Centrum Obsługi Inwestora
Centrum Obsługi Inwestora
Do głównych zadań COI należy:
Regionalne Centrum Obsługi Inwestora, działające w
♦
strukturach Wrocławskiej Agencji Rozwoju Regionalnego
inwestycyjnych typu greenfield i brownfield, tj. hal i in-
powstało w 1998 roku i jest najdłużej działającym tego typu centrum w Polsce. W 2001 roku COI zacieśni-
nych budynków; ♦
tworzenie i aktualizowanie regionalnej listy danych pod-
ło współpracę z Polską Agencją Informacji i Inwestycji
dostawców w podziale na sektory gospodarcze oraz bazy
Zagranicznych (PAIiIZ). Głównym celem dolnośląskie-
danych przedsiębiorców – eksporterów w Regionie; gromadzenie i udostępnianie danych statystycznych
go COI jest obsługa i pomoc inwestorom zagranicznym
♦
w realizacji projektów inwestycyjnych prowadzonych
o Regionie;
na terenie województwa. COI organizowało wiele wi-
♦
obsługa inwestorów zagranicznych, zainteresowanych podjęciem działalności gospodarczej w Regionie, w tym
zyt inwestorów na Dolnym Śląsku, towarzyszyło im
także obsługa w imieniu PAIiIZ;
także w trakcie wizyt w wybranych lokalizacjach, spotkań z potencjalnymi kooperantami oraz uczestniczy-
♦
współpraca z PAIiIZ;
ło w spotkaniach z przedstawicielami władz różnych
♦
gromadzenie informacji mogących mieć wpływ na promo-
szczebli. Na potrzeby firm zagranicznych COI poszu-
cję Regionu lub klimat inwestycyjny regionu, a w szczegól-
kiwało także potencjalnych dostawców, kooperan-
ności o:
tów i partnerów. COI wspierało, najczęściej wspólnie
• misjach
z PAIiIZ, projekty inwestycyjne takich firm jak: Ar-
• konferencjach
meton, Autoliv, Bosch, Colgate-Palmolive,
inwestorów i władz regionu;
Electrolux, Fagor, LG, SaMsung. Agencja wspie-
rała inwestorów w kontaktach z administracją rządową
z Regionu;
i samorządową oraz doradzała w bieżącej działalności.
Województwa Dolnośląskiego oraz Urzędem Miejskim we Wrocławiu.
Centrum Obsługi Inwestora Tytuł broszury
handlowych lub inwestycyjnych;
• planach
• formach
gospodarczych z udziałem
ekspansji zagranicznych inwestorów i efektach marketingu inwestycyjnego
prowadzonego przez COI i władze regionu;
COI ściśle współpracowało z Urzędem Marszałkowskim
2
tworzenie i bieżące aktualizowanie regionalnych ofert
• znaczącej poprawie infrastruktury w regionie.
2001 rok Sukcesy WARR na płaszczyźnie przyciągania i obsługi inwestorów zagranicznych zaowocowały w 2001 roku powstaniem Dolnośląskiego Centrum Obsługi Inwestora.
Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego od same-
w Pietrzykowicach oraz wsparcie i pomoc w procesach
go początku swojej działalności szczególną troską otacza-
administracyjnych dotyczących zezwolenia na pracę
ła inwestorów zagranicznych. W 1998 roku w strukturach
i pobyt w Polsce obcokrajowców pracujących dla Volvo a także
WARR istniała już wyspecjalizowana komórka odpowie-
przygotowanie nowej inwestycji produkcyjnej we Wrocławiu.
dzialna za: opracowywanie strategii wejścia firm na polski
COI wsparło także SELGROS Sp. z o.o. przy realizacji dużej
rynek, poszukiwanie partnerów handlowych i podwyko-
inwestycji w Długołęce. Innym przykładem działalności COI
nawców zleceń produkcyjnych, opracowywanie analiz do-
w 1998 roku była pomoc w uzyskaniu niezbędnych zezwoleń
tyczących najkorzystniejszej lokalizacji firmy oraz poszuki-
na eksport lodów do Słowacji udzielona firmie Schöller.
wanie nieruchomości. Rok 1998 zaowocował nawiązaniem współpracy z inwestorami działającymi na terenie całego
Śródtytuł Działania
kraju, a w szczególności na Dolnym Śląsku. Zakres pomo-
Działania na rzecz firm wymagały usystematyzowa-
cy oferowanej przez WARR nie pozostał niezauważony –
nia zasobu lokalizacji inwestycyjnych. WARR wspólnie
w 1999 roku. Agencja obsługiwała już znaczące zagra-
z gminami opracował elektroniczną bazę ofert w trzech głów-
niczne firmy zamierzające ulokować swoją działalność na
nych segmentach: przegląd gmin, baza nieruchomości nieza-
Dolnym Śląsku. Sukcesem zakończyło się poszukiwanie
budowanych oraz baza obiektów do zagospodarowania. Pod
lokalizacji dla niemieckiej firmy Leonische Draft
koniec 1999 roku baza zawierała oferty 60 gmin oraz ponad
werke (podzespoły dla motoryzacji), która w 2000 r. roz-
400 ofert inwestycyjnych. Wówczas też WARR udzieliła po-
poczęła inwestycję w gminie Kobierzyce.
mocy w poszukiwaniu terenów inwestycyjnych dla firm: Lusit
W ramach kompleksowej obsługi inwestorów zagranicznych w 1999 r. Agencja podjęła się koordynacji dzia-
Betonelemente z Niemiec, na zlecenie Enterprise Ireland firmom Thermo i Geith z Irlandii oraz Hutchison z Francji.
