Orta Öğretim Psikoloji Soru Bankası by Prof. Dr. Bilal Semih Bozdemir

ORTA ÖĞRETİM PSİKOLOJİ SORU BANKASI

ORTAÖĞRETİM PSİKOLOJİ SORU BANKASI St.Clements University Türkiye Enformasyon Bürosu Yayınları 1.Baskı: Temmuz 2016 ISBN: Copyright©MedyaPress Bu kitabın Yabancı dillerdeki ve Türkçe yayın hakları Medya Press A.Ş. ‘ye aittir. Kitap, St. Clements University yayım listesindedir. Yayınevinden izin alınmadan kısmen ya da tamamen alıntı yapılamaz, hiçbir şekilde kopya edilemez, çoğaltılamaz ve yayımlanamaz. Zinde Matbaacılık Mütercim Asım Sok. Fevzi Paşa Caddesi No:10/B Fatih / İSTANBUL MedyaPress Basın Yayın Dağıtım Anonim Şirketi İzmir 1 Cad.33/31 Kızılay / ANKARA Tel : 444 16 59 Faks :(312) 418 45 99 www.pressgrup.com Kitabın Orijinal Adı Redaktör Kapak Tasarımı

: Ortaöğretim Psikoloji Soru Bankası : Esra BOZKURT : Emre ÖZKUL

KAPAK RESMÄ°

ÖZLÜ SÖZ

PSİKOLOJİ SORU BANKASI

ÜNİTE 1 1) Psikoloji bilimi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Psikoloji, bir bireyi, bir topluluğu belirleyen, yönlendiren düşünme, duygulanma, davranış biçimlerinin tümüdür. b)

Psikoloji, sadece insan davranışlarının bilimi değildir.

Psikoloji biliminin kapsamına hayvan davranışları da girmektedir.

Çağdaş psikoloji biliminin inceleme alanına üç tür davranış girmektedir.

Klinik Psikoloji dört tür davranışsal bozukluğu incelemektedir.

2) Aşağıdakilerden hangisi Psikoloji biliminin ögeleri arasında sayılamaz? a)

Canlı

Davranış

Bilim

Biyoloji

Felsefe

3) Aşağıdakilerden hangisi “davranış” için söylenemez? a) Bir nesnenin, özellikle de canlı bir yaratığın, bir organizmanın belli bir ortamdaki hareket tarzıdır. b) Psikoloji, sadece insan davranışlarının bilimidir. c) Canlıların çeşitli durum ve ortamlardaki tepkileridir. d) Bireyin içinde bulunduğu doğal ya da toplumsal ortamın uyaranlarına tepki gösterme ya da yanıt verme biçimi için kullanılan genel terimdir.

e) Bir kimsenin içinde bulunduğu toplumsal, ekonomik ve kültürel koşullar dolayısıyla geliştirdiği ve onu aynı durumdaki kimselere yaklaştıran davranımların tümüne verilen addır.

4) Aşağıdakilerden hangisi “dıştan doğrudan gözlenen” davranışlara örnek gösterilebilir? a) Dakikada okunan kelime sayısı b) Kreşte çocuğun sergilediği sosyalleşme tepkilerinin yoğunluğu c) Kreşte çocuğun sergilediği sosyalleşme tepkilerinin sayısı d) Aç bırakılan deney hayvanının deney kutusundaki hareketlilik miktarı verilebilir. e) Hepsi

5) Aşağıdakilerden hangisi dışardan gözlenemeyen davranışlara örnek gösterilemez? a) Zekâ b) Kaygı c) Üzüntü d) Ağlama e) Korku

6) “Kaygı”ya ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Kaygı dıştan doğrudan gözlenemeyen bir duygu örneğidir. b) Kaygı bunu ölçmek üzere geliştirilmiş olan psikolojik test veya ölçekler aracılığıyla ölçülür. c) Kaygıyı gözlemlemek için deneysel koşullardan yararlanılamaz. d) Çözümsüz problemlerin kaygı doğurduğu bilinmektedir. Kolay, zor ve çözümsüz problemlerden oluşan bir deney düzeni yoluyla kaygı, değişik derecelerde yaratılır.

e) Deneye katılan bireylerin davranışları, kaygının dolaylı yoldan gözlenmesini sağlar.

7) Aşağıdakilerden hangisi kaygılandığımız zaman gözlemlenmez? a) Tüm metabolizmamız en düzgün şekilde çalışmaya devam eder. b) Mide-bağırsak sistemimiz gereği gibi çalışmaz. c) Üşütüp ateşimiz çıktığında ders çalışmakta güçlük çekeriz. d) Dikkatimizi toplamakta ve öğrenmekte zorlanırız. e) Bir arkadaşımızın stres sonucu birdenbire kekelemeye başladığını fark edebiliriz.

8) Zihin ve beden ilişkisi hangi uzuv üzerinden gerçekleşir? a) Beyin b) Beyincik c) Hipotalamus d) Hipofiz e) Epifiz bezi

9) Aşağıdakilerden hangisi psikofizyolojik tepkilere örnek gösterilemez? a) Utanan bireyin yüzünün kızarması b) Şiddetli duygu sırasında gözbebeklerinin büyümesi c) Bir nesneye bakıldığında beynin görme merkezlerinin çalışması d) Nabız atışı e) Hepsi

10) Aşağıdakilerden hangisi bilimsel psikolojinin öncüleri arasında sayılamaz? a) C. G. Jung b) Carl R. Rogers c) Albert Bandura d) Albert Einstein e) A.H. Maslow

11) Aşağıdakilerden hangisi bilimsel psikolojinin başlangıcını oluşturan ekollerden bir değildir? a) Yapısalcı Ekol b) İşlevselci Ekol c) Strüktüralist Ekol d) Geştalt Ekolü e) Psikoanalitik Ekol

12) Aşağıdakilerden hangisi yapısalcı ekolün öncülerinden biri değildir? a) E. B. Tichener b) J. Dewey c) H. Ebbinghaus d) O. Külpe e) W. Wundt

13) Aşağıdakilerden hangisi “Yapısalcı Ekol” ün kurucusudur? a) O. Külpe b) H. Ebbinghaus

c) J. Dewey d) W. Wundt e) E. B. Tichener

14) Yapısalcı Ekol psikolojide hangi soruyu cevaplamalıdır? a) Ne b) Neden c) Nasıl d) Kim e) Hiçbiri

15) Yapısalcı Ekolün bilimsel psikolojiye etkisi nedir? a) Davranışların açıklanmasında güdülenmeye de yer verilmesi, psikoloji çalışmalarının sadece insanlar değil hayvanlar üzerinde de yapılması b) Psikoloji çalışmalarının sadece gözlenebilen uyarıcı ve davranışlar üzerinde yapılması c) Bilişsel süreçlerin deneysel olarak incelenmesi d) Psikoloji çalışmalarının sadece gözlenebilen uyarıcı ve davranışlar üzerinde yapılması e) Bilinçaltının güdüleyici kuvvetlerinin, bunlar arasındaki çatışmaların ve bu çatışmaların davranışa etkilerinin incelenmesi

16) Aşağıdakilerden hangisi “İşlevselci Ekol” ün kurucuları arasında sayılamaz? a) W. James b) J. Dewey c) J. R. Angell

d) R. S. Woodworth e) W. Wundt

17) İşlevselci Ekol aşağıdaki soruların hangisine cevap aramalıdır? a) Ne b) Neden c) Kim d) Nasıl e) Niçin

18) İşlevselci Ekolün bilimsel psikolojiye etkisi nedir? a) Bilişsel süreçlerin deneysel olarak incelenmesi b) Psikoloji çalışmalarının sadece gözlenebilen uyarıcı ve davranışlar üzerinde yapılması c) Bilinçaltının güdüleyici kuvvetlerinin, bunlar arasındaki çatışmaların ve bu çatışmaların davranışa etkilerinin incelenmesi d) Davranışların açıklanmasında güdülenmeye de yer verilmesi, psikoloji çalışmalarının sadece insanlar değil hayvanlar üzerinde de yapılması e) Bütünsel yaklaşım ve algılama ile ilgili ilkeler

19) Klasik Davranışçı Ekol aşağıdakilerden hangisini incelemiştir? a) Canlıların uyarıcılara gösterdikleri davranışlar b) Bütünün (zihin), parçalarının toplamından ibaret olmadığını c) Bütünün (zihin), parçalarının toplamından ibaret olduğunu d) İnsan davranışlarının sadece bilinçli süreçlerle açıklanamayacağını e) Psikoloji biliminin bilinçaltını da incelemesi gerektiğini

20) Aşağıdakilerden hangisi Klasik Davranışçı Ekolün öncülerindendir? a) J. B. Watson b) W. James c) R. S. Woodworth d) J. Dewey e) W. Wundt

ÜNİTE 2

1) Aşağıdakilerden hangisi “Geştalt Ekolü”nün öncülerinden değildir? a) M. Wertheimer b) K. Koffka c) K. Levin d) W. Köhler e) R. S. Woodworth

2) Geştaltçı Ekol aşağıdakilerden hangisini savunmuştur? a) Psikolojinin “neden” sorusunun cevabını araması gerektiğini b) Bütünün (zihin), parçalarının toplamından ibaret olmadığını c) Psikolojinin “ne” sorusunun cevabını araması gerektiğini d) Psikolojinin “kim” sorusunun cevabını araması gerektiğini e) Psikolojinin “nasıl” sorusunun cevabını araması gerektiğini

3) Geştaltçı Ekolün çağdaş psikolojiye etkisi nasıldır? a) Psikoloji çalışmalarının sadece gözlenebilen uyarıcı ve davranışlar üzerinde yapılması b) Bilinçaltının güdüleyici kuvvetlerinin, bunlar arasındaki çatışmaların ve bu çatışmaların davranışa etkilerinin incelenmesi c) Bütünsel yaklaşım ve algılama ile ilgili ilkeler d) Bilişsel süreçlerin deneysel olarak incelenmesi e) Davranışların açıklanmasında güdülenmeye de yer verilmesi, psikoloji çalışmalarının sadece insanlar değil hayvanlar üzerinde de yapılması

4) Aşağıdakilerden hangisi Psikoanalitik Ekolün kurucusudur? a) K. Koffka b) K. Levin c) R. S. Woodworth d) S. Freud e) M. Wertheimer

5) Aşağıdakilerden hangisi Psikoanalitik Ekolün öncülerinden değildir? a) M. Wertheimer b) G. Jung c) E. Fromm d) E. Erikson e) A. Adler

6) Psikoanalitik Ekol hangi görüşü savunmuştur? a) Bütünün (zihin), parçalarının toplamından ibaret olmadığını b) İnsan davranışlarının sadece bilinçli süreçlerle açıklanamayacağını öne sürmüş, psikoloji biliminin bilinçaltını da incelemesi gerektiğini c) Psikolojinin “neden” sorusunun cevabını araması gerektiğini d) Psikolojinin “ne” sorusunun cevabını araması gerektiğini e) Psikolojinin “nasıl” sorusunun cevabını araması gerektiğini

7) Psikoanalitik Ekolün çağdaş psikolojiye etkisi nasıldır? a) Bilinçaltının güdüleyici kuvvetlerinin, bunlar arasındaki çatışmaların ve bu çatışmaların davranışa etkilerinin incelenmesi b) Davranışların açıklanmasında güdülenmeye de yer verilmesi, psikoloji çalışmalarının sadece insanlar değil hayvanlar üzerinde de yapılması c) Bilişsel süreçlerin deneysel olarak incelenmesi d) Bilinçaltının güdüleyici kuvvetlerinin, bunlar arasındaki çatışmaların ve bu çatışmaların davranışa etkilerinin incelenmesi e) Psikoloji çalışmalarının sadece gözlenebilen uyarıcı ve davranışlar üzerinde yapılması

8) Aşağıdakilerden hangisi Psikoanalitik Ekol ile aynı dönemde ortaya çıkan “Yeni Davranışçılar”dan değildir? a) W. Wundt b) E. C. Tolman c) E. R. Guthrie d) C. L Hull e) Hiçbiri

9) Bilimsel Psikolojinin ülkemizdeki gelişimi göz önünde bulundurulduğunda Tanzimata kadar olan dönem için hangisi söylenemez? a) İslam Medeniyetindeki gelişmeler veya öne sürülen görüşler ise psikoloji bilimini ancak dolaylı olarak ilgilendirmiştir. b) Düşünürler ruh ve mutluluk gibi konularla ilgilenmişlerdir. c) Mutluluğun ruhsal olma yanında bedenle de ilişkili olup olmadığı üzerinde durmuşlardır.

d) Pek çok edebiyat eseri belirli bir duygu türü olan aşk üzerine yoğunlaşmıştır. e) İslam Medeniyetindeki gelişmeler veya öne sürülen görüşler ise psikoloji bilimini ancak doğrudan ilgilendirmiştir.

10) Bilimsel Psikolojinin ülkemizdeki gelişimi göz önünde bulundurulduğunda Tanzimat’tan sonraki dönem için hangisi söylenemez? a) Cumhuriyetin ilanı ile Batılılaşma hareketleri başlamıştır. b) Bu dönemde özellikle Fransa ile ilişkiler artmıştır. c) Fransız etkisi; sosyal bakış açısı, felsefe ve eğitim alanlarında hissedilmiş, bu etkiler ülkemizde psikolojinin eğitim psikolojisi, gelişim psikolojisi ve sosyal psikoloji gibi alt dallarının oluşmasına zemin hazırlamıştır. d) Bu dönemde yurt dışına eğitim için öğrenci yollanmış, tıp eğitimi Fransızca verilmeye başlamıştır. e) Bu dönemin psikolojiye katkısı, genelde, psikolojiyi ilgilendiren konulardaki çeviri ve konferans etkinlikleri şeklinde olmuştur. Hoca Hasan Tahsin, 1870'te İstanbul Üniversitesinde psikoloji dersi vermiş ve ölümünden sonra yayımlanan bir psikoloji kitabı yazmıştır.

11) Ülkemizde bilimsel psikolojinin kurulmasıyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Darülfünunda görev yapmak üzere Almanya'dan profesörler davet edilmiştir. b) Gelen bilim insanları fen bilimleri alanlarında yeni kurulan kürsülerde (botanik, kimya ve fizik) dersler vermiştir. c) Fizikî bilimler alanında kürsüler (iktisat, arkeoloji, ilkçağ tarihi, filoloji) kurulmuştur.

d) Psikoloji alanında bir kürsü kurulmuştur. e) Hiçbiri

12) Ülkemizde bilimsel psikolojinin kurulmasıyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Ülkemizde ilk psikoloji kürsüsü, Anschütz tarafından İstanbul Üniversitesinde (o dönemdeki adıyla Darülfünun) 1915'te kurulmuştur. b) Dört yıl sonra, 1919'da M. Şekip Tunç tarafından Umumi Psikoloji Kürsüsü kurulmuştur. c) Genç bilim insanları yurt dışına eğitime yollanmamış, ülkemizde çalışmaları üzere yönlendirilmiştir. d) Beğlan Toğrol, çağdaş deneysel psikolojiye ilişkin bilgilerle dönerek deneysel çalışmalar yapmıştır. e) 1940 yılında İstanbul Üniversitesi Pedagoji Enstitüsü Psikoloji ve Pedagoji Çalışmaları adı altında bir dergi çıkarılmıştır.

13) Ülkemizde bilimsel psikolojinin kurulmasıyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Ülkemizde psikoloji bölümü “bağımsız” bir akademik birim olarak 1964'te Ankara Üniversitesi’nde kurulmuştur. b) İlk kuruluş yıllarında Psikoloji Bölümü'ne, ABD'de doktora çalışmalarını tamamlayarak ülkeye dönen bir grup eleman katılmıştır. c) Böylece Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü, psikolojideki en son gelişmelerin aktarıldığı bir kurum niteliğini kazanmıştır.

d) Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü, gerek öğretim elemanı gerek öğrenci sayısı açısından ülkemizde her kademede psikoloji eğitiminin verildiği en büyük bölümdür. e) Hiçbiri

14) Aşağıdakilerden hangisi psikolojinin amaçları arasında sayılabilir? a) İnsan davranışlarını tanımlama b) İnsan davranışlarını anlama ve açıklama c) İnsan davranışlarını önceden kestirebilme d) İnsan davranışlarını etkileme ve kontrol etme e) Hepsi

15) Psikoloji biliminin ölçütlerinden biri olan “gözlenebilirlik” özelliğine dayalı olarak aşağıdakilerden hangisi gözlenebilen davranışlar arasında sayılamaz? a) Korku b) Öfke c) Haz duyguları d) İmrenme e) Heyecan

16) Psikoloji bilimindeki “iletilebilirlik” ilkesiyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bir bilimsel çalışmada açıklanan bilginin herkes tarafından aynı şekilde anlaşılması gerekir. b) Bilimde bunu sağlamanın yolu, kavramları, onları elde etmede kullanılan işlemler yoluyla tanımlamaktır.

c) Bu tanımlar “işevuruk” olarak adlandırılır. d) Bilimde iletilebilirliğin diğer yönü, bilim insanının, yaptığı araştırmayı ve bunun sonuçlarını başkalarıyla paylaşmamaktır. e) Ne kadar önemli olursa olsun başkalarına duyurulmamış olan bilginin bilimsel bir değeri yoktur.

17) Psikolojideki “tekrarlanabilirlik” ilkesi ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bilimsel gözlem ve ölçümler başkalarınca da tekrarlanabildiğinde, sonuçlar kişiye bağlı ve öznel olmaktan çıkar. b) Bilimsel gözlem ve ölçümler başkalarınca da tekrarlanabildiğinde, sonuçlar kişiye bağlı olarak yorumlanır. c) Tekrarlanan bir bilimsel çalışmadaki gözlemler öncekilerle tutarlı olduğu takdirde, bu gözlemlerin nesneye bağımlı olduğuna, onun özelliklerini yansıttığına duyulan güven de artar. d) Bilimde nesnellik gözlem ve ölçümlerin başkalarınca da tekrarlanabilmesinden kaynaklanır. e) Bilim olasılıkları içerdiğinden, nispeten daha yüksek güvenirliği olan sonuçlara varmak için de araştırmaların tekrarlanması gerekir.

18) Psikolojideki “sağlanabilirlik” ilkesi ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bilimde araştırma sonuçları sağlanamadığı için yani sonuçların doğruluğu araştırılamaz. b) Kesin olmayan denenceler sağlanamaz, böyle ifadelerin bilimsel değeri de yoktur. c) Tekrarlanan araştırmalar sağlama görevini yerine getirir.

d) Aynı konuyu farklı araştırma yaklaşımları ile inceleyen çalışmalar da sağlama işine katkıda bulunur. e) Örneğin kaygı ile başarı arasında ilişki olduğu yolundaki denenceyi test eden ve böyle bir ilişki olduğunu bulan araştırma, başka kişilerle, başka ortamlarda tekrarlandığında aynı sonuçlar elde edilirse bulgular sağlanmış olur.

19) Aşağıdakilerden hangisi psikoloji biliminin amaçları arasında sayılabilir? a) Betimleme b) Yordama c) Açıklama d) Kontrol e) Hepsi

20) Aşağıdakilerden hangisi psikoloji biliminin amaçları arasında sayılamaz? a) Tekrarlama b) Kontrol c) Açıklama d) Betimleme e) Yordama

ÜNİTE 3

1) Psikoloji biliminin amaçlarından biri olan “betimleme” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Psikoloji biliminin ilk ve en temel amacı davranışları betimlemektir. b) Betimleme, tahmini yöntemlerle gerçekleştirilir. c) Bilimde betimleme, olayların keşfedilmesini ve benzer olayların sınıflanmasını içerir. d) Klasik ve edimsel koşullama, türü öğrenmenin çeşitleridir. e) Bir bilim dalı yeni kurulduğunda veya yeni bir alt dal kurulduğunda ilk yapılan, keşif işlemidir.

2) Psikoloji biliminin amaçlarından biri olan “betimleme” için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Betimlemenin son şekli olaylar arasındaki ilişkileri keşfetmektir. b) Çünkü bilim, olaylar arasındaki ilişkileri ortaya koyan bir bilgi edinme biçimidir. c) Bilimin bulmaya çalıştığı, sebep ve sonuç arasındaki ilişkidir. d) Olayların nedenlerini keşfetme amacı bilimsel araştırmalar yoluyla gerçekleştirilir. e) Hepsi

3) Aşağıdakilerden hangisi canlı davranışlarından birinin edimsel koşullama olduğunu keşfetmiştir? a) F. Skinner b) İ. Pavlov c) S. Freud

d) E. Fromm e) I. Yalom

4) Aşağıdakilerden hangisi klasik koşullamayı keşfetmiştir? a) E. Fromm b) S. Freud c) İ. Pavlov d) F. Skinner e) I. Yalom

5) Aşağıdakilerden hangisi fizyolojik gereksinimler arasında sayılamaz? a) Açlık b) Susuzluk c) Dinlenme d) Uyku e) Güvende olma

6) Aşağıdakilerden hangisi güvenlik ihtiyaçları arasında sayılamaz? a) Barınma b) Uyku c) Güvenli, bir yaşam d) Bağlanma e) Himaye edilme

7) Psikoloji biliminin amaçlarından biri olan “açıklama” ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Bir bilim dalında yeterince araştırma yapıldığında, bilim insanları bunların sonuçlarını bir araya getirir. b) Onları analiz eder. c) Onlar üzerinde düşünür ve bu sonuçlardaki düzenlilikleri görmeye çalışır. d) Bu faaliyetler açıklama amacına hizmet eder. e) Hepsi

8) Psikolojinin hangi ilkesi görsel algılamada uyarıcıların örgütlenme biçimlerini açıklar? a) Geştalt Algılama İlkeleri b) Skinner İlkeleri c) Yerkes-Dodson İlkeleri d) Pavlov İlkeleri e) Freud İlkeleri

9) Psikoloji biliminin amaçlarından biri olan “yordama” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Yordama, olayların araştırma yapıldıktan sonra açıklanabilmesi demektir. b) Yordama araştırma sonuçlarına dayanarak yapılabilir. c) Yordama yasa ve ilkelerde, kuramlarda belirtilen ilişkiler kullanılarak yapılır. d) Yerkes-Dodson Yasası'na göre, kaygı ile başarı arasında şekilsel olarak ters U biçiminde bir ilişki vardır. e) Hiçbiri

10) Psikoloji biliminin amaçlarından biri olan “kontrol”için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Tüm bilim dallarının ulaşmak istediği amaç kontroldür. b) Kontrol, yordama yaparken kullanılan yasa ve ilkelere, kuramlara, araştırmaların sonuçlarına dayanır. c) Yerkes-Dodson Yasası'ndaki grafiği kullanarak araştırmacı, katılımcılarda elde etmek istediği başarı düzeyi ve onu sağlayacak kaygı düzeyini belirler. d) Katılımcıların kaygısının bu düzeyde olması için gerekli koşulları gerçekleştirir ve onlarda istediği düzeyde başarı yaratır. e) Araştırmacı böylece davranışın gidişatını değiştirmiş olur.

11) Aşağıdakilerden hangisi psikoloji bilimindeki canlı davranışlarının ölçütlerinden değildir? a) Gözlenebilirlik b) Ölçülebilirdik c) İletilebilirlik d) Kontrol edilebilirlik e) Sağlanabilirlik

12) Psikolojideki ölçütlere uyulması hangi amaçlara ulaşmak için gereklidir? a) Davranışları betimlemek b) Araştırmalar yaparak davranış olaylarını keşfetme c) Sınıflama d) Sebep-sonuç ilişkilerini keşfetme e) Hepsi için

13) Bir araştırma yöntemi olan “doğal gözlem” için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Bilimin gözlenebilir olayları incelediğini biliyoruz. b) Bu bakımdan, tüm bilimsel araştırmalarda gözlem vardır. c) Gözlem yönteminin en tipik örneği kontrollü gözlemdir. d) Ancak bir araştırma yöntemi olan gözlemde, bilgi sadece gözlenerek elde edilir. e) Bilim dalları yeni kurulduğunda veya yeni alt dallar oluştuğunda en uygun yöntem, doğal gözlemdir.

14) Bir araştırma yöntemi olan “doğal gözlem” için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Doğal gözlem canlıların kendi doğal ortamlarında, doğal hâlleriyle gözlenmesini içerir. b) Doğal gözlemde, nelerin gözleneceğine ilişkin bir seçim yapılmaz; her davranış gözlenir. c) Doğal gözlemde, canlıların davranışlarına hiçbir müdahalede bulunulmaz, davranışlara hiçbir şekilde etki yapılmaz. d) Gözlemleri boyunca bilim insanı ayrıntılı kayıtlar tutar. e) Hepsi

15) Sistematik gözlem ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Doğal gözlemdekinin aksine, sistematik gözlemde araştırmacı, doğaçlama bir davranış üzerinde, sistematik olarak gözlem yapar. b) Doğal gözlem sonucunda elde edilen bütün belgeler incelenir. c) Tutulan notların ve diğer belgelerin büyük kısmının bu amaca hizmet etmediği görülebilir. d) Bilim insanının elindeki bilgiler ilgilendiği konu üzerinde sistematik gözlem yapmasına olanak sağlar.

e) Araştırmacı, sistematik gözlem yöntemini uygulayarak örneğin, şempanze kolonisinde liderin hangi özelliklere göre belirlendiğini inceler.

16) Sistematik gözlem şekillerinden bir olan “vaka çalışması” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bireyin fiziki durumu hakkında ayrıntılı bilgi elde etmek için kullanılır. b) Bilgiler

yapılan

görüşmelerden,

klinik

psikolog

psikiyatrın

yaptığı

değerlendirmelerden oluşur. c) Uygulanan psikolojik ve nöropsikolojik testler ve ölçeklerin sonuçlarından, sosyal ve mesleki durum ile eğitim durumu hakkındaki bilgilerden meydana gelir. d) Bu bilgiler genelde hastalık tanısı koyma, hastanın tedavisini belirleme ve tedavinin etkililiğini değerlendirmede kullanılır. e) Bu bilgiler genelde hastalık tanısı koyma, hastanın tedavisini belirleme ve tedavinin etkililiğini değerlendirmede kullanılır.

17) Sistematik gözlem şekillerinden bir olan “anket çalışması” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu yöntem belirli bir konu hakkında çok sayıda bireyden bilgi toplamak için uygulanır. b) Bu bilgiler görüşme yaparak veya soru listeleri kullanarak elde edilir. c) Anket yönteminin güvenilir sonuçlar sağlaması için, yanıt listesi amaca uygun olarak hazırlanır. d) Tarama, ilgilenilen topluluğu iyi bir şekilde temsil eden örneklem üzerinde yapılır. e) Anket yöntemi, örneğin politik tercihleri, ürün tercihlerini, tedaviyle ilgili tercihleri belirlemek için yapılabilir.

18) Sistematik gözlem şekillerinden bir olan “deneysel çalışma” için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Nedensellik ilişkisinin ölçütlerini tam olarak karşılayan bilimsel yöntem ise deneydir. b) Her deney, deneyci tarafından oluşturulan ve kesin bir biçimde ifade edilen bir denence ile başlar. c) Bu denencede deneyci belirli bir sebeple bir sonuç arasında ilişki olduğunu iddia eder. d) Denenceler "Eğer X ise... o zaman Y'dir. " kalıbında oluşturulur. e) Hepsi

19) Deneysel yöntemin bilimin amaçlarını gerçekleştirme ölçüsü için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Deneysel çalışmalar bilimin amaçlarını en üst düzeyde gerçekleştirmektedir. b) Nedensellik ilişkisini ortaya koyabilen deneysel çalışmalar betimleme amacını gerçekleştirir. c) Gözlenen nedensellik ilişkilerinin başka deneylerle de elde edilmesi sonucunda, yasa ve ilkeler, kuramlar oluşturulur. Böylece bilimin açıklama amacı gerçekleştirilir. d) Belirlenen ilişkiler, belirli bağımsız değişken değerlerinde bağımlı değişkenin ne değer alacağının tahmin edilebilmesini sağlar. Böylece bilimin yordama amacı gerçekleşir. e) Belirlenen ilişkiden hareketle, bağımsız değişkenin uygun değere getirilmesi sonucunda bağımlı değişken de (davranış) istenen değere getirilir. Böylece bilimin kontrol amacı gerçekleşir.

20) Deneysel yöntemle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Vaka yöntemi, nedensellik ilişkisinin her üç ölçütünü de karşılar. b) Deney, bilimlerin temel araştırma yöntemidir.

c) Bazı konularda deney yapılması mümkün değildir. d) Örneğin, cinsiyetin sözel becerilere etkisini belirlemek için cinsiyetin deneyci tarafından değişimlenmesi mümkün değildir. e) Deneyci cinsiyeti "istediği miktarda ve istediği zaman" değişimleyemez. Bir grup bireyi erkek, diğerini kadın cinsiyetine sokamaz.

ÜNİTE 4

1) Etik kurallar söz konusu olduğunda üzerinde durulan noktalar aşağıdakilerden hangisi olamaz? a) Araştırmanın katılımcı için taşıdığı risk miktarı b) Araştırma koşullarının daha önce denenmemiş olma durumu c) Katılımcının araştırmaya özgür iradesiyle katılma durumu d) Araştırmanın yararı e) Araştırmanın bireye ve topluma ne kattığı

2) Yukarıdaki sorudan yola çıkarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Etik kurallar araştırmaların, katılımcıların en az risk altına girecekleri biçimde düzenlenmesini, b) İşlemlerin mümkünse daha önce denenmiş olmasını, c) Bireylerin araştırmaya katılma kararını araştırma hakkında bilgi sahibi olmadan vermelerini d) Gönüllü katılımcılar istedikleri zaman araştırmadan çekilebilmelerini e) Etik, katılımcıların gizlilik hakkının da korunmasını gerektirir.

3) Etik ilkelerle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Etik ilkeler sadece insanlar üzerinde yapılan araştırmalar için geçerli değildir. b) Hayvanların bakımı ve hayvan deneklerden yararlanma ile ilgili etik kurallar da vardır. c) Hayvan deneylerinde, araştırma yöntemleri konusunda eğitim görmüş, laboratuvar hayvanlarının bakımı, korunması ve elle tutulması konularında deneyimli araştırmacılar yer almalıdır.

d) Acı, stres ve yalnızlık içeren işlemler hayvanlara sadece başkaca bir çözüm olmadığında uygulanır. e) Hepsi

4) Aşağıdakilerden hangisi temel bilim dallarının amaçlarından değildir? a) Doğanın düzenini keşfetmek b) Bu düzeni anlamak c) Bu düzeni açıklamak d) İlke ve yasaları bulmak, mevcut kuramları incelemektir. e) Temel bilimci yaptığı araştırmaların sonucunun neye yarayacağıyla ilgilenmez.

5) Uygulamalı bilim ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Uygulamalı bilim, yararlılığı ön planda tutar. b) Bu bilimsel yaklaşımda amaç elde edilmiş olan bilgileri, teknikleri, yasa, ilke ve kuramları toplumun yararına kullanmak c) Sorunları çözmek d) Toplumun gelişmesine katkıda bulunmaktır. e) Uygulamalı bilimi "bilim için bilim" olarak düşünebiliriz.

6) Deneysel psikolojideki araştırma konularıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Klinik psikolojideki araştırma konularının başında bilişsel süreçler gelir. b) Deneysel psikolog uyarıcıların nasıl duyumsandığını, algılandığını, öğrenilip hatırlandığını, bellek ve irdeleme gibi bilişsel süreçleri inceler. c) Bunları açıklamaya çalışır.

d) Uyarıcı karmaşıklığının odaklanmış dikkate etkisi bu alanın konusudur. e) Uyarıcıların sunum hızının çalışma belleğine etkisi, deneysel psikoloji alanında yapılabilecek deneylere örnektir.

7) Deneysel psikolojiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Deneysel psikolojide hayvan davranışları bir diğer temel konudur. b) Deneysel psikolog daha çok içerden çalışır. c) Psikolog doğrudan gözlenen davranışlar üzerinde çalışır. d) Açlığın renk ayırt etme davranışına etkisini inceler. e) Kaygının Açık Alan Testindeki hareketliliğe etkisi deneysel psikoloji alanında deney hayvanlarında yapılabilecek çalışmalara örnektir.

8) Aşağıdakilerden hangisi bilişsel psikolojinin uzmanlık alanlarından biri değildir? a) Algılama b) Dikkat c) Lisan d) Bellek e) Düşünme

9) Aşağıdakilerden hangisi bir bilişsel psikoloğun çalışmak için izlediği yollardan biri değildir? a) Zihinsel süreçlerin durumunu davranışlardan tahminler yaparak belirler. b) Bunu yapabilmek için oldukça basit deneysel teknikler kullanır. c) Üst düzey istatistiksel tekniklere başvurur.

d) Bu dallarda zihinsel süreçlerin biyolojik temelleri inceler. e) Bu süreçler sırasında ortaya çıkan biyolojik süreçler ve bunlarla ilgili yapıları gözlemler. 10) Psikolojik süreçler söz konusu olduğunda kritik beden bölümü aşağıdakilerden hangisidir? a) Beyin b) Kalp c) Sinir sistemi d) Hipotalamus e) Beyincik 11) Psikofizyolojide bağımsız değişken aşağıdakilerden hangisidir? a) Klinik süreçlerdir. b) Deneysel süreçlerdir. c) Tıbbi süreçlerdir. d) Psikolojik süreçlerdir. e) Hiçbiri değildir.

12) Deneyci, bir biliş türünü veya duyguyu, değişimleri ve bunun hangi organa etkisini gözler? a) Sinir Sistemine b) Beyinciğe c) Beyine d) Hipotalamusa e) Hormonlara

13) Fizyolojik psikoloji ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Fizyolojik psikolojide bağımsız değişken beyinsel süreçler, bağımlı değişken psikolojik süreçlerdir. b) Fizyolojik psikolog, örneğin, beyni uyaran maddelerin deney hayvanlarının dikkatini nasıl etkilediğini inceler. c) Bu tür çalışmalar hasta insanlar üzerinde, belirli etik koşulların yerine getirilmesi koşuluyla, yapılabilir. d) Bu araştırmalar da psikologlar değil tıpta uzmanlığı olanlar tarafından yapılabilir. e) Hepsi doğrudur.

14) Hangi psikoloji dalı doğumdan ölüme kadar davranışların hangi etkenler tarafından biçimlendiğiyle ilgilenir. a) Gelişim psikolojisi b) Deneysel psikoloji c) Klinik psikoloji d) Çocuk psikolojisi e) Ergen psikolojisi

15) Sosyal psikoloji aşağıdakilerden hangisiyle ilgilenmez? a) Diğer insanlarla etkileşim b) Fiziksel ortam c) Bireyin tutumu d) Düşünce e) Duygu ve davranışlara etkisi

16) Aşağıdakilerden hangisi sosyal psikoloji araştırmalarına verilecek örnekler arasındadır? a) Tutumların sosyal uyuma etkisi b) Bilişsel çelişkinin tutumlara etkisi c) Bağlantı tarzlarının fiziksel uyuma etkisi d) Sosyal algı e) Konuşma becerisinin geliştirilmesine yönelik çalışmalar

17) Kişilik psikolojisiyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Kişilik psikolojisi insan kişiliğini araştıran uzmanlık alanıdır. b) Bu alt dal kişiliğin gelişimi, kendilik algısı, bireysel farklılıklarla ilgilenir. c) Kişilik psikolojisi hem gelişim psikolojisi hem de sosyal psikoloji ile binişiklik gösterir. d) Kişilik psikolojisinin konuları arasında, kişinin fiziksel özelliklerini ölçen psikometrik araçların kullanımı ve geliştirilmesi bulunur. e) Kişiliği oluşturan bileşenlerin keşfi, çevre ve kalıtımın kişilik özelliklerine göreli etkilerinin belirlenmesi bulunmaktadır.

18) Çalışan psikolog sayısı arasında en geniş uzmanlık alanına sahip olan psikoloji dalı aşağıdakilerden hangisidir? a) Deneysel psikoloji b) Gelişim psikolojisi c) Ergen psikolojisi d) Çocuk psikolojisi e) Klinik psikoloji

19) Klinik psikolojiyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu uygulamalı alt dal, psikoloji biliminin temel bilim çalışmaları sonucu elde edilmiş olan bilgileri inceler. b) Duygusal bozukluklara uygular. c) Fiziksel bozukluklara uygular. d) Davranışsal bozukluklara uygular. e) Bilişsel bozukluklara uygular.

