PEOPLE’S
TV კრიტიკა – აქუ გვ. 3 გვ. 5
გვ. 6
გვ. 7
ჩურინგებიდან ელექტრონულ წიგნებამდე – მსოფლიო ცივილიზაციის პიკზე
შვედები, ქართველები და საბავშვო წიგნები
კერუაკი
გვ.7
50-იანი წლების დასაწყისში, ამერიკაში ყალიბდება საზოგადოებრივ-ლიტე რატურული მოძრაობა ბიტ-თაობა, რომელში მყოფნიც თავის თავს „ბიტნიკებს“ უწოდებენ.
გვ
.4
გვ. 6
წრე ზე მოს ია რუ ლე მეც ნი ერ ებ ი გვ. 8
გვ. 2
ღადაობთ?
კვირა...
შეცდომაა – ზუთხი, სწორია – .... კობა დავითაშვილის მოსკოვში წასვლა ვიღას გაუკვირდებოდა, გუშინდ ელი პრემიერმინისტრი და პარლამენტის თავმჯდომ არე ერთმანეთს ეჯიბრე ბოდნენ კრემლის კარის ატალახებაში. კობა კიდევ წლებია ოპოზიციონერია და თან იმდენად გაბრაზ ებული, რომ ადამიანურად ყველაფერი შემიძლია გა ვუგო. ერთხელ, როცა „პრეს კლუბში“ პირველად მო ვიდა, მიშაზე თქვა, რომ შემეძლოს ჩემი ხელით დავახჩობდი, სამჯერ და მიპირა მოკვლაო... ჰოდა, რაკი თავისი ხელით არ შე უძლია, ბუნებრივია ძლიე რი ხელის საძებნად გასწია და... ოღონდ მიშას ვინმე მოერეოდეს და თუ გინდა იაღოვა იყოს. მოკლედ, კობა მოსკ ოვს ჩავიდა, კობა, კუკავა და... გეგი ცანავა, რომე ლიც ზუსტად ამ სტატიის დაწერის დღეს, პირველად ვნახე და ნეტავ ბოლო იყ ოს-მეთქი ჩავიფიქრე. უფ როსის პატივისცემა სხვა მომენტია, უბრალოდ მისი ცქერისას „პრაიმტაიმის“ ბანერის მაგივრად, ფო ნზე მავანი პარტიულის შავ-თე თრ ფო ტოს და მი სი ჩარჩოს ქვედა მარჯვე ნა კუთხეზე მიმაგრებულ წითელ მიხაკს ვხედავდი. ნახევარი საათიც არ იყო შეხვედრის დაწყებიდან გასული, მივხვდი, ეს ხა ლხი ლონდონში რომ ჩა სულიყო შეხვედრების მოსაწყობად, ბევრად გა საკვირი და დასაეჭვებელი იქნებოდა. პოლიტიკური ქარტ ეხილები, მაინცდამაინც არაა ჩვენი პატარა გაზე თინიოს თემა, ხელის ჩამო
რთმევის დეტალი კი მაგრ ად დამამახსოვრდა. ეგრევე ის გამახსენდა, ლევან გაჩე ჩილაძე რომ ხსნიდა, კი არ
შევიგინე, დავიგინეო... რო გორი ბანძი და იაფფასიანია ეს სფერო, ჯერ ხელი ჩამო
სფეროში, იმ დანიისა არ იყ ოს... წარმომიდგენია კადრი, როგორ უყურებს დავითა
გართვა-არ ჩამოგართვა რა სასაუბრო თემაა და მერე „მანამდე ჩამორთმეული ჰქ
შვილის ოპონენტი, უკანას კნელისა და ჟირინოვსკის შეხვედრის კადრებს და როგორ აღმოხდება ევრი კასავით: „ბიჭო, ხელი არ ჩამოართვა ჟირინოვსკიმ, აუ, საღოლ, ჯიგარია, შენ გენაცვალე, ეგრე უნდათ მაგათ...“ და ბევრი წარმოდ გენის გარეშე დესკტოპზე ვუყურებ სურათს, როგორ დგანან ოპოზიციური ტრ იო, ჟირინოვსკისა და მისი ჯურის ორ ტიპთან ერთად, მსოფლიო რუკის ფონზე... ფოტო ცუდი ხარისხისაა, მაგრამ აშკარად ეტყობა, რომ საქართველო, რუსეთი, უკრაინა და სხვები ერთი ფერით ხატია... მარტივად რომ ვთქვათ, რუკაზე ისევ საბჭოთა კავშირია, ჟირი ნოვსკის ოცნება, რომელს აც კობა თითქოს უარყოფს, მაგრამ სურათზე კი საკმ აოდ კარგ ხასიათზე ჩანს... წყნეთი უნდა დაბომბ ოთო ჟირინოვსკი არ იძახ და? ა, თუ კო ბას წყ ნე თში არ აქვს სახლი? ა, მაშინ ჰო, მაშინ ჰო... ბედნიერი მგზავრობა დაჩი ცაგურიასიც იმდე ნად მესმის, რამდენადაც კობა დავითაშვილის, ესეც
ონდა და რაღა საჭირო იყ ოო“- რა პასუხია? ძალიან დალპა რაღაც ამ
გაბრაზებულია, თუ პო ლიციამ ვინმე სცემა, პი რველი დაჩი იყო. მაგრამ ვინმეს შეგიძლიათ წარმ ოიდგინოთ ვინ იქნებოდა დაჩი ცაგურია, რომ არა ნაცემისა და ჩაგრულის იმიჯი? ცხოვრებაში სადმე უმუშავია? რამე უსწავლია? ნუ, თუ პოლიტიკაში დასაქმებას არ ჩავთვლ ით... ალბათ, ბენზინგასამა რთ სადგურზეც მაგ იმ ედით მივიდა, რომ კიდევ ერთხელ გალახავდნენ, საიმისო გათვლა სად შე უძლია, რომ მსგავსი უზ რდელობით მხოლოდ იგ ივე 7 ნოემბრის მოგონე ბათა სიმძაფრეს ახშობს. ძალიან პატარკაცული საქციელი იყო, რომლ ის ფონზეც უგულავას ნათქვამი „ბედნიერი მგ ზავრობა“ ძალიან დიდს ულოვან საქციელად წა რმოჩინდა... საბოლოოდ ვინ მოიგო ამ ამბიდან? და რატომ ვერ გათვალა ეს ცაგურიამ? და რანა ირად უნდა გაეთვალა. კამიკაძე პროტესტა ნტებზე მეტად იმ სა ბჭოთა ჯარისკაცების მესმის, სტალინის სახე ლით რომ ტა ნკ ებს უვ არდებოდნენ, ისინი ამას რაღაცისთვის და ვიღა ცისთვის მაინც აკეთებ დნენ... დღეს კი ყველა თავგანწირვა მხოლოდ რაიმეს წინააღმდეგ და სიძულვილის რეჟიმში ხდება... სხვა სხვა ის იყო, რომ უგ ულავა დასახელდა, ცე ცხლი აინთო და თამაში დაიწყო... ამ დროს “ალიანსს” სოზარმა უგანა, პირი უცვალა და განერიდა. პოლიტიკაზე მწერალი ჟურნალისტები ამბობენ, უფროსი გაჩეჩილაძის ფაქტორმა იმუშავაო, სხვები ამბობენ შიგნით ვერ მოილაპარაკაო... და რა მნიშვნელობა აქვს რო? ხო წავიდა? ხო უგ ანა? კითხვები ხომ გააჩ ინა? ეს იმ ჟანრის კითხებ იდანაა, უპასუხოდ და ტოვება რომ ცუდია და პასუხის გაცემა რომ სხ ვა უარეს კითხვებს აჩ ენს... Lost-ია მოკლედ, ოღ ონდ სერიალი მაისის ბო ლოს უეჭველი მთავრდ ება, ამ გაუგებრობაში კი როდის რა იწყება და რო დის რა მთავრდება, რე ჟისორებმა და თავარმა გმირებმაც აღარ იციან, არათუ უბრალო მოკვდა ვმა მაყურებლებმა... ძალიან ცივა და ტვ ინის წამღებად წვიმს, ბუნებამ არც არჩევნები იცის და არც „ასეტრინა ნა ვერტილე“.