łań inwestora i zainteresowanych podmiotów zmierzają-
Sukcesy WARR na płaszczyźnie przyciągania i obsłu-
cych do ulokowania inwestycji niemieckiej firmy Bosch
gi inwestorów zagranicznych zaowocowały w 2001 roku
na terenie Dolnego Śląska. Do dużych projektów zaliczyć
powstaniem Dolnośląskiego Centrum Obsługi Inwestora,
możemy także wsparcie procesu inwestycyjnego, a tak-
prowadzonej we współpracy z Polską Agencją Inwestycji
że prowadzenia działań w celu uzyskania zgody na otwar-
Zagranicznych inicjatywy miającej na celu wspieranie in-
cie Stacji Kontroli Pojazdów przez Scania Polska S.A.
westycji zagranicznych, w szczególności wszystkich przed-
Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego www.warr.pl
3
sięwzięć, które przyczyniały się do tworzenia nowych
zowanym przez COI w 2003 roku był, w imieniu Woje-
miejsc pracy. W roku 2001 WARR świadczyła usługi głów-
wody Dolnośląskiego i Prezydenta Wrocławia, projekt in-
nie na rzecz inwestorów z krajów UE (Niemcy, Francja, Ir-
westycyjny firmy Whirlpool. Agencja wspierała zbieranie
landia), a także dla inwestorów ze Stanów Zjednoczonych
informacji prowadzone przez firmę Whirlpool, dotyczące
i Japonii.
możliwości ulokowania inwestycji we Wrocławiu, dostarczała niezbędnych informacji na etapie konkurowania o
Śródtytuł Projekty
inwestycję ze słowackim miastem Poprad oraz uczestni-
Głównym projektem prowadzonym przez Agencję począw-
czyła we współpracy z miastem Wrocław w negocjacjach
szy od 1999 roku była kompleksowa obsługa inwestycji
rządowych i przygotowaniu pomocy publicznej dla inwe-
firmy Bosch. Sukcesem zakończył się proces lokalizacyj-
stora. Projekt inwestycyjny zakończył się sukcesem. Firma
ny i zakup gruntu w gminie Długołęka pod Wrocławiem.
Whirlpool wybudowała we Wrocławiu nowy zakład pro-
Agencja wspierała inwestora w kontaktach z urzędami i
dukujący zmywarki, w którym zatrudnienie znalazło po-
instytucjami rządowymi oraz samorządowymi w uzyska-
nad 1000 osób.
niu niezbędnych pozwoleń i uzgodnień związanych z
W roku 2004 wspierało COI Polską Agencję Informa-
rozpoczęciem inwestycji. Szczególny nacisk położono na
cji i Inwestycji Zagranicznych w obsłudze około 60 pro-
przygotowanie infrastruktury dla przyszłej fabryki – na tym
jektów inwestycyjnych. Największym przedsięwzięciem
etapie WARR pełniła rolę koordynatora i inwestora za-
był jednak niewątpliwie realizowany wspólnie z Urzędem
stępczego. W 2002 WARR wspomagał firmę BOSCH w jej
Marszałkowskim projekt inwestycyjny firmy Whirlpool.
działaniach inwestycyjnych na Dolnym Śląsku na wszyst-
Ponadto WARR wspomagała miasto Wrocław w projekcie
kich jej etapach. Uroczyste otwarcie fabryki systemów ha-
amerykańskiego koncernu Hewlett Packard. Projekt zakła-
mulcowych firmy BOSCH w Mirkowie (koło Wrocławia)
dał otwarcie we Wrocławiu centrum księgowo- finanso-
odbyło się w maju 2003 r.
wego, w którym przewidziano stworzenie 1000 nowych
2003 rok umocnił Dolnośląskie COI jako niezastąpioną pomoc dla inwestorów czego wynikiem było udzielone
Rok 2005 był przełomowy dla COI. WARR przyczy-
wsparcie dla firmy Feralco AB, (szwedzka firma działają-
niła się do utworzenia na terenach należących do firmy
ca w branży chemicznej). Wspolnie z PAIiIZ COI uczestni-
PCC Rokita SA w Brzegu Dolnym podstrefy Wałbrzy-
czyło w przygotowaniu polskiej oferty inwestycyjnej, ob-
skiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Invest-Park”, co
słudze licznych wizyt studyjnych i negocjacjach z koncer-
pozwoliło firmie zrealizować szeroki zakres inwestycji
nem Hyundai Kia Motors. Największym projektem reali-
na warunkach zapewniających opłacalność ekonomicz-
1.
4
miejsc pracy.
Centrum Obsługi Inwestora Tytuł broszury
2.
3.
ną przedsięwzięcia. Agencja wspierała także prowadzo-
cławskiej Agencji Rozwoju Regionalnego Centrum Obsłu-
ny przez miasto Świdnicę projekt amerykańskiego kon-
gi Inwestora (COI). Szkolenie składało się z serii wykła-
cernu Colgate-Palmolive. COI pomagało inwestorowi w
dów prowadzonych przez przedstawicieli Wrocławskiej
wyborze lokalizacji, a także zbierało niezbędne pod-
Agencji Rozwoju Regionalnego, Polskiej Agencji Infor-
czas procesu inwestycyjnego informacje. Colgate-Pal-
macji i Inwestycji Zagranicznych, Urzędu Miejskiego we
molive wybudowało w Świdnicy fabrykę pasty do zę-
Wrocławiu i Urzędu Marszałkowskiego, wizyty w Legnic-
bów. Koncern w pierwszym etapie procesu inwestycyj-
kiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej oraz w jednej z firm
nego zatrudnił 400 osób i wydał 47 milionów dolarów.
działających w tej strefie. Uczestnicy odwiedzili także
Największym i najbardziej spektakularnym projek-
najbardziej prężną i skuteczną wówczas w pozyskiwaniu
tem realizowanym przez WARR w 2005 roku wspólnie
inwestorów gminę w Polsce – Kobierzyce oraz spotkali
z PAIiIZ, Urzędem Miejskim Wrocławia oraz Urzędem
się z przedstawicielami firmy Fagor.
Gminy w Kobierzycach, był projekt inwestycyjny firmy LG. Inwestycja LG jest największą inwestycją zagraniczną w Polsce. Koncern zakupił 177 ha działkę w Biskupicach Podgórnych, na której zaplanowano budowę fabryk LG Philips oraz LG Electronics, a także poddostawców: firm Heesung, Dong-Seo, Dongyang, LG Innotek, LG Chem, Lucky SMT. Nakłady inwestycyjne koncernu to niemal 1 miliard euro. Koreański potentat planował produkcję na Dolnym Śląsku ekranów ciekłokrystalicznych LCD, a także sprzętu gospodarstwa do-
2005 rok Inwestycja LG jest największą inwestycją zagraniczną w Polsce. Koncern zakupił 177 ha
mowego. Agencja wspierała inwestora na każdym eta-
działkę w Biskupicach Podgórnych,
pie procesu inwestycyjnego.
na której zaplanowano budowę fabryk
Ponadto w grudniu 2005 odbyło się szkolenie z za-
LG Philips oraz LG Electronics
kresu pozyskiwania inwestorów zagranicznych zorganizowane dla delegacji regionu Równego z Ukrainy, która składała się przedstawicieli administracji miasta, regionu, a także agencji InvestInRivne, zamierzającej działać na podobnych zasadach, jak będące w strukturach Wro-
1. Uroczystość zawieszenia wiechy na budynku nowego zakładu Bosch – Układy Hamulcowe w Mirkowie odbyła się 7 maja 2002 roku. Fot. Bosch. 2. i 3. Bosch-Układy Hamulcowe Sp. z o. o. otworzyła swoją fabrykę w Mirkowie pod Wrocławiem (gmina Długołęka) w dniu 12 maja 2003 roku. Fot. Bosch.
Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego www.warr.pl
5
4.
5.
Śródtytuł Współpraca
Euskarri. Konferencja odbyła się 23. listopada 2006 roku
Współpraca z PAIiIZ była zawsze podstawą efektyw-
w Bilbao i poświęcona była atrakcyjności inwestycyjnej
nej i skutecznej działalności działalności COI dlate-
Dolnego Śląska. Celem konferencji było zachęcenie ko-
go też nie powinien dziwić fakt, że największe pro-
lejnych firm baskijskich do inwestowania w naszym re-
jekty w 2006 roku został zrealizowane wspólnie. Naj-
gionie. Pracownicy WARR oraz Agencji Rozwoju Aglo-
lepszym przykładem była inwestycja firmy AAM
meracji Wrocławia przygotowali prezentację poświęconą
w Oławie. Amerykański koncern, będący światowym
możliwościom inwestycyjnym Dolnego Śląska oraz brali
liderem w produkcji osi napędowych do samochodów,
udział w panelu dyskusyjnym. W konferencji uczestni-
zdecydował się na zakup 37 ha w strefie aktywności
czyli także przedstawiciele władz Kraju Basków, prezesi
gospodarczej w Stanowicach, w gminie Oława. Plano-
firm Fagor oraz Eika.
wane nakłady inwestycyjne przekroczyły 45 mln euro,
W 2007 roku COI kontynuowało swą działalność
natomiast zatrudnienie w pierwszym etapie wyniosło
na arenie Dolnego Śląska wspierając ponad 60 projek-
250 osób. WARR wspierała inwestora na każdym eta-
tów inwestycyjnych. Do największych można zaliczyć
pie procesu inwestycyjnego. W 2006 roku w sumie
projekt chińskiego koncernu Lenovo z branży infor-
COI uczestniczyło w realizacji ponad 70 projektów
matycznej. COI wsparło inwestora przy poszukiwaniu
inwestycyjnych. Obsługa inwestorów była głównym
lokalizacji pod inwestycję czego efektem była decyzja
ale nie jedynym przedmiotem działalności. COI zosta-
o umieszczeniu fabryki w Legnickim Polu (podstre-
ło zaproszone do wzięcia udziału w Międzynarodo-
fa Legnickiej SSE). Inwestor zadeklarował docelowe
wym Forum Biznesowym FUTURALLIA z prezentacją na temat atrakcyjności inwestycyjnej Dolnego Śląska, która była przedstawiana w panelu dotyczącym możliwości inwestycyjnych regionu. Prezentacja była kierowana
do
francuskojęzycznych
przedsiębiorców
i miała na celu przekonanie ich do inwestycji na Dolnym Śląsku. Działania COI zostały docenione również za granicą. Przedstawiciel COI został zaproszony do wzięcia udziału w konferencji „Investment Attractiveness of Lower Silesia” organizowanej przez Baskijską Agencję
6
Centrum Obsługi Inwestora Tytuł broszury
2007 rok COI wsparło chiński koncern Lenovo przy poszukiwaniu lokalizacji pod inwestycję, czego efektem była decyzja o umieszczeniu fabryki w Legnickiej SSE.
6.
4. Podpis zdjęcia Wrozamet Fagor AGD 5. Podpis obok zdjęcia budowa fabrykli LG? 6. Podpis obok zdjęcia budowa chińskiego koncernu Lenovo – Legnica SSE
zatrudnienie na poziomie 1300 pracowników a koszt
Obsługa inwestorów nie byłaby możliwa bez wsparcia ze
całej inwestycji zamknąć miał się w kwocie 20 mln do-
strony firm otoczenia biznesu takich jak Agencja Rozwoju
larów. Innym projektem w którego realizację COI było
Aglomeracji Wrocławia. ARAW to spółka akcyjna z więk-
mocno zaangażowane był projekt włoskiej firmy pro-
szościowym udziałem Gminy Wrocław. Powstała w roku
dukującej profile do regipsów. Spółka COGI zdecydo-
2005 w wyniku porozumienia pomiędzy ośmioma gmina-
wała się na zakup 2,3 ha działki w Dzierżoniowskiej
mi aglomeracji. Została powołana z inicjatywy Prezydenta
podstrefie Wałbrzyskiej SSE. W 2007 roku rozpoczęty
Miasta Rafała Dutkiewicza (wcześniej w Biurze Prezyden-
został także projekt fińskiej firmy Tapvei Oy. COI bra-
ta działał Zespół do Spraw Inwestorów Zagranicznych),
ło udział we wszystkich etapach inwestycji wspierając
w celu zwiększenia efektywności w obsłudze inwesto-
inwestora wiedzą o regionie, uczestnicząc w spotka-
rów zagranicznych na terenie Wrocławia i aglomera-
niach z przedstawicielami samorządów i Specjalnych
cji wrocławskiej. Do 2007 roku ARAW została powięk-
Stref Ekonomicznych oraz organizując pobyt przedsta-
szona o kolejne gminy i w październiku 2007 liczyła już
wicieli firmy w Polsce. Projekt zakończył się sukcesem
ich trzynaście. Agencja czynnie wspiera napływ bezpo-
a wybór lokalizacji padł na tereny Wałbrzyskiej SSE w
średnich inwestycji w aglomeracji oraz zachęca przedsię-
Bolesławcu.
biorców do inwestowania w nowe technologie i naukę.
