Belge : TR-DEMO
PSİKOLOGLAR VE PSİKİYATRİSTLER DERNEĞİ
Kızılay Mh. İzmir-1 Cd. No:33/31 Kat:8 Kızılay, Çankaya Ankara, Türkiye
KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ
ICSF 5001:2012
gerekliliklerine göre aşağıdaki faaliyetler için tetkik edilmiş ve belgelendirilmiştir.
Kurumsal firma mısınız? Kurumunuzda kalite belgesi var mı? Gizliliğe önem veriyor musunuz? Bilgi güvenliğine önem veriyor musunuz? Kalite Yönetim Sistemi belgeniz var mı?
müşterilerinizden gelecek tüm bu soruları INTERCSF Kalite Belgelendirme Kurumundan alacağınız “Uluslararası Kalite Belgesi” ile çözün!.. Şimdi, özel lansman fiyatları ile hizmetinizdeyiz!
INTERCSF
Uluslararası Kalİte Belgelendİrme Kurumu
www.intercsf.eu
İÇİNDEKİLER
Psikologlar ve Psikiyatristler Derneği İktisadi İşletmesi adına Timur TUNA
SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ VE GENEL YAYIN YÖNETMENİ
Timur TUNA t.tuna@psikolojim.com.tr
DERNEK BAŞKANI
Yrd.Doç.Dr. Bilal Semih BOZDEMİR president@ppd.com.tr Yönetim Kurulu Yrd.Doç.Dr. Bilal Semih BOZDEMİR Cihan Melih BOZDEMİR Murat YÜCEL Dr.Meltem ÖZKANDAN Fadime YEŞİLKAVAK BASKI YEDİZ OFSET - İstanbul İstanbul Reklam Rezervasyon;
İlgili Kişi : Veysel TOPUZ Adres : Fevzipaşa Cad. Aktar Kerim Sk. No.23/2 Edirnekapı/İstanbul Tlf : 0212534172 Dergi &Kapak Tasarım: Timur TUNA timurtuna@timurtuna.com.tr
Psikolojim SAYI:1 NİSAN,2014
Editörden
6
İÇİMİZDEN BİRİ: SIGMUND FREUD
8
SOSYAL PSİKOLOJİ PARAPSİKOLOJİ
10
Zıkkımın Kökü, Ziftin Peki / Ali Çifci
14 20
Bipolar Tedavi İlköğretimde Rehberlik Hizmetinin Önemi Ölüm Kaygısı Psikolojisi
24 26 27 28
PSİKOLOJİNİN TARİHİ
34
BİPOLAR BOZUKLUK
Yönetim Adresi:
Psikologlar ve Psikiyatristler Derneği İzmir-1 Cd. No:33/31 Kat:8 Kızılay, Çankaya/ANKARA
Telefon : 444 1 659 / (0312) 419 1659 Faks : (0312) 418 45 99 Web : http://www.ppd.com.tr Mail : info@ppd.com.tr
“PsikolojiM” Psikologlar ve Psikiyatristler Derneği Yayın Organıdır. ISSN : 2147-8813 Aylık, süreli yayın. Psikolojim dergisi T.C. yasalarına uygun olarak yayımlanmaktadır. Yazılı izin olmadıkça, içeriğin bir kısmının yada tamamının kullanılması yasaktır. Kullanılan görsellerin yasal haklarından ve yazıların içeriklerinden yazarları sorumludur; tüzel kişileri bağlamaz.
Ankara, NİSAN/2014 Psikologlar ve Psikiyatristler Derneği yayın organıdır. Web Adresimiz; http://www.psikolojim.com.tr
Bu ay neler var?
İMTİYAZ SAHİBİ
3
1
bölüm
PSİKOLOJİM
Aylık Psikoloji Dergisi Psikologlar ve Psikiyatristler Derneği
ამ ნომერში:
PSİKOLOJİ
MAKALE zıkkımın kökü, zitfin peki!
რედაქტორის წერილი
Yazı Dizisi / Ali Çifci Şunu rahatlıkla söyleyebilirim ki; milletimiz dünyanın en zeki milletleri arasındadır. Çabuk, kolay ve pratik çözümler bulma konusunda eğer her gün haber bülteni izliyorsanız vatandaşlarımızın kendi imkânlarıyla başardığı dâhiyane projeleri görmeniz mümkündür.
მოგესალმებით... İlk sayımızdan merhaba! Ücretsiz hizmetlerimiz ile, ülkemiz insanına hizmet etmenin haklı gururu içerisindeyiz...
გვ. 6
İÇİMİZDEN BİRİ;
SIGMUND FREUD Sigmund Freud, (D. 6 Mayıs 1856, Moravya - Ö. 23 Eylül 1939, Londra) psikanaliz öğretisini geliştirmiş olan Yahudi kökenli Avusturyalı nörolog. Kişiliğin 5 farklı dönemden geçerek geliştiğini öne süren Psikoanalitik Kuram’ın kurucusudur. Sayfa. 8
PARAPSİKOLOJİ
Nedir bu parapsikoloji? Parapsikoloji, duyular-dışı algılama, psikokinezi, “ölümden sonra yaşam” gibi konulara ilişkin olan, paranormal (normal-dışı, normal-ötesi) olduğu düşünülen olayların deneysel yöntem yoluyla çok disiplinli (çok yöntemli) etüdüdür. Parapsikologlar tarafından, telepati, durugörü gibi paranormal yetenekleri, psikokinezi fenomenini ve diğer çeşitli psişik fenomenleri konu alan bir araştırma alanı olarak görülür. Ortodoks psikoloji bilimi tarafından, kapsam dışı ya da açıklanamaz kabul edilir. Sayfa. 14
SOSYAL PSİKOLOJİ
(social psychology) Çevremize uymak adına neleri feda ettiğimizin acaba farkında mıyız? Sayfa. 10
PARAPSİKOLOJİ
Parapsikoloji kullanılan bazı alanlar. Parapsikoloji ve kullanım alanları ve uygulamaları... Sayfa. 15
PARAPSİKOLOJİ
Parapsikoloji? Parapsikolojinin içerdiği ve ilgilendiği konu,alan ve fenomenlerden bazıları... Sayfa. 18
n e ler yapı yoruz?
Bu sayıda neler var?
4
Bunun yanında hiçbir milletin aklına gelmeyecek tedbirler ve çözüm önerileri yine bizim milletimizin aklına gelir. Kumandayı eskimesin diye poşetleyen başka bir millet göremezsiniz. Ne yapsın? Kumanda ne kadar uzun ömürlü olursa bir kumanda parası cebinde kalacak. Sayfa. 20
şİmdİ Türkİye’deyİz Uzaktan eğitim teknikleri ile eğitim alacağınız Türkiye Enformasyon Ofisimiz 2006 yılından bu yana sizlere hizmet vermektedir. Sınav vb. zorunluluk ve şartlar olmaksızın St.Clements University ‘nin kapıları şimdi size de ardına kadar açık. ÖSS vb. sınavlara girmiş olmak gerekmemektedir (Uzaktan eğitim ile hizmet vermekteyiz). Eğitiminizi yarıda bırakmış iseniz ve bir yerlerden başlamak istiyorsanız, Herhangi bir fakülte mezunu değilseniz; yüksek lisansınızı tamamlamak istiyorsanız; Doktoranızı dünyanın en saygın üniversitelerinden birisinde yapmak istiyorsanız; Çalışırken öğrenim görmek istiyorsanız; Mezun olunca tercih edilen bir personel adayı olmak istiyorsanız; Okumak için değil, mezun olduğunuzda gerçekten iyi bir öğrenim tamamlamanın mutluluğunu ve gururunu yaşamak istiyorsanız;
şimdi bunu gerçekleştirebilirsiniz... BÖLÜMLERİMİZ;
Psikoloji (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) Uluslararası Hukuk (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) İşletme Yönetimi (Yüksek Lisans, Doktora) Siyaset Bilimi (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora)
şİmdİ tam zamanı St.Clements University | Türkiye
http://www.stclements.eu | info@stclementstr.com PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
რედაქტორისგან სიამაყით, თქვენს სამსახურში!..
İLK SAYIMIZDAN MERHABA! ÜCRETSİZ PROGRAMLARIMIZ İLE, ÜLKEMİZ İNSANINA HİZMET ETMENİN HAKLI GURURU İÇERİSİNDEYİZ... yrd.doç.DR.BİLAL SEMİH BOZDEMİR DERNEK BAŞKANI DEKAN&DİPLOMAT
A
İ
macımız aslında bir dergi çıkarmış olmak değildi; daha doğrusu sadece bir dergi değildi. Onun için en kaliteli baskıyı tercih ettik, daha fazla sayı ile daha fazla akademisyen ve daha fazla akademik içerik tercih ettik.
PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
İ
lk sayımız elbette birçok konuda olması gerektiği yolda ilk basamakta, bunu biliyoruz. Olması gerekene ve diğer basamaklara daha emin ve zamanında ulaşmak elbette sizinle olacak. Sizinle başlayıp sizinle aşmak elbette yine başarmanın hazzını yaşatacak sizinle…
lkokul öğretmeninizin teşviki sözleri, orta okul öğretmenlerinizin hayata dair verdiği örnekler ve akademik düzeyde iken de Profesörlerinizin azminize dair pozitif ya da negatif görüşleri için işte biz, işte size, işte onlara bir imkan. İlk basamaktayız; birlikte yürüyelim, hedefi birlikte yakalayalım; birlikten kuvvet doğacaksa, bilgi paylaşıldıkça güzelse; doğruyu yakalamak, çağdaş medeniyetler seviyesine ulaşmak, daha bilinçli, daha dik, hayata daha dolu bakmak için.
A
nsiklopedik kaynakları da dahil ettiğimiz bu dergimiz ayda bir çıkacak olup, kitaplığınızdaki diğer başucu kitaplarınızın yanında yer alacaktır. Bir magazin dergisi gibi olmadığı için, sürekli elinizin altında sizin ve yakınlarınızın her an ihtiyacı olacağı için ve bir referans/ek kaynak olarak kullanılabileceği için.
მოგესალმებით!
ბავშვის თვალით დანახული უზარმარი სამყარო...
დრ. ბილალ სემიჰ ბოზდემირი საზოგადოების თავმჯდომარე
ადამიანთა მოდგმას, სალამი!
psi Ko lo jim
Editörden..
უზარმაზარი სამყარო. სამყარო, სადაც მილიარდობით ადამიანი ცხოვრობს. ადამიანები, რომლებიც ოცნებების ახდენას ელიან; ადამიანები, რომელთაც არ აკმაყოფილებთ უკვე ახდენილი ოცნებები და ყოველდღე ახალი ოცნებით იღვიძებენ... ეს უზარმაზარი სამყარო... ვიღაცისთვის ლოცვა ბედნიერებაა, ვიღაც უბედობის გამო ლოცულობს... მაგრამ ზოგჯერ საკუთარი ბედნიერება ეგოისტობასაც ეფუძნება. უზამაზარი სამყარო, მზის ამოსვლით დაწყებული ყოველი დღე ახალ დილას, ახალ იმედებს გვპირდება. ბავშვი, რომელსაც მთელი ცხოვრება და მისი თვალით დანახული უზარმაზარი სამყარო მოელის. საუკეთესო სურვილები, იმედები, პრინციპები და მიზნები, ღირსება, სიამაყე, წარმატება და ბედნიერება, სიმშვიდე... მათთან დაკავშირებული შრომა და ძალისხმევა, საზოგადოებრივი, პიროვნული და სოციალური მიზნები... სწორი არჩევანის გაკეთების, წარმატების სურვილი... აი, ის უზარმაზარი სამყარო, იმის მიუხედავად, რას ელის ბავშვი... ერთადერთი გზა მიზნის და საშუალების სწავლაა. როგორც წმინდა წიგნებში წერია - საკუთარი ნაკლოვანებების აღიარება, დედისა და მამის ნათქვამი ბავშვობასა და ბავშვობის ასაკიდან გამოსვლის მერეც, თუ ვინ, რა და როგორი ხარ ხარ ცხოვრებაში, ანუ განათლება... ძალიან ბევრია ასახსნელი და სალაპარაკო იმის აღსაწერად, როგორ ახელს ბავშვი თვალს ამ უზარმაზარი სამყაროს წინაშე. მაგრამ ეს პირველი ფურცლები ვერ დაიტევს ამ უზარმაზარ სამყაროს, ვერც მის აღქმას და ვერც ამ პაწიას მშვენიერ თვალებს. მალე შეხვედრის სურვილით, რომ ერთად აღვზარდოთ ეს ბავშვი... მოგესალმებით უზარმაზარ სამყაროში, ფსიქოლოგიის ვრცელ სანახებში, ამ მეცნიერებასთან დაკავშირებული ყველა სექტორიდან, თოთოეულს იმ მილიარდებიდან...
7
PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
reklam
ერთ-ერთი ჩვენგანი: ზიგმუნდ ფროიდი Sigmund FREUD
10
SIGMUND FREUD’U TANIYALIM KİMDİR? ÇALIŞMALARI NELERDİR? ARAŞTIRMA: cİHAN MELİH BOZDEMİR
ზ ე
იგმუნდ ფროიდი (1856 წ. 6 მაისი, მორავია - 1939 წ. 23 სექტემბერი, ლონდონი) ბრაული წარმოშობის გერმანელი ნეიროლოგი, ფსიქოლოგიის თეორიის
ფუძემდებელი.განავითარა ფსიქოანალიზის სწავლება.