ჩურინგებიდან ელექტრონულ წიგნებამდე – მსოფლიო ცივილიზაციის პიკზე ს ან დრ ო ა სა თი ან ი
info@sandroasatiani.com
სიტყვაზე წიგნი, ადამიანს წარმოსახვაში სრულიად კო ნკრეტული ობიექტი წარმ ოუდგება. მაგრამ წიგნის ის ტორიას რომ ჩავხედოთ, ნა თელია, ის ფორმა, რომელიც დღეს წიგნს აქვს, პირობი თია. იყო დრო, როდესაც წი გნი საერთოდ არ არსებობდა. მერე წიგნის ფორმა ეპოქიდ ან ეპოქამდე იცვლებოდა, ზოგჯერ რადიკალურადაც. დღესაც ის ახალ ტრანსფ ორმაციებს განიცდის. გაჩნ და ელექტრონული წიგნები, რომელთაც საერთოდ არ გა აჩნია მატერიალური გარსი. მათ ხელშიც კი ვერ დაიჭერს ადამიანი.
როდესაც წიგნი საერთოდ არ არსებობდა
ამ შორეულ წარსულშიც პირველყოფილ ადამიანს კო მუნიკაცია სწყუროდა, ცდ ილობდა გარკვეული ცოდნა, გამოცდილება, ემოციები დაეფიქსირებინა და მომავა ლი თაობებისთვის გადაეცა. პირველყოფილი ადამიანის მხატვრობა ასე თუ ისე ყველ ამ ვიცით და ნანახიც გვაქვს. თუმცა იმ უძველესი დროი დან ასევე შემოგვრჩა სხვადა სხვა უცნაური ობიექტებიც. მაგრამ ბუნებრივია, მათი და ნიშნულების გაგება საკმაოდ რთულია. ამიტომ არქეოლოგ ები ანალოგიების პრინციპით ხელმძღვანელობენ ხოლმე. ანუ სწავლობენ დღეს შემო რჩენილი, დაახლოებით პირვ
ვადასხვა რიტუალებში იყენ ებენ. საგანგებოდ განსწავლ ული პიროვნება ხელს უსვამს ხოლმე ამგვარ ქვას და მასზე დატანილი გამოსახულები დან, სხვადასხვა მითოლოგი ურ სიუჟეტს ამოიკითხავს. ანუ ამ ქვაზე თავად მითი კი არ არის ჩაწერილი, არამედ ინფორმაციის გარკვეული ნა წილი. მაგალითად, წრეების რაოდენობა შეიძლება მიანიშ ნებდეს იმ განსაცდელთა რა ოდენობას, რომელთა გადა ლახვაც მითის გმირს მოუხდა.
თითქოს წიგნი
შუმერული თიხის ფირფ იტები უკვე თითქოსდა წიგნ ები იყო. მათში ლურსმნული დამწერლობით უძველესი ავტორები უკვე მითებსა და სხვადასხვა სახის ტექსტებს აფიქსირებდნენ. ეს თითქ ოსდა წიგნები გამოუმწვარი თიხისგან მზადდებოდა და მა თზე ტექსტი იმ მომენტში და იტანებოდა, სანამ თიხა გამო შრობას მოასწრებდა. ხოლო ინსტრუმენტს, რომლითაც თიხის ფირფიტაზე ტექსტის დაფიქსირება ხდებოდა, კა ლამი ერქვა. შუმერული წიგნი
თითქმის წიგნი
შემდეგ კი რომაელებმა პა პირუსის გრაგნილების ფუ რცლებად დაჭრა მოიგონეს. შედეგად პაპირუსის ფურც ლებს კინძავდნენ და ყდაში სვამდნენ. ეს იდეა მათ თავი ანთი ბლოკნოტების შემხედ ვარე გაუჩნდათ. რომაული ბლოკნოტები, ხის ფირფ იტებისგან, ფურცლებისგან შედგებოდა. ხის ფურცლე ბი ცვილით იყო დაფარული. ჩანაწერის გაკეთება ცვილის ზედაპირზე ამოკაწვრით ხდ ებოდა. ამ მეთოდს ერთი და დებითი მომენტიც ახლდა. ასეთი ბლოკნოტები მრავალ ჯერადი გამოყენებისა იყო. ცვილზე ამოკაწრული ინფო რმაცია ადვილად იშლებო და და მერე ასევე ადვილად ხელახლა იწერებოდა. რომა ელების მიერ ფურცლებად დაჭრილ, აკინძულ და ყდ აში ჩასმულ წიგნებს კოდე ქსები ჰქვია. თავისი ფო რმით ისინი თანამედროვე წიგნებს იმეორებენ.
უზარმაზარი ფოლიანტები
პაპირუსი არც ისე მყარი მასალა იყო. მნიშვნელოვან ინფორმაციას კი მოფრთხ ილება, შენახვა სჭირდებო და. და ადამიანებმა მანუსკ რიპტების (ლათ. manus — ხე ლი და scribo — წე რა) ანუ ხელნაწერი წიგნების
ჩურინგა ელ ყოფილი ადამიანის მსგავსად მცხოვრები ადამიანების ქც ევებსა და ხელსაწყოებს და ამგვარად იკვლევენ პირველ ყოფილ ადამიანებს. ამ გზით აღმოჩენილი იყო წიგნის პრ ოტოტიპი. ქვები, რომლებ ზეც ამოტვიფრულია მარტივი გეომეტრიული ფიგურები და ხაზები. ამგვარ არტეფა ქტებს ავსტრალიელი აბო რი გე ნ ები ჩური ნგას ეძ ა ხი ა ნ , მ ა თ სხ
ოინდელ წიგნებს გრძელი გრ აგნილების ფორმა ჰქონდათ. ეს წიგნები უკვე ათასგვარი ილუსტრაციებით იყო გაფო რმებული. პაპირუსის გრაგნი ლებს სპეციალურად დამზად ებულ ყუთებში ინახავდნენ, რომლებიც ერთგვარი ყდის ფუნქციას ასრულებდნენ.
პაპირუსი
შუმერული თიხის ფირფ იტების შემდეგ იმდროინდ ელ ცივილიზებულ სამყარ ოში ეგვიპტური პაპირუსები დამკვიდრდა. ინფორმაციის დაფიქსირების ამ ფორმას, მოგვიანებით ბერძნებიც და რომაელებიც აქტიურად იყენ ებდენ. პაპირუსები უკვე მც ენარისაგან კეთდებოდა და მისი დამზადების სპეციფიკიდან გამო მდინარე, იმდრ
პოეტესა ხისგან დამზადებული რომაული ბლოკნოტით ხელში ერთობ შეზღუდული იყო.
ნაბეჭდი წიგნი
შემდეგ ევროპელებმა ჩი ნელებისაგან, 400 წლის ჩა მორჩენით, ქაღალდი გამოიგ ონეს. მერე გუტენბერგმაც არ დააყოვნა და ერთ იმ დროი სთვის სავსებით ჩვეულებრ ივ ობიექტს – ყურძნის საწურ პრესს, მეტად ორიგინალური გამოყენება მოუძებნა. მან ყურძნის საწური პრესის სა შუალებით წიგნების ბეჭდვა დაიწყო. ანუ მზადდებოდა სა განგებო ფორმა, რომელზეც ტექსტი და ილუსტრაციები იყო დატანილი, მერე ამ ფო რმას უსვამდნენ საღებავს, და ქაღალდის ფურცელთან ერ თად პრესში ათავსებდნენ. ამ გვარად ტექს ტი და გა მო სახულება გა დ აჰ ქო ნდ ა თ ფ ორ მი და ნ ფურ ცე ლზ ე. თუკი ადრე წიგნები მხ ოლოდ ხელით ი წე რე ბო დ ა , ახლა მათი ბეჭდვა გახდა შ ეს აძ ლე ბ ელი. წიგნებ ის ბეჭდ
კოდექსი
დ ამ ზა დ ებას მიჰყ ვეს ხელი. ხელ ნა წე რი წიგნის ფუ რცლები, რო გორც წესი, ცხ ოველების ტყავ ისგან მზადდებო და. ილუსტრაციე ბი და თა ვად ტე ქსტის ვიზუალური ელექტრონული მხარე ხშირად დიდი წიგნების საკითხავი მხატვრულობით გა მოწყობილობა მოირჩეოდა. მაგრამ ასეთი წიგნების დამზ ადება ძალზედ რთული იყო და ისინი საკმაოდ ძვირად ფასობდა. შესა ეგვიპტური პაპირუსი ბამისად მათი რაოდენობაც
ვამ საგრძნობლად შეუწყო ხელი მის მასიურ წარმოებასა და შესაბამისად, გავრცელე ბა პოპულარიზაციას. გუტე ნბერგის მიერ შემუშავებული ტექნოლოგია იმდენად მო ხერხებული აღმოჩნდა, რომ მრავალი საუკუნე ადამიანე ბი ამ პრინციპებით ქმნიდნენ წიგნებსა და სხვა ნაბეჭდ პრ ოდუქტებს. შედეგად შეიქმნა პერიოდული გამოცემები, გა ზეთები და ჟურნალებიც.