Przez wszystkie lata działalności, COI współpracowa-
ARAW wspiera także inicjatywy, które pomogą konku-
ło z wieloma jednostkami samorządu terytorialnego takimi
rować Aglomeracji na rozszerzającym się rynku europej-
jak urzędy gmin i miast, a także instytucjami rządowymi
skim. Agencja pomaga w wyszukiwaniu odpowiednich
jak Ministerstwo Rozwoju Regionalnego i innymi. Sprawną
terenów pod inwestycje oraz służy radą i dostarcza in-
obsługę zapewniała także kooperacja z firmami komercyj-
formacji w celu zapewnienia szybkiego zaistnienia firmy
nymi typu Colliers czy KPMG. Wiele projektów prowadzo-
w Aglomeracji.
nych było wspólnie ze Specjalnymi Strefami Ekonomicznymi a szczególnie tymi które są ulokowane na terenie Dolnego Śląska, jak:
Śródtytuł współpraca z ARAW
♦
Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna
Nie można także zapomnieć o wkładzie WARR przy two-
♦
Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna
rzeniu ARAW. WARR wspierał tę inicjatywę od samego po-
♦
Kamiennogórska Specjalna Strefa Ekonomiczna
czątku, tworząc biznesplan dla nowej instytucji, oferując
♦
Tarnobrzeska Specjalna Strefa Ekonomiczna
swą pomoc na płaszczyźnie merytorycznej, przy obsłudze
Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego www.warr.pl
7
inwestorów, a także w praktycznej, przekazując kompe-
okazję promocji swojej gminy, jako miejsca lokalizacji inwe-
tentnych i doświadczonych pracowników do objęcia sta-
stycji. Zwycięzcy konkursu mogą używać logo „Grunt na
nowisk w ARAW. WARR wspólnie z ARAW uczestniczyła
medal” na wszystkich materiałach promocyjnych. Najlepsze
w wielu projektach inwestycyjnych, z których najważniej-
zgłoszone tereny są rekomendowane w pierwszej kolejności
szymi były:
inwestorom zagranicznym planującym rozpoczęcie lub roz-
♦
LG Electronics
szerzenie działalności gospodarczej w Polsce. W 2008 roku
♦
AAM
odbyła się już trzecia edycja tego konkursu (wygrała oferta
♦
Fagor – współpraca w zakresie opieki poinwestycyjnej
inwestycyjna z Oławy), a poprzednimi zwycięzcami byli :
♦
Whirlpool - współpraca w zakresie opieki poinwestycyjnej
♦
w 2005 r. – Bolesławiec
♦
Electrolux
♦
w 2007 r. – Polkowice
Działania na rzecz Dolnego Śląska opierały się także na
Śródtytuł Wykaz projektów*
współpracy z:
Współpraca z PAIiIZ miała jednak na celu wsparcie i obsłu-
inkubatorami przedsiębiorczości na terenie Wrocławia i
gę inwestorów zagranicznych co ilustruje wykaz wybranych
Dolnego Śląska
projektów) niektóre realizowane samodzielnie przez COI):
♦
parkami technologicznymi
♦
♦
Wrocławskim Centrum Transferu Technologii
największych na świecie producentów osi napędowych
♦
izbami gospodarczymi i handlowymi
do samochodów, zdecydował się na zakup 37 ha w stre-
♦
Dolnośląską Agencją Rozwoju Regionalnego
fie aktywności gospodarczej w Stanowicach, w gminie
♦
AAM – koncern American Axle Manufacturing, jeden z
w Oławie (planowane nakłady inwestycyjne – 45 mln Nie można także przecenić znaczenia Polskiej Agencji Infor-
euro, zatrudnienie tylko w pierwszym etapie 250 osób).
macji i Inwestycji Zagranicznych w funkcjonowaniu COI. Z
COI wspierało inwestora na każdym etapie procesu in-
Agencji właśnie pochodziła większość projektów, które czę-
westycyjnego, co zostało potwierdzone listem referen-
sto były realizowane wspólnie. Przykładem takiego wspól-
cyjnym, który WARR otrzymała od firmy AAM.
nego przedsięwzięcia może być „Grunt na Medal”. Celem Konkursu jest wybór najlepszych terenów inwestycyjnych
♦
AMERICAN SAFETY RAZOR COMPANY – amerykański
zlokalizowanych w poszczególnych województwach oraz
inwestor, trzeci największy na świecie producent maszy-
promowanie ich wśród inwestorów krajowych i zagranicz-
nek do golenia (po Gilette i Wilkinsonie) poszukuje 4 ha
nych. Udział stwarza doskonałą szansę uczestnikom na za-
działki na Dolnym Śląsku, blisko autostrady. COI zorgani-
prezentowanie swoich najlepszych ofert inwestycyjnych.
zowało wizytę inwestora i pokazało tereny w Legnickiej
Samorządy biorące udział w konkursie mają niepowtarzalną
Specjalnej Strefie Ekonomicznej oraz Pietrzykowicach.
„Grunt na medal” Celem konkursu „Grunt na medal” jest wybór najlepszych terenów inwestycyjnych zlokalizowanych w poszczególnych województwach.
8
Centrum Obsługi Inwestora Tytuł broszury
♦
♦
♦
COLGATE-PALMOLIVE - amerykański inwestor zamie-
♦
SAMSUNG ELECTRONICS – COI wspólnie z PAIiIZ
rza rozszerzyć swoją działalność na Dolnym Śląsku i
koordynowało projekt inwestycyjny firmy Samsung. In-
poszukuje lokalizacji pod nową fabrykę. COI zorgani-
westorom zostały zaprezentowane oferty inwestycyjne
zowało wizytę inwestora i pokazało tereny w Lubinie i
Dolnego Śląska, przygotowało prezentację multimedial-
Kostomłotach.
ną regionu i zaaranżowało spotkania z firmami HR.
COMONOR – hiszpańska firma, zajmująca się pro-
♦
SOR IBERICA – hiszpańska firma, zajmująca się produkcją
dukcją elektrowni wiatrowych, chce otworzyć na
naczep chłodniczych do ciężarówek, zdecydowała się na
Dolnym Śląsku zakład produkcyjny. COI wsparło in-
zakup działki w Legnickim Polu, w Legnickiej Specjalnej
westora w wyborze lokalizacji, dostarczyło mu infor-
Strefie Ekonomicznej. COI wspomagało inwestora w wy-
macji o regionie, pośredniczy w kontaktach z admini-
borze lokalizacji, w organizowaniu spotkań z władzami
stracją publiczną.
samorządowymi oraz negocjacjach cenowych.