ა .ს
მტკიცებდა, რომ პიროვნების ჩამოყალიბება ხდება განვითარების ხუთ სხვადასხვა პერიოდად აშუალო შეძლების შალით მოვაჭრე ებრაელს, 40 წლის ასაკში, თავისზე 20 წლით უმცროს ქალთან მეორე ქორწინებაში შეეძინა ვაჟი, რომელსაც ზიგმუნდი დაარქვეს. ეკონომიკური სიდუხჭირის გამო ოჯახი საცხოვრებლად ვენაში გადასახლდა. მაშინ პატარა ზიგმუნდი 4 წლის იყო და თითქმის სიცოცხლის ბოლომდე (1938 წ) ვენაში ცხოვრობდა.
ლიცეუმში ლათინური, ფრანგული და ინგლისური ენების პარალელურად, ფროიდმა საკუთარი სურვილით შეისწავლა ებრაული, ესპანური და იტალიური ენები. იყო წარმატებული მოსწავლე. გოეთეს შემოქმედების სიყვარულმა, საკუთარი სურვილის საწინააღმდეგოდ, მედიცინის შესწავლის გადაწყვეტილება მიაღებინა.
უნივერსიტეტში სწავლის პერიოდში ხშირად აწყდებოდა ებრაელთა მიმართ სიძულვილს, ამხანაგები წარმომავლობის გამო აბუჩად იგდებდნენ. 1876 წელს ფროიდი მოხვდა ბრუცკეს ფიზიოლოგიურ ლაბორატორიაში, სადაც პათანატომიისა და ადამიანის ნერვულ სისტემის კვლევაზე მუშაობდა. უნივერსიტეტი1881 წელს დაამთავრა. 1883 წელს, ფსიქიატრიის კლინიკაში, ტვინის ანატომიისა და ნევროპათოლოგიის სპეციალისტ დოქტორ თეოდორ მეინერის ასისტენტად დაიწყო მუშაობა. 1884 წელს კოკაინის ზემოქმედებას იკვლევდა. იმავე წელს აღმოაჩინა ამ ნივთიერების ანალგეტიკური თვისებები. კოკაინის ანესთეზიური თვისებები მაშინ, ჯერ კიდევ, ვარაუდის დონეზე იყო. ნაშრომში ”ჩემი ცხოვრება და ფსიქოანალიზი,” ფროიდი აღნიშნავს, რომ მისთვის უკვე ცნობილი იყო კოკაინის მაანესთიზირებელი თვისებები, მაგრამ რადგანაც ამ კუთხით სამეცნიერო კვლევები მიტოვებული ჰქონდა, ეს მტკიცებულება სხვებმა გაახმოვანეს.
1885 წელს ფროიდი აღებული სტიპენდიით გაემგზავრა პარიზში, სადაც სალპეტრის საავადმყოფოში ჟან მარტინ შარკოსთან სტაჟიორად მოეწყო. კვირდებოდა ისტერიის, ჰიპნოზის და შთაგონების რეაქციულ ნიშნებს. შარკომ დიდი ზეგავლენა მოახდინა ფროიდზე (ზემოხსენებულ ნაშრომში ”ჩემი ცხოვრება და ფსიქოანალიზი” ჩანს, როგორ პატივს სცემდა ფროიდი შარკოს). შემდეგში მან გერმანულ ენაზე თარგმნა და გამოსცა (1886 წ.) შარკოს ნაშრომები. 1886 წელს ფროიდი პარიზიდან ბერლინში გაემგზავრა. აქ ბავშვთა ნევროპათოლოგიით დაინტერესდა. შემდგომში ისევ ვენაში დაბრუნდა და ხელი მიჰყო კერძო პრაქტიკას. 1886 წლის ოქტომბერში ფროიდმა იქორწინა მარტა ბერნსზე, რომელზეც ოთხ წელიწად იყო დანიშნული. ნერვული დარღვევებისა და ისტერიული შეტევების მქონე პაციენტებს ფროიდი იმდროისთვის ცნობილ მეთოდებით ელექტოთერაპიით და ჰიპნოზით მკურნალობდა. 1887 წელს თარგმნა დოქტორ ბერნჰეიმის წიგნი ”შთაგონება და შთაგონებით მკურნალობის პრაქტიკა”. თავისუფალი ასოსიაციური მეთოდის გამოყენებისას პაციენტი ელიზაბეტ ფონ რ. შეუძლოდ შეიქმნა. ამის გამო ფროიდმა ჰიპნოზზე უარი თქვა. 18921995 წლებში მუშაობდა შარკოს წიგნის - ”სამშაბათის გაკვეთილების” თარგმანზე და ბრუერის თანაავტორობით გამოაქვეყნა სტატიები თავდაცვის ფსიქონევროზების, ანომალიებისა და ფობიების შესახებ.
1908 წელს დაარსდა ვენის ფსიქოანალიზის ასოციაცია. ეს მოვლენა ზიგმუნდისთვის გარდატეხის პერიოდი იყო. თავის ნაშრომში ამ პერიოდს დიდი ადგილი დაუთმო. თუმცა მანამდეც მის წრეში ფსიქოანალიზის ინსტიტუტირების პროცესი იკვეთებოდა. 1902 წლიდან ფროიდის პირველი მომხრეები პ. ფედერნი, ო. რანკი, უ. სტეკელი, ალფრედ ადლერი და სხვები ”ოთხშაბათის დღეების ფსიქოლოგიის საზოგადოების” სახელით გაერთიანდნენ. 1904 წელს დაიწყო მიმოწერა ფროიდსა და ე. ბლერს შორის. 1907 წელს მას ბლერის თანაშემწე კარლ გუსტავ ჯანგი ეწვია. ამავე წელს ჯანგმა ციურიხში დაარსა ფროიდის საზოგადოება. ეს ფროიდის დიდი წარმატება იყო, რამეთუ ფსიქოანალიზის მცნება გასცდა მისი სამშობლოს ფარგლებს. მომდევნო წლებში ჯანგი დაესწრო ფსიქოანალიზის პირველ კონგრესს და ფსიქოანალიზის შესახებ ლექციების წასაკითხად ფროიდთან ერთად ამერიკაში გაემგზავრა. 1910-1920 წლებში ზიგმუნდ ფროიდი აკვირდებოდა პარანოიის შემთხვევებს კერძო მაგალითებზე და აკეთებდა ფსიქოანალიტიკურ შენიშვნებს. პრეზიდენტმა სკებერმა გამოსცა ფროიდის ნაშრომები ”ტოტემი და ტაბუ”, ”ნარცისიზმის კვლევის შესავალი”, ”გლოვა და მელანქოლია.”
11 Sigmund FREUD
“
”თუ ადამიანი რაიმე ადგილს უყურებს, იქ მისთვის საყურადღებო რამ არის. თუ ადამიანი რაიმე ადგილს საერთოდ არ უყურებს, იქ აუცილებლად არის მისთვის საყურადღებო რამ.” ზიგმუნდ ფროიდი
“
1923 წელს ფროიდს ზედა ყბისა და სასის კიბო დაუდგინდა. შემდგომ წლებში 33 ოპერაცია გაიკეთა. პროთეზის მუდმივად ტარების აუცილებლობის გამო დაწლების განმავლობაში ჭამის და ლაპარაკის გართულებებით იტანჯებოდა.
ფროიდმა პრინციპულად არ დატოვა არანაირი დოკუმენტი, დაწვა და გაანადგურა დღიურები და წერილები. მის შესახებ პირველი და ყველაზე მოცულობითი ცნობები პირველად მისმა უახლოესმა მეგობარმა, ინგლისელმა ფსიქიატრმა ერნესტ ჯონსმა გამოაქვეყნა. ჯონსის წიგნი - ”ზიგმუნდ ფროიდის ცხოვრება და შემოქმედება” 1953 წელს სამ ტომად გამოიცა.
1938 წელს ვენაში ნაცისტები შევიდნენ. ფროიდმა ქალაქიდატოვა და უმცროს ქალიშვილ ანასთან ერთად ლონდონში გადასახლდა. აქ გარდაცვალებამდე აგრძელებდა შრომას და მკურნალობას.
Bir insana vazgeçilmez olduğunu hissettirirseniz, ilk vazgeçeceği insan siz olursunuz. Freud
ს ო ც იალ უ რ ი ფ ს იქ ო ლ ო გ ია
Sosyal Psikoloji
12
რაზე ვამბობთ უარს ჩვენს წრესთან ჰარმონიული ურთიერთობის გამო ფსიქოლოგებისა და ფსიქიატრების საზოგადოების კვლევითი ცენტრი
კონცეპტუალური შინაარსი სოციალური ფსიქოლოგია ფსიქოლოგიის მეცნიერების ერთ-ერთ დარგია, რომელიც, უმეტესწილად, სოციალური (საზოგადოებრივი) ქცევების ფორმებს იკვლევს. ინდივიდ-სოციუმსა და ადამიანებს შორის ურთიერთქმედებები, ჩვენს მიერ სხვა ადამიანების აღქმა, ერთმანეთის მიმართ გამოხატული რეაქციები, სხვადასხვა სოციალურ მდგომარეობასა და გარემოში რეაგირება სოციალური ფსიქოლოგიის კვლევს სფეროა.
სოციალური სიქოლოგია
სოციალური ფსიქოლოგია არის ინდივიდის გრძნობის, ქცევის და ფიქრების, სხვათა რეალური ან წარმოსახვითი არსებობის მეცნიერული გზით კვლევა.
მოკლედ რომ ვთქვათ, სოციალური ფსიქოლოგია ინდივიდის სოციალურ წრესა და კულტურულ გარემოს შორის ორმხრივი ურთიერთობის შემსწავლელი საგანია. პიროვნების ქცევების, განცდების, ფიქრების, სხვათა ქცევების და თვისებების ზემოქმედების ფორმების, და მათი მხრივ, მისი განსაზღვრის ფორმების შემსწავლელი ერთ-ერთი თანამედროვე სპეციალობაა.
PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
სხვა განსაზღვრებით რომ მივუდგეთ, სოციალური ფსიქოლოგია ინდივიდის ადამიანებთან და სოციალურ წრესთან ურთიერთობა, სოციალური გამოცდილებისა და ქცევების, ჯგუფის წევრობის მახასიათებელი თვისებები, საზოგადოებაში ყოფნისას ინდივიდის პოზიციას, ქცევასა და მრწამსზე ზემოქმედების შემსწავლელი სოციალური ხასიათის მეცნიერული დარგია. სოციალური ფსიქოლოგიის დარგები სოციალური ფსიქოლოგია ადამიანის ქცევას, გრძნობებსა და ფიქრებზე სხვა ადამიანების ქცევების ანდა თავისებურებების გავლენის განსაზღვრაზე მუშაობს. იგი, ამასთანავე, შეისწავლის ადამიანების სოციალურ ჯგუფებთან შეერთების შედეგად გამოვლენილ ქცევებს ( სოციალური ფსიქოლოგია საზოგადოების მიმართ).
13 Sosyal Psikoloji
სოციალური მოვლენებიდან გამომდინარე, სოციალური ფსიქოლოგია მიმართულია ადამიანისა და საზოგადოებისკენ. გამოავლენს ადამიანის საცხოვრობელი სოციალური გარემოს თვისებებს. მაგალითად, გარკვეული სოციალური ჯგუფის ტენდენციური ქცევის შემსწავლელი სოციალური ფსიქოლოგია, პირველ ყოვლისა, ამ ჯგუფის ეკონომიკური შესაძლებლობების, საზოგადოებაში მოპოვებული ნდობისა და პრესტიჟის მსგავსი სოციალური მახასიათებლების მიხედვით მოძრაობს და გამოავლენს სოციალური პირობებისგან გამომდინარე დაბრკოლებებს. ამის შემდეგ ინდივიდით ინტერესდება და იკვლევს ამ დაბრკოლებებისგან წარმოშობილ გრძნობებს. ამგვარად, ფსიქოლოგიის სხვა დარგებისგან განსხვავებით, სოციალური ფსიქოლოგია, ინდივიდში წარმოქმნილი განცდების და მათი მიმართულების შეცვლის გარდა, საზოგადოებისკენ არის მიმართული. სოციალური ფსიქოლოგია განსაკუთრებით ექსპერიმენტულ (გამოცდილებითი) და პიროვნების ფსიქოლოგიების ცნებას იყენებს. სოციალური შინაარსის, ანდა პირიქით, სოციალურს გარე ელემენტების შემსწავლელი სოციალური ფსიქოლოგია, სოციალური მოვლენების სტრუქტურისა და ფუნქციონირების პროცესის ძირითადი კანონებისა და წესების მიღწევას ისახავს მიზნად.
სოციალური ფსიქოლოგიის ისტორია ”სოციალური ფსიქოლოგია” - ეს ტერმინი ამ დარგში პირველი ნაშრომის ”სოციალური ფსიქოლოგიის შესავლის” ავტორს მაკდუგალს ეკუთვნის. ეს წიგნი 1908 წელს გამოიცა და, ძირითადად, აშშ-ში გამოიყენება. მასში, უმეტესად, ადამიანში მიმდინარე შინაგანი პროცესების პარალელურად გონების ბუნებრივი მიდრეკილებებისა და მათი გამკლავების უნარის, ინსტინქტების თეორიის თვალსაზრისით კი დღევანდელობის შეგნების მოტივაციის თეორიაა დამუშავებული.