ელექტრონული წიგნები
და როდესაც თითქოს ყვ ელაფერი თავის ადგილას და დგა. პოლიგრაფიული ბეჭდვის ხარისხი არნახულ სიმაღლეე ბამდე ავიდა, თავად წიგნის ბეჭდვა ჩვეულებრივ ამბად იქცა. კაცობრიობამ მაინც ვერ მოისვენა და ელექტრონული წიგნების შექმნას მიჰყო ხე ლი. ელექტრუნული წიგნი ფა ქტობრივად, კომპიუტერული ფაილია, რომლის წაკითხვაც კომპიუტერის ან სპეციალური მოწყობილობის (ელექტრონ ული წიგნების წამკითხველის) ეკრანზეა შესაძლებელი. ასეთ წიგნებს არც კი გააჩნიათ თა ვიანთი მატერიალური გარსი. მათ ხელში ვერ დაიჭერ, მხოლოდ ეკრანზე თუ დაინახავ. მიუხედავ ად ამ უცნაურობისა, ისინი დღეს დიდი პ ოპ ულ არ ობ ი თ სარგებლობენ.
TV კრიტიკა – აქუ ჟულივეტ ტუჯანი როცა ღირებულებების დეგრადაცია ძალას იკრე ბს და დაღმართში გიჟური ტემპით მიექანება, რეალ ობა სრულიად იცველაბა, როგორც ზვავჩამოვლილ სოფელში, გარემოში ახალი რეალობა დგება, ყველა ფა სეულობა ნულდება და უკვე ყველაფერი მოსულა... საქართველოში კი სა უკუნეებია სულ ზვავია და ხან ჯანსუღ ჩარკვიანია ეროვნული სულისკვეთე ბის სიმბოლო, ხან უცნობი - ქალაქური კოლორიტის განსახიერება, ხან კი დავით აქუბარდიას შემოაცმევენ სიმართლის მთქმელის მა ნტიას... ეს TV კრიტიკაა, მე - ჟუ ლივეტ ტუჯანი. ამონარიდები დავით აქუბარდიას ერ თი გადაცემა ბევრად სასა ცილოა, ვიდრე „რუსთავი 2“-ის იუმორისტული გადა ცემებისგან შედგენილი წლ ის საუკეთესო ხუმრობების კრებული. „რუსთავი 2“-ის ერთერთ იუმორისტულ შოუში გასული სკეჩი, სადაც ნიკა გრიგოლია დავით აქუბარ დიას განასახიერებს, ბევრ ად სასაცილოა, ვიდრე ნიკა გრიგოლიას მთელი შემოქმ ედება ერთად... თუმცა ორ იგინალს ხარისხით მაინც ვერ შეედრება. დავით აქუბარდიას ქა რთულ ტელევიზორში კონკ ურენტი არ ჰყავს, ის კარგ ად სარგებლობს „რუსთავი 2“-სა და „იმედს“ შორის პი რველობისთვის ბრძოლით და სტაბილურად ყველაზე რეიტინგული შოუს წამყვა ნად რჩება.
აქუბარდიას გადაცემას, ოღონდ ცოტა სხვა თემე ბზე, შეგიძლიათ რომელი ღაც რადიოზე მოუსმინოთ, ოღონდ წამყვანად იქ გივი სიხარულიძე ზის... ტემპი და „შინაურობა“ იდენტუ რია. დავით აქუბარდიას სტ უდიის მაგიდის ქვედა მხ არეს მიწებებული საღეჭი რეზინებისგან თავისუფლ ად დამზადდებოდა ირაკლი ალასანიას ან თავად შოუს ავტორის ბიუსტი. ის, რასაც უცნობი საკა ნში აკეთებდა, აქუბარდიას შეუძლია ორჯერ უკეთ გა აკეთოს, თან ისე, რომ არც ნარზე წამოწვეს და მეტიც, საკუ თარი სავარძლი დან ოდნავაც არ წამოიწიოს. ცხელი წყლით სავსე „ტა შტსაც“ სტუდია ში მიართმევენ და რ ად ია ტო რს ა ც . „მოდელირებული სა“ არ იყ ოს, ეკ რანზე სადმე უნდა იყოს მითითებული „ ი უმ ორ ის ტუ ლ ი შოუ“. მისი ჯდომის მანერა, სხვათა წოლის მანერას ჰგავს. ჩემი კლ ასელი იჯდა ხო ლმე ასე, რო ცა არ უნდოდა მის გვერდზე მჯდომს საკონტროლო მი სგან გადაეწერა. აქუც რაღაცას მალავს, ალ ბათ... მხარე როცა აქუბარდიას სიმა რთლის შუქურას უწოდებთ, ანუ სადაც მისი სიმართლი სას დაიკვეხნით, იქ ეროს
ის საქციელიც გაიხსენეთ. „რუსთავი 2“-ის ძველი შეფი ხომ პირველი იყო, ვინც ჟუ რნალისტები მხარედ აქცია. აქუც მხარეა, ისეთივე, როგორც უცნობი იყო და დავით პაიჭაძეა. აქუმ ამოჩემება იცის, ერთი პერიოდი სულ გუბაზი ეჯდა ეთერში, ახლა ირაკ
ლი ალასანიას მზე ანათებს კავკასიონის მყინვარებს, თუმცა თავად ალასანიას ჰყოფნის იმის გამჭრიახ ობა, რომ ყო ველ დღე მის ეთერში არ მივიდეს. სამაგი ეროდ, ეთერიდან ნელ-ნელა გაქრა ლევან გაჩეჩილაძე, რამაც პოლიტიკოსის გუ ლისწყრომა გამოიწვია... უცებ წარმოვიდგენ ძა ლიან რეალისტურ კადრს, აქუს ეთერში სხედან მთ ავრობისა და რადიკალური ოპოზიციის წარმომადგე ნლები. დებატები ხურდება და აქუ საკუთარი სიტყვით გამოდის, 15 წუთის შემდეგ ოპოზიცია აქუს დაშოშმინ ებას ცდილობს, ის კი იძახ ის, „ეს ჩემი გადაცემაა და სიტყვის თავისუფლებას ნუ მიზღუდავთ!“ რატომ არ მიდის აქუბ არდია პოლიტიკაში? უფრო სწორად - პარტიაში?
ალბათ, იმიტომ, რომ მერე იურიდიულადაც მხარე გახდება, ასე კი ჯერ კიდევ არსებობს ნეიტრალური სტატუსი - ჟურნალისტი -პარტია ში, სავიზიტო ბარათზე მაინც. ეს ხომ „პოტიომ კინის სოფლებს“ მიჩვ ეული საზოგადოებაა. ყველაზე დიდი უბ ედურება აქუ არის სტაბილ ურად კავკასიონს მიჯა ჭვული, უფრო სწორად, კავკასიაა აქუბარდიაზე მიჯაჭვული. ნატანჯ ტელეარხს ხან არწივი ჩამოუფრენს და „შტეფ სელიდან“ გამოთიშავს, ხან „პატარა ფინია“ მივა და მიეალერსება.
წრე ზე მოს ია რუ ლე
თა მუნა ჭაღიაშვილი
„დღეს ჩვენ დიდი აღმო ჩენების მიჯნაზე ვიმყოფ ებით“ - ესაა ყველა დროი სთვის აქტუალური ფრ აზა, რადგან თითოეუ ლი ახალი მოსაზრება სამყაროს ახლებურ ხედვას და, შესაბა მისად, ახლებურ გა აზრებას გვთავაზო ბს.ასევე მისი, როგორც ერთიანი, სრული სისტემის გაგებაში გვეხმარება. ზო გჯერ უხერხული და სასა ცილო სიტუაციები იქმნება, როცა ერთი და იგივე მოვლ ენის ახსნისთვის მეცნიე რებს სხვადასხვა, თითქოს ურთიერთგამომრიცხველი მოსაზრებები აქვთ...
