Fluids Processing 3-2021 by Proces Media

JUNI 2021

NIVEAUMETING Radar niveaumeter meet betrouwbaar, ook onder extreme omstandigheden AUTOMATISERING Tips voor bedrijven om hun digitale veiligheid te verbeteren MAINTENANCE Gereconditioneerde smeerolie op abonnement FLU003_01_cover.indd 1

02-06-21 23:18

ONTDEK HET PROGRAMMA WWW.PUMPSVALVES.NL

NIEUW! GELIJKTIJDIG MET:

PUMPS&VALVES SOLIDS

6&7 OKTOBER

Rotterdam Ahoy

WWW.MRPROCESSING.NL WWW.MRPROCESSING.NL

21FLU003_ADVERTENTIES.indd 210521 PV21_Basis_Advertenties.indd2 6

27-05-21 21/05/202108:18 13:02

Fotograﬁe: Finn Hentzepeter

| EDITORIAL

VACCINATIEGRAAD ondkapjes in de procesindustrie het nieuwe normaal? Je zou het haast denken als je na veel mitsen en maren eindelijk terecht kunt op een locatie en mondmaskers pas af kunnen als je met zijn tweeën aan een grote vergadertafel zit, meters uit elkaar. Fotograferen is ook een verhaal apart. Laatst nog werden we één dag voor de reportage teruggeﬂoten: mega-corona-uitbraak. Neem over drie weken maar weer contact op. Je raakt eraan gewend, het is slim navigeren sinds maart vorig jaar, en dat is nog klein leed vergeleken bij hele sectoren die nu al bijna 15 maanden dicht zitten. Soms weet je ook niet waar je aan toe bent. Duitsland mag je al weken alleen in met een coronaverklaring die niet ouder is dan 48 uur en in het Duits is opgesteld. Dit kan langs priklocaties langs de grens en is kostbaar. Een daar geplande reportage laten we maar even zitten, te veel papierwerk. Maar ook België bleek lastig, toen we er laatst een fotoshoot moesten doen. Verwarring alom. De fotograaf was ervan overtuigd dat hij volgens de richtlijnen eerst 10 dagen in België in quarantaine moest, alvorens zijn werk te kunnen doen, om daarna terug in Nederland weer eens 10 dagen in quarantaine te gaan. Geen optie! De woordvoerder van het Instituut zei dat alles gesloten was voor externen, ze kon geen uitsluitsel geven wanneer we eventuele foto’s konden maken. Tja lastig, een tekst kan nog telefonisch, foto’s maken nog altijd niet. Contact opgenomen met de leverancier die hier een prachtig project had opgeleverd voor bouwstenen voor groene chemie, gemaakt uit bioafval voor omzetting naar pyrolyseolie. Na enig overleg werd ons van leverancierszijde verzekerd

dat een bezoek toch mocht. Als je maar binnen 24 uur vanuit Nederland weer terug was uit België en niet in groepen kwam. Had er beter direct een telefoontje aan kunnen wagen, want zoekend op internet is nergens eenduidig te vinden aan welke richtlijnen je je moet houden om een ﬁkse boete te voorkomen. Zo blijft corona het dagelijks leven nog even beheersen. Dat zal wel tot in juli duren – als we hopelijk de vereiste vaccinatiegraad hebben bereikt om massaal te kunnen versoepelen. En gebeuren er daarna geen gekke dingen, dan kunnen we dit najaar eindelijk weer naar de beurs. In oktober staan Solids en Pumps & Valves Rotterdam in Ahoy gepland. Zoals besproken met de exposanten in de Teams-vergaderingen met beursorganisator Easyfairs, volledig coronaproof. Of dat met een vaccinatiepaspoort zal gaan is nu nog niet te zeggen, anders wordt het vooraf testen. Iedereen testen op locatie gaat namelijk niet snel genoeg. Ondanks alle onzekerheid is de beursvloer goed geboekt. Dat biedt perspectieven voor iedereen die de nieuwste technologieën van dichtbij wil zien om eindelijk weer te kunnen netwerken. Want laten we wel wezen: vergaderen met video’s is reuze handig en efﬁciënt, maar is geen alternatief voor menselijk contact als het gaat om het verdiepen van relaties. De prognose is goed. Met de miljoenen vaccinaties die de komende twee maanden gezet moeten gaan worden, ziet het er echt naar uit dat de anderhalve-meter-economie spoedig tot het verleden zal behoren. ● Vincent Hentzepeter, hoofdredacteur

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_03_editorial.indd 3

02-06-21 13:10

OP DE VOORPAGINA

INHOUD

10 NIVEAUMETING RADAR NIVEAUMETER LOST MEETPROBLEEM ZUIVELFABRIEK OP Compacte 80 GHz radar niveaumeterszijn geschikt voor hygiënische toepassingen, maar kunnen ook afvalwater gemengd met mestresiduen meten, zelfs in een schuimende tank middenin de woestijn. De meetwaarden blijven onverminderd betrouwbaar, merkt zuivelfabriek Al Rawabi Dairy in de Verenigde Arabische Emiraten.

12 POMPEN BLUSPOMPEN VOORKOMEN BRAND BIJ RECYCLINGBEDRIJF Nieuwe pompen, een ringleiding en hittecamera’s die de blusleiding automatisch aansturen, zorgen voor de brandveiligheid bij HKS Scrap Metals in Zwartsluis. De (Foto: VEGA)

Vegapuls C21 radar sensor met 80GHz-technologie De compacte Vegapuls C21 met 80GHztechnologie is prima bestand tegen extreme omstandigheden. Hij is ongevoelig voor temperatuurschommelingen, vacuüm of hoge druk en heeft ook geen last van vuil en verontreiniging. Dit maakt de niveausensor vrijwel slijtage- en onderhoudsvrij. Het meetinstrument beschikt bovendien over een vaste kabelaansluiting, zodat het is beschermd tegen overstroming.

metaalverwerker heeft zijn blussysteem aangepast, omdat er steeds meer elektrische en elektronische apparatuur en onderdelen worden verwerkt, waardoor de kans op brand toeneemt.

16 AUTOMATISERING SMART INDUSTRY EN IIoT KUNNEN 100% VEILIG Met de opkomst van smart industry en het Industrial Internet of Things neemt de zorg over de veiligheid van digitale systemen in de industrie toe. Wat moeten bedrijven doen om de digitale veiligheid te waarborgen?

18 MILIEU CONCRETE PLANNEN VOOR AFVANG EN OPSLAG CO₂ Het Rotterdamse Carbon Capture & Storage-project Porthos wil jaarlijks 2,5 miljoen ton

Deze eigenschappen maken hem ideaal voor toepassing in de afvalwaterbehandelingsinstallatie van de Al Rawabi zuivelfabriek, middenin de woestijn van de Verenigde Arabische Emiraten. Lees het hele artikel op p. 10 van dit nummer. VEGA Arnhemseweg-Zuid 213-2 3817 CG AMERSFOORT Nederland +31 (0)33 450 2502 info.nl@vega.com www.vega.com

diverse technieken. Welke het meest geschikt is, hangt af van het CO₂-gehalte van de processtromen en rookgassen.

22 ENERGIETRANSITIE INDUSTRIEEL ZOUTBAD BUFFERT PIEKEN IN ELEKTRICITEITSNET Bij VDL Weweler in Apeldoorn wordt een thermisch zoutbad automatisch op- of afgeschakeld om stroom aan het elektriciteitsnetwerk te leveren of te onttrekken bij overschotten of tekorten aan wind- en zonne-energie. Met het oog op de energietransitie blijken meer processen in aanmerking te komen voor vraagsturing in energiebehoefte, bijvoorbeeld industriële vriezers.

EN VERDER

26 Fluids Processing World

03 Editorial

28 Marktnieuws

06 Kort nieuws

31 Agenda

Fluids Processing is een uitgave van Proces Media bv Verschijnt 6 x per jaar.

Eindredactie Mischa Hoyinck mischa@procesmedia.nl

Redactieadres Proces Media Marktplein 2 1421 AC Uithoorn redactie@ﬂuidsprocessing.nl

Vormgeving GiesbersRetail, Duiven

Hoofdredactie Vincent Hentzepeter +31 (0)546 65 8833 +31 (0)6 2059 2436 vincent@procesmedia.nl

CO₂ uit de industrie in het havengebied afvangen en opslaan. Voor het afvangen bestaan

Met medewerking van: Pieter van den Brand, Leendert van der Ent, Erik te Roller, Marco Vellinga

Sales Erik ten Haaf +31 (0)297 22 3462 +31 (0)6 1003 1781 erik@procesmedia.nl Debbie van den Dool en Marion van Sinderen +31 (0)316 22 7155 sales@procesmedia.nl

Druk Veldhuis Media, Raalte

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_04_inhoud.indd 4

03-06-21 08:32

Abonnementen abo@procesmedia.nl +31 (0)297 22 3462 Abonnementsprijs 2021 Voor de Benelux: € 120 (excl. 9% btw). Overig buitenland: op aanvraag. Losse nummers: op aanvraag. Er geldt een opzegtermijn van een maand voor het einde van de lopende abonnementsperiode. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. Uitsluitend schriftelijke opzeggingen worden geaccepteerd.

Uitgever: ProcesMedia bv, 1421 AC Uithoorn © 2021, ProcesMedia bv Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of door fotokopieën, opname of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur en/of de uitgever. ISSN: 1874-7914

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_04_inhoud.indd 5

03-06-21 08:32

KORT NIEUWS

Hogeschool Leiden en J.P. van Eesteren en Croonwolter&dros hebben de aannemingsovereenkomst getekend voor de uitbreiding van de campus op het Bio Science Park. (Foto: Croonwolter&dros)

UITBREIDING CAMPUS BIO SCIENCE PARK Hogeschool Leiden en J.P. van Eesteren en Croonwolter&dros hebben hun handtekeningen gezet onder de aannemingsovereenkomst voor de uitbreiding van de campus op het Bio Science Park. Met inmiddels 12.500 studenten en ruim 1.200 medewerkers op de hogeschool dreigt deze uit zijn jasje te

barsten. De bouw die voorjaar 2021 is gestart, moet eind 2022 klaar zijn. Het extra, zes-laagse gebouw wordt via een atrium verbonden met de achterzijde van de bestaande bebouwing van de hogeschool en biedt 9.600 m2 extra vloeroppervlak.

DRONES OP WATERSTOF Maritieme waterstofbrandstofcel-drones uit Zuid-Korea komen naar Europa door een samenwerking tussen het Koreaanse Doosan Mobility Innovation (DMI) en Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord (NHN). DMI stelt deze drones beschikbaar voor tests en demonstratievluchten voor onderzoek naar toepassingen op zee en buitengaats. De pilots worden mogelijk gemaakt door het Maritime Emerging Technology Innovation Programma (METIP). METIP-partner DroneQ Aerial Services neemt als drone operator deel aan de exploitatie van de Doosan brandstofceldrones en de verschillende Europese droneprojecten. De drones hebben een vliegduur van twee uur en zijn bestand tegen slechte weersomstandigheden, wat ze zeer geschikt maakt voor complexe maritieme toepassingen. De Noordzee wordt steeds belangrijker voor de energietransitie door de bestaande en geplande offshore-windmolenparken aldaar. Drones zullen in combinatie met andere nieuwe technologieën zoals sensoren beeldtechnologie, data science, kunstmatige intelligentie en virtual reality, worden ingezet om de ecologische voetafdruk te verkleinen, de kosten te verlagen, de veiligheid te verhogen en efﬁciënter te werken.

Pilotprojecten met maritieme waterstofbrandstofcel-drones uit Zuid-Korea.

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_06_kort+column.indd 6

01-06-21 13:13

SAMEN IN DIGITALISERING WATERSECTOR Royal HaskoningDHV en GMB Services hebben medio april 2021 een meerjarige samenwerkingsovereenkomst getekend om samen de waterschappen te helpen bij het optimaliseren van diverse processen in de waterketen. Beide partijen hebben veel ervaring op dit vlak. Royal HaskoningDHV gaat zich vooral richten op advies- en ingenieursdiensten, ontwerp, software en technologie, terwijl GMB Services de fysieke werkzaamheden verzorgt, van ontwerp en bouw tot onderhoud en eventueel de exploitatie. Als onderdeel van Royal HaskoningDHV’s Aquasuite software is al een integrale Digital Twin-oplossing ontwikkeld, die reeds door 25% van de waterschappen gebruikt wordt om hun processen op basis van realtime data te optimaliseren en efﬁciënt beheren. Met Aquasuite is een besparing van 15% op het polymeergebruik realiseren, met gelijkblijvende of zelfs verbeterde ontwateringsresultaten en minder tijdsinspanning. Het ‘one-stopshopping’ dat de twee samenwerken-

GMB Services directeur Niels de Kleijn (links) en Sander Zweers (Royal HaskoningDHV directeur Aquasuite, rechts) bij de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst. (Foto: HaskoningDHV) de partijen zeggen te gaan bieden loopt van ontwerp en bouw tot onderhoud en implementatie van aanpassingen in

te digitaliseren afvalwatertransportsystemen, waterzuiverings- en slibontwateringsinstallaties. Bij dit laatste

valt te denken aan de installatie van sensoren, real-time dashboards en de aanpassing van proces-routines.

nen dat het lukt om op een efﬁciënte, winstgevende manier waardevolle grondstoffen te maken van plastic afval. De fabriek krijgt een capaciteit van 27 ton gemengd en vervuild plastic en komt aan de noordzijde van de Brightlands Chemelot Campus. De installatie

omvat eerst één module. Uitbreiding bij toekomstige fabrieken kan door het koppelen van meerdere modules. De activiteiten van Itero passen binnen Chemelots ambities om de eerste Circular Hub van Europa te worden.

DEMOFABRIEK PYROLYSE In 2023 moet er op het terrein van Brightlands Chemelot Campus een demonstratiefabriek staan van het Britse Itero voor het recyclen van plastic afval door verhitting onder zuurstoﬂoze condities. De pyrolysefabriek gaat zo’n € 25 miljoen kosten. Itero, opgericht in

2010 en gevestigd in Londen, heeft een gepatenteerde technologie ontwikkeld om moeilijk te recyclen plastic afval om te zetten in een grondstof voor nieuw plastic. Bij het pyrolyseproces komt maar weinig CO₂ en afvalmateriaal vrij. De demonstratiefabriek moet aanto-

Brightlands Chemelot Campus blijft uitbreiden, nu met een pyrolysefabriek van Itero. (Foto: Chemelot)

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_06_kort+column.indd 7

01-06-21 13:13

Officiële distributeur van Dickow centrifugaalpompen, Tuthill tandradpompen en Munsch kunststof (beklede) centrifugaalpompen.