1920-იანი წლების შემდეგ სოციალურ ფსიქოლოგიაში დაიწყო პოზიციების შეფასებისა და კვლევის ტექნიკის განვითარების პროცესი. 1950-იანი წლების შემდეგ განვითარდა პოზიციების ცვლასთან დაკავშირებული ცნებები, 70-იანი წლების შემდეგ კი იგი ინდივიდისა და ჯგუფის ქცევების სოციალურ ფორმატზე შეჩერდა.
ოციალური ფსიქოლოგია სოციალური ფსიქოლოგია - ფსიქლოგიიდან, სოციოლოგიიდან და ანტროპოლოგიიდან მომდინარეობს. იგი შეისწავლის საზოგადოების ზეგავლენას და მასთან ჰარმონიას, პოზიციებს, ჯგუფის სტრუქტურას და დინამიკას, ურთიერთკავშირს, სოციალიზაციას, კულტურას და პიროვნებას. იგი სოციალურ და კულტურულ ცვლილებებს და მსგავს საკითხებში ფსიქოლოგიური კონსულტაციის სახელმძღვანელოა. PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
Özkandan Danışmanlık SERTİFİKA VE EĞİTİMLER • Öğrenci koçluğu sertifikası • Nefes terapisi sertifikası • Stres yönetim sertifikası • Mülakat teknikleri sertifikası • Motivasyon sertifikası • Medikal psikoloji sertifikası • Liderlik sertifikası • Kişisel gelişim sertifikası • Ruh sağlığında kaygı bozuklukları sertifikası • Kariyer koçluğu sertifikası • Kadın psikolojisi sertifikası • Hipnoz sertifikası • Genel psikoloji sertifikası • Siga Sigarayı bırakma yolları sertifikası • Temel psikoloji sertifikası • Psikolojik rahatsızlıklar sertifikası • Kişilik psikolojisi sertifikası • Endişe ile başa çıkma yolları sertifikası • Temel kuantum düşünme teknikleri sertifikası • Hasta ve hekim hakları sertifikası • İletişim uzmanlığı sertifikası • Aile psikolojisi sertifikası • Hafıza teknikleri sertifikası • Uyku ve uyku sağlığı sertifikası • Psikolojik yeme bozukluğu sertifikası • Hızlı okuma teknikleri sertifikası • Yönetici koçluğu sertifikası • Yöneticinin yönetimi sertifikası • Habercilik sertifikası • İnsan kaynakları sertifikası • Zaman yönetimi sertifikası • İletişin teknikleri sertifikası • İşaret dili sertifikası • Stres ile başa çıkma yolları sertifikası • Psikolojik rahatsızlıklar sertifikası • Problem çözme sertifikası
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Performans koçluğu sertifikası Beyin ve işlevleri sertifikası Beden dili sertifikası Başarılı lider olma sertifikası Balistik sertifikası Ayurveda sertifkası Anatomi sertifikası Takım çalışması sertifikası Reklamcılık sertifikası Reiki sertifikası Radyo ve Tv spikerliği sertifikası Etkili eğitmenlik sertifikası Endişe ile başa çıkma yolları sertifikası Eğiticinin eğitimi sertifikası Çocuk ve ergende depresyon sertifikası İnsan kaynakları sertifikası Yaratıcı drama sertifikası Türk hava kurumu planör uçuş belgesi Osmanlıca dil sertifikası Bulgarca dil sertifikası Japonca dil sertifikası İtalyanca dil sertifikası İspanyolca dil sertifikası Portföy yöneticiliği eğitimi KOSGEB girişimcilik eğitimi Yunanca dil sertifikası Fransızca dil sertifikası Almanca dil sertifikası Aile koçluğu sertifikası Swot analizi sertifikası Rusça dil sertifikası Çince dil sertifikası Gürcüce dil sertifikası Farsça dil sertifikası Emotional freedom tecniques sertifikası Cinsel işlev bozuklukları sertifikası
özkandan
danışmanlık
Yıldızevler 4.Cadde No:27/4 Çankaya/Ankara TelefonTagore : (0312) (4.Cad.) 283 29 89 Yıldızevler Mah. Rabindranaht 27/4 Çankaya - ANKARA www.meltemozkandan.com | www.ozkandangrup.com Tel: (0312) 283 29 89 www.meltemozkandan.com | www.ozkandangrup.com
info@meltemozkandan.com | info@ozkandangrup.com
neler yapıyoruz? • Sertifikalı “Temel Psikoloji” eğitimi ile 75.000+ kişiye, Psikoloji eğitimini ücretsiz verdik.. • Sertifikalı “Genel Psikoloji” eğitimi ile, kişilerin Psikoloji bilgisini ücretsiz pekiştirdik.. • Sertifikalı “Kişilik Psikolojisi” eğitimi ile, kullanıcılarımıza “Kişilik Psikolojisi” temellerini verdik... • Sertifikalı “Stres ve Stres ile Başa Çıkma Yolları” eğitimi ile toplumumuzun çağın hastalığı olan STRES hakkında, ücretsiz olarak bilinçlendirdik, bilinçlendirmeye de devam ediyoruz.. • Sertifikalı “Temel Kuantum Düşünme Teknikleri” eğitimi ile, kullanıcılarımıza “Kuantum” eğitimi verdik.. • Sertifikalı “Endişe ile Başa Çıkma Yolları” eğitimi ile toplumumuza, endişe ile başa çıkma yolları konusunda eğitim verdik.. • Sertifikalı “Aile Psikolojisi eğitimi ile, toplumsal yapı taşımız olan ailenin temellerine indik.. • Sertifikalı “Başarılı Lider Olma” eğitimi ile başarılı liderler yetiştirdik... • Sertifikalı “İş ve Çalışma Psikolojisi” eğitimi ile, iş hayatında yaşanabilecek psikolojik engelleri birlikte aştık... • HD kalitesinde, ücretsiz eğitim setleri ile, toplumumuz ile iç içe olduk... • Mesleki üyelerimize özel, ücretsiz 7/24 psikolojik danışma hattı kurma çalışmalarımız devam etmektedir. • Ülkemiz genelinde ve yurt dışına, temsilcilikler veriyoruz.. Ülkemiz insanına hizmet etmeyi, kendimize görev bildik... Görev ve sorumluluklarımızı yerine getiriyor olmanın haklı gururu içerisindeyiz... Psikologlar ve Psikiyatristler Derneği olarak toplumumuzun yanında olmaya devam edeceğiz... Yrd.Doç.Dr.Bilal Semih BOZDEMİR Dernek Başkanı
hayata ortak ol!
Psikologlar ve Psikiyatristler Derneği www.ppd.com.tr 444 1 659 PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
Parapsikoloji
16
პარაფსიქოლოგია
“
პარაფსიქოლოგია ზებუნებრივი აღქმის, ფსიქოკინეზის, ”სიკვდილის შემდეგ სიცოცხლის” და მსგავს საკითხებთან დაკავშირებული, პარანორმალურად მიჩნეული მოვლენების ექსპერიმენტული გზით კვლევის მრავალსაგნობრივი (მრავალმეთოდური) სწავლებაა.
პარაფსიქოლოგია ზებუნებრივი აღქმის, ფსიქოკინეზის, ”სიკვდილის შემდგომი სიცოცხლის” და მსგავს საკითხებთან დაკავშირებული, პარანორმალურად მიჩნეული მოვლენების ექსპერიმენტული გზით კვლევის მრავალსაგნობრივი (მრავალმეთოდური) სწავლებაა. ამ სფეროს მიმდევართა ხედვით პარაფსიქოლოგია განიხილება - როგორც ტელეპათიის, ნათელმხილველობის მსგავსი პარანორმალური შესაძლებლობების, ფსიქოკინეზის და მსგავს ფიზიკურ ფენომენთა მომცველი სფერო. რელიგია აღიარებს, როგორც ცნობიერების მიღმა არსებულ, აუხსნელ ფენომენს. PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
“
წინასწარმეტყველების და ტელეკინეზის არსებობის დასადგენად, პარაფსიქოლოგია ფსიქოლოგიური ცდების ნებისმიერ წყაროს, ზებუნებრივი აღქმისთვის კი განზფელდის (ვიზუალური აღქმა) ეფექტებს იყენებს. გაერთიანებული ერების ორგნიზაციასთან შეთანხმებით, კვლევები ტარდება გამოყენებადი ჯაშუშური ინფორმაციის ნათელმხილველობით მოპოვების შესაძლებლობის გამოსაკვლევად. ამ ცდების შედეგებს პარაფსიქოლოგების აფასდებენ, როგორც ფსიქიკური შესაძლებლობების არსებობის მაჩვენებელს.
ამის მიუხედავად სამეცნიერო წრეები ასეთი შესაძლებლობების არსებობის უარგუმენტობის საერთო აზრს ადგანან. კრიტიკოსების აზრით, პრაქტიკულად მოპოვებული წარმატებები, სინამდვილეში, კვლევის მეთოდების ნაკლოვანებებიდან გამომდინარეობს. პარაფსიქოლოგიას მეცნიერებად არ აღიარებენ. ბევრი მეცნიერი მას სავარაუდო (ჰიპოთეზურ) მეცნიერებად მიიჩნევს. პარაფსიქოლოგია ბერძნული სიტყვაა და გრძნობითი ორგანოების მიერ აუხსნელ, ორგანიზმის მიღმა (რისამე დარღვევას, გადახრას) მდებარეს ნიშნავს.
ტერმინი პირველად (1989 წ.) გერმანელმა ფსიქოლოგმა მაქს დესორმა გამოიყენა. დღეისათვის პარაფსიქოლოგები პარანორმალური ფენომენის აქცენტირების მიზნით, ნებისმიერი დაგეგმვის გარეშე ოვლენილი,პარანორმალური მოვლენების აღსანიშნავად ”ფსი” ტერმინს იყენებენ. ამ მიზნით ბერძნული ანბანის 23-ე ასოს პარაფსიქოლოგიურ ტერმინოლოგიაში არჩევის მიზეზი ისაა, რომ ბერძნულში ის „სულის“ და „სიცოცხლის ძალის“ მნიშვნელობით გამოყენებული ფსიქო სიტყვის თავსართია.
17
სიცოცხლე სიკვდილის შემდეგ
>
kaynak : VİKİPEDİ ARAŞTIRMA : BİLGİ İŞLEM OFİSİ
ემპათია: ერთმანეთთან მჭიდროდ დაკავშირებულ ორ ცოცხალ არსებას შორის განცდების და სულიერი მდგომარების გადაცემის ფენომენი
პარაფსიქოლოგიურ გამოკვლევებს ამერიკელი მეცნიერთა უმრავლესობა არ აღიარებს, როგორც „სტანდარტული ჰიპოთეზის ნიმუშს.“ უნივერსიტეტებში რვაწლიანი სწავლების მიუხედავად, ამერიკასა და ბევრ სხვა ქვეყანაში, პარაფსიქოლოგიას სავარაუდო მეცნიერებად თვლიან. პარაფსიქოლოგიური კვლევა ლაბორატორიული კვლევისა და მეცნიერული შრომების მომცველ მეთოდოლოგიურ სერიას საჭიროებს.
დღესდღეობით ეს კვლევები ზოგიერთ კერძო ლაბორატორიასა და მსოფლიოს სხვადასხვა უნივერსიტეტში მიმდინარეობს. თუმცა, პარაფსიფოლოგიური კვლევების აქტიური მხარდამჭერი (სპონსორი, დამფინანსებელი) უნივერსიტეტები არც ისე ბევრია. მსგავსი აკადემიური კვლევები სპეციალურ პარაფსიქოლოგიურ და ზოგიერთ ტრადიციულ გაზეთში სტატიების სახით ქვეყნდება.
ამერიკელი პარაფსიქოლოგები ცდებს, ძირითადად, ორ სფეროში ან ორი მეთოდის გამოყენებით ატარებენ. ერთი ფსიქოკინეზის გამოსავლენი RNG მეთოდია, მეორე კი განზფელდის ეფექტების მეთოდი. კიდევ ერთი პარაფსიქოლოგიური ექსპერიმენტის ნაწილი - აშშ-ში გეოგრაფიული (მოხეტიალე) ნათელმხილველობის ალბათობის შემსწავლელი, სახელმწიფო შეთანხმების საფუძველზე მიმდინარე სოციალური ექსპერიმენტია.
არქეოლოგია ყოფილა შემთხვევები, როცა ფსი ცდების დახმარებით არქეოლოგიური სამუშაოები შეუსრულებიათ და მნიშვნელოვანი ისტორიული მასალებიც აღმოუჩენიათ. სტეფან შვარცის შრომებში, გათხრების ადგილის განსაზღვრის მიზნით ჩატარებული 4.445 ცდის თანადამთხვევიაა აღწერილი. ამასთნავე, საყურადღებოა ფსი ცდებით გამოვლენილი აღმოჩენის შესაძლებლობის ინფორმაციული სიზუსტის დადგენის სირთულე. დაზვერვა ამ სფეროში ყველაზე ცნობილია CIA-ს ეგიდით ჩატარებული სამუშაოები - კოდური სახელით „stargate.“ ამ პროგრამის პრაქტიცირებას CIA-მ თითქმის 20 წელი შეალია. პროგრამაში დაზვერვის სფეროში შერჩეული და საგანგებოდ მომზადებული ჯგუფი მონაწილეობდა. ჯგუფის ყველაზე მნიშვნელოვან, შედეგიან და დამსახურებულ ცდად ჯო მაკ-კონაგლის შრომა აღიარეს.. დაკარგული ადამიანების ძებნა as aciet ma ფსი ცდებისეული ინფორმაციის წყალობით ბევრი დაკარგული ადამიანი იპოვეს. ამ თვალსაზრისით, ამერიკასა და ზოგ სხვა ქვეყანაში, გამოუვალ მდგომარეობის პოლიცია დროდადრო მიმართავს მედიუმებს.
PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
Parapsikoloji
სხვადასხვა სფეროში პარაფსიქოლოგიის გამოყენება
Parapsikoloji
18
“
Ray Hyman, Stanley Krippner, James Alcock ve bazı bİlİm adamları parapsİkolojİde kullanılan bu İkİ yönteme ve bu İkİ yöntemle elde edİlen verİlere eleştİrİ getİrmektedİrler. Kuşkucu araştırmacılara göre, yöntemsel (metodolojİk) kusurlar, bİrçok parapsİkolog tarafından sunulmuş normal-dışına İlİşkİn açıklamalardan zİyade, görünüştekİ deneysel başarılar İçİn en İyİ açıklamayı sağlamaktadır.
“
Ray Hyman, Stanley Krippner, James Alcock ve bazı bilim adamları parapsikolojide kullanılan bu iki yönteme ve bu iki yöntemle elde edilen verilere eleştiri getirmektedirler. Kuşkucu araştırmacılara göre, yöntemsel (metodolojik) kusurlar, birçok parapsikolog tarafından sunulmuş normaldışına ilişkin açıklamalardan ziyade, görünüşteki deneysel başarılar için en iyi açıklamayı sağlamaktadır.
PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
Parapsikolojiye ABD’de sınırbilim, hatta Kaliforniya’da sözde bilim olarak bakılmaktaysa da, bu alandaki çalışmalar Avrupa’da özellikle 1977’deki “İzlanda Tezleri” sonrasında bilimsel saygınlığını kazanmaya başlamıştır. 1977’de Reykjavik’de (İzlanda)’da yapılan uluslararası kongrede sunulan, “İzlanda Tezleri” adıyla tanınan rapor ve verilerin bilimsel değerleri “1973 yılı Nobel Fizik Ödülü” sahibi Brian Josephson tarafından onaylanmıştır. Çoğu araştırmacı İzlanda Kongresi’ni parapsikolojinin “tarihi an”ı olarak nitelendirir.
Günümüzde parapsikolojik araştırma kuruluşlarının bir kısmı “psişik araştırma” adı altında etkinlik göstermektedir. Parapsikoloji günümüzde ABD’den Yunanistan’a dek yaklaşık 40 ülkede üniversitelerde kürsü edinmiş bulunmakta ve okutulmaktadır. Kimilerine göre, parapsikoloji materyalist metapsişiğe verilen yeni isimdir ya da metapsişiğin materyalistleşmiş devamıdır.
Parapsikoloji... Parapsikoloji simgelerinin önde gelen işaretlerinden...
Parapsikoloji’nin Doğu Bloğu ülkelerindeki durumu Sheila Ostrander, Lynn Schroeder ve diğer birçok yazar vaktiyle Sovyetler Birliği’nde ve diğer birçok Doğu Bloğu ülkelerinde parapsikolojik alanda pek çok akademik araştırmanın yürütülmüş olduğunu, bu araştırmaların devlet tarafından desteklendiğini bildirmektedir. Yazarlar kitaplarında CIA’nin çalışma programında da casusluk alanında kullanılmak üzere, parapsikolojik araştırma ve incelemelerin yer almış olduğuna dikkat çekmişlerdir. Doğu Bloğu ülkelerindeki bu çalışmalar sonucunda söz konusu alanda Batı’daki parapsikolojik terimlerden farklı terimleri içeren bir terminoloji oluşmuştur. Doğu Bloğu ülkelerinde söz konusu alanda ortaya atılmış terimlerden bazıları psikotronik parapsikoloji, biyoenerji, biyoplazma, Kirlian fotoğrafçılığı olarak bilinir. Doğu Bloğu’nda Stalin döneminden itibaren medyumluk yeteneklerine sahip en ünlü isimler arasında Wolf Messing, Nina Kulagina ve Stanislawa Tmoczyk sayılabilir. Bunlardan son ikisiyle bilim adamları sayısız deneyler yapmıştır.
Tarihçe Parapsikolojik araştırma alanı için önceleri, özellikle Avrupa’da metapsişik ve parapsişik terimleri kullanılıyordu. Metapsişik terimi Aristo’nun “Metafizik” kitabının isminden esinlenen 1913 Nobel ödüllü fizyoloji profesörü Charles Richet (1850-1935) tarafından 1905’te ortaya atılmış, parapsişik terimi ise, Dijon Akademisi ve Grenoble Akademisi rektörü olan Emden ödüllü bilimci ve filozof Emile Boirac (1851-1917) tarafından ortaya atılmıştır. Prof. W. McDougall bu adı parapsikoloji terimiyle değiştirerek bu terimin uluslararası sahada kabul görmesini ve literatürde yerini almasını sağlamıştır. Fakat parapsikolojinin ABD’li öncüsü biyoloji doktoru ve bitkibilimci olan Prof. J. B. Rhine’dır. Rhine çalışmaları sonucunda bazı kişilerin bedensel duyuları kullanmadan dış dünyadan ya da diğer insanların zihinlerinden bilgi edinebileceklerini gözlemlemişti. Bu olguya duyular-dışı algılama ya da duyular-dışı idrak anlamında “extra sensory perception” (ESP) adını verdi. Parapsikoloji terimi Alman psikolog Max Dessoir tarafından 1889’da ortaya atılmış, Rhine tarafından benimsenmiştir. Bununla birlikte 1930’lu yıllardan itibaren psişik fenomenin laboratuar koşulları içine çekildiğinin, yani laboratuar metodolojileri uygulanarak incelendiğinin vurgulanması amacıyla parapsikoloji terimi yerine “psişik araştırma” teriminin kullanımı daha yaygınlık kazanmıştır.
Eski dönem Klasik dönem de denmektedir. Bu dönem, tarih çağlarından başlayarak 1700’lü yıllara kadar sürmüştür. Psişik olduğu iddia edilen durumlar, yalnızca son yıllarda ilgi duyulup incelenmemiştir. Örneğin Antik Yunan ve Roma’da kimi olguların, anlaşılamaz psişik güçler tarafından meydana geldiği sanılmaktaydı. O dönemde yaşamış Pisagor, Eflatun, Çiçero, Seneca, Virgil ve pek çok bilim, sanat ve devlet adamı bu konuları incelemişlerdi. Medyumluk yeteneklerine sahip olduğu iddia edilen insanlar, tarih boyunca büyücü, şaman, cadı, ermiş, kahin, mistik vs. adlarla ifade edilmişlerdir. Yine bazı yazıtlardan ve duvar resimlerinden anlaşılmaktadır ki eski insanlar da, günümüzde radyestezi olarak bilinen, “insan vücudu içindeki radyasyonun algılanması yeteneği” olduğu iddia edilen duruma inanmaktaydı; eski insanlar çatal çubuk yöntemiyle toprak altında su ve maden araması yapmışlardır. Bilinen en eski çatal çubuk resmi M.Ö. 1300 yıllarına aittir ve Mezopotamya’da bulunmuştur. Yine, Antik Yunan’da prekognisyon ve kehanet söylentileri oldukça yaygındı. Gerek Yunanistan’da gerekse Anadolu’da birçok kehanet merkezi, tapınağı mevcuttur. Bu döneme ait psişik konulardaki kayıtların hepsi elbette ki, günümüze kadar, olduğu gibi korunabilmiş değildir. Ancak, o dönemleri anlatan ikinci el eserlerden bunları elde etmemiz mümkün olmaktadır. Dolayısıyla arkeoloji biliminin bulguları, bilgileri ve birikimi arttıkça tarihi çağlarda psişik durumlar ile ne kadar ilgilenildiği hakkında daha doğrudan bilgi ve veri elde edilebilmektedir.
Kurumlaşma dönemi 19. yüzyılın sonlarına doğru din ve bilimin insan varlığı ve ruhsal yapısı hakkındaki açıklamalarıyla yetinmeyen ve insan varlığının daha üstün, daha aşkın bir öze sahip olduğunu düşünen bazı aydınlar, 1882 yılında Londra’da Psişik Araştırmalar Derneği’ni kurdular. Derneğin ilk kurucuları arasında bulunan bilim adamlarının ve aydınların ortak düşüncesi, aynı zamanda, evrene şu soruyu sormaktı: “İnsanın öz varlığı bedenin ölümünden sonra varlığını sürdürür mü?” Dernek bazı bilim çevrelerince o kadar ilgi görüyordu ki gerek başkanları gerekse üyeleri tanınmış bilim adamlarıydılar. Başkanlar arasında Nobel Ödülü almış üç bilim adamı, bir başbakan ile çoğu fizikçi ve filozoflardan oluşan çok sayıda profesör bulunmaktaydı. Yani, ruhsal araştırmalar alanında kurulmuş bu ilk dernek aslında önemsiz, küçük, kendi alanında araştırmalar yapan bir dernek değildi. Aksine gerek kurucuları, gerek başkanları, gerekse üyeleri o dönemin bilim ve düşünce tarihine isimlerini yazdırmış kimselerdi. Bu aydın bilim insanları 19.yy. biliminin kendilerini bir çeşit “mekanik kör düğüm” içine sürükleğini düşündüklerinden, kendilerini bu durumdan çıkaracak bir yol bulma konusunda uzlaşıyorlardı. İngiliz Psişik Araştırmalar Derneği üyeleri bu amaçla insan varlığının duyular-dışı yönlerini ve özellikle psişik yeteneklerini inceleme yoluna gittiler. Konuyla ilgili yüzlerce vaka topladılar ve bunları hiçbir ayrıntıyı kaçırmadan objektif bir biçimde incelediler. Bunun yanı sıra bu araştırmaları destekleyici birçok psikolojik araştırmalar da yaptılar. Çoğunun yüksek dereceli çabalarından dolayı o günlerde açıklanamaz olarak görülen olaylar, bugün birçok ılımlı bilim adamı tarafından kabul edilmektedir. Ayrıca aralarında Freud, Pierre Janet ve C.G. Jung’un da bulunduğu ilk psikoterapistlerin çoğu bu derneğin üyesiydi. Bu ünlü psikologlar da dernek çevresinde çok önemli ve yararlı çalışmalar yapmışlardır. Parapsikoloji araştırmalarının yakın tarihini oluşturan kurumlaşma döneminde başlıca üç kuruluşun faaliyetleri görülmektedir: Klasik deneyleri ile ilk adımları atan, 1882’de kurulan İngiliz Psişik Araştırmalar Derneği(SPR), 1919’da kurulan Uluslararası Metapsişik Enstitüsü ve Prof. J. B. Rhine’ın 1932’de Kuzey Carolina’da Duke Üniversitesi Psikoloji Fakültesi’nde kurduğu Parapsikoloji Laboratuarı’dır. Her üç kuruluşun da başkanları genellikle bilim adamları olmuştur.
PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
Parapsikoloji
“Ölümden Sonra Yaşam”
19
პარაფსიქოლოგიის ზოგიერთი თემის, სფეროს და ფენომენის განმარტება; ბაქსტერის ეფექტი : მცენარეული აღქმა ან ფსიქოლოგიური აღქმა მცენარეებში. სხეულისგარე ცდები: ძილისმაგვარ მდგომარეობაში სულის და სხეულის კავშირების შესუსტებისას ასტრალურ სხეულად (სპირიტუალიზმში ორმაგი) წოდებული, სუბტილური ელემენტებისგან შემდგარი სხეულის ფიზიკური სხეულის მიღმა, გაცნობიერებულად, დაუკარგავად, სხვა ადგილებში მოგზაურობა.
Parapsikoloji
20
ცნობიერების განსხვავებული მდგომარეობა : სიფხიზლისას ადამიანის ჩვეულებრივი ცნობიერებისგან განსხვავებული მდგომარეობა.