მაგრამ რადგან ბუნების მო ვლენები მრავალწახნაგიანია და მათი გაგებისთვის ხშირად მხ ოლოდ ერთი თეორია არაა საკმ არისი, ამიტომ ისინი ჭეშმარიტნი აღმოჩნდებიან ხოლმე. იმ შემთ ხვევაშიც კი, თუ ისინი ერთსა და იმავე მოვლენას საპირისპიროდ ახასიათებენ, ხელაღებით ვერ ვი ტყვით, რომ რომელიმე მათგანი აუცილებლად მცდარია ან ჭეშმ არიტი. მაგალითად, თეორია სინა თლის გავრცელების შესახებ: ერ თნი მიიჩნევდნენ, რომ სინათლე ელექტრომაგნიტური ტალღაა, მეორენი კი ფიქრობდნენ, რომ ის კორპუსკულების მეშვეობით ვრ ცელდება და ეს ორი მოსაზრება ურთიერთგამომრიცხავად ითვლ ებოდა. მას შემდეგ, რაც აინშტაინ მა ფოტოეფექტის მოვლენა ახსნა, მივიღეთ, რომ სინათლეს შეუძლია
გავრცელდეს როგორც კორპუს კულის, ისე ტალღის სახით. თეორიები აქტუალურნი ეპოქ ების მიხედვით არიან. ზოგი თე ორია კი თავად ქმნის ეპოქას. გეოცენტრული და ჰელიოცენ ტრული სისტემები ერთმანეთის გვერდიგვერდ არსებობდნენ. მა შინ ფილოსოფოსებისა და ფიზი კოსების უმეტესობა გეოცენტრ ულ სისტემას მისდევდა, რომლის მიხედვითაც დედამიწა მოთავს ებული იყო სამყაროს ცენტრში (სამყაროში ანტიკური ავტორები მზის სისტემას და ცის თაღს გუ ლისხმობდნენ), ადამიანი აკვირდ ებოდა ვარსკვლავებით მოჭედილ ცას, რომელიც ყოველ ღამე ერ თი და იგივე იყო, აკვირდებოდა მზის მოძრაობას და სრულიად ბუნებრივად ფიქრობდა, რომ ის დედამიწას უვლიდა გარს, ამიტ
ომ გადაწყვიტა, რომ სამყაროში ყველაფერი ჩვენი პლანეტის გა რშემო მოძრაობს. ეს მოდელი აქ ტუალური გარკვეულ პერიოდში იყო, ხოლო ჰელიოცენტრულმა მოდელმა, რომლის გამოც მე-16 ს.-შიც კი მეცნიერები სიკვდილით ისჯებოდნენ და დღეს ყველაზე სწორ სისტემად ითვლება, თავად შექმნა ეპოქა. ის პირველად ძვ.წ. მე-2 ს.-ში, ბერძენმა ფილოსოფო სმა, არისტარქე სამოსელმა და უშვა. ჰელიოცენტრული მოდელი დედამიწას სხვა პლანეტებისგან არ გამოარჩევს, ამიტომ ის, რიგით მესამე, თავის ორბიტაზე, მზის გარშემო ბრუნავს. საინტერესოა, თუ რამ გამოიწვია ერთი თეორიის მეორეთი შეცვლა, რა მნიშვნელ ობა აქვს ამას დედამიწაზე მყოფი დამკვირვებლისთვის და მცდარად წარმოაჩენს თუ არა ჰელიოცენ
კერუაკმა არჩეულ გზას არ გადაუხვია
გინზბერგი
კერუაკი
გიორგი წითური 50-იანი წლების დასაწყისში, ამერიკაში ყალიბდება საზოგადოებრივ-ლიტერატურუ ლი მოძრაობა ბიტ-თაობა, რომელში მყოფნიც თავის თავს „ბიტნიკებს“ უწოდებენ.
მათი შემოქმედება სპონტანური და ავტომა ტურია. ისინი თავისუფალ ცხოვრებას ეწევიან და თითქმის თავიდან ბოლომდე უარყოფენ კო რუმპირებულ საზოგადოებას. „ბიტნიკები“ უარს ამბობენ ტრადიციულ ღირებულებაზე, მათ მარტივი, თავისუფალი ცხოვრება ურჩევნიათ. უარყოფენ მატერიალ იზმს და სურთ შექმნან ცრურწმენებისგან თა ვისუფალი საზოგადოება. მეოცე საუკუნეში ცოტა თუ მოიძებნება მო
ძრაობა, რომელსაც ამოდენა ზეგავლენა მოეხ დინოს ადამიანთა აზროვნებაზე, როგორც ეს მეოცე საუკუნეში „ბიტნიკებმა“ შეძლეს. გინზბერგი, ბეროუზი, კერუაკი - მარტო ეს სახელები რად ღირს, სხვა რომ არავინ ჩამოთვ ალო. ყველაფერი გინზბერგის „ყმუილით“ დაიწ ყო, რომელმაც ახალი მოძრაობა ერთ ღამეში მთელ ამერიკაზე გახადა ცნობილი, ხოლო შე მდეგ გამოსულმა ბეროუზის „შიშველმა სადი ლმა“ და კერუაკის „გზაზე“ საერთოდ შეცვალა ისტორიის სვლა. საზოგადოებაში გაჩნდა შეგრძნება, რომ სა თქმელი ითქვა, რომ ახალი მანქანა დაიქოქა, რომ მეოცე საუკუნემ თავისი - მაშინ ჯერ კიდევ პატარა გმირები იპოვა. სახელი ბიტ პირველად ზუსტადაც რომ კე რუაკმა ახსენა, ბიტ - ანუ დამსხვრეული - და ღლილი თაობა, რომელსაც არაფერი აღარ და რჩენოდათ იმის გარდა, რომ მთელ ხმაზე ეყ ვირათ და ემოქმედათ, დამყაყებული, თითქმის უკვე სისხლში გამჯდარი სისტემის წინააღმდეგ.