20) Klinik psikolog aşağıdakilerden hangisini araştırır? a) Fobisi olan hastaların geçmişindeki ürkütücü olayların geriye dönük olarak araştırılması, b) Çökkünlük (depresyon) c) Uyku bozukluğu d) Şizofreni alt gruplarının bellek açısından incelenmesi e) Hepsi

ÜNİTE 5

1) Endüstri psikolojisi ve örgütsel psikoloji uzmanları aşağıdakilerden hangisiyle ilgilenmez? a) Personel seçimi b) Personel eğitimi c) Çalışan değerlendirmesi d) İş analizi e) Kaza önleme

2) Bu konuda yapılabilecek araştırma örnekleri arasında aşağıdakilerden hangisi bulunur? a)

Arka planda çalınan müzik

Üretilen parça sayısı arasındaki ilişki,

Katılımcı yaklaşımın kurumsal aidiyet duygusuna etkisi,

İş ortamının üretilen hatalı ürün sayısını azaltacak şekilde nasıl düzenleneceği

Hepsi

3) Eğitim psikolojisi uzmanları aşağıdakilerden hangisiyle ilgilenmez? a) Aile ortamındaki öğrenme ve öğretme süreç ve sorunları b)

Bilişsel ve duygusal süreçler

Bilişsel ve duygusal sorunlar

Sorunu olan öğrenciler

Gerekirse öğrenciyi sağlık kurumlarına yönlendirmek

4) Psikolojinin alt dallarından biri olan adli psikoloji hangi alanda hizmet sunmaz? a) Bilgi ve tekniklerin sosyal alanda uygulanması b) Değerlendirme c) Müdahale d) Danışmanlık e) İyileştirici psikolojik hizmetlerin sağlanması

5) Bu alt dalın uzmanları hangi konularla ilgilenmez? a) Sorgulama yöntemleri b) Suç tespiti c) Suç ve suçlunun karakter özellikleri d) Tanıklığın değerlendirilmesi e) İnsan ilişkilerini içeren adli yöntemler

6) Bu alt dalın uzmanları hangi konularla ilgilenir? a) Evlat edinme b) Çocuk suçlular c) Uyuşturucu kullanımı d) Gruplar arası çatışma e) Hepsi

7) Psikolojinin alt dallarından biri olan çevresel psikoloji aşağıdakilerden hangisiyle ilgilenmez? a) Gürültü b) Atmosfer olayları

c) Kalabalık d) Sıcak ve soğuk e) Fiziksel çevrenin zihinsel süreçlere etkisi

8) Çevresel psikologlar aşağıdakilerden hangisiyle ilgilenir? a) Kat düzenleri b) Binaların büyüklüğü c) Binaların yerleşimi, d) Doğaya yakınlık e) Hepsi

9) Psikolojinin alt dallarından biri olan din psikolojisiyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Dinsel yaşantı ve örgütlü dinsel davranışları bilimsel olarak inceler. b) Din psikolojisi mistik yaşantı gibi öznel deneyim türlerini de bilimsel yöntemlerle inceler. c) Mistik yaşantı gibi öznel deneyim türlerini betimler ve analiz eder. d) Dinî inancın insanların fiziksel süreçlerini bilimsel olarak araştırır. e) Dinî inancın davranışlarıyla ilişkilerini bilimsel olarak araştırır.

10) Psikolojinin alt dallarından biri olan sağlık psikolojisi hangi konularla ilgilenir? a) Hastalıkları önleme b) Sağlığı koruma c) Tedavi öncesi d)

e) Tedavi sonrası psikolojik durum f) Hepsi 11) Psikolojinin alt dallarından biri olan spor psikolojisi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Spor ortamlarındaki davranışlarla ilgilenir. b) Sporcuların kişisel özelliklerinin, yaptıkları spor dalına uygun olarak geliştirilmesi yer alır. c) Spor d) Toplum e) Kültür etkileşimi bulunmaktadır.

12) Psikolojinin alt dallarından biri olan trafik psikolojisinin uzmanlık alanları aşağıdakilerden hangisi değildir? a) Sürücülerin araç sürme eylemi sırasındaki algı süreçleri b) Dikkat ve biliş süreçleri c) Sürücü kişiliği d) Risk alma davranışı e) Sürücünün tutumları ve duyguları

13) Psikologların çalışabildikleri sağlık kurumlarıyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Sağlık kurumları hastaneler, klinikler, tanı ve tedavi merkezlerinde çalışabilirler. b) Bu alanlarda öncelikle klinik psikologlar çalışır. c) Deneysel psikologlar da sağlık kurumlarında işe alınmaya başlanmıştır.

d) Nörobiyoloji alanında yetişmiş az sayıda psikoloğa da bu kurumlarda büyük talep vardır. e) Klinikler, tanı ve tedavi merkezlerinde çalışabilirler.

14) Psikologların çalışabildikleri adli kurumlarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Psikologlar Milli Eğitim Bakanlığında ve yükseköğrenim kurumlarında çalışabilirler. b) Mahkemelerde bilirkişi olarak görev yaparlar. c) Bu alanlarda psikologlar özellikle ölçme ve değerlendirmede görev alırlar. d) Hükümlülerin psikolojik tedavisinde görev yaparlar. e) Rehabilitasyonunda görev alırlar.

15) Psikologların çalışabildikleri askeri kurumlarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Psikolojik değerlendirme yaparlar. b) Psikolojik tedavi yaparlar. c) Rehabilitasyon ve tedavi hizmetlerine katkıda bulunurlar. d) Personel seçme ve yerleştirmede görev alırlar. e) Hepsi

16) Psikologların çalışabildikleri araştırma merkezleriyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Çok az sayıdaki temel bilimci araştırma merkezlerinde çalışır. b) İlköğretim kurumlarında görev alabilirler. c) Sanayi iş birliğinden doğan teknokentlerde çalışabilirler.

d) Toplumsal araştırmaların yapıldığı merkezlerde çalışabilir. e) Danışmanlık merkezlerinde çalışabilirler.

17) Psikologların genel olarak çalışma alanlarına ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) İnsan etkeninin bulunduğu her yerde görev yaparlar. b) İş yerlerinde personel seçme ve yerleştirmede görev alırlar. c) Personelin fiziksel sağlığı ve güdülenmesinde görev alırlar. d) Psikologlar personel morali ve gönenci ile üretimin aynı zamanda artırılmasında kullanılabilecek yöntemleri belirler, bunları uygulamaya koyarlar. e) Uzmanlık alanlarında araştırma yaparlar.

18) Aşağıdakilerden hangisi psikoloji biliminin ilişkili olduğu alt dallardan biri değildir? a) Antropoloji b) Sosyoloji c) Tarih d) Etnoloji e) Sosyal Psikoloji

19) Aşağıdakilerden hangisi psikoloji biliminin ilişkili olduğu alt dallardan biri değildir? a) Klinik Psikoloji b) Teoloji c) Kişilik Psikolojisi d) Gelişim Psikolojisi e) Bilişsel Psikoloji

20) Aşağıdakilerden hangisi psikoloji biliminin ilişkili olduğu alt dallardan biri değildir? a) Botanik b) Bilişsel Nörobilim c) Karşılaştırmalı Psikoloji d) Genetik e) Biyoloji

ÜNİTE 6 1) Psikoloji biliminin biyoloji alt dalı hangi alt dallarla ilişkilidir? a) Psikofizyoloji b) Fizyolojik Psikoloji c) Biyopsikoloji d) Nöropsikoloji e) Hepsi

2) Alt dalların yakın ilişki içinde olduğu biyolojik bilimlere, aşağıdakilerden hangisi örnek olarak verilemez? a) Ekoloji b) Etoloji c) Zooloji d) Gemoloji e) Fizyoloji

3) Alt dalların yakın ilişki içinde olduğu biyolojik bilimlere, aşağıdakilerden hangisi örnek olarak verilemez? a) Nöroanatomi b) Genetik c) Gastronomi d) Moleküler biyoloji e) Bilişsel Nörobilim

4) Aşağıdakilerden hangisi psikolojideki ekollerin savunduğu görüşlerden değildir? a) Yapısalcı Ekol- Bilinç Üstünü b) Klasik Davranışçı Ekol-Sadece dıştan gözlenen davranışları c) Psikoanalitik Ekol-Bilinçaltını d) Geştalt Ekolü-Bütünsel Zihni e) Yeni Davranışçılık- Dıştan dolaylı olarak gözlenen Davranışları

5) Aşağıdakilerden hangisi çevresel değişkenler için verilebilecek bir örnek değildir? a) Sıcaklık b) Çoktan seçmeli sorular c) Ödül miktarı d) Başkalarının varlığı e) Karnımızda duyumsadığımız ağrı

6) Aşağıdakilerden hangisi görev değişkenleri için verilebilecek bir örnek değildir? a) Görevin zorluğu b) Öğrenilecek kelime listesinin uzunluğu c) Kelimelerin benzerliği d) Başkalarının varlığı e) Çoktan seçmeli sorulardaki seçenek sayısı

7) Aşağıdakilerden hangisi katılımcı değişkenleri için verilebilecek bir örnek değildir? a) Zekâ, b) Cinsiyet c) Ödül Miktarı

d) İçe kapanıklık e) Kaygı 8) Aşağıdaki bilişsel süreç tanımlarından hangisi doğru değildir? a) Duyumsama: Uyarıcı ve uyarıcı örüntüleri canlıların duyu organlarını etkiler. Bu etki duyumsama sürecine yol açar. b) Algılama: Uyarıcıların anlamlandırılma ve tanınması ile sonuçlanan süreçtir. c) Dikkat: Çevrede bulunan birkaç uyarıcıdan bazılarını seçmeyi ve onlara odaklanmayı sağlayan süreçtir. d) Kısa süreli bellek: Öğrenilen bilgilerin kısa süre bellekte tutulmasını sağlayan süreçtir. e) Uzun süreli bellek: Öğrenilen bilgilerin uzun süre bellekte kalmasını sağlayan süreçtir.

9) Aşağıdaki ara değişken tanımlarından hangisi doğrudur? a) Dürtü ve güdüler: Gereksinimlerle (örneğin açlık, susuzluk, kendini gerçekleştirme) ilgili olan ve amaca yönelik davranışların yapılmasını sağlayan güçlerdir. b) Duygular: Korku, öfke, mutluluk, iğrenme gibi hislerdir. c) Kişilik: Bireyin biricikliğini oluşturan davranışsal ve bilişsel özelliklerin toplamıdır. d) Sosyal etkiler: Sosyal yapının etkisini, bu yapı içinde oluşan tutum, ön yargı, rol ve beklentileri içerir. e) Hepsi

10) Bilim öncesi felsefi psikoloji için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Empirist düşünürler, doğuşta zihnin boş olmadığını öne sürmüşlerdir. b) Bu düşünürler zihnin duyumlar yoluyla elde edilen fikirler ve fikirler arasında kurulan çağrışımların oluşturduğu görüşünü savunmaktadır. c) Zihni, edinilmiş donanım ürünü olarak görürler.

d) G. W. Leibnitz'e göre, "aktif zihin" deneyimden önce de vardır. Kavrama evrenseldir. e) Bu görüşleriyle Leibnitz, doğuştan donanımın önemini vurgulamıştı. 11) Bilim öncesi felsefi psikoloji için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Kant'a göre bilginin temelinde deneyim vardır. Deneyim yoksa bilgi de yoktur. Ancak deneyimlerin oluşmasında doğuştan gelen etkiler de önemlidir. b) Kant'a göre zihin deneyimleri (ve bunları başlatan uyarıcıları) doğuştan gelen "bilme fakültesi" ve onun kapsamındaki kategorileri kullanarak düzenler ve kavrar. c) Sonradan kazanılan kategoriler arasında bütünlük, gerçek, varlık, sebep-sonuç bulunmaktadır. d) Kategoriler deneyimlerin oluşmasında rol oynayan bir başka etkendir. e) Kant hem doğuştancılığı hem de edinilmişliği savunmuştur.

12) Bilimsel düşünce ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Bilimde sonuçlara, düşünülerek varılmaz. b) Bilim insanı, bilim kapsamına giren konuyla ilgili olarak sebep-sonuç ilişkisini gösteren bir denence öne sürer. c) Denenceyi, eğer mümkünse, deney yöntemini kullanarak test eder. d) Anket yöntemini kullanarak denencesinin ne ölçüde desteklendiğini belirler. e) Sonuçlarını yayımlar veya bilimsel toplantılarda sunar. Böylece sonuçlarını iletmiş, başkalarının da bu araştırmayı tekrarlamasına ve sağlanabilirliğini ortaya koymasına olanak yaratmış olur.

13) Genetik yapı ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Canlılar dünyaya bir genetik yapıya sahip olarak gelirler. b) Bu genetik yapı canlının kalıtımsal özelliklerini oluşturmaz.

c) Psikoloji biliminde kalıtım yoluyla edinilen özelliklere "doğuştan donanım" denir. d) Ancak bu doğuştan kelimesi, canlının kalıtımsal özelliklerin tümüne doğduğunda sahip olduğu anlamına gelmez. e) Bu özellikler olgunlaşma süreci içinde, yavru dünyaya geldikten çok sonra da ortaya çıkabilir.

14) “Yenidoğan”ın bilişsel özelliklerinden duyularıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) İnsan yavrusu doğduğunda tüm duyusal süreçleri etkindir. b) Görsel sistemin tam gelişmemiş olması, gözleri odaklamayı ve görsel keskinliği olumsuz olarak etkiler. c) Yenidoğan çevreye bakar ve çevreyi izler. d) Yenidoğan uyarıcılar arasında tercih yapmaz. e) Yenidoğan yüze benzeyen bir şekle, benzemeyenlerden daha uzun süre, kırmızı bir daireye başka renktekilerden daha kısa süre bakar.

15) “Yenidoğan”ın bilişsel özelliklerinden, ‘duyularıyla’ ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Yenidoğanda işitsel duyum oldukça iyi gelişmiştir. b) Yenidoğan başını işitsel uyarıcıya doğru döndürür. c) Birbirine çok benzeyen sesleri, insan sesini, dilde kullanılan en küçük ses birimi olan fonemlerden bazılarını ayırt edebilir. d) Kadın sesini erkek sesine, annenin sesini diğer seslere tercih ettiğini davranışlarıyla gösterir. e) Tatları birbirinden ayırt edemez.

16) “Yenidoğan”ın ‘biliş ve bellek’ durumuyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Deneysel çalışmalar, yenidoğanların öğrenemediklerini ve bunları hatırlayamadıklarını göstermiştir. b) Doğumdan

birkaç

saat

sonra

bile,

yenidoğan

bazı

karmaşık

davranışları

öğrenebilmektedir. c) Örneğin belli bir ses tonu işittiğinde başını sağa çevirir. d) Zil sesi işittiğinde ise başını sola çevirerek tatlı sıvıyı elde etmeyi öğrenebilmiştir. e) Bunların hiçbirini yapamaz.

17) Bebeklik ve çocukluk dönemindeki fiziksel gelişim ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Özellikle yaşamın ilk yılında boy uzunluğu ve ağırlık düzenli bir şekilde artar. b) Bu artışın normal olması, bebeğin sağlıklı geliştiğini gösterir. c) Bebeklik ve çocukluk dönemleri boyunca vücut oranları sabit kalır. d) Yenidoğanda kafa, bedenin 1/4'ü kadardır; e) Yetişkinlikte bu oran 1/8'dir. Bebekte bacaklar bedenin 1/3'ü kadardır; yetişkinlikte bu oran 1/2'dir.

18) Bebeklik ve çocukluk dönemindeki sinir sistemi ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Doğduğunda bebekte sinir sistemi oluşmamıştır. b) Bundan sonraki gelişim sinir hücrelerinin özellikle alıcı ucundaki dalların uzaması şeklinde olur. c) Sonraki aşamada bunlar üzerindeki dikenler artar.

d) Bütün bunlar sinir lifleri arasındaki sinaps miktarını artırır. e) Böylece, daha fazla sinir hücresi birbirine işlevsel olarak bağlanır. 19) Bebeklik ve çocukluk dönemindeki sinir sistemi ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Sinir lifleri üzerinde yağ dokusundan bir kılıf, miyelin kılıfı, oluşur. b) Bu kılıf yalıtım sağlar. c) Bu yolla, lifler boyunca ilerleyen elektrik akımının ve taşıdığı bilginin etrafa taşması engellenir, gitmesi gereken yere ulaşması sağlanır. d) İskelet sistemi ve özelde beyinde meydana gelen bu gelişmeler, sinir hücrelerinin ve beyin yapılarının birbirine yoğun biçimde bağlanmasını sağlar. e) Böylece, beyin bütünleşik olarak çalışan bir organ hâline gelir.

20) Bebeklik ve çocukluk dönemindeki dil ve konuşmanın gelişimi ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu gelişim düzenli bir sıra izler. Bebek önce, tanımlanamayan sesler çıkarır, ikinci aydan itibaren sırasıyla, agulama, belirli sesleri çıkarma (ma, da, ba), aynı sesi tekrarlama (mamama), farklı sesleri bir araya getirme (mabagada) gerçekleşir. b) Altı ile on iki ay arasında bebek konuşma seslerini vurgulamaya başlar. c) Bir yaş civarında ilk kelimeleri söyleme, bir buçuk yaş civarında tek kelimeli cümle kurma başlar. d) Çocuk kendini çevreden ayırt etmeye başladığı iki yaş civarında, iyelik ifade eden cümleler kurmaya başlar. e) İki ile üç yaş arasında 2-3 kelimeli cümleler kurar. Beş yaş civarında çocuğun 6-8 kelimeli cümleler kurması beklenir.

ÜNİTE 7 1) Bebeklerin 0-2 ay arasındaki duygusal ve sosyal gelişimi ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Önce çevresindeki kişilerle göz temasından kaçınır. b) Cevap olarak gülümser. c) İki ile beş ay arasında erişkinlerle sosyal etkileşime girer. d) Onlarla oyun oynar. e) Sosyal ilişkilerdeki duygudurum ifadeleri çeşitlenir; yüksek sesle güler, öfkelenir, üzülür.

2) Bebeklerin beş ile dokuz ay arasındaki duygusal ve sosyal gelişimi ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Duygusal gelişim hızlanır. b) Bebek istek ve duygularını başka kişilerle paylaşmaya ve deneyimlerinin farkına varmaya başlar. c) Bu dönemde annesini bile öteki yetişkinlerden ayırt edemez. d) Bebek, yabancılardan çekinir. e) Annesine veya bakımını üstlenen kişiye bağlanma davranışı gösterir ve onlara bağımlı hâle gelir.

3) Bebeklerin beş ile dokuz ay arasındaki duygusal ve sosyal gelişimi ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Annesinin veya bakımını üstlenen kişinin uzaklaşması bebekte üzüntüye yol açar.

b) Onların tamamen ayrılması durumunda ise bebekte çökkünlük belirtileri ortaya çıkabilir. Yabancıyı tanıma ve ondan çekinme, anne veya bakımını üstlenene bağlanma ve bağımlılık, bu ayların özelliğidir. c) Bebeğin bu davranışlarının şiddeti, onun doğuştan getirdiği mizacına bağlıdır. Bu özelliklerin tüm toplum ve kültürlerde gözlenmesi, bunların biyolojik nedenlerden kaynaklandığını göstermektedir. d) Ancak bu davranışların şiddeti, anne veya bakımını üstlenenin bu konulardaki duyarlılığına da bağlıdır. Bu da, söz konusu davranışlarda çevrenin de etkili olduğunu gösterir. e) Hepsi

4) J. Piaget’in geliştirdiği bilişsel gelişimin “duyusal-motor dönem” aralığı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu dönemde bebekler çevreyi duyu organları ile öğrenir. b) Bu bağlamda, bebek çevredeki nesnelere isabetli bir şekilde uzanmayı ve onları tutmayı, evirip çevirmeyi öğrenir. c) Çevreyi etkilediğini fark eder. Bütün bu beceriler yoluyla bebek kendini çevreden ayırt eder, kendinin bağımsız bir varlık olduğunun farkına varır. d) Altı aydan sonra, nesneleri görmese de onların hâlâ var olduğunu kavrar. Buna "nesne devamlılığı" denir. e) Nesne devamlılığı ilkesini kavraması, bebeğin nesnelere ilişkin zihinsel temsiller oluşturduğunu gösterir.

5) J. Piaget’in geliştirdiği bilişsel gelişimin “işlem öncesi dönem” aralığı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Çocukta dil ve konuşma bu dönemde gelişir. Nesneleri imge ve kelimelerle sembollerle algılar. b) Düşünme benmerkezci değildir ve başkalarının görüş açısını kavrayabilir. c) Nesneleri tek bir özelliğine göre gruplayabilir. Örneğin tahta blokları sadece rengine göre veya sadece şekline göre gruplayabilir. Bu dönemde çocuk nesnelerin algısal özelliklerinin etkisinde kalır. d) Bu dönemin başlarında çocuk aynı oyuncakları kullanarak başka çocuklarla oynar. e) Ancak bu, sosyal etkileşimin bulunmadığı birlikteliktir. Çünkü her çocuk kendi isteği doğrultusunda ve kendi kuralları uyarınca oynar; oyunda iş birliği veya rekabet yoktur.

6) J. Piaget’in geliştirdiği bilişsel gelişimin “işlem öncesi dönem” aralığı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bilişsel gelişim gibi, ahlaki gelişim de düzenli bir sıra izler. b) Piaget'nin kuramına göre, işlem-öncesi dönemde çocukta ahlaksal gerçekçilik gözlenir. c) Beş yaş çocuğunda ise, ahlaki kurallar önceden belirlenmemiştir, sürekli değildir ve değiştirilebilirdir. d) Bunlara harfiyen uyar. e) Bu dönemde çocuk bilerek ve bir çıkar uğruna söylenen yalanlarla zararsız, abartılı söylemler arasındaki farkı ayırt edemez.

7) J. Piaget’in geliştirdiği bilişsel gelişimin “somut işlemler dönemi” için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Bu dönemde somut nesneler, burada ve şimdi gibi anlık durumlar üzerinde mantıksal düşünme başlar. b) Çocuk miktar, hacim ve kütlenin korunumu ilkesini kavrar. c) Örneğin, özdeş iki bardağa konmuş olan sıvı daha sonra biri dar ve uzun, diğeri kısa ve geniş iki ayrı kaba boşaltıldığında, çocuk, sıvının bulunduğu kabın şekli değişse de hacminin aynı kaldığını kavrar. d) Aynı sayıda misketten oluşmuş iki gruptan birinde misketler birbirine yakın, diğerinde birbirinden uzak olarak sıralandığında, misket miktarının aynı olduğunu bilir. e) Hepsi

8) J. Piaget’in geliştirdiği bilişsel gelişimin “somut işlemler dönemi” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Nesneleri birden fazla özelliğine göre sınıflar. Benmerkezci düşüncenin yerini işlevsel düşünce alır. b) Çocuk kendi dışındakilere giderek genişleyen bir açı ile bakmaya, olayları başkasının görüş açısından da görmeye başlar. c) Piaget'ye göre, çocuk bu dönemde ahlaki kuralların bireye özel ortak kararlar olduğunu ve değiştirilemeyeceğini kavrar. d) Cezanın, bir insan kararı olduğunu fark eder. e) Çocuk ahlaki kararlar verirken kişilerin niyetlerine bakmaya başlar.

9) J. Piaget’in geliştirdiği kurama göre “ergenlik dönemi” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu dönem yaklaşık 10-30 yaşlar arasını kapsar. b) Buluğa

ilişkin

değişikliklerin

olduğu

dönemde

genç,

erin

olarak

adlandırılabilmektedir. c) Erinlik dönemi yaklaşık 12-15 yaşları arasındadır. d) Ergenlik dönemi ise 16-19 yaşları arasında yer almaktadır. e) Ergenlik döneminde genç, cinsel olgunluğa erişir. Aileden farklılaşan bir birey hâline gelir.

10) J. Piaget’in geliştirdiği kurama göre ergenlik dönemindeki fiziksel gelişim için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Kızlarda 10,5 yaşında başlayıp 12 yaşında zirve yapan, erkeklerde 12 yaşında başlayıp 14 yaşında zirve yapan hızlı fiziksel gelişim, boy ve ağırlık artışını içerir. b) Önce kol ve bacaklar uzar, gövde daha sonra büyür. Genelde, erkeklerde en son omuzla göğüs kafesi genişler. Kızlarda ise göğüsler büyür, kalçalar genişler. c) Büyümenin farklı beden bölümlerinde aynı zamanda olması, oranlı ve düzgün bir görünüme neden olur. d) Oranlardaki bu değişiklik, uyum sağlamada zorluk ve sakarlığa yol açar. e) Ergenler genelde fiziksel değişikliklerinden memnun değildirler. Bu da bazı ergenlerde düşük kendilik değerine yol açabilir.

11) J. Piaget’in geliştirdiği kurama göre ergenlik dönemindeki cinsel gelişim için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu gelişimin kritik terimi "buluğdur.

b) Buluğ, çocuğun cinsel üretkenlik ve biyolojik olgunluğa eriştiği 3-4 yıllık döneme verilen addır. c) Bu dönem hızlı fiziksel gelişimle başlar, d) Üreme organlarının gelişmesi ile devam eder. e) Birincil cinsiyet özelliklerinin ortaya çıkması ile sürer.

12) J. Piaget’in geliştirdiği kurama göre ergenlik dönemindeki bilişsel gelişim için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Ergenler soyut işlemler dönemindedir. b) Bu dönemde birey soyut düşünme, nedenselliği fark etme ve kavramları tanımlayabilme yeteneklerine kavuşur ve bunları geliştirir. c) Düşünce soyut, sistemli ve mantıklı olmaya başlar. Sembol kullanımı gelişerek artar. d) Erin ve özellikle ergenler kurdukları denenceleri test eder. e) Soyut düşünür, genellemeler yapar, soyut kavramları kullanarak bir durumdan diğerine geçebilir.

13) J. Piaget’in geliştirdiği kurama göre ergenlik dönemindeki bilişsel gelişim için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Bu dönemdeki genç, bir olayı açıklarken olasılıkları ve olası ilişkileri eldeki verilere göre kurgulayabilir. b) Dil kullanımı çok gelişmiştir. c) Mantık kurallarını içerir. d) Soyut düşüncenin gelişmesinin diğer kanıtları, gencin bu dönemde felsefe, din, politika ve etikle ilgilenmeye başlamasıdır. e) Hepsi

14) J. Piaget’in geliştirdiği kurama göre ergenlik dönemindeki bilişsel gelişim için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Soyut işlemler döneminin başında, Piaget'nin dördüncü ve son ahlaki gelişim dönemi başlar. b) Bu dönemde çocuk kurallardan uzaktır. c) Ahlaki düşünme bu dönemde ideolojik bir tarz kazanır; kişisel ve kişiler arası durumların ötesinde sosyal durumları da kapsar. d) L. Kohlberg Kuramına göre 11-13 yaştaki çocuk Dönem 2'dedir. e) Bu dönemdeki çocuk ödül yönelimlidir; kurallara, ödüllendirilmek için uyar.

15) J. Piaget’in geliştirdiği kurama göre ergenlik dönemindeki sosyal gelişim için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Ergenin yaşamındaki sosyal etkilerin başında akranlar ve akran grupları gelir. Akran grupları önce, aynı cinsiyetten bireylerden oluşan küçük gruplar şeklindedir. b) Daha sonra karışık cinsiyetten oluşan gruplar ve nihayet çiftlerden oluşan gruplar ortaya çıkar. c) Başlangıçta kısa süreli olan ilişkiler, giderek daha uzun süreli, romantik ilişkilere dönüşür. d) Akranlar arasında bireysel değerlere katı bir uyma davranışı vardır. e) Akranlar ergenin farklı kimliklerle, farklı rol ve değerlerle ilişkiye

16) J. Piaget’in geliştirdiği kurama göre ergenlik dönemindeki sosyal gelişim için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Akranlar ergenin bireysel kimliğiyle, farklı rol ve değerlerle ilişkiye geçmesini sağlar. b) Bir yandan ergenin kendisini tanımlamasına yardımcı olur, diğer yandan da ona sosyal ve duygusal destek sağlar. c) Ergen benimsemeyi düşündüğü kimlikleri bu grupta test eder. d) Kimliğin akranları tarafından onaylanıp onaylanmadığını gözler. e) Bütün bunlardan dolayı, akranlarla ilişkiler ergenler için çok önemlidir.

17) Ergenlikle gelen olumsuzlukların temelinde aşağıdakilerden hangisi bulunmaz? a) Hormonal değişiklikler b) Kimlik gelişimi c) Başarılı kimlik statüsü d) Erken bağlanmış kimlik statüsü e) Kimlik kargaşası

18) E. Erikson’a göre kimlik bunalımıyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Kimlik bunalımını yani çatışmayı çözerken ergen farklı kimlikleri deneyebilir. b) Bunlar üzerinde yeni düzenlemeler yapabilir. c) Onlardan vazgeçip başka kimlikler üzerinde durabilir. d) Kimliğin oluşumunda anne, baba, öğretmen ve akranların değer yargılarının birbiriyle tutarlı olması, kimlik bunalımının çözülmesini kolaylaştırır. e) Hepsi

19) E. Erikson’a göre kimlik bunalımıyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Kimliğin oluşması mesleksel yönelim anlamına gelir. b) İdeolojik bakış açısı anlamına gelir. c) Cinsel bakımdan tutarlı bir bütünlüğe erişilmesi anlamına gelir. d) Kimlik bunalımını çözememiş olan ergenler yaşamın temel alanlarındaki değerleri konusunda karara varamazlar. e) Hepsi

20) kimlik bunalımıyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Kimlik bocalaması her gençte aynı yoğunlukta yaşanır. b) Bazı gençlerde, kimlik bunalımı ağırlaşır, uyum ağır bir şekilde bozulur. c) Gerçek hiçbir karar veremez, seçim yapamaz. d) Bu karar verememe ve seçim yapamama meslekten cinsel kimliğe dek uzanır. e) Ağır cinsel kuşkular oluşur.

ÜNİTE 8 1) Kimlik bunalımını çözerken izlenen yollardan biri olan “başarılı kimlik statüsü” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu ergenler kimlik bunalımını çözmüş, kendini sorguladığı ve tanımladığı dönemi başarıyla bitirmiştir. b) İdeolojik tercihlerini henüz yapamamış, mesleğini belirleyememiştir. c) Ailesinin politik ve dinsel tercihlerini incelemiştir. d) Kendi kimliğiyle uyuşmayanları elemiştir. e) Bu ergenler kararlarından memnun ve mutludurlar.

2) Kimlik bunalımını çözerken izlenen yollardan biri olan “erken bağlanmış kimlik statüsü” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Bu ergenler de mesleki ve ideolojik kararlarını vermiştir. b) Ancak bunu kimlik bunalımından geçmeden yapmışlar, c) Ailelerinin seçimlerini veya d) Başkalarının onlar için belirledikleri seçimleri kabullenmişlerdir. e) Hepsi

3) Ergenin ebeveynleriyle ilişkisinden yola çıkılarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Buluğla birlikte ebeveynle ilişkilerde sorunlar başlar. b) Ebeveynlerle yakınlık azalır ve çatışma artar. c) Buluğla birlikte ebeveynle ilişkilerde sorunlar başlar. d) Ebeveynlerle yakınlık artar ve çatışma azalır. e) Kuşaklararası çatışmalar başlar.

4) Ergenin ebeveynleriyle ilişkisinden yola çıkılarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Ergenin, anne ve babasını güçlü ve zayıf yönleriyle kabul etmesi zaman alır. b) Bir kimlik statüsü oluşturmaya çalışan, bunu başarmış olan ergenin hayatında tutarlılığa ihtiyacı yoktur. c) Ergenin değişmezliğe, yapılanmışlığa gereksinimi vardır. d) Davranışlarının sonuçlarını her zaman tahmin edemediğinden, disiplin ve rehberliğe de gereksinimi vardır. e) Ergenlik görevlerinin başarıyla tamamlanması hem ergenin hem de ebeveynin sağduyu ve becerisine bağlıdır.

5) Erken yetişkinlik dönemiyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Erken yetişkinlik 20-65 yaşları arasında yaşanır. b) Erken yetişkinlik döneminin görevlerinden biri, karşı cinsten biriyle sevgi içeren, yakın ve uzun süreli ilişki kurmaktır. c) Bunu gerçekleştirdiğinde evlenmek ve çocuk sahibi olmaktır. d) Erikson’un Psikososyal Gelişim Kuramına göre, bu dönemdeki başarısızlık yalnız kalmayı içerir. e) Yetişkinliğin diğer görevi, başarılı bir iş yaşamına sahip olmaktır.

6) Geç yetişkinlik dönemiyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Geç yetişkinlik dönemi üretkenliğin en düşük olduğu yılları içerir. b) Bu yaşlarda bireyler iş hayatlarındaki en üst noktaya gelmiştir. c) Erken yetişkinlik yıllarını ailesine ve çocuklarına ayırmış olan kadınlar mesleklerine geri döner veya başka etkinlik alanlarında çalışır. d) Verici olmak aile, toplum ve gelecek nesilleri düşünmeyi, onlarla ilgilenmeyi içerir.

e) Bu dönemde bireyler erin ve ergen dönemindeki çocuklarının yetişkin olmasına yardımcı olmaktan, gereksinimi olanlara yardım etmekten doyum alırlar.

7) Geç yetişkinlik dönemiyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Geç yetişkinlik döneminde, çoğu insan emekli olur. b) Bir işin sağladığı ekonomik, sosyal ve psikolojik getirilerden yoksun kalır. c) Bu nedenle bazı kişiler "orta yaş bunalımı" yaşarlar. d) Orta yaş bunalımındaki kişiler planladıkları amaçlara ulaşmış olduklarını düşünürler. e) Yaşamlarında önemli bir şey yapamamış oldukları hissiyatına kapılabilirler.

8) Geç yetişkinlik dönemiyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Kadınlar âdetten kesilir. b) Cinsel üretkenliklerinin sona ermesi ise onlarda kaygı ve çökkünlüğe yol açabilir. c) Bazı geç yetişkinler cinsel konular, aile içindeki roller ve işleri ile ilgili olarak duygusal anlamda tamamen durulmuşlardır. d) "Ben kimim?", "Nereye gidiyorum?" soruları tekrar gündeme gelir. e) Bu özellikleriyle geç yetişkinlik, ergenlik gibi bir geçiş dönemidir.

9) Yaşlılıkla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Yaşamın son dönemleri yaşlılık ve ileri yaşlılıktır. b) Yakın zamanların ayrıntılı sınıflamasında yaşlılık 65-74, orta yaşlılık 75-84 yaşlarını, ileri yaşlılık ise 85 yaş ve üstünü kapsamaktadır. c) Bu gibi sınıflamalarda 55-64 yaşları ileri yetişkinlik olarak ele alınmaktadır. d) Yaşlanmada da bazı fiziksel değişiklikler meydana gelir. e) Yukarıdakileri hepsi görülür.

10) Yaşlılıkla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Refleksler ve duyu organları zayıflar, kas gücü azalır. b) Sinir sisteminde olumlu değişiklikler meydana gelir. c) Sinir hücreleri tahrip olmaya başlar, çalışan sinir hücrelerinin sayısı azalır, bu nedenle beyin ağırlığı azalır. d) Bütün bunların bir sonucu olarak sinaps miktarı azalır. e) Yaşlanma ile organların işlevselliği de azalır.

11) Yaşlılıkla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Yaşlının bilişsel süreçlerinde de bazı değişiklikler oluşur. b) Örneğin dikkatte seçicilik azalır, çalışma belleği etkilenir. c) Serbest hatırlama etkilenmez, ancak tanıyarak hatırlama etkilenir. d) Sözel zekâ etkilenmezken sözel olmayan (görsel-mekânsal) zekâ etkilenir. e) Ancak bütün bunlar yaşlanmadaki normal değişikliklerdir ve bireyin normal yaşamını sürdürmesine engel değildir. Bu gibi kişiler "sağlıklı" yaşlanmış kabul edilir.

12) Aşağıdakilerden hangisi bilişsel işlemlerin aşamalarındandır? a) Duyumsama b) Dikkat odağına getirme c) Kısa süreli belleğe atma d) Uzun süreli belleğe atma e) Hepsi

13) Duyumsamayla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Belirli bir anda duyu organlarına ulaşan tüm uyarıcıların duyumsandığı duyum süreci otomatik olarak meydana gelir. b) Duyumsama dikkatli olmayı gerektirmez. c) Bu nedenle duyumlar bilinç dışıdır. d) Duyum, en karmaşık düzeydeki bilişsel süreçtir. e) Uyarıcıların fiziksel özellikleri konusunda bilgi sağlar.

14) Duyusal bellekle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Duyum sonucu oluşan duyusal iz, duyusal bellekte yer alır. b) Bu belleğin kalım süresi 100 milisaniye ile 2 saniye arasındadır. c) Bu süre sonunda sinir sistemi duyusal izi siler. Ya da bir duyusal iz bir öncekini silerek onun yerine geçer. d) Duyusal alanlardaki bellek bilinçaltındadır. e) Kişi bilinç öncesi izlerin farkında değildir.

15) Duyum türlerinden biri olan “görme” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu duyumla ilgili duyu organı gözdür. b) Görme duyumu gözde bulunan ve elektromanyetik ışınıma duyarlı olan alıcılarda son bulur. c) Bu alıcılar ağ tabakadaki çubukçuk ve konilerdir. d) İnsandaki görme duyumu, dalga boyu mor ötesinin üstünde ve kızıl ötesinin altında kalan bölgede gerçekleşir. e) Öte yandan, örneğin arılar mor ötesi ışınımı da görür.

16) Duyum türlerinden biri olan “görme” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Görme duyumu parlaklık, renk, zıtlık, büyüklük ve hareket konusunda bilgi sağlar. b) Görsel alan ile nesnenin yansıdığı beyin kabuğundaki görme alanı arasında tam bir çaprazlaşma vardır. c) Görsel alanın sol kısmı sağ beyin kabuğundaki görme alanına yansır. d) Sağ kısım ise sol beyin kabuğundaki görme alanına yansır. e) Hepsi söylenebilir.