>
ნათელხილვა : ცოცხალი და არაცოცხალი ობიექტების და შემთხვევების ხუთივე გრძნობის ორგანოს დახმარების გარეშე შეგრძნება. ამ სფეროში ყველაზე ცნობილი სახელი ინგო სუანია. აზროვნების ფოტოგრაფირება: ფოტოაპარატით ან მის გარეშე ადამიანის ფიქრების და სურათების ზემგრძნობიერ ფირზე დაფიქსირება, პარანორმალური ფოტოგრაფია. ყველაზე ცნობილი სახელია ტედ სერიოსი. ექმინეზია : ჰიპნოზის და „ფსიქოლოგიური დიფერენციაციის” სიუჟეტში ახლანდელი და წინა ცხოვრების (რეინკარნაციის) შთაბეჭდილების თავიდან განცდა და მისი გამოწვევის მეთოდები. ემპათია : ორი ცოცხალი არსების ერთმანეთთან მჭიდრო სულიერი კავშირი. გრძნობებისა და სულიერი განცდების გადაცემის ფენომენი. ლევიტაცია: პროცესი, როდესაც ადამიანი ან სხვა ობიექტი ფიზიკური მოქმედების გამოუყენებლად გადადის გრავიტაციის საწინააღმდეგო მდგომარეობაში, სცილდება მყარ ზედაპირს და ჩერდება ჰაერში. დასავლეთში ლევიტაციის ფენოომენის საკითხში ყველაზე ცნობილი მკვლევარი დანიელ დანგლას ჰოუმია, რომელმაც სურვილისამებრ “ჰაერში ნავარდით” გაითქვა სახელი. (იოგი პულავარის ლევიტაციური ჩვენება, 1936 წ.) სიკვდილის სარეცელი : ადამიანის პარანორმალური მკვდარ მდგომარეობაში პერცეფცია (პერცეფცია - ობიექტური სამყაროს, სინამდვლის ასახვა გრძნობის ორგამოების საშუალებით; აღქმა). კლინიკური სიკვდილი: მდგომარეობა, როცა სამედიცინო თვალსაზრისით სხეული გარდაცვლილია, მაგრამ რაღაც პერიოდის შემდეგ რეანიმაციის (თავიდან გაცოცხლების) მეთოდით ან თავისით უბრუნდება სიცოცხლეს. სიკვდილიდან სიცოცხლეში დაბრუნების პერიოდი. იდუმალი ადგილი: ადგილი, სადაც ხშირია ფანტომების გამოჩენა, ნივთების თავისით მოძრაობა, გაურკვეველი ხმები. ტელეპათია : მეცნიერების ტრანსცენდენტური (რაც საზღვარს სცილდება) მიმართულება, აზრის და გრძნონების გადაცემა-მიღების
Parapsikoloji;
Parapsikoloji, duyular-dışı algılama, psikokinezi, “ölümden sonra yaşam” gibi konulara ilişkin olan, paranormal (normal-dışı, normal-ötesi) olduğu düşünülen olayların deneysel yöntem yoluyla çok disiplinli (çok yöntemli) etüdüdür.
მექანიკურ და ქცევით გაგებაში პარაფსიქოლოგიის თნდათან გადსვლასთან ერთად მის მიმართ შენელებული აკადემიური ინტერესი, სამი განსხვავებული ნიჭის მქონე მედიუმისა თუ ფსიქიკაზე ჩატარებული ცდების წყალობით, წარსული საუკუნის ორმოცდაათიანი წლების დამლევს კვლავ აქტუალური გახდა. ეს სამი ცნობილი ადამიანი აზროვნების ფოტოგრაფიით სახელგანთქმული ტედ სერიოსი, ”მოხეტიალე ნათელმხილველობის” ნიჭით დაჯილდოებული ინგო სუანი და ტელეკინეზით ცნობილი ური გელერი (სახელი გაითქვა შეხების გარეშე კოვზების გადაგრეხით) იყო. პარაფსიქოლოგთა საზოგადოების დაარსების იდეა რინიმ 1957 წელს, დურამში (ჩრდ. კაროლინა. აშშ ), დუკეს უნივერსიტეტის პარაფსიქოლოგიის ლაბორატორიაში მუშაობის დროს წამოჭრა. იდეის მთავარი არსი იყო პარაფსიქოლოგიის სფეროში მომუშავე პროფესიონალთა ჯგუფის ჩამოყალიბება, რომელიც საერთაშორისო ასოციაციის მთავარი ბირთვი იქნებოდა. როგორც დებულებაშია მითითებული, ორგანიზაციის მიზანი ამ სფეროსთან დაკავშირებული ინფორმაციების გავრცელება და მოპოვებული შედეგების მეცნიერების სხვადასხვა დარგებში მოპოვებულ შედეგებთან შერწყმა იყო. ამჟამად საზოგადოება მუშაობას აგრძელებს ამერიკის მეცნიერების განვითარების ასოციაციასთან დაქვემდებარებაში. PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
1969 წელს ანთროპოლოგ მარგარეტ მიდის პარაფსიქოლოგიის განყოფილება მსოფლიოს უდიდეს სამეცნიერო საზოგადოებას - ამერიკის მეცნიერების განვითარების ასოციაციას ( American Assosiation for the Advancement of Science) შეუერთდა. ამით პარაფსიქოლოგიის მნიშვნელოვანი წინსვლა დაფიქსირდა. რინის მიერ დაარსებული პარაფსიქოლოგთა საზოგადოება 1969 წლის დეკემბერში ამერიკის მეცნიერების განვითარების ასოციაციაში მიღეს. ამან პარაფსიქოლოგიას პატივისცემა და აღიარება მოუპოვა. ბევრის აზრით, ეს პარაფსიქოლოგიის მეცნიერული ღისების ოფიციალურ აღიარებას ნიშნავდა და ფსი-კვლევების მატება განაპირობა, გახდა განსაკუთრებით აშშ-ს უნივერსიტეტებში. დღესდღეობით აკადემიკოსებისა და ფსიფენომენის მკვლევრებისაგან შემდგარი, დაახლოებით სამასწევრიანი ამერიკის მეცნიერების განვითარების ასოციაციის ყოველწლიური კონგრესი პარაფსიქოლოგებს საშუალებას აძლევს, თავიანთი კვლევების შედეგები სხვა დარგებში მოღვაწე მეცნიერებს გააცნონ და, AAAS სამეცნიერო პოლიტიკის შესაბამისობის პირობით, განავითარონ პარაფსიქოლოგია.
კლინიკური სიკვდილი კლინიკური სიკვდილი მდგომარეობაა, როცა სამედიცინო თვალსაზრისით სხეული გარდაცვლილია, მაგრამ გარკვეული დროის შემდეგ რეანიმაციის (თავიდან გაცოცხლების) მეთოდით ან თავისით უბრუნდება სიცოცხლეს. ასე, რომ იგი სიკვდილიდან სიცოცხლეში დაბრუნების პერიოდია. სამეცნიერო წრეებში კლინიკურ სიკვდილს ერთგვარ ჰალუცინაციასაც უწოდებენ. პარაფსიქოლოგები და ზოგიერთი სხვა ძირითადი დარგების მეცნიერები კლინიკურ სიკვდილს, გარდაცვალების შემდეგ სიცოცლის გაგრძელების, არგუმენტაციად მიიჩნევენ. ტერმინი კლინიკური სიკვდილი ამერიკელმა ექიმმა და მკვლევარმა, დოქტორმა რაიმონდ მუდიმ შემოიღო. ფსიქიატრების მიერ ჩატარებული კლინიკური სიკვდილის საცდელი კვლევების სულისჩამდგემელნი ელიზაბეტ კუბლერ-როსი, ჯორჯ რიცი და რაიმონდ ჯუნიორი არიან.
a
21
ÖTEsİ DENEYİMİ
1998 წელს ლას-ვეგასში, ნევადის უნივერსიტეტში მუდის ხელმძღვანელობით ”გონების კვლევებს” აწარმოებდნენ. ამ სფეროში კვლევების საწარმოებისლად 1978 წელს დაარსდა პირველი ასოციაცია, რომელსაც ”კლინიკური სიკვდილის ცდების სწავლების საერთაშორისო ასოციაცია” (IANDS) ეწოდა. შემდგომში ამ დარგში სახელი გაითქვეს ფსიქიატრმა ბრიუს გრეისონმა, ფსიქოლოგმა კენეტ რინგმა და კარდიოლოგმა მაიკლ საბომმა. მათ კლინიკური სიკვდილის კვლევები აკადემიურ გარემოში გადაიტანეს. სპირიტუალისტების და პარაფსიქოლოგების აზრით, კლინიკური სიკვდილი გარდაცვალების შემდგომ სიცოცხლის გაგრძელების ერთ-ერთი მტკიცებულებაა. დოქტორებმა რაიმონდ მუდიმ და ელიზაბეტ კუბლერ-როსმა შეისწავლეს საავადმყოფო ისტორიებში ფიქსირებული,”იმქვეყნიდან” დაბრუნებული ადამიანების მონაყოლი და, ათასობით შემთხვევის სკურპულოზური კვლევის შედეგად, ასეთ დასკვნებამდე მივიდნენ:
“
ადამიანები, რომელთაც გარდაცვალების დიაგნოზი დაესვათ, ცნობიერებას მანამ არ კარგავდნენ, სანამ მათი სხეული მკვდრად ითვლებოდა. დახუჭული ჰქონდათ თვალები და ადგილიდან არ იძვროდნენ. ამის მიუხედავად, ხედავდნენ და იცოდნენ ყველაფერი, რაც მათ ირგვლივ ხდებოდა (რა უთხრა ექიმმა მედდას, როდის, სად და რის მოსატანად წავიდა ის და სხვ.); ამასთანავე, მარტო იმას კი არ ხედავდნენ, რაც საოპერაციო ოთახში ხდებოდა, კედლებს გარეთაც კი უბრალო ქროლვასაც ამჩნევდნენ. ექიმები და დამსწრე პირები შემდგომში მათ მონაყოლს ადასტურებდნენ.
PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
Parapsikoloji
“ÖLÜM
დარიშხანი და კუპრი ფელეტონი Ali Çifci - Zıkkımın Kökü,Ziftin Peki
22
TÜRK MİLLETİ ZEKİDİR ალი ჩიფთჩი
თ
ავისუფლად შემიძლია ვთქვა, რომ ჩვენი ერი მსოფლიოში ყველაზე ინტელექტუალურია. სწრაფი, იოლი და პაქტიკული გამოსავლის პოვნაში ჩვენს თანამემამულებს ბადალი არ ყავთ. ასეთ თემაზე სიახლეებს თვალყურს თუ ადევნებთ, საკუთარი შესაძლებლობებით განორციელებულ მათი გენიალურ პროექტებსაც ნახავდით. ამას გარდა, ჩვენს ხალხს შეუძლია პრობლემის გადაჭრის ისეთი ზომები მოიფიქროს, მსოფლიოში სხვა რომ ვერ შესძლებს. აბა, რა ქნას? მართვის პულტი თუ დიდხანს გაძლებს, ერთი პულტის ფული ჯიბეში დარჩება.
მ
გონი, მსოფლიოში ყველაზე სკეპტიკური ერიც ვართ. რესტორანში ფულს მაგიდის ქვეშ ვითვლით და ისე უცებ ვდებთ ანგარიშის ყუთში, თითქოს ვინმე ჯიბეში გვითვლიდეს. უნდობლობა ცხოვრებისეულ ფილოსოფიად გვექცა. ახლა ცუდი დროაო, იტყვით. თურქეთის მოსახლეობის უმეტესობა თითქოს პარანოიამ მოიცვა. ანუ, თვლის, რომ ნებისმიერს შეუძლია, ზიანი მიაყენოს. ჩვენთვის დამახასიათებელი განსაკუთრებულობა ამით არ შემოიფარგლება. საფერფლე ჩვენ არ გამოგვიგონია, მაგრამ საფერფლეში სველი ხელსახოცის ჩაფენით ფერფლის მიმოფანტვის თავიდან აცილების სისტემა ნამდვილად ჩვენ გვეკუთვნის.
ვაქვს ჩვენთვის დამახასიათებელი კერძებიც. მაგალითად, ”ჭირი და დოზანა,
გ
არიშხანი, კუპრი...” მართალია, გემო ჯერ არავის გაუსინჯავს, მაგრამ მაინც ფრიად შესაფერისი კერძებია.
დ
ს
ანდომიანი და მიმზიდველი ერი ვართ. სტუმარს, რა თქმა უნდა, თუ იგი თვალში მოგვდის, ზედ გადავყვებით. ყველას გვიქნია, ალბათ, სტუმარი რომ იტყვის, ცოტა გადმომიღეთო, თეფში გაგვივსია. ჭამაზე უარი თუ თქვა, ”ღვთის გულისთვის”-ო, დაჟინებით ვაძალებთ.
ძ
ალიან თავაზიანი ერი ვართ. ჩვენსავით თავაზიანად არავის შეუძლია ჭიქა ჩაიზე უარის თქმა. სტუმრებს ქორწილის კასეტებსა და ფოტოებსაც აუცილებლად ვაჩვენებთ. ისიც, შეწუხებული საცოდავად ათვალიერებს.
23 Ali Çifci - Zıkkımın Kökü,Ziftin Peki
“
bİr sonrakİ yazı dİzİsİ :
polİse haber verİn; öldürdüm onu! alİ çİfcİ eğİTİmcİ/yazar
“
ოდეკოლონს ჩვენ სამშობლოში ბავშვებს თავზე ასხამენ, უფროსებს ხელზე. ბავშვიც ამის მიხედვით ხვდება, რომ გაიზარდა. ჩვენი ხალხი იმედით ცხოვრობს. საუკუნეების განმავლობაში ბედნიერებას ჰპირდებიან და უბედურად აცხოვრებენ. ჩვენი თანამემამულეებისთვის პატარა შემთხვევაც კი იმედით არის სავსე. გვაიმედებენ, ტარებისას გაიწევაო და ვიწრო ფეხსაცმელს და ტანსაცმელსაც კი, იმედით ვყიდულობთ. ზედა სართულის მეზობელი თუ იხმაურებს, რადიატორს ვურახუნებთ. ვინ თქვა, თურქებმა მარტო თურქული იციანო? ერთადერთი ერი ვართ, ვინც რადიატორზე მორზეს ანბანს იყენებს.