მეც ნი ერ ებ ი ტრული სისტემა გეოცენტრულს. გეოცენტრული მოდელით ად ამიანები, ანტიკური ეპოქიდან მოყოლებული შუა საუკუნეების ჩათვლით, წარმატებით სარგებ ლობდნენ. ამ ხნის მანძილზე ისინი ამ მოდელის ფარგლებში შექმნილ კოორდინატთა სისტემას იყენებ დნენ, ასევე ამ მოდელის მიხედვით ითვლიდნენ სეზონურ ცვლილებას დედამიწაზე. ბუნებრივია, მათ აღ წერას ექნებოდა საკმაო საფუძვ ელი, წინააღმდეგ შემთხვევაში იგი უფრო ადრე შეიცვლებოდა. ლა თინი ავტორი ჰიგინუსი, რომელიც გეოცენტრული მოდელის მომხ რეა, თავის ნაწარმოებში „ასტრონ ომია“, წინამორბედი ასტრონომებ ის შრომებზე დაყრდნობით წერს, რომ დედამიწა უძრავია სხვა სხეუ ლების მიმართ, ცა და მასთან ერ თად ვარსკვლავები, მის ირგვლივ
მოძრაობენ. დედამიწას არ აქვს დახრა, მაგრამ მის წიგნში ვკითხუ ლობთ, რომ ცის თაღი ჩვენი პლან ეტის მიმართ გარკვეული კუთხით არის დახრილი. ეს კუთხე ძალიან ახლოსაა დედამიწის ღერძის და ხრის კუთხესთან, ანუ მის მიხედვ ით დედამიწა კი არ არის დახრილი, არამედ ცის თაღი. ის მზის დღეღ ამურ თუ წლიურ მოძრაობასაც აღწერს და სეზონების ცვალებად ობას მზის სპირალურ მოძრაობას უკავშირებს. მაშ, თუ შეიძლება, რომ გეოცენტრული სისტემით კა რგად აღიწეროს ცაზე მიმდინარე პროცესები, რატომ შეიცვალა ის ჰელიოცენტრიზმით? კოპერნიკ მა მათემატიკური გამოთვლებით, შემდეგ კი გალილეიმ ტელესკოპის დახმარებით თქვა, რომ არა დე დამიწა, არამედ მზეა „სამყაროს“ ცენტრში. რა შეიცვალა ამის მერე
დ ედ ამ იწ ე ლი და მკ ვი რვებლისთვის? ფიზ იკ ურ ად არაფერი: მზე ის ევ ისე ამოდის და ჩადის მისთვის, მხოლოდ წინა თეორიაში მზემ და დედამიწამ ადგილები გაცვალეს. საქმე იმაშია, რომ მეცნიერების მიზანია მოვლენები აღწერონ ჭე შმარიტემასთან მაქსიმალურად მიახლოებულად, ამიტომ მნიშვნ ელობა იმას კი არ აქვს, ამა თუ იმ თეორიის გამცდარებით იცვლება თუ არა ადამიანებისთვის რამე, არამედ იმას, შეესაბამება თუ არა ის სინამდვილეს. ჩვენი მაგალითის შემთხვევაში რასთან გვაქვს საქმე, ამცდარებს თუ არა ახალი თეორია ძველს? ფაქტია, რომ, მექანიკური აღწერით, დედამიწა მოძრაობს მზის გარშემო, მაგრამ მზეც მო ძრაობს თავის ორბიტაზე. ანუ თუ განვიხილავთ მხოლოდ დედამიწა
პ ირ ვ ელი პროტ ესტი, რომლის გა რეშეც ვერც ჰიპები მოახერხებდნენ თავის სი მაღლეებზე ასვლას და ვერც პანკები გაიჟღერებდნენ ოდესმე. ისიც სათქმელია, რომ წლების მანძილზე „ბიტნიკებიც“ გაიზარდნენ და სისტემასთან ბრძოლა, რბილად რომ ვთქვათ, მეორე პლანზე გადაიტანეს. ერთადერთი ვინც არ დანებდა და არჩე ულ გზას ბოლომდე გაჰყვა ეს კერუაკი იყო, თავისი შემოქმედებით, პირადი ცხოვრებით, პროტესტით - რომ ამ მიწაზე რაღაც არასწო რად არის დაქოქილი, რომ თუნდაც ერთი ინდი ვიდის ძახილი, არა უბრალოდ ხმაურია, არამედ მნიშვნელოვანი მესიჯი თაობას, რომ სიყვარულ ის დროა და არა ომის. თუ ბეროუზმა და გინზბერგმა, ჩათრევას ჩაყო ლა ამჯობინეს, კერუაკი თავის ცხოვრებას, რო გორც ჯალათი ისე მოექცა, ყველაზე ცნობილმა, მაგრამ მარტოდ დარჩენილმა „ბიტნიკმა“, საზოგა დოებას ზურგი აქცია და ალკოჰოლით ნაწვალები სხეული 47 წლის ასაკში საბოლოოდ დაასვენა. თამამად შეიძლება ითქვას, რომ გასული საუკ უნის მწერლებიდან, მან ყველაზე კარგად შეძლო თაობის პულსის პოვნა, მასში ცვლილებების წყ ურვილი. ახალგაზრდობას თავისი გმირი სჭირდებოდა, მეფის გვირგვინი, უნებლიეთ, ჯეკ კერუაკის თავს მოერგო... „ბიტნიკების“ ტალღა პირველი ნიშანი გამო დგა ახალი ცხოვრების, რომელიც მთელი თა ობის სულის ჩამდგმელად და აზროვნებაში მოსახდენი რევოლუციის პროცესად შეიძ ლება ჩაითვალოს. ახლა კი, როცა დრო ჩავლილია და სა თქმელი ნათქვამი, ზუსტად ახლა ხდება მათი მოძრაობა ყველაზე საჭირო და აუცილებელი. სხვა სახელით, სხვა ფორმით, შესაძლოა, სხვა იდეე ბით სავსე, ოღონდ, რაც მთავ არია სავსე... სავსე ხალხით, რომლებსაც სიყვარული სურთ და არა ომი.
ბეროუზი
სა და მზეს, მივიღებთ ორ სხეულს, რომელთაც აქვთ მოძრაობის სა კუთარი ორბიტა. ფიზიკოსები ამ ას ორი სხეულის თეორიას უწოდ ებენ, რომლის მიხედვითაც, როცა ორი სხეული ჩაკეტილ სისტემაში მოძრაობს, მაშინ მათი ბარიცენტ რი მოთავსებული იქნება უფრო მკვრივი სხეულისკენ. ჩვენს შემთ ხვევაში ეს მკვრივი სხეული მზეა, ანუ ჰელიოცენტრულობა ფი ზიკური თეორიის მიხედვ ითაც აიხსნა. ამის მიუხ ედავად, ის არ აბათილებს გეოცენტრულ სისტემას, ალბათ, ამიტომ დღესაც არის ადამიანთა გარკვე ული ჯგუფი, რომელიც გეოც ენტრიზმს ემხრობა და მას მათე მატიკურ თუ ფიზიკურ ახსნას უძ ებნის. გარდა ამისა, ასტრონომები ჰელიოცენტრიზმის გამოყენებით უფრო მარტივად აღწერენ პლან ეტების ფიზიკურ მოძრაობას.
მარიტა დამენია დღეს ჩვენი რუბრიკის სტუმარი სოხუმელი ლტ ოლვილი ლალი სანაიაა და ის ყოფილი დეზერტ ირების ბაზრის ტერიტო რიაზე მარცვლეულს და თაფლს ყიდის. თვლის, რომ შრომა - ქვეყნის კრ იზისიდან გამოსაყვანად, ყველაზე კარგი გამოსა ვალია, ხოლო პოლიტი კოსების გაუთავებელი კინკლაობა ქვეყნის წი ნსვლას აფერხებს.
ერთი ხმა
სააკაშვილმაც ბევრი შეცდომა დაუშვა, მე ყველაზე უფრო შეცდ ომად მიმაჩნია ამ ბაზრის დანგ რევა. ბევრი რაღაც გაფუჭდა და ბევრიც გაკეთდა და რაც გაკე თდა ისიც უნდა მოსპონ, მე ეს აზ რი გამომაქვს, რომ მაგათ უნდათ ოღონდ სააკაშვილი არ იყოს და ეს ქვეყანა გასწორდეს თუ გინდა მიწასთან. რასაც ესენი გვპირდებიან არც ერთი არაა სწორი, გაზი ათი კაპი კი, წყალი ხუთი კაპიკი. არც ერთ
„ყველა უბედურება რუსისგან გვჭირს“
ლალი სანაია: „ჩვენ ყველა უბედურება რუსი სგან გვჭირს და დიდი ხანია ასეა, ამიტომ ახლა არ შეიძლება ყველ აფერი ერთ კაცს დააბრალო, გა იგოს ამ ოპოზიციამ, რომ მე მაგა თი იმედი არა მაქვს. ახლა რუსეთში რომ დადიან ეს ქართველები, რუსს იმიტომ არ უნდა სააკაშვილთან დალაპარა კება, რომ დაელაპარაკოს, მაშინ უნდა დათმოს ჩვენთვის წართმე ული ტერიტორიები და იმ ტერი ტორიების დათმობა კიდევ მაგათ არ უნდათ. იმათ მართლა სააკაშ ვილის პიროვნება კი არ აინტერ ესებთ, იმათ აინტერესებთ ჩვენი ტერიტორიები. ახლა ამბობენ, ჩვენ რუსებთ ან კარგად ვიყავითო. კი, ბატო ნო, ვიყავით, მაგრამ როგორც კი თავისუფლებისკენ გავიწიეთ, ვინ გამოგვყარა ჩვენ აფხაზეთიდან? სოხუმიდან ფეხით ჩამოვედი თბ ილისში, რა დღე გამოვიარეთ, ვინ იცის. იქ არ იყო ბათიაშვილი, ხა ინდრავა და ძიძიგური? მაგენი არ იძახდნენ, არ გვინდა რუსიო? ახ ლა გახდა რუსი კარგი, როცა ნა ხევარი საქართველო წაიღო? მე მგონი ეგენი იმიტომ დადი ან რუსეთში, რომ გადატრიალება უნდათ, როგორც სხვაგან მოხდა და თავისი თავის იმედი არა აქვთ, რომ სააკაშვილს მოერევიან, ამ იტომაც რუსს დაიხმარებენ. მერე რა უნდა ქნან? რაც დარჩენილია ისიც რუსეთს უნდა ჩააბარონ?
