Magazina ENERGY 7 by ProCon Group LLC

KEDS / KESCO

ENERGY

Përmbajtja / Sadržaj / Contents KEDS 4-5 Të jetosh në mënyrë efiçiente / Živeti na efikasan način / Living efficiently - Our new way of life EKONOMIA 6-8 Një dimër ndryshe / Jedna drugačija zima / A different winter PËRGJEGJËSIA SHOQËRORE 9-12 Rrëfimi për Zekirja Abdullahun / Priča o Zekirja Abdulahu / The story of Zekirja Abdullahu INTERVISTA 13-14 Informimi është kushti bazë për efiçiencën e energjisë elektrike / Informisanje je osnovni uslov za efikasnost električne energije / Information is the basic condition for energy efficiency PËRGJEGJËSIA SHOQËRORE 15-17 Studentët ndërkombëtarë kryejnë praktikën në KEDS / Međunarodni studenti izvršavaju praksu u KEDS / International students complete their internship at KEDS ZHVILLIMET NË KEDS 18-25 Zhvillimet në KEDS / Razvijanja u