NLP-ს პროგრამის ერთერთი მნიშველოვანი კანონი კარგი ურთიერთობისთვის, ერთმანეთთან რაიმე საერთოს პოვნაა. რეალურად, ჩვენ ძალიან ვგავართ ერთმანეთს. დაუფიქრდით!.. სად უდევს დედათქვენს ძველი მრგვალი ელექტროღუმელი?.. პასუხი: მაცივარზე. და მტვერსასრუტი?.. პასუხი: საძინებელი კარის უკან. მოკლედ, განსხვავებული ერი ვართ... განსხვავებული მგრძობიარობით, სიკეთით, გადაწყვეტილებებით...
Bir sonraki köşe yazımızda görüşmek dileği ile...
Ali Çifci
Bipolar Bozukluk
24
....... ბიპოლარული აშლილობა
უკიდურესობიდან წონასწორობისკენ
ბიპოლარული აშლილობა ლათინურად. „ორპოლუსოვანს“ ნიშნავს. ეს დარღვევა მანიაკალური დეპრესიის, მანიაკალური კრიზისის ანდა მანიაკალურ-ეპრესიული დარღვევის სახელით იყო ცნობილი. პინარ ერინა წმ. კლემენტის უნივერსიტეტის ფსიქოლოგიის ბაკალავრიატის სტუდენტი
ბიპოლარული აშლილობა ლათინურად „ორპოლუსოვანს“ ნიშნავს. ეს დაავადება მანიაკალური დეპრესიის, მანიაკალური კრიზისის ანდა მანიაკალურდეპრესიული აშლილობის სახელით იყო ცნობილი.
PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
ბიპოლარული აშლილობა ნებისმიერი ასაკის და სქესის ადამიანში შეიძლება გამოვლინდეს. ეს დაავადება ფსიქიკურ სტრუქტურასა თუ სოციალურ მდგომარეობასთან დაკავშირებული არ არის. ძირითადად , ეს დარღვევა გაზაფხულსა და შემოდგომაზე იჩენს თავს და გადაჭარბებული აღგზნებისა და სიმშვიდის მონაცვლეობის ხანრძლივი პერიოდი ახასიათებს. ბიპოლარული აშლილობა, უმოძრაობის, ნეგატიური განწყობის, ან გადაჭარბებული აღტაცებისა და ჰიპერენერგიულობის მონაცვლეობითი სულიერი მდგომარეობაა. ზოგჯერ, დღის განმავლობაშიც კი, ამაღლებულ განწყობას და ენერგიულობას აპათია ცვლის.
ბიპოლაული აშლილობის მკურნალობისას, როგორც უპირველესი საშუალება, ძირითადად, გამოიყენება ლითურინი (ლითიუმის კარბონატი), რომელიც მარეგულირებელ პრეპარატთა ჯგუფს განეკუთვნება.
მკურნალობის პერიოდში რეგულარულად კეთდება სისხლის ანალიზი და ლითიუმის ტესტი. ექიმი ფსიქიატრი განსაზღვრავს წამლის დოზას ლითიუმის დონის მიხედვით. ლითურინს თურქეთში, დაახლოებით, 30.000 ადამიანი მანიაკალური შეტევის მოიხმარს. ბიპოლარული დროს ლითიუმის დარღვევა განმეორებადი სასურველი დონე შრატში პათოლოგიაა, ამიტომ, 0,8-1,2 mEq/L, ხანგრძლივი შესაძლებელია, მედიკამენტის მკურნალობისას 0.8-1.0 მიღება პაციენტს მთელი mEq/L-ია. ცხოვრების მანძილზე დასჭირდეს.
Bu rahatsızlığa sahip kişi eğer tedavi olmayı redderse sadece kendisine değil etrafına da fena halde zarar veriyor. Özellikle bu kişi aileden biriyse büyük sabra sahip olmanız gerekiyor. Eğer ilaçlar düzenli alınırsa hasta kişi oldukça normal bir hayat sürebiliyor ama ne zaman tedaviyi bıraksa eski haline dönüyor. Kısacası tedavisi olmasına rağmen başta yakınları olmak üzere oldukça yıpratıcı bir süreç geçirirler. Bu nedenle kişinin tedavi olması şarttır.
ნ ბიპოლარული აშლილობის . ფულის უგუნური ხარჯვა სიმპტომებია: . მიზნის მისაღწევად ყველა ხერხის გამოყენება . ეიფორია . ძილის სურვილის . გამძაფრებული შესუსტება თვითშეფასება . ალკოჰოლისკენ, . განსჯის და შეფასების ნარკოტიკებისკენ სწრაფვა უნარის დაქვეითება . გაკვეთილების, . სწრაფი მეტყველება სამუშაოს ხშირი . აგრესიული ქცევა, გაცდენა, მოვალეობის ჰალუცინაციები შესრულებასთან . გამაღიზიანებელი დაკავშირებული მოქმედება სირთულეები . გაძლიერებული . რეალობის შეგრძნების ფიზიკური აქტიურობა დაქვეითება . სარისკო ქცევა და აღვირახსნილობისკენ მიდრეკილება
“
25 Bipolar Bozukluk
“
ბიპოლარული აშლილობა ბიპოლარული აშლილობის სიმპტომებია:
ხშირად ავადმყოფები თავიანთ მდგომარეობას ვერ აცნობიერებენ ან ცდილობენ, ექიმი შეცდომაში შეიყვანონ. აქედან გამომდინარე, სწორი დიაგნოზის დასადგენად ახლობლების მონაყოლზე დაყრდნობა ბევრად უფრო საიმედოა. მანიაკალური შეტევის დროს პაციენტების შრომისმოყვარეობა და უნარიანობა მაღლდება და უაღრესად ბედნიერი, ხალისიანი ადამიანის შთაბეჭდილებას ტოვებენ.
PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
ბიპოლარული აშლილობის მკურნალობა
Bipolar Bozukluk
26
ბიპოლარული აშლილობის კლინიკური კვლევის მდგომარეობა ბიპოლარული აშლილობის კლინიკური კვლევის მდგომარეობა
ბიპოლარული აშლილობა ბიპოლარული აშლილობა ლათინურად „ორპოლუსოვანს“ ნიშნავს. ეს დარღვევა ადრე მანიაკალური დეპრესიის, მანიაკალური კრიზისის ანდა მანიაკალურ-დეპრესიული დარღვევის სახელით იყო ცნობილი.
ბიპოლარული აშლილობით დაავადებული ზოგი ადამიანი მონაწილეობს კლინიკურ კვლევებში, სადაც მედიკამენტებით ან ფსოქოსოციალური თერაპიით მკურნალობენ. ფსიქიკური ჯანმრთელობის კლინიკური კვლევები გვაწვდის ინფორმაციას მედიკამენტების ეფექტურობასა და მკურნალობის კომბინაციის, ქცევითი ჩარევისა და თერაპიის შედეგიანობის, დიაგნოსტიკის სანდოობასა და შეტევის დამაბრკოლებელი მეთოდის ეფექტურობის შესახებ. ეს კვლევები ეხმარება მეცნიერებს, დააკვირდნენ დაავადების მიმდინარეობას: თუ როგორ გამოვლინდა, როგორ ვითარდება, მცირდება, როგორ ზეგავლენას ახდენს სხეულსა და გონებაზე. მეცნიერთა მიერ მოპოვებული ინფორმაციის წყალობით მილიონობით ამერიკელი ჯანმრთელ და ნაყოფიერ ცხოვრებას ეწევა. გამოსაკვლევად ყველა პაციენტი გამოსადეგი არ არის. მათი შერჩევის დროს უნდა გავითვალისწინოთ შესაძლო რისკები და ეფექტურობა. PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
ამასგარდა, ბიპოლარულ აშლილობაზე არის სახელმწიფო კანონი. მაგალითად, თუ სნეულება კონტროლს ექვემდებარება, სამხედრო საავადმყოფოს ექიმის გადაწყვეტილებით ახალწვეულს არმიაში სამსახური შეუძლია. ბიპოლარული აშლილობა განმეორებადი დაავადებაა და ხანგრძლივ მკურნალობას მოითხოვს. ამ დაავადების მართვის უმთავრესი ნაწილია მედიკამენტოზური და ფსიქოსოციალური მკურნალობის სტრატეგია. თუ პაციენტი ამ მკურნალობაზე უარს იტყვის, დიდია ალბათობა, რომ საზოგადოებრივ ცხოვრებასა და ურთიერთობებში სირთულეები შეექმნეს. მხოლოდ მედიკამენტოზურ მკურნალობაზე უარის თქმის შემთხვევაში შეტევები განმეორდება და აუცილებელი შეიქნება ავადმყოფის ჰოსპიტალიზაცია. დოც. დოქტორი ქაან კორა, bipolar yasam dernegi - ის მე-2 კონფერენციიდან Bipolar Disorder Information and Organizationsfrom NLM’s MedlinePlus ) The Ups and Downs of Raising a Bipolar Child: A Survival Guide for Parents Judith lederman Candida Fink trakowski SM, DelBello MP. The co-occurrence of bipolar and substance use disorders. Clinical Psychology Review, 2000; 20(2): 191-206. Bipolar Yaşam Derneği სტამბოლი
27
İLKÖĞRETİMDE REHBERLİK HİZMETİNİN ÖNEMİ დღევანდელი ადამიანის ცხოვრებაში, წარმოებისა და ტექნოლოგიების სწრაფი ცვლილების შედეგად, ოჯახის შექმნაშიც გარკვეული ცვლილებები მოხდა. ქალი (დედა) უფრო მეტადაა დაკავებული სამსახურში. ამის გამო ბავშვს, სწორედ მაშინ, როცა ყველაზე მეტად გრძნობს დედ-მამის საჭიროებას, მესამე პირთანაც უხდება ურთიერთობა. მიმოვიხედოთ ჩვენს ირგვლივ. ბოლო წლებში თითქმის ყველა კვარტალში საბავშვო ბაღები გაიხსნა. მშობლები იმ ასაკში გზავნიან შვილებს ბაღში, როცა ყველაზე მეტად სჭირდებათ დედა. ეს იძულება ბავშვის პრობლემების დასაწყისს უდებს სათავეს. რა არის ეს პრობლემები? მომუშავე დედების შვილები ეტირებიან დედებს, გადაჭარბებულად ცელქობენ, არ უყვართ სათამაშოების თხოვება, ადვილად აღიგზნებიან, ხშირად იტყუებიან, ისველებენ და კიდევ სხვა მრავალი მსგავსი პრობლემა იჩენს თავს.
შესაძლოა, ასეთი პრობლემები საერთოდ არ გამოვლინდეს, ან ბაღი სულაც არ იყოს მიზეზი. როგორც აღვნიშნეთ, სკოლაში სწავლის დაწყებიდან ბავშვი ოჯახზე მეტ დროს სკოლის გარემოში ატარებს. ამას მოჰყვება თავისებური პრობლემები, რომელთაც მოგვარება (გადაჭრა) სჭირდება. ბავშვს თავიდან უჭირს იმასთან შეგუება, რომ ზოგი მისი საქციელი და ჩვევა, რომელიც ბაღში ან ოჯახში შეიძინა და რაზედაც აქამდე თვალს ხუჭავდნენ, მიუღებელია სკოლაში, სადაც გარკვეული წესრიგი და სისტემა არსებობს. გარემოსთან შეჩვევასა და კონტაქტის დამყარებაში დახმარების გაწევა, მანდატურის მოვალეობაა. ყველა ადამიანს აქვს მოთხოვნილება, რომ უყვარდეთ და პატივს სცემდნენ იმ გარემოში, სადაც მოხვდა. ზოგი ბავშვი ამას თავისით აღწევს, ზოგიერთი კი დაუხმარებლად ვერაფერს ახერხებს. კლასის მასწავლებლისა და მანდატურის ერთობლივი ძალისხმევით ბავშვი ძლევს ამ პრობლემას.
ამგვარად ჩვენი შვილი ხდება ახალი ჯგუფის წევრი. იცვლება ბავშვის მეტყველების ფორმა: - ჩემი სკოლის ბაღი დიდია... - ჩემი კლასი საუკეთესოა... ეს იმაზე მიგვანიშანებს, რომ ბავშვი უკვე ჯგუფის წევრად აღიქვამს თავს. მანდატურის სამსახური, რომელიც ზემოხსენებულ პრობლემას აგვარებს, მიზნად ისახავს, ბავშვს საკუთარი თავის შეცნობაში, პრობლემების გადაჭრაში, დისციპლინიანობასა და პრინციპულობაში, ამხანაგებთან სწორ ურთიერთობასა და რიგ სხვა საკითხებში დაეხმაროს. დაწყებით სკოლაში სამანდატურო სამსახურს მშობლის, დედის და მამის ფუნქცია აკისრია. ჩვენს სინამდვილეში მოვლენები ისე სწრაფად ვითარდება, რომ მშობლების უმრავლესობა ვეღარ ასხერხებს, თვალყური ადევნოს შვილებს. დადობენ მათ მომავალზე, უნდათ, რომ ისინი მომზადებული შეხვდნენ ცხოვრების სირთულეებსდა სკოლაში, საგნობრივ სწავლებასთან ერთად, მანდატურის სამსახურსაც ითხოვენ. დაწყებით კლასებში მანდატური პერიოდულად მშობლებისკენ მიმართული დახმარებით - ”სკოლა - ოჯახი ბავშვი” სამკუთხედის გამყარებას ემსახურება. ამის წყალობით ”მანდატურის ინსტიტუტის” დახმარება გაცილებით ბევრის მომცემია უმაღლესი დონის სწავლებისთვის.