„იქნება არეულობა და ერთ ნაბიჯშია რუსიც“
„ოპოზიცია თუ ერთიან კანდ იდატურაზე არ შეჯერდა, არაფ ერი არ გამოვა, ხომ იყო ამის მც დელობა, სად ერთ კაცს რომ შე უგროვდება მთელი ხმები და სად რომ გადაინაწილებენ. აერჩიათ ერთი კარგი კაცი, ხალხის მოსა წონი და გაიმარჯვებდა. ახლა იციან, რომ ვერ გაიმარჯვებენ და მერე დააბრალებენ, გააყალბაო და მერე უნდათ არეულობა. იქნე ბა არეულობა და ერთ ნაბიჯზეა რუსიც. ბურჯანაძე მთავრობაში რომ იყო ყველაფერი შეეძლო და თუ ომის შეჩერება შეეძლო, მანამდე დალაპარაკებოდა რუსეთს და აეცილებინა ეს ყველაფერი თა ვიდან. ამ ნოღაიდელს არაფრად არ ვთვლი, არასერიოზულია მაგი. მთავრობაში როცა იყვნენ მაშინ გაეკეთებინათ რამე, ახლა უნდათ თავიანთი გაფუჭებული სააკაშვი ლს დააბრალონ.
ქვეყანაში არაა უფასო არაფერი და ჩვენთან იქნება? არ მჯერა, რომ სინამდვილეს მპირდება. ხო ხედავთ, რა უთხრა დავითა შვილს და კუკავას ჟირინოვსკიმ, არაფერი დაბრუნებაზე იქ საუბ არი არ ყოფილა, უბრალოდ ამათ უნდათ, რომ მთავრობაში მოვი დნენ, მარა ესენიც რომ მოვიდნენ, რუსი მათ მაინც არ დაუბრუნებს არაფერს, იმიტომ, რომ რუსს უნ და ჩვენ ევროპისკენ არ გავიხე დოთ, ნატოსკენ არ გავიხედოთ, იმათთან მოგვამდუროს და კიდევ უარეს დღეში ჩაგვაგდოს. გაჩე ჩილაძეების მოქცევა არასერიო ზულია. ის უცნობი ყველასათვის საყვარელი მომღერალი იყო და რა უნდოდა მაგას პოლიტიკაში, თავის საქმეც გაიფუჭა, პოლიტი კაში არ უნდა ჩარეულიყო, არაფ ერი სერიოზული მაგათგან მე არ გამიგია.“
„დაგვაბრუნეთ სოფელში“ „პოლიტიკოსი ხალხის მხ არეზე უნდა იყოს. ერთმანეთს რომ ჭამენ, ასე ქვეყანა არ აშ ენდება, გარდა ამისა, ვინც მთავრობაში მოვა პირველ რი გში სოფელს უნდა მიხედოს და სოფლის მეურნეობა ააღორძ ინოს. მთელი ქვეყანა თბილის შია თავმოყრილი და სოფელს თუ არ ეშ ვე ლა და არ აღ ორ ძინდა, არც ჩვენ გვეშველება, მისცენ ხალხს ხუთასი-სამასი ლარი, რომ მეურნეობის აღ ორძინება დაიწყოს, ახლა და სავლეთში ვიყავი და პირდაპ ირ ვიტირე იმხელა სახლებია მიტოვებული და ეკალ-ბარდი აქვს გადავლილი. ეს ხალხი თუ არ დაუბრუნდა თავის ფუძეს, ჩვენი საქმე უარესად წავა. თუ სოფელს არ ეშველა, საქართ ველოს არასდროს ეშველება, ვინც არ უნდა მოვიდეს მთავ რობაში. კიდევ სამედიცინო სფეროში არის ნამეტანი ცუდი მდგომარეობა, ძალიან ძვირია ექიმთან მისვლა და ბევრი ამის გამო ვერ მიდის, ამას თუ ცო ტას გააიაფებენ, კარგი იქნება. აფხაზეთიდან რომ ჩამოვე დი, მაშინ მეც დავდიოდი მიტი
ნგებზე, მაგრამ მივხვდი, რომ ფუჭია ყველაფერი, აფხაზეთი დან ლტოლვილებისთვის მაშინ არავის არაფერი გაუკეთებია, ახლა ლტოლვილებს სახლები აუშენეს, ყველაფერი მისცეს და კიდევ წუნობენ, ნეტა ჩვ ენთვისაც გაეკეთებინა შევა რდნაძეს მაგდენი, ჩვენ ერთ ოთახში, რუსთავის საერთო საცხოვრებელში რვანი ვც ხოვრობდით. ლეიბი და საბანი არ მქონდა და დილას რომ ვდ გებოდი, საწოლის „სეტკა“ მე ხატა ტანზე. მერე ვიმუშავეთ, ვიწვალეთ და ჩვენი ბინა გვაქ ვს, მაგრამ ერთ ოთახში კიდევ ბევრნი ვართ. ჩვენ თავს ჩვენ თვითონ ვპატრონობთ. თან, რაც ადრე გადავიტანეთ, უშ უქობა, უწყლობა, უგაზობა, სარდაფებიდან ამოგვქონდა ზოგჯერ წყალი და იმას ვხმა რობდით, ახლა ეს ხომ მაინც აღარ გვიჭირს. ოპოზიცია და პოზიცია ერთად უნდა იყოს და ერთად უნდა იბრძოლონ ჩვენს სასიკეთოდ, ისედაც ცო ტანი ვართ და ერთმანეთის დაჭმა ხეირს არ მოგვიტანს“.
შვედები, ქართველები და საბავშვო წიგნები შარშან ზაფხულში თბილისში ორი შვედი ქალბატონი ჩამოვიდა. მათი ჩამოსვლის მიზანი ერთობ მნ იშვნელოვანი პროექტის მონაწილეთა შერჩევა იყო. თბილისში რამდენიმე შე ხვედრა გაიმართა და პროექტის მონა წილენიც შეირჩა. პროექტის განხორცი ელება 27 ოქტომბერს დაიწყო. ამ დღეს მსოფლიო, საბავშვო წიგნის დღეს აღნი შნავს. შემდეგ კი 29 ოქტომბრიდან 2 ნო ემბრამდე ბათუმში ქართველი და შვედი საბავშვო მწერლებისა და ილუსტრატ ორების „ვორქშოფი“ მოეწყო. „ვორქშო ფის“ იდეა იმაში მდგომარეობდა, რომ რამდენიმე შვედსა და რამდენიმე ქართ ველ საბავშვო წიგნზე მომუშავე ადამია ნს ერთად მოეყარა თავი და შეექმნა... რა თქმა უნდა, საბავშვო წიგნები. ღონისძ იება „შვედეთის ინსტიტუტის“ მიერ იყო დაფინანსებული და ორი შვედი ქალბატ ონის, მარი ოსკარსონის და ჰელენა ბე რგენდალის ძალისხმევით განხორციელ და. სინამდვილეში ეს პროექტი გასცდა მხოლოდ საბავშვო წიგნებს, რადგანაც მე ამ „ვორქშოფის“ ერთ-ერთ მონაწი ლეს, უამრავი სტერეოტიპი დამინგრია. მე მგონი ჩემს შვედ კოლეგებსაც შეეც ვალათ წარმოდგენა საქართველოზე, თუმცა შვედურ-ქართული ურთიერთობა ძალიან დიდი ხნის წინათ დაიწყო. ვიკინგი მეფე – პირველი შვედი მოგზაური საქართველოში
ჩემთვის სასიამოვნო მო ულოდნელობად იქცა ერთერთი შვედის მიერ მოყოლი ლი ამბავი, თურმე ვიკინგმა მეფემ სახელად – ინგვარ შორს მოგზაური,(INGVAR DEN VIDFARNE) XI სა უკ უნ ეში თავის რაზმთან ერთად (დაახლოებით 40 ხომალდი) შავი ზღვის სანაპიროდან ჩვენს რეგიონში შემოვიდა, შემდეგ კასპიის ზღვაზე გა დაინაცვლა, თავისი ნავები დიდძალი ნადავლით გაავსო და, როდესაც უკან ბრუნდე ბოდა, სადღაც საქართველოს ტერიტორიაზე, სავარაუდოდ თბილისთან ახლოს გაუჩინ არდა. ეს მოგზაურობა ვიკი ნგთა ფოლკლორში აისახა და შესაბამისად, საკმაოდ მი თოლოგიზირებულია, მაგრამ შვედეთში დღესაც არსებო ბს ამ ისტორიის უტყუარი საბუთები, მეფე ინგმარის რუნული სტელები, რომლებ იც მრავლად არის ნაპოვნი შვედეთში. ამ სტელებზე ამ ოკვეთილია მეფისა და მისი რაზმისადმი მიმართული სა მგლოვიარო ტექსტები. აი, მაგალითად, ერთი ნაწყვეტი: „ისინი დაიღუპნენ აღმოსა ვლეთში, Särkland–ში.“ სი ტყვა Särkland-ს რამდენიმე ახსნა აქვს, მაგრამ, ალბათ,
ყველა ქართველი დამეთანხ მება, რომ ეს სიტყვა უდავ ოდ ჰგავს სიტყვა საქართვე ლოს. თუმცა იმაზე, რომ შვ ედები მაშინ საქართველოში იმყოფებოდნენ ბევრი სხვა ფაქტიც მიუთითებს, ამიტომ შვედები ამაზე არ დაობენ. მას შემდეგ, რაც ერთ-ერ თმა შვედმა ეს ისტორია მო მიყვა, მეც გამიჩნდა სამართ ლიანი სურვილი, მეტი რამ შემეტყო შვედების შესახებ.