17) İşitme duyumuyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu duyumla ilgili duyu organı kulaktır. İşitme duyumu ses dalgalarının kulak zarını mekanik olarak titreştirmesiyle başlar. b) İnsanda işitme saniyede 20 titreşim ile 20,000 titreşim arasındaki bölgede gerçekleşir. c) İnsan kulağı saniyede 20.000 titreşimin üstündeki ultrasonik sesleri duyumsar. d) İşitme duyumu temelde sesin perdesi (tizlik ve pesliği) ve sesin yüksekliği (alçak ve yüksekliği) konusunda bilgi sağlar. e) Perde dalganın sıklığı, ses yüksekliği ise dalganın genliğinden kaynaklanır.

18) “Duyarlık” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Uyarıcıların varlığını (veya yokluğunu) ve onlardaki değişiklikleri fark etme yeteneğine "duyarlık" denir. b) Duyarlık derecesi eşik olarak ölçülür. c) Bir bireydeki duyusal eşikleri belirlemek için Fechner tarafından geliştirilmiş olan psikofizik teknikler kullanılır.

d) Bu teknikler uyarıcıların kontrolsüz bir şekilde tekrarlanarak verilmesini içerir. e) İki tür eşik vardır: Bunlar "mutlak eşik" ve "fark eşiği”dir.

19) Duyu organlarımızın işleyişiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Koşullar duyu organlarımızın tepkilerinden etkilenmez. b) Uyum, zorlanan (karanlık veya aşırı aydınlık) duyu organının kendini ayarlamasını ve duyum sürecinin yeniden başlamasını sağlar. c) Ancak duyu organlarının uyum yeteneği vardır. Koniler giderek daha duyarsız, çubukçuklar ise giderek daha duyarlı hâle gelir. d) Görme duyumu daha çok çubukçuklarla yapıldığından, ortamı siyah ve beyazın farklı parlaklıktaki tonları olarak görürüz. e) Karanlığa girdikten sonra duyusal alıcılarda uyum süreci başlar.

20) Alışma ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Alışma ise bir uyarıcının tekrarlanması sonucunda ortaya çıkar. b) Alışma, uyarıcı etkisinin giderek artmasını ve bu uyarıcıya karşı ortaya çıkan davranışın giderek şiddetlenmesini veya ortaya çıkmasını içerir. c) Alışma terimi madde bağımlılığı için de geçerlidir. Bağımlılık yapan maddelerden bazılarına alışma oluşur. d) Bunun sonucunda başlangıçta etkili olan madde miktarı (doz) etkisini kaybeder. Bu durumda kişi, başlangıçtaki etkiyi elde etmek için, aldığı madde miktarını artırır. e) Alışma meydana gelmiş olan kişide maddeye tolerans gelişmiştir.

ÜNİTE 9

1) Duyarlılaşma ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Duyarlılaşma uyarıcının tekrarlanması sonucu gelişir. b) Ancak bu defa, tekrarlanan uyarıcının etkisi giderek artar, bu uyarıcıya karşı ortaya çıkan davranış giderek kuvvetlenir. c) Sürekli tekrar edilen uyarıcılar bir işkence yöntemidir. d) Madde bağımlılığında da duyarlılaşma oluşabilir. Bunun sonucunda başlangıçta etkili olmayan madde miktarı (doz) etkili olmaya başlar. e) Duyarlılaşmada, başlangıçtaki etkinin elde edilmesi için madde miktarının azaltılması gerekir.

2) Duyarsızlaşma ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Duyarsızlaşma, kaygı veya korku yaratan durum ve olayların, bu etkilerinin güçlenmesi anlamına gelir. b) Aşırı korkuların (fobi) tedavisinde sistematik duyarsızlaştırma tekniği kullanılır. Bunun için uyarıcının şiddeti adım adım artırılır. c) Duyarsızlaştırma öğrenme, duyarlılaşma ise duyusal sistemin işleyişi ile ilgilidir. d) Unutulmaması gereken bir nokta, uyumun duyu organındaki alıcılar düzeyinde geliştiğidir. e) Alışma ve duyarlılaşmada ise üst beyin yapıları ve beyin sistemleri de çalışır.

3) Psikolojideki “Yapılandırma Kuramı”na göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Bu yaklaşım algılamada sadece nesnelerin özelliklerinin, beklentilerin, bilgilerin, dürtü ve güdülerle duyguların önemli olmadığını öne sürer.

b) Bu yaklaşıma göre algıda anlam yükleme süreci, nesnenin özelliklerinin bir arada değerlendirilmesini içerir. c) Bağlam bilgilerinin bir arada değerlendirilmesini içerir. d) Algılama, nesnesel özellikler kullanılarak oluşturulan bir yapılandırmadır. e) Bağlamsal özellikler kullanılarak oluşturulan bir yapılandırmadır.

4) Algının değişmezliği ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Nesneye ilişkin duyum, duyu organı ve alıcılar düzeyinde aynı değildir. b) Duyumdaki bu farklılıklara karşın, nesneler algı düzeyinde değişmez kalır. c) Bu olaya "algının değişmezliği" denir. d) Algısal değişmezlik olayı Geştalt psikologları tarafından keşfedilmiştir. e) Ve Geştaltçılar tarafından bir davranış ilkesi olarak tanımlanmıştır.

5) Algıdaki “Büyüklük Değişmezliği” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi doğru değildir? a) Bu değişmezlikte nesnenin daha önceden bilinmesi, tanıdık olması rol oynar. b) Örneğin arkadaşınız Ahmet'in boyunu hep aynı algılarsınız. c) Nesne tanıdıksa algıda nesnelerin büyüklüğü, bu defa da uzaklık ipuçlarının devreye girmesiyle değişmez kalır. d) Uzaklık ipuçları derinliğin yani hacimdeki üçüncü boyutun da algılanmasını sağlar. e) Uzaklık ipuçları, derinlik algısıyla ilgili bölümde açıklanmaktadır.

6) Algıdaki “Şekil Değişmezliği” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi doğru değildir? a) Ne olduğunu bildiğimiz bir nesnenin şekli, ne taraftan bakarsak bakalım hep aynı kalır. b) Burada önemli olan nesneyi tanımanızdır

c) Örneğin odanızdaki pencereyi siz hep dikdörtgen (veya kare) olarak algılarsınız. d) Veya onun neye benzemesi gerektiği konusunda bilgi sahibi olmanızdır. e) Herhangi bir nedenle nesneyi tanımanız hâlinde, şekil değişmezliği ortadan kalkar.

7) Algıdaki “Parlaklık ve Renk Değişmezliği” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi doğru değildir? a) Nesnelerin parlaklığı (beyaz-siyah boyutu üzerindeki yeri) ışıklandırma koşuluna göre değişir. b) Parlaklık (veya renk) algılamada kritik olay, şekil ile zeminin parlaklığının birbirine oranıdır. c) Işıklandırma değiştiğinde zeminin de rengi değişir. d) Şeklin parlaklığı aynı kaldığından, oran da sabit kalır. e) Sonuç olarak algıda parlaklık /renk değişmez kalır.

8) Nesnenin uzaklığını değerlendirme konusunda “Tek Gözle Elde Edilebilen İpuçları” söz konusu olduğunda aşağıdaki maddelerden hangisi yanlıştır? a) Nesneler uzaklaştıkça birbirine yaklaşır: Doğrusal Perspektif İpucu b) Nesneler yakınlaştıkça daha bulanık görünür: Açıklık/Netlik İpucu c) Nesnelerden tam olarak görülen yakında, bir kısmı kapanmış olan da arkasında ve uzaktadır: Araya Girme İpucu d) Gölgeli kısımlar daha uzaktadır: Gölge İpucu e) Yakındaki nesnelerin çözünürlüğü daha yüksek, ayrıntıları daha belirgindir. Nesne uzaklaştıkça çözünürlük azalır, ayrıntılar yok olur yani algılanan doku değişir: Doku İpucu

9) Nesnenin uzaklığını değerlendirme konusunda “İki Gözle Elde Edilebilen İpuçları” söz konusu olduğunda aşağıdaki maddelerden hangisi yanlıştır? a) İki gözün birbirinden biraz uzak olması nedeniyle, bunların ağ tabakalarına düşen imgeler birbirinden farklıdır: b) Buna “ağ tabakalarda uymazlık ipucu” denir. c) Nesne uzaklaştıkça, gözler içeriye doğru döner. d) Bu hareketi sağlayan kaslardan gelen bilgi de nesnenin uzaklığı hakkında bilgi verir: (kinestetik ipucu). e) Bu ipuçları algıda büyüklüklerin nasıl sabit kaldığını da açıklamaktadır.

10) Algı yanılsamalarıyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Algılama bireyin gerçek uyarıcılarda bulunan özellikleri oluşturmasını içeren bir bilişsel süreçtir. b) Birey, uyarıcıları bildikleriyle karşılaştırır. c) Ve en iyi uyumu yakaladığında nesnenin bildiği “o şey” olduğuna karar vermekte ve nesneyi "o" olarak algılamaktadır. d) Algılama sürecindeki bu karmaşık yorumlar bazı özel durumlarda yanılsamalara (illüzyon) yol açar. e) Algı yanılsamalarının temelinde derinlik ipuçlarının yanlış yorumlanması yatar.

11) Aşağıdakilerden hangisi ”varkalım” için söylenemez? a) Varkalım, türün varlığını, bireyin yaşamını sürdürmesi ve bunun için verilen mücadeledir. b) Varkalım için, bedende bir homeostazisin olması yani organ ve sistemlerde nispeten durağan bir denge durumunun korunması önemlidir.

c) Varkalım için yaşamsal önemi olmayan gereksinimlerle ilgili güdülere “birincil güdü”, “fizyolojik dürtü” veya kısaca “dürtü” denmektedir. d) Bu gereksinimler doğuştandır. e) Bazı gereksinimler ise öğrenilmiştir.

12) Dürtü ve güdülerle ilişkili olarak aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? a) Dürtüler genelde doğuştan donanımın, güdüler ise edinilmiş donanımın bir parçasıdır. b) Analık ve cinsellik, insanın altındaki canlılarda güdü sınıfına girer. c) İnsanda ise bunlarda çevre ve öğrenmenin güçlü etkileri vardır. Dolayısıyla bunlar insanda güdü sınıfına girer. d) Yani, doğuştan gelmekle beraber dürtüler yaşam içinde yapılan öğrenmelerle değişime uğrar. e) Öte yandan sosyal güdülerin dahi biyolojik bir temeli olduğunu, genetik biliminin ileride ortaya koyması olasıdır.

13) Güdüsel döngüdeki hedef öge ve hedefle ilgili davranışlarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Eğer canlı bir hedefe yaklaşma/ulaşma davranışı gösteriyorsa, o hedefin elde edilmesini sağlayan davranışlar yapıyorsa o hedef olumludur. b) Bu tür hedeflere olumlu pekiştireç denir. Olumlu pekiştireçler "ödül” dür. c) Buna karşılılık canlı, hedeften uzaklaşmasını sağlayan davranışlar yapıyorsa o, olumsuz bir hedeftir. d) Bu tür hedeflere olumsuz pekiştireç denir. e) Acı veren, üzüntü ve kedere yol açan uyarıcılar olumlu pekiştireçtir.

14) Pekiştireçlerle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Pekiştireçler, her zaman, davranış olasılığını azaltır. b) Olumlu pekiştireçler, hedefi elde eden davranışların yapılma olasılığını artırır. c) Olumsuz pekiştireçler ise hedefi ortadan kaldıran davranışların yapılma olasılığını artırır. d) Her iki durumda da canlı için olumlu bir sonuç ortaya çıkar. e) Davranışlara yön vermede pekiştirme işlemleri uygulanmalıdır. 15) Pekiştireçlerle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Davranış olasılığını azaltmanın veya onu ortadan kaldırmanın yollarından biri yine pekiştireçlerden geçer. b) Daha önce olumlu pekiştireci elde eden davranış aynı etkiyi sağlamaya devam eder. c) Daha önce olumsuz pekiştireci ortadan kaldıran davranış artık bu etkiyi sağlamaz. d) İşlevselliğini yitirmiş olan davranışlar giderek zayıflar ve en sonunda ortadan kalkar. e) Buna "sönme" denir; sönmeyi sağlayan işlemler bütününe de "söndürme" denir.

16) Davranışı azaltmanın yollarından bir olan ceza yöntemiyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Cezalandırmada istenmeyen bir davranış vardır ve bu davranış ortadan kaldırılmak istenmektedir. b) İstenmeyen davranışlar yapıldığında derhal olumsuz hedef uyarıcı uygulanır. c) Cezalandırmanın bir diğer yolu da olumlu hedef uyarıcıyı ortadan kaldırmaktır. d) Davranışları kontrol etmede, ceza oldukça uygun bir yöntemdir. e) Çünkü ceza uygulanacağı zaman istenmeyen davranış zaten çoktan yapılmıştır.

17) Aşağıdakilerden hangisi dürtü çeşitlerinden biri değildir? a) Açlık b) Susuzluk c) Emniyet, güven, düzen d) Cinsellik ve analık e) Yenidoğandaki emme davranışı

18) Susuzluk dürtüsüyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Su, bedenin yiyecekten yararlanması için ve ayrıca, sindirim ile diğer biyokimyasal işlemler için gereklidir. b) Canlıların açlığa dayanabilme süresi susuzluğa göre çok daha kısadır. c) Biz susuzluğu ağızda kuruluk olarak hissederiz. d) Bedendeki sıvı eksikliği bir beyin yapısı (hipotalamus) tarafından fark edilir. e) Ozmotik basınca duyarlı alıcılar ve dolaşım sistemindeki alıcılar tarafından fark edilir.

19) Açlık dürtüsüyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Açlık ve susuzluk birbiriyle yakından ilişkilidir. b) Yiyecekten yoksun bırakılma, alınan su miktarını azaltır. c) Deney hayvanlarını belirli bir kiloya indirmede kullanılan teknik, verilen su miktarını azaltmaktır. d) Açlık temelde bir fizyolojik olaydır, sonradan öğrenilen donanımın bir parçasıdır. e) Genelde insanlar açlık hissini midedeki açlık kasılmalarından, tokluk hissini ise midede dolgunluk hissinden çıkarır.

20) Açlık dürtüsüyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Canlıların tat tercihleri vardır. b) Genelde canlılar şekerli maddeleri tercih eder, acı olanları ise tercih etmezler. c) Hayvanlar ve bebekler kendileri için gerekli olan besin maddelerini seçemezler. d) Toplumsal yaşamda yeme ve içme, sadece fizyolojik gereksinimleri ortadan kaldırmak için değil, psikolojik nedenlerle de yapılır. e) Bir fizyolojik olay olan açlık ve onun doyuma ulaştırılma biçimi, artık çevre ve öğrenmeyle şekillendirilmiştir.

ÜNİTE 10 1) Cinsellik ve analık dürtüsüyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) İnsanlarda bu iki dürtü kandaki hormonlar tarafından kontrol edilir. b) Androjenler erkeğin cinsel yönden faal olmasını sağlar. c) Östrojen ve progesteron salgıları da dişinin erkeği kabul etmeye hazır hâle gelmesini sağlar. d) Bu dönem, yumurta rahme inerken veya indiğinde başlar. e) Böylece de süreç hamile kalma ve yavrulama ile sonuçlanır.

2) Cinsellik ve analık dürtüsüyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Hamileliğin sonuna doğru bir iç salgı bezi olan ve beyinde yer alan hipofizden prolaktin homonu salgılanır. b) Prolaktin yavruyu besleyecek sütü salgılayan bezleri uyarır, c) Prolaktin analık davranışlarına neden olur. d) Prolaktin verilen deney hayvanlarının, süt çağındaki yavru deney hayvanlarına analık davranışları gösterdiği bilinmektedir. e) Hepsi

3) Cinsellik ve analık dürtüsüyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) İnsanda buluğ çağıyla salgılanmaya başlanan cinsel hormonlar cinsellik dürtüsünü başlatır. Ancak, dürtünün sürmesi için bu hormonlar gerekli değildir. b) İnsan cinselliği bir güdü olmaktan çok bir dürtüdür. c) Ebeveynle erken gelişim dönemlerindeki sosyal ilişkiler yetişkin cinselliğini etkiler. d) Çocuk ve erinlerin akranlarla ilişkileri yetişkin cinselliğini etkiler.

e) Tek başına büyütülen hayvanlar yetişkin olduklarında normal olmayan cinsel davranışlar sergiler. 4) “Uyarıcı Kaynaklı Güdüler” le ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Açlık ve susuzluk gereksinimi bireyin hoş bulmadığı uyarıcılara yol açar (açlıkta, midedeki kasılma ve boşluk hissi). b) Birey bu uyarıcıları algılar ve onları ortadan kaldıran davranışları yapar. c) Merakla ilgili güdülenmede, canlı, bir uyarıcıyı ortadan kaldırmaya ve tersine, uyarım sağlamaya çalışır. d) Canlılar duyusal uyarımı ararlar, yeniliğe yönelirler, kısaca merak ederler. e) Merak canlıların hareket etme, nesneleri elleme, kurcalama, evirip çevirme isteğiyle de yakından ilişkilidir.

5) Maslow’un Gereksinimler Hiyerarşisi Kuramıyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu kuramda gereksinimler fizyolojik dürtülerden güdülere doğru sıralanmaktadır. b) Hiyerarşinin alt kısmındaki dürtülere ilişkin gereksinimler insanın altındaki canlılarda da gözlenir. c) Çünkü bu gereksinimlerin doyumu, varkalım için gereklidir. d) Hiyerarşide aşağıya doğru inildikçe gereksinimler duygusal, bilişsel ve sosyal yönleri de olan güdülere dönüşür ve sadece insanda gözlenmeye başlar. e) Hiyerarşinin tepesindeki güdüler üstün insan özellikleriyle uyuşur.

6) Maslow’un Gereksinimler Hiyerarşisi Kuramıyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Sınıflamanın hiyerarşik yapısı, bir güdünün doyuma ulaştırılabilmesi için alttaki güdülerin, kısmen de olsa, doyurulmuş olmasını gerektirir. b) Güvensiz koşullarda yaşayan birey, zaman ve enerjisini güvenli bir yer bulmaya harcar. c) Daha üstte yer alan örneğin, estetik ve bilişsel konulara ilişkin gereksinimleri yoktur. d) Açlık gibi fizyolojik gereksinimleri giderilmemiş olan kişilerin kendini gerçekleştirme gereksinimini duyması mümkün değildir. e) Hepsi söylenebilir.

7) Canlıların “güvende olma gereksinimi” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Canlıların, fizyolojik gereksinimlerini doyuma ulaştırmaları yanında, kendilerine güvenli bir ortam sağlamaları da gerekir. b) Varkalım için zorunlu olan bu gereksinim, bazı canlılar için geçerlidir. c) Maslow'un kişilik kategorileri kendi aralarında bir dizilim oluştururlar d) Her ihtiyaç kategorisine bir kişilik gelişme düzeyi karşılık gelir. e) Birey, bir kategorideki ihtiyaçları tam olarak gideremeden bir üst düzeydeki ihtiyaç kategorisine, dolayısıyla kişilik gelişme düzeyine geçemez.

8) Canlıların “ Birlikte Olma ve Sevgi Gereksinimi” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Sevgi, anneye bağlanma ve onu sevmeyle başlar. b) Daha sonra bu gereksinimler diğer bireylere de duyulur. c) Birlikte olma gereksinimi, yaşanılan zorluklardan kaynaklanabilir.

d) Nitekim zor durumdaki insanların yalnız kalma eğilimi artar. e) Bu güdü topluluklar hâlinde yaşayan şempanzelerde de vardır. 9) Canlıların “Kendilik Değeri ve Sosyal Onay” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu güdüler kişinin diğer kişilere göre durumu, onların gözündeki değeri ile ilgilidir. b) Sosyal onay arama, aynı zamanda da bir kişilik özelliğidir. c) Onay bağımlı olarak nitelendirilen bu kişiler başkalarının verdiği işlerden çok, kendi istediklerini yapmayı yeğler. d) Sosyal isteklere uymaya hazır, başkaları tarafından ikna edilmeye açıktır. e) Sosyal bakımdan istenir davranış yapmayı tercih ederler, başkalarıyla olmayı ararlar. 10)

Canlıların “Kendilik Değeri ve Sosyal Onay” için aşağıdakilerden hangisi

söylenemez? a) Bu gereksinimlerin temel bilimle uğraşan bilim insanları için geçerli olduğunu düşünebiliriz. b) Ancak, Maslow tüm insanların bilme ve anlama gereksinimi olduğunu öne sürer. c) İnsanlar, kendilerini ilgilendirmeyen konular hakkında da bilgi sahibi olmak isterler, olup biteni anlamaya çalışırlar, bunlar üzerinde kafa yorarlar. d) Gazetede yazılanların bir bölümü kişisel yaşam için önemli olabilir ve kişi gazeteyi bu nedenle okuyor olabilir. Fakat çoğu kez, yalnızca bu yazılar değil gazetenin tümü okunur. e) Bu, bilme ve birlikte olma ve sevgi gereksiniminden doğan bir davranıştır.

11) Canlıların “Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı ” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Hiyerarşinin en altında yer alan kendini gerçekleştirme güdüsü, bütün diğer gereksinimler doyuma ulaştırılmışsa ortaya çıkar. b) Bu güdü, bireyin kendi potansiyellerini tanıması ve bunları açığa çıkarmasıyla ilgilidir. c) Bu potansiyeller bireyin fiziksel yapısıyla ilgili olabilir. d) Potansiyeller bilişsel alanda olabilir. e) Potansiyeller duygusal alanda da olabilir.

12) Canlıların “Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı ” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Kendini gerçekleştiren insanlar, kendini ve başkalarını olduğu gibi kabul eder, gerçekleri algılar. b) Belirsizliğe tahammül gösteremez. c) Benmerkezci değildir, probleme odaklanır, yaratıcı ve nüktedandır. d) Dünyaya nesnel açıdan bakar, insanlığın gönenç ve esenliğiyle ilgilenir. e) Pek çok insanı tanımayı değil az sayıda insanla doyurucu ilişki kurmayı tercih eder.

13) Duygularla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Duygu bir genel uyarılmışlık hâlidir. Duygulanım sırasında fizyolojik ve bedensel tepkiler oluşur. b) Duygu bir his, bir deneyimdir. c) Duygu bir standart değerlendirmedir. Bazı duygular belirli davranışlara yol açar. d) Duygular nelere yaklaşıp nelerden uzaklaşacağımızı belirleyen güdüleyici durumlardır.

e) Duygular sözel olarak veya mimik (yüzdeki hareketler) ve jestlerle (bedensel tepkiler) ifade edilir.

14) Genel uyarılmışlık hali ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Genel uyarılmışlık hâlinin en duyarlı ölçümlerinden biri beynin elektriksel faaliyetidir. b) Beynin elektriksel faaliyeti, özel olarak üretilmiş elektrokepler aracılığıyla ölçülür. c) Beyin faaliyeti bir voltun milyonda biri (mikrovolt) büyüklüğündedir. d) Bu faaliyetler dakikalar içinde oluşur. e) Bu çok küçük ve çok hızlı faaliyet, ancak çok özel odalarda kaydedilebilir.

15) Genel uyarılmışlık halinin ölçüldüğü odalarla ilgili doğru bilgi aşağıdakilerden hangisidir? a) Odaların en önemli özelliği, elektrikli aletlerin (örneğin bilgisayarların) yaydığı elektromanyetik ışınımın odaya girmesini engellemesidir. b) Bu odalara yalıtılmış oda denir. c) Psikoloji deneylerinde katılımcıya uyarıcılar verilir (örneğin harfler). d) Katılımcının tepkileri kaydedilir harf bir önceki ile aynıysa katılımcı düğmeye basar. Bu deneysel işlemler, kontrol odalarında yürütülür. e) Yukarıdakilerin hepsi doğrudur.

16) Genel uyarılmışlık hâli ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Sağlıklı bir insanda en düşük genel uyarılmışlık hâli derin uyku, b) En yüksek uyarılmışlık hâli ise dikkatli uyanıklık hâlidir. c) Derin uyku gibi düşük bir genel uyarılmışlık hâlindeki elektriksel faaliyette, saniyede 1-3 titreşim gösteren yavaş "delta" dalgaları vardır.

d) Dikkatli uyanıklık gibi bir yüksek genel uyarılmışlık hâlinde ise, saniyede 12-35 titreşim gösteren hızlı "beta" dalgaları vardır. e) Yukarıdaki bilgilerin hepsi doğrudur.

17) Genel uyarılmışlık hâli ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Genel uyarılmışlık hâliyle ilgili fizyolojik değişiklikler, iskelet sisteminin etkisi altında gelişir. b) Bunlardan, genel uyarılmışlık hâlinin artmasıyla ilgili olanlar otonom sinir sisteminin sempatik bölümünce oluşturulur. c) Duygular çoğunlukla genel uyarılmışlık hâlinin yükselen bölümünde yer alır. d) Bu duygular artan sempatik sinir sistemi faaliyeti ile gerçekleşir. e) Sempatik sinir sisteminin oluşturduğu değişiklikler, canlının ivedi durumla başa çıkmasını sağlar.

18) Bir ivedi durumda ortaya çıkan "savaş veya kaç tepkisi"nde aşağıdakilerden hangisi gözlenmez? a) Kalp atım hızı artar. b) Daha fazla kan kaslara (güçlü hareketler yapabilmek) ve beyne (olayı fark etmek, değerlendirmek, ne yapılması gerektiğine karar vermek) gider. c) Bu sırada mide-bağırsak sisteminin faaliyetleri ketlenir. d) Solunum yavaşlar. e) Dokulara ulaştırılan oksijen miktarı artar, karbondioksit daha hızlı bir şekilde dışarı atılır.

19) Bir ivedi durumda ortaya çıkan "savaş veya kaç tepkisi"nde aşağıdakilerden hangisi gözlenmez? a) Gözbebekleri küçülür. Göze daha az ışık girer, görme alanı daralır. b) Kanda, böbrek üstü bezlerden salgılanan hormonların (adrenalin ve noradrenalin) düzeyi yükselir. c) Bunun sonucunda, ivedi durumun yarattığı stresle başa çıkmayı sağlayan bir dizi biyokimyasal değişiklik oluşur. d) Kan şekerinin düzeyi yükselir. Böylece, canlı daha yüksek enerjiye sahip olur. e) Terleme oluşur. Terleme, tutmayı kolaylaştırır. Oluşan nem tabakası, derinin sürtünme nedeniyle örselenmesini ve yaralanmasını da zorlaştırır.

20) Savunma mekanizmaları ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Engellenme, çatışma gibi olumsuzluklar karşısında kalan bireyin bilinçsiz olarak geliştirdiği benliğini korumaya yönelik savunma araçlarıdır. b) Birey, savunma mekanizmalarını bilinçli olarak kullanır. c) Savunma mekanizmaları sürekli kullanılırsa anormal bir nitelik kazanır. d) Birey, savunma mekanizmalarıyla duyduğu kaygıyı azaltmaya ve tehdit altındaki benliğini korumaya çalışır. e) Savunma mekanizmaları bireye geçici bir fayda sağlar, kesin çözüm getirmez.

ÜNİTE 11

1) “Uzun süreli sempatik sistem aktivasyonu” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Sempatik sinir sistemi, canlının ivedi bir durumla başa çıkması için bedende birtakım değişiklikler meydana getirir. b) Bu değişiklikler canlının durumla savaşmasını veya kaçarak ondan kurtulmasını sağlar. c) İvedi durumun ortadan kalkmasıyla da sempatik sistem yerini parasempatik sisteme bırakır, beden homeostazi durumuna girer. d) Orta şiddetteki duygulanım (yani orta düzeyde genel uyarılmışlık hâli) sırasında başarı en yüksek düzeydedir. e) Duygu şiddetlendikçe (genel uyarılmışlık hâli yükseldikçe) başarı artar, çok şiddetli duygulanım sırasında ise kişinin zihinsel bütünlüğü bozulur. Buna kişinin dağılması denir.

2) “Uzun süreli sempatik sistem aktivasyonu” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Uzun süren sempatik sistem aktivasyonu beyinde hasarlara yol açar. b) Genel uyarılmışlık hâlini ve sempatik sistem faaliyetini artıran şiddetli, uzun süreli ve özellikle olumsuz nitelikteki duygular (örneğin öfke, kaygı) da organ ve sistemlerde hasar ve hastalıklara yol açabilir. c) Bu gibi bozukluk veya hastalıklar "psikosomatik" olarak nitelenir. d) Psikosomatik hastalıklar fiziksel nedenlerle değil de psikolojik sorunlar nedeniyle ortaya çıkar.

e) Örneğin bağımlı ve güvensiz kişilik yapısına sahip kişilerde uzun süreli kaygı ve düşmanlık hisleri yüksek tansiyona yol açar.

3) Duygular konusunda aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Duygular konusundaki ilk bilimsel açıklama James Lange Kuramında yapılmıştır. b) Bu kurama göre nesne, olay veya faaliyetler bazı ruhsal tepkilere yol açar. c) Duygu, bu tepkilere ilişkin farkındalıktır. d) Diğer bir deyişle korkunun nedeni, kaçmayı sağlayan bedensel tepkilerin ayırt edilmesi, kaçmaya ilişkin tepkilerin farkına varılmasıdır. e) Basitçe söylenirse "korktuğumuz için kaçmayız, kaçtığımız için korkarız."

4) Duygunun çeşitlerinin ayırt edilmesindeki süreçlerden biri olan “duyguya özel fizyolojik tepki örüntüsü” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Genel uyarılmışlık tepkileri duyguya göre değişir. b) Öfke, korku ve kederde, kalp atim hızındaki artış, mutluluk ve iğrenmede olduğundan daha fazladır. c) Öfke sırasında derideki sıcaklık artışı, korku ve kederdekinden daha yüksektir. d) Ancak tüm duyguların her biri için "parmak izi" niteliğinde tepkiler ve tepki örüntüleri yoktur. e) Hepsi söylenebilir.

5) Duygunun çeşitlerinin ayırt edilmesindeki süreçlerden biri olan “durumun bilişsel değerlendirmesi” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Duyguları durumun nasıl algılandığı ve değerlendirildiği de belirler. b) Örneğin, istenen bir olay gerçekleşmişse duygu sevinç olmalıdır.

c) İstenen bir olay gerçekleşmemişse duygu keder olmalıdır. d) İstenmeyen bir olay gerçekleşmemişse duygu ferahlama olmalıdır. e) Hepsi söylenebilir.

6) Duygularla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Duygular bir his, bir deneyimdir. b) Dilimizde, duygu ifade eden yüzlerce kelime vardır. c) Bunların büyük bölümü psikoloji biliminin kapsamında ele alınmıştır (merhamet, kin, onur gibi). d) Çünkü bunlar nesnel olarak gözlenememiştir. e) Veya bunlar için güvenilir ölçme araçları henüz geliştirilmemiştir.

7) Psikoloji biliminin en fazla incelemiş olduğu duygu çeşitlerinden ”haz” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Psikoloji biliminde tüm olumlu duygular "haz" altında incelenmektedir. b) Haz, bir dürtü veya güdüyle ilgili hedefe ulaşıldığında ve onun doyumu sağlandığında duyulan histir. c) Haz veren nesneler gelişim boyunca aynı kalır. d) Yenidoğanda haz karnı tok, altı kuru olmaktan kaynaklanırken aylar içinde, haz veren durumlar arasına örneğin, ayakta durmayı başarmış olma da girer. e) İçinde bulunduğunuz gelişim döneminde, haz veren durumlara sevdiğiniz bir arkadaşınızla olmak, bir konuyu anlamak, başkalarının övgüsünü kazanmak girebilir.

8) Psikoloji biliminin incelemiş olduğu duygu çeşitlerinden ”korku” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Olumsuz duyguların başında korku ve kaygı gelir. b) Haz gibi, korkular da gelişim içinde değişir. c) Yenidoğanda korkuya fiziksel desteğin kaybolması ve şiddetli sesler yol açar. Aylar içinde korku veren durumlara aniden ortaya çıkan yabancı nesneler ve tehdit edici nesneler eklenir. d) Bazı korkular gelişim dönemleri içinde öğrenilerek ortaya çıkmaktadır. e) Özellikle yaşamın ilk ayları içinde ortaya çıkan bu korkuların büyük ölçüde doğuştan donanımın bir parçası olduğunu düşünebiliriz.

9) Kaygı ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Kaygı bir huzursuzluk hissi, nedeni belli olan bir korkudur. b) Kaygılı kişi, ne olduğunu bilmediği bir tehlike, felaket veya talihsizliğin beklentisi içindedir. c) Korkuda olduğu gibi, kaygıda da sempatik sistem faaliyettedir. d) Kaygı zihinde kendiliğinden oluşur. e) Bazı kaygılar kolaylıkla fobiye dönüşebilir.

10) Öfkeyle ilişkili olarak aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? a) Öfkeyi ortaya çıkaran koşulların başında engellenme gelir. b) Başkaları tarafından zarara uğratılma veya uğratıldığını zannetme, haksızlığa uğrama gibi durumlar da öfkeye yol açar. c) Diğer duygular gibi, öfkeye neden olan nesne ve olaylar da yaşla birlikte değişmez.

d) Bulunduğunuz gelişim döneminde, sizi güdülerinizin engellenmesi öfkelendirir. e) Amaca yönelik davranışların önüne fiziksel veya sözel engel koyma öfkeye yol açan sebeplerden biridir.

11) Öfkeyle ilişkili olarak aşağıdaki bilgilerden hangisi doğrudur? a) Bir kişiye duyulan öfke diğerlerine de genellenebilir. b) Örneğin, her isteği babası tarafından engellenmiş olan çocuk, büyüdüğünde, otorite konumundaki tüm erkeklere öfke duyar. c) Öfke, değer verilen ve model alınan kişiler taklit edilerek de geliştirilebilir. d) Öfkenin taklit yoluyla öğrenilmesinde, akran grubunun büyük etkisi vardır. e) Hepsi doğrudur.

12) Aşağıdakilerden hangisi duyguların yol açtığı davranışlardan biri olan saldırganlığın sebeplerinden biri değildir? a) Engellenme b) Uzlaşma c) Güdüleyici Durum d) Taklit e) Saldırganlığın Pekiştirilmesi

13) Aşağıdakilerden hangisi saldırganlığın sebeplerinden biri olan güdüleyici durum için söylenemez? a) Saldırganlık bir güdü gibi işlevde bulunur. Güdü, engellemeyi yaratan kişi veya nesneye zarar vermektir.

b) Tüm duygularda olduğu gibi saldırganlık da nelere yaklaşıp nelerden uzaklaşılacağını belirleyen güdüleyici durum olarak işlevde bulunur. c) Saldırganlık güdüsü, bütün diğer güdülenme durumları gibi, doyuma ulaşıncaya kadar devam eder. d) Saldırganlık her zaman açık olarak gösterilir. e) Bu tür saldırganlığa düşmanlık denir.

14) Aşağıdakilerden hangisi “çatışma” davranışı ile ilişkili olarak söylenebilir? a) Televizyonda şiddet içeren filmlerin izlenmesi saldırgan davranışlara neden olur. b) Saldırganlık içeren bilgisayar oyunlarının oynanması çocuklarda saldırgan davranışlara neden olur. c) Çocuklukta şiddet içeren bilgisayar oyunu oynamayı tercih etme oranı ile ergenlikteki saldırganlık arasında yüksek ilişki bulunmuştur. d) Saldırganlığın bir nedeni de saldırgan davranışların izlenmesidir. e) Hepsi söylenebilir.

15) “Yaklaşma-kaçınma çatışması” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Çözümü en kolay çatışma türüdür. b) Amaç birey için aynı zamanda hem olumlu hem de olumsuzdur. c) Birey hem amaca yaklaşmak hem de ondan uzaklaşmak ister. d) Ancak girdiği iş çok zor ve karmaşıktır, herhangi bir girişimin başarısız olma olasılığı çok yüksektir (amacın olumsuz yönü). e) Bu nedenle bir türlü yeni atılımlar yapmayı göze alamaz (başaramama korkusu). Bu çatışma, hedefin olumlu özelliği artırılarak veya olumsuz özelliği azaltılarak çözülür.

16) “Yaklaşma-yaklaşma çatışması” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Birey için her ikisi de çekici olan iki amaç vardır. b) Birey ikisine de ulaşmak ister; bu nedenle de bir çatışma içine girer. c) Çözümü en zor çatışma budur. d) Genellikle çatışma her bir hedefe ilişkin gereksinim bir ölçüde doyuma ulaştırılarak çözülür. e) Bu durumda amaçlar kısmi gerçekleştirilmiş, doyumlar da kısmi olmuştur.

17) “Kaçınma-kaçınma çatışması” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Ortada her ikisi de olumsuz iki amaç (A ve B) vardır. Birey için bunların ikisi de iticidir. b) Birey birinden (A) uzaklaşır; A'nın olumsuzluk değeri artar, B'ninki azalır. Geri döner fakat bu, A'nın olumsuzluk değerini azaltır, B'ninkini ise artırır. c) Birey iki hedef arasında bocalar, ikisi arasında gider gelir. d) Bir çözüm yolu, bu iki hedeften birini nispeten daha çekici hâle getirmektir. e) Bir başka çözüm, iki hedeften de vazgeçerek ortamdan uzaklaşmaktır.