GEMINUS VALORICS – dzięki działalności COI belgij-
♦
SKC – koreański inwestor z branży elektronicznej zde-
ski inwestor z branży IT nawiązał współpracę z 2 firma-
cydował się, głównie dzięki działalności COI na umiej-
mi z Dolnego Śląska: firmą Alco Electronics z Wołowa i
scowienie swojego nowego zakładu w Dzierżoniowie. O
wrocławską firmą Sowar.
zaangażowaniu COI w proces inwestycyjny świadczy list referencyjny, wyrażający pełne uznanie dla działalności
♦
GKN – jedna z dywizji koncernu GKN – GKN Sinter Me-
punktu obsługi inwestorów.
tals, zajmująca się produkcją metalowych części dla przemysłu samochodowego, poszukiwała terenów inwesty-
♦
♦
♦ UNICORN
- amerykański producent bioetanolu poszu-
cyjnych na Dolnym Śląsku. COI zorganizowało wizytę in-
kiwał działki na Dolnym Śląsku pod zakład produkcyjny.
westora i pokazało szereg działek inwestycyjnych. Naj-
Projekt koordynowany jest wspólnie z PAIiIZ. COI zor-
większe zainteresowania inwestora wzbudziły tereny w
ganizowało wizytę inwestora i przedstawiło oferty Żaro-
Oleśnicy i tam też zlokalizowano inwestycję.
wa i Bukowic.
LENOVO – chiński inwestor, który przejął IBM, jest za-
♦
INNDUSTRIEHANGARE – szwedzki inwestor zwrócił
interesowany rozszerzeniem działalności w Europie
się do COI za pośrednictwem Ambasady Szwecji. Fir-
Środkowo-Wschodniej. COI zaprezentowało inwestoro-
ma była zainteresowana wynajmem hali produkcyjnej w
wi działki w Środzie Śląskiej i Legnickim Polu oraz umó-
okolicach Wrocławia, by móc współpracować ze swoim
wiło spotkania z władzami samorządowymi. Decyzją
głównym klientem, który ma fabrykę w Żórawinie. COI
władz Lenovo inwestycja została ulokowana w Legnic-
przedstawiło inwestorowi dostępne powierzchnie pro-
kim Polu w LSSE.
dukcyjne i umówiło spotkania z developerami.
MTU – COI wsparło niemieckiego inwestora z branży
♦
KELLY BROTHERS – irlandzki producent drzwi i okien
lotniczej, dostarczając informacji o regionie, wyszukując
zdecydował się na wynajem hali Ekodynamic w Pietrzy-
potencjalnych partnerów handlowych i wyszukując loka-
kowicach. COI asystowało inwestorowi od samego po-
lizacji pod inwestycję (MTU zamierza oprócz zakładu pro-
czątku do podpisania umowy najmu.
dukcyjnego otworzyć centrum Research & Development). ♦ ♦
NASMYTH GROUP – brytyjski inwestor z branży lotniczej
PROTON – szwedzki inwestor, którego COI wspierało
zamierza rozpocząć działalność w jednym z krajów Europy
w wyborze lokalizacji, zdecydował się na zakup działki
Centralnej. Poszukuje hali pod wynajem. COI zorganizo-
w Żarowie, w podstrefie Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy
wało wizytę inwestora i przedstawiło oferty Hammiltona i
Ekonomicznej.
OctoGroup.
* stan na 2008 r.
Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego www.warr.pl
9
Tabela 1. Zestawienie największych inwestycji na Dolnym Śląsku INWESTOR
10
NAKŁADY INWESTYCYJE
KRAJ POCHODZENIA INWESTORA
SEKTOR
LOKALIZACJA
Allied Iris Bank PLC
750
Irlandia
Bankowość
Wrocław
Credit Agricole
740
Francja
Finanse, bankowość
Wrocław
Electricite de France Internationale (EDF)
600
Francja
Ogrzewanie
Wrocław
LG Philips LCD
430
Korea
RTV
Kobierzyce
LC Corp
400
Polska
Nieruchomości
Wrocław
Toyota
250
Japonia
Samochodowy
Jelcz-Laskowice
Prologis
125
USA
Logistyczny
Kobierzyce
Heesung Electronics
120
Korea
RTV
Kobierzyce
LG Electronics
105
Korea
RTV, AGD
Kobierzyce
Echo Investment
100
Polska
Nieruchomości
Wrocław
Whirlpool
100
USA
AGD
Wrocław
PCC AG
100
Niemcy
Chemiczny
Brzeg Dolny
Fagor Electrodomesticos
90
Hiszpania
AGD
Wrocław
Volvo
90
Szwecja
Samochodowy, BPO
Wrocław
3M
85
USA
Medyczny
Wrocław
Wabco
75
USA
Samchodowy
Wrocław
AAM
60
USA
Samochodowy
Oława
Electrolux
60
Szwecja
AGD
Oława, Świdnica, Żarów
Hewlett-Packard (HP)
40
USA
BPO
Wrocław
Bosch
400
Niemcy
Samochodowy
Mirków
Centrum Obsługi Inwestora Tytuł broszury
♦
PANBON – inwestor z Hong Kongu, produkujący pi-
♦
COI uczestniczyło w obsłudze CMO – Chi Mei Opto-
loty do telewizorów (poddostawca LG) jest zaintere-
electronics. Jest to tajwańska firma należącą do Chi
sowany wynajmem hali na terenie Wrocławia. COI
Mei Group. Firma została założona w 1998 r. i zajmuje się
zorganizowało wizytę inwestora i pokazało dostępne
produkcją różnych rozmiarów ekranów LCD. Przychody
powierzchnie.
firmy w 2006 r. wyniosły ok. 5.8 mld USD, a zatrudnie-
Swisstulle – brytyjski inwestor, produkujący bob-
ki w USA, 2 fabryki w Europie (w Wielkiej Brytanii oraz
binet, poszukuje hali produkcyjnej na Dolnym Śląsku.
Holandii), 2 fabryki w Japonii, 1 w Chinach a także nie-
Z zaprezentowanych przez COI propozycji, inwestor
dawno otwarte centrum serwisowe w Niemczech. CMO
wybrał dwie lokalizacje: Hammiltona i VATT-INVEST.
jest 4 na świecie producentem ekranów LCD (12% rynku).
