerdir.Basılı materyal Ģeklinde hazırlanan tanıtım araçlarından kurtularak tanıtım masraflarında ciddi bir maliyet düĢüĢü yaĢayabileceklerdir.7/24 açık olması sayesinde e-ticaret çözümlemesi olan ve satıĢ yapılan siteler gece gündüz para kazandırmaya devam edecektir.E-Ticaret çözümleri ile satıĢ rakamları yukarılara çekilecek,arama motorlarında bulunabilecek ve müĢteri kazanabileceklerdir.Google‟da birinci sayfada çıkarak sektör rekabetine ortak olabilecekler,güven aĢılayacaklar,satıĢ ve pazarlama gelirleri artacaktır.

225