18) Duygularla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi doğru bilgi değildir? a) Duygular, sadece öznel deneyimlerdir. b) Duyguları ifade ederiz, onları başkalarına iletiriz. c) Duygularımızı ifadede yaygın olarak kullandığımız kanal dildir. Ancak sözel ifadeler gerçek duyguları yansıtmayabilir. d) Ses, çığlık, korku veya hayreti; inleme, acı ve mutsuzluğu; iç çekme üzüntüyü, gülme ise keyifli olmayı gösterir.

e) Sesin titremesi veya kesikli oluşu kederin; şiddetli, keskin ve tiz oluşu ise öfkenin göstergesidir.

19) Mimik ve jestlerle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Mimik yüzle yapılan, jestler bedenle yapılan hareketlerdir. b) Kişinin duygusu konusundaki bilgiyi özellikle göz ve çevresi ile ağız hareketleri verir. c) Bazı mimik ve jestler tüm kültürlerde farklıdır. d) Yüksek düzeydeki memelilerde de benzer ifadeler gözlenir. e) Bu nedenle de söz konusu mimiklerin doğuştan donanımın bir parçası olduğu düşünülür.

20) Mimik ve jestlerle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Mimik ve jestler, duygulara ilişkin davranış biçimleri aynı zamanda da kültüre özgüdür. b) Bazı toplumlarda ölüm keder ifade eden mimik ve jestlere yol açar. c) Bu toplumlarda ölenin ardından ağlamak, ağıt yakmak beklenir. Bazılarında ise ölenin ardından, yenilip içilen neşeli toplantılar düzenlemek doğaldır. d) Bazı mimik ve jestler evrensel, bazıları ise kültüre özgüdür. Beden dili işte bu mimik ve jestlerdir. Bu dille yapılan iletişim "sessiz" olarak da nitelendirilir. e) Hepsi söylenebilir.

ÜNİTE 12

1) Bilinç ve farkındalık ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Bilinç ve farkındalık izlemeyi içerir. b) Bilinçli olan birey çevresinde olup biteni izler. c) Duyumsadığı ve algıladığı uyarıcılardan bazılarını fark eder, onların bilincinde olur, onlara dikkat eder. d) Birey aynı şekilde kendisini de izler. Bedenindeki uyarımları fark eder. e) Hepsi söylenebilir.

2) Bilinç ve farkındalık ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Belleğinin farkındadır. Belleğinde neler olduğunu, hatırladığı bilgilerin ne derece doğru olduğunu bilir. Bunlara üstbiliş işlemleri denir. b) Dürtü ve güdülerinin, duygularının da farkındadır. c) Bilinç ve farkındalık kontroldür. d) Bilinçli ve farkında olan birey çevresini ve kendisini kontrol eder. e) Birey bilişsel süreçlerini oluşturur, yönlendirir. Davranışlarını planlar, başlatır ve bitirir.

3) Bilinç ve farkındalık ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Farkındalık ve bilinç sınırlıdır; bilincin en yüksek hâli hayvanlarda bulunur. b) Bireyin kendi iç çevresi de dâhil, tüm çevrelerin izlenmesi ve kontrol edilmesini sağlayan bilincin çok yararlı bir süreç olduğu açıktır. c) Farkındalık alanı ve bilincinde olunabilecekler kısıtlıdır. d) İnsanlar bu açıdan kısıtlı kapasiteye sahiptir. e) Kısıtlı kapasiteli olan dikkattir.

4) Bilinçaltı ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) İnsanlarda bilgilerin büyük bölümü bilinçaltındadır. b) İşlemlerin çok az bir kısmı bilinçaltında yürütülür. c) İnsanlarda bilgilerin büyük bölümü bilinçaltındadır. d) İşlemlerin büyük kısmı da bilinçaltında yürütülür. e) Nesne bildiğiniz hiçbir şeye benzemiyorsa belki o zaman algılama bilinçli bir işlemlemeyi gerektirebilir.

5) Bilinçle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlış bir bilgidir? a) Otomatik yapılan davranışlar (yürüme), tüm bedensel faaliyetler bilinç dışında yürütülür. b) Uzun süreli belleğe atılan anılar üzerinde birtakım işlemler yapılır. c) Bunların hepsi de bilinçaltında yürütülür. d) Örneğin biriyle karşılaştığınızda bilmediğiniz bir nedenle ondan hiç hoşlanmadıysanız bu, bilinçaltına kaydedilir. e) Küçüklüğünüzde, şimdi karşılaştığınız kişiye çok benzeyen biri sizi çok korkuttuysa siz bu olayı hatırlamasanız bile olay bilinçaltında varlığını sürdürür. Kişiler hakkında verdiğiniz kararları etkiler.

6) Rüya ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Rüya görürken beynin alın lobunun faaliyetleri azalır. b) Yüksek bilişsel süreçlerle (irdeleme, soyutlama, kavramsallaştırma gibi) ilgili beyin yapıları alın lobundadır.

c) Davranışları (örneğin derste konuşmayı, büyüklere saygısızlık etmeyi, karşıdan karşıya geçerken tehlikeye atılmayı) ketleyen (engelleyen, durduran) merkezler de alın lobundadır. d) Bu ketlemeler rüya sırasında ortadan kalktığında, bilinçaltındaki dürtü ve güdüler, duygular ortaya çıkar. e) Rüyaların mantık dışı olmamalarının nedeni, yüksek zihinsel süreçleri gerçekleştiren beyin yapılarının (alın lobundakiler) sürekli devrede olmasıdır.

7) Aşağıdakilerden hangisi dikkat türlerindendir? a) Edilgen Dikkat b) Etkin Dikkat c) Seçici Dikkat d) Odaklanmış Dikkat e) Hepsi

8) Dikkat türlerinden biri olan “edilgen dikkat” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) İrade dışı dikkattir. b) Bazı özelliklere sahip olan uyarıcılar dikkati çeker. c) Bunlar büyük, şiddetli, ani, farklı, hareket eden, tür ve birey için önemli olmayan uyarıcılardır. d) Bu gibi uyarıcılar meydana geldiğinde, dikkat edilgen olarak ona yönlenir. e) Herhangi bir sesin algılanmasıyla otomatik olarak dikkatin irade dışı sese kayması buna örnek gösterilebilir.

9) “Etkin dikkat” le ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) İrade dışı dikkattir. b) Örneğin öğrenci, duyusal belleğinde çok sayıdaki duyusal izden dersle ilgili olanları seçer ve bunları bilinç alanına getirir. c) Bu duyusal iz, edilgen dikkat için gereken özelliklerden hiçbirini taşımıyor olabilir. d) Fakat kişinin yapması gereken görevle veya bu yöndeki tercihleri ile ilgilidir. e) Gürültülü bir ortamda ders çalışan bir öğrencinin derse irade gücüyle konsantre olması bu duruma örnek verilebilir.

10) “Odaklanmış dikkat” le ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Dikkati çeken bir uyarana kısa süreli cevaptır. b) Bu düzey için dikkat süresi oldukça uzundur. c) Herhangi bir sapma olmadan en fazla 8 saniye kadar kısa olabilir. d) Dikkat, gereken uyarıcıyı seçmiş olabilir. e) Ancak, yapılması gereken, dikkatin odaklanmasıdır.

11) “Uyanıklık” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Uyanıklık iki değişik biçimde gerçekleşebilir. b) Bunlardan ilki dikkatin odaklandığı türden bir uyanıklıktır. c) Kişinin tetikte olduğu bir durumdur. d) Bu uyanıklığın göstergesi, beynin elektriksel faaliyetinde saniyede 12-35 titreşim gösteren alfa salınımıdır. e) Ders sırasındaki uyanıklık durumunun, bu anlatılanları içermesi beklenmektedir.

12) “Uyanıklık” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) İkinci uyanıklık evresi ise gevşek uyanıklık (rölaks) olarak adlandırılır. b) Bu evrede kişi uyanıktır. c) Ancak bir uyarıcı veya duruma odaklanmamıştır, tetikte oluş hâlinde değildir. d) Bu uyanıklığın göstergesi, beyin elektriksel faaliyetinde saniyede 8-12 titreşim gösteren alfa salınımıdır. e) Hepsi söylenebilir.

13) Uyku evrelerinin döngüsel yapısıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Evre 1 ve 2 hafif uykudur, evre 3 ve 4 derin uykunun iki hâlidir. b) Derin uykuda, beyinde saniyede 1-3 titreşim gösteren delta dalgaları vardır. c) Delta dalgalarının uyku süresine oranı evre 2 'de en fazladır. d) Aynı zamanda uyku evrelerinin toplam uyku süresi içindeki dağılımını da göstermektedir. e) Sağlık açısından bütün evreler önemlidir.

14) Uyku evrelerinin döngüsel yapısıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Özellikle derin uyku ve rüya evrelerinin önemi, uyandırılarak bu evrelere girmesine izin verilmeyen insanlarda gösterilmiştir. b) Rüyadan yoksun bırakılan bu kişilerde çeşitli bilişsel (örneğin uyanıkken dikkat etmede zorluk) ve duygusal (örneğin kaygı, hırçınlık) bozukluklar ortaya çıkmıştır. c) Bu kişiler normal uykuya geçtiklerinde rüya süresi iki katına çıkmış, böylece, eksik kalan rüya süresi telafi edilmiştir. d) Uyku derinleştikçe kişide uyarıcılara olan farkındalık artar, mutlak eşik azalır. e) Ancak kişinin, örneğin işitsel uyarıcıları duyumsadığı beynin tepkilerinden anlaşılır.

15) Uyku evrelerinin döngüsel yapısıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Beyin uyarıcıları sadece duyumsamaz, uyarıcılardaki farklılıkları (örneğin titreşim sıklığı farklılıklarını, yani sesin perdesini) ayırt edebilir. b) REM evresinde uyandırılan kişiler rüya görmekte olduğunu bildirmişlerdir. c) Bu evre bedendeki kasların en gevşek olduğu, ancak beyin elektriksel faaliyetinin uyanıklıktakine en fazla benzediği dönemdir. d) Bu nedenle, söz konusu evre "paradoksal uyku" olarak da adlandırılır. e) Rüya evresi, farkındalığın ve bilinçliliğin en yüksek, mutlak eşiğin en düşük olduğu evredir.

16) “Hipnoz” ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) "Hipnoz" terimi uyku anlamına gelmektedir ve hipnoz bir uyku hâlidir. b) Hipnoz durumu genellikle gevşeme ve tüm dikkati ufak bir görsel uyarıcıya (örneğin parmağa, kaleme, çubuğa) yönlendirme sonucu sağlanmaktadır. c) Hipnoz altındaki kişi, hipnozu yapanın kontrolü altına girer. d) Kendisinin plan yapma, davranış başlatma istemi ortadan kalkar. e) Hipnoz durumuna sokulabilen kişiler, telkine açık olanlardır.

17) “Hipnoz” ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Hastalar hipnozu uygulayanın isteği üzerine, kendilerini kolayca bir başka zaman veya yerde hayal edebilir. b) Gerçeklik algısı kaybolur, mantıksal düşünme ortadan kalkar. c) Kişi,

hipnozu

yapanın

isteği

hatırlayamadıklarını hatırlayabilir.

üzerine

geçmişine

dönebilir.

Bilinçliyken

d) Bu özellikleri nedeniyle hipnoz, psikiyatride kullanılmamaktadır. e) Bu tekniği psikiyatrlar, kişinin bilinçaltına ittiği arzu ve istekleri, normalde hatırlayamadığı anıları, korku ve kaygılara neden olan olayları ortaya çıkarmada kullanır.

18) “Meditasyon” la ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Meditasyon derin bir düşünme hâlidir ve temelinde belli inanç sistemleri vardır. b) Bu sistemler bilimin konusudur. Bilimi ilgilendirebilecek olan, meditasyonun bilinç hâlini nasıl değiştirdiğidir. c) Genelde tüm meditasyon tekniklerinde kendilik kontrolü vardır. d) Bedensel duruşu içeren alıştırmalar yapılır. e) Solunum kontrolünü içeren alıştırmalar yapılır.

19) “Meditasyon” la ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Dikkat alanı, bir sembole bakılarak, bir sembol göz önüne getirilerek veya bir sözcük (anlamlı veya anlamsız) tekrarlanarak daraltılır. b) Böylece duyusal uyarım olabildiğince azaltılır. c) Kişi kendi iç dünyasından uzaklaşır. d) Dış dünyayı hemen hemen hiç fark etmediği bir bilinç hâline girer. e) Böyle bir "sükûnet ve mutluluk", daralmış dikkat ve dış uyaranlara tepkisizlik "trans hâli" olarak tanımlanır.

20) “Meditasyon” la ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Meditasyon "kendini daha iyi hissetmek", gevşemek ve stresten kurtulmak amacıyla Batı toplumlarında da kullanılmaya başlanmıştır. b) Uygulanan tekniklerden biri TM (transandantal meditasyon)'dir.

c) Bir diğer teknik biyogeribildirimdir. d) Batı toplumlarında kullanılan bu teknikler, bilinç değişikliklerini oluşturmak için gereken eğitim süresini göreceli olarak uzatmaktadır. e) Bu bakımdan, Doğu kültürlerindeki uzun eğitim gerektiren uygulamalardan farklılaşmaktadır.

ÜNİTE 13

1) Biyogeribildirimle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Biyogeribildirim, canlının bedensel etkinliklerini kontrol etmesini sağlar. b) Bu da edimsel koşullama türü öğrenmeyle gerçekleştirilir. c) Biyogeribildirimin bilinç hâlini değiştirmeyle ilgili şekline "alfa geribildirimi" denir. d) Gevşek uyanıklık sırasında beyinde alfa dalgaları etkindir. e) Hepsi söylenebilir.

2) Günlük hayatımızda kullandığımız ilaçlarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) İlaç, canlının işlevlerini değiştiren, yapılarını etkileyen kimyasal maddelere verilen addır. b) İlaç, bir hastalık veya bir bozukluk olduğunda, eczacılar ve uzmanlar tarafından verilir ve onların kontrolünde kullanılır. c) İlaç kullandırmanın amacı, kişiyi tedavi etmektir. d) Bazı ilaçlar bilişi, duygu durumu, duyguları, genel uyarılmışlık düzeyini ve bilinçlilik hâlini etkiler. e) Bu gibi ilaçlar psikiyatride ruhsal ve davranışsal hastalıkların tedavisinde kullanılır. Etkileri nedeniyle bu gibi ilaçlara "psikoaktif" denir.

3) Psikoaktif ilaçlarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Psikoaktif ilaçların etkileri sadece kimyasal özelliklerinden kaynaklanır. b) Bu etkiler, ilacın alındığı ortama, onu kullanan kişinin özelliklerine, onun ilaçla önceki deneyim ve beklentilerine de bağlıdır.

c) İlaç-çevre-kişi etkileşimi olarak adlandırılan bu durum, bir bireyde belirli psikoaktif ilacın etkilerinin ne olacağını tahmin etmeyi güçleştirir. d) Psikoaktif ilaçlar ve bunların içerdiği maddeler, yarattıkları psikolojik hâller nedeniyle yasa dışı olarak da kullanılabilmektedir. e) Buna "maddenin kötüye kullanımı" denir.

4) Psikoaktif ilaçlarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu gibi maddeler uzun süre alındığında, kişide onlara karşı tolerans gelişir. b) Kişi maddeye alışır ve aynı etkiyi elde etmek için, aldığı miktarı artırır. c) Psikoaktif maddelere bağımlılık da gelişir. d) Fiziksel bağımlılıkta, madde kesildiğinde, ortaya rahatsız edici fizyolojik belirtiler çıkar. e) Bunlara yoksunluk belirtileri denir.

5) Yoksunluk belirtileriyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlış bilgidir? a) Hafif yoksunluk belirtileri arasında mide bulantısı, kaygı, hafif şiddette titreme, uyuyamama vardır. b) Şiddetli belirtiler arasında kusma, aşırı şiddette titreme, kramplar, sara hastalığındaki gibi kasılmalar vardır. c) Kişi, başlangıçta hoş bulduğu psikolojik etkileri nedeniyle maddeyi alırken artık yoksunluğun acı verici etkilerini yaşamamak için almaktadır. d) Fizyolojik bağımlılıkta ise madde için dayanılmaz istek gelir. e) Bireyin, maddeyi pekiştirici etkileri nedeniyle aldığı düşünülmektedir.

6) Psikoaktif maddeler yaptıkları etkilere göre gruplandığında aşağıdakilerden hangisi bunlar arasında sayılamaz? a) Uyarıcılar b) Ağrı Kesiciler c) Uyku Vericiler ve Sakinleştiriciler d) Algıyı Çarpıtan Maddeler e) Hepsi sayılabilir.

7) Psikoaktif maddelerden biri olan “uyarıcılar” la ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu gruptaki maddeler iskelet sistemini uyarır. b) Yasa dışı olarak kullanılan uyarıcılar psikolojik ve fiziksel bağımlılık yapar. c) Özellikle sigara kullanımının sağlık üzerindeki olumsuz sonuçları artık çok iyi bilinmektedir. d) Aşırı miktarlarda alınan amfetamin, aslı olmayan düşüncelere (sanrılar), olmayan nesneleri görmeye (varsanı), sara hastalığındaki gibi şiddetli kasılma ve gevşemelere sebep olur. e) Genellikle ölümle sonuçlanır.

8) Aşağıdakilerden hangisi uyarıcı maddelerin etkileri arasında sayılamaz? a) Uyku gereksinimi duymama b) Yorgunluk hissinin olmaması c) Aşırı neşe d) Yalancı mutluluk hâli e) Hepsi sayılabilir.

9) Aşağıdakilerden hangisi uyarıcı maddelerden “ağrı kesiciler” in etkileri arasında sayılamaz? a) Narkotikler olarak da adlandırılan bu gruptaki maddeler merkezî sinir sistemini baskılar. b) Tıpta ağrıyı azaltma veya kesmede, anestetik olarak kullanılır. c) Yasa dışı olarak kötüye kullanılan ağrı kesiciler olumsuz duygular ve kendini kötü hissetme hâline (öfori), daha sonra dalgınlık, yarı uyku hâli ve düşünme süreçlerinde hızlanmaya neden olur. d) Aşırı miktarlar koma ve ölüme yol açar. e) Bu maddelere hem fiziksel hem de psikolojik bağımlılık gelişir.

10) Aşağıdakilerden hangisi uyarıcı maddelerden “uyku verici ve sakinleştiriciler” in etkileri arasında sayılamaz? a) Bu gruptaki maddeler de endokrin sistemi baskılar. b) Yasadışı olarak kötüye kullanılan maddeler başlangıçta konuşkanlık, aşırı neşe, ani duygu durum değişikliklerine yol açar. c) Birey kendini frenlemede zorluk çeker. d) Bu evrede beynin düşünce ve davranışlar üzerindeki ketleme işlevi "ketlenmiştir". e) Bu gruptaki maddelere hem fiziksel hem de psikolojik bağımlık gelişir.

11) Aşağıdakilerden hangisi uyarıcılardan “algıyı çarpıtan maddeler” in etkileri arasında sayılamaz? a) Bu maddeler algıları çarpıtarak duygu durum ve hislerde değişikliğe yol açar. b) Herşey olduğundan daha farklı görünür. c) Zaman algısı değişmez. d)

e) Kişinin gerçekle bağı kopar. f) Bu maddelerin psikolojik bağımlılığa neden olduğu düşünülmektedir.

12) Sosyal psikolojiyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Sosyal psikoloji bireylerin sosyal ortamdaki davranışlarını ve sosyal grubun bu davranışlara etkilerini inceleyen bilim dalıdır. b) Psikolojinin bu alt dalının amacı, insanların sosyal çevrelerini nasıl algıladıklarını araştırmaktır. c) Çevre konusundaki duygu ve düşüncelerinin nasıl oluştuğunu açıklamaktır. d) Sosyal etkileşimi sağlamak, insanların birbirini nasıl etkilediğini araştırmaktır. e) Hepsi doğrudur.

13) Sosyal bilişin iki ögesinden biri olan şemalarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) İnsanlar sosyal çevreyi şemaları yoluyla algılar. b) Şemalar, gerçeklerin bellekte tutulan karmaşıklaştırılmış şekilleridir. c) Kişinin sosyal uyarıcıların ne olduğuna ilişkin "mini" kuramlarıdır. d) Sosyal algıların şemalarla gerçekleşmesi, yeni uyarıcıların sadece özel ve belirgin kısımlarının hatırlanmasını sağlar. e) Bu da sosyal bilginin hızlıca işlemlenmesine olanak verir.

14) Sosyal bilişin iki ögesinden biri olan şemalarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Her kuram gibi, şemalar da değişmeye yatkındır. b) İlk oluşturulan şemalar değişmeye, en dirençli olanlar ise ilk oluşturulanlardır.

c) Buna "ilklik etkisi" denir. d) Kadının toplumdaki rolü açısından tutucu bir ortamda yetişmiş olan birey, ne kadar üst düzey eğitim alsa da, örneğin kadının çalışması konusundaki olumsuz düşüncelerini korur. e) Bu örnek ilklik etkisinin gücünü göstermektedir.

15) Sosyal bilişin iki ögesinden biri olan şemalarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Sosyal bilişin temelinde yatan şemalar kalıp yargılar şeklinde olabilir. b) Kalıp yargı, bir grup veya bir sınıf konusunda oluşturulmuş olan basit ve duruk değerlendirmelerdir. c) Kalıp yargılar, bir sosyal kategorinin bazı üyelerinde var olduğuna inanılan özellikler topluluğunu içerir. d) Kalıp yargılarda aşırı genelleme vardır. e) Kalıp yargılar, cinsiyet, ırk, bir grup veya örgüt, ulus, yerleşim yerinde yaşayanlar hakkında oluşabilir.

16) Kalıp yargılarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Kalıp yargılar oldukça değişkendir. b) Çünkü bir kalıp yargı doğrultusunda hareket eden bireyin davranışları, karşısındakinin de o kalıp yargı uyarınca hareket etmesine neden olur. c) Örneğin; şişmanlar neşeli olur." kalıp yargısı olan bir kişi, şişman bir bireye neşeli bir iletişim beklentisi içinde yaklaşır. d) Şişman birey bu yaklaşma biçimine, benzer şekilde karşılık verir. e) Böylece kalıp yargı doğrulanmış, sürekliliği sağlanmıştır.

17) Sosyal bilişin iki ögesinden biri olan “yükleme” ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Başkalarının ve kendimizin davranışlarını yorumlama ve açıklama, yani davranışların nedenlerini bulma sürecine "yükleme" denir. b) Davranışların nedenlerini çıkarsamada kullanılan kurallar Yükleme Kuramı'nda açıklanmıştır. c) Araştırmalar, yüklemelerin genelde objektif olduğunu ortaya koymaktadır. d) Başkalarının davranışlarını değerlendirirken yüklemeleri daha çok onun kişisel özelliklerine yaparız. e) Bu eğilime "temel yükleme hatası" denir.

18) Sosyal psikolojik kavramlardan biri olan “tutum” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Tutum üç bileşenden (duygu, biliş ve davranış) oluşan, çok yönlü bir sosyal psikolojik kavramdır. b) Tutumun duygusal bileşeni bir kişi, grup veya kuruma ilişkin nispeten sürekli, olumlu veya olumsuz duyguları içerir. c) Tutumun nesnesi hakkındaki düşünce ve inançlar ise bilişsel bileşeni oluşturur. d) Davranışsal bileşen, duygu ve inançlar uyarınca gerçekleşen davranışları içerir. e) Tutumlar doğumla birlikte edinilir.

19) Sosyal psikolojik kavramlardan biri olan “tutum” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Tutumlar daha çok, bunlara sahip olan kişilerden öğrenilir. b) Yaşamın ileri dönemlerinde çocuğun tutumları anne ve babanın etkisi altında şekillenir.

c) Erin ve ergenlerde tutumlar, akranların, çeşitli kaynaklardan edinilmiş bilgilerin ve eğitim-öğretim sürecinin etkisi altında şekillenir. d) Genelde 30 yaştan sonra tutumlarda fazla bir değişiklik olmaz. e) Hatta erken yetişkinlik döneminden itibaren tutumlar tutuculuğa doğru kayabilir.

20) Sosyal psikolojik kavramlardan biri olan “tutum” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Tutumlar farklı karmaşıklık düzeylerinde olabilir. b) Bazı tutumlar karmaşık yapıdadır. c) Bazı tutumların olumlu ve olumsuz birçok ögeden oluşan karmaşık bir yapısı vardır. d) Fakat insanlar diğer bireyleri ve toplumları her zaman olumlu ve olumsuz yönleri ile çok boyutlu olarak değerlendirmezler. e) Karmaşık tutumların ögeleri birbiriyle uyumlu da olabilir, uyumsuz da.

ÜNİTE 14

1) Ortalama tutum modeline göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu modele göre, kişilerin değerlendirmeleri olumlu ögelerle olumsuz ögelerin ortalamasından oluşur. b) Ancak bu model bazı durumlara uygulanamamaktadır. c) Bunlardan biri, olumlu ve olumsuz ögeler arasında çok büyük çelişkilerin olmadığı durumdur. d) Bir diğeri, kişinin karışık duygulara sahip olduğu iki nesneden birini seçmeye zorlandığı durumdur. Her iki durumda da, ortaya bir bilişsel çelişki çıkar. Birey bu çelişkinin farkına varır. e) Çelişki kendisini rahatsız eder. Birey tutumunu, bilişsel çelişkiyi ortadan kaldıracak şekilde değiştirir ve böylece de verdiği kararın yarattığı bilişsel çelişkiyi azaltır.

2) Aşağıdakilerden hangisi tutumların işlevleriyle ilişkili olarak söylenemez? a) Tutumlar bilgileri düzensizleştirir, dünya hakkında bir fikir oluşturmayı sağlar. b) Birey kendisini, aynı tutumu paylaşan sosyal grubun parçası hisseder. Bu, birlikte olma ve sevgi güdüsü ile ilgilidir. c) Tutumlar değer yargılarımızı ve kendilik algımızı yansıtır. d) Tutumlar, kaygı yaratan durumun kendilik değerimize yönelttiği tehditten bizi korur. e) Buna tutumların "ego savunma işlevi" denir.

3) Önyargılarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Bir grup ve onun üyelerine yöneltilen adil olmayan olumsuz tutumlara ise ön yargı denir.

b) Bunlar haklılığı kanıtlanmamış tutumlardır. c) Önyargılar ırksal, dinsel, ekonomik grupları hedef alabilir. d) Önyargılara hedef olan insanlar kati bir şekilde değerlendirilir. e) Onlar sosyal bakımdan uzakta tutulur, bunun bir sonucu olarak bireyler arasındaki sosyal uzaklık artar.

4) Önyargılarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Ön yargılar gereksinimleri doyuma ulaştırır. b) Ekonomik, politik veya sosyal açıdan engellenme yaşayan kişi saldırganlık ve öfkesini uygun bir nesneye yöneltmek ister. c) Kendini gerçekleştirme güdüsünü tatmin etmiş olan kişi, saldırganlık ve öfkesini uygun bir nesneye yöneltmek ister. d) En uygun nesne de hakkında ön yargı oluşturduğu kişi veya gruptur. e) Bu durumda ön yargılar saldırganlığı "günah keçisi” ne yöneltilmiştir.

5) Önyargılarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Ön yargı seçici algılamaya yol açar. b) Ön yargılara uygun bilgiler görmezden gelinir, ters düşen bilgiler ise algılanır. c) Bu da, ön yargı ile gerçek arasındaki çelişkinin yaratabileceği rahatsızlık duygularını ortadan kaldırır. d) Ön yargılı kişiler çoğu kez, hedef aldıkları grupların önüne sosyal engeller koyarlar. e) Böylece beklentilerine uyacak sonuçlar yaratırlar.

6) Önyargıların değişmesiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Hedef olan kişiyi veya grubu yakından tanımak ön yargının değişmesinde etkilidir. b) Aynı şekilde kişilerin aynı statüde olması, kişilik özelliklerinin uyuşması, olumlu temas da ön yargıların değişmesinde etkilidir. c) Yeni davranışları, var olan önyargılarla çelişirse birey yeni davranışı uyarınca ön yargısından vazgeçer. d) Bireyin davranışını ön yargıya uyacak biçimde yeniden düzenlemesi mümkün değildir. e) Bu yaklaşım ön yargının sürmesine neden olur.

7) Aşağıdakilerden hangisi sosyokültürel çevre ve bu çevrenin etkisiyle ortaya çıkan davranış biçimlerindendir? a) Yardım etme b) Çekicilik c) Uygu d) Kimliksizleşme e) Hepsi

8) Sosyokültürel çevrenin unsurlarından biri olan “özgeci düşünme” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Karşılıklı olarak yapılan yardıma "özgeci davranış" denir. b) Genelde, yardıma gereksinimi olan kişiyi izleyenlerin sayısı arttıkça özgeci davranış azalır. c) "Tanık etkisi" olarak adlandırılan bu durumun nedeni, sayı arttıkça sorumluluğun yayılmasıdır. d) Model alınan birinin özgeci davranışı, diğerlerinin de özgeci davranmasına neden olur.

e) Kişinin kendisine benzeyen bireylere gösterdiği özgeci davranış, benzemeyenlere oranla daha fazladır.

9) Sosyokültürel çevrenin unsurlarından biri olan “çekicicilk” ile ilgili olarak aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? a) Kişiler arası etkileşimde çekicilik önemli bir etkendir. b) Çekicilik bilişsel ve duygusal bileşenlerden oluşur. c) Hoşlanmaya yol açar. d) Hoşlanmanın oluşmasında ruhsal durum ve mekânsal yakınlık önemlidir. e) Tanıdık olma ve birbirine benzeme de önemli rol oynar.

10) Sosyokültürel çevrenin unsurlarından biri olan “uygu” ile ilgili olarak aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? a) Uygu, yönlendirici normlara ve sosyal beklentilere uyan davranışları kapsar. b) Karşıt-uygu ise bunlara karşıt olan davranışları içerir. c) Uygu ve karşıt-uygu başkalarının davranış ve inançlarının etkisi altında şekillenir. d) Bu etkilenme bireysel davranışlar boyutunda daha kolay gerçekleşir. e) Kitle içinde bireyler, kendi başlarına yapmadıkları, yapamadıkları, hatta yapmayı düşünemedikleri uygu davranışları sergileyebilirler.

11) Sosyokültürel çevrenin unsurlarından biri olan “kimliksizleşme” ile ilgili olarak aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? a) Kitle içinde kişiler birey olarak değil, büyük bir grubun adsız üyeleri gibi yer alır. b) Kimliksizleşmede toplumsal sorumluluk duygusu, kitle içinde kaybolur. c) Kitlelerin oluşmasında "kartopu etkisi" söz konusudur.

d) Önce, etkili bir kişi birkaç kişiyi etkiler. e) Bu birkaç kişinin her birinin başka birkaç kişiyi etkilemesiyle etkilenen birey sayısı geometrik olarak artar.

12) Sosyokültürel çevrenin unsurlarından biri olan “grup düşünme” ile ilgili olarak aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? a) Bu, sağlıklı olmayan karara varma biçimlerinden biridir. b) Grup düşünmede üyeler, kendi gruplarının yenilmez ve dokunulmaz olduğu konusunda, gerçek olmayan bir düşünceye sahiptirler. c) Grup düşünme kendi içinde sargın fakat başka gruplardan yalıtılmış olan, kötü liderlere sahip gruplarda gözlenir. d) Genelde kişiler grup adına verdikleri kararlarda daha temkinli davranırlar. e) Grup hâlinde alınan kararlarda ise daha fazla risk alma eğilimi gözlenir.

13) Sosyokültürel çevrenin unsurlarından biri olan “sapkınlık” ile ilgili olarak aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? a) Kabul edilen inanç ve uygulamalardan sapma durumudur. b) Böyle bir tavrın sonucunda birey, toplumun dışına itilir. c) Sapkın davranışlar kişinin kabul görmesine, neden olur. d) Toplum sapkın kişiyi bu şekilde cezalandırırken bir yandan da, diğerlerine sapkın olmanın sonuçlarını göstermiş olur, e) Toplumun sınırlarını, norm ve değerlerini bir kez daha ortaya koyar.

14) Aşağıdakilerden hangisi “koşullama yoluyla öğrenme” ye dair doğru bilgi değildir? a) Bilimsel psikolojide ilk olarak tanımlanan öğrenme türü, koşullama yoluyla öğrenme olmuştur. b) Koşullama yoluyla öğrenmelerde uyarıcılar ve davranışlar bellidir. c) Deneyci kritik uyarıcıları istediği zaman ve istediği miktarda değişimler, bunların davranışa etkilerini gözler. d) Koşullama yoluyla öğrenmenin türleri vardır. e) Hepsi doğrudur.

15) Aşağıdakilerden hangisi “koşullama yoluyla öğrenme” ya dair yanlış bir bilgidir? a) Koşullama yoluyla öğrenme türleri Klasik Davranışçı ekol döneminde tanımlanmıştır. b) Bu koşullama türü, Nobel ödülü sahibi İ. Pavlov tarafından, sinir sisteminin fizyolojisi üzerindeki çalışmaları sırasında tesadüfen keşfedilmiştir. c) İlk keşfedilen tür olduğu için bilim dünyası onu "klasik" olarak nitelemiştir. d) Koşullama davranışının iki evresi vardır. e) Bunlar; koşullama öncesi işlemler ve koşullama işlemleridir.

16)

Pavlov’un

davranış

araştırmasının

“genelleme”

evresiyle

ilişkili

olarak

aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Genelleme, daha önce koşullama işlemi hiç uygulanmadığı (yani koşullu uyarıcıya benzeyen uyarıcı, koşulsuz uyarıcı ile hiç eşleştirilmediği) hâlde, bir uyarıcının koşullu tepkiye yol açmasına denir. b) Pavlov daha sonra, yine bir işitsel uyarıcı olan çan sesinin de salya salgılamasına yol açtığını görmüştür. c) Genellemeye yol açan uyarıcıların (zil sesi ile çan sesi) benzer olması gerekir.

d) Uyarıcıların birbirine benzerliği azaldıkça koşullama kuvveti de azalır. e) Hepsi söylenebilir.

17) Pavlov’un davranış araştırmasının “söndürme işlemleri” evresiyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Köpek-et ikilemesinde köpeğe et vermeye devam edilmelidir. b) Ancak, öğrenmesine rağmen, sadece zil sesini duydukça köpeğin salyası akmaya devam etmez. c) Koşullu tepkinin sürmesi için, deneycinin koşulsuz ve koşullu uyarıcıyı ara sıra birlikte vermesi gerekir. d) Bu yapılmazsa, davranış kuvveti giderek artar. e) Deneycinin yaptığı işleme söndürme, davranışın azalmasına da “sönme” denir.

18) Edimsel koşullamayla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Edimsel koşullama İ. Pavlov adlı psikolog tarafından keşfedilmiştir. b) Skinner'in bulduğu bu koşullama türü daha sonra yapılan çalışmalar sonucunda bir davranış ilkesi haline gelmiştir. c) Skinner çalışmalarında önce güvercinleri kullanmıştır. d) Ancak daha sonra, deney hayvanı olarak beyaz (albino) sıçanları kullanmıştır. e) Edimsel koşullamanın gerçekleştirildiği “Skinner Kutusu olarak da bilinen deney düzeneği bulmuştur.

19) Koşullama işlemleri sırasında sıçanın gösterdiği davranışlardan hangisi, aşağıdakiler arasında sayılamaz? a) Sıçan, kutunun içinde dolaşır, nesnelere bakar, onları koklar, kurcalar. Bu davranışlar rastlantısal olarak yapılır, bu nedenle çeşitlilik gösterir. b) Sıçanın davranışlarından biri de yiyecek kutusunun bulunduğu yere gelmek olur. Sıçan bu alanı koklar, kurcalar. c) Davranışlardan biri pedalın itilmesini sağlar. Buna deneme yanılma türü öğrenme denir. Pedalı itme davranışı sonucunda yiyecek parçası kutuya düşer. d) Yiyecek olumsuz pekiştireçtir. e) Sıçan onu yer ve açlığı azalır.

20) Koşullama işlemleri sırasında sıçanın gösterdiği davranışlardan hangisi, aşağıdakiler arasında sayılamaz? a) İzleyen gün kutuya tekrar konulduğunda sıçan yine çeşitli davranışlar yapar, yine bunlardan bir tanesi pedala basmadır; yiyeceğini alır ve yer. b) Sıçan kısa sürede, pedala bastığında yiyecek almakta olduğunu öğrenir. Rastlantısal davranışlar ortadan kalkar. c) Aç sıçan kutuya konulduğunda hemen pedala basar ve yiyeceğini alır. d) Yiyeceğe ulaştırmayan davranışlar sönmektedir e) Ulaştıran davranışın kuvveti ise azalmaktadır.

ÜNİTE 15

1) Pekiştirme ve türleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Edimsel koşullamada canlının yaklaşmak ve elde etmek istediği bir olumlu uyarıcı olabilir, yiyecek gibi. b) Canlı bu amaca ulaştıran davranışları yapar. Bu duruma olumlu pekiştirme denir. c) Ya da canlının uzaklaşmak veya ortadan kaldırmak istediği bir olumsuz uyarıcı olabilir, acı verici uyarıcılar gibi. d) Canlı bu uyarıcıları ortadan kaldıran davranışları yapar. Bu duruma da olumsuz pekiştirme denir. e) Hepsi

2) Edimsel koşullamayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Edimsel koşullamada canlı, olumlu pekiştireci ortadan kaldıran davranışlar yaparak onun olumlu etkisinden kurtulur. Buna “kaçma” denir. b) Deney düzeneğinde şokun verileceğini bildiren bir ayırt edici uyarıcı mekanizması vardır. Örneğin ışığın yanması, bir şok verileceğinin habercisidir. c) Hayvan bu ayırt edici uyarıcı verildiğinde karşı bölmeye geçerse şok almaktan kurtulur. Buna da kaçınma denir. d) Edimsel koşullama türü öğrenme Skinner'in yaptığı deneyden ibaret değildir. e) Günlük yaşamdaki davranışlarımızın çok büyük bir kısmı edimsel koşullama ürünüdür.