Voorraadhoudend, service, onderhoud en reparatie Multipomp bv, Canadaweg 10, 4661 PZ Halsteren (ind. terrein Oude Molen) Tel.: 0164-63 20 40, Fax: 0164-63 20 41, E-mail: info@multipomp.nl, www.multipomp.nl

Betrouwbare meting van viskeuze, agressieve of sheargevoelige media, zelfs tot 100% ingesloten gas OPTIMASS 7400 – Rechte buis Coriolis massaflowmeter • Continue werking (EGM™), zelfs met ingesloten gasaandeel van 0 tot 100% • Door slijtvaste rechte meetbuisontwerp, geen kans op verstoppingen en nagenoeg geen drukval bij zeer hoge viscositeit • Inbedrijfstelling, verificatie, diagnostiek conform NAMUR NE 107 en monitoring via een beveiligde draadloze Bluetooth®-verbinding (<20 m) • Toepassingen: - Zuren, basen, fosgeen en andere chloorverbindingen, abrasieve slurry - Meting van: dichtheid, zoals Brix, %Mass, %Volume, Baume , %NaOH, %Alcohol

krohne.link/optimass-7400-nl

products

21FLU003_ADVERTENTIES.indd 8

solutions

services

27-05-21 08:18

KORT NIEUWS

KRACHTENBUNDELING IN KALIBRATIE DARE!! en Kiwa Nederland zijn in maart 2021 samengegaan in Kiwa Dare Services. Met deze krachtenbundeling denkt DARE!! te kunnen proﬁteren van Kiwa’s slagkracht en internationale netwerk en krijgt Kiwa extra toegang tot de automobielindustrie en medische markten. De overige activiteiten van DARE!!, waaronder EMC/ RF-software en meetapparatuur, blijven zelfstandig en gaan verder onder de naam Raditeq (voorheen DARE!! Products).

WATERSTOFPANELEN IN TESTFASE KU Leuven en Fluxys zijn een samenwerking gestart om nieuwe, waterstofproducerende zonnepanelen uitvoerig te beproeven op het groendak van het Fluxys-laboratorium in Anderlecht bij Antwerpen. Dit lab geldt als expertisecentrum voor de volumemeting van gassen en gaschromatograﬁe. De in 2019 gelanceerde panelen produceren groene waterstof uit zon en waterdamp uit de lucht met een hoog rendement.

Ze worden in diverse posities opgesteld om variaties in het productieproﬁel en de samenstelling van de waterstof vast te stellen naar gelang hun oriëntatie. De testen in het Fluxys-laboratorium vallen onder de vlag van het Solhyd project, waaronder de doorontwikkeling van de panelen valt. De testen zullen enige jaren gaan duren. Het is de bedoeling dat op termijn de waterstofpanelen te bestellen zijn via www.solhyd.org.

COLUMN

LANGE LEVERTIJDEN Door het coronavirus draait de productie van vaccins op volle toeren. Dit vraagt om extreem veel single use-processystemen en -onderdelen, wat weer resulteert in oplopende levertijden. Door een tekort aan grondstoffen is de levertijd van sommige single-use producten nu wel veertig weken! Dit heeft gevolgen voor iedereen in de farmacie en biotech en maakt een alternatieve aanpak noodzakelijk. Door bijvoorbeeld al tijdens het ontwerpproces van het productiesysteem met de klant mee te denken over een geschikte oplossing. Dit is efﬁciënter omdat wij als leverancier zicht hebben op de levertijden en de ontwikkelingen daarin.

Een andere preventieve oplossing is het afsluiten van een voorraadcontract voor bijvoorbeeld hardlopers of basiscomponenten voor assemblies. Hierdoor zijn klanten verzekerd van deze producten, mocht dat onverhoopt nodig zijn. Deze voorraadcontracten zijn juist nu van grote waarde. Dit merk ik persoonlijk vooral bij het ontwerpen van assemblies. Door bepaalde productgroepen te bevoorraden, kunnen we de levertijd van de assemblies al snel halveren. Daarnaast standaardiseren we zo veel mogelijk en doen we zonodig in een vroeg stadium een voorstel van een optioneel product dat aan de eisen voldoet. Dit biedt ﬂexibiliteit. Persoonlijk denk ik dat supply chain-integratie een volgende stap is. Dat maakt de supply chain transparant, maar vergt ook vertrouwen. De leverancier biedt inzicht in het aanbod en de levertijden ten opzichte van andere leveranciers, en klanten geven duidelijkheid over hun knelpunten. Hierdoor wordt het een stuk eenvoudiger de producten te selecteren die je nodig hebt. In hoeverre dit mogelijk is, zal de toekomst leren.

Waterstofpanelen worden langdurig getest op het groendak van Fluxys. (Foto: KU Leuven)

Eerst maar het heden. Er is nu al vraag naar producten voor eind 2021 en begin 2022. De medicijnproducties die door de drukte rondom het coronavaccin stilliggen, moeten straks ook weer opgepakt worden. Dat wordt een volgende uitdaging wanneer we weer terug zijn in het ‘oude normaal’. Wessel Bastiaansen Specialist single use-technologie bij Hitma

REMIA KOOPT WOUTERS Met de overname van de oliën- en vettenactiviteit van Wouters uit het Belgische Lokeren versterkt sauzenfabrikant Remia zijn positie op de Belgische foodservicemarkt en de markt van cafetaria en frituren. Wouters is een Belgisch familiebedrijf dat al bijna 100 jaar actief is in bakkerijgrondstoffen, oliën en frituurvetten. De producten zijn in de markt bekend onder verschillende merknamen zoals Fribel, Bofri en Palmax. De omzet van de oliën- en vettenactiviteit bedroeg in 2020 circa € 20 miljoen. Het niet verkochte deel van Wouters, onderdeel van de Zeelandia Groep, blijft zich in de toekomst primair richten op de productie en verkoop van de bakkerijgrondstoffen. De productie van de oliën en vetten zal in de komende maanden geleidelijk aan worden verhuisd naar Den Dolder. Waterstofanalyse in het laboratorium van Fluxys. (Foto: KU Leuven)

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_06_kort+column.indd 9

01-06-21 13:14

NIVEAUMETING | Redactie Proces Media | Fotograﬁe: VEGA

Betrouwbaar meten ondanks schuim en mest

RADAR NIVEAUMETER LOST MEETPROBLEEM ZUIVELFABRIEK OP

De compacte Vegapuls C21 met 80GHz-technologie heeft geen last van schuim, aangroei en hitte.

Compacte 80 GHz radar niveaumeters zijn geschikt voor hygiënische toepassingen, maar kunnen ook afvalwater gemengd met mestresiduen meten, zelfs in een schuimende tank middenin de woestijn. De meetwaarden blijven onverminderd betrouwbaar, merkt zuivelfabriek Al Rawabi Dairy in de Verenigde Arabische Emiraten. 10

Op de locatie Al Khawaneej in de Verenigde Arabische Emiraten verzuivelt Al Rawabi Dairy dagelijks 275.000 liter melk. De zuivelfabriek produceert melk, yoghurt en functionele melkproducten. Vanwege de hoge buitentemperatuur wordt elke processtap nauwlettend bewaakt. Om te voldoen aan de hoge kwaliteits- en hygiëne-eisen zijn betrouwbare meetinstrumenten nodig. Daarom werkt Al Rawabi Dairy sinds een paar jaar samen met VEGA, specialist in druk- en niveaumeettechniek. Als eerste werd de Vegabar sensor bij wijze van proef geïnstalleerd. De eenvoudige bediening en de goede meetresultaten bevielen meteen.

AFVALWATER Ook bij de afvalwaterbehandeling van de zuivelfabriek bleek VEGA een belangrijke rol te kunnen spelen. Bij Al Rawabi wordt namelijk niet alleen het gebruikelijke proceswater gezuiverd, maar ook een slibachtige massa uit de mest van de koeienstallen. Hierdoor ontstaat veel schuim in het afvalwater, waardoor zowel een ultrasoon sensor als een hydrostatische niveausensor van een andere fabrikant het lieten afweten. De niveaumeter die werd gebruikt als overvulbeveiliging bereikte al snel zijn grenzen. Vooral het schuim, maar ook de warmte van zonnestraling (het systeem

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_10_Vega.indd 10

02-06-21 21:50

Vegapuls C21 met montagebeugel. Een vaste kabelaansluiting beschermt tegen overstroming.

staat immers midden in de woestijn), condens en turbulentie van de enorme roerwerken op de bodem van de tank zorgden voor problemen bij de meetapparatuur. De ultrasoon meting leverde onbetrouwbare waarden op, terwijl de daarna geplaatste hydrostatische sensoren vanwege het zware slib op de bodem van de tank steeds gereinigd moesten worden.

RADARTECHNOLOGIE De radar niveaumeters van VEGA boden uitkomst onder deze extreme omstandigheden. VEGA ontwikkelt al 30 jaar sensoren voor radar niveaumeting, maar door de introductie van de Vegapulssensoren met een zendfrequentie van 80 GHz zijn de metingen nog een slag betrouwbaarder geworden. Omdat het zendsignaal sterker focust, zijn de ontvangen meet- en stoorsignalen beter van elkaar te scheiden. Dat maakt het meetproces veel betrouwbaarder en eenvoudiger. Veel meetapplicaties die vroeger onmogelijk leken, kunnen met de 80 GHz techniek wel uitgevoerd worden. De kosten van een radarmeter zijn intussen ook sterk gedaald. Dit heeft te maken met de nieuw ontwikkelde radarmicrochip, die het hart van de sensor vormt. De microchip maakt de sensor niet alleen zeer compact, maar prijstechnisch ook interessanter. Kostentechnisch is het nu mogelijk om de traditionele ultrasoon sensoren te vervangen door een standaard radar niveaumeter.

VOORDELEN Belangrijk voor de toepassing in de afvalwaterbassins bij Al Rawabi is dat de 80GHz-radarserie niet beïnvloed wordt door externe omstandigheden. De radarsensor is ongevoelig voor temperatuurschommelingen, vacuüm of hoge druk en heeft ook geen last van vuil en verontreiniging. Dit maakt de niveausensoren vrijwel slijtage- en

Verzuivelen in de woestijn Zuivel- en sapproducent Al Rawabi Dairy in de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) is een bijzondere onderneming. Onmisbare medewerkers zijn 13.500 koeien, die dagelijks genoeg melk leveren om 275.000 liter zuivelproducten te maken. Het productassortiment bestaat uit melk en yoghurt, het zure melkproduct Laban en functionele melkproducten. Daar komt nog eens 15.000 liter aan gepasteuriseerde sappen per dag bij. Zuivelproducten zijn in de Verenigde Arabische Emiraten zeer gewild. Momenteel zijn de producten van Al Rawabi Dairy in de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), in Oman en in Qatar in meer dan 12.500 winkels te koop. Ook op het gebied van multifunctionele zuivelproducten heeft het bedrijf naam gemaakt. Deze zijn verrijkt met multivitaminen en mineralen en dragen bij aan een betere volksgezondheid. Het is niet voor niets dat het bedrijf daarom in 2008 en 2015 door Forbes Magazine werd genoemd als een van de 40 sterkste merken in de Arabische wereld en verschillende internationale onderscheidingen heeft ontvangen voor zijn innovaties.

onderhoudsvrij. Juist deze eigenschappen maakten ze ideaal voor toepassing in de afvalwaterbehandelingsinstallatie van de zuivelfabriek in de woestijn.

OVERSTROOMBEVEILIGING De beste oplossing voor de omstandigheden was de Vegapuls C21. Dit is een nieuwe, compacte IP68-radarniveausensor met 80GHz-technologie. Het meetinstrument beschikt over een vaste kabelaansluiting, zodat het is beschermd tegen overstroming. Dit biedt belangrijke voordelen boven ultrasoon sensoren. Die worden vaak beschermd door mechanische overstromingshulzen, maar die worden snel vuil en hebben dan een negatieve invloed op de betrouwbaarheid van de meting. Bovendien hebben ultrasoon meters last van veranderingen in de geluidslooptijd bij stijgende temperaturen, bijvoorbeeld door zonnestraling. Ook daarvan zijn onnauwkeurige niveauwaarden het gevolg.

BETROUWBAAR METEN Installatie en inbedrijfstelling van de Vegapuls C21 was dankzij bluetooth kinderspel. Het onderhoudsteam van de installatie kon de sensoren draadloos – dus op een willekeurige smartphone of tablet – in bedrijf stellen en diagnosticeren. Bediening vanaf een afstand kan tot maximaal 25 meter. Eenmaal in bedrijf viel op dat de meetresultaten meteen stabiel waren. Door de geoptimaliseerde signaalverwerking kunnen de radarsensoren verstoringen onderdrukken die ontstaan door aangroei op het antennesysteem. Al met al is Al Rawabi Dairy zeer tevreden met de sensoren van Vega. Daarom worden er inmiddels nog meer sensoren van de nieuwe serie compacte meetinstrumenten ingezet op de productieafdeling, waar extreme hygiënische eisen worden gesteld. Een Vegabar 38 druksensor verzorgt er bijvoorbeeld de niveaumeting in een van de enorme melkopslagtanks. ●

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_10_Vega.indd 11

02-06-21 21:50

POMPEN | Erik te Roller | Fotograﬁe: Marco Vellinga

BLUSPOMPEN VOORKOMEN BRAND BIJ RECYCLINGBEDRIJF 12

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_12_Gorman Rupp.indd 12

02-06-21 16:19

Jarno Greveling, werﬂeider bij HSK Scrap Metals in Zwartsluis.

Twee zelfaanzuigende centrifugaalpompen (type 83B2 met 15kW motor) van Gorman-Rupp zuigen bluswater uit het kanaal voor de ringleiding rond het terrein van HSK Scrap Metals in Zwartsluis.

Nieuwe pompen, een ringleiding en hittecamera’s die de blusleiding automatisch aansturen, zorgen voor de brandveiligheid bij HKS Scrap Metals in Zwartsluis. De metaalverwerker heeft zijn blussysteem aangepast, omdat er steeds meer elektrische en elektronische apparatuur en onderdelen worden verwerkt, waardoor de kans op brand toeneemt. HKS Scrap Metals verwerkt onder meer autowrakken, motoren, wasmachines en welvaartschroot. Daarnaast verwerkt het bedrijf steeds meer elektrische en elektronische apparatuur. “Bijna overal zitten batterijen in”, zegt Jarno Greveling, werﬂeider in Zwartsluis. “Daardoor is de kans op brand toegenomen.”