შეიძლება ითქვას, მანდატურის დახმარების სარგებლიანობის მნიშვნელოვანი ნაწილი, ყველაზე კრიტიკული პერიოდი, დაწყებით კლასებში სწავლის პერიოდია. უპრიანი იქნება, ისიც აღვნიშნოთ, რომ მანდატურის სერვისი მარტო ერთეულებისთვის კი არ არის პრობლემატური, ის ყველას სამსახურშია. ფსიქოლოგი ჰულია თაშკირანი, წმ. კლემენსის უნივერსიტეტის ფსიქოლოგიის ფაკულტეტის კურსდამთავრებული PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
İlköğretimde Rehberlik Hizmetinin Önemi
psk.hülya taşkıran EĞİTİMCİ
SertifikaPress
28
GELECEĞİNİZ YAPACAĞINIZ SEÇİMLERDEN iBARETTİR! gELİN, BAŞARI öYKüNüZü BİRLİKTE YAZALIM www.sertifikapress.com.tr
PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
29 SertifikaPress
* Dil Eğitim Sertifika Programları * Bilgisayar Eğitimi Sertifika Programları * Kişisel Gelişiminize Destek Olacak Sertifikalar * Mesleki Sertifika Programları * Tıbbi Sertifika Programları * Ücretsiz Sertifika Programları ...ve daha birçok içerik ile Türkiye’nin yanındayız! SertifikaPress Türkiye’nin ilk uluslararası akreditasyona sahip online eğitim kurumudur. Tüm eğitim ve sertifikalarımız uluslararası düzeyde onaylanarak akredite edilmektedir. Uluslararası akreditasyon belgesi ve denetleme işlemleri, Amerika Birleşik Devletleri’nde resmi olarak onaylı ve 1870 yılından beri faaliyetlerine devam etmekte olan American Association for Higher Education & Accreditation (Amerikan Yüksek Öğrenim ve Akreditasyon Kurumu - AAHEA) tarafından yürütülmektedir.
sertİFİKAPRESS EĞİTİM AKADEMİSİ
www.sertifikapress.com.tr tıklayın, hayallerinizi gerçekleştirelim.. PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
ÖLÜM KAYGISI PSiKOLOJiSi
”ადამიანი ერთადერთი არსებაა დედამიწაზე, ვინც აცნობიერებს, რომ ერთ დღეს მოკვდება” ერქან თათმანოღლუ,
წმ. კლემენტის უნივერსიტეტის ფსიქოლოგიის ბაკალავრიატის სტუდენტი
სიკვდილი არსებობის განუყოფელი ნაწილია დასაბამიდან დღემდე ადამიანს ბევრი უფიქრია სიკვდილზე და, რაც უნდა არასასურველი იყოს, სიკვდილი, მასთან შეხვედრა გარდაუვალია. აზროვნებამ, კაცობრიობის ისტორიის განმავლობაში, სიკვდილის მრავალგვარი განმარტება მოგვცა.
ყველა ცოცხალი ორგანიზმის ამ საერთო ბედისწერასთან დაკავშირებით სხვადასხვა დისციპლინაში არაერთი კვლევა ჩატარდა. რელიგიაში, ფილოსოფიაში, ხელოვნებაში, ლიტერატურაში, მედიცინაში, მითოლოგიასა თუ სამართლის სფეროებში ჩატარებული სიკვდილის ფენომენის ფსიქოლოგიური რეალობის შეგნების და განმარტებისკენ მიმართულ თავდაუზოგავ კვლევას, შეიძლება ითქვას, საკმაოდ ხანმოკლე ისტორია აქვს.
„სადაც მე ვარ, იქ სიკვდილი არ არის; სადაც სიკვდილია, იქ მე არ ვარ.“ ეპიკურე
Ölüm Kaygısı Psikolojisi
32
“
“Kaybetmekten en çok, kaybedeceğİ şeyİ en çok olanlar korkar”
“
სიკვდილი ჩვენი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილია. მის მიმართ კაცობრიობა ყოველთვის დიდ ინტერესს იჩენდა. რამდენადაც მოკვლევა შევძელით, გადაცვალების ფენომენის ფსიქოლოგიურ ჭრილში განხილვა, თურქეთში პირველად, სუჰეილ უნვერმა (1938 წ.) სცადა. სტატიაში “სტამბოლელების განცდები სიკვდილის პირისპირ,” იგი, ძირითადად, გარადაცვალებასთან დაკავშირებულ პოზიციებს ეხება. სტამბოლის კარაჯააჰმედის, ედირნეყაფის და უსკუდარის სასაფლაოების ეპიტაფიების შესწავლით, ზოგადად თურქი ერის, კერძოდ კი სტამბოლელების სიკვდილით გამოწვეული ემოციების განიხილვით დაასკვნა, რომ თუქმა ხალხმა შესძლო გარდაცვალების შიშის დაძლევა და სიკვდილს მორჩილად შეეგება.
სიკვდილის ფენომენს, ფსიქოლოგიურ ჭრილში, კიდევ ერთი ცნობილი ადამიანი, რელიგიის ფსიქოლოგიის ლიდერი ბედია ზია ეგემენი განიხილავს. იგი (1963) თეორიულ სტატიაში, ”სიკვდილის შესახებ,” წერს, რომ კაცობრიობა დასაბამიდან, მუდამ ფიქრობდა სიკვდილზე და ამას სხვადასხვაგვარად ხსნიდა.
PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
ერთერთი თემა, რომლითაც ეგემენი დაინტერესდა, ძველი ინდურ-ბერძნული ფილოსოფიების და სიკვდილის დაშიფრული განმარტებებით შებურვილ, იდუმალებით აღსავსე მისტიკურ პრობლემად წარმოდგენა და მატაფიზიკური სპეკულაციებით ჩახშობაა. ეგემენის აზრით, იმის გამო, რომ სიკვდილს სიცოცხლეზე მეტი აზრი და ღირებულება მიენიჭა, არ მოხერხდა მისი პრობლემის შესაბამისად განმარტება. მისივე აზრით, გარდაცვალება, სინამდვილეში, მოკვდავისთვის მხოლოდ სიცოცხლეზე შეტევის ფენომენია.
ზოგი ფილოსოფოსის სიკვდილთან დაკავშირებული მოსაზრებების შეფასებისას ეგემენი ახალგაზრდებისა და მოხუცების გარადაცვალების მიმართ დამოკიდებულებასაც ეხება. იგი თვლის, რომ სიკვდილის შიშით ყველაზე მეტად შეპყრობილი ადამიანები, მხოლოდ სწორხაზოვან დროსა და სივრცეში მცხოვრები საცოდავი, უძლური, პირუტყვის მსგავსი არსებები არიან. ეგემენი ხაზს უსვამს, რომ შორს დგას მეტაფიზიკოსებისგან, რომლებიც სიკვდილისთვის უარყოფითი მნიშვნელობის მინიჭებას და იდუმალებასთან შერწყმას ცდილობენ; ასევე მატერიალისტებისგანაც, რომლებიც მატერიის გარდა სხვა ძალასა არ ცნობენ და სიკვდილს, დაბადების მსგავსად, საჩუქრად თვლიან.
რელიგიურ სისტემებში სიკვდილზე და სიკვდილის შემდგომ ცხოვრებაზე უამრავი წერილობითი, ზეპირი და პრაქტიკული ტრადიცია არსებობს. სიკვდილი და სიკვდილის შემდგომი არსებობა სარწმუნოებას იდუმალსა და მიმზიდველს ხდის.
საუკუნეების განმავლობაში ადამიანი ბევრს ფიქრობდა სიკვდილზე და მის შეცნობას ცდილობდა, რადგანაც სიკვდილის შეცნობა მნიშვნელოვან როლს თამაშობს სიცოცხლის არსის გაგებაში. სიკვდილზე ფიქრი სულიერ ფასეულობების ჩამოყალიბებაში საკმაოდ მნივნელოვანი ფაქტორია. სიკვდილზე ფიქრი ვისთვის სტრესის წყაროა, ვისთვის კი სტრესისგან თავის დაღწევის გზა; ზოგისთვის არსებობის დასრულებაა, ზოგისთვის კიდევ საუკუნო სიცოცხლის დასაწყისი. ამ შეხედულების მიხედვით, ზოგი ადამიანი სიკვდილის პირისპირ შეყრისას მწუხარებას ეძლევა, ზოგი - ხარობს. სხვადასხვა ხალხსა და კულტურაში სხვადასხვა სიკვდილის კონცეფციას განმარტებები მიეცა. სიკვდილი, ვერგანახლების პირობით, ცოცხალი არსების ცხოვრებისეული ამოცანის დასრულებაა; სიკვდილი - სიცოცხლის შეწყვეტა, ცხოვრების დასასრული, ანდა ადამიანის, ცხოველის ან მცენარის სიცოცხლის სრული და შეუქცევადი დასასრულია.
სიკვდილის, გარადაცვალების პერიოდის და ამ პერიოდის დასასრულის თაობაზე ბევრი სამედიცინო და ტექნიკური განმარტება შეიძლება გაკეთდეს. მათ საერთო ისა აქვთ, რომ ცოცხალი ორგანიზმი კარგავს თვითგანახლების უნარს ანდა ერთი ან რამდენიმე საციცოცხლო ორგანოს მიერ ფუნქციონირების შეწყვეტასთან ერთად მთავრდება სიცოცხლე. სიკვდილი ცხოვრების ყველა სფეროს განხილვის საგანია - იქნება ეს ხელოვნება, ლიტერატურა, ფილოსოფია თუ მეცნიერება. ადამიანი, ინდური ვედებიდან თანამედროვე აზროვნეებამდე, სიკვდილის განმარტების გზით სიკვდილთან დაკავშირებული შიშების დაძლევას ცდილობს.
”მე სადაც ვარ, იქ სიკვდილი არ არის; სადაც სიკვდილია, იქ მე არ ვარ. ამიტომ სიკვდილი ჩემთვის არაფერს წარმოადგენს,” - ამბობდა ძველი ბერძენი ფილოსოფოსი ეპიკურე. ამ გამონათქვამით იგი აბუჩად იგდებს სიკვდილს. ეპიკურეს მიმდევრებისგან განსხვავებით, სტოიკოსები სიკვდილს ცხოვრების ერთერთ უმნიშვნელოვანეს მოვლენად მიიჩნევდნენ და ამბობდნენ, რომ ”კარგად ცხოვრების სწავლა კარგად სიკვდილის სწავლას, ან პირიქით, კარგად სიკვდილის სწავლა, კარგად ცხოვრების სწავლას ნიშნავს.” სტოიკოსები სიკვდილს სიცოცხლის ცენტრში ათავსებდნენ. გარადაცვალება ხშირად სასულიერო ცხოვრებას უკავშირდება. ზოგის აზრით რელიგიების შექმნა სიკვდილისა და სიკვდილზე შფოთვის შედეგია; ზოგის აზრით კი, სიკვდილის შიშის შემსუბუქებაში რელიგიებს დიდი ფუნქცია აკისრიათ.
PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
სიკვდილის აზრი, ისევე როგორც საკუთარ გარადაცვალებაზე ფიქრი, ადამიანის გონებაზე გარემო სტიმულატორების მსგავსად აისახება. ზოგადად, გარდაცვალებაზე ფიქრის გაჩენა - ჩამოყალიბებაში გარემო ფაქტორებს ძალზე დიდი მნიშვნელობა აქვს, რადგანაც სიკვდილი ადამიანის პირადი გამოცდილების სფეროს გარე მოვლენაა. ამის გამო, ადამიანები, სხვა ადამიანების გარადაცვალების გამოცდილებაზე დაყრდნობით, ავითარებენ სიკვდილთან დაკავშირებულ პოზიციებს. ადამიანის ცხოვრებაზე სიკვდილზე ფიქრის ზეგავლენა გარდაუვალია. თუმცა, სიკვდილზე პათოლოგიური ფორმით ფიქრმა შეიძლება უარყოფითად იმოქმედოს ადამიანის ფსიქოლოგიაზე. ამიტომ, ადამიანის გონებრივი წონასწორობის დაცვის თვალსაზრისით, მნიშვნელოვანია სიკვდილის საზღვრების დადგენა. წონასწორობის დარღვევისას მატულობს მღელვარება და ადამიანის საცხოვრებელ გარემოსთან ჰარმონია ირღვევა გარმოსთან. სიკვდილს, რომელიც გარკვეული ზომით, დროდადრო თავს გვახსენებს, თავისი წვლილი შეაქვს ადამიანის ცხოვრებაში. სიკვდილის არებობის შეგნება აზრს სძენს ადამიანის ცხოვრებას.
33 Ölüm Kaygısı Psikolojisi
ისლამი სიკვდილს განმარტავს, როგორც ”ღვთისგან მოვლენილის ღმერთთან დაბრუნებას.” ზოგი ქრისტიანი განმანათლებელი კი, მათ შორის წმ. ავგუსტინე, სიკვდილს ადამიანისთვის მოვლენილ სასჯელად განიხილავს. მათი თქმით სიკვდილი ადამიანების სასჯელია ადამის ცოდვის გამო. ”გარადაცვალების გარდაუვალობის” გაცნობიერება დიდ გავლენას ახდენს ადამიანის ცნობიერებაზე.”