3) Aşağıdakilerden hangisi edimsel koşullama örneği değildir? a) Bebeklerin, ağladıkları zaman annesinin onun yanına geleceğini öğrenmesi b) Trafikte kırmızı ışıkta durarak kazadan kaçınmak

c) Aniden çıkan şiddetli rüzgârla gökyüzünü kara bulutların kaplamasıyla ıslanmaktan kaçınmak d) Köpeğin et karşında salya akıtması e) At istenen davranışta bulunduğunda şeker verilmesi

4) Aşağıdakilerden hangisi bilişsel öğrenmeyle ilgili yanlış bir bilgidir? a) Bilişsel öğrenme, yaşantılar sonucu "bilgi işlemleme"de meydana gelen değişme olarak tanımlanır. b) Bu öğrenmede uyarıcılar, onların ortaya çıkardığı davranışlar, pekiştireç ve cezalar vardır. c) Çevre üzerinde bir etki yaratan edimler de yoktur. d) Bilişsel öğrenme zihinde oluşur; e) Zihinde yapılan işlemlemeleri, yaşantıları içerir.

5) Aşağıdakilerden hangisi bilişsel öğrenmeyle ilgili yanlış bir bilgidir? a) Deneyimler sonucu algılar gelişir ve çeşitlenir, daha fazla nesne ve olay fark edilir. b) Sosyal psikolojik şemalar ve üst düzey zihinsel temsiller gelişir. c) Diğer bir deyişle, bireyin davranışlarını çevrede olup bitenler belirler. d) Çevrenin zihindeki temsilleri belirlemeye başlar. e) Bu temsiller bilişsel öğrenmenin yapı taşlarıdır.

6) Aşağıdakilerden hangisi “örtük öğrenme” ile ilgili yanlış bilgidir? a) Bu öğrenme türünde kişi öğrendiğinin farkında değildir. Örneğin, kişiye bir kelime listesi gösterilir ve her kelimedeki ünsüz harfleri sayması istenir.

b) Daha sonra katılımcıya kelimelerin ilk hecesi gösterilir ve bu heceleri aklına gelen ilk kelimeye tamamlaması istenir. c) Bu deneylerde katılımcıların büyük çoğunlukla, heceleri ünsüz harfleri saydıkları kelimelere tamamladıkları görülmüştür. d) Katılımcılar kelimelerdeki ünsüzleri sayarken bir yandan da bu kelimeleri farkına varmadan öğrenmiştir. e) Hepsi söylenebilir.

7) Aşağıdakilerden hangisi “örtük öğrenme” ile ilgili yanlış bilgidir? a) Örtük öğrenme beynin yüksek zihinsel işlevlerinden sorumlu olan beyin kabuğunun altındaki noktalarda değil, alın lobundaki yapılarda gerçekleşir. b) Bu öğrenme pek çok nörolojik hastalığın son evrelerine kadar bozulmaz. c) Örtük

öğrenme,

öğrenmenin

bilinçaltında

değilse

bile

bilinç

öncesinde

gerçekleşebildiğini göstermektedir. d) İnsan

zihni,

bilinç

olmadan

öğrenme

gibi

bir

bilişsel

etkinliği

gerçekleştirebilmededir. e) Çok basit, kavramsal olmayan bazı bilgiler uykuda öğrenilebilir.

8) Model alma ve gözleyerek öğrenmeyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Başkasının davranışlarını, jest ve mimiklerini tekrarlama insanlarda bir taklitten ziyade model almayla açıklanır. b) Kültürel norm ve değerlerin aktarıldığı sosyalleşme süreci, büyük çapta ebeveynler, akranlar ve etkili diğer kişilerin davranışlarının model alınmasıyla oluşur.

c) Model almayı içeren, ancak yine de başkalarının davranışlarını tekrarlamayı içermeyen bir öğrenme çeşidi de gözleyerek öğrenmedir. d) Bu öğrenme, başkalarının öğrenmelerinden, deneyimlerinden "ders çıkarma" şeklinde olabilir. e) Tutumlar, kalıp yargılar, ön yargılar da çoğu kez birileri veya kitleler model alınarak oluşturulur.

9) Kavrayarak öğrenmeyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Geştalt ekolü psikologlarından W. Köhler'in bir şempanzeyle yaptığı çalışma kavrayarak öğrenmenin klasik örneğidir. b) Kavrayarak öğrenmede ise davranış yavaş yavaş ortaya çıkar. c) Bu öğrenmede doğrudan gözlenemeyen yoğun bir bilgi işlemleme gerçekleşmektedir. d) Problemdeki ögeler düzenlenmekte, yeniden yapılandırılmakta, problem çözülmekte, çözüm bellekte depolanmaktadır. e) Oluşan bilgi benzeri durumlarda derhal hatırlanmakta ve genellenmektedir.

10) Aşağıdakilerden hangisi öğrenmenin gerçekleşebilmesi için gerekli olan koşullardan biri olan “öğrenenle ilgili” unsurlardan biri değildir? a) Biyolojik Özellikler b) Zekâ c) Yaş d) Fiziksel Etkenler e) Güdülenme Durumu

11)

Öğrenmenin

koşullarından

olan

“güdülenme

durumu”

ile

ilgili

olarak

aşağıdakilerden hangisi doğru bilgi değildir? a) Canlıları harekete geçiren kuvvetler, dürtü ve güdülerdir. b) Öğrenme, insanın büyük çaba harcayarak gerçekleştirdiği motor öğrenme süreçlerinden biridir. c) Ancak canlıların öğrenme davranışını yapması için bir gereksiniminin, bir dürtüsünün olması gerekir. d) Açlık, susuzluk, güvende olma buna verilecek örneklerdendir. e) Merak, bilmek, kendini gerçekleştirmek ise diğer örneklerdendir.

12) Öğrenmenin koşullarından olan “yaş” ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğru bilgi değildir? a) Yaşla bilişsel özelliklerin değişir, genelde yaşamın ilk 20 yılını kapsayan bölümünde olumlu değişiklikler, son bölümünde ise olumsuz değişiklikler meydana gelir. b) Diğer bilişsel süreçlerin çoğu gibi, öğrenme yeteneği 20 yaşa kadar artar. c) Yaklaşık 50 yaşa kadar sabit kalır, ondan sonra düşmeye başlar. d) Yaşamın son döneminde yeni şeyler öğrenmek zordur. e) Öğrenmek için çok daha fazla çaba harcamaya gerek yoktur.

13) Öğrenmenin koşullarından olan “zekâ” ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğru bilgi değildir? a) Pek çok bilişsel süreç gibi, zekâ öğrenmeyi de etkiler. b) Çok

üstün

zekâya

sahip

çocukların

öğrenme

çocuklarınkinden yaklaşık %30 daha yüksektir. c) Eğitilebilir Zekâ Bölümü 50-69 arasındadır.

yeteneği,

normal

zekâdaki

d) Öğretilebilir çocuklarda öğrenme yeteneği yüksektir. e) Bu gibi çocukların eğitim-öğretimi farklı teknik ve yaklaşımlarla yapılmaktadır.

14) Öğrenmenin koşullarından olan sosyo kültürel etkenlerden biri olan “öğrenilmiş çaresizlik” ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğru bilgi değildir? a) Bu örüntü, ilk kez farelerde gösterilmiştir. b) Çözümü olmayan sorunlar, kaçınılamayan fiziksel ve duygusal stres sonucu oluşur. c) Böyle bir şeyi öğrenmiş olan birey "ne yaparsam yapayım sonuç değişmiyor." inancındadır. d) Öğrenilmiş çaresizlik geliştirmiş olanlar deneyimlerinden öğrenemezler. e) Sorunlarla baş etme istekleri azalır, onlarda çökkünlük belirtileri ortaya çıkar.

15) Genel uyarılmışlık hali ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Sempatik sistem etkinliğinde orta düzey, başarı için en uygun düzeydir. b) Bu, öğrenme için de böyledir. Çok düşük genel uyarılmışlık düzeyi öğrenme için uygun değildir. c) Çok yüksek genel uyarılmışlık düzeyi uygundur; böyle bir düzeyde tüm bedensel faaliyetleriniz öğrenme için "savaş veya kaç" tepkileri verecek şekilde düzenlenmiştir. d) Öğrenme için uygun olan, orta düzeyde genel uyarılmışlık hâlidir. e) Bu durumda ders çalışırken ne çok uyarılmış ne de çok gevşek olmalıdır.

16) Aşağıdakilerden hangisi, öğrenmeyi etkileyen diğer faktörler arasında sayılamaz? a) Ayırt Edilebilirlik b) Anlamlılık c) Çağrışımsal Anlam

d) Fiziksel Benzerlikler e) Aktarma

17) Öğrenmeyle ilişkili “çağrışımsal anlam” la ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bir malzeme kuşkusuz ki kişide ne kadar çok şeyi çağrıştırıyorsa o kadar kolay öğrenilir. b) Çünkü o zaman yeni bilgiler bellekte bulunanlarla bütünleşir, kişinin mevcut bilgi topluluğuna özümsenir. c) Böylece malzeme daha anlamlı hâle gelir. Yeni malzemenin nesnel bilgi kümesine özümsenmesini sağlayan koşullardan biri de bilgiyi kişinin başkalarının kelimeleriyle ifade etmesidir. d) Bu yolla kişi bilginin ifade ediliş biçimiyle kendi öznel ifadesini ilişkilendirir, e) Bu durum malzemeye çağrışımsal anlam kazandırır.

18) Öğrenmeyle ilişkili “kavramsal benzerlikler” le ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Öğrenilen malzemedeki kavramların benzerliğe göre sınıflanması, öğrenmeyi kolaylaştırır. b) Kişiye özel sınıflamalar genellikle kolay akılda kalmaz. c) Bazen de malzemedeki kavramlar basamaklar hâlindedir. d) O zaman bilgiler bir ağaç hâlinde düzenlenebilir. e) Bu ağaç size özeldir, onu kolayca görselleştirebilir, böylece daha kolay hatırlayabilirsiniz.

19) Öğrenmenin unsurlarından biri olan “aktarma” ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Hiçbir öğrenmeye sıfırdan başlanmaz. Yeni öğrenme eski öğrenilenlerin üstüne kurulur. Buna öğrenmenin aktarılması denir. b) Ancak aktarılan bilgi yeni öğrenmeyi her zaman kolaylaştırmaz. c) Eğer yeni öğrenmeyi kolaylaştırıyorsa buna olumlu aktarma, zorlaştırıyorsa buna olumsuz aktarma denir. d) Aktarmanın olumlu mu, olumsuz mu olacağını ve aktarmanın miktarını belirleyen kelime “benzerlik”tir. e) Hepsi

20) Etkin ve edilgen öğrenmeyle ilişkili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Etkin öğrenmede kişi öğrenme yaşantısının edilgen bir alıcısı konumundadır. b) Etkin veya aktif öğrenmede ise öğrenen kişi amaçlarını belirler. c) Kullanacağı öğrenme stratejilerini seçer, öğrenmiş olduğunun ve anladığının farkına varır, d) Öğrenme düzeyini artırmak için başkalarıyla iletişim kurar. e) Bütün bunlara göre etkili öğrenme kendiliğinden oluşan bir süreç değildir.

ÜNİTE 16

1) Duyusal bellekle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Duyusal izler kullanılarak algılama gerçekleşir. b) Böylece, örneğin ikonun (görsel duyusal izler) veya ekonun (işitsel duyusal izler) "ne" olduğu (nesne algısı) ve "nerede" olduğu algılanır. c) Duyusal bellek algılamadaki işlevini, USB'de depolanmış olan bilgileri kullanarak gerçekleştirir. d) Duyusal bellek, duyu organlarının duyumsayabildiği tüm iç ve dış uyarıcılara ilişkin bilgiyi içerir; kişi o anda kendini etkileyen uyarıcıların tümü hakkında bilgi sahibidir. e) Ancak bu bilgiler bilinçaltındadır. Bu sayede, bilgiler kısıtlı kapasiteye sahip olan farkındalık alanını meşgul eder.

2) Kısa süreli bellekle (KSB) ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu algılardan belli bazı özelliklere (yeni, ani, şiddetli, tür için önemli vb.) sahip olanlar edilgen dikkati tetikler ve bilgiler KSB'ye geçer. b) Bazı bilgiler (birey için önemli olanlar, yapılan görevle ilgili olanlar) etkin dikkat yoluyla duyusal bellekten seçilir ve KSB'ye getirilir. c) Bilinç öncesindeki bazı bilgiler kişinin bir nedenle (örneğin kendi adı olduğu için) dikkatini çekerse bunlar da KSB'ye girer. d) Duyusal bellekteki bilgiler yaklaşık on saniye içinde kendiliğinden yok olabilir. e) Yeni gelen benzeri bilgiler öncekini siler.

3) Aşağıdakilerden hangisi kısa süreli belleğin aşamalarındandır? a) Bilgi İşlemleme b) Bilginin Sunumu c) Analiz Düzeyi d) Bilinç Durumu e) Hepsi

4) Kısa süreli bellek (KSB) ve uzun süreli bellek (USB) işleminin içerdiği süreçlerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) KSB'de algılar, yani anlamlandırılmış bilgiler vardır. b) KSB'de tüm algılar yeniden şifrelenir. c) İnsanlar algıladıklarını öncelikle sayısal olarak şifrelerler. d) Eğitim-öğretim süreci içinde bilgiler çok büyük çapta sözel olarak şifrelenir. e) Sözel şifreler bazı algıları tam olarak temsil edemez.

5) Kısa süreli bellekte depolamayla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) KSB'de bilgilerin kalma süresi duyusal belleğinkinden biraz daha kısadır. b) Bu süre 2 saniye ile 20 dakika mertebesindedir. c) Ancak süre görevin türüne göre değişebilir. Bilgiyi bu süre içinde KSB'de tutulabilmenin yolu bilgiyi tekrarlayarak temrin etmektir. d) Tekrarlayıcı temrinle, bilgiler, tekrarlandığı sürece KSB'de kalır. e) Tekrara son verildiğinde ise unutulur.

6) Çalışma belleğiyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) A. Baddeley kısa süreli belleği Çalışma Belleği Modelinde açıklamıştır. b) Bu modele göre sayısal bilgiler ve görsel mekânsal bilgiler aynı anda işlemlenir. c) Sözel Döngü ve Yaz Boz Tahtasında bilgiler tekrarlanır ve depolanır. d) Bütün bu işlemler, adına Merkezi Yönetici denilen bir başka birimin izlem ve denetimi altında gerçekleşir. e) Bu bellekte bilgiler bir taraftan depolanır, bir taraftan da bilgiler üzerinde işlemleme yapılır.

7) Uzun süreli belleğin bellek kapasitesiyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) USB'nin bir sınırı vardır. b) Beynimizin çok az kısmını (%50, %20, %5) kullandığımıza ilişkin sözler, bir yerde, USB'nin sınırsız kapasitesine gönderme yapmaktadır. c) Diğer bellek türlerinde olduğu gibi, USB'deki bilgiler de zamanla ortadan kalkabilir veya bir başka bilgi tarafından silinebilir. d) Diğer yandan, unutuldu zannettiğimiz bilgiler kendiliğinden geri gelir. e) Veya belirli teknikler kullanılarak bu bilgilere ulaşılabilir.

8) Örtük bellek kavramıyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Örtük bellek kişinin farkında olmadan öğrendiği bilgileri içerir. b) Örtük bellekte kişi öğrenmiş olduklarının farkındadır. c) Bu nedenle, ona bildirilemeyen bellek de denir.

d) Öğrenme konusu altında ele alınan "örtük öğrenme" örtük bellek türlerinden biridir. e) Doğuştan gelen tepkiler (refleksler) uyarıcıların otomatik olarak ortaya çıkardığı davranışlardır. 9) Beceri ve alışkanlıklarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bunlar başlangıçta farkına vararak ve bilerek öğrenilir. b) Ancak davranışlar mükemmel hâle gelince, bunlar USB'nin örtük bellek depolarında yer alır. c) Kişi beceri ve alışkanlıkları, düşünerek, davranışlarını bilinçli olarak izleyerek yerine getirir. d) Uyarıcı bir davranışa yol açar, daha sonra o davranış bir sonrakinin uyarıcısı hâline gelir ve bağlar zincirleme olarak devam eder. e) Zincirleme süren becerilere verilebilecek örnekler arasında kayak yapma, bisiklete binme, yürüme vardır.

10) Alışkanlıklarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Alışkanlıklar örtük bellektedir. b) Alışkanlıklar düşünülmesine gerek olmadan, dikkati ve bilinçli farkındalığı gerektirmeksizin yapılan davranışlardır. c) Eğitim-öğretimde amaç, neyi nasıl öğrenip belleğe aktaracağınız konusunda yararlı alışkanlıklar geliştirmektir. d) Böylece, yeni gelen bilgilerin işlemlenmesine ve USB'ye aktarılmasına zemin hazırlamaktır. e) Hepsi doğrudur.

11) Öğrenilmiş ve bellekte yerini almış olan bilgilerin hatırlanmasıyla ilgili süreçlerden biri olan “kodlama” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Öğrenmenin başlaması için bilgilerin önce kısa süreli belleğin kodlarına dönüştürülmesi gerekir. b) Daha sonra da uzun süreli belleğin kodlarına dönüştürülmesi gerekir. c) Bilgiler kodlandığı takdirde öğrenme gerçekleşemez. d) Öğrenme gerçekleşmezse bellek ve hatırlamadan söz edilemez. e) Bellek süreçleri öğrenme (kazanım), bellek (depolama) ve hatırlama (geri çağırma) unsurlarını kapsar.

12) Öğrenilmiş ve bellekte yerini almış olan bilgilerin hatırlanmasıyla ilgili süreçlerden biri olan “hatırlama” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Hatırlama bilginin geri çağrılmasıdır. Bu geri çağırma işlemi her zaman başarılı olur. b) Psikiyatrik tedavi gören hastalarda, bazı bilişsel ve duygusal ögeler varlıklarını bilinçaltında sürdürür. c) Psikiyatr ve klinik psikolog, depoda olan bu gibi bilgileri kişinin hatırlamasını, özel bazı teknikler kullanarak sağlar. d) Bu işte hipnoz kullanılabilir. e) Bir diğer teknik de serbest çağrışımdır.

13) Hatırlamayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Kullanılmayan bilgi zaman içinde unutulur. b) Öğrenilen bilgiler daha önce öğrenilmiş olan benzeri bilgileri bozar. Buna geriye ket vurma denir.

c) Daha önce öğrenilen bilgiler, benzeri bilgileri içeren daha sonraki öğrenmeyi bozar. Buna ileriye ket vurma denir. d) Geriye ve ileriye ket vurma birbiriyle eş zamanlı olarak işler. e) Rahatsız edici nitelikteki anılar, duygu ve dilekler unutulur. Buna güdülenmiş unutma denir.

14) Belleği geliştirme özellikleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Odaklanmış ve sürekli dikkatiniz b) Anlamak, öğrenmek ve bilmek için güdülenme durumunuz c) Unutmayı istemeniz ve hatırlayabileceğinize güven duymanız d) Genel uyarılmışlık ve kaygı düzeyiniz e) Stres düzeyiniz

15) Hatırlamayı olumlu olarak etkileyen etkenler için aşağıdakilerden hangisi yanlış bilgidir? a) Malzemenin örgütlenmiş olması b) Unutmaya yardımcı ipuçlarının olması c) Bilginin öğrenildiği bağlam ile hatırlanmaya çalışılan bilginin aynı olması d) Duygusal etkenler e) Güdülenmiş unutma

16) Hatırlamaya yardım eden tekniklerden “örgütleme” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Öğrenme malzemesini kavramsal benzerliklere göre örgütlediğinizde, malzeme bellekte daha kalıcı olur.

b) Tablolar bu amaçla yapılır, yoksa aynı bilgi kelimelerle de anlatılabilir. c) Ders çalışırken bilgiler mutlaka yeniden örgütlenmeli, bunlar tablo ve akış diyagramları hâlinde özetlenmelidir. d) Bunları yaparken bir yandan öğrenirsiniz, bir yandan da bilgileri kendinize özgü kelime ve cümle yapılarıyla düzenlemiş olursunuz. Bütün bunlar özümsemenin ön koşullarıdır. e) Hepsi doğrudur.

17) Hatırlamaya yardım eden tekniklerden “sesselleştirme” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Öğrenme ve bellemede esas olan, bilgiyi başka bilgilerle ilişkilendirmektir. b) İlişkilendirmeyi mutlaka başka birinin sesiyle yapabilirsiniz. c) Bilgiyi kelimelerle sesli olarak tekrarladığınızda, kendi sesinizi bilgiyle ilişkilendirmiş olursunuz. d) Bunu bazı arkadaşlarınız dikkatlerinin dağılmasını önlemek için de uygulayabilirsiniz. e) Uzun süreli bellek dakika, saat, ay ve yıllar uzunluğundadır.

18) Hatırlamaya yardım eden tekniklerden “yerler” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Özellikle birbiriyle ilişkili nesneleri hatırlamada yararlıdır. b) Bu teknikte, hatırlanacak olan nesneler çok iyi bilinen yerlerle ilişkilendirilir. c) Kişi önce bu yerlerde zihinsel olarak dolaşır, onları zihninde canlandırır. d) Daha sonra da hatırlamak istediği nesneleri bu yerlere yerleştirir. e) Yaptığınız görselleştirmeler ne kadar farklı ve canlıysa o kadar iyi hatırda kalır.

19) İnsanların bilişsel süreçleriyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) İnsanların bilişsel süreçleri duyumla başlayıp USB'ye kadar uzanan süreçlerden ibarettir. b) İrdeleme, problem çözme, karar verme ve ayrıca bilgi, inanç ve görüşlere ilişkin değerlendirmeler vardır. c) Bunların hepsinin temelinde düşünmenin olduğu söylenebilir. d) Düşünmenin yapı taşları imge, sembol, kavram ve kategorilerdir. e) Bilgi işlemleme sürecinin aşamaları içinde enerji şekil değiştirir.

20) Aşağıdakilerden hangisi düşünmenin yapı taşlarındandır? a) Kategoriler b) Kavramlar c) Semboller d) İmgeler e) Hepsi

ÜNİTE 17

1) Düşünmenin yapı taşlarından olan imgelerle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bazı bilgiler kelimelerle temsil edilemez. b) Bunların KSB ve USB'de şifrelenmesinde analojik temsiller kullanılır. c) Bu imgeler genelde aslının tam bir kopyası değildir. d) Algılama nesnel bir süreçtir. e) USB'ye aktarılırken bilgiler o kişinin deneyimleri doğrultusunda özümsenir.

2) Düşünmenin yapı taşlarından olan “imgeler” le ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bazı kişilerde aşırı ayrıntılı imgeleme yapma yeteneği vardır. b) Buna fotoğrafsı bellek denir. c) Böyle bir belleğe sahip olmak, ders kitabının sayfalarını zihninize yerleştirmeyi, sınav sırasında da ilgili sayfayı açıp sayfadan sorunun cevabını "zihin gözüyle" okuyup sınav kâğıdınıza yazmanızı sağlar. d) Fotoğrafsı imge kısa vadede çok avantajlı gibi görünür. e) Ancak, özümseyen, anlamlandıran, değerlendiren, kısaca düşünen "aydın insan" ile oldukça uyumludur.

3) Düşünmenin yapı taşlarından olan “semboller” le ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Nesne, olay ve süreçleri, imgeler gibi analojik olarak yani kendilerine benzer şekilde temsil her zaman mümkündür.

b) Bu durumda simgeler kullanılır. c) Simgeler nesne, olay veya süreçleri temsil etmek için seçilen, onların yerine kullanılan temsillerdir. d) En bilinen simgesel temsil dildir. e) Kelimeler ve onlarla kurulan cümleler nesne, olay, süreç veya düşüncelerle konusunda bilgi verirler.

4) Düşünmenin yapı taşlarından olan “kavramlar” la ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Yaşamımızın ve düşüncelerimizin bir kısmı somut nesnelerle ilgilidir. b) Ancak pek çok düşünme soyutlamaları içerir. c) Somut düşünmedeki simgeler, kavramlardır. d) Kavramlar (ve bunlara ilişkin simgesel yapılar) nesne ve olayların ortak ve genel özelliklerini temsil eder. e) Dolayısıyla kavramlar, bir uyarıcı durumunun belirli bir özelliğinin (ya da birden fazla özelliğinin) soyutlanması sonucu oluşur.

5) Düşünmenin yapı taşlarından olan “kategoriler” le ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bir kavramın özellikleri bir sınıfı, bir kategoriyi tanımlar. b) Kategoriler özelden genele doğru sıralanabilir. c) Böylece de birtakım bağımsız kategoriler değil, örgütlenmiş yapılar ortaya çıkar. d) Nesne ve olaylar bir kategorinin örnekleri olarak düşünüldüğünde, bağımsız nesne ve olay sayısı azalır. e) İnsanın zihninde doğanın işleyişi konusunda bir düzen oluşur.

6) Genel anlamda, “dil” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlış bilgidir? a) Dil olarak çok çeşitli sistemler kullanılabilir. b) Araştırmacıların, şempanzelerle iletişimde bulunmada kullandıkları dilsel semboller, farklı renk ve büyüklükteki geometrik şekillerden oluşmuştur. c) Ancak sembollerle iletişimde en yaygın olarak kullanılan sistem, dil seslerinin (fonem) değişik birleşimlerinden oluşturulan kelimeleri içerir. d) Dil yalnızca yazılı olabilir. e) Dil, ilgili simgelerin harflerle şifrelenerek yazılı olarak da ifade edilebilir.

7) Genel anlamda, “dil” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlış bilgidir? a) Bilişsel süreçlerin oluşmasında dil kullanılır. b) Uyarıcıların sayısal olarak şifrelendiği tüm bilişsel süreçler, nesne, kavram ve kategoriler dil ile simgelenir. c) Buna göre KSB'deki tekrarlayıcı temrin, kelimelerle temsil edilir. d) Özümseyici temrin, KSB deposu, USB depoları ve anlamsal bellekte bilgiler genelde kelimelerle temsil edilir. e) Eğitim-öğretimde genelde yapılan; kavramları öğretmek, bunların adlarının bilinmesini sağlamaktır.

8) Genel anlamda, “dil” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlış bilgidir? a) İmgesel şifreler üzerinde yapılan zihinsel işlemler bile, eğer işlemlerin sonuçları başkalarına iletilecekse kelimelere veya bir çeşit dile dönüştürülür. b) Bütün bunlara göre, çoğu zaman ve çoğu kişi için düşünme sözel bir işlevdir. c) Düşünmenin yanında yordama gibi süreçlerde çoğunlukla dil kullanılır.

d) Problem çözme gibi yüksek zihinsel süreçler de dili kullanır. e) Bazı bilim kişileri, düşünmeyi "sessiz konuşma" olarak değerlendirmiştir.

9) Genel anlamda, “dil” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlış bilgidir? a) Dille iletişim denince yalnızca kelimeler anlaşılmalıdır. b) Cümlenin anlamı, vurgunun nerede yapıldığına göre değişir. c) Ses yüksekliği, en hafif ve en yüksek ses arasındaki fark (ses aralığı), kişinin bir duygunun etkisi altında olup olmadığına işaret eder. d) Sesin perdesi ve konuşmanın hızı, konuşan kişinin bir duygunun etkisi altında olup olmadığının göstergesidir. e) Yüksek ses, geniş ses aralığı ve hızlı konuşma kişinin heyecanlı, öfkeli veya kızgın olduğunu gösterir.

10) Genel anlamda, “dil” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi doğru bilgidir? a) Dil iletişimin "olmazsa olmazı", sosyal etkileşimin temel aracıdır. b) Sosyal etkileşimde jest ve mimikler yoluyla sözel olmayan iletişim veya beden dili de kullanılabilir. c) Ancak bu yollardan aktarılan bilginin kapsamı, zenginliği ve bilginin aktarılmasındaki dakiklik hiçbir zaman dilin sağladıklarına ulaşamaz. d) Çünkü kavramları ve aralarındaki ince farkları iletmenin en kolay yolu konuşma dilini kullanmaktır. e) Hepsi doğrudur.

11) Genel anlamda, “dil” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlış bilgidir? a) Diğer yandan, konuşma diliyle kişi, gerçeği istediği gibi aktaramaz, gerçeği saptıramaz, olayları istediği gibi değerlendiremez. b) Beden dili ile bunlar pek mümkün değildir. c) Beden dili "gerçeğin aynası" olarak değerlendirilir. d) Örneğin, heyecanlandığınız zaman gözbebeklerinin büyümesini engelleyemezsiniz. e) Yüz ifadenizi de etkileyemezsiniz çünkü çoğunlukla yüzünün aldığı ifadeyi bilmezsiniz.

12) İrdeleme ve karar vermeyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) İrdeleme sözel simgeler yani konuşulan dilin kullanıldığı ve bazı kuralların uygulandığı bir düşünme biçimidir. b) Bu düşünmeyi diğerlerinden ayıran özellik, onun mantık kuralları uyarınca gerçekleşmesidir. c) İrdeleme, dil kullanılarak yapılan mantıklı bilişsel işlemlemedir. d) Mantıksal düşünmede iki temel çıkarım vardır: Tümevarım ve tümdengelim çıkarımları. e) Tümevarım çıkarımında çok sayıda görgül veriden (kanıttan) özel bir ifadeye varılır. Tümdengelim çıkarımında ise, bir özel ifade bir de genel durum veya koşul vardır.

13) Öfke ve saldırganlığın ortaya çıktığı problemlerin bir ayağı olan “düşünerek problem çözme” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlış bilgidir? a) Problem çözmenin olgun ve uygar insana yakışan şekli, bu işi düşünerek, akıl yürüterek, irdeleyerek yapmaktır. b) Düşünerek problem çözmede kullanılan yaklaşımlar kişiye göre değişim göstermez. c) Çünkü herkesin kendine özgü bir düşünme tarzı, deneyim ve alışkanlıkları vardır.

d) Bazı meslek gruplarında, yapılan iş problem çözmektir. e) Onlar için problemler doğanın gizleridir.

14) Öfke ve saldırganlığın ortaya çıktığı problemlerin bir ayağı olan “kuluçka dönemi” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlış bilgidir? a) Problem üzerinde çalışmaya devam edilir. b) Bu aşamada çözümü engellemekte olan düşünceler ortadan kalkabilir. c) Problemin çözümünde yararlanılabilecek yeni deneyimler elde edilebilir, yeni öğrenme deneyimleri oluşabilir. d) Bilinç dışının olduğu, algılamaların bilinç dışı işlemler olarak gerçekleştiği, her algılama ile USB'deki bilgilerin değiştiği, bellek izlerinin yeniden düzenlendiği, güncellendiği, bilgilerin anlamlandırıldığı, yorumlandığı, çıkarsamalar yapıldığı bilinmektedir. e) Bütün bu bilinç dışı işlemler problemin çözülmesini sağlayan düşünceleri oluşturabilir.

15) Öfke ve saldırganlığın ortaya çıktığı problemlerin bir ayağı olan “Aydınlanma ya da kavrayış dönemi” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlış bilgidir? a) Kuluçka devresinde bilinç dışında olup bitenler, henüz çözülememiş probleme açıklık getirebilir. b) Onun nasıl çözüleceği konusunda ipuçları sağlayabilir. c) Böylece aniden, tümüyle yeni bir fikir doğar. d) Bunun örnekleri kavrayarak öğrenmede görülür. e) Hepsi doğrudur.

16) Öfke ve saldırganlığın ortaya çıktığı problemlerin bir ayağı olan “değerlendirme” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlış bilgidir? a) Fikrin gerçekten problemi çözüp çözmediği, işe yarayıp yaramadığı test edilir. b) Fikir problemi her zaman çözer ve kişi yeniden başa döner. c) Bazen de fikir genel hatlarıyla çalışır. d) Bu durumda fikirde gerekli değişiklik ve düzenlemeler yapılır, ortaya çıkabilen ikincil problemler çözülür. e) Problem çözme becerisinde bireysel etkenler rol oynar.

17) Problem çözme becerisinde rol alan bireysel etkenlerden biri olan “güdülenme” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Problemi çözmek için, sürecin ilk aşamasında kişinin güdülenmiş olması gerekir. b) Ancak o zaman, kişi problemi tanımlama, çözüm için gerekli bilgileri toplama etkinliklerini sürdürebilir. c) Kuluçka aşamasında ise aşırı güdülenmiş olmak bir avantajdır. d) Bu dönemde hâlâ problemi çözmeye çalışmak, işe yaramadığı belli olan yaklaşımlarda ısrara ve bunların bir saplantı hâline gelmesine yol açar. e) Problem geçici olarak bir tarafa bırakıldığında çevredeki ipuçları, yeni deneyimler ve "kendiliğinden" meydana gelebilecek bilişsel değişiklikler çözüme katkıda bulunabilir.

18) Problem çözme becerisinde rol alan bireysel etkenlerden biri olan “kurulum” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Her kişinin alışageldiği problem çözme yaklaşımları olabilir. b) Kişi eski problemi de bu yaklaşımlar doğrultusunda ele alır. c) Buna kurulum denir.

d) Ancak kurulumlar, aynı zamanda, bireyin düşüncelerini belli doğrultuda yönlendirir. e) Bu yönlendirme o andaki problem için uygun olmayabilir.

19) Zekâda kalıtım ve çevrenin rolü ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Zekâda kalıtımın rol oynadığı bilinmektedir. b) Kalıtımın zekâ geriliğinde de etkisi vardır. c) Zekâyı çevre de etkilemektedir. d) Bunun en güçlü kanıtı, ayrı yetiştirilen tek yumurta ikizlerinin zekâları arasındaki benzerliğin %72'ye düşmesidir. e) Kültürel çevredeki zenginlik zekâyı olumsuz olarak etkiler.

20) Zekâda kalıtım ve çevrenin rolü ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Üstün zekâlı kişilerin büyük oranının profesyonellerin ve işadamlarının çocukları olduğu görülmektedir. b) Bu sonuçlar, kültürel dezavantajları gidermeye çalışmanın önemini ortaya koymaktadır. c) Zekâ geriliği de çevreden etkilenir. d) Doğum sırasında bebekte oluşan beyin hasarı veya annenin hamilelik sırasında bazı hastalıklar geçirmesi zekâ geriliğinin nedenleri arasındadır. e) Hepsi doğrudur.

ÜNİTE 18

1) Zekâyı ölçmek için kullanılan testler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bütün dünyada zekâyı ölçmede en yaygın olarak kullanılan testler D. Wechsler tarafından geliştirilmiştir. b) Bu testlerin okul öncesi, çocuk ve yetişkin formları vardır. c) Ülkemizde sadece Wechsler Çocuklar için Zekâ Ölçeği Geliştirilmiş Formu'nun (kısaca WISC-R) standardizasyonu yapılmıştır. d) WISC-R bu testi herkes tarafından uygulanabilir. e) Uygulamalar teke tek yapılmaktadır.

2) WISC-R testiyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) On alt testten oluşmaktadır. b) Bu alt testlerin bir bölümü sözel zekâyı, diğer bölümü performans zekâyı ölçmektedir. c) "Sözel Zekâ" Genel Bilgi, Benzerlikler, Aritmetik alt testinden hesaplanır. d) Yargılama alt testleri ile KSB'deki kısıtlı kapasiteyi ölçen Sayı Dizileri alt testinden hesaplanır. e) Yukarıdakilerin hepsi doğrudur.

3) WISC-R testiyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) WISC-R'dan alınan puanlar ve sözel tanımları standart puana dönüştürülerek bir bileşke hesaplanır. b) Bu bileşkeye Zekâ Bölümü (ZB; İngilizce kısaltması: IQ) denir. c) Bu puanlama sisteminde ortalama zekâ 100 ZB'ye karşılık getirilir.

d) Normal zekâ 50 ile 100 ZB arasındadır. e) İnsanların yaklaşık %50'sinin zekâ düzeyi bu aralığa düşer.