DEPOLLUEREN Vroeger kon HKS toe met één bluspomp, die altijd stand-by stond te draaien. Maar toen het bedrijf enkele jaren geleden een afdeling opende voor het depollueren, oftewel het ontdoen van elektrische en elektronische apparaten van vervuiling, nam de behoefte aan bluswater toe. Dit vormde aanleiding om het blussysteem op het hele be-

‘Met de automatische blusinstallatie boeken we tijdwinst: het blussen begint al voor we op het terrein arriveren’

drijfsterrein te moderniseren. “De bestaande pomp van Gorman-Rupp was al twintig jaar oud, maar heel betrouwbaar. Storingen kwamen nooit voor. Eén keer hebben we de waaier moeten vervangen, maar daarna draaide de pomp weer perfect. Daardoor vergaten we het onderhoud wel eens. Bij de aanschaf van een tweede bluspomp was de keuze van de fabrikant dan ook snel gemaakt”, verklaart Greveling.

RINGLEIDING Om op het hele terrein van ruim 1,5 ha over voldoende bluswater te kunnen beschikken, heeft HKS een 1.000 meter lange ringleiding laten aanleggen met een diameter van 90 mm ondergronds en 3-duims (ca. 76 mm) bovengronds. De leiding is gedeeltelijk voorzien van tracing, die bij vorst zorgt voor warmte, zodat de leiding niet kan bevriezen. Het andere deel kan leeglopen. Twee zelfaanzuigende centrifugaalpompen van het type 83B2 voorzien deze ringleiding van het bluswater, dat wordt opgezogen uit het nabijgelegen kanaal. “Naar die pompen hebben we verder geen omkijken. Ze worden voortdurend bewaakt. Alleen als we de aanvoerpijp een keer zouden loskoppelen, dan moeten we die weer met water vullen om te zorgen dat de pomp kan functioneren”, aldus Greveling.

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_12_Gorman Rupp.indd 13

02-06-21 16:20

UWTHJXJSLNSJJWNSL

\JWPYZNLGTZ\PZSIJ

J U

N P L

X T9KMYJ\ XFRWFJW YJ \SFL^N S J J W N S L KTW\FWI MFWI\FWJ JSLNSJJWNSL NS KTTI UMFWRF

UWTIZHYNJ NHY

UWTOJHYRFSFLJRJSY TSIJWMTZI JS XJW[NHJ ˀ ˘ ˘ ˥ ˜ ˡ ˙ ˢ ʲ ˪˪˪ʡ˦˧˔˥˖˞˘˥ʡˡ˟ ˯ ˜ˡ˙ˢʳ˦˧˔˥˖˞˘˥ʡˡ˟ ˯ ʞʦʤ ʛʣʜʫʫ ʣʣ ʫʬ ʨʬʬ

DE INTELLIGENTIE VAN DE POMP POMP MONITOR De Pump Monitor brengt intelligentie naar de excentrische wormpomp en waarborgt eﬃciënte werking. y Grenswaardebewaking door middel van alarmen

y Hogere bedrĳfszekerheid door continue monitoring

y Prestatieanalyses om de bedrĳfsvoering te optimaliseren

y Inzicht in de pompprestaties

21FLU003_ADVERTENTIES.indd 14

y Optimalisatie van bedrĳfskosten

SEEPEX GmbH Bureau Nederland T +31 570 516644 seepex.nl@seepex.com www.seepex.com

27-05-21 08:19

POMPEN

WATERFILTER Een derde pomp gebruikt het bedrijf om water te injecteren in een waterﬁlter die het stof opvangt dat vrijkomt uit de shredder. De vortexpomp die er oorspronkelijk inzat, had te weinig capaciteit en is vervangen door een T4 venturipomp van GormanRupp. “Vanuit de shredder kunnen er wel eens stukjes blik of andere materialen met het water meekomen, maar dat kan deze pomp hebben. Die stukjes kunnen we zo nodig gemakkelijk verwijderen”, licht Greveling toe.

FREQUENTIEGEREGELD De nieuwe bluspomp is frequentiegeregeld, zodat die stand-by op een laag toerental kan draaien om energie te besparen en bij brand meteen op toeren kan komen. Ook de T4-pomp die maximaal 160 kubieke meter per uur verpompt is frequentiegeregeld. Beide pompsets hebben samen ruim € 10.000 gekost. Het blusnet vergde een veel grotere investering, maar daarover doet het bedrijf geen mededelingen.

BRANDGEVAAR Greveling wijst nogmaals op het brandgevaar bij het verwerken van afgedankte elektrische en elektronische apparatuur. “Je ziet steeds vaker berichten in de media over branden bij recyclingbedrijven. Die ontstaan vaak doordat er nog batterijen in de apparatuur zitten, die de vroegere

‘Vanuit de shredder kunnen er wel eens stukjes blik of andere materialen met het water meekomen, maar dat kan deze pomp hebben’ eigenaren er niet uitgehaald hebben voor ze de afgedankte apparatuur inleverden. Zelfs bij kleine beschadigingen van bijvoorbeeld lithiumion-batterijen kan er na verloop van tijd brand ontstaan. Als dat ’s nachts gebeurt, wanneer er weinig toezicht is, kan de brand zich gemakkelijk uitbreiden. Daarom roep ik iedereen op om batterijen altijd zo veel als mogelijk separaat in te leveren.”

AUTOWRAKKEN

HITTECAMERA’S

LI-ION

Om een eventuele brand meteen te kunnen detecteren, plaatst het bedrijf binnenkort hittecamera’s op de afdeling voor de verwerking van elektrische en elektronische apparaten. De camera’s worden op een PLC aangesloten, die ook de blusleiding van 4 bar met bluskleppen aanstuurt. “Als er brand uitbreekt, treedt de blusinstallatie automatisch in werking. Op die manier boeken we tijdwinst, want het blussen begint al nog voordat we na brandalarm op het terrein arriveren”, legt Greveling uit.

Li-ion-batterijen staan erom bekend, dat ze bij brand niet goed met water zijn te blussen, maar Greveling zegt dat dit op de elektrische en elektronische apparatuur-afdeling geen punt is. “Met het bluswater koelen wij de boel af en gaan we de verspreiding van de brand tegen. Dat is in negen van de tien keer voldoende. Voor de overige kleine batterijbranden hebben we op verschillende plaatsen diverse F500 blussers hangen. Die zijn uitermate geschikt om branden te blussen die door lithium batterijen zijn veroorzaakt.”●

Bij de shredder voor de autowrakken is het zaak dat accu’s, gastanks en benzinetanks van tevoren zijn verwijderd. Het bedrijf weigert uit principe wrakken aan te nemen, waar de accu’s en tanks nog in zitten en controleert elk wrak nog eens extra voordat het de shredder ingaat. “De mensen van ons bedrijf zijn er ook op getraind om accu’s van elektrische en hybride auto’s te herkennen”, aldus Greveling.

Deze Gormann-Rupp T4A605-B/FM venturipomp met 11 kW motor injecteert water in een waterﬁlter die het shredderstof opvangt. De pomp heeft geen moeite met stukjes blik of andere materialen die soms in het water zitten.

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_12_Gorman Rupp.indd 15

02-06-21 16:20

AUTOMATISERING | Leendert van der Ent

SMART INDUSTRY EN IIoT KUNNEN 100% VEILIG Tips

Met de opkomst van smart industry en het Industrial Internet of Things neemt de zorg over de veiligheid van digitale systemen in de industrie toe. Wat moeten bedrijven doen om de digitale veiligheid te waarborgen? Vincent Wagenaar, general manager van industriële automatiseerder HMS Networks Benelux, noemt de digitalisering van de industrie een positieve ontwikkeling, “zolang digitalisering en digitale veiligheid maar hand in hand gaan.” De vraag is of dat voldoende gebeurt. Nederland zit in de kopgroep wat betreft industriële automatisering en digitale infrastructuur, maar scoort tamelijk

laag op cyberveiligheid. Dat concludeerde accountants- en advieskantoor PwC in februari 2021. Even googelen levert artikelen op over recente hacks bij tapijtfabrikant Desso, bandenfabriek Apollo Vredestein, farmaceut MSD, Pilz automatisering en Machinefabriek Almi. De gevolgen van die hacks lopen uiteen van kortstondige downtime en systeemfalen tot virussen en malware die diep in het systeem doordringen. Dit kan diefstal van informatie, onvoorspelbaar gedrag, kwaliteitsproblemen en zeer hoge kosten tot gevolg hebben.

• Maak cybersecurity standaard onderdeel van elk ontwerp • Check certiﬁcering leveranciers • Check certiﬁcering van toeleveranciers Let ook op: • transparantie over veiligheidsmaatregelen • dubbele authenticatie • meerstaps-verdediging tegen aanvallen • penetratietesten • audit trail • closed source software • beveiliging van de hardware

TIJDELIJK “Nieuws over dat soort incidenten verhoogt het veiligheidsbesef tijdelijk”, zegt Wagenaar, “maar de aandacht ebt even snel weer weg. In Nederland voelen we ons over het algemeen veilig, security is niet van nature ons eerste aandachtspunt. Gebrui-

kers hebben vooral interesse in bepaalde aspecten van digitalisering, zoals predictive maintenance, en wat dat oplevert. Maar één ding is zeker: als je gehackt wordt, levert dat heel weinig op. Veiligheid is een randvoorwaarde voor mogelijk voordeel. Toch

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_16_Cybersecurity.indd 16

01-06-21 10:43

onderdelen waarvan een bedrijf zelf de scope kan bepalen. Zo’n bedrijf hoeft dus niet alles wat binnen ISO27001 benoemd wordt, toe te passen om zichzelf toch ‘ISO27001-gecertiﬁceerd’ te mogen noemen. Het gaat er dus om, dat leveranciers kunnen aantonen, dat ze aan alle cybersecuritygerelateerde onderdelen van die standaard voldoen.” Klanten moeten dus vragen – en doorvragen, vindt Wagenaar. “Werken de leveranciers zelf ook met toeleveranciers die alleen best practices toepassen? Hoe transparant is de leverancier in zijn security aanpak? Hanteren ze een verdediging in meerdere stappen tegen aanvallen?”

BEWUST

‘Kwetsbaarheden ontstaan door oplossingen die niet voldoen aan de veiligheidseisen’ Zijn de zorgen over de veiligheid van digitale systemen in de industrie terecht? (Foto: Adobe Stock)

HMS Networks De naam van het Zweedse HMS Networks staat voor ‘Hardware Meets Software’, het snijvlak van operationele technologie (OT) en informatietechnologie (IT). Het bedrijf maakt producten voor de communicatie in machines, tussen machines en van machines naar managementsystemen. In de industriële automatisering van onder andere Siemens, Rockwell en Atlas Copco zitten hard/softwaremodules van HMS Networks. Als gevolg van die activiteiten runt HMS Networks de grootste machine-IIoT cloud ter wereld (https://www. ewon.biz/products/Talk2M). HMS Networks heeft recent als eerste een industriële 5G router op de markt gebracht.

Wagenaar wil managers in de industrie niet bang maken, maar wel bewust van digitale veiligheid. Een fabriek koppelen met internet, bijvoorbeeld via IIoT, klinkt kwetsbaar, maar hoeft dat niet te zijn, verzekert hij. “Een ﬁrewall alleen is niet voldoende. Maar als je veiligheid serieus neemt, kan het honderd procent veilig. Als specialist in industriële automatisering steken wij voor onze producten de hand in het vuur.”

den ISO27001 en IEC62443-4-1 voor ‘connected devices’. Bedrijven die deze standaarden volgen, hebben cybersecurity volledig geïntegreerd.

BESCHIKBAARHEID

TESTEN

Ook belangrijk is dat veiligheid niet ten koste gaat van de productiviteit. “Cybersecurity staat bij HMS Networks centraal, maar wel altijd in combinatie met gebruiksgemak en optimale beschikbaarheid van de systemen”, zegt Wagenaar. “Traditioneel is beschikbaarheid een van de belangrijkste drivers in de operationele technologie, terwijl dat in de informatietechnologie minder prioriteit heeft. Maar waar IT ingezet wordt voor operationele technologie, is beschikbaarheid leidend.” Om ervoor te zorgen dat veiligheid en beschikbaarheid in balans zijn, ontwikkelen HMS Networks en collegabedrijven hun producten conform de industriestandaar-

“Bovendien onderwerpen wij onze producten aan penetratietesten door een cybersecuritybedrijf als NVISO”, legt Wagenaar uit. “We zorgen voor een ‘audit trail’ die alle events logt, zodat je zo nodig kunt reconstrueren wat er is gebeurd en daar maatregelen op kunt nemen. Helaas gaan lang niet alle bedrijven in onze branche zo te werk – en niet al hun klanten weten dat. Kwetsbaarheden ontstaan door oplossingen die niet voldoen aan de actuele veiligheidseisen. Daarom vermijden wij ook open source software-onderdelen, omdat een gepubliceerde kwetsbaarheid razendsnel door hackers kan worden benut, terwijl een oplossing tijd kost.”

is cyberveiligheid niet systematisch geïntegreerd in het denken en handelen hier.” Zo’n gebrek aan veiligheidsbesef uit zich bijvoorbeeld in de aanschaf van ‘slimme’ schakelaars en thermostaten, die gebruikt worden in de gebouwautomatisering. Wagenaar: “Sommige van die apparaten zijn makkelijk binnen te komen. Dat klinkt onschuldig. Maar bedenk eens wat er gebeurt als een hacker van schakelaar via router en laptop uiteindelijk de fabriek binnenkomt. Een systeem is zo sterk als de zwakste schakel.”