Po obejrzeniu obydwu obiektów, tylko Hammilton
Inwestor został skierowany do COI przez PAIiIZ. Tajwań-
wzbudził zainteresowanie inwestora.
ska firma jest zainteresowana inwestycją w Europie Środ-
nie w sierpniu 2006 r. 16 500 osób. CMO posiada 2 fabry♦
kowo-Wschodniej. Poszukiwała działki o powierzchni 25♦
SKC – był to jeden z największych projektów, w obsłudze
50 ha (wraz z nimi zainwestowaliby także ich poddostaw-
których brało udział COI dolnośląskie. Doszło do podpisa-
cy). Docelowo CMO ma zamiar zatrudnić 3.000 ludzi, a w
nia listu intencyjnego między SKC, władzami Dzierżoniowa
początkowej fazie działalności 800-1000 osób. COI przy-
oraz WSSE. Podczas uroczystości wiceprezes firmy SKC Ko-
gotowało prezentację Dolnego Śląska, zaaranżowało spo-
rea powiedział, że od chwili podpisania listu firma zamierza
tkanie z HRK oraz prezentowało działki inwestycyjne we
zwielokrotnić wysiłki, aby inwestycja powstała i z korzyścią
Wrocławiu, Kobierzycach i Oławie. Inwestor wydawał się
dla wszystkich stron na wiele lat stała się częścią społeczno-
zainteresowany ofertami Kobierzyc i Oławy, zapowiedział
ści lokalnej Dzierżoniowa. COI zobligowało się do pomocy
kolejne wizyty.
w trakcie realizacji inwestycji i wsparcia w działaniach po jej zakończeniu w zakresie swoich kompetencji. Po podpisaniu
♦
Hoerbiger – inwestor był bardzo zainteresowany te-
listu intencyjnego z WSSE, COI nadal uczestniczyło w pro-
renami, które znajdują się w okolicach Legnicy. Zamie-
jekcie inwestycyjnym firmy SKC – między innymi dostarcza-
rzał zakupić działkę o powierzchni ok. 3 ha, znajdują-
jąc inwestorowi listę wortali pracy oraz pomagając znaleźć
cą się w SSE. Na czas trwania budowy chciałby wynająć
managera ze znajomością języka polskiego i koreańskiego.
krótkookresowo halę w pobliżu terenu greenfield, żeby sprowadzić maszyny i rozpocząć szkolenia przyszłych
♦
Hunter Douglas - holenderska firma, zajmująca się
pracowników. COI wraz z LARR i LSSE oraz PAIiIZ pro-
produkcją okien oraz elementów wyposażenia wnętrz,
wadziło poszukiwania odpowiedniej hali. PO obejrze-
zdecydowała się na zakup działki w Kostomłotach, na-
niu wszystkich lokalizacji firma zrezygnowała z LSSE na
leżącej do ANR. Władze ANR nie były w stanie określić
rzecz podstrefy WSSE z lokalizacją w Bolesławcu.
przybliżonej ceny działki. Przedstawiciele HDE zdecydowali, że zbyt wiele jest niewiadomych w procesie nabycia
♦
Dellstar (amerykański inwestor, zajmujący się obrób-
nieruchomości i zwrócili się do COI o prezentację innych
ką tworzyw sztucznych) poszukiwał hali produkcyjnej
terenów inwestycyjnych na Dolnym Śląsku. W związku z
na Dolnym Śląsku. COI przygotowało prezentację Dol-
powyższym COI zaaranżowało spotkanie z LSSE, podczas
nego Śląska, natomiast nie zajmowało się wyszukiwa-
którego zostały przedstawione oferty Krzywej i Legnickie-
niem ofert inwestycyjnych, ponieważ Delstar był obsłu-
go Pola.
giwany przez firmę konsultingową Eurolider.
* stan na 2008 r.
Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego www.warr.pl
11
– brytyjski inwestor, zajmujący produk-
czeniem w branży meblarskiej: stolarzy, mechaników,
cją materiałów izolacyjnych, został skierowany do COI
operatorów maszyn. PAIG jest zainteresowany budową
przez ARP.
lub wynajmem hali o wielkości 5 000 m2, z rozbudową
♦ Kingspan
do 10 000 m2, a w kolejnym roku powiększenia jej do /Vima – COI kilkakrotnie spotykało się z przed-
15 000 m2. COI przedstawiło inwestorowi prezentację
stawicielami firmy Cogi i Vima. Przedmiotem działalno-
regionu wraz z możliwościami inwestycyjnymi Dolnego
ści obydwu firm jest produkcja profili do regipsów. Fir-
Śląska, zaaranżowało spotkania z Politechniką Wrocław-
ma COGI zamierza zainwestować 3 mln euro w park
ską, HRK, PUPem, KPMG, Octogroup oraz uczestniczy-
maszynowy w nowej fabryce. W związku z czym poszu-
ło w oglądzie terenów inwestycyjnych w Dzierżoniowie.
kiwała hali 3.000 m wraz z zapleczem biurowym i so-
Inwestor zapowiedział kolejną wizytę.
♦ Cogi
2
cjalnym o wielkości 200 m2. Zainteresowani byli zarówno ofertami greenfield jak i brownfield. COI przesyłało
♦
Alsbridge – COI otrzymało informację z PAIiIZ,
inwestorowi oferty inwestycyjne, informowało o prze-
że inwestycją na terenie Dolnego Śląska jest zainte-
biegu procesu inwestycyjnego, organizowało spotka-
resowana firma, która zamierza otworzyć centrum
nia ze specjalistami od pomocy publicznej jak również
przetwarzania dokumentów. Inwestor jest zaintereso-
zaaranżowało spotkanie ze specjalistami z KPM. Firma
wany halą 4 500 – 6 000 m2, zamierza zatrudnić 200
podpisała akt notarialny i rozpocznie działalność w Ka-
niewykwalifikowanych pracowników. COI przekazało
miennogórskiej SSE.
do PAIiIZ oferty hal oraz odpowiedziało na pytania inwestora. 12 kwietnia odbyła się kolejna wizyta inwe-
♦
12
PAIG – Premium Aircraft Interior Group zajmuje się pro-
stora na Dolnym Śląsku, w trakcie której inwestorowi
dukcją wyposażenia wnętrz samolotów. Firma posiada
została pokazana prezentacja walorów inwestycyjnych
zakłady produkcyjne w Wielkiej Brytanii i Niemczech.