4) Aşağıdakilerden hangisi Piaget'nin Bilişsel Gelişim Kuramındaki zekâ türlerinin bölümlerinden değildir? a) Düşünce kuralları oluşturma b) Akıl yürütme c) Hipotetik düşünme d) Somut düşünme e) Genelleme

5) Aşağıdakilerden hangisi H. Gardner'ın Çoklu Zekâ Kuramının türlerinden biri değildir? a) Mantıksal-Matematiksel b) Sayısal-Dilsel c) Görsel-Mekânsal d) Müziksel-Ritmik Bedensel-Kinestetik e) Kişiye dönük, Kişiler arası (sosyal)

6) Aşağıdakilerden hangisi R. J. Sternberg’in zekâ türleri arasında sayılamaz? a) Alt bileşenler b) Yönetici süreçler c) Bilgi kazanım bileşenleri, performans bileşenleri d) Deneyimsel davranım e) Bağlamsal davranım

7) Aşağıdakilerden hangisi zekâ tanımları arasında sayılamaz? a) Düşünmede çeşitlilik b) Esneklik c) Hız d) Doğru çözüm bilindiğinde doğaçlama yapabilme yeteneği e) Yaratıcılık, geçerli bir sonuca ulaştıran hayal kurma yeteneği

8) Aşağıdakilerden hangisi zekâ tanımları arasında sayılamaz? a) Herhangi bir tahminde bulunabilme b) Çok aşamalı planlar yapabilme c) Zaman içinde kavram, kategori ve düşünceleri daha dakik ve düzenli hâle getirme d) Bir tartışmanın temelinde yatan mantığı fark etme e) Doğru olan yeni analojiler kurma, hoşa giden armoniler (uyumlar) yakalama

9) Kişini zekâsıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Bir kişi zekânın bileşenlerinden bir veya birkaçına daha yüksek derecede sahip olabilir. b) Kişinin örneğin sözel zekâsı daha yüksek olabilir; sözel malzemelerde çok daha üstün başarı sergileyebilir. c) Buna karşılık bazılarının görsel mekânsal becerileri daha üstündür. d) Bu beceriler görsel bir uyarıcı örüntüsündeki öğeleri düzenleme yeteneğini ve mekânda yön belirlemeyi (yönlenim yeteneği), iki ve üç boyutlu nesneleri zihinsel olarak döndürme ve bunların alacağı şekilleri imgeleme yeteneğini (görselleştirme) içerir. e) Hepsi

10) Goleman’ın duygusal zekâ kuramında aşağıdakilerden hangisi sayılamaz? a) Kendine ilişkin farkındalık b) Kendini kontrol edebilme c) Güdülenme d) Sempati e) Sosyal becerileri

11) Kişilikle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bireye özel olan, onun "biricik" olmasını sağlayan özellikler kümesidir. b) Bireyi diğerlerinden farklı kılan "ayırıcı" özellikler kümesidir. c) Fiziksel ve sosyal çevreyle etkileşiminde topluma özel bir tarzdır. d) Temel psikolojik süreçlerin tümünü etkileyebilir. e) Bu süreçler, duyumdan yüksek zihinsel süreçlere kadar tüm bilişsel süreçleri, dürtü ve güdüleri, duyguları ve ayrıca sosyal davranışları içerir.

12) Psikoanalitik Kurama göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Kişiliğin gelişimi üç psikoseksüel dönemde tamamlanır. b) Her dönemde idin haz arayan dürtüleri (psişik enerji) bedenin farklı bir kısmında toplanır. c) Birey de bedenin o bölümüyle ilgili etkinliklere odaklanır, o etkinliklerden haz alır. d) Belli bir psikoseksüel dönemde hoş olmayan, yüksek şiddette travmatik bir olayla karşılaşıldığında, bebek/çocuk o döneme saplanır. e) Yetişkinlikteki kişiliği, saplandığı dönemin özelliklerini gösterir.

13) Freud’un Psikoanalitik kuramında yaşamın ilk 18 ayı için aşağıdakilerden hangisinin söylenmesi yanlış olur? a) Haz bölgesi ağızdır. b) Emme, çiğneme ve ısırma gibi eylemler başlıca zevk kaynaklarıdır. c) Bu dönemi başarılı bir şekilde atlatamayan bireyin diğer insanlara verebilme, onlardan alabilme ve temel güven duygusu gibi olumlu kazanımları olur. d) Bebeklik döneminde bebeklerin gerilimlerini azaltan bu tür eylemlerin kısıtlanması (memeden erken kesme) ya da aşırı karşılanması (aşırı emzirme) bebeğin bu gereksinimlerini gerektiği gibi doyuramamasına neden olur. e) Bunun sonucunda da güvensizlik, gerginlik, pasif, aşırı yeme, sigara-alkol bağımlılığı, tırnak yeme gibi davranışlar ortaya çıkar.

14) Freud’un Psikoanalitik kuramında Fallik Dönem için aşağıdakilerden hangisinin söylenmesi yanlış olur? a) Fallik dönemde zevk kaynağı cinsel organdır. Aynı zamanda çocuğun kendi bedenini tanıdığı ve cinsel kimliğini fark ettiği dönemdir. b) Bu dönemde erkek çocuklarda Elektra, kız çocuklarda Oedipus karmaşası/ kompleksi yaşanır ve bunun başarı ile atlatılması gerekir. Oedipus ve Elektra karmaşası çocuğun karşı cinsten ebeveyne duyduğu yakınlık ve bu yakınlıktan dolayı aynı cins ebeveyni (yani kız ise annesi, erkek ise babası) tarafından cezalandırılacağı korkusudur. c) Çocuk ahlaki değerleri fallik dönemde kazanmaya başlar. Bu nedenle cinsellikle ilgili katı bir tutum takınılmamalıdır. Ayıplama, suçlama ve cezalandırma gibi yollara başvurulmamalıdır. d) Bu dönemi başarı ile atlatan çocuk cinsel kimliğini kazanacak ve cinsiyet rollerini öğrenmeye başlayacaktır.

e) Atlatamayan çocuk ise yoğun suçluluk duyguları, cinsel uyumsuzluklar yaşayan, aşırı kıskanç biri haline gelecektir.

15) Freud’un Psikoanalitik kuramında Gizil (Latens) Dönem için aşağıdakilerden hangisinin söylenmesi yanlış olur? a) Önceki dönemleri başarı ile atlatan çocuk bu dönemde cinsel rolünü edinmiş, egosunun denetim altına almış ve kişilik gelişimini tamamlamaya yönelmiştir. Yani bu dönem önceki dönemlerde kazanılan özelliklerin pekiştirildiği dönemdir. b) Cinsellik örtülüdür. Yani çocuk cinsellik üzerinde durmaz. Hemcinsleri ile oynar ve karşı cinsten hoşlanmaz. c) Dürtülerinin kontrolünü öğrenir. d) Artık ilgisi sosyal ve entelektüel beceriler edinme üzerinde yoğunlaşmıştır. e) Kendi cinsi ile ilgili toplumsal rolleri öğrenmeye başlar.

16) Freud’un Psikoanalitik kuramında Ergenlik Dönemi için aşağıdakilerden hangisinin söylenmesi yanlış olur? a) Genital Dönemde cinsel dürtülerde azalma görülür. b) Cinsel ilgi kendi bedeni ve ailesi dışındaki bireylere yönelir. Karşı cinse yakınlaşır. c) Bu dönem sonunda birey cinsel olgunluğa erişir. Kimliğini oluşturmuştur. d) Cinsellik dışında arkadaşlık, meslek edinme, evlilik gibi konulara ilgi duyar. e) Freud’a göre aile ile ilgili çözümlenmemiş çatışmalara genital dönemde yeniden gündeme gelebilir ve bu dönemde çözülmesi gerekir. Çözülmez ise birey olgun bir sevgi ilişkisine girerek yetişkin gibi bağımsız davranışlar sergilemekte güçlük yaşar.

17) Psikoanalitik kuramdaki “id” kavramı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) İd” , insanın doğuştan beri sahip olduğu tüm güdülerinin toplamıdır. b) İd, sürekli olarak isteklerine doyum arar. c) İd kişinin temel taşıdır. Doğuştan getirilir ve ruhsal enerjinin kaynağıdır. d) Aynı zamanda iç dürtülerin de kaynağıdır. e) Yani insanlarda bulunan iki içgüdü (libido ve saldırganlık) id’den kaynaklanır.

18) Psikoanalitik kuramdaki “süper ego” kavramı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Kişiliğin en son gelişen üçüncü sistemi “süper-ego” dur. b) Süper ego, geleneksel ve toplumsal değerlerin içsel temsilcisidir. c) Kişiliğin sosyal yönünü temsil etmektedir. d) Süper ego, çevre tarafından onaylanmış ölçütlere göre davranmak ister. e) Toplumsal yasakları içerir.

19) Kişiliğin şekillenmesindeki “aile etkisiyle” ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Kişiliğin şekillenmesinde başta anne ile baba ve varsa diğer aile üyelerinin büyük büyük etkisi vardır. b) Pekiştirme, ödüllendirme ve cezalandırma yoluyla davranışlara yön veren onlardır. Model alınan kişiler de onlardır. c) Çocuk ne yapması gerektiğini, onları gözleyerek öğrenir. d) Çabucak küsen çocuk, yetişkinliğinde de gösterebileceği bu davranışı olasılıkla, sık sık tartışan ve tartışmayı içlerinden birinin küsmesiyle sonuçlandıran aile yetişkinlerinden öğrenmiştir.

e) Hepsi

20) Kişiliğin şekillenmesindeki “bilişsel koşullarla” ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Kişiliğin şekillenmesinde bilginin nasıl işlemlendiği de önemlidir. b) Kişiye özel olan bilgi işlemleme biçimi sonuçta ortaya çıkan davranışı da belirler. c) Örneğin babası tarafından hatalı davranışları için sık sık azarlanan çocukta bir süre sonra bu azarlar daha da etkili bir hal alır. d) Çünkü çocuk bu uyarıma alışmıştır. e) Çocuk bunu babasının ilgisi olarak yorumlar ve azarlanmayı arar hale de gelebilir.

ÜNİTE 19

1) “Treytler” i (Kişilik Özelliklerini) açıklayan kuramla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Treytleri inceleyen kuramların başında I. Pavlov gelir. b) Eysenck'in yaptığı hesaplamalar, insanlardaki tüm kişilik özelliklerinin iki faktör altında toplandığını göstermiştir. c) Dengeli-dengesiz faktörü ile içe dönük-dışa dönük faktörü. d) Kişiliğin temel eksenlerini bu iki faktör oluşturmaktadır. e) Bu durumda ortaya dengeli-içe dönük, dengeli-dışa dönük, dengesiz-içe dönük ve dengesiz-dışa dönük gibi dört olası durum çıkmaktadır.

2) Kişilik özelliklerini belirleyen “Büyük Beş Kuramı” na göre kişilik treytlerinden hangisi aşağıdakilerden biri değildir? a) Deneyime açık olma b) Öz denetim/sorumluluk c) İçe dönüklük d) Yumuşak başlılık/uzlaşabilirlik e) Duygusal tutarlılık

3) Kişiliği ölçme araçlarından biri olan “envanterler” hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu ölçme araçlarını geliştiren bilim insanlarının, kişiliğin hangi treytlerden oluştuğu konusunda bir ön hazırlığı veya bir kuramı vardır. b) Envanterin maddelerinde bu treytlerle ilgili olaylar veya konular yer alır.

c) Maddeler cümle veya soru hâlinde olabilir. d) Birey cümlelerde yazılanlar açısından kendini değerlendirir veya oradaki soruları cevaplar. e) Verdiği yanıtlardan bireyin sosyal özellikleri belirlenir.

4) Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanterine (MMPI) göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Ülkemize standardizasyonu yapılmıştır. b) MMPI'ın amacı kişide psikiyatrik bozukluğun olup olmadığını ve hastalığın şiddetini belirlemektir. c) Bu nedenle, MMPI'daki maddeler psikiyatrik hastalık adları altında sınıflanmıştır. d) MMPI klinik psikologlar ve psikiyatrlar tarafından sıklıkla kullanılmaktadır. e) Hepsi doğrudur.

5) Projektif kişilik testleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Bu kişilik testlerinde, belirli bir nesne resmi oluşturan mürekkep lekeleri (Rorschach Mürekkep Lekesi Testi) veya yoruma açık olmayan resimler (Tematik Algı Testi) vardır. b) Kişiden mürekkep lekelerinin neye benzediğini söylemesi veya resimler hakkında öykü anlatması istenir. c) Görüntüler yoruma açık olduğundan, bireylerin bunları değerlendirirken kendilerini anlatacakları, bu sırada da bilinçaltındaki dürtü ve isteklerinin açığa çıkacağı düşünülür. d) Bu

testlerin

standardizasyonu

yoktur.

Onların

uygulanması

özellikle

değerlendirilmesi, bu konuda uzun bir eğitim almış uzmanlar tarafından yapılmaktadır. e) Bu kişilerin tercihen Psikoanalitik eğitimden geçmiş olması beklenmektedir.

6) Stresin dışsal etkenlerinden biri olan “travmaya neden olan olaylar” göz önüne alındığında aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bunlar günlük yaşamda rastlamadığımız, sıradışı olaylardır. b) Travmayı, büyük tehlikeler içeren olaylar yaratır. c) Bu türden olayların bir grubu deprem, sel, şiddetli fırtına gibi doğal afetlerdir. d) Travmaya neden olan olayların diğer grubu doğa tarafından oluşur. e) Terör olayları, görsel ve yazılı medyada izlediğimiz hunharca cinayetler de travma yaratan olaylardandır.

7) Kişilerin doğal afetlere veya insan eliyle yaratılan travma kaynağı olaylara verdiği tepkilerden “evre 1” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Olayın hemen ardından insanlar önce donup kalırlar. Sürmekte olan tehlikenin ve (varsa) yaralarının farkında değildirler. b) Kendilerinde değildirler. c) Ortalıkta amacı belli bir şekilde dolaşırlar. d) Bu sırada kendilerini tehlikeye attıklarını fark etmezler. e) Örneğin, bir araba kazasından sağ olarak kurtulan kişi olası bir benzin sızması ve yangını düşünmeden arabanın yanına gider ve oralarda dolaşır.

8) Kişilerin doğal afetlere veya insan eliyle yaratılan travma kaynağı olaylara verdiği tepkilerden “evre 2” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Kazadan kurtulan kişi bu evrede edilgen bir durumdadır. b) En temel etkinlikleri bile yapmayı akıl edemez. c) Fakat başka kişilerin söylediklerini yerine getirir.

d) Örneğin, bu evrede kişinin aklına, kazadan günler geçmiş olsa bile yiyecek bir şeyler hazırlamak gelmez. Biri bunu yapmasını söylerse bu komuta uyar. e) Hepsi söylenebilir.

9) Kişilerin doğal afetlere veya insan eliyle yaratılan travma kaynağı olaylara verdiği tepkilerden “evre 3” ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu evrede kazazede kaygı içindedir. b) Ancak dikkatini toplayabilir, bu yüzden herhangi bir işe başlayamaz. c) Çalışıyorsa işe gidemez. Durmadan herkese kazanın ayrıntılarını anlatır. d) Kazayı anımsatan nesneler onu huzursuz eder. e) Örneğin, bir araba kazasından sağ kurtulan kişi, yanına bir araba yaklaşınca çok huzursuz olur.

10) Kontrol edilebilir olaylarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Bazı olayların (ölüm gibi) kontrol edilmesi olanaksızdır. b) Bazı olaylar ise kontrol edilebilir. c) Olayları kontrol etmek veya onların kontrol edilebilir olduğunu düşünmek stresi artırır. d) Çünkü kontrol edebilmek, olayın oluşmasını engelleyebilmek anlamına gelir. e) Söz gelimi, işten çıkarılmayı birey kontrol edebilir.

11) Yordanamayan olaylarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Stres yaratıcı olayın olacağını önceden bilmemek, yani onu yordayabilmek, stresin şiddetini azaltır. b) Stres, yaratıcı olayın yordanabilmesi stresi azaltır; çünkü kişi yordadığı olaya kendini hazırlar.

c) Onun acı veren, üzen etkilerini azaltabilecek yollar bulur. d) Örneğin, çok sevilen, ancak çok yaşlı ve hasta olan bir yakının ölmesi şiddetli strese neden olmaz. e) Çünkü yaşı ve sağlık durumu göz önüne alındığında, bu çok sevilen yakının öleceği yordanabilir türden bir olaydır.

12) Bireyin sınırlarını zorlayan dış koşullarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Her insanın kendi yetenekleri, neleri yapıp neleri yapamayacağı hususunda bir öngörüsü vardır. b) Kişinin yeteneklerinin sınırları konusunda bir değerlendirmesi vardır. c) Kendilik değeri ve kendini gerçekleştirme yönündeki güdüleri, insanları başarılı olabilecekleri işlere girişmeye yönlendirir. d) Kişiyi yeteneklerinin sınırına iten ve başarıyı yüksek bir olasılık hâline getiren olaylar strese neden olur. e) Sınavlarda yeteneğin zorlanması, kişinin yetenek düzeyinin sınav için yeterli olmaması tehlikesi her zaman vardır.

13) Stresin günlük yaşama etkileri göz önüne alındığında aşağıdakilerden hangisini söylemek yanlış olur? a) Stres yaratan olaylar bedeni ve psikolojik yapıyı etkiler. b) Stres ayrıca olumsuz duygulara ve bilgi işlemleme bozukluklarına da yol açar. c) Hazırlık durumunda bedende ortaya çıkan olaylar, stres ve buna neden olan ivedilik durumuyla başa çıkılmasını sağlar.

d) Strese neden olan tehdit edici durum sona erdiğinde, ivedilik tepkileri de sona erer. e) Yukarıdakilerin hepsi doğrudur.

14) Stres yaratıcı durumda vücudun verdiği tepkilerle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Hipotalamus sempatik sinir sistemini uyardığında salgı bezleri ve çizgili kaslara sinir akımları gider. b) Böbrek üstü bezinin iç kısmı uyarılır. c) Bu uyarım sonucunda iki hormon (adrenalin, noradrenalin) salgılanır. d) Bu etkinlikler organ ve kasları etkiler. e) Daha fazla enerji açığa çıkar.

15) Stres yaratıcı durumda vücudun verdiği tepkilerden hangisi aşağıdakiler arasında sayılamaz? a) Karaciğerden glikoz açığa çıkar, yağ ve proteinler şekere dönüşür. b) Böylece metabolizma yavaşlar. c) Kalp atım hızı artar. d) Tansiyon yükselir, solunum hızlanır. e) Göz bebekleri genişler.

16) Stresin yaratığı etkilerle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisini söylemek yanlış olur? a) Stresin en erken işareti ağzın kurumasıdır. b) Daha fazla kan beden uzuvlarını hareket ettiren çizgili kaslara ve her türlü işlevden sorumlu olan beyne yönlendirilir.

c) Endorfinler salgılanır. Bu maddeler acı-ağrı duyumunu baskılar. d) Yüzeydeki kan damarları genişler. e) Böylece, olası yaralanma durumunda kanama azalır.

17) Stresin yaratığı etkilerle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisini söylemek yanlış olur? a) Dalak daha fazla akyuvarı serbest bırakır. b) Bu da dokulara daha fazla oksijen taşınmasını sağlar. c) Kemik iliği daha fazla akyuvar üretir. d) Bu ise bedeni enfeksiyonla savaşmaya hazırlar. e) Hipotalamus, hemen altında bulunan hipofizi uyarır.

18) Stresin yaratığı etkilerle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisini söylemek yanlış olur? a) Hipotalamusun etkisi altında, hipofizden stres hormonu (adreno-kortiko-tropik hormon, kısaca, ACTH) salgılanır. b) ACTH'ye stres hormonu denmesinin nedeni, kişideki stres düzeyinin güvenilir göstergesi olmasıdır. c) ACTH böbrek üstü bezinin iç kısmını uyarır ve onun hormonlarının (örneğin kortizol) salgılamasını sağlar. d) Bu hormonlar kandaki glikoz ve minerallerin düzeyini düzenler; ivedilik durumuyla başa çıkılmasını sağlar. e) Otuz kadar başka hormonun salgılanmasını sağlar; organ ve kasları etkiler.

19) Psikosomatik hastalıklarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu hastalıklara psikosomatik denmesinin nedeni, bedensel rahatsızlıklara, psikolojik (duygusal, bilişsel) etkenlerin yol açmasıdır. b) Psikosomatik hastalıklar fiziksel nedenlerle ortaya çıkanlardan oldukça farklıdır. c) Yunancada ruh anlamına gelen "psyche" ile beden anlamına gelen "soma" kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur. d) Çocuklar da ve genç kızlarda görülme olasılığı yüksektir. e) Üzüntüyü dışa vuramama ve duygularını içine atma durumunda kişinin psikolojik olarak vücudunda ağrılar hissetmesi gibi belirtileri vardır.

20) Aşağıdakilerden hangisi psikosomatik hastalıklar arasında sayılamaz? a) Ülser (basitçe, midede yara) b) Astım (basitçe, nefes darlığı) c) Yüksek tansiyon d) Kolit (kalın bağırsak iltihaplanması) e) Hepsi sayılabilir.

ÜNİTE 20

1) Aşağıdakilerden hangisi stresin bağışıklık sistemi üzerindeki etkileri arasında sayılamaz? a) Bağışıklık sistemi vücudu hastalıklardan ve bunlara neden olan mikroorganizmalardan korur. b) Uzun süren stres, bağışıklık sistemini de olumlu olarak etkiler. c) Stres durumunda bu sistem gereği gibi işlevde bulunamaz. d) Kişi hastalıklara daha açık hâle gelir. e) Örneğin, kişi daha sık soğuk algınlığı geçirir.

2) Stresin “kaygı” boyutu göz önüne alındığında aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Adına "travma sonrası stres bozukluğu" denen psikiyatrik bozuklukta kişi diğer insanlara yabancılaşır. b) Daha önce ilgisini çeken etkinlikler artık onu ilgilendirmez. c) Kendini çok dinamik hisseder. d) Uyanıkken sürekli olarak bu bozukluğa yol açan olayı veya uyarıcıları hatırlar. Rüyasında da sürekli bu olayla ilişkili şeyler görür. e) Uyku bozuklukları ortaya çıkar.

3) Stresin “kaygı” boyutu göz önüne alındığında aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Yüksek kaygı ve travma sonrası stres bozukluğu olan kişilerden bazıları, sıkıntılarından kurtulmak için psikoaktif maddeleri kötüye kullanmaya başlarlar, b) Saldırganlık ve şiddete başvururlar, kişiler arası ilişkileri bozulur. c) Özellikle öğrenim görmekte olan kişiler için önemli bir stres kaynağı sınavlardır.

d) Kalbin hızlı hızlı atması, solunumun hızlanması, nefes tıkanıklığı, boğulacakmış gibi hissetmek, göğüs ağrısı gibi sonuçlar görülebilir. e) Hepsi söylenebilir.

4) Stresin sebep olduğu öfke ve saldırganlık ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Engellenme öfke ve saldırganlığa yol açar. b) Engellenen yetişkinlerde açık öfke ve saldırganlık, yerini sükûnete bırakır. c) Bu kişilerde saldırganlığın yer değiştirdiği gözlemlenir. d) Engellenmeyle ilgisi olmayan bir kişi veya nesneye yönlendirildiği de görülebilir. e) İş yerinde yöneticiye kızan erkek hırsını karısından, kocasına kızan eş hırsını çocuğundan, annesine kızan çocuk da hırsını evdeki kediden veya odasındaki iskemleden alabilir.

5) Stresin sebep olduğu kayıtsızlık ve depresyon ile ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Saldırganlığın diğer ucunda kayıtsızlık vardır. b) Birey diğerlerine ve olaylara kayıtsızlaşır. c) Stres daha da devam ederse bir psikiyatrik rahatsızlık olan çökkünlük (depresyon) ortaya çıkar. d) Stresin süreğen hâle gelmesi, kişinin çabalarının yeterli olduğunu gösterir. e) Bu durumun adı öğrenilmiş çaresizliktir.

6) Stresin bilişsel süreçteki etkileriyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Süreğen stres, bilgi işleme süreçlerini dolaylı olarak etkiler. b) Ancak bu süreçlerin bozulmasının bir diğer nedeni, kişinin aklını sürekli olarak stres durumunun meşgul etmesidir. c) Dikkati toplamak zorlaşır, sistemli düşünülemez. d) Bütün bu nedenlerle, özellikle karmaşık görevlerdeki başarı düşer. e) Sınav kaygısı böyle bir durumdur. Sınav kaygısı olan kişiler sınav sırasında yetersiz oldukları ve başarısız olacakları endişesi duyarlar.

7) Bireylerin stres yaratıcı durumları ortadan kaldırmak, için bulunduğu girişimlerden biri olan “probleme odaklı başa çıkma” ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Bu yaklaşımda problem tanımlanır. b) Olası çözüm yolları belirlenir. c) Her birinin getirileri ve riskleri değerlendirilir. d) Bunlardan biri seçilir, gerekli adımlar atılır. e) Hepsi

8) Bireylerin stres yaratıcı durumları ortadan kaldırmak, için bulunduğu girişimlerden biri olan “bilişsel stratejiler” ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Bilişsel stratejiler durumun yeniden değerlendirilmesini içerir. b) Bu stratejiler kesinlikle kişinin kendisini aldatması temeline dayanmalıdır. c) Bilişsel stratejiler stres yaratıcı durumun yol açtığı duyguların farkına varılmasını sağlamalıdır.

d) Duygular irdelenmeli, yol açtığı olumsuz sonuçlar değerlendirilmeli, e) Yerlerine mümkünse başka duygular getirilmelidir.

9) Bireylerin stres yaratıcı durumları ortadan kaldırmak, için bulunduğu girişimlerden biri olan “destek grupları” ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Bu destek akranlarda, arkadaşlarda, aile üyelerinde aranabilir. b) Ancak yakınların desteği, bazı tür sorunlarda (ağır hastalıklar, uzun ve zahmetli tedavi gerektiren hastalıklar, süreğen hastalıklar) yetersiz kalabilir. c) Bu gibi durumlarda, konuyu bilen profesyonellerin veya aynı sorunu yaşayan kişilerin oluşturduğu destek gruplarının (örneğin otistik çocuklar, diyabetli çocuklar, madde bağımlıları, Alzheimer hastaları için olanlar) desteğini aramak daha uygun olacaktır. d) Yine de, bu gibi kişi veya kurumlardan sağlanan yapıcı destek, sorunun sürekli olarak düşünülmesini engellemez. e) Bu da olumsuz durumu sürekli düşünmenin yol açtığı kaygı ve çökkünlüğü ortadan kaldırır.

10) Savunma mekanizmalarıyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Savunma mekanizmaları stres yaratıcı durumu değiştirir. b) Problemi çözmez. c) Başa çıkma stratejilerindeki gibi, akılcı ve çözüme yönelik yaklaşımları içermez. d) Savunma mekanizmaları kişinin problemi algılama biçimini değiştirir. e) Bu algılama biçimi ise temelde kişinin kendisini aldatmasını içerir.

11) Savunma mekanizmalarından biri olan ”bastırma” için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Freud'a göre bastırma çok ender olarak başarılıdır. b) Bastırılanlar kendini kaygı olarak gösterir. c) Kişi bu kaygının nedenini bilir ve kaygılı olduğunun farkında değildir. d) Kaygısını azaltmak için de başkaca savunma mekanizmalarına başvurur. e) Savunma mekanizması olarak bastırmayı kullanan kişilerin hastalıklara daha yatkın oldukları, bu gibi kişilerde kalp hastalıklarına, kansere daha sık rastlandığı belirtilmektedir.

12) Aşağıdakilerden hangisi “bastırma” mekanizması içinde sayılabilir? a) Ürkütücü nesne ve olaylar b) Acı veren, utanç duyulan anılar c) Suçluluk duyguları, d) Kişinin kendisiyle ilgili değersizlik düşünceleri e) Hepsi

13) Savunma mekanizmalarından biri olan ”gerileme” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bireyin yaşına uygun davranışlarla güdüleri doyuramadığı veya doyurmakta zorlandığı durumlarda yaşının gerisinde ve bazen çocukta davranışlar göstererek doyum sağlama eğilimine gerileme denir. b) Çocuk bağımsızdır, başkalarının desteğine ihtiyaç duymaz. c) Stres altında gerileme gösteren birey işte bu desteği istemekte birilerinin kendisi için sorunları çözmesini beklemektedir.

d) Yeni kardeşi olan çocuğun tekrar emeklemeye başlaması, parmağını emmesi, altını ıslatması, gerileme türü bir davranıştır. e) Gerileme sadece çocuklarda değil, yetişkinlerde de görülür.

14) Savunma mekanizmalarından biri olan ”mantığa bürüme” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Mantığa bürüme, mantıklı olmak demek değildir. b) Bu savunma mekanizmasında yapılan, mantıklı veya kabul edilebilir mazeretler bulmak, böylece de mantıklı hareket ediyormuş gibi görünmektir. c) Mantığa bürüme bir yandan düş kırıklığını önler ("Ben onu zaten istemiyordum."), bir yandan da davranışlarımız için kabul edilebilir açıklamalar sağlar. d) İyi neden yerine gerçek neden arayışı içinde, kişi mazeretler uydurur. e) Bunlar

çoğunlukla kabul edilebilir

mazeretlerdir, ancak öyküyü bütünüyle

anlatmamaktadır.

15) Savunma mekanizmalarından biri olan ”yansıtma” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Yansıtma tam anlamıyla bireyin kendi olumlu davranışlarını başkalarında görmesidir. b) Saldırgan eğilimli birinin diğer insanları saldırganlıkla suçlaması örnek olarak verilebilir. c) Kişinin tehdit olarak algıladığı kendi dürtü, duygu ve düşüncelerini diğerlerine atfetmesidir. d) Örneğin, bir arkadaşına düşmanca hisler besleyen kişi, o arkadaşının kendisine düşmanca hisler beslediğini söyler. e) Böylece de kendi düşmanca tavırları için bir mazeret bulmuş olur.

16) Savunma mekanizmalarından biri olan ” entelektüelleştirme” için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Sorun soyut ve entelektüel düzeyde ele alınır. b) Böyle yaparak sorun insansı duygu ve düşüncelerin dışına çıkarılır, kaygı ortadan kalkar. c) Örneğin, kişi çok sevdiği yakının ölümüne neden olan hastalığın fizyolojik ve biyokimyasal temelleri konusunda ayrıntılı açıklamalara girer. d) Geleneksel bir ailenin ahlaki kurallar uyarınca yetiştirilen oğlu, ahlaki olmayan yollardan edindiği servetini, ekonomik kuramlar, insanlık konusundaki felsefi tartışmalar ve sosyal adalet konusundaki fikirlerle açıklamaya çalışır. e) Hepsi doğrudur.

17) Savunma mekanizmalarından biri olan ”reddetme” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu savunma mekanizması, gerçeklerin reddedilmesini içerir. b) Örneğin, kişi, ölüm döşeğindeki annesinin öleceği fikrini reddeder. Böylece, ölüm gerçeğinin onda yaratacağı acıyı uzakta tutar. Onun hasta olmadığına, hatta numara yaptığına inanır. c) Bu mekanizmayı kullanan kişiler, her tür eleştiriyi kabul eder, başkalarının ona öfke duyduğunu algılar ve ona göre davranır. d) Örneğin, evlenmeyi düşündüğü kişinin bir başkasıyla ilişkisi olduğunu gösteren ipuçlarını yok sayar. e) Reddetme eğilimi insanda yaşam boyu sürer ve kaygı oluşturan durumlarda geçici olarak kullanılır.

18) Savunma mekanizmalarından biri olan ”özdeşim kurma” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Kişi kendisinde olmasını istediği özellikleri (başarı, dış görünüş vb.), bunlara sahip kişilerle özdeşim kurarak sağlamaya çalışır. b) Özdeşim yoluyla, onlardaki özellikleri üstlenir ve paylaşır. c) Özdeşim kurma bir savunma mekanizması sayılamaz. d) Bu, sosyalleşmedeki model almadan farklıdır. e) Çocuklukta başlayan özdeşleşme süreci gençlik çağının sonunda tamamlanır.

19) Savunma mekanizmalarından biri olan ”yer değiştirme” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu savunma mekanizması kaygıyı azaltırken tehdit edici dürtünün bir ölçüde doyuma ulaşmasını sağlar. b) Freud'a göre en yapıcı savunma mekanizması budur. c) Kişi dürtülerini değiştiremez ama onun hedefini değiştirebilir. d) Saldırganlık duyguları doğrudan doyuma ulaştırılabilir. e) Ama kişi bunu örneğin saldırganlık içeren sporlarda (boks, buz hokeyi) doyuma ulaştırılabilir.

20) Savunma mekanizmalarından biri olan ”yüceltme” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Telafi, engellenen ve doyurulamayan istek ve davranışların yarattığı tedirginliğin, onların yerine geçebilecek diğer istek ve davranışlarda giderme biçiminde işleyen bir mekanizmadır.

b) Yüceltme mekanizmasında, ilkel nitelikteki eğilim ve istekler doğal amaçlarından çevrilerek, toplumca beğenilen etkinliklere dönüştürülürler. c) Gerçekte bu terim spesifik bir mekanizmayı tanımlamaz. d) Yüceltme mekanizmasında özgün dürtü ortadan kalkar; çünkü kendisine ait enerji başka bir amaçla kullanılır. e) Hepsi söylenebilir.

ÜNİTE 21

1) Aşağıdakilerden hangisi ruh sağlığının genel ölçütleri arasında sayılamaz? a) Gerçeklik algısı b) Davranış kontrolü c) Kendilik-değeri ve kendine güven d) Toplumla uyumsuz davranışlar e) Bağımsız hareket edebilme

2) Ruh sağlığının genel ölçütlerinden biri olan “topluma uyum” la ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) İnsan sosyal bir canlıdır. Medeniyet ve kültür insanların ortak yaşamı içinde oluşur. b) İnsan sağlığı başkalarıyla yapıcı, uyumlu, duygu içeren ilişkiler içinde olmayla doğrudan bağlantılıdır. c) Ön yargı ve ayrımcılık sosyal davranışlara olumlu etki yapar. d) Başkalarıyla uyumlu ilişki kurmada, onların duygu ve düşüncelerini anlamak; yani empati önemlidir. e) Ruhsal hastalık durumlarında topluma uyum zedelenir.

3) Bireyin sağlıklı ve mutlu yaşamasının yollarından biri olan hobilerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Tüm hobilerde ortak özellik kişilerin bunları yapmaktan zevk alması, etkinliğin onu eğlendirmesidir. b) Hemen her etkinlik hobiye konu olabilir. c) Sık rastlanan hobiler arasında maket yapma, bulmaca çözme, balık tutma sayılabilir.

d) Aynı hobiye sahip kişiler bir araya gelip kulüpler ve dernekler de kurabilmektedir. e) Hepsi doğrudur.

4) Normal dışı davranışlarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisini söylemek yanlış olur? a) Neyin normal, neyin normal dışı olduğu toplumdan topluma ve bir toplum içinde farklı zamanlara ve farklı ortamlara göre değişir. b) Bazı toplumlarda, gerçekte var olmayan konuşmaları işitmek veya olmayan şeyleri görmek olağan kabul edilmektedir. c) Batı toplumlarında bu gibi davranışlar ruhsal bozukluğun işaretidir. d) Bir toplum içinde belirli davranışların belirli ortamlarda yapılması normlara uygundur. e) Normal dışı olanın bir tanımı da sosyal normlara dayanır.

5) Normal dışı davranışlarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisini söylemek yanlış olur? a) Normal dışı olan ruhsal bozukluklara tanı koyma ve onları tedavi etme, diğer bütün hastalıklarda olduğu gibi, tercihen psikoloji uzmanının görevidir. b) Tanı koymada bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de "Zihinsel Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı" (kısaca DSM-IV-TR) kullanılır. c) Psikiyatr gerekirse ayrıca "Hastalıkların Uluslararası Sınıflamasını (kısaca ICD-10) da kullanır. d) Bu tıp uzmanı, hastanın kendisinden veya yakınlarından, başvuruya neden olan sorunları öğrenir, DSM-IV-TR'de tanımlanmış olan ölçütlere ilişkin konularda bilgi toplar. e) Söz konusu ölçütler karşılandığı takdirde, hastaya tanıyı koyar.

6) Belirtilerin ruhsal bozukluk sayılabilmesi için aşağıdakilerin hangisi olmalıdır? a) Hastalıkla ilgili ölçüt özellikler bütünüyle gerçekleşmelidir. b) Hastalığın süreleri ile ilgili ölçütler gerçekleşmelidir. c) Hastalık bir tıbbi hastalığın veya madde bağımlılığının sonucu olmamalıdır. d) Ruhsal bozukluk toplumsal, mesleki ve diğer önemli alanlardaki işlevselliği etkileyen boyutta olmalıdır. e) Yukarıdakilerin hepsi olmalıdır.

7) Duygudurum bozukluklarından biri olan “mani” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu hastalar, taşkınlık olarak nitelendirilemeyecek boyutlarda duygulanım ve etkinlik içindedir. b) Etkinlikleri (çalışma, konuşma, dans etme, şarkı söyleme vb.) normal insan gücünün üstünde bir enerjiyle gerçekleştirirler. c) Kendilerini çok değerli görürler, sınırsız umut ve planları vardır ancak bunları genellikle gerçekleştiremezler. d) Dikkatleri kolayca dağılır. Kendilerine güvenleri arttıkça, başkalarına karşı saldırgan olabilirler, can ve mala yönelik tehlikeli davranışlarda bulunabilirler. e) Taşkınlık belirtileri hasta tükenene kadar devam eder.

8) Kaygı bozukluklarıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Kaygı, nedeni bilinmeyen korkudur. b) Bazen de korkunun nesnesi bellidir ama hissedilen korku durumla orantısız ve uygunsuzdur. c) Her gün birçok olay ve etkinlik hakkında yüksek kaygı duyar.

d) Belirli nesne ve olay için duyulan, mantıklı korkular duyar. e) Çok kötü bir şeyin olacağı beklentisini yaşar.