MENSELIJKE FOUT

DOORVRAGEN

SECURITY ON CHIP

Iedereen die bezig is met smart industry moet digitale veiligheid dus serieus nemen. “Bedrijven kunnen niet alles zelf weten, maar ze zouden security wel op kunnen nemen als standaard onderdeel van het ontwerp”, zegt Wagenaar. “Een tweede tip is dat bedrijven in het offertetrajcet goed naar de certiﬁcering van de leveranciers vragen, en naar de beveiliging van hard- en software. Rond ISO27001 zit bijvoorbeeld een addertje onder het gras. Die standaard bestaat uit heel veel verschillende

Goede hardware maakt hacken moeilijker, ook als mensen fouten maken. “Onze nieuwste producten hebben ‘security on chip’”, geeft Wagenaar als voorbeeld. “Daarbij zit de embedded software in de hardware vergrendeld. Veiligheid is als het ware ingebakken. Door de veiligheid nog een niveau dieper in te bouwen, wordt het moeilijker om toegang tot wachtwoorden en veiligheidscertiﬁcaten te krijgen. Zo neemt de kwetsbaarheid voor menselijke fouten af.” ●

Uiteindelijk zijn het vaak menselijke fouten, bijvoorbeeld slordig omgaan met inloggegevens, waardoor het in de praktijk fout gaat. “Technologieproducten kunnen menselijke fouten niet voorkomen”, zegt Wagenaar, “maar wel verminderen. Het is daarom bijvoorbeeld belangrijk dat leveranciers altijd met dubbele authenticatie werken; niet één wachtwoord, maar twee wachtwoorden op twee verschillende apparaten die moeten samenkomen om een systeem te kunnen binnenkomen.”

Vincent Wagenaar, general manager van industriële automatiseerder HMS Networks Benelux: “Als je veiligheid serieus neemt, kan het honderd procent veilig.” (Foto: HMS)

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_16_Cybersecurity.indd 17

01-06-21 10:43

MILIEU | Pieter van den Brand

CCS Porthos

CONCRETE PLANNEN VOOR AFVANG EN OPSLAG CO2 Het Rotterdamse Carbon Capture & Storage-project Porthos wil jaarlijks 2,5 miljoen ton CO₂ uit de industrie in het havengebied afvangen en opslaan. Voor het afvangen bestaan diverse technieken. Welke het meest geschikt is, hangt af van het CO2-gehalte van de processtromen en rookgassen. 18

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_18_CCS.indd 18

01-06-21 10:44

Shell wint op zijn rafﬁnaderij in Pernis jaarlijks een miljoen ton vrijwel zuivere CO2 uit het productieproces. (Foto: Shell)

Cryocap Air Liquide heeft de Cryocap-technologie ontwikkeld voor gasmengsels met hogere druk (20-30 bar) en hoge CO₂-concentraties (50-60%). De gangbare techniek om waterstof te produceren is stoommethaan-reforming (SMR), waarin aardgas met stoom gekraakt wordt, gevolgd door de water-gasshift-reactie (WGS), waarin het geproduceerde CO (en H₂O) reageert naar een mengsel van CO₂ en H. Dit mengsel wordt vervolgens met Pressure Swing Adsorption (PSA) gezuiverd, waarbij de waterstof wordt afgescheiden en het resterende afgas naar de Cryocap-installatie gaat. In dit proces wordt de CO₂ deels gecondenseerd in een ‘cold box’, waarin warmtewisselaars op cryogeen niveau (-190 °C) warmte en koude uitwisselen, om de CO₂ vervolgens in een destillatiekolom op deze extreem lage temperatuur af te kunnen scheiden. Een membraan splitst de CO₂ daarna in een CO₂-rijke stroom (> 99,5%) en een CO₂-arm gas.

CCS-project kan volmaken. Zeker is dat ze grote hoeveelheden zuivere CO₂ kunnen leveren uit hun productieprocessen. Uit de vergasser van de rafﬁnaderij van Shell in Pernis komt jaarlijks al 1 miljoen ton, maar daarvan levert het bedrijf via de OCAP-leiding circa de helft aan de glastuinbouw. Waarschijnlijk zijn de CO₂-volumes in de processtromen van deze bedrijven niet voldoende, ook niet als Shell minder naar de glastuinbouw gaat leveren en een deel naar Porthos om gaat leiden. Opgeteld ligt het volume aan gasstromen met hoge concentraties CO₂ (50-100%) naar schatting rond de 2 miljoen ton. “Om meer CO₂ te winnen, zullen deelnemende bedrijven uiteindelijk ook gasstromen met lagere concentraties CO₂ moeten gaan afvangen”, zegt Croezen. Hij doelt daarmee op de rookgassen van gasturbines, fornuizen en ketels, waarbij relatief kleine volumes CO₂ van 3-12% CO₂ vrijkomen. Bij de rafﬁnaderijen staan verder twee katalytische kraakinstallaties (FCCeenheden), waarvan de rookgassen rond de 20% CO₂ bevatten.

die dit jaar wordt doorlopen. “We hebben uiteenlopende opties op een rij gezet”, zegt Croezen. “Om voldoende CO₂ af te vangen, zijn al deze technieken nodig.”

TECHNIEKEN In het oog springt het in eigen keuken ontwikkelde Cryocap-proces van Air Liquide (zie kader Cryocap). In zijn waterstoffabriek in het Franse Port Jerôme maakt het bedrijf sinds 2015 jaarlijks 100 kiloton CO₂. In mei 2020 diende Air Liquide een vergunningsaanvraag in om eenzelfde installatie te bouwen bij zijn waterstoffabriek in de Botlek, waar het jaarlijks zo’n 500 kiloton zou kunnen winnen. Ook Vacuum Pressure Swing Adsorption (VPSA; zie kader) is een geschikte techniek om CO₂ uit procesgassen af te vangen. Air Products heeft een VPSA-installatie gebouwd in zijn waterstoffabriek in Port Arthur, Texas in de Verenigde Staten. De gewonnen CO₂ heeft een zuiverheid van meer dan 97%. Het bedrijf wil nog niet zeggen of het eenzelfde installatie in Rozenburg gaat bouwen.

SYNGAS

Jaarlijks 2,5 miljoen ton CO₂ afvangen en opslaan in een leeg gasveld in de Noordzee, dat is het doel van de eerste fase van het Carbon Capture and Storage (CCS) project met de naam Porthos (kort voor Port of Rotterdam CO₂ Transport Hub and Offshore Storage). Die 2,5 miljoen ton is 10% van de totale hoeveelheid CO₂ die het industriecluster in Pernis, Botlek en Europoort jaarlijks produceert.

VOLDOENDE VOLUME? De eerste vier bedrijven die aan CCS Porthos willen meewerken, zijn Shell en ExxonMobil met hun rafﬁnaderijen, en Air Liquide en Air Products met hun waterstoffabrieken. De vraag is of dit kwartet die hele 2,5 miljoen ton in de eerste fase van het

Het afvangen van de CO₂ gaat bij Shell nu via het Rectisol-proces. Rectisol is de handelsnaam voor een traditioneel proces om zure gassen te verwijderen om hoogzuiver synthesegas te verkrijgen, vooral voor katalytische processen. Shell maakt eerst syngas uit het zware olieresidu uit de hydrocracker met zuurstof, en van daaruit waterstof, dat weer gebruikt wordt om diesel te behandelen. Vervolgens wordt in het Rectisol-proces de CO₂ in het syngas met koude methanol geabsorbeerd en door drukverlaging van het methanol/CO₂mengsel afgescheiden Het resultaat is een vrijwel zuivere (>97%) stroom CO₂.

AFVANGTECHNOLOGIE Voor het afvangen van CO₂ bestaan ook andere processen. Process engineering-experts Harry Croezen en Cornelis Offereins van advies- en ingenieursbureau RoyalHaskoningDHV hebben alle potentieel inzetbare afvangtechnologieën in kaart gebracht voor het technische gedeelte van de milieueffectrapportage (MER) van CCS-Porthos, een verplicht onderdeel van de vergunningsaanvraag

Vacuum Pressure Swing Adsorption Voor procesgassen met een hogere druk (30-40 bar) en een relatief lager CO₂-gehalte (10-20%) is Vacuum Pressure Swing Adsorption (VPSA) geschikt om CO₂ af te scheiden. De VPSA-techniek is gebaseerd op de PSAstap in het waterstofproductieproces. VPSA gebruikt in dit geval moleculaire zeven. Bij een hoge druk adsorbeert de CO₂ op de zeef en de resterende moleculen gaan door. Door de druk met een vacuümpomp te verlagen, komt de CO₂ vrij en wordt het zeefoppervlak geregenereerd. De eerste commerciële VPSAinstallatie is gerealiseerd in de waterstoffabriek van Air Products in Port Arthur, TX in de VS. De afgevangen CO₂ heeft een zuiverheid van >97%.

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_18_CCS.indd 19

01-06-21 10:44

MILIEU

Vacuum Pressure Swing Adsorption (VPSA)-installatie van Air Products in Port Arthur, Texas om CO2 af te vangen bij de waterstofproductie. (Foto: Air Products)

ROOKGASSEN In theorie zou de Cryocap-techniek van Air Liquide ook kunnen worden ingezet voor het afvangen van CO₂ uit rookgassen, maar volgens Offereins is dit een brug te ver: “Zo’n proces is eerder geschikt voor hooggeconcentreerde CO₂-stromen. Voor rookgassen is zo’n techniek zeker niet kosteneffectief. Om laaggeconcentreerde CO₂ stromen af te scheiden, zul je waarschijnlijk de grootste match vinden met chemische absorptie met solvents en niet met Cryocap-achtige technieken.” Chemische

absorptie wordt volop toegepast voor het winnen van CO₂ bij kolencentrales en stookketels en het verwijderen van CO₂ tijdens het ammoniakproductieproces. Dat gebeurt met een vloeibare

oplossing, die het CO₂-mengsel in een waskolom absorbeert. Veelgebruikte solvents zijn amines (met name monoethanolamine). Vervolgens wordt het solvent in de desorptiestap verhit, om

2,5 miljoen ton CO2 is 10% van het totaal dat het industriecluster in Pernis, Botlek en Europoort jaarlijks produceert

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_18_CCS.indd 20

01-06-21 10:44

Voor het afvangen van CO2 uit de productieprocessen van de Rotterdamse industrie is volop afvangtechnologie beschikbaar. (Foto: Havenbedrijf-Rotterdam/Eric-Bakker)

de chemische verbinding tussen afgevangen CO₂ en absorptiemiddel weer te verbreken. Zo ontstaat een relatief zuivere stroom CO₂. Het absorptiemiddel wordt tegelijkertijd geregenereerd voor hergebruik in het proces.

wekkende bedrag van € 2,1 miljard aan subsidie aangevraagd uit de SDE++-regeling (Stimulering Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie). Omdat CCS onder de minder dure opties valt, is de toekenning in de loop van 2021 waarschijnlijk. De EU draagt € 102 miljoen bij.

ENERGIEVERBRUIK Het nadeel van absorptietechnieken is dat ze relatief veel thermische energie vragen voor de regeneratie van het circulerende absorbens en relatief veel elektriciteit nodig hebben voor de compressie van het CO₂ naar de gewenste Porthos-druk van 35 bar. “Dat klopt”, zegt Offereins, “maar op dit moment is er geen goed alternatief. Daarom wordt er druk gekeken naar energie-optimalisatie, onder meer door de inzet van warmtepompen.” Een andere optie, vult Croezen aan, is restwarmte in te zetten, zoals bij afvalverbrandingsinstallaties gebeurt. “Zo optimaliseer je de energiehuishouding.” De absorptie met koude methanol in het Rectisol-proces dat Shell in Pernis toepast, kost overigens relatief weinig energie, wil Croezen nog opmerken.

FINANCIERING

Waarom CCS? • Nodig om klimaatdoelen te halen • Relatief goedkoop • EU betaalt mee • Telt niet mee voor emissierechten Nadelen/onzekerheden • Niet circulair • Tarief transport & opslag CO₂ nog onbekend

Intussen wordt gewerkt aan het rondkrijgen van de ﬁnanciering voor het project. Carbon Capture & Storage (CCS) is niet meer weg te denken in de strijd tegen de klimaatverandering. De milieubeweging heeft nog twijfels, maar voor het internationale klimaatpanel IPPC, de EU en de Nederlandse overheid is duidelijk dat de industrie niet genoeg alternatieven heeft. De grootschalige inzet van groene waterstof is nog ver weg en heel duur. Per ton vermeden CO₂-uitstoot is CSS een relatief goedkope oplossing. Relatief, want de initiatiefnemers van CCS Porthos – EBN, Gasunie en Havenbedrijf Rotterdam – hebben het indruk-

‘Om voldoende CO2 af te vangen, zijn al deze technieken nodig’ BUSINESSCASE BOUWEN Of er definitief groen licht komt, hangt van tal van factoren af. De finale investeringsbeslissing, die begin 2022 is gepland, is afhankelijk van de precieze subsidietoekenning, de CO₂-heffing in Nederland en de prijs per ton CO₂ in het Europese emissiehandelssysteem ETS. CO₂-producerende bedrijven hebben namelijk geen emissierechten nodig, als de CO₂ permanent in de bodem wordt opgeslagen. Dat is wel het geval, als de afgevangen CO₂ een bestemming krijgt in tuinkassen of als grondstof in de chemie. Die laatste toepassingen zijn circulairder en dus mooier, maar op dit moment niet rendabel. Maar de eenmaal aangelegde infrastructuur is nooit weggegooid geld, dus wie weet kan het daar nog van komen, mocht de Europese regelgeving veranderen. Een andere onzekerheid is nog het tarief dat voor transport en opslag gaat gelden voor de aanbieders van CO₂. De deelnemende CO₂-leveranciers moeten dus nog druk aan het sleutelen met hun businesscase. In het ideale geval zou het CCS-systeem dan in 2024 in bedrijf kunnen zijn. ●

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_18_CCS.indd 21

01-06-21 10:44

ENERGIETRANSITIE | Vincent Hentzepeter

INDUSTRIEEL ZOUTBAD BUFFERT Bij VDL Weweler in Apeldoorn wordt een thermisch zoutbad automatisch op- of afgeschakeld om stroom aan het elektriciteitsnetwerk te leveren of te onttrekken bij overschotten of tekorten aan wind- en zonne-energie. Met het oog op de energietransitie blijken meer processen in aanmerking te komen voor vraagsturing in energiebehoefte, bijvoorbeeld industriële vriezers. Nu het aandeel wind- en zonne-energie groeit, neemt de invloed van weersomstandigheden op het energieaanbod toe. Dit kan leiden tot pieken tijdens zonnige of winderige dagen, of dalen als het regenachtig of windstil is. Recent onderzoek toont aan dat ﬂexibel inzetbaar industrieel vermogen een belangrijke rol kan spelen in het afstem-

men van vraag en aanbod in de Nederlandse energievoorziening. Dit soort buffercapaciteit wordt steeds belangrijker door uitfasering van traditioneel regelbare bronnen als kolencentrales. Bij VDL Weweler in Apeldoorn is dit bufferen voor het eerst in de praktijk gebracht door het zoutbad voor de behandeling van metalen onderdelen voor

vracht- en bedrijfswagens en trailers te koppelen aan de markt voor noodvermogen van de landelijk netbeheerder.