რა ვიცით შვედების შესახებ
პირადად მე, შვედები ტო ლერანტული, მაგრამ გუ ლც ივი და თა ვის თა ვში ჩა კეტილი ხალხი მეგონა. ისე, აქამდე არც კი მქონია შეხება შვედებთან, ვინაიდან დღემ დე, მხოლოდ მათ მიერ წარმ ოებულ პროდუქტებს შევხებ ივარ. ამ „ვორქშოფმა“ კი და მანახა, რომ ისინი საკმაოდ გულღია და იუმორით სავსე ადამიანები არიან. უყვართ ხუმრობა და რამდენიმე ის ეთი ანეკდოტიც მოვისმინე, როგორიც ჩვენთან სვანებ ზე დადის, მხოლოდ შვედ ები ამ ანეკდოტებს თავიანთ მეზობელზე, დანიელებზე ჰყვებიან. სტერეოტიპების დანგრევაში ის ბუკლეტიც დამეხმარა, რომელიც შვედ ებმა დაარიგეს. ბუკლეტში ზოგადად შვედეთის შესახებ იყო ინფორმაცია. ერთ-ერთ
ს ან დრ ო ა სა თი ან ი
info@sandroasatiani.com
მის ნაწილში კი კონკრეტუ ლად ჩამოთვლილი იყო ის მითები, რომელთა ნაწილის გაქარწყლებას შვედები ცდ ილობდნენ. შვედური სექსუალური თავისუფლება: ამ სტერეო ტიპის შესახებ ბუკლეტი იუ წყებოდა, რომ 50-70 წლებში, შვედურ ფილმებში უხვად ჩა ნდა ადამიანების შიშველი სხ ეულები და რომ შვედები უბ რალოდ უფრო თავისუფლად აღიქვამენ ადამიანის სიშიშვ ლეს, ეს კი, თავის მხრივ, იქ ცა ზემოთ ხსენებული მითის საბაბად. სინამდვილეში კი ეს ასე არ არის და ბუკლეტი სტატისტიკაზე დაყრდნობით ამტკიცებდა, რომ შვედეთში ერთი მხრივ, არასრულწლო ვნებში არასასურველი ფე ხმძიმობის საკმაოდ დაბალი პროცენტია, მეორე მხრივ კი - ვენერიული დაავადებებისა. რაც უდავოდ იმაზე მიუთ ითებს, რომ შვედების სექს უალური ცხოვრება არანაირ ნორმებს არ სცდება – ეწერა ბუკლეტში. თვითმკვლელობების მა ღალი პროცენტი: ამ სტ ერეოტიპის დასამარცხე ბლადაც ბუკლეტი კვლავ სტატისტიკურ მონაცემებს იშველიებდა, სტატისტიკა კი ცხადყოფდა, რომ შვედეთში თვითმკვლელობის არც ისე მაღალი პროცენტია. ქერა გოგონები: ამ სტერ ეოტიპზე ეწერა მოკლედ და კონკრეტულად – კი. თეთრი დათვები: არა. ცივი კლიმატი: თან კი, თან არა. ვინაიდან მართ ალია შვედური ზამთარი გრძელი და ცივია, მაგრამ ზაფხული თბილი და ერ თობ სასიამოვნოა. თბილი გოლდსტრიმი ჩრდილოეთ ატლანტიკაში არბილებს შვ ედეთის კლიმატს. თუმცა, „ვორქშოფის“ მსვლელობ ისას, მცირეოდენი უთანხმ ოებაც კი გვქონდა ხოლმე, განსხვავებული მსოფლმ ხედველობის გამო.
იდეა იყო, რომ გაგვეკეთებ ინა პატარა წიგნი მედუზე ბის ოჯახზე. ბევრი კამათისა და გაუგებრობების შემდეგ, როგორც იქნა შევთანხმდით სიუჟეტის ძირითად ქარგ აზე. ანამ, ჩვენმა შვედმა მე გობარმა განაცხადა, რომ წიგნი კი კარგი გამოგვდის, მაგრამ შვედეთში გამომც ემლობები საბავშვო წიგნებ ში ტოლერანტობას აქცევენ ყურადღებასო და მოდით ჩვენც შევიტანოთ მსგავსი ელემენტი ამ წიგნებშიო. აი, მაგალითად, რას ფიქრობთო პატარა მედუზიკოს ორი მამა რომ ჰყავდესო, ან მხოლოდ დედებიო. ჩვენი ჯგუფის მე ორე ნაწილმა, ანუ მე და მა კამ ავუხსენით, რომ ასეთი წიგნის გამოცემა საქართვე ლოში შეუძლებელი იქნებო და, ვინაიდან ამას ქართველი მკითხველი უბრალოდ ვერ გაგვიგებდა. კარგიო ანამ, მაშინ იქნებ მამა და ვ ას აქ მო თ სამ ზა რ ე უ ლო
შიო და დედა კიდევ საწერ მა გიდასთან იჯდესო და რაღაც ქაღალდებთან მუშაობდესო. ქართველმა მხარემ ეს წინა დადებაც უარვყავით. ბოლოს ქართული ნაწილის მაქსიმ ალურად დასაშვები ტოლე რანტობა გამოიხატა იმაში, რომ პატარა მედუზას ძამიკო სარკესთან თმებს „იოჟიკად“ იყენებდა, ხოლო მისი დაიკო სპორტულ ბუცებს იცვამდა, რომ ფეხბურთის სათამაშოდ წასულიყო.
გაგრძელება
პროექტი გრძელდება და 6 მაისს უკვე პროექტის ქართ ველი მონაწილეები მივემგ ზავრებით შვედეთში. იქ კვ ლავ ჩვენს საერთო წიგნებზე უნდა განვაგრძოთ მუშაობა და, ალბათ, ერთმანეთის შე სახებ კიდევ ბევრი აღმოჩენა გველოდება.