9) Obsesif Kompülsif Bozukluk belirtileriyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Pislik veya mikrop bulaşmasından korkma b) Başkasına zarar vermekten korkma c) Hata yapmaktan korkmama d) Rezil olmaktan veya sosyal açıdan kabul edilemez bir şekilde davranmaktan korkma e) Düzen, simetri, kusursuzluk ihtiyacı

10) Cinsel bozukluk belirtileriyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Cinsel bozukluklar cinsel işlevin olağan fiziksel tepkilerinin kalıcı ve tekrarlayıcı bir şekilde bozulmasını içerir. b) Bu bozukluklar cinsel istekte azalma, uyarılma bozukluğu, cinsel gerilimin boşaltılmasında bozukluk ve cinsel ağrı bozukluklarını içerir. c) Cinsel işlev bozukluklarının hem bedensel (organik) hem de psikolojik nedenleri vardır. d) Sorunun ortaya çıkmasında psikolojik ve organik(bedensel) nedenler birbirinden bağımsızdır. e) Ayrıca sorun bedensel ya da ilaç kullanımı gibi çeşitli organik nedenlerle ortaya çıksa bile, bir süre sonra psikolojik etkenler de tabloya eklenebilmekte ve durumu daha da içinden çıkılamaz hale getirebilmektedir.

11) Uyku bozukluğunun nedenleri arasında aşağıdakilerden hangisi sayılamaz? a) Duygusal problemler b) Sosyal ilişkilerdeki uyum c) Günlük yaşamda başa gelen sıkıntılı durumlar d) İş yerinde, evde veya okuldaki stres ortamı e) Akşamları fazla miktarda tüketilen çay ve kahve

12) Aşağıdakilerden hangisi uyku bozukluğu türleri arasında sayılamaz? a) İnsomnia: Uykuya dalmakta veya uykuyu sürdürmede güçlük b) Hipersomnia: Aşırı uykululuk; gündüz uyuma, geceleri uyku süresinin uzaması c) Uyku Apnesi: Uykuda solunum bozukluğu d) Uykuda korkutucu rüyalar görme (kâbus), uykuda gezme (uyurgezerlik) e) Hepsi sayılabilir.

13) Kişilik bozukluklarıyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Kişilik bozukluğu genellikle çocukluk döneminde başlar ve yaşam boyunca sürer. b) Bu bozukluklar, kişinin kendisi hakkındaki algı ve düşüncelerinde kendini gösterir. c) Esnek ve uyumsal olmayan özellikler kişiyi zorlar, d) Diğer insanlarla çatışmasına yol açar. e) Kişilik bozukluğu olanlarda stresle başa çıkma ve problem çözme davranışları uyumsuz ve uygunsuzdur.

14) Aşağıdakilerden hangisi kişilik bozukluğunun belirtileri arasında sayılamaz? a) Kendisinin çok önemli olduğunu düşünme b) Sınırsız başarı, güç, zekâ, güzellik ve kusursuz sevgi düşleri üzerinde kafa yorma

c) Sürekli dikkat çekmeye çabalama d) Başkalarının kendisine hayran olmasından rahatsız olma e) Büyük başarılar hayal etme

15) Aşağıdakilerden hangisi kişilik bozukluğunun belirtileri arasında sayılamaz? a) Gündelik yaşamda çok büyük ölçüde başkalarına bağımlı olma b) Bağımsız olarak seçim yapabilme c) Karar verememe d) Yalnız kalmaya dayanamama e) Diğerleri tarafından reddedilme, eleştirilme, beğenilmeme, dışlanma

16) Aşağıdakilerden hangisi kişilik bozukluğunun belirtileri arasında sayılamaz? a) Sevilmeme gibi korkular nedeniyle başkalarıyla ilişkiye geçmekten çekinme b) Yasalara uygun davranma c) Dürüst olmayan tutumlar d) Yalan söyleme e) Dürtüsellik, sinirlilik ve saldırganlık

17) Ruhsal rahatsızlıklardan biri olan ”şizofreni” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Şizofreni, bireyi çok yönlü olarak etkileyen ağır bir hastalıktır. b) Düşünme biçimini etkiler. c) Düşünceler düzenli, kurulan çağrışımlar tutarlıdır. d) Bozukluk düşüncenin kapsamını da etkiler.

e) Hastanın gerçekle ilgisi olmayan yanlış inanç ve düşünceleri (örneğin, başkalarının kendisini izlediği, ona zarar vermek istediği) vardır.

18)

Ruhsal rahatsızlıklardan biri olan ”şizofreni” için aşağıdakilerden hangisi

söylenemez? a) Algılamayı etkiler. b) Hastanın dışsal uyarıcısı olmayan algıları vardır. c) Örneğin sesler işitir, nesneler görür. Bunlara varsanı (halüsinasyon) denir. d) Diğer belirtiler arasında acayip motor davranışlar (örneğin bir pozisyonda donup kalma), duygusal donukluk, öngörü eksikliği, içine kapanma ve sosyal ilişkilerin ortadan kalkması vardır. e) Yukarıdaki belirtilerin tümü bir arada görülür; şizofreninin 10'u aşkın alt tipi vardır.

19) Ruhsal rahatsızlıklardan biri olan ”şizofreni” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Her alt tipteki belirti örüntüsü aynıdır. b) Örneğin sanrı ve varsanılar paranoid şizofreninin özellikleri arasındadır. c) Düşünme ve konuşma bozukluğu ile donuk ya da uygunsuz duygulanım görülür. d) Bu durum düzensiz tipteki (dezorganize tip) şizofreninin özelliklerindendir. e) Ancak tüm şizofreni türlerinde dikkat, algılama, bellek ve yönetici işlevler gibi bilişsel işlevlerde bozukluk vardır.

20) Ruhsal rahatsızlıkların tedavisiyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Ruhsal hastalıkların öncelikli tedavisinde (terapi) ilaç kullanılır ve ilaçları tip doktoru verir.

b) Ruhsal bozukluklarda psikolojik destek de uygulanır. c) Bu desteği klinik psikologlar ve bu konularda eğitim almış olan psikiyatrlar uygularlar. d) DSM-IV-TR'de hastalıklar büyük çapta psikolojik (bilişsel, duygusal) ve sosyokültürel ölçütlerle tanımlanır. e) Hepsi doğrudur.

ÜNİTE 22

1) Öğrenme kuramları ve suç ilişkisi göz önüne alındığında aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Öğrenme kuramları genel olarak şiddet ve suç davranışlarının da diğer davranışların öğrenildiği gibi öğrenildiğini ortaya koymaktadırlar. b) Öğrenme kuramlarının ortak yanı bireylerin suç ve şiddete yönelmelerinin nedenini içsel etkenlerle açıklamalarıdır. c) Çocuklar yetiştirilme koşullarına göre anneleri, aileleri, arkadaşları, yaşadıkları çevre ve toplum vasıtasıyla çeşitli davranışları edinirler. Psikanaliz yaklaşımından farklı olarak insanlar doğuştan gelen içgüdüsel agresif dürtülerle suç ve şiddete yönelmezler. d) Yanlış öğrenmeler veya öğrenememeler neticesinde suç davranışı ortaya çıkar. e) Bu durumda kritik öneme sahip olan, öğrenme ortamını oluşturan çevredir.

2) Öğrenme kuramları ve suç ilişkisi göz önüne alındığında aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Çocuklar ebeveynlerinin uyarı ve cezalarıyla yasak olan ve olmayan ayrımını çok küçük yaştan itibaren öğrenmeye başlarlar. b) Klasik koşullanma kuramına göre çocuk yasak olan bir eylemi gerçekleştirdiğinde ebeveynin kendisine rahatsızlık veren bir tutumu veya davranışı ile karşılaşır. c) Yasaklar; örneğin başkalarının eşyalarını izinsiz almamak, eşyalara veya başka kişilere zarar vermemek vb. davranışlardan uzak kalmak da ebeveynin müdahalesi ile öğrenilir. d) Eğer sosyalizasyon sürecinde ebeveyn ve aile çevresi, çocuğun doğru ve yanlışı edimsel şartlanma yoluyla öğrenmesini sağlamazlarsa çocuk yasak davranışlardan uzak kalmayı sağlayacak rahatsızlık duygusunu yaşamaz.

e) Yasaktan uzak durmak öğrenilmediğinde, ileride yasada suç olan davranışlar içine girilmesi söz konusu olabilecektir.

3) Skinner’in operant (edimsel) koşullanma kuramına göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Klasik koşullanma kuramında organizma, eyleminin sonucunda meydana gelen değişikliğe göre söz konusu eylemi tekrarlar veya tekrarlamaz. b) Yani öğrenme eylemin sonuçlarına bağlıdır. c) Bu kuramda, eylemin sonucunda kişi bir kazanca ulaşıyorsa (ödül) pozitif pekiştirmeden, sıkıntılı bir durumdan kurtuluyorsa negatif pekiştirmeden, bir zarara uğruyorsa cezadan söz ederiz. d) Eğer kişi suç eylemi sonucunda bir kazanca ulaşıyorsa büyük olasılıkla bu eylemi tekrar edecektir. e) Dolayısıyla suçun gerçekleşmesi, sonucunda kişinin ne yaşadığına bağlıdır diyebiliriz.

4) Skinner’in operant (edimsel) koşullanma kuramına göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Örneğin hırsızlık suçlarında somut sonuç maddi kazançtır (pozitif pekiştirme/ödül). b) Kişi kazanca ulaştığı sürece bu davranış tekrar eder. c) Aynı zamanda çalma davranışı kişiyi yoksulluk nedeniyle yaşamakta olduğu sıkıntılardan kurtarıyorsa (açlık, kötü barınma koşulları, ilişki sorunları vb.) negatif pekiştirme ile çalma davranışı yine tekrar edecektir. d) Genç suçluluğunda, maddi kazançtan daha sıklıkla akran grubunda kabul görme, cesaretiyle hayranlık uyandırma vb. ödül olarak algılanabilir. e) Yani ödül veya cezaların mutlaka maddi olması gerekmez.

5) Klasik ve edimsel koşullanma söz konusu olduğunda aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Ortak özellik, kişinin doğrudan, bizzat yaşadığı tecrübeler vasıtasıyla öğrenmenin gerçekleşmektedir. b) Bandura’nın sosyal öğrenme kuramına göre ise insanlar doğrudan tecrübe etmeseler de başkalarını gözlemleyerek model alma yoluyla onların ödüllendirilen davranışlarını tekrarlamayı öğrenirler. c) Cezalandırılan davranışları tekrarlarlar. d) Suç eylemlerine karışan kişilerin cezasız kaldıklarını görmek, çeşitli kazançlar elde ettiklerini gözlemlemek de bazı kişileri suç davranışlarına yöneltebilmektedir. e) Aynı

şekilde

cezalar

kişilerin

yasa

dışı

davranışlardan

sakınmalarını

sağlayabilmektedir.

6) Hans Eysenck’in Suç Kuramıyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Hans Eysenck’in biyopsikososyal suç kuramının, psikoloji alanında suça ilişkin en kapsamlı açıklamayı sunduğu ifade edilmiştir. b) Üç faktörlü kişilik kuramını geliştirmiş; kuramını öğrenme kuramları ile entegre ederek suç davranışlarının ortaya çıkışını açıklamıştır. c) Kişiliği oluşturan faktörleri de genetik yapımızdan kaynaklanan sinir sistemimizdeki farklılıklara bağlı olarak değerlendirmektedir. d) Eysenck, bazı insanların fizyolojileri nedeniyle suça daha yatkın olduklarını ileri sürer. e) Eğer suç yatkınlığı olan bir kişi, yetişme ortamında suçtan sakınmayı öğrenebilirse yaşamında yasadışı ve şiddet içeren eylemlere yönelmesi söz konusu olacaktır.

7) Hans Eysenck’in Suç Kuramıyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Eysenck kişiliği biyolojik temelli beş temel özellik ile açıklamaktadır. b) Bu üç özelliği ölçmede kendi geliştirdiği bu üç faktör her biri birer eksen üzerinde yer almaktadır. c) Bu

faktörler,

içedönüklük-dışadönüklük,

nevrotisizm

(duygusal

dengelilik-

dengesizlik), ve psikotisizmdir. d) Bu üç faktörü ölçmede Eysenck Kişilik Envanteri’ni (EPQ) kullanmaktadır. e) Her birimiz Eysenck’e göre bu üç eksen üzerinde bir yere yerleştirilebiliriz.

8) Hans Eysenck’in Suç Kuramıyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Eysenck’e göre her bir eksende nerede durduğumuz beynimizin işleyişindeki, genetik özelliklerimizden kaynaklanan farklılıkların sonucudur. b) İnsanların az bir kısmı nevrotisizm ve dışadönüklük-içedönüklük eksenlerinin ortalarına yakın bir bölümde yer alabilirler. c) Kimi insanlar bu eksenlerin uçlarına yakındırlar. d) İçedönüklük ucuna yakın olan kişilere fazla gelecek her türlü uyaran (ses, hareket, kalabalık, renk, vb.) dışadönüklük ucuna yakın kişilerde yeterince fizyolojik uyarım yaratmaz. e) Oysa bu kişilerin uyarıma ihtiyaçları yüksektir.

9) Dışadönük kişilerin özellikleriyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Fazlaca cesaretli olmak b) Yenilikleri denemede risk almaktan kaçınmamak c) Heyecan arama

d) Yasakları çiğneme e) Hepsi söylenebilir.

10) Nevrotisizmle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Nevrotisizm ekseninin duygusal dengelilik-dengesizlik olarak iki ucu bulunmaktadır. b) Bu eksendeki yerimiz genetik, biyolojik özelliklerimizden dolayı stres karşısında ne kadar fizyolojik tepki verdiğimizle ilişkilidir. c) Duygusal dengesizlik ucuna yakın kişiler stres karşısında süratle tepki verirler ama çabuk sakinleşirler. d) Kaygı bozukluklarına daha yatkındırlar. e) Duygudurum bozukluklarına da daha yatkın oldukları bilinmektedir.

11) Aşağıdakilerden hangisi nevrotik kişilik bozukluğuna sahip kişilerin özelliklerinden biri değildir? a) Çabucak keyfi kaçar. b) Kolay kolay moralleri bozulmaz. c) Kaygılıdır. d) Alıngan bir kişilik sergilerler. e) Çeşitli bedensel ağrı şikâyetlerinden yakınmaları olasıdır.

12) Aşağıdakilerden hangisi nevrotik kişilik bozukluğuna sahip kişilerin özelliklerinden biri değildir? a) Bu kişilerin otonomik sinir sistemlerinin işleyişinde bazı farklılıklar bulunmaktadır. Eksenin dengesizlik ucuna yaklaştıkça olumsuz duygulanımın çabucak ortaya çıktığı ve uzun süre değişmediği düşünülmelidir.

b) Suça daha eğilimlidirler. c) Yoğun ve süratle duygulanım özellikleri, bu kişileri dürtüsel davranmaları yönünde harekete geçirebilmektedir. d) Eğer anti sosyal özellikli, şiddet içeren davranışlar edinmişlerse kolayca ve süratle dürtüsel hale gelebilirler. e) Zarar verici davranışlardan uzak dururlar.

13) Aşağıdakilerden hangisi psikotik kişilik bozukluğuna sahip kişilerin özelliklerinden biri değildir? a) Sıcakkanlıdırlar. b) Duygusuzdurlar. c) Sosyal normların dışında kalan tercihleri vardır. d) Gaddar ve çevrelerine karşı hasmane tutumlar içindedirler. e) Genetik, biyolojik farklılıklarından dolayı sinir sistemlerinin işleyişinde çeşitli farklılıklara sahiptirler.

14) Eysenck’in, klasik şartlanma kuramına ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Klasik koşullanmada öğrenmenin gerçekleşmesi için çocuğun istenmeyen davranışı gerçekleştirmesi sonucu ebeveynin azarlaması ile karşılaştığında belli miktarda sıkıntı ve kaygı yaşaması gereklidir. b) Bu kaygı vasıtasıyla çocuk yasak davranıştan uzak durmaya koşullanacaktır. c) Ancak her çocuk ebeveynin azarlaması karşısında aynı miktarda kaygı veya sıkıntı yaşamaz. d) Bu farklılıklar sonradan kazanılır.

e) Dışadönük çocuklar, içedönüklere göre ebeveynin cezalandırması karşısında daha az fizyolojik tepki verirler.

15) Aşağıdakilerden hangisi adli psikolojinin konuları arasında sayılamaz? a) Ruh sağlığı ve suç ilişkisi b) Suça itilen gençler c) Aile içi şiddet ve çocuk istismarı, d) Suç işleyen bireylerin psikososyal rehabilitasyonu e) Hepsi

16) Ceza ehliyetine ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Ceza ehliyeti hukukta bir kişinin işlediği suçtan dolayı sorumlu tutulamaması durumudur. b) Bunun için kişinin işlediği suçun anlam ve sonuçlarının farkında olması ve eylemlerini yönlendirme yeteneğinin yerinde olması gerekir. c) Gerçekle bağlantısı bozulmuş ağır bir psikiyatrik hastanın veya ağır zekâ engelli birisinin ceza ehliyetine sahip olduğu düşünülemez. d) Bu kişilerin çoğu, suç eylemi esnasında sahip oldukları bozuklukla ilişkili bir belirtinin etkisi altındadırlar. e) Eğer kişinin gerçekleştirdiği suç, sahip bulunduğu psikiyatrik bozuklukla ilişkili bulunursa, kişinin o suçla ilgili ceza ehliyetinin azalmış olduğuna veya bulunmadığına hükmedilir.

17) Ceza-i ehliyet konusunda aşağıdakilerden hangisini söylemek yanlış olur? a) Ceza-i ehliyet durumunu gerek görüşmeler, gerek testler ve gözlem yoluyla adli psikologların da arasında bulunduğu uzmanlar gerçekleştirir. b) Böylesi durumlarda yargılama sürecinde bilirkişi görüşü almak zorunludur. c) Hafif zekâ geriliklerinde ise kişinin ceza ehliyeti olmadığına hükmedilir. d) Anti sosyal kişilik bozukluğuna sahip kişilerin ceza ehliyeti vardır. e) Alkol madde etkisi altında işlenmiş suçlarda, bağımlılık bir hastalık olarak kabul edilmekle beraber, ceza ehliyeti tamdır.

18) Suça Sürüklenen Gençler ve ceza ehliyeti konusunda aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Genel olarak ülkemiz için de geçerli olmak üzere, suç genç erkekler arasında daha yaygın bir davranıştır. b) Bu grubun içinde 18 yaş altı, ergenlik dönemindeki küçüklere de giderek artan oranda rastlanmaktadır. c) Ceza ehliyeti hususunu etkileyen bir diğer unsur da suç eylemini gerçekleştiren kişinin yaşıdır. d) Ülkemizde 18 yaşın altındaki çocukların eylemlerinin anlam ve sonuçlarını ayırt edemedikleri kabul edilir ve ceza ehliyetleri yoktur. e) 12-15 yaş ve 15-18 yaş aralığındaki gençlerin gerçekleştirdiği suç teşkil eden eylemlerin yargılanması ise bu yaş dönemi özellikleri göz önünde bulundurularak düzenlenmiş özel mahkemelerde, çocuk mahkemelerinde gerçekleştirilir.

19) Aşağıdakilerden hangisi genç suçluluğuyla ilgilenen adli psikoloji konularından biri değildir? a) Gençlerin hangi suçlara yöneldikleri b) Suça yönelme mekanizmaları c) Risk faktörleri d) Koruyucu faktörler e) Hepsi

20) Aşağıdakilerden hangisi gençlerin sıklıkla işlediği suçlar arasında sayılamaz? a) Mala karşı suçlar (hırsızlık, mala zarar verme) b) Şahsa karşı suçlar (gasp, tehdit, darp ve zor kullanma) c) Uyuşturucu suçları d) Evden kaçma e) 18 yaş altı alkol ve tütün tüketimi

ÜNİTE 23 1) Gençlerin suç işleme sebepleriyle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Araştırmalar bazı aile ortamları ve çevrelere sahip olan çocukların daha sıklıkla suça yöneldiklerini ve suç teşkil eden eylemlere yaşam boyu devam ettiklerini göstermektedir. b) Bazı çocuklar ise ergenlik dönemi ile sınırlı olarak suç teşkil eden davranışlar içine girmektedirler. c) Erken yaşta suç eylemlerine başlama ile yaşam boyu sürdürme arasında ilişki olduğunu gösteren araştırmalar vardır. d) Bu grup içinde ergenlikte davranım bozukluğu, ileriki yaşlarda ise antisosyal kişilik bozukluğu tanısına sıklıkla rastlanmaktadır. e) Hepsi söylenebilir.

2) Erken yaşta suç işlemeye başlayan gruba dair aile özellikleri aşağıdakilerden hangisi olamaz? a) Cezalandırıcı (dayak da içermek üzere) ebeveyn davranış ve tutumları b) Sevgi dolu ve çocuğu kabul edici ortam c) Gözetimsizlik ve gevşek sınırlar d) Dağılmış aileler e) Uyuşturucu

3) Aşağıdakilerden hangisi suça yatkın çocuklarda görülen özelliklerden biri değildir? a) Nörolojik ve biyolojik farklılıklar b) Düşük zekâ düzeyi ve buna bağlı düşük okul başarısı c) Sosyal davranış geçmişi

d) Ebeveynde alkol veya uyuşturucu kötüye kullanımı e) Şiddet eylemlerinin görüldüğü mahallelerde büyüme

4) Aşağıdakilerden hangisi aile içi şiddete ilişkin maddelerden biri olamaz? a) Aile içi şiddet, 1960’lardan itibaren tanımlanmaya başlayan, kadın hareketinin de etkisiyle görünürlük kazanmıştır. b) Yalnızca gelir düzeyi düşük olan ailelerde görülen çok ciddi bir problemdir. c) Ülkeler kendi hukuk sistemleri içinde aile içi şiddetin önlenmesi için çeşitli düzenlemeler yapmaktadırlar. d) Aile içi şiddet gerek özelliklerinin belirlenmesi, risklerin tespit edilmesi ve önlenmesi, gerekse mağdurların ve faillerin rehabilitasyonu için gerekli müdahale yöntemlerinin geliştirilmesi amacıyla adli psikolojinin önemli bir diğer araştırma ve uygulama alanıdır. e) Aile içi şiddet başlığı altında adli makamlara en sık yansıyan ve en yüksek oranda gerçekleşen kadına eşleri ve partnerleri tarafından uygulanan fiziksel şiddettir.

5) Aşağıdakilerden hangisi aile içi şiddet unsurları arasında sayılamaz? a) Çocuklardan ebeveyne yönelik şiddet b) Yaşlı istismarı c) Çocuk istismarı d) İhmal e) Hepsi

6) Aşağıdakilerden hangisi aile içi şiddet unsurları arasında sayılamaz? a) Fiziksel Şiddet b) Cinsel Şiddet c) Duygusal Şiddet d) Sosyal Şiddet e) Ekonomik Şiddet

7) Aile içi şiddetle ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) İhmal de bir başka kötü muamele türüdür. b) Aile içinde şiddet bir kez ortaya çıktığında tekrarlama olasılığı oldukça yüksektir. c) Şiddetin dozunun giderek azaldığı görülmektedir. d) Faillerin antisosyal özellikler gösterdiği görülmüştür. e) Sıklıkla alkol ve madde kötüye kullanımlarının bulunduğu bilinmektedir.

8) Aşağıdakilerden hangisi çocuk istismarını tanımlayan maddeler arasında sayılamaz? a) Çocuğun sağlığı olumsuz etkilenir. b) Kültürel gelişimi olumsuz etkilenir. c) Psikososyal gelişimi olumsuz etkilenir. d) Çocuğun toplumu veya ülkesi tarafından, bilerek veya bilmeyerek yapılan davranışlardır. e) Bu tanım, çocuğun istismar olarak algılamadığı veya yetişkinin de istismar olarak kabul etmediği eylemleri de kapsamaktadır.

9) Aşağıdakilerden hangisi çocuk istismarının türlerinden biridir? a) Fiziksel İstismar b) Cinsel İstismar c) Duygusal İstismar d) İhmal e) Hepsi

10) Aşağıdakilerden hangisi cinsel istismara ilişkin bilgilerden yanlış olanıdır? a) Çocuk istismarı hakkında elde edilen oransal rakamlar her zaman gerçeği yansıtır. b) Bu ciddi mesele çoğu zaman aile içinde gizli kalmakta, mağdurlar da çeşitli psikolojik dinamikler

yaşadıkları

travmanın

özelliklerinden

dolayı

istismarı

açıklayamamaktadırlar. c) Özellikle cinsel istismar söz konusu olduğunda vakalardan adli veya tıbbi bir kriz ortaya çıkmadığı takdirde ancak yıllar sonra mağdurların nadiren açıklamalarıyla haberdar olunmaktadır. d) Cinsel istismarda çocuğun rızasından söz edilemez. e) Çocuk, tanım itibariyle cinsel eylemin anlam ve sonuçlarını tam olarak anlayarak kavrayarak parçası olamaz.

11) Cinsel istismarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Kız çocuklar daha sık cinsel istismar mağduru olmakla birlikte, erkek çocukların da mağdur olmaları söz konusudur. b) Aile içinde gerçekleşen cinsel istismar eylemlerine ensest adı verilir. c) Ensest tanımı için kan bağı gereklidir.

d) Bu grubun içinde bir kısmı pedofili adlı bir tür cinsel sapma bozukluğuna sahiptir. e) Bu kişilerin tedavisinde de adli psikologlar çalışırlar.

12) Suç işleyen bireylerin sağaltımıyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Bir ülkede cezaların düzenlenmesi ile suçun nedenleri ve cezanın amaçlarına dair benimsenen görüşler arasında yakın ilişki bulunmamaktadır. b) Cezanın amaçları caydırıcılık, ıslah etme, toplumu koruma veya kamu vicdanını rahatlatmadır. c) Bu amaçlardan hangisine daha çok ağırlık verildiğine göre cezaların miktarı ve uygulanma şekli değişiklik gösterir. d) Suç tekrarının önlenmesi ve ıslah amaçlarının ön plana çıkmasıyla, ceza infaz kurumlarının ve infaz sürecinin faydacı bir yaklaşımla düzenlenmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır. e) Ülkemizde de özellikle 2005 yılından itibaren cezaevlerinde rehabilitasyon amaçlı psikososyal destek programları uygulanmaya başlanmıştır.

13) Hükümlülerin sağaltılmasıyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Bu tür programlarda hükümlülerin bilişsel ve davranışsal değişim göstermeleri amacıyla çeşitli grup çalışmaları yürütülmektedir. b) Ceza infaz kurumlarında görevli psikologların yürüttüğü bu grup çalışmaları tüm cezaevlerinde standart bir uygulama sağlanması amacıyla kılavuz kitaplar üzerinden yürütülmektedir. c) Bu tarz eğitim ve destek grup çalışmaları arasında, öfke kontrol programı, stresle baş etme, madde kötüye kullanımıyla ilgili grup çalışmaları bulunmaktadır.

d) Psikososyal destek programlarının tekrar suç işleme oranlarını azaltmadığı görülmüştür. e) Eldeki veriler, katı ve ağır hapis cezalarından ziyade, ceza infaz rejimlerinin faydacı bir yaklaşımla düzenlenmesinin suç oranlarını düşürmede yararlı olduğunu göstermektedir.

14) Aile mahkemeleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Aile mahkemeleri aile içi uzlaşmazlıklarda, boşanma, velayet gibi konularda görev yapan özel mahkemelerdir. b) Aile mahkemeleri kadrosunda uzman sosyal çalışmacı olarak psikiyatristler görev yaparlar. c) Psikologlar, davaya hazırlık aşamasında veya dava sürmekte iken eşler ve/veya çocuklarla çeşitli değerlendirme görüşmeleri yaparlar. d) Bu değerlendirmeler yüz yüze mülakatlar şeklinde olabileceği gibi, çeşitli ölçmedeğerlendirme gereçlerinin kullanılmasını da içerir. e) Psikolog, en uygun çözümlere dair kanaatini, mahkemenin takdirine bir rapor olarak sunar.

15) Çocuk mahkemeleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Çocuk mahkemeleri yasayla ihtilafa düşen çocuklarla, haklarında koruma veya tedbir kararı verilmesi gereken çocukların davalarına bakan özel bir mahkeme türüdür. b) On sekiz yaşından büyüklerin yargılanmasında çocuk mahkemeleri yetkilidir. c) Bu mahkemelerin uzmanı olarak görev yapan psikologlar, suça sürüklenen çocuğun savcı tarafından ifadesinin alınmasında gerekli durumlarda hazır bulunurlar. d) Duruşma öncesinde çocuğu sürece hazırlarlar. e) Hakkında koruma kararı alınacak, mağdur çocukların duruşmalara hazırlanmasında bu uzmanlar görev yaparlar.

16) Mahkemelerdeki sosyal inceleme raporuyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Sosyal İnceleme raporu suça sürüklenme nedenlerini, çocuğun biyopsikososyal özellikleri ile iddia edilen suç eylemi arasındaki ilişkiyi değerlendirmek amacıyla düzenlenen bir rapordur. b) Bu raporu düzenlerken psikolog çeşitli bilgi kaynakları ve bilgi toplama yöntemlerinden yararlanır. c) Psikolog, suçun ortaya çıkma nedenleri kadar, çocuğun tekrar suça sürüklenmemesi için alınabilecek önlemlere dair uzman görüşünü mahkemenin takdirine sunar. d) Sosyal İnceleme Raporu cezanın süresi kadar, infaz şeklini de etkileyecek önemde bir belgedir. e) Hepsi doğrudur.

17) Sosyal inceleme raporu düzenlenirken, psikolog aşağıdakilerden hangisini dikkate almaz? a) Çocuğun kendisi b) Ailesi c) Biyolojik özellikleri d) İş yeri e) Tıbbi geçmişi

18) Aşağıdakilerden hangisi suça dair alternatif yaptırımlardan biri değildir? a) Hapis cezalarına alternatif yaptırımlar arasında denetimli serbestlik ve 18 yaşından büyükler için gözetim programları bulunmaktadır.

b) Denetimli Serbestlik ve Koruma Kurullarında uzman sosyal çalışmacı olarak görev yapan psikologlar, yetişkin ve gençlerin suça yönelme nedenlerini inceleyerek, tekrar suç işlememeleri için kişiye özel programlar oluştururlar. c) Bu programlar içine mesleki eğitim, uyuşturucu ve alkol bağımlılığı tedavisi, psikososyal rehabilitasyon gibi çeşitli müdahaleler dâhil edilebilir. d) Programın uygulanmasında kamu ve özel kuruluşlardan ve sivil toplum örgütlerinden destek alınabilir. e) Hâkim kararıyla denetim veya gözetim uzatılabilir veya sonlandırılabilir.

19) Ceza infaz kurumlarıyla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Ceza İnfaz Kurumları, çeşitli güvenlik seviyelerindeki cezaevleri ve tutukevlerini kapsamaktadır. b) Kadınlara ve çocuklara özgü farklı tipleri de bulunan ceza infaz kurumlarının psikososyal servislerinde görevli sosyal hizmet görevlileri bulunmaktadır. c) Bu psikologların başlıca görevleri, personel ve tutuklular ile hükümlülerle bireysel psikolojik danışma görüşmeleri yapmaktır. d) Rehabilitasyon ve eğitim amaçlı grup çalışmaları düzenlemektir. e) Tutuklu ve hükümlülerin aileleriyle ilişkilerini sürdürmelerinde kolaylaştırıcı olmaktır.

20) Adli tıp kurumuna ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisini söylemek yanlış olur? a) Adli Tıp Kurumu, resmi bilirkişilik kurumu olarak görev yapar. b) Çeşitli ihtisas kurulları farklı disiplinlerden, uzmanlardan oluşmuş olup farklı dava konularında bilirkişi raporu düzenler.

c) Ruh sağlığı ve yaş küçüklüğüne ilişkin konulardaki ihtisas kurullarında görevli psikologlar, bağlı bulundukları kurul üyeleriyle birlikte kendilerinden istenen değerlendirmeleri yapar, d) Kurula sevk edilen sanık veya mağdurlara çeşitli ölçme-değerlendirme araçları uygularlar. e) Hepsi söylenebilir.

CEVAP ANAHTARI ÜNİTE 1 1) E

Klinik Psikoloji dört tür davranışsal bozukluğu incelemektedir.

2) D

Biyoloji

3) B

Psikoloji, sadece insan davranışlarının bilimidir.

4) E

Hepsi

5) D

Ağlama

6) C

Kaygıyı gözlemlemek için deneysel koşullardan yararlanılamaz.

7) A

Tüm metabolizmamız en düzgün şekilde çalışmaya devam eder.

8) A

Beyin

9) E

Hepsi

10) D

Albert Einstein

11) C

Strüktüralist Ekol

12) B

J. Dewey

13) D

W. Wundt

14) A

15) C

Bilişsel süreçlerin deneysel olarak incelenmesi

16) E

W. Wundt

17) B

Neden

18) D

Davranışların açıklanmasında güdülenmeye de yer verilmesi, psikoloji çalışmalarının sadece insanlar değil hayvanlar üzerinde de yapılması

19) A

Canlıların uyarıcılara gösterdikleri davranışlar

20) A

J. B. Watson

ÜNİTE 2 1) E

(R. S. Woodworth)

2) B

(Bütünün (zihin), parçalarının toplamından ibaret olmadığını)

3) C

(Bütünsel yaklaşım ve algılama ile ilgili ilkeler)

4) D

(S. Freud)

5) A

(M. Wertheimer)

6) B

(İnsan davranışlarının sadece bilinçli süreçlerle açıklanamayacağını öne sürmüş, psikoloji biliminin bilinçaltını da incelemesi gerektiğini)

7) D

(Bilinçaltının güdüleyici kuvvetlerinin, bunlar arasındaki çatışmaların ve bu çatışmaların davranışa etkilerinin incelenmesi)

8) A

(W. Wundt)

9) E

(İslam Medeniyetindeki gelişmeler veya öne sürülen görüşler ise psikoloji bilimini ancak doğrudan olarak ilgilendirmiştir).

10) A

(Cumhuriyetin ilanı ile Batılılaşma hareketleri başlamıştır).

11) C

(Fizikî bilimler alanında kürsüler (iktisat, arkeoloji, ilkçağ tarihi, filoloji) kurulmuştur).

12) C

(Genç

bilim

insanları

yurt

dışına

eğitime

yollanmamış,

ülkemizde

çalışmaları üzere yönlendirilmiştir). 13) A

(Ülkemizde psikoloji bölümü “bağımsız” bir akademik birim olarak 1964'te Ankara Üniversitesi’nde kurulmuştur).

14) E

(Hepsi)

15) D

(İmrenme)

16) D

(Bilimde iletilebilirliğin diğer yönü, bilim insanının, yaptığı araştırmayı ve bunun sonuçlarını başkalarıyla paylaşmamaktır).

17) B

(Bilimsel

gözlem

ölçümler

başkalarınca

tekrarlanabildiğinde,

sonuçlar kişiye bağlı olarak yorumlanır). 18) A

(Bilimde araştırma sonuçları sağlanamadığı için yani sonuçların doğruluğu araştırılamaz).

19) E

(Hepsi)

20) A

(Tekrarlama)

ÜNİTE 3 1) B

(Betimleme, bilimsel yöntemlerle gerçekleştirilir).

2) E

(Hepsi)

3) A

(Skinner)

4) C

(İ. Pavlov)

5) E

(Güvende olma)

6) B

(Uyku)

7) E

(Hepsi)

8) A

(Geştalt Algılama İlkeleri)

9) A

(Yordama, olayların önceden tahmin edilmesi demektir).

10) E

(Araştırmacı böylece davranışı kontrol etmiş olur).

11) D

(Tekrarlanabilirlik)

12) E

(Hepsi için)

13) C

(Gözlem yönteminin en tipik örneği doğal gözlemdir).

14) E

(Hepsi)

15) A

(Doğal gözlemdekinin aksine, sistematik gözlemde araştırmacı, seçilen

belirli

bir davranış üzerinde, sistematik olarak gözlem yapar). 16) A

(Bireyin psikolojik/psikiyatrik durumu hakkında ayrıntılı bilgi elde etmek için kullanılır).

17) C

(Anket yönteminin güvenilir sonuçlar sağlaması için, soru listesi amaca uygun olarak hazırlanır).

18) E

(Hepsi)

19) B

(Nedensellik ilişkisini ortaya koyabilen deneysel çalışmalar betimleme amacını gerçekleştirir).

20) A

Deneysel yöntem, nedensellik ilişkisinin her üç ölçütünü de karşılar.

ÜNİTE 4 1) B

(Araştırma koşullarının daha önce denenmiş olma durumu)

2) C

(Bireylerin

araştırmaya

katılma

kararını

araştırma

hakkında

bilgilendirildikten sonra özgürce vermelerini ) 3) E

(Hepsi)

4) D

(İlke ve yasaları bulmak, kuramlar oluşturmaktır).

5) E

(Uygulamalı bilimi "toplum için bilim" olarak düşünebiliriz).

6) A

(Deneysel psikolojideki araştırma konularının başında bilişsel süreçler gelir).

7) B

(Deneysel psikolog daha çok dıştan çalışır).

8) C

(Dil)

9) B

(Bunu yapabilmek için karmaşık deneysel teknikler kullanır).