EERSTE APPLICATIE Industriële zoutbaden gebruiken zeer veel energie. Ze bevatten zouten die in ovens zijn gesmolten, zoals natriumchloride of natriumcarbonaat, waarin de metaalstukken kort worden gedompeld als oppervlaktebehandeling. Scholt Energy paste bij VDL vraagsturing op industriële schaal toe om volledig geautomatiseerd binnen de toleranties van het proces de energievraag van zo’n 1.000 huishoudens in het zoutbad op te slaan, of af te romen. Hiertoe is het zoutbad via software ge-

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_22_Zoutbad.indd 22

01-06-21 10:44

‘Ieder proces in sectoren waar met warmte gewerkt wordt en dat “regelbaar” is, kan in principe bijdragen aan de balancering van de elektriciteitsmarkt’ Duurzaam opgewekte energie. (Foto: Adobe Stock)

PIEKEN IN ELEKTRICITEITSNET koppeld aan het noodvermogen van de landelijk netbeheerder. Dreigen vraag en aanbod op het elektriciteitsnetwerk uit balans te raken, dan volgt een stuursignaal. Scholt zorgt ervoor dat het zoutbad vervolgens geautomatiseerd meer of minder stroom gaat gebruiken. Dus meer elektriciteit bij een overaanbod en minder bij een tekort aan elektriciteit. Via de systemen van Scholt Energy wordt ook de beschikbare capaciteit bewaakt en uiteindelijk de vergoedingen verrekend. Tom Kooken, woordvoerder bij Scholt Energy, bevestigt dat dit de eerste applicatie is waarbij een zoutbad wordt gebruikt om het elektrisch vermogen in het Nederlandse netwerk te bufferen. Hij verwacht dat het niet bij dit ene voorbeeld zal blijven. “Wij

zijn ervan overtuigd dat er meer van dit soort toepassingen komen, omdat dit soort industriële processen een belangrijke rol kunnen spelen in de balancering van de elektriciteitsmarkt én er nu een business case is.”

is aan het verbruik van zo’n 1.000 huishoudens, maar dat het totale gebruik van het bad nog groter is. Die buffercapaciteit is ook bepaald op basis van veiligheid en procescontinuïteit, zodat de productie gewoon kan doorgaan en de temperatuur binnen veilige marges blijft.”

BUFFERCAPACITEIT Het zoutbad heeft een enorme warmtecapaciteit, omdat het op zo’n 600 °C wordt gehouden om te zorgen dat de zouten gesmolten blijven. Ook als de stroom even wordt uitgeschakeld, blijft het nog lang op de vereiste temperatuur. Dat creëert ruimte om tijdelijk fors minder of juist meer elektriciteit te gaan gebruiken. “Belangrijk daarbij is dat de buffercapaciteit waarmee we kunnen sturen gelijk

OOK KOEL- EN VRIESHUIZEN Kooken kan zich diverse industriële processen voorstellen die zich lenen om extra stroom aan het elektriciteitsnetwerk te onttrekken of te leveren bij een piekvraag. “Onderzoek toont aan dat er in Nederland zo’n 3,5 GW aan capaciteit beschikbaar is in industriële processen. Koel- en vrieshuizen zijn een goed voorbeeld. We zijn momenteel bij

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_22_Zoutbad.indd 23

01-06-21 10:45

LUCHTGEDREVEN MEMBRAANPOMPEN

VERDERAIR

De grootste voorraad van Europa

BEZOEK ONZE WEBSITE

VERDER is fabrikant van VERDERAIR® pompen VERDER B.V. Tel.: +31 (0)50-549 59 00

sales@verder.nl

www.verder.nl

Adv_PompNL Air_Decision_210x140mm.indd 2

30-03-2021 13:36

MAKES YOUR BUSINESS FLOW

INTEGRITY BORSTELLOZE MD CIRCULATIE POMPEN Oplossingen

UNIEK ONTWERP PERFECT VOOR OEM-TOEPASSINGEN

OP MAAT • Sap dispensers • Melkdispensers • Koffiebrouwers

HETHON werkt aan verduurzaming in de wereld door de energiezuinige Integrity serie in de markt te zetten: de zeer aanpasbare circulatiepompen van de GRI-serie passen goed binnen de voedingsmiddelen- en drankenmarkt met zijn NSF- en UL-certificeringen. Er is ook een onderwaterversie van de Integrity Series-pompen beschikbaar voor toepassingen waarbij de pomp in de te pompen oplossing moet worden geplaatst.

• Espressomachines • IJsmakers • Commerciële ijsmachines • Reinigingssystemen • IJsmachines • Glazen sluitringen

De pomp geeft de oplossing voor het verpompen van de vloeistof in een koellus om het drankproduct koel te houden.

• Voedsel verwarmers

A Vlijtstraat 47, 7005 BN Doetinchem - The Netherlands E info@hethon.nl T +31 (0) 74 25 00 555

www.hethon.nl

21FLU003_ADVERTENTIES.indd 24

27-05-21 08:19

ENERGIETRANSITIE

een van onze klanten in de koelindustrie een soortgelijke oplossing aan het realiseren. Op momenten van overaanbod wordt de installatie extra gekoeld, op momenten van een stroomtekort op het net wordt de installatie afgeroomd. Stel dat een koelinstallatie een standaardtemperatuur van -20 °C heeft, maar waarden van -15 °C en -30 °C zijn ook acceptabel voor het proces en de voedselveiligheid, dan kun je de vraag van de installatie ‘sturen’ zolang je tussen de -15 en -30 °C blijft. Verder kan ieder ander proces in sectoren waar met warmte gewerkt wordt en dat ‘regelbaar’ is, in principe bijdragen aan de balanceringsmarkten. Ook e-boilers zijn daarvan een voorbeeld. Denk daarnaast ook aan de voedingsindustrie, grote papierfabrieken en de metaal/-staal-/aluminiumfabrieken, waar ook veel processen plaatsvinden die tijdelijk meer of minder energie kunnen verbruiken. Een oplossing zoals bij VDL kan op veel andere plaatsen toegepast worden.”

‘De vergoedingen zijn hoger dan de investering, dus zo wordt een extra verdienmodel gecreëerd’

PROCESCONTINUÏTEIT Belangrijk is dat de bedrijfsprocessen geen hinder ondervinden van hun bufferfunctie. “Industriële processen worden vaak gekenmerkt door continuïteit. Dat geldt ook voor het zoutbad, dat altijd binnen bepaalde temperatuurmarges moet blijven. Daarom wordt enkel gestuurd met de capaciteit die past binnen deze marges. Op die

‘Er is in Nederland zo’n 3,5 GW aan capaciteit beschikbaar in industriële processen’ manier komt de procescontinuïteit niet in gevaar.” Niets let de industrie dus om te participeren en zo de energietransitie te faciliteren. “Door vraagsturing toe te passen, ontstaat er meer ruimte om weersafhankelijke energiebronnen, zoals zon en wind, in te passen op het energienet. Zo kan de duurzaamheid, maar ook de leveringszekerheid en betaalbaarheid verbeterd worden.

GELD VERDIENEN Financieel gezien blijkt energiebuffering door goede regelingen aantrekkelijk voor VDL. “Er wordt daadwerkelijk geld verdiend met deze vraagsturing. De opbrengsten die VDL en Scholt Energy ontvangen vanuit de landelijk netbeheerder – voor het beschikbaar stellen van capaciteit – zijn door de beschikbaar gestelde vergoedingen dus hoger dan de investering.” Zo wordt zonder signiﬁcante investeringen een extra verdienmodel gecreëerd. “Dat zijn geen schokkende bedragen, maar wel heel mooi natuurlijk dat er een goede business case is én dat er tegelijkertijd bijgedragen wordt aan de duurzame energietransitie.” ●

Dit thermische zoutbad bij VDL Weweler in Apeldoorn wordt automatisch op- of afgeschakeld om stroom op te slaan en weer af te staan aan het elektriciteitsnetwerk bij overschotten of tekorten aan wind- en zonneenergie. (Foto: VDL)

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_22_Zoutbad.indd 25

01-06-21 10:45

INTERNATIONAAL | Redactie Proces Media

FLUIDS PROCESSING WORLD ASHFORD, VK

Miljoenen voor CO2-reductie steden Er komt een Europees investeringsfonds ter waarde van € 200 miljoen om de uitstoot van kooldioxide substantieel te verlagen. Zo wordt in de periode tot 2050 geld vrijgemaakt om duurzame technologie te ontwikkelen om CO₂-emissies terug te dringen, variërend van injecties van broeikasgassen tot monitoring van het energiegebruik in gebouwen. Kunstmatige intelligentie zal hierin een rol gaan spelen, denkt Michael Jansen, bestuursvoorzitter van Cityzenith, ontwikkelaar van het Digital Twin 3D modelleringsplatform SmartWorldOS. Met dit platform kan gevisualiseerd en gecoördineerd worden wat er nodig is in steden in de strijd tegen klimaatopwarming. Schone steden zijn de sleutel tot beteugeling van emissies, aangezien steden meer dan 70% van alle broeikasgassen produceren. ●

LUDWIGSHAFEN, DUITSLAND

Wereldprimeur: elektrische stoomkraker BASF, Sabic en Linde hebben de krachten gebundeld om op de BASF-locatie in Ludwigshafen de eerste elektrische stoomkraker ter wereld te bouwen. Hiermee willen de partijen laten zien dat het mogelijk is om industriële innovatie duurzaam vorm te geven. Het gaat hier om een demonstratieproject, maar de participanten verwachten dat een dergelijke kraker op grotere schaal tot zo’n 90% minder kooldioxide zal uitstoten dan een conventionele installatie. De benodigde fondsen voor de realisatie worden nu geworven. ●

NÄFELS, ZWITSERLAND

Applicatiecentrum dunnelaagsﬁlms Petrochemiereus Sabic en KraussMaffei HighPerformance hebben een innovatiecentrum geopend binnen een bestaand applicatiecentrum voor dunwandige verpakkingen in het Zwitserse Näfels. De samenwerking en investering in het nieuwe centrum moeten innovaties op het gebied van materialen en de verwerking van dunnelaagsverpakkingen versnellen. Zowel gebruikers uit de industrie als leveranciers van OEM-producten kunnen in het applicatiecentrum proefdraaien om sneller verpakkingsoplossingen te ontwikkelen die goed presteren en efﬁciënt zijn te produceren. ●

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_26_Internationaal.indd 26

02-06-21 23:12

WALDKRAIBURG, DUITSLAND

Milieu- en klimaatprijs voor pompleverancier Pompenfabrikant Netzsch heeft uit handen van de Beierse milieuminister een certiﬁcaat ontvangen voor zijn deelname aan een klimaat- en milieubeschermingstraject. Het familiebedrijf heeft tal van maatregelen genomen om zijn milieu-impact te verlagen. Ten eerste is de gasgestookte verwarming vervangen door circulatiepompen en is alle neonverlichting nu led geworden Daarnaast is bijna een hectare aan land op het industrieterrein veranderd in een bloemenweide ter bevordering van de biodiversiteit. Netzsch is al in het bezit van een ISO 14001:2015-certiﬁcaat voor duurzaam ondernemerschap, een voorwaarde om überhaupt voor de Beierse milieuprijs in aanmerking te komen. ●

ESPOO, FINLAND

Monitoring voor duurzamere mijnbouw Specialist in röntgenanalyse Malvern Panalytical komt met een oplossing voor watermonitoring waarmee de mijnbouw minder vervuilend zou worden. De Finse geologische onderzoeksdienst doet momenteel onderzoek met Malvern Panalytical’s Epsilon Xflow om actuele informatie te verkrijgen over de kwaliteit van het proces- en afvalwater tijdens mijnbouwwerkzaamheden. De röntgenfluorescentie-applicatie kan real-time metalen identificeren, en de mijnbouw zo efficiënter maken. Maar er is meer: de pilotinstallatie waarmee gedraaid wordt, kan ook kritische grondstoffen uit de afvalstroom van mijnbouwbedrijven extraheren, wat een milieutechnisch concurrentievoordeel kan bieden. ●

PREROV, TSJECHIË

Biomassagestookte, flexibel inzetbare centrale Het Finse Valmet gaat een boilerinstallatie leveren aan Veolia Energie in het Tsjechische Prerov die op meerdere soorten brandstof kan draaien. De nieuwe heetwatervoorziening vervangt de huidige kolengestookte en maakt het voor de energieproducent mogelijk zijn groene ambities waar te maken. De plant, die € 35-40 miljoen gaat kosten, moet in 2023 in gebruik worden genomen. Het bestaande ketelhuis wordt hergebruikt wat extra milieuvoordelen oplevert. De installatie kan op van alles draaien, waaronder diverse vormen van biomassa, waardoor er flexibel op de energietransitie kan worden ingehaakt. De investering omvat onder meer een 40 MWth BFB Boiler van Valmet op basis van fluïde bed-verbrandingstechnologie. ●

JAKARTA, INDONESIË

PEMBANE, MOZAMBIQUE

Duurzame watervoorziening Oost-Afrika Samen met Enteria en partners heeft pompleverancier Wilo deelgenomen aan een proefproject om de plattelandsbevolking van Mozambique aan een duurzame watervoorziening te helpen. In het gebied met een grillig regenpatroon moeten bewoners dagelijks enorme afstanden lopen om aan water te komen. In het pilotproject wordt zonlicht omgezet in elektriciteit om water op te pompen uit een bron die een jaar geleden is opgeleverd. De bronpomp pompt het grondwater naar een 10 meter hoge watertoren, vanwaar het water vervolgens via 8 waterafgiftepunten over Pembane wordt verdeeld. Met een oplaadbare chipkaart kunnen bewoners nu goedkoop en voorgeﬁlterd schoon water tappen. ●

Bioethanol uit fruit- en palmresten Het Indonesische olie- en gasbedrijf Pertamina en het Duitse Clariant gaan samen kijken naar de haalbaarheid van Clariants Sunliquid technologie, waarmee lokale agrarische reststromen omgezet kunnen worden naar hoogkwalitatieve biobrandstoffen. Hoekstenen van het project zijn het evalueren van de technologie en de bijbehorende, conceptmatige technische studie die sinds 2018 loopt. De geproduceerde brandstof – ethanol uit cellulose – wordt gemaakt van fruitrestanten en palmbladeren, organisch afval dat normaliter verbrand wordt en dan veel luchtvervuiling veroorzaakt. ●

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_26_Internationaal.indd 27

02-06-21 23:12

MARKTNIEUWS

| Erik te Roller | Fotograﬁe: Krohne

DRIE MEGATRENDS VOLGENS 100-JARIGE KROHNE Dit jaar viert Krohne, de Duitse fabrikant van onder meer meetapparatuur, zijn 100e verjaardag, om precies te zijn op 7 juni 2021. Ter gelegenheid van het feest opende het bedrijf een digitale beurs met verschillende trends in de industrie. Op de digitale beurs konden de virtuele bezoekers per industriesector een tentoonstellingsruimte ‘bezoeken’ met videoboodschappen en live presentaties. Ook konden ze er meer

te weten komen over the Spirit of Creativity, het thema dat volgens het bedrijf als een rode draad door zijn honderdjarige geschiedenis loopt.