Dolnego Śląska. Ponadto COI zorganizowało spotkania
Inwestor zamierza przenieść część produkcji do Europy
z przedstawicielami firm: CUSHMAN & WAKEFIELD,
Środkowo-Wschodniej. Na shortlist inwestora znajdują
Prologis, Work Service, TNT, a także z firmą Reinvest-
się obecnie Dolny Śląsk oraz Czechy. Inwestor rozważa
ment. W trakcie spotkań inwestorzy mieli okazje obej-
zarówno inwestycję typu greenfield jak i brownfield. Za-
rzeć przykładowe hale (w Bielanach Wrocławskich i
trudnienie w fabryce w początkowej fazie znajdzie 200
w Kątach Wrocławskich), określili swoje oczekiwania
osób, głównie średnio wykwalifikowanych, z doświad-
dotyczące wielkości hali (6 000 m2). Dalsze ustalenia
Centrum Obsługi Inwestora Tytuł broszury
Tytuł Pracownicy COI przez 10 lat stworzyli system i wspomnianą już bazę informacji, które przyczyniły się do sprawnej kompleksowej obsługi inwestorów zagranicznych.
mają być prowadzone bezpośrednio pomiędzy inwe-
Ilość projektów wskazuje (a prezentowany jest tylko
storem, a wyżej wymienionymi firmami.
wycinek całości) na zaangażowanie COI w działania na rzecz Dolnego Śląska w aspekcie przyciągania in-
♦
Project Oconus – do COI zwrócił się PAIiIZ z proś-
westycji zagranicznych. Przez wszystkie lata działalno-
ba o wyszukanie na obszarze Dolnego Śląska terenu o
ści WARR stał się miejscem pierwszego kontaktu dla
powierzchni 80 ha – 120 ha, z pełną infrastrukturą, w
inwestorów, którzy mogli zawsze liczyć na kompetent-
odległości 2 h jazdy od lotniska międzynarodowego,
ną informację na temat regionu oraz ofert inwestycyj-
położonego w pobliżu portu. Firma reprezentuje sek-
nych. COI wspierało także samorządy lokalne pomaga-
tor chemiczny, więc ważne było także to, aby na tym
jąc w lokowaniu pożądanych inwestycji o określonym
terenie można było prowadzić produkcję oddziałują-
profilu (jak choćby w Oławie) lub starając się wesprzeć
cą na środowisko. Inwestor zamierza w ciągu 3 lat za-
te gminy w których istniały problemy w przyciągnięciu
trudnić 175 pracowników, ale zainwestuje 615 mln dola-
inwestorów.
rów. COI przesłało do PAIiIZ oferty Parku Przemysłowego Bukowice, znajdującego się obok zakładów chemicz-
Pracownicy COI przez 10 lat stworzyli system i wspo-
nych PCC Rokita w Brzegu Dolnym oraz Miejskiej Stre-
mnianą już bazę informacji, które przyczyniły się do
fy Inwestycyjnej w Głogowie.
sprawnej kompleksowej obsługi inwestorów zagranicznych. Przyczynili się do znacznego rozwoju regionu na
♦
Insa Turbo Tyres – COI uczestniczyło w spotka-
polu inwestycji, z których na szczególna uwagę zasłu-
niach z hiszpańskim inwestorem, zamierzającym na
gują te największe, jak:
Dolnym Śląsku zbudować fabrykę opon. Jest to produkcja ekologiczna oparta na wykorzystaniu zużytych
♦
Bosch – w maju 2003 roku w Mirkowie koło Wro-
opon do wytwarzania nowych. Będzie to produkcja
cławia (gmina Długołęka) otwarta została fabryka
przyjazna środowisku, gdyż poprodukcyjne resztki
układów hamulcowych niemieckiej firmy Bosch, Była
będą w całości zużyte do produkcji np. gumowych
to pierwsza wielka inwestycja w Polsce, która spo-
wycieraczek (dywaników). Inwestor planował począt-
wodowała powstanie ponad 560 nowych miejsc pra-
kowo zakupić grunt o wielkości 2.5 ha w Twardogó-
cy, a także zwróciła w stronę Dolnego Śląska uwagę
rze. Rozważany jest również teren Legnickiej Specjal-
inwestorów zagranicznych. Był to zarazem znaczny
nej Strefy Ekonomicznej.
sukces Wrocławskiej Agencji Rozwoju Regionalnego,
* stan na 2008 r.
Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego www.warr.pl
13
Wykres 1. Stopa bezrobocia w latach 1998-2007. Dane na podstawie Roczników Statystycznych Województwa Dolnośląskiego na lata 1998-2007, GUS.
25%
20% 15% 10%
5%
1998 r.
1999 r.
2000 r.
2001 r.
2002 r.
2003 r.
2004 r.
2005 r.
2006 r.
2007 r.
wspierającej projekt w 1999 roku nie tylko w proce-
pracy. Wcześniej Koncern LG ulokował w Mławie za-
sie lokalizacyjnym, ale także w dalszych działaniach,
kład produkcji telewizorów, a w Kobierzycach zakła-
jak uzyskiwanie pozwoleń na budowę, czy przygoto-
dy produkujące nowoczesne moduły telewizyjne.
wanie infrastruktury pod fabrykę. Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego pełniła w projekcie rolę
♦
Lenovo – we wrześniu 2007 zapadła decyzja o budowie montowni komputerów chińskiej firmy Leno-
inwestora zastępczego.
vo na Terenie Legnickiej Specjalnej Strefy Ekono♦
Fagor – w lipcu 2005 roku zostało podpisane po-
micznej (Legnickie Pole). Wartość inwestycji zapla-
rozumienie w sprawie rozpoczęcia projektu inwesty-
nowano na 20 mln USD. Zapowiedziano zatrudnie-
cyjnego na terenie Wrocławia firmy Wrozamet S.A.
nie 1000 osób w samej fabryce oraz przewidziano
należącą do hiszpańskiej grupy Fagor Electrodome-
stworzenie 1000 miejsc pracy u poddostawców po-
sticos. Przedmiotem porozumienia była budowa i
dążających za Lenovo.
rozbudowa fabryki sprzętu AGD o wartości 31 mln euro. Do 2008 zaplanowano stworzenie 1000 nowych miejsc pracy.