10) A

(Beyin)

11) D

(Psikolojik süreçlerdir).

12) C

(Beyine)

13) E

(Hepsi doğrudur).

14) A

(Gelişim psikolojisi)

15) B

(Sosyal ortam)

16) C

(Bağlantı tarzlarının sosyal uyuma etkisi)

17) D

(Kişilik

psikolojisinin

konuları

arasında,

kişilik

psikometrik araçların kullanımı ve geliştirilmesi bulunur). 18) E

(Klinik psikoloji)

19) C

(Fiziksel bozukluklara uygular).

20) E

Hepsi

özelliklerini

ölçen

ÜNİTE 5 1) C

(İşveren değerlendirmesi)

2) E

(Hepsi)

3) A

(Okul ortamındaki öğrenme ve öğretme süreç ve sorunları)

4) A

(Bilgi ve tekniklerin yasal alanda uygulanması)

5) C

(Suç ve suçlu psikolojisi)

6) E

(Hepsi)

7) B

(Atmosfer olayları)

8) E

(Hepsi)

9) D

(Dinî inancın insanların bilişsel süreçlerini bilimsel olarak araştırır).

10) E

(Hepsi)

11) B

(Sporcuların bilişsel özelliklerinin, yaptıkları spor dalına uygun olarak geliştirilmesi yer alır).

12) C

(Sürücü psikolojisi)

13) D

(Nöropsikoloji alanında yetişmiş az sayıda psikoloğa da bu kurumlarda büyük talep vardır).

14) A

(Psikologlar Adalet Bakanlığında ve cezaevlerinde çalışabilirler).

15) E

(Hepsi)

16) B

(Üniversitelerde görev alabilirler).

17) C

(Personelin ruh sağlığı ve güdülenmesinde görev alırlar).

18) D

(Etnoloji)

19) B

(Teoloji)

20) A

(Botanik)

ÜNİTE 6 1) E

(Hepsi)

2) D

(Gemoloji)

3) C

(Gastronomi)

4) A

(Yapısalcı Ekol- Bilinci)

5) B

(Çoktan seçmeli sorular)

6) D

(Başkalarının varlığı)

7) C

(Ödül Miktarı)

8) C

(Dikkat: Çevrede bulunan çok sayıda uyarıcıdan bazılarını seçmeyi ve onlara odaklanmayı sağlayan süreçtir).

9) E

(Hepsi)

10) A

Empirist düşünürler, doğuşta zihnin boş olduğunu öne sürmüşlerdir.

11) C

Doğuştan gelen kategoriler arasında bütünlük, gerçek, varlık, sebep-sonuç bulunmaktadır.

12) D

İstatistiksel yöntemler kullanarak denencesinin ne ölçüde desteklendiğini belirler.

13) B

Bu genetik yapı canlının kalıtımsal özelliklerini oluşturur.

14) D

Yenidoğanın uyarıcılar arasında tercih yaptığı belirlenmiştir.

15) E

Tatları birbirinden ayırt edebilir.

16) A

Deneysel

çalışmalar,

yenidoğanların

öğrenebildiklerini

bunları

hatırlayabildiklerini göstermiştir. 17) C

Bebeklik ve çocukluk dönemleri boyunca vücut oranları değişir.

18) A

Doğduğunda bebekte sinir sisteminin bütün bölümleri ve sinir hücrelerinin tümü vardır.

19) D

Sinir sistemi ve özelde beyinde meydana gelen bu gelişmeler, sinir hücrelerinin ve beyin yapılarının birbirine yoğun biçimde bağlanmasını sağlar.

20) B

Dört ile altı ay arasında bebek konuşma seslerini vurgulamaya başlar.

ÜNİTE 7

1) A (Önce çevresindeki kişilerle göz teması kurar). 2) C (Bu dönemde annesini öteki yetişkinlerden ayırt etmeye başlar). 3) E

(Hepsi)

4) D (On aydan sonra, nesneleri görmese de onların hâlâ var olduğunu kavrar. Buna "nesne devamlılığı" denir). 5) B

(Düşünme ben- merkezcidir yani başkalarının görüş açısını kavrayamaz).

6) C (Beş yaş çocuğunda ise, ahlaki kurallar önceden belirlenmiş, sürekli ve değiştirilemezdir). 7) E

(Hepsi)

8) C (Piaget'ye göre, çocuk bu dönemde ahlaki kuralların topluma özel ortak kararlar olduğunu ve istenirse değiştirilebileceğini kavrar). 9) A (Bu dönem yaklaşık 12-20 yaşlar arasını kapsar). 10) C (Büyümenin farklı beden bölümlerinde aynı zamanda olmaması, orantısız bir görünüme neden olur). 11) E

(İkincil cinsiyet özelliklerinin ortaya çıkması ile sürer).

12) A (Ergenler soyut işlemler dönemindedir). 13) E

(Hepsi)

14) B

(Bu dönemde çocuk ilk kez karşılaştığı durumlar için kurallar üretebilir).

15) D (Akranlar arasında grup değerlerine katı bir uyma davranışı vardır). 16) A (Akranlar ergenin farklı kimliklerle, farklı rol ve değerlerle ilişkiye geçmesini sağlar). 17) C (Başarılı kimlik statüsü) 18) E

(Hepsi)

19) E

(Hepsi)

20) A (Kimlik bocalaması farklı yoğunlukta yaşanarak geçer).

ÜNİTE 8 1) B

(İdeolojik tercihlerini yapmış, mesleğini belirlemiştir).

2) E

(Hepsi)

3) D

(Ebeveynlerle yakınlık azalır ve çatışma artar).

4) B

(Bir kimlik statüsü oluşturmaya çalışan, bunu henüz başaramamış olan ergenin hayatında tutarlılığa ihtiyaç vardır).

5) A

(Erken yetişkinlik 20-34 yaşları arasında yaşanır).

6) A

(Geç yetişkinlik dönemi üretkenliğin en yüksek olduğu yılları içerir).

7) D

(Orta

yaş

bunalımındaki

kişiler

planladıkları

amaçlara

erişememiş

olduklarını düşünürler). 8) C

(Bazı geç yetişkinler cinsel konular, aile içindeki roller ve işleri ile ilgili bir duygusal kargaşa içine girer).

9) E

(Yukarıdakileri hepsi görülür).

10) B

(Sinir sisteminde olumsuz değişiklikler meydana gelir).

11) C

(Tanıyarak hatırlama etkilenmez, ancak serbest hatırlama etkilenir).

12) E

(Hepsi)

13) D

(Duyum, en basit düzeydeki bilişsel süreçtir).

14) D

(Duyusal alanlardaki bellek bilinç öncesindedir).

15) B

(Görme duyumu gözde bulunan ve elektromanyetik ışınıma duyarlı olan alıcılarda başlar).

16) E

(Hepsi söylenebilir).

17) C

(İnsan kulağı saniyede 20.000 titreşimin üstündeki ultrasonik sesleri duyumsamaz).

18) D

(Bu teknikler uyarıcıların belirli bir düzen içinde tekrarlanarak içerir).

verilmesini

19) A

(Koşullar duyu organlarımızın tepkilerini etkiler).

20) B

(Alışma, uyarıcı etkisinin giderek azalmasını ve bu uyarıcıya karşı ortaya çıkan davranışın giderek zayıflamasını veya ortadan kalkmasını içerir).

ÜNİTE 9 1) E

(Duyarlılaşmada, başlangıçtaki etkinin elde edilmesi için madde miktarının artırılması gerekir).

2) A

(Duyarsızlaşma, kaygı veya korku yaratan durum ve olayların, bu etkilerinin zayıflaması anlamına gelir).

3) A

(Bu yaklaşım algılamada sadece nesnelerin özelliklerinin değil

beklentilerin,

bilgilerin, dürtü ve güdülerle duyguların da önemli olduğunu öne sürer). 4) B

(Duyumdaki bu farklılıklara karşın, nesneler algı düzeyinde değişmez kalır).

5) C

(Nesne tanıdık değilse algıda nesnelerin büyüklüğü, bu defa da uzaklık ipuçlarının devreye girmesiyle değişmez kalır).

6) E

(Herhangi bir nedenle nesneyi tanıyamamanız hâlinde, şekil değişmezliği ortadan kalkar).

7) D

(Şeklin parlaklığı da değiştiğinden, oran sabit kalır).

8) B

(Nesneler uzaklaştıkça daha bulanık görünür: Açıklık/Netlik İpucu)

9) C

(Nesne yakınlaştıkça, gözler içeriye doğru döner).

10) A

(Algılama

bireyin

gerçek

uyarıcılarda

bulunmayan

özellikleri

oluşturmasını da içeren bir bilişsel süreçtir). 11) C

(Varkalım için yaşamsal önemi olan gereksinimlerle ilgili güdülere “birincil güdü”, “fizyolojik dürtü” veya kısaca “dürtü” denmektedir).

12) B

(Analık ve cinsellik, insanın altındaki canlılarda dürtü sınıfına girer).

13) E

(Acı veren, üzüntü ve kedere yol açan uyarıcılar olumsuz pekiştireçtir).

14) A

(Pekiştireçler, her zaman, davranış olasılığını artırır).

15) B

(Daha önce olumlu pekiştireci elde eden davranış artık bu etkiyi sağlamaz).

16) D

(Davranışları kontrol etmede, ceza uygun bir yöntem değildir).

17) C

(Emniyet, güven, düzen)

18) B

(Canlıların susuzluğa dayanabilme süresi açlığa göre çok daha kısadır).

19) D

(Açlık temelde bir fizyolojik olaydır, doğuştan donanımın bir parçasıdır).

20) C

(Hayvanlar ve bebekler kendileri için gerekli olan besin maddelerini seçebilirler).

ÜNİTE 10 1) A

(Hayvanlarda bu iki dürtü kandaki hormonlar tarafından kontrol edilir).

2) E

(Hepsi)

3) B

(İnsan cinselliği bir dürtü olmaktan çok bir güdüdür).

4) C

(Merakla ilgili güdülenmede, canlı, bir uyarıcıyı ortadan kaldırmaya değil, tersine, uyarım sağlamaya çalışır).

5) D

(Hiyerarşide yukarıya doğru çıkıldıkça gereksinimler duygusal, bilişsel ve sosyal yönleri de olan güdülere dönüşür ve sadece insanda gözlenmeye başlar).

6) E

(Hepsi söylenebilir).

7) B

(Varkalım için zorunlu olan bu gereksinim, tüm canlılarda mevcuttur).

8) D

(Nitekim zor durumdaki insanların diğer insanlarla olma eğilimi artar).

9) C

(Onay bağımlı olarak nitelendirilen bu kişiler kendilerinin seçtiği işlerden çok, başkalarının verdiklerini yapmayı yeğler).

10) E

(Bu, bilme ve anlama gereksiniminden doğan bir davranıştır).

11) A

(Hiyerarşinin en üstünde yer alan kendini gerçekleştirme güdüsü, bütün diğer gereksinimler doyuma ulaştırılmışsa ortaya çıkar).

12) B

(Belirsizliğe tahammüllüdür).

13) C

(Duygu bir bilişsel değerlendirmedir. Bazı duygular belirli davranışlara yol açar).

14) D

(Bu faaliyetler milisaniyeler (bir saniyenin binde biri) içinde oluşur).

15) E

(Yukarıdakilerin hepsi doğrudur).

16) E

(Yukarıdakilerin hepsi doğrudur).

17) A

(Genel uyarılmışlık hâliyle ilgili fizyolojik değişiklikler, otonom sinir sisteminin etkisi altında gelişir).

18) D

(Solunum hızlanır).

19) A

(Gözbebekleri büyür. Göze daha fazla ışık girer, görme alanı genişler).

20) B

(Birey, savunma mekanizmalarını bilinçsiz olarak kullanır).

ÜNİTE 11 1) E

(Duygu şiddetlendikçe (genel uyarılmışlık hâli yükseldikçe) başarı düşer, çok şiddetli duygulanım sırasında ise kişinin zihinsel bütünlüğü bozulur. Buna kişinin dağılması denir).

2) A

(Uzun süren sempatik sistem aktivasyonu organ ve sistemlerde hasarlara yol açar).

3) B

(Bu kurama göre nesne, olay veya faaliyetler bazı bedensel tepkilere yol açar).

4) E

(Hepsi söylenebilir).

5) E

(Hepsi söylenebilir).

6) C

(Ancak bunların

büyük bölümü psikoloji biliminin kapsamında ele

alınamamıştır (merhamet, kin, onur gibi). 7) C

(Haz veren nesneler gelişim boyunca değişir).

8) D

(Bazı

korkular

gelişim

dönemleri

içinde

kendiliğinden

ortaya

çıkmaktadır). 9) A

(Kaygı bir huzursuzluk hissi, nedeni bilinmeyen bir korkudur).

10) C

(Diğer duygular gibi, öfkeye neden olan nesne ve olaylar yaşla değişir).

11) E

(Hepsi doğrudur).

12) B

(Uzlaşma)

13) D

(Saldırganlık her zaman açık olarak gösterilmez, içten içe sürebilir).

14) E

(Hepsi söylenebilir).

15) A

(Çözümü en zor olan çatışma türüdür).

16) C

(Çözümü en kolay çatışma budur).

17) B

(Birey birinden (A) uzaklaşır; A'nın olumsuzluk değeri azalır, B'ninki

artar.

Geri döner fakat bu, A'nın olumsuzluk değerini artırır, B'ninkini ise azaltır). 18) A

(Duygular, sadece öznel deneyimler değildir).

19) C

(Bazı mimik ve jestler tüm kültürlerde aynıdır).

20) E

(Hepsi söylenebilir).

ÜNİTE 12 1) E

(Hepsi söylenebilir).

2) D

(Bilinçli ve farkında olan birey çevresini ve kendisini kontrol eder).

3) A

(Farkındalık ve bilinç sınırlıdır; bilincin en yüksek hâli insanda bulunur).

4) B

(İşlemlerin büyük kısmı bilinçaltında yürütülür).

5) C

(Bunların hepsi de bilinç dışında yürütülür).

6) E

(Rüyaların mantık dışı olmalarının nedeni, yüksek zihinsel süreçleri gerçekleştiren beyin yapılarının (alın lobundakiler) devreden çıkmasıdır.

7) E

(Hepsi)

8) C

(Bunlar büyük, şiddetli, ani, farklı, hareket eden, tür ve birey için önemli olan uyarıcılardır).

9) A

(İrade gücüyle gerçekleştirilen dikkattir).

10) B

(Bu düzey için dikkat süresi çok kısadır).

11) D

(Bu uyanıklığın göstergesi, beynin elektriksel faaliyetinde saniyede 12-35 titreşim gösteren beta salınımıdır).

12) E

(Hepsi söylenebilir).

13) C

(Delta dalgalarının uyku süresine oranı evre 4'te en fazladır).

14) D

(Uyku derinleştikçe kişide uyarıcılara olan farkındalık azalır, mutlak eşik yükselir).

15) E

(Rüya evresi, farkındalığın ve bilinçliliğin en düşük, mutlak eşiğin en yüksek olduğu evredir).

16) A

("Hipnoz" terimi uyku anlamına gelmekle beraber, hipnoz bir uyku hâli değildir).

17) D

(Bu özellikleri nedeniyle, hipnoz, psikiyatride bir inceleme tekniği olarak kullanılmaktadır).

18) B

(Bu sistemler bilimin konusu değildir. Bilimi ilgilendirebilecek olan, meditasyonun bilinç hâlini nasıl değiştirdiğidir).

19) C

(Kişi kendi iç dünyasına odaklanır).

20) D

(Batı toplumlarında kullanılan bu teknikler, bilinç değişikliklerini oluşturmak için gereken eğitim süresini göreceli olarak kısaltmaktadır).

ÜNİTE 13 1) E

(Hepsi söylenebilir).

2) B

(İlaç bir hastalık veya bir bozukluk olduğunda, sadece tıp doktorları tarafından verilir ve onların kontrolünde kullanılır).

3) A

(Psikoaktif

ilaçların

etkileri

sadece

kimyasal

özelliklerinden

kaynaklanmaz). 4) B

(Kişi maddeye alışır ve aynı etkiyi elde etmek için, aldığı miktarı artırır).

5) D

(Psikolojik bağımlılıkta ise madde için dayanılmaz istek gelir).

6) E

(Hepsi sayılabilir).

7) A

(Bu gruptaki maddeler merkezî sinir sistemini uyarır).

8) E

(Hepsi sayılabilir).

9) C

(Yasa dışı olarak kötüye kullanılan ağrı kesiciler olumlu duygular ve kendini iyi hissetme hâline (öfori), daha sonra dalgınlık, yarı uyku hâli ve düşünme süreçlerinde yavaşlamaya neden olur).

10) A

(Bu gruptaki maddeler de merkezî sinir sistemini baskılar).

11) C

(Zaman algısı bozulur).

12) E

(Hepsi doğrudur).

13) B

(Şemalar, gerçeklerin bellekte tutulan basitleştirilmiş şekilleridir).

14) A

(Her kuram gibi, şemalar da değişmeye dirençlidir).

15) C

(Kalıp yargılar, bir sosyal kategorinin bütün üyelerinde var olduğuna inanılan özellikler topluluğunu içerir).

16) A

(Kalıp yargılar nispeten kalıcıdır).

17) C

(Araştırmalar, yüklemelerin genelde yanlı olduğunu ortaya koymaktadır).

18) E

(Tutumlar öğrenme yoluyla edinilir).

19) B

(Yaşamın ilk dönemlerinde çocuğun tutumları anne ve babanın etkisi altında şekillenir).

20) B

(Bazı tutumlar basit yapıdadır).

ÜNİTE 14 1) C

(Bunlardan biri, olumlu ve olumsuz ögeler arasında çok büyük çelişkinin olduğu durumdur).

2) A

(Tutumlar bilgilere bir düzen getirir, dünya hakkında bir fikir

oluşturmayı

sağlar). 3) A

(Bir grup ve onun üyelerine yöneltilen adil olmayan olumsuz tutumlara ise ön yargı denir).

4) C

(Kendini gerçekleştirme güdüsünü tatmin edememiş olan kişi, saldırganlık ve öfkesini uygun bir nesneye yöneltmek ister).

5) B

(Ön yargılara uygun bilgiler algılanır, ters düşen bilgiler ise görmezden gelinir).

6) D

(Ancak

birey

davranışını

ön

yargıya

uyacak

biçimde

yeniden

düzenleyebilir). 7) E

(Hepsi)

8) A

(Karşılıksız olarak yapılan yardıma "özgeci davranış" denir).

9) D

(Hoşlanmanın

oluşmasında

fiziksel

görünüm

mekânsal

yakınlık

önemlidir). 10) D

(Bu etkilenme kitle davranışları boyutunda daha kolay gerçekleşir).

11) B

(Kimliksizleşmede bireysel sorumluluk duygusu, kitle içinde kaybolur).

12) D

(Genelde kişiler tek başına verdikleri kararlarda daha temkinli

13) C

(Sapkın davranışlar kişinin reddedilmesine, haksız muamele görmesine,

davranırlar).

ayrıma neden olur). 14) B

(Bu koşullama türü, Nobel ödülü sahibi İ. Pavlov tarafından, sindirimin fizyolojisi üzerindeki çalışmaları sırasında tesadüfen keşfedilmiştir).

15) B

(Bu koşullama türü, Nobel ödülü sahibi İ. Pavlov tarafından, sindirim sisteminin

fizyolojisi

üzerindeki

çalışmaları

sırasında

tesadüfen

keşfedilmiştir). 16) E

(Hepsi söylenebilir).

17) D

(Bu yapılmazsa, davranış kuvveti giderek azalır).

18) A

(Edimsel koşullama B. F. Skinner adlı psikolog tarafından keşfedilmiştir).

19) D

(Yiyecek olumlu pekiştireçtir).

20) E

(Ulaştıran davranışın kuvveti ise artmaktadır).

ÜNİTE 15 1) E

(Hepsi)

2) A

(Edimsel koşullamada canlı, olumsuz pekiştireci ortadan kaldıran davranışlar yaparak onun olumsuz etkisinden kurtulur. Buna “kaçma” denir).

3) D

(Köpeğin et karşında salya akıtması)

4) B

(Bu öğrenmede uyarıcılar, onların ortaya çıkardığı davranışlar, pekiştireç ve cezalar yoktur).

5) C

(Diğer bir deyişle, bireyin davranışlarını çevrede olup bitenler belirlemez).

6) E

(Hepsi söylenebilir).

7) A

(Örtük öğrenme beynin yüksek zihinsel işlevlerinden sorumlu olan alın lobunda değil, beyin kabuğunun altındaki yapılarda gerçekleşir).

8) C

(Model almayı içermeyen, ancak yine de başkalarının davranışlarını tekrarlamayı içeren bir öğrenme çeşidi de gözleyerek öğrenmedir).

9) B

(Kavrayarak öğrenmede ise davranış aniden ortaya çıkar).

10) D

(Fiziksel Etkenler)

11) B

(Öğrenme, insanın büyük çaba harcayarak gerçekleştirdiği bir bilişsel süreçtir).

12) E

(Öğrenmek için çok daha fazla çaba harcamak gerekir).

13) D

(Öğretilebilir çocuklarda öğrenme yeteneği düşüktür).

14) A

(Bu örüntü, ilk kez köpeklerde gösterilmiştir).

15) C

(Çok yüksek genel uyarılmışlık düzeyi de uygun değildir; böyle bir düzeyde tüm bedensel faaliyetleriniz öğrenme için değil, "savaş veya kaç" tepkileri verecek şekilde düzenlenmiştir).

16) D

(Kavramsal Benzerlikler)

17) C

(Böylece malzeme daha anlamlı hâle gelir. Yeni malzemenin öznel bilgi kümesine özümsenmesini sağlayan koşullardan biri de bilgiyi kişinin kendi kelimeleriyle ifade etmesidir).

18) B

(Kişiye özel sınıflamalar genellikle unutulmaz).

19) E

(Hepsi)

20) A

(Edilgen

öğrenmede

konumundadır).

kişi

öğrenme

yaşantısının

edilgen

bir

alıcısı

ÜNİTE 16 1) E

(Ancak bu bilgiler bilinç dışındadır. Bu sayede, bilgiler kısıtlı kapasiteye sahip olan farkındalık alanını meşgul etmez).

2) D

(Duyusal bellekteki bilgiler yaklaşık iki saniye içinde kendiliğinden yok olabilir).

3) E

(Hepsi)

4) C

(İnsanlar algıladıklarını öncelikle sözel olarak şifrelerler).

5) A

(KSB'de

bilgilerin

kalma

süresi

duyusal

belleğinkinden

biraz

daha

uzundur). 6) B

(Bu modele göre sözel bilgiler ve görsel mekânsal bilgiler ayrı ayrı işlemlenir).

7) A

(USB'nin ise bilinen bir sınırı yoktur).

8) B

(Örtük bellekte kişi öğrenmiş olduğunu bilmez).

9) C

(Kişi beceri ve alışkanlıkları, düşünmeden, davranışlarını bilinçli olarak izlemeden yerine getirir).

10) E

(Hepsi doğrudur).

11) C

(Bilgiler kodlanamadığı takdirde öğrenme gerçekleşemez).

12) A

(Hatırlama bilginin geri çağrılmasıdır. Ancak bu geri çağırma işlemi her zaman başarılı olmaz).

13) D

(Geriye ve ileriye ket vurma birbirine zıt işler).

14) C

(Unutmamayı istemeniz ve hatırlayabileceğinize güven duymanız)

15) B

(Hatırlamaya yardımcı ipuçlarının olması)

16) E

(Hepsi doğrudur).

17) B

(İlişkilendirmeyi kendi sesinizle de yapabilirsiniz).

18) A

(Özellikle birbiriyle ilişkisiz nesneleri hatırlamada yararlıdır).

19) A

(İnsanların bilişsel süreçleri duyumla başlayıp USB'ye kadar uzanan süreçlerden ibaret değildir).

20) E

(Hepsi)

ÜNİTE 17 1) D

(Algılama öznel bir süreçtir).

2) E

(Ancak, özümseyen, anlamlandıran, değerlendiren, kısaca düşünen "aydın insan" ile uyumlu değildir).

3) A

(Nesne, olay ve süreçleri, imgeler gibi analojik olarak yani kendilerine benzer şekilde temsil her zaman mümkün olmaz).

4) C

(Soyut düşünmedeki simgeler, kavramlardır).

5) B

(Kategoriler genelden özele doğru sıralanabilir).

6) D

(Dil sözlü olabilir).

7) B

(Uyarıcıların sözel olarak şifrelendiği tüm bilişsel süreçler, nesne, kavram ve kategoriler dil ile simgelenir).

8) C

(Düşünmenin yanında irdeleme gibi süreçlerde çoğunlukla dil kullanılır).

9) A

(Dille iletişim denince yalnızca kelimeler anlaşılmamalıdır).

10) E

(Hepsi doğrudur).

11) A

(Diğer yandan, konuşma diliyle kişi, gerçeği istediği gibi aktarabilir, gerçeği saptırabilir, olayları istediği gibi değerlendirebilir).

12) E

(Tümevarım çıkarımında çok sayıda görgül veriden (kanıttan) bir genel ifadeye varılır. Tümdengelim çıkarımında ise, bir genel ifade bir de özel durum veya koşul vardır).

13) B

(Düşünerek problem çözmede kullanılan yaklaşımlar kişiye göre değişebilir).

14) A

(Problem üzerinde çalışmaya bir süre ara verilir).

15) E

(Hepsi doğrudur).

16) B

(Bazen fikir problemi çözmez ve kişi yeniden başa döner).

17) C

(Kuluçka aşamasında ise aşırı güdülenmiş olmak bir dezavantajdır).

18) B

(Kişi yeni problemi de bu yaklaşımlar doğrultusunda ele alır).

19) E

(Kültürel çevredeki zenginlik zekâyı olumlu olarak etkiler).

20) E

(Hepsi doğrudur).

ÜNİTE 18 1) D

(WISC-R

testin

eğitimini

almış

olan

uzmanlar

tarafından

uygulanmaktadır). 2) E

(Yukarıdakilerin hepsi doğrudur).

3) D

(Normal zekâ 90 ile 109 ZB arasındadır).

4) D

(Soyut düşünme)

5) B

(Sözel-Dilsel)

6) A

(Üst bileşenler )

7) D

(Doğru çözüm bilinmediğinde doğaçlama yapabilme yeteneği)

8) A

(Doğru tahminlerde bulunabilme)

9) E

(Hepsi)

10) D

(Empati)

11) C

(Fiziksel ve sosyal çevreyle etkileşiminde bireye özel bir tarzdır).

12) A

(Kişiliğin gelişimi beş psikoseksüel dönemde tamamlanır).

13) C

(Bu dönemi başarılı bir şekilde atlatan bireyin diğer insanlara verebilme, onlardan alabilme ve temel güven duygusu gibi olumlu kazanımları olur).

14) B

(Bu dönemde erkek çocuklarda Oedipus, kız çocuklarda Elektra karmaşası/ kompleksi yaşanır ve bunun başarı ile atlatılması gerekir. Oedipus ve Elektra karmaşası çocuğun karşı cinsten ebeveyne duyduğu

yakınlık

yakınlıktan dolayı aynı cins ebeveyni (yani kız ise annesi, erkek tarafından cezalandırılacağı korkusudur. 15) E

(Kendi cinsi ile ilgili toplumsal rolleri öğrenmeye başlar).

16) A

(Genital Dönemde cinsel dürtülerde artma görülür).

17) D

(Aynı zamanda içgüdülerin de kaynağıdır).

18) C

(Kişiliğin ahlaki yönünü temsil etmektedir).

ve ise

babası)

19) E

(Hepsi)

20) C

(Örneğin babası tarafından hatalı davranışları için sık sık azarlanan çocukta bir süre sonra bu azarların hiçbir etkisi kalmaz).

ÜNİTE 19 1) A

(Treytleri inceleyen kuramların başında H. Eysenck gelir).

2) C

(Dışa dönüklük)

3) E

(Verdiği yanıtlardan bireyin kişilik özellikleri belirlenir).

4) E

(Hepsi doğrudur).

5) A

(Bu kişilik testlerinde, belirli bir nesne resmi oluşturmayan mürekkep lekeleri (Rorschach Mürekkep Lekesi Testi) veya yoruma açık resimler (Tematik Algı Testi) vardır).

6) D

(Travmaya neden olan olayların diğer grubu insan eliyle oluşur).

7) C

(Ortalıkta amaçsız bir şekilde dolaşırlar).

8) E

(Hepsi söylenebilir).

9) B

(Dikkatini toplayamaz, bu yüzden herhangi bir işe başlayamaz).

10) C

(Olayları kontrol etmek veya onların kontrol edilebilir olduğunu düşünmek stresi engeller veya azaltır).

11) A

(Stres yaratıcı olayın olacağını önceden bilmek, yani onu yordayabilmek, stresin şiddetini azaltır).

12) D

(Sınavlarda yeteneğin zorlanması, kişinin yetenek düzeyinin sınav için yeterli olmaması tehlikesi her zaman vardır).

13) E

(Yukarıdakilerin hepsi doğrudur).

14) A

(Hipotalamus sempatik sinir sistemini uyardığında salgı bezleri ve düz kaslara sinir akımları gider).

15) B

(Böylece metabolizma hızlanır).

16) D

(Yüzeydeki kan damarları daralır).

17) A

(Dalak daha fazla alyuvarı serbest bırakır).

18) C

(ACTH böbrek üstü bezinin dış kısmını uyarır ve onun hormonlarının (örneğin kortizol) salgılamasını sağlar).

19) B

(Psikosomatik

hastalıkların

fiziksel

kaynakları dışında hiçbir farkı yoktur). 20) E

(Hepsi sayılabilir).

nedenlerle

ortaya

çıkanlardan,

ÜNİTE 20 1) B

(Uzun süren stres, bağışıklık sistemini de olumsuz olarak etkiler).

2) C

(Bir uyuşukluk içine girer).

3) E

(Hepsi söylenebilir).

4) B

(Engellenen yetişkinlerde açık öfke ve saldırganlık, yerini düşmanlığa bırakır).

5) D

(Stresin süreğen hâle gelmesi, kişinin çabalarının yetersiz kaldığını gösterir).

6) A

(Süreğen stres, bilgi işleme süreçlerini doğrudan etkiler).

7) E

(Hepsi)

8) B

(Bu

stratejiler

kişinin

kendisini

aldatması

temeline

kesinlikle

dayanmamalıdır). 9) D

(Bu gibi kişi veya kurumlardan sağlanan yapıcı destek, sorunun sürekli olarak düşünülmesini engeller).

10) A

(Savunma mekanizmaları stres yaratıcı durumu değiştirmez).

11) C

(Kişi bu kaygının nedenini bilmez ama kaygılı olduğunun farkındadır).

12) E

(Hepsi)

13) B

(Çocuk bağımlıdır, başkalarının desteğine muhtaçtır).

14) D

(Gerçek neden yerine iyi neden arayışı içinde, kişi mazeretler uydurur).

15) A

(Yansıtma tam anlamıyla bireyin kendi yanlışlıklarını, olumsuzluklarını başkalarında görmesidir).

16) E

(Hepsi doğrudur).

17) C

(Bu mekanizmayı kullanan kişiler, hiçbir eleştiriyi kabul etmez, ona öfke duyduğunu algılamaz).

18) C

(Özdeşim kurma bir savunma mekanizmasıdır).

başkalarının

19) D

(Saldırganlık duyguları doğrudan doyuma ulaştırılamaz).

20) E

(Hepsi söylenebilir).

ÜNİTE 21 1) D

(Topluma uyum)

2) C

(Ön yargı ve ayrımcılık sosyal davranışlara olumsuz etki yapar).

3) E

(Hepsi doğrudur).

4) C

(Batı toplumlarında bu gibi davranışlar ruhsal bozukluğun işaretidir).

5) A

(Normal dışı olan ruhsal bozukluklara tanı koyma ve onları tedavi etme tıp doktorlarının; diğer bütün hastalıklarda olduğu gibi, tercihen psikoloji uzmanının görevidir).

6) E

(Yukarıdakilerin hepsi olmalıdır).

7) A

(Bu hastalar, taşkınlık olarak nitelendirilen boyutlarda duygulanım ve etkinlik içindedir).

8) D

(Belirli nesne ve olay için duyulan, mantıksal olmayan aşırı korku duyar).

9) C

(Hata yapmaktan korkma)

10) D

(Birçok zaman da psikolojik ve organik nedenler sorunun ortaya çıkmasında beraberce rol alırlar).

11) B

(Sosyal ilişkilerdeki sorunlar)

12) E

(Hepsi sayılabilir).

13) A

(Kişilik bozukluğu genellikle ergenlik döneminde başlar ve yaşam boyunca sürer).

14) D

(Başkalarının kendisine hayran olmasını isteme)

15) B

(Bağımsız olarak seçim yapamama)

16) B

(Yasalara aykırı davranışta ısrar)

17) C

(Düşünceler karmakarışık ve anlaşılmaz, kurulan çağrışımlar dağınık ve tutarsızdır).

18) E

(Yukarıdaki belirtilerin tümü bir arada görülmez; şizofreninin 10'u aşkın alt tipi vardır).

19) A

(Her alt tipteki belirti örüntüsü farklıdır).

20) E

(Hepsi doğrudur).

ÜNİTE 22 1) B

(Öğrenme kuramlarının ortak yanı bireylerin suç ve şiddete yönelmelerinin nedenini dışsal etkenlerle açıklamalarıdır).

2) D

(Eğer sosyalizasyon sürecinde ebeveyn ve aile çevresi, çocuğun doğru ve yanlışı klasik şartlanma yoluyla öğrenmesini sağlamazlarsa çocuk yasak davranışlardan uzak kalmayı sağlayacak rahatsızlık duygusunu yaşamaz).

3) A

(Operant koşullanma kuramında organizma, eyleminin sonucunda meydana gelen değişikliğe göre söz konusu eylemi tekrarlar veya tekrarlamaz).

4) B

(Kişi kazanca ulaştığı sürece bu davranış tekrar eder).

5) C

(Cezalandırılan davranışlarındansa sakınırlar).

6) E

(Eğer suç yatkınlığı olan bir kişi, yetişme ortamında suçtan sakınmayı öğrenemezse yaşamında yasadışı ve şiddet içeren eylemlere yönelmesi söz konusu olacaktır).

7) A

(Eysenck kişiliği biyolojik temelli üç temel özellik ile açıklamaktadır).

8) B

(İnsanların büyük çoğunluğu nevrotisizm ve dışadönüklük-içedönüklük eksenlerinin ortalarına yakın bir bölümde yer alabilirler).

9) E

(Hepsi Söylenebilir.)

10) C

(Duygusal dengesizlik ucuna yakın kişiler stres karşısında süratle tepki verirler ve sakinleşmeleri uzun sürer).

11) B

(Moralleri çabuk bozulur).

12) E

(Zarar verici davranışlar içine girebilirler).

13) A

(Soğukturlar).

14) D

(Bu farklılıklar doğuştan gelir).

15) E

(Hepsi)

16) A

(Ceza ehliyeti hukukta bir kişinin işlediği suçtan dolayı sorumlu tutulabilmesi durumudur).

17) C

(Orta ve ağır zekâ geriliklerinde ise kişinin ceza ehliyeti olmadığına hükmedilir).

18) D

(Ülkemizde 12 yaşın altındaki çocukların eylemlerinin anlam ve sonuçlarını ayırt edemedikleri kabul edilir ve ceza ehliyetleri yoktur).

19) E

(Hepsi)

20) E

(18 yaş altı alkol ve tütün tüketimi)

ÜNİTE 23 1) E

(Hepsi söylenebilir).

2) B

(Sevgisizlik ve çocuğu reddeden ortam)

3) C

(Antisosyal davranış geçmişi)

4) B

(Her sosyoekonomik düzeyde görülen çok ciddi bir problemdir).

5) E

(Hepsi)

6) D

(Sosyal Şiddet)

7) C

(Şiddetin dozunun giderek tırmanıcı özellik gösterdiği görülmektedir).

8) B

(Fiziksel gelişimi olumsuz etkilenir).

9) E

(Hepsi)

10) A

(Çocuk istismarı hakkında elde edilen oransal rakamların hiçbir zaman gerçeği yansıtmadığı bilinmektedir).

11) C

(Ensest tanımı için kan bağı aranmaz).

12) A

(Bir ülkede cezaların düzenlenmesi ile suçun nedenleri ve cezanın amaçlarına dair benimsenen görüşler arasında yakın ilişki bulunmaktadır).

13) D

(Psikososyal destek programlarının tekrar suç işleme oranlarını

azaltmada

ciddi etkisi olduğunu gösteren pek çok çalışma bulunmaktadır). 14) B

(Aile mahkemeleri kadrosunda uzman sosyal çalışmacı olarak psikologlar görev yaparlar).

15) B

(On sekiz yaşından küçüklerin yargılanmasında çocuk mahkemeleri yetkilidir).

16) E

(Hepsi doğrudur).

17) C

(Biyolojik özellikleri)

18) A

(Hapis cezalarına alternatif yaptırımlar arasında denetimli serbestlik ve 18 yaşından küçükler için gözetim programları bulunmaktadır).

19) B

(Kadınlara ve çocuklara özgü farklı tipleri de bulunan ceza infaz kurumlarının psikososyal servislerinde görevli psikologlar bulunmaktadır).

20) E

(Hepsi söylenebilir).