INTEGRATIE Krohne signaleerde drie trends op het gebied van instrumentatie. De eerste is integratie. Krohne ziet dit bijvoorbeeld in de opkomst van autonome actuatoren, oftewel aandrijvingen, voor de procesindustrie 4.0. Autonome actuatoren zijn een combinatie van een sensor, klep en controller. Met behulp van kunstmatige intelligentie kan de actuator zich aanpassen aan verschillende toe-

De Optimass 6400, op de achtergrond, is veilig met bluetooth toegankelijk.

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_28_100 jaar Krone.indd 28

02-06-21 23:14

passingen en leren om toekomstige condities te voorspellen. Dit maakt de bedrijfsvoering simpeler en voorkomt storingen. Voor de ontwikkeling, productie en verkoop van deze actuatoren heeft Krohne in 2019 een 50/50 joint venture opgericht met afsluiterfabrikant Samson Control. De joint venture heet Focus-On.

BIG DATA Een tweede trend is de combinatie van meten en dataverwerking in de cloud. Daar is de Ecomate service voor de zeevaart een voorbeeld van. Het gaat om een systeem dat het brandstofverbruik en de emissies van een schip continu bijhoudt. De data gaan per satelliet naar datacentra op het land. Op basis hiervan kunnen rederijen beoordelen welke scheepvaartroutes onder welke omstandigheden de beste zijn en emissiegegevens verzamelen en bewerken voor hun jaarverslagen. Verder helpen Coriolis ﬂowmeters nauwkeurig te meten hoeveel brandstof er is gebunkerd en hoeveel nog in de tanks zit.

KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE Een derde trend is het gebruik van kunstmatige intelligentie voor procescontrole. Iedereen die

De Optimass 7400 wordt gebruikt in veeleisende productomgevingen en op meetpunten waar het product wordt overgedragen aan de klant.

wel eens een ﬂesje onder de kraan vult, weet dat, als dit te snel gaat, het water er op een gegeven moment uitspuit. Een drankenfabrikant wil dat uiteraard voorkomen, maar wil zijn ﬂes natuurlijk ook zo snel mogelijk vullen. Krohne is er met ma-

chine learning achter gekomen op welke manier de flessen het snelst en efficiëntst gevuld kunnen worden. Het systeem dat hiervoor ontworpen is, zorgt ervoor dat vulmachines tot wel 300 flessen per minuut kunnen vullen. ●

(advertentie)

Of het nu gaat om de verkoop van nieuwe pompen, het huren van een pomp, leasing, onderhoud en reparatie, of over trainingen en opleidingen; Gorman-Rupp is de industriële pomp specialist bij uitstek. Gorman-Rupp pompen zijn de perfecte pompen voor veeleisende industriële toepassingen. Recycling, beton, papier, levensmiddelen; overal komt u deze oerdegelijke pompen tegen.

GORMAN-RUPP NEDERLAND

GORMAN-RUPP BELGIË

Zandweistraat 19 NL-4181 CG Waardenburg Tel: +31 (0)85 7730080 GREsales@gormanrupp.com

Rue des Métiers B-5020 Suarlée (Namur) Tel: +32 (0)81 779977 infobe@gormanrupp.com

WWW.GRPUMPS.NL

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_28_100 jaar Krone.indd 29

02-06-21 23:14

MARKTNIEUWS

HYGIËNISCHE DRUKSENSOR Zuivelfabriek Al Rawabi in de Verenigde Arabische Emiraten gebruikt in zijn 5 meter hoge melkopslagtanks Vegabar 38 niveaumeters. Deze druksensoren meten de hydrostatische druk die door de melk in de tank wordt uitgeoefend en bepalen op basis daarvan het niveau. De keramische meetcel in de sensor is een uur lang bestand tegen temperaturen tot 135 °C en doorstaat dus probleemloos de sterilisatie- en reinigingscycli. Het ontwerp en de gebruikte materialen zijn conform FDA en EG 1935/2004, en EHEDG en 3-A Sanitary. Dit betekent onder andere dat er geen dode ruimte in de sensor zit, dat de pakkingen beschermd zijn, de behuizing volledig van metaal is en dat de contactoppervlakken zeer glad zijn (ruwheid 0,76 μm). Dankzij Bluetooth kunnen de sensoren op afstand bediend en uitgelezen worden. Operators kunnen verder op het display in één oogopslag zien of de tank leeg of vol is, maar ook of er een storing in het proces zit. Er is ook een versie met een metallische meetcel leverbaar.

Geothermie-installatie Trias Westland. Inzet: door Alewijnse geleverde elektrische installatie voor het project.

AUTOMATISERINGSCONTRACT IN GEOTHERMIE

Vegabar 38 met keramische meetcel. De status is vanuit elke richting zichtbaar dankzij het display. Vega +31 (0)33 450 25 02 www.vega.com

WILO NEEMT ABIONIK OVER Pompenleverancier Wilo heeft het Duitse Abionik overgenomen. De Abionik Groep is gespecialiseerd in de behandeling van afval- en regenwater en hoogwaterbeheersing. Abionik heeft 11 productie- en verkoopvestigingen in Europa en Azië en telt 170 medewerkers. Tot de Abionik Groep behoren onder andere de bedrijven Martin Systems, Likusta Umwelttechnik en

Hoofdkantoor Wilo Groep.

Steinhardt. Met de overname denkt Wilo zijn klanten nog beter te kunnen bedienen. De Wilo Groep telt 8.000 medewerkers en onderscheidt zich door zijn focus op slimme (digitale) oplossingen voor waterverplaatsing. Wilo Nederland +31 (0)88 945 6000 https://wilo.com/nl/nl/

Systeemintegrator Alewijnse en VB Geo Projects hebben een contract gesloten voor de uitbreiding van een warmteoverdrachtsinstallatie voor Trias Westland. Het gaat om de automatisering en elektrische installatie van een bovengrondse geothermische installatie met warmtedistributienetwerk die aardwarmte gaat leveren aan 30 extra glastuinders. Het totaal aantal deelnemers groeit daarmee naar 50. Uniek is dat ook 345 woningen in Naaldwijk worden meegenomen in het project. De besparing op CO₂-uitstoot is aanzienlijk. Het meegekomen gas uit het warme aardwater wordt omgezet in elektriciteit, waardoor er maximaal gebruik wordt gemaakt van alle gewonnen grondstoffen. Alewijnse levert de automatisering en elektrische

installatie van alle besturingssystemen: van de winning van aardwarmte uit de 2300 meter diepe productieput, de besturing van de warmtewisselaars, ontgassingsinstallatie, productie en injectieﬁlters, transport- en injectiepompen, energiedistributie naar de eindgebruikers tot het retourtransport van het water naar de injectieput. Het besturingssysteem is gebaseerd op een PLC-/SCADA-oplossing met componenten uit de Siemens 1500 serie. Via overzichtelijke dashboards geeft de installatie real-time informatie over temperaturen, drukken, niveaus en debieten. Alewijnse +31 (0)24 371 6100 www.alewijnse.com

FLOWMETER VOOR HOGE TEMPERATUREN Voor toepassingen met hoge temperaturen tot +430 °C biedt Krohne de Vortex Optiswirl 5080. De flowmeter is geschikt voor het meten van thermoolie of andere warmteoverdracht-vloeistoffen, maar ook voor hoge temperatuur proces- en hulpgassen, zoals verzadigde en oververhitte stoom boven +240 °C. De flowmeter is verkrijgbaar met flensaansluiting (DN15-300) of in sandwich-uitvoering (DN15 – 200) en is intrinsiek- en explosieveilig voor toepassing in gevaarlijke omgevingen (Ex ia, Ex d goedkeuringen). Het 2-draads apparaat biedt een stroomuitgang (4-20 mA) en pulsuitgang, die configureerbaar is voor onbewerkte of geschaalde frequentie of totaliserende puls. De flowmeter heeft een groot meetbereik, goede low-flow prestaties een hoge trillingsbestendigheid. Hij meet met een nauwkeurigheid van ± 0,5% voor vloeistoffen en ± 1,0% voor gas en stoom.

Krohne Optiswirl 5080.

Krohne +31 (0)78 630 6201 www.krohne.nl

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_30_markt.indd 30

01-06-21 16:47

AGENDA

IN DE KOMENDE NUMMERS ●

De toekomst van de drinkwatervoorziening ligt in de cloud, daarom moet de procesoperator een ict’er worden.

●

Bouwer van proceslijnen en engineeringspecialist bundelt de krachten onder het motto ‘Samen Starcker’.

●

Hoe ‘s werelds grootste cacaobonenverwerker zijn cacaomassaniveaus in de peiling houdt.

Het volgende nummer van Fluids Processing verschijnt op 28 september 2021. Mis ’m niet! (advertenties)

Voor meer cursussen en evenementen, zie www.ﬂuidsprocessing.nl/events

15-16 juni 2021 Achema Pulse Online Digitale editie van de Achema-beurs. Lezingen en interactieve discussies over de nieuwste trends in de chemische, farma- en foodindustrie. Speciale aandacht voor de thema’s Digital Lab, Modular & Connected Production, en Product & Process Security. Ook duurzaamheid komt aan de orde. Virtuele praktijksessies gaan dieper in op concrete technologische ontwikkelingen.

6-7 oktober 2021 Pumps & Valves Rotterdam Rotterdam 6e editie van de vakbeurs voor de bewerking en verwerking van industriële vloeistoffen en gassen. Gelijktijdig met Solids en M+R.

16-17 juni Food Technology 2021 Den Bosch 2-daags kennisen netwerkevenement over het snijvlak van high-tech en grootschalige voedselproductie. Technologie is de oplossing voor elk probleem van duurzaamheid tot gezondheid. Georganiseerd door Mikrocentrum en Vakblad EVMI.

2-5 november 2021 Aquatech Amsterdam Coronaproof georganiseerde, hybride waterbeurs voor de proces-, drinken afvalwatertechnologiesectoren. Hybride versie met een fysieke beurs in de RAI, en een online preshow, beursprogramma en postshow. De Preshow bestaat uit talkshows (edutainment) en breakout sessies over specialistische onderwerpen, waaronder de bekendmaking van de genomineerden voor de Innovation Award. Het online beursprogramma is voor wie de beurs niet kan bezoeken en om een jongere doelgroep (studenten, beginnende professionals) aan te spreken. De postshow is een soort online borrel, met gesprekken en videoregistraties van de beurs. In januari 2022 volgt nog een terugkomdag, bedoeld om nieuwe contacten te leggen.

23 september 2021 Hygiënische engineering: Gebouw Utrecht 2-daagse cursus van Burggraaf & Partners over de hygiënische eisen aan het gebouw waarin de bereidingsprocessen van food, feed of farma plaats vinden. 30 september 2021 Aquarama Leuven (B) De Aquarama Trade Fair focust dit jaar op ‘Circulair water’. Meer dan 100 exposanten, met 10% nieuwkomers, waaronder Kytos bv, In-Situ, Blue Foot, Nicoll, BIP Elneo/Keller en Thermopol. Bezoekersregistratie start in juli. Toegang en workshops worden coronaproof ingericht.

Kennis delen

6-7 oktober 2021 M+R Rotterdam Rotterdam Nieuwe vakbeurs voor meet- , regel- en analyse instrumentatie en automatisering, naast Solids en Pumps & Valves.

NIVEAU SENSOREN VOOR FLUIDS OP BASIS VAN RADAR, VLOTTER, ULTRASOON, MAGNETOSTRICTIEF, HYDROSTATISCH, CAPACITIEF, TRILVORK

www.fluidsprocessing.nl

+31 (0)78 - 681 39 77 | info@lansnivotherm.nl | www.lansnivotherm.nl

Fluids Processing | nr. 3 | juni 2021

FLU003_31_Agenda.indd 31

03-06-21 09:37

21MAP003_FLUIDS_ADVERTENTIES.indd 32

03-06-21 08:55

JUNI 2021

SMERING Gereconditioneerde smeerolie op abonnement LOGISTIEK Minder stilstand met minder onderdelen op voorraad REINIGEN Tanks veilig reinigen met robotje op rupsbanden MAIN003_33_Cover.indd 33

02-06-21 23:03

21MAP003_FLUIDS_ADVERTENTIES.indd 34

01-06-21 10:54

INHOUD

36 LOGISTIEK MEER UPTIME BIJ MINDER VOORRAAD Door de logistiek van reservedelen te verbeteren gaan de kosten ﬂink omlaag en de beschikbaarheid van het systeem omhoog. Leerpunt: een ERP-systeem voor kofﬁe is niet geschikt voor reservedelen.

39 REINIGEN ROBOT OP RUPSBANDJES VERVANGT MENS IN BESLOTEN RUIMTE De Smart Cleaning Crawler, een robotje op rupsbanden, moet op termijn zelfstandig een tank reinigen. Nu wordt hij nog op afstand bediend. Een grote stap richting veiliger werken: zo hoeven er geen mensen met hogedrukspuiten een tank meer in.

40 SMERING SMEEROLIE VAN VERBRUIKSARTIKEL NAAR SERVICEPRODUCT

Het reinigen van smeerolie verlengt de levensduur ervan, en van lagers en machineonderdelen. SKF Recondoil past dit zelf toe en biedt zijn klanten een abonnement op deze smeerolie-service aan.

42 VOORRAADBEHEER IN DRIE STAPPEN NAAR MEER UPTIME Een compleet overzicht van alle elektronica in een industrieel systeem, inclusief kritische reserveonderdelen, draagt bij aan het beperken van kostbare downtime. Stilstand verminderen in drie stappen.

43 MARKTNIEUWS & KORT NIEUWS

Maintenance Benelux is een uitgave van Proces Media bv Verschijnt 6 x per jaar.