განსხვავებული შეხედულებები
საკუთრივ „ვორქშო ფი“, როგორც უკვე აღ ვნიშნე, იმაში მდგომარე ობდა, რომ შვედები და ქართველები დავიყავით ჯგუფებად და საბავშვო წიგნებზე მუშაობას შე ვუდექით. ჩემს ჯგუფში აღმოვჩნდით მე ანუ სა ნდრო ასათიანი, ქართველი პოეტი და მწერალი მაკა მი ქელაძე და შვედი საბავშვო მწერალ – ილუსტრატორი – ანა ჰოგლუნდი. მაკას
ინგვარის, რუნული ქვა
ჯორჯ ბუშის ნაცნობი რესტორანი 2005 წლის 9 მაისი გახსოვთ? ასე რიცხვად შეიძლება ვერ გაიხსენოთ, მაგრამ სავარაუდ ოდ ეს დღე თავიდან ბოლომდე ტელევიზორთან გაატარეთ... ნუ, შეიძლება სულაც ქუჩაში ზეიმობდით ჯორჯ ბუშის თბ ილისში სტუმრობას. რაც უეჭველი გემახსოვრე ბათ, ამერიკის ყოფილი პრეზ იდენტის ცეკვა და დღევანდე ლი კრიტიკის ობიექტიდან გა მოყოლილი კმაყოფილი სახეა. „ხინკალი მოეწონა ყველაზე მეტად...“ – ეს ჩვენმა პრეზიდ ენტმა მიაძახა ჟურნალისტე ბს. ჯორჯ ბუშმა შემდეგ ნაღდი ნარესტორნალი ქართველი ვით საცეკვაოდ გაიწია. მისი მოძრაობები ყველა არხმა და ატრიალა და ქართველებსაც საამაყოდ მეტი რა გვინდო და... შეიძლება ვიღაცამ თავი უკვე გაგრაში წარმოიდგინა. თუმცა ბუშს მეტად ნუღარ გავყვებით... როგორც სტივი ვანდერი იტყოდა, იქამც იყოს. ნაცნობი თუ პოლიტიკურ ცხოვრება ში არ ხართ ჩახედული, ერთია, რომ ძალიან გაგიმართლათ, თუმცა მეორე ისაა, რომ ვერა ფრით მიხვდებით, რატომ არ წერია რესტორნის კარებში: „აქ ისადილა ამერიკის შეერ თებული შტატების 43-ე პრეზ იდენტმა... ჯორჯ ბუშ უმცრ ოსმა.“ მაგალითად, „თბილისი მერიოტის“ ყველაზე ძვირად ღირებული და საოცარი ხე დის მქონე ბოლო სართულის ლუქსს კარის გვერდით სპეც იალური აბრა აქვს, რომელიც ჯორჯ ბუშის მიერ აქ ღამის გატარების ამბავს უკვდავყო ფს... თუმცა სადაც „ნაცნობი“ იქაც „უცნობი“ და სადაც „უც ნობი“ იქ ბუში და მიშა რანაირ ად? ობიექტი ადგილმდებარეობა ისეთი აქვს, უკეთესს ვერ ინატრებ - თბილისის გულში, ყველაზე ლამაზ და კოლორიტულ ადგი ლას. ერთი, რამაც შეიძლება პრობლემა შეუქმნას, დაახ ლოებით ორას მეტრში მდებ არე ორი პოპულარული კვების ობიექტია - „მასპინძელო“ და
„პურის სახლი“- ყოველთვის მზად არიან „ნაცნობს“ კლიე ნტურა წაჰგვარონ... სირთულეს აქ არც პარკინ გი წარმოადგენს. ინტერიერზე საკმაოდ უზ რუნიათ, მართლა დიდი შრომა ეტყობა აქაურობას. უამრავი ძველი ნივთი, თაროებსა თუ ნიშებში საკერავი მანქანები და თუნგები... „ჩუნგა-ჩანგები“
საკვები აქაურობაზე ბევრი განსხვ ავებული აზრი მქონდა მოსმ ენილი. ზოგი ხინკალს აქებდა, ზოგი სერვისს იწუნებდა, სხ ვა მწვადს ლანძღავდა და ა.შ. როგორც გავარკვიე, ხინკალი აქ მხოლოდ დღისით კეთდება. საღამოს საათებში კი „ნაცნ ობი“ უხინკლო რესტორნად გარდაიქმნება. უნდა აღინიშ
2 ლუ დი... არ ადა დრო იყო, კაცზე მინიმუმ 10 ხინკალს ანგარიშობდნენ: რამდენნი ვა რთ? ერთი, ორი, სამი, ოთხი, ხუთი... 50 ხინკალი ჩაგვიყარე ჭირიმე... ჰო, შეკვეთისას, როგორც წესი, ხინკლის ფასს არავინ ნახულობს. რა უნდა ღირდეს? მაქსიმუმ 50 თეთრი. ქაბაბი საკმაოდ მოზრდილი
გაუგია, მაგრამ ფაქტი, რომ ანგარიშს ორი ლარი ჩემგან დამოუკიდებლად დაემატა, მა ინც უარყოფით შეფასებას იმ სახურებს. ხინკალი საოცრად გამოიყ ურება. სახლში გაკეთებულს ჰგავს, ჯანმრთელობა ეტყობა. იგივე „მასპინძელოსა“ თუ „შე მოიხედე გენაცვალეში“ ხინკ ალი რაღაც მანქანით გაკეთე ბულს ჰგავს. ყველა ერთნაი რად გამოიყურება და ცომიც რაღაც ხელოვნურს ჰგავს... პირველი ჩაკბეჩა – ცომი გე მოზეც კარგია, უბერავ სულს და მიირთმევ წვენს – მეორე ტესტიც ჩაბარებულია... სულ ბოლოს მთავარი – ხორცი... ხუთბალიანი სისტემით, ხინკ ალი მაქსიმალურ შეფასებას ღებულობს... ანგარიში ანგარიშის მოტანამდე ვღ ელავდი, რომ გასაკრიტიკებ ელი ბევრიც არაფერი მექნებ ოდა და მხოლოდ სხვათა მო ყოლილი კრიტიკული ისტო რიების იმედად დავრჩებოდი... საწებლის ამბავი ქაბაბთან მოგიყევით... როგორ ფიქრობთ, რა შე იძლება დამჯდარიყო ზემოთ ჩამოთვილი მენიუ? 40,25 ლარი ხი ნკ ალი – 70 თე თრი / 7 ლარი ქაბაბი – 7 ლარი ლუდი – 6 ლარი საწებელი – 2 ლარი +15 პროცენტი – 5,25
P.S. და სხვა... კორკოტები დინამი კებში... თავისთავად, ნაგებობა უკ ვე ისტორიაა და აგურის ჭერი თუ კედლები ისედაც აღარ გვ იკვირს. უცნაური ისაა, რომ მთელ ქალაქში ამგვარ საგანძ ურს მოხოლოდ რესტორნული დატვირთვა მოუფიქრეს. ერ თადერთი, მეტნაკლებად არ ატრადიციულად ათვისებული მსგავსი ადგილი „გრაცი“ იყო. მართალია, ისიც რესტორანი, მაგრამ ავსტრიული და, ამდე ნად, განსხვავებული...
ნოს, რომ მყუდრო, ქართული სუფრისთვის მშვენიერი ადგი ლია, არც ბევრი სინათლე და არც შუა დარბაზში გამოჭენე ბა... იქეიფებ შენთვის... თუმცა, მე ხინკლისთვის მოვედი... თავიდან მარჯვენა დარბ აზში შევედი, სადაც დიდ ეკ რანზე დაცვის ბიჭი სერიალს უყურებდა. მიმტანმა თავა ზიანად შემომთავაზა უკეთეს დარბაზში გადასლვა და სწ ორედ თუნგებიან და საკერავ მანქანებიან ოთახში შევედით. ტრადიციული შეკვეთა 2 კაცზე: 2 ქაბაბი, 10 ხინკალი,
და ნოყიერია. ოდნავ დაკრავს შე შის გე მო, რაც აზ რთა სხ ვაობის საფუძველია ხოლმე. ზოგს მოსწონს, ზოგს არა... იდეაში ეს ქაბაბის პლიუსად ითვლება – შამფურზე და ნა კვერჩხალზეა შემწვარი. ქაბა ბს, როგორც წესი, საწებელი მოჰყვება- ხოლმე. რასაც ვი ხსენებ, ეს ყველგან უფასოა. თუ ფასიანია, მაშინ უნდა გკ ითხონ, გინდა თუ არა... აქ ისე მოიტანეს, არ უკითხავთ და ბოლოს გავარკვიე, რომ ორი ლარი ღირდა. ოთხიც რომ ღი რდეს, მაინც ვეტყოდი, ბოლობოლო ქაბაბი მის გარეშე ვის
70 თეთრი ხინკლი სთვის მართლა ძვირია, თუმცა ბუშს რა ენაღვლ ებოდა, დაპატიჟებული იყო... მალე, ალბათ, ხინკლის საშუალო ფასი 1 ლარი გა ხდება და საშუალო ქართ ველის წონაც, ევროპულ სტანდარტებს მიუახლოვ დება. ჩემმა თაობამ უკვე მოახერხა იმ სტერეოტი პის უგულებელყოფა, რომ ხინკლის რაოდენობა უნ და დაამრგვალო. უკვე აღ არ ტეხავს 7 ან 12 ხინკლის შეკვეთა...