Ölüm Kaygısı Psikolojisi
34
“ ადამიანი სიცოცხლის განმარტებას რომ ცდილობს, სიკვდილის პირისპირ დარჩენილი უფრო ღმად შეიცნობს მას და, ცდილობს, უფრო კარგად, მთელი არსებით იცხოვროს. სიკვდილის საფრთხის შეგრძნებამ, შეიძლება ადამიანის გონება, უარყოფით სულიერ მდგომარეობაში ჩაგდებაზე მეტად ფასეულობების გადაფასებისკენ, უკეთესად ცხოვრებისკენ მიმართოს. ადვილი არაა იმ აზრის დაცვა, რომ სიკვდილზე ფიქრს რაიმე სარგებლობა მოაქვს, თუმცა რეალურია, რომ ცხოვრება, რომელიც სიკვდილის საფრთხეს შეეჩეხა, კარგავს ინტენსივობას. ამ ქვეყნად არსებობის დასრულების რეალობისადმი ადამიანის შიში სიკვდილის შიშია.
როგორც ცნობილია,ადამიანი მწუხარების თავიდან აცილების და სიამოვნების ძიებისკენ მიდრეკილი არსებაა
ეგოცენტრული მიდგომით სიკვდილის რეალობა ადამიანში გარკვეულ თავდაცვით მექანიზმს აყალიბებს. სიკვდილზე ფიქრის გონებიდან ამოგდება არ ცვლის სიკვდილის არსებობის რეალობას. ადამიანი უმწეოა სიკვდილის წინაშე. ის წუხს მოსალოდნელი დასასრულის გამო, ანთხევს ზიზღს და რისხვას, ანდა სხვაგვარი მსახურებებით და ცერემონიებით ცდილობს მის შემსუბუქებას. დროისა და ადგილის შეცვლის მიუხედავად, დღემდე მოღწეული დაკრძალვის ცერემონიები, სასაფლაოები, საფლავზე მისვლის ტრადიცია, ლოცვები, დანატოვარის მოვლა-პატრონობა, სინამდვილეში, სიკვდილის მწუხარებისგან თავის დაღწევის მცდელობაა.
PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
ეგოცენტრული მიდგომით სიკვდილის რეალობა ადამიანში გარკვეულ თავდაცვით მექანიზმს აყალიბებს. სიკვდილზე ფიქრის გონებიდან ამოგდება არ ცვლის სიკვდილის არსებობის რეალობას. ადამიანი უმწეოა სიკვდილის წინაშე. ის წუხს მოსალოდნელი დასასრულის გამო, ანთხევს ზიზღს და რისხვას, ანდა სხვაგვარი მსახურებებით და ცერემონიებით ცდილობს მის შემსუბუქებას. დროისა და ადგილის შეცვლის მიუხედავად, დღემდე მოღწეული დაკრძალვის ცერემონიები, სასაფლაოები, საფლავზე მისვლის ტრადიცია, ლოცვები, დანატოვარის მოვლა-პატრონობა, სინამდვილეში, სიკვდილის მწუხარებისგან თავის დაღწევის მცდელობაა.
“
სიკვდილის პირას მყოფი ადამიანების ფსიქოლოგიის შესწავლით მოპოვებულ შედეგებზე (მიგნებებზე) დაყრდნობით ეს ასე აიხსნება: ადამიანი გაურბის სიკვდილთან მშვიდად შეხვედრას და ამის ყველაზე მნიშვნელოვანი მიზეზი ჩვენ დროში სიკვდილისგან ადამიანის დაშორებაა. ბევრი მოაზროვნე ცდილობდა სიკვდილის მწუხარების განმარტებას. ამასთან ერთად, იკვლევდნენ მის გამომწვევ მიზეზებს. გამოკვლევებში ძირითადი აქცენტი რელიგიას, ასაკს, სქესს, პროფესიას, სოციალურეკონომიკურ დონესა და მსგავს ფაქტორებზე იყო გაკეთებული. რელიგიის ფაქტორი ამსუბუქებს სიკვდილზე მწუხარებას. ასევე პოზიტიური კორელაცია იკვეთება რელიგიასა და სიკვდილზე მწუხარებას შორის.
სიკვდილის შემდგომ სიცოცხლის გაგრძელების რწმენასა და სიკვდილის შიშს შორის ურთიერთკავშირზე რაც უნდა ითქვას, არ შეიძლება ამ მდგომარეობის მიზეზ-შედეგობრივი ურთიერთდამოკიდებულების ფორმით შეფასება. სხვა მხრივ, ინდივიდის სარწმუნოებრივი ფასეულობების, ერთგვარი ფსიქოლოგიური რეაქციის და ფუნქციების ქონა ჩვეულებრივი მოვლენაა. მაგრამ ფსიქოლოგიური ფუნქციების გამარტივებით რელიგიისა და ფსიქოლოგიის ერთ სივრცეში განხილვა, არსებული ჭეშმარიტებების ერთმანეთში არევა გამოვა.
სამეცნიერო ლიტერატურაში სხვა მიდგომა იკვეთება ასაკის ფაქტორსა და სიკვდილზე მწუხარების თიერთდამოკიდებულებაში. ზოგიერთი მკვლევარი, ასაკსა და სიკვდილის ფენომენს შორის კავშირის არარსებობის მტკიცების საწინააღმდეგოდ, მათ შორის ურთიერთკავშირის დასკვნამდე მიდის. მსგავსი მდგომარეობა იკვეთება სქესსა და სიკვდილს შორის იერთდამოკიდებულებაშიც.
გარდაუვალ სიკვდილზე მწუხარების გაურკვეველი სტრუქტურა ჩიხში აყენენებს მკვლევრებს, თუმცა გამოკვლევების რაოდენობის და შედეგების მატებასთან ერთად უკეთ იკვეთება სიკვდილზე მწუხარების მიზეზები. ფსიქოლოგიურად, სიკვდილის შემდეგ ცხოვრების გაგრძელების რწმენა უფრო ადვილია. ამ კუთხით თუ შევხედავთ, სიკვდილის შემდეგ სიცოცხლის რწმენა შეიძლება შეფასდეს, როგორც თავდაცვის მექანიზმი, ინდივიდის ფსიქილოგიური ფუნქციების დაცვის მნიშვნელობით.
მაშასადამე, თუ მართებულ დროს მართებულ ადგილას გამოვიყენებთ, ამ მექანიზმს ჯანმრთელობის დამცველის ფუნქციის შესრულება შეუძლია. სხვა მხრივ, სიკვდილის შემდეგ სიცოცხლის გაგრძელების რწმენის მნიშვნელოვანი მხარე ისაა, რომ ინდივიდს საშუალება ეძლევა, უფრო ადვილად გადალახოს სირთულეები, რომელთაც სიკვდილთან პირისპირ შეყრისას აწყდება. მაღალი სულიერი რწმენის მქონე ინდივიდის აზრით ცხოვრება გამოცდაა. შემოქმედი გამოცდის ადამიანს ამქვეყანდ.
ამ კავშირში, რელიგიური რეფერანსით უზრუნველყოფილი, ინდივიდის ფსიქოლოგიაში არსებული უკვდავების სურვილი, სიკვდილის შემდეგ სიცოცხლის განმარტებით მთლიანად არ გადაიფარება. ზოგი კუთხით (სხვის სამსჯავრო) ჯოჯოხეთის არსებობამ ინდივიდში დაძაბულობის გამოვლენაც კი შეიძლება გამოიწვიოს. მაშასადამე, ინდივიდის, მოკვდავობის ფენომენის გადალახვა, ცოტად თუ ბევრად, ცნობიერების მიერაა დაგეგმილი და ამ გზით გამოვლენილი წარმოდგენების, შიშის და შეშფოთების განმარტებად შეიძლება ჩაითვალოს.
PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
35 Ölüm Kaygısı Psikolojisi
მორწმუნე ადამიანი შეგნებულად არსებული ვითარების პირობებში ამ გამოცდის ღირსეულად ჩაბარებას ცდეილობს. ამგვარი მოტივაციის მიზეზი სიკვდილის შემდეგ სიცოცხლის რწმენაა. ამის პარალელურად, მორწმუნე პიროვნებას, ადამიანური კანონებით განსჯის შედეგად უსამართლოდ თუ მოექცნენ, სიკვდილის შემდეგ მართლმსაჯულების სწორად აღსრულების სჯერა. აი, ამ კავშირში, ინდივიდის ფსიქოლოგიის ყველაზე დამთრგუნველ პერიოდშიც კი, სიკვდილის შემდგომი სიცოცხლის რწმენა ერთვება და პრობლემის გადაჭრისას ადამიანის სტრესსა და დაძაბულობას ამცირებს.
ფსიქოლოგიის ისტორია მოამზადა : ჯიჰან მელიჰა ბოზდემირმა
PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
ფსიქოლოგიის მეცნიერებად ჩამოყალიბება ამ დარგში ევროპელი მკვლევრების მიერ მოპოვებულმა მნიშვნელოვანმა მიღწევებმა განაპირობა. მას რამდენიმე საუკუნის წინათ ჩაეყარა საფუძველი. ფსიქოლოგიის ლაბორატორიული და სხვა კვლევების შედეგების წერილობით წყაროებში გადატანამ ეს პროცესი თანდათანობით დააჩქარა, თუმცა ადამიანის გრძნობა და ფიქრი, ანუ ადამიანის ფსიქოლოგია, კაცობრიობის ისტორიასთან ერთად იღებს სათავეს.
ფსიქოლოგია აერთიანებს პიროვნების საკუთარი სულიერი სამყაროს, სოციუმში და სოციუმის მიმართ გრძნობების და ქცევების, სახელმწიფოს პოლიტიკური, ეკონომიკური და კულტურული ურთიერთობების განხრებს. თუ წარსულს გადავხედავთ, ისტორიის სარბიელზე ამის მაგალითს ბევრს ვიხილავთ. კონსტანტინეპოლის დაპყრობამდე ერთი ღამით ადრე, სანამ ციხის კედლებს აიღებდნენ, ანატოლიის სანაპიროს შემაღლებულ ადგილებზე, შეტევისთვის გახურებულ სამზადისში მყოფ ოსმალებს, დილამდე ენთოთ მაშხალები.
ციხის ბურჯებთან მოდარაჯე ბიზანტიელმა მოთვალთვალეებმა იფიქრეს, რომ იქაურობა იწვოდა. ისინი დაზაფრა ამ სანახაობამ: ხანძარი გარდაუვალი კატასტროფის მომასწავებლად აღიქვეს. ეს შიში მთელ ქალაქში უცებ გავრცელდა. მოკლე დროში აღარც ხალხს და აღარც ჯარს შეწინაღმდეგების ძალა აღარ შერჩა. ოსმალებმა კონსტანტინეპოლი აიღეს. ეს მაგალითი გვიჩვენებს, რომ ფსიქოლოგია ინდივიდზე, სოციუმსა და პოლიტიკურ მოვლენებზე დიდ ზემოქმედებას ახდენს.
მართალია, ფსიქოლოგია მეცნიერების დარგად მე-19 საუკუნეში ევროპელი მკვლევრების შრომების შედეგების წყალობით აღიარეს, მაგრამ ამ სფეროსადმი ინტერესი ანტიკური ხანიდან იღებს სათავეს.
მე-15 საუკუნეში ოსმალურ ქვეყნებში სულით ავადმყოფებს და გონებასუსტებს ბეიაზით II-ის ბრძანებით ედირნეში აშენებულ ანატოლიაში მრავლადაა ამის სამკურნალოში მუსიკით, მაგალითი. სელჩუკების ხანაში წყლის ხმით, არომატებით ფსიქოლოგიაში ჩატარებული მკურნალობდნენ. ამჟამად ეს გამოკვლევები და სულით ავადმყოფების მკურნალობისთვის საავადმყოფო მუზეუმად არის გადაკეთებული. გახსნილი ლაზარეთები ნათელს ჩვენ მიერ წარმოდგენილი ჰფენს ამ საკითხს. ცნობილია, რომ მე მე-15 საუკუნის ევროპაში პატარა მაგალითებიდან ადამიანები აბუჩად იგდებდნენ ჩანს, რომ ფსიქოლოგიამ სულით ავადმყოფებს. ეკლესიის დედამიწაზე ადამიანის ზოგი მსახურის აზრით, გონებასუსტ ადამიანებს სხეულში მოვლენისთანავე აიდგა ფეხი, გამოკვლევებმა კი ეშმაკი ჰყავდათ ჩასახლებული მას მეცნიერების სამყაროში და მათი წამებით სჯიდნენ. ინკვიზიციის პერიოდში, ესპანეთსა დაუმკვიდრა ადგილი. და შვეიცარიაში, ასობით ასეთი ადამიანი კოცონზე დაწვეს.
PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014
TÜRKİYE’NİN İLK VE TEK, DÜNYANIN ÜÇÜNCÜ EN BÜYÜK MADEN VE DEĞERLİ TAŞLAR MÜZESİ ANKARA’DA AÇILIYOR..
BEKLEYİN... PSİKOLOJİM Ankara, NİSAN-2014