Met medewerking van: Jürgen Donders, Leendert van der Ent, Erik te Roller

Redactieadres Proces Media Marktplein 2 1421 AC Uithoorn redactie@maintenancebenelux.nl

Druk Veldhuis Media, Raalte

Hoofdredactie Vincent Hentzepeter +31 (0)546 65 8833 +31 (0)6 2059 2436 vincent@procesmedia.nl Eindredactie Mischa Hoyinck mischa@procesmedia.nl Vormgeving GiesbersRetail, Duiven

Sales Erik ten Haaf +31 (0)297 22 3462 +31 (0)6 1003 1781 erik@procesmedia.nl Debbie van den Dool en Marion van Sinderen +31 (0)316 22 7155 sales@procesmedia.nl

Abonnementen abo@procesmedia.nl +31 (0)297 22 3462 Abonnementsprijs 2021 © Proces Media bv Voor de Benelux: € 120 (excl. 9% btw). Overig buitenland: op aanvraag. Losse nummers: op aanvraag. Er geldt een opzegtermijn van een maand voor het einde van de lopende abonnementsperiode. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. Uitsluitend schriftelijke opzeggingen worden geaccepteerd. Uitgever: ProcesMedia bv, 1421 AC Uithoorn © 2021, ProcesMedia bv Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of door fotokopieën, opname of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur en/of de uitgever. ISSN: 2352-0027

Maintenance Benelux | nr. 3 | juni 2021

MAIN003_35_Inhoud.indd 35

02-06-21 23:04

LOGISTIEK | Jürgen Donders

MEER UPTIME BIJ MINDER VOORRAAD

Effectief voorraadbeheer: meer beschikbaarheid met minder onderdelen op voorraad. (Foto: Adobe Stock)

Maintenance Benelux | nr. 3 | juni 2021

MAIN003_36_Goridian.indd 36

01-06-21 10:50

De beschikbaarheid van reserveonderdelen heeft effect op de uptime en TCO van productielijnen, maar minder dan verwacht. Door de logistiek van reservedelen te verbeteren gaan de kosten flink omlaag en de beschikbaarheid van het systeem omhoog. Leerpunt: een ERP-systeem voor koffie is niet geschikt voor reservedelen. In mijn jarenlange ervaring in kapitaalintensieve onderhoudsomgevingen leerde en merkte ik dat het al of niet ter beschikking hebben van de juiste reservedelen de beschikbaarheid en Total Cost of Ownership (TCO) van technische systemen beïnvloedt. Maar ondanks regelmatige tekorten in het magazijn kwam het niet heel vaak voor dat systemen ‘down’ waren door een tekort aan reservedelen. Techneuten zijn immers vindingrijk en vinden altijd wel een alternatieve (tijdelijke) oplossing om de machine te laten doordraaien. Maar het op voorraad houden van reservedelen brengt wel kosten met zich mee. Door de logistiek daarvan te verbeteren is een beperkte verbetering van beschikbaarheid en een flinke besparing van TCO mogelijk.

BESCHIKBAARHEID In mijn ervaring beseffen maar weinig onderhoudsmanagers dat voorraadmanagement voor reservedelen enorm afwijkt van de algemeen bekende en beschikbare voorraadmanagementmethoden en -technieken. Het gevolg hiervan is dat veel onderhoudsorganisaties ondanks hoge voorraden reservedelen toch veel problemen heb-

‘Weinig onderhoudsmanagers beseffen dat voorraadmanagement voor reservedelen enorm afwijkt van de algemeen bekende methoden en technieken’ ben met de tijdige beschikbaarheid van de juiste reservedelen en (mede daardoor) relatief hoge TCO. De directe relatie tussen de tijdige beschikbaarheid van reservedelen en systeembeschikbaarheid wordt duidelijk aan de hand van enkele eenvoudige getallenvoorbeelden.

Maintenance Benelux | nr. 3 | juni 2021

MAIN003_36_Goridian.indd 37

01-06-21 10:50

LOGISTIEK Een technisch systeem is ‘Up’ (hij doet het, groen in de afbeelding) of ‘Down’ (hij doet het niet, rood in de afbeelding). In de tijd dat een systeem down is wordt er onderhoud uitgevoerd of wacht het systeem daarop. Die wachttijd wordt veroorzaakt door het niet direct beschikbaar hebben van een van de 4 M’s: Mensen, Middelen, Methoden of Materialen. In de normale situatie (bovenste balk) bestaat de ‘Down’-tijd (28% per jaar) voor de helft uit wachten op materialen (14%) en voor de andere helft uit het daadwerkelijke onderhoud (14%). Stel je nu eens voor dat we de wachttijd met 50% kunnen reduceren door een betere beschikbaarheid van reservedelen (onderste balk). Dan stijgt de uptime van het technisch systeem met 5% van 72% naar 77%. Uiteraard beseffen we bij Gordian dat de dagelijkse realiteit weerbarstiger is dan dit simpele voorbeeld. Redundantie, tijdelijk functieverlies en -herstel, praktische noodoplossingen en crashacties van de leverancier zorgen ervoor dat de pijn niet, of minder, gevoeld wordt. Maar het kost wel geld en energie. Feit blijft: beter voorraadmanagement leidt tot minder verspilling.

ANDER VOORRAADMANAGEMENT Het managen van voorraden ten behoeve van service en onderhoud wijkt wezenlijk af van de meest bekende en gehanteerde methoden omdat: • de vraag naar reservedelen laag en mede daardoor onvoorspelbaar is, • reservedelen soms kritisch en/of repareerbaar zijn, • leveren reparatietijden lang en onbetrouwbaar zijn, en • de prijs van reservedelen enorm hoog kan zijn.

Beter voorraadmanagement leidt tot meer uptime en minder verspilling van geld en energie. (Beeld: Gordian)

is vrijwel geen sprake en levertijden zijn stabiel. Voorraad voor kofﬁe is een trade-off tussen kosten van voorraadhouden en bestelkosten, gegeven een bepaalde vraag. Dat gaat voor reservedelen niet op. Die voorraadbeslissing is gebaseerd op hele andere zaken; er zijn veel meer onzekerheden. Maar ook onderhoudsmanagementsystemen houden geen rekening met deze karakteristieken. Daarin wordt dit opgelost door handmatige minimum- en maximumniveau’s in te voeren.

MAATREGELEN Bedrijven kunnen allerlei maatregelen nemen om een betere balans tussen de beschikbaarheid van reservedelen en de benodigde voorraad te vinden. Heel in het kort komt het hierop neer: • Onderscheid maken in reservedelen voor planbaar (preventief) onderhoud en niet planbaar

VERGELIJKING VOORRAADBEHEER VAN KOFFIE EN AUTO-ONDERDELEN Onderwerp Vraag Gebruik

Kofﬁe Groot en stabiel – goed voorspelbaar Eenmalig, verbruikt, geconsumeerd

Logistieke keten

Eén richting – van plant tot klant

Belang - kriticiteit Voorraad Levertijden

Klein – er zijn meerdere merken beschikbaar In de winkel Kort en stabiel

Prijs

Laag

Vergelijk maar eens de vraag naar pakken kofﬁe in de supermarkt met de vraag naar een willekeurig onderdeel (benzinepomp, startmotor, dynamo, etc.) in een autogarage. De (standaard) voorraadmanagementtechnieken en -systemen die tijdens opleidingen worden gedoceerd en in ERP en voorraadmanagementsystemen beschikbaar zijn, zijn gericht op artikelen zoals kofﬁe. De vraag naar Fast Moving Consumer Goods is voorspelbaar op basis van de vraag in het verleden, van retouren

Auto-onderdeel Klein en onverwacht – lastig voorspelbaar Meermalig gebruik – gereviseerde onderdelen beschikbaar, reparatie mogelijk Grotendeels gesloten keten tussen gebruik en revisie/reparatie en soms verschrotingen Groot – Afhankelijk van merk en type past maar 1 speciﬁek onderdeel Speciﬁeke onderdelen niet op voorraad Kunnen lang en onbetrouwbaar zijn afhankelijk van het benodigde onderdeel Hoog

(correctief) onderhoud. In het generieke voorraadbeheer vergelijkbaar met het onderscheid tussen afhankelijke en onafhankelijke vraag. • Reservedelen voor niet planbaar onderhoud segmenteren: relatief goedkope, snellopende verbruiksartikelen vragen om andere instellingen en technieken dan relatief dure, langzaam lopende en repareerbare artikelen. • Toepassen van beter passende statistische modellen en vraagvoorspellingstechnieken.

• Rekening houden met onbetrouwbare leveren reparatietijden, die in service en onderhoud veel voorkomen. Voor een uitgebreidere bespreking van deze strategieën zijn diverse publicaties te vinden op de website van Gordian (http://bit.ly/GLE-publicaties).

BESPARINGEN Op basis van transactionele data uit ERP- of onderhoudsmanagementsystemen kan de beschikbaarheid van reservedelen verbeterd worden, tegen (veel) lagere voorraden én tegen lagere logistieke kosten. Deze besparingen betreffen niet de ‘theoretische’ kosten, maar daadwerkelijke ‘cash-out’-besparingen.

CONTINU VERBETEREN Voorraadmanagement staat natuurlijk niet op zichzelf. Voordat er überhaupt wordt gedacht aan interventies is het noodzakelijk om bewustzijn te creëren over het verbeterpotentieel. Daarom moet altijd gestart worden met een scan en het kwantificeren van het verbeterpotentieel. Is er eenmaal het besef van een geweldige business case, dan is het tijd voor actie. Afhankelijk van het volwassenheidsniveau van het voorraadmanagement zijn projectmatige verbetertrajecten een goede aanpak. Eén daarvan is de implementatie van een (voor service en onderhoud) passend voorraadmanagementsysteem voor reservedelen. Zo’n systeem is gebaseerd op en omvat een volledig gesloten Plan-Do-Check-Act cyclus, waardoor het voorraadmanagement voor reservedelen voortdurend verbeterd wordt. Verbetering begint met het besef dat reservedelen geen koffie zijn. Bij bedrijven die een voorraadmanagementsysteem dat is ontworpen voor koffie, toepassen op reservedelen valt nog een wereld te winnen. Grote kans dat de systeembeschikbaarheid flink omhoog kan tegen lagere voorraden en logistieke kosten. ● Jürgen Donders, ervaringsdeskundige en consultant bij Gordian Logistics Experts. www.gordian.nl info@gordian.nl +31 (0)30 686 6980

Maintenance Benelux | nr. 3 | juni 2021

MAIN003_36_Goridian.indd 38

01-06-21 10:50

Leendert van der Ent

| Fotograﬁe: Adobe Stock | REINIGEN

ROBOT OP RUPSBANDJES VERVANGT MENS IN BESLOTEN RUIMTE Samen met cleaningbedrijven zijn BASF en DOW Chemical bezig autonome tanker cleaning robotica te ontwikkelen. De Smart Cleaning Crawler moet op termijn zelfstandig een tank reinigen. Nu wordt hij nog op afstand bediend. Een grote stap richting veiliger werken: zo hoeven er geen mensen met hogedrukspuiten een tank meer in.

POSITIEBEPALING De weg naar veilige en goedkope autonome tanker cleaning (non-man-entry tank cleaning) gaat via de huidige operator die een Smart Cleaning Crawler bedient, ofwel een slim reinigingsapparaat op rupsbandjes. “Autonomie is nog moeilijk te realiseren, omdat de positiebepaling van de crawler binnen een spekgladde kooi van Faraday een hele opgave is”, zegt directeur Rob Hendrikx van Nobleo Projects in Eindhoven. GPS en kompas werken niet en afstandmeting door het bijhouden van de wielomwenteling wordt onnauwkeurig door wielslip. “Gelukkig hebben we daarvoor een robuust alternatief gevonden, door op basis van sensorfusie software te ontwikkelen voor veilige navigatie. De sensoren daarvoor komen van Accerion in Venlo. Daarmee hebben we een belangrijke stap in de goede richting gezet.”

‘De ambitie van DOW Chemical voor 2025: dat niemand meer een besloten ruimte in hoeft’ GEEN TECHNOLOGISCHE BLOKKADES

Robotreiniging moet een eind maken aan het onveilige ‘mensen in besloten ruimtes’.

“We zijn al een heel eind in de richting van de heilige graal gekomen: echte autonomie”, zegt Global Technology Associate Hans Borgt van DOW Chemical in Terneuzen. “We zijn al in 2009 gestopt met handmatige hogedrukreiniging in opslagtanks”, zegt Borgt. “In het begin zagen mensen vooral kostentechnische beren op de weg. Al die robotica zou zeker duurder zijn dan een paar man. Wat bleek? De innovatie werkte sneller, waardoor de tanks sneller weer beschikbaar waren. En

omdat ook de uurkosten minder werden, vielen de kosten onder de streep 32% lager uit.” Zo is het vaak mogelijk innovaties te ontwikkelen die niet alleen beter en veiliger, maar uiteindelijk ook goedkoper uitpakken, wil hij maar zeggen. “Zo lang je maar naar het hele plaatje – de integrale kosten – kijkt.” Inmiddels is er in het samenwerkingsproject een heel overzicht met zwarte, paarse en rode innovatie-eisen voor tanker cleaning uitgewerkt, van ‘moet absoluut’ tot ‘zou op termijn prettig zijn’.

Waar staat de technologie over twee à drie jaar? Borgt: “Dan hebben we kleinere crawlers, die door een standaard 19 inch mangat kunnen. Ze kunnen opereren in een ATEX-omgeving en ze kunnen reiniging en inspectie combineren. Dat brengt ons dichtbij de ambitie van DOW Chemical voor 2025: dat niemand meer een besloten ruimte in hoeft.” Hendrikx voorziet dat er nog veel werk moet worden verricht om zover te komen, maar geen technologische blokkades. “De positionering met sensorfusion zal verder verbeteren. ATEX is een hele kluif, maar niet onmogelijk. Als de betrokken partijen opgelijnd blijven, dan is het haalbaar.” ●

De use case was onderdeel van het Interreg Vlaanderen-Nederland project Smart Tooling. Vanuit Nederland is onder andere het Kennisen Innovatiecentrum Maintenance Procesindustrie (KIC-MPI) nadrukkelijk bij dit project betrokken.

Maintenance Benelux | nr. 3 | juni 2021

MAIN003_39_Crawler.indd 39

01-06-21 10:50

SMERING | Erik te Roller | Fotograﬁe: SKF Group / Magnus Cimmerbeck

SMEEROLIE VAN VERBRUIKSARTIKEL Het Zweedse SKF RecondOil gebruikt een tweetrapsproces om smeerolie te reinigen voor eigen hergebruik en voor klanten. Dit levert milieuvoordelen en ﬁnanciële voordelen op: nanoreiniging verlengt de levensduur van de olie, maar ook van de lagers en andere machineonderdelen. Dit scheelt tienduizenden euro’s per jaar. Fabrikanten kunnen zich abonneren op de smeerolie-service.