♦
Toshiba – w październiku 2007 nastąpiło otwarcie japońskiej fabryki telewizorów Toshiba (Toshiba Television Central Europe) we wrocławskich Biskupicach
♦
LG Electronics – 23 stycznia 2006 roku została
Podgórnych. Planowany nakład inwestycyjny (do 2012)
podpisana umowa z koreańskim koncernem LG, któ-
wynosi 134 mln złotych, a do 2010 roku zapowiedzia-
ry, po rozważeniu ofert z Czech i Słowacji, zdecydo-
no stworzenie 1000 nowych miejsc pracy.
wał się na lokalizację właśnie na Dolnym Śląsku. W
14
wyniku tego powstały dwie fabryki: urządzeń AGD
Warto również wymienić takie inwestycje jak Toyota, Vo-
oraz telewizorów LCD na terenie gminy Kobierzyce.
lvo, Volkswagen, PepsiCo, McCain, ABB, 3M, Allied Irish
Nakłady inwestycyjne LG Electronics wyniosły prze-
Bank PLC, Cargill, Bombardier, Whirlpool, Elekrolux czy
szło 420 mln złotych. Powstało 2800 nowych miejsc
Roebben.
Centrum Obsługi Inwestora Tytuł broszury
Podsumowanie Powyższe projekty potwierdzają duże zaangażowanie COI w rozwój inwestycji na Dolnym Śląsku. Praca z inwestorami zagranicznymi, znacząca pomoc COI na wielu płaszczyznach projektów, profesjonalna współpraca z Polską Agencją Informacji i Inwestycji Zagranicznych oraz z jednostkami samorządów lokalnych niewątpliwie podniosła rangę naszego regionu, zwiększając jego atrakcyjność inwestycyjną. Na sukces Dolnego Śląska należy patrzeć także z perspektywy całego kraju. Wybór Polski przez niemiecką firmę Bosch zapoczątkował falę inwestycji i spowodował, że Polska zaczęła wygrywać ze swoimi głównymi rywalami na polu inwestycji, Czechami i Słowacją. Inwestycje zagraniczne mają zasadnicze znaczenie dla rozwoju gospodarczego województwa. Działalność WARR przyczyniła się do spadku bezrobocia na Dolnym Śląsku. Poniższy wykres przedstawia jak kształtowała się stopa bezrobocia w latach 1998 - 2007, na którym wyraźnie widać znaczną tendencję spadkową po roku 2004, a liczne inwestycje na Dolnym Śląsku w ciągu ostatniego dziesięciolecia znacząco wpłynęły na charakter tej tendencji. Z początkiem września 2008 roku Regionalne COI w WARR na wniosek byłego Marszałka Województwa Dolnośląskiego Andrzeja Łosia a zgodnie z decyzją obecnego Marszałka Marka Łapińskiego zostało zamknięte. Obowiązki Regionalnego COI przejęła Dolnośląska Agencja Współpracy Gospodarczej – DAWG. W ramach Centrum Obsługi Inwestora we Wrocławskiej Agencji Rozwoju Regionalnego pracowali: Artur Nejmark
15.11.2000 - 30.09.2004
Przemysław Królikowski
01.01.2005 - 28.02.2005
Łukasz Czajkowski
08.12.2004 - 31.10.2005
Ewa Kaucz
22.08.2005 - 30.06.2007
Aleksandra Kłonowska
15.05.2006 - 15.09.2006
Arkadiusz Staśkiewicz
07.11.2005 - 30.04.2007
Małgorzata Gajowska
03.04.2007 - 11.06.2008
Robert Śliwiński
23.08.2007 - 06.09.2008
Janusz Płaneta
02.10.2007 - 06.09.2008
Anna Głowińska
01.07.2008 - 06.09.2008
Przez cały okres funkcjonowania Regionalnego Centrum Obsługi Inwestora (1998 – 2008) komórka była nadzorowana przez Prezesa Zarządu Wrocławskiej Agencji Rozwoju Regionalnego, Profesora Janusza Zaleskiego. Wrocław, 2008 r.
Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego www.warr.pl
15
Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S. A. Siedziba: ul. Karmelkowa 29, 52-437 Wrocław Biuro: ul. Krupnicza 13, IV p., 50-075 Wrocław tel.: +48 (71) 79 70 400, fax: +48 (71) 79 70 407 e-mail: warr@warr.pl www.warr.pl
16
Centrum Obsługi Inwestora Tytuł broszury
Podsumowanie Powyższe projekty potwierdzają duże zaangażowanie COI w rozwój inwestycji na Dolnym Śląsku. Praca z inwestorami zagranicznymi, znacząca pomoc COI na wielu płaszczyznach projektów, profesjonalna współpraca z Polską Agencją Informacji i Inwestycji Zagranicznych oraz z jednostkami samorządów lokalnych niewątpliwie podniosła rangę naszego regionu, zwiększając jego atrakcyjność inwestycyjną. Na sukces Dolnego Śląska należy patrzeć także z perspektywy całego kraju. Wybór Polski przez niemiecką firmę Bosch zapoczątkował falę inwestycji i spowodował, że Polska zaczęła wygrywać ze swoimi głównymi rywalami na polu inwestycji, Czechami i Słowacją. Inwestycje zagraniczne mają zasadnicze znaczenie dla rozwoju gospodarczego województwa. Działalność WARR przyczyniła się do spadku bezrobocia na Dolnym Śląsku. Poniższy wykres przedstawia jak kształtowała się stopa bezrobocia w latach 1998 - 2007, na którym wyraźnie widać znaczną tendencję spadkową po roku 2004, a liczne inwestycje na Dolnym Śląsku w ciągu ostatniego dziesięciolecia znacząco wpłynęły na charakter tej tendencji. Z początkiem września 2008 roku Regionalne COI w WARR na wniosek byłego Marszałka Województwa Dolnośląskiego Andrzeja Łosia a zgodnie z decyzją obecnego Marszałka Marka Łapińskiego zostało zamknięte. Obowiązki Regionalnego COI przejęła Dolnośląska Agencja Współpracy Gospodarczej - DAWG. W ramach Centrum Obsługi Inwestora we Wrocławskiej agencji rozwoju Regionalnego pracowali: Artur Nejmark, Przemysław Królikowski, Łukasz Czajkowski, Ewa Kaucz, Aleksandra Kłonowska, Arkadiusz Staśkiewicz, Małgorzata Gajowska, Robert Śliwiński, Janusz Płaneta, Anna Głowińska. Przez cały okres funkcjonowania Regionalnego Centrum Obsługi Inwestora (1998 - 2008) komórka była nadzorowana przez Prezesa Zarządu Wrocławskiej Agencji Rozwoju Regionalnego, Profesora Janusza Zaleskiego.
Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego www.warr.pl
17