Twee jaar geleden nam de Zweedse lagerfabrikant SKF de startup RecondOil over, die een nieuwe technologie had ontwikkeld om smeerolie te recyclen. Met het oog op de klimaatdoelstellingen van Parijs gaat SKF RecondOil nu helemaal overstappen op circulaire olie en de smeerolie ook als service aanbieden aan klanten. Hierbij koopt de klant dus geen olie meer, maar neemt, net als bij ‘software as a service’, de olie af als een dienst. Pascal Verhoie, hoofd verkopen en applicatieontwikkeling bij SKF RecondOil, legt uit: “Tot nog toe verkochten we smeerolie per liter, maar daar stappen we vanaf. Wij gaan over op ‘oil as a service’, waarbij de klant betaalt voor betrouwbaarheid. De olie en de technologie blijven ons eigendom, terwijl de klant een maandtarief betaalt dat afhankelijk is van wat de service hem oplevert”, aldus Verhoie tijdens een online bijeenkomst van het Kennis- en innovatiecentrum Maintenance Procesindustrie.

FINANCIEEL VOORDEEL Volgens Verhoie is de recycling van smeerolie niet alleen goed voor het verminderen van het gebruik van fossiele grondstoffen, maar ook voor de portemonnee. Smeerolie is duur, waardoor het goedkoper is de olie te reinigen en opnieuw te gebruiken. Daarnaast biedt het reinigen nog andere voordelen. Zo hoeft de olie minder vaak ververst te worden.

DOUBLE SEPARATION Smeerolie bestaat uit een minerale basisolie met additieven die de olie de gewenste kwaliteit en eigenschappen geven. Bij de nieuwe, zogeheten double separation technology (DST) van het bedrijf verloopt het reinigen van de olie in twee stappen. Eerst voegt het bedrijf een ‘booster’ toe die verontreinigingen aantrekt en daardoor geleidelijk zwaarder wordt. Op een gegeven moment zakt de booster met de aangehechte vuildeeltjes naar de bodem. Vervolgens wordt de olie in een centrifuge van het bezinksel ontdaan en is dan weer zuiver.

NANOREINIGING De gereinigde olie blijkt zelfs schoner te zijn dan nieuw geproduceerde olie, aldus Verhoie. Dit komt omdat bij deze methode ook de verontreinigingen van nano-afmetingen weggevangen worden, in tegenstelling tot conventionele reinigingsmethoden waarbij het slechts lukt deeltjes van ongeveer één micron en groter te verwijderen. Dat is belangrijk, want juist die nanodeeltjes katalyseren de oxidatie van de olie die leidt tot onomkeerbare afbraak ervan.

LEVENSDUURVERLENGING Door de concentratie nanodeeltjes steeds zo laag mogelijk te houden wordt de oxidatie vertraagd, waardoor de olie langer meegaat. Verhoie schat dat tijdige reiniging van smeerolie met de nieuwe technologie, de levensduur ervan drie tot vijf keer kan verlengen. Ook verlengt het gebruik van schonere olie de levensduur van lagers en andere onderdelen van installaties.

RECYCLING

Monsterbuizen met gereconditioneerde olie bij het DST lab in Göteborg.

Voor het recyclen van de smeerolie zijn er drie mogelijkheden. De eerste is om dit ter plekke te doen en het te integreren in het productieproces. Hiervoor is een reinigingsinstallatie nodig, die functioneert als een soort nier en afhankelijk van de grootte 800 tot 8000 liter per dag kan verwerken. Als er geen ruimte is voor zo’n installatie, die al gauw de omvang van een huiskamer heeft, of als het olievolume betrekkelijk klein is, dan is de tweede mogelijkheid dat SKF de olie inzamelt en centraal reinigt. Dat gebeurt al in Duitsland en binnenkort ook in Spanje. Een derde mogelijkheid, die

binnenkort beschikbaar komt, is reinigen met een unit ter grootte van een schoenendoos op plaatsen die lastig te bereiken zijn, zoals motoren van zware trucks en de generatoren en tandwielkasten van windturbines op zee.

TOEPASSINGEN Inmiddels past SFK deze technologie zelf al in twintig van zijn lagerfabrieken toe. SKF past de nieuwe technologie onder andere toe bij de pro-

Maintenance Benelux | nr. 3 | juni 2021

MAIN003_40_Smeerolie.indd 40

01-06-21 10:51

L NAAR SERVICEPRODUCT Een technicus van SKF RecondOil in Göteborg aan het werk.

ductie van lagers voor elektrische voertuigen in het Italiaanse Cassino, waar het de olie gebruikt als slijpolie bij de metaalbewerking. Dit bespaarde in het eerste jaar al 55 m3 olie, wat overeenkomt met circa 150 ton minder CO2-uitstoot, ervan

uitgaande dat de olie uiteindelijk als afval wordt verbrand. Door de zuiverheid van de olie is ook de afkeur van de producten met 40% gedaald en verloopt het proces stabieler. Verder is het dankzij de schone olie niet meer nodig om de lagers na

De gereinigde olie blijkt zelfs schoner te zijn dan nieuw geproduceerde olie

het slijpen met oplosmiddelen te wassen. In een fabriek in Göteborg gebruikt het bedrijf smeerolie in het productieproces om snel af te koelen (quenching). Daar levert de nieuwe technologie een besparing van 15 m3 olie per jaar op. Dat scheelt 30.000 euro per jaar. Minder afkeur scheelt nog eens 100.000 euro en minder productiestops 80.000 euro per jaar. Al met al levert de technologie een hogere productiviteit en ﬂinke besparingen op, concludeert Verhoie. ●

Maintenance Benelux | nr. 2 | juni 2021

MAIN003_40_Smeerolie.indd 41

01-06-21 10:51

VOORRAADBEHEER | Redactie Proces Media | Fotograﬁe: Unis Group

Inventariseren, centraal overzicht houden en kritische onderdelen extern op voorraad laten houden: in drie stappen naar minder downtime.

IN DRIE STAPPEN NAAR MEER UPTIME Een compleet overzicht van alle elektronica in een industrieel systeem, inclusief kritische reserveonderdelen, draagt bij aan het beperken van kostbare downtime. Stilstand verminderen in drie stappen.

tronica. UNIS Group biedt daarvoor een drie-traps dienst aan.

Overzicht houden over alle elektronica die in complexe, industriële systemen gebruikt wordt, is een hele opgave. Het gebeurt soms op papier, maar vaak zit deze kennis vooral in het hoofd van een paar ervaren onderhoudsmensen of operators. Of in de servicesystemen van verschillende fabrikanten.

• STAP 1. INVENTARISATIE ELEKTRONICA

CRITICAL STOCK MANAGEMENT De Critical Stock Management dienst bestaat uit drie stappen: inventarisatie, centraal overzicht via een softwareapplicatie en extern voorraadbeheer. Bedrijven kunnen één of meer van deze modulaire diensten afnemen.

Een uitgebreide inventarisatie op locatie, inclusief een evaluatie van de vraag naar onderdelen, de beschikbaarheid daarvan en een overzicht van de eigen voorraad. Dit mondt uit in een merkonafhankelijk overzicht van alle geïnstalleerde elektronica en bruikbare informatie voor inkoop en onderhoud.

mogelijke ontbrekende back-ups van software en parameters - Elektronica die in het uiterste geval te repareren valt - Push-informatie over veranderingen in beschikbaarheid, prijs en levertermijnen.

• STAP 3. KRITISCHE RESERVEONDERDELEN EXTERN OP VOORRAAD Door een klant-speciﬁeke reservevoorraadovereenkomst af te sluiten, verzekert een bedrijf zich ervan dat cruciale reserveonderdelen extern, in perfecte conditie worden bewaard. De onderdelen worden jaarlijks getest en onder spanning gezet, batterijen worden tijdig vervangen. Dit geeft zekerheid dat ze werken en er geen programma’s verloren gaan. Zodra het nodig is, worden ze met spoed verstuurd.

DOWNTIME Als deze informatie bij een storing niet beschikbaar is, incompleet, of niet toegankelijk, dan leidt dit tot extra stilstand. En als dan ook nog eens blijkt dat de reserveonderdelen die op de plank liggen, niet werken, duurt de stilstand nog langer.

REALITEIT Dit komt regelmatig voor, blijkt uit de dagelijkse praktijk van automatiseerder Unis Group. Terwijl het best eenvoudig te voorkomen is, volgens de dienstverlener op het gebied van industriële elek-

• STAP 2. REAL-TIME BESCHIKBAARHEID IN ÉÉN DASHBOARD Een softwareapplicatie met een online dashboard dat de knelpunten van de geïnstalleerde elektronica en de eigen voorraad toont. Inclusief back-ups van software, parameters en programma’s. Overzicht over: - De levensduur van een module - De wereldwijde beschikbaarheid, prijs en levertijd van cruciale onderdelen - Reserveonderdelen in de eigen voorraad;

Met deze drie stappen kunnen bedrijven het risico op downtime sterk beperken en hun elektronicavoorraden – met voortschrijdend inzicht – kostenefﬁciënt beheren. ●

Voor meer informatie, kijk op www.unisgroup.nl/3in1/ of scan de QR code

Maintenance Benelux | nr. 3 | juni 2021

MAIN003_42_Unisys.indd 42

01-06-21 10:51

MARKT NIEUWS

KORT NIEUWS

CORROSIE-INNOVATIEPRIJS VOOR NOVOSOUND Het Schotse bedrijf Novosound, gespecialiseerd in ultrasone sensoren, heeft een internationale prijs gekregen voor zijn Belenus-sensor voor corrosiebewaking in industriële omgevingen. De kleine Belenussensor (formaat sleutelhanger) is gemaakt met een speciale dunnefilmtechnologie en werkt zelfs als hij langdurig volledig ondergedompeld is in een hete vloeistof (tot 400 °C). Door de flexibele, dunne-filmkern kan de sensor zich aanpassen aan elke oppervlaktekromming, wat plaatsing op leidingen, opslagtanks en drukvaten zonder aparte koppeling mogelijk maakt. Zo kunnen elektriciteitscentrales, raffinaderijen en fabrieken hun assets 24/7 mo-

nitoren en hoeven ze de productie niet stil te leggen voor inspectie of mensen gevaarlijke ruimtes in te sturen. De nauwkeurige, real-time corrosiegegevens van slecht toegankelijke locaties leveren cruciale informatie waarmee onderhoud beter gepland kan worden en er ingegrepen kan worden voordat er storingen optreden. De prijs, de Materials Performance Corrosion Innovation of the Year Award 2021, werd toegekend door de Association for Materials Protection and Performance (AMPP). Novosound +44 (0)1698 678419 www.novosound.net

TOPVROUWEN IN ARBO EN MILIEU Ter gelegenheid van de Werelddag voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk 2021 heeft adviesbureau DSS een rapport uitgebracht over de inzichten van vrouwen in leidinggevende posities in arbo en milieu (HSE). De vrouwen noemen vaak dezelfde vijf factoren die nodig zijn om goed te anticiperen en reageren op risico’s in de werkomgeving: 1. Leiderschap - ‘doen wat je zegt’, de juiste toon zetten en positief communiceren. 2. Flexibiliteit - proactief, planmatig aanpakken van toekomstige risico’s en ontwikkelen van één teambenadering. 3. Cultuur - risicobewustzijn, waardering, erkenning, langetermijnvisie.

4. Technologie – gebruik van slimme technologie in training en digitalisering zonder de menselijke factor te negeren. 5. Mensen – bevorderen van diversiteit en duurzaamheid, HSE-ambassadeurs. In het rapport komen onder andere aan het woord Janneco Pothuis, HSE Cluster Manager bij Wavin Nederland; Evelyn Joos, Group Manager Process Safety bij Umicore Benelux; en Maria Pia De Caro, Vice President, Home Care Supply Chain, Europe and Safety Sponsor bij Unilever. Het volledige rapport is beschikbaar via http://bit.ly/DSS-WiS.

(advertentie)

Verhuur van MOBIELE

STOOM-UNITS Tevens leverancier van bio-olie. FAIL-SAFE SIGNAALGEVERS GECERTIFICEERD De Pfannenberg signaalgevers zijn gecertiﬁceerd volgens PLd (EN 13849-1) en SIL2 volgens IEC 62061. Dit waarborgt controle op de werking van de signaalgevers. Bij bedrijfskritische processen zoals lekdetectie of gasdetectie, kan nu gegarandeerd worden dat het waarschuwingssignaal gegeven wordt. Bij het geven van het licht- of geluidsignaal, wordt fail-safe gecontroleerd of het signaal daadwerkelijk is verzonden en teruggekoppeld aan de signaalgever. De werking hoeft niet meer periodiek getest te worden. Montage is eenvoudig door de M12 connector. Er bestaan uitvoeringen met zowel LED als Xenon signaallampen en sounders van 114 dB(A),

Binnen 2 4 uur ter plaats e in het gehele la nd.

A.J. v.d. KOOY B.V. allemaal in slagvaste behuizingen en reinigbaar met hoge druk IP66/67. De SIL/PL signaalgevers zijn leverbaar in 18-30VDC en 230 VDC Inrato

%FOBSJVTTUSBBU " /- 3$ 0PTUFSIPVU

www.vdkooy.nl info@vdkooy.nl

+31 (0)85 273 6750 www.inrato.com

Maintenance Benelux | nr. 3 | juni 2021

MAIN003_43_Markt+ADV.indd 43

01-06-21 10:52

LET’S TALK „... over de energiezuinige, efficiënte beluchting van uw beluchtingsbassins met PERFORMANCE3.“ Ben van Maanen, Sales Engineer

+31 683 077866

ben.van.maanen@aerzen.nl

Focust u op energie-efficiëntie? Of op betrouwbaarheid? Of op beide en nog veel meer? Met onze Performance³-productportfolio, bestaande uit Blower, Hybrid en Turbo, vinden we altijd het meest efficiënte en geschikte antwoord voor u. Want iedere installatie is anders en elk efficiency-plan verdient een oplossing op maat. Proﬁteer van maximaal 30% energiebesparing! LET’S TALK! We zullen u graag adviseren! www.aerzen.nl

21FLU003_ADVERTENTIES.indd 44

27-05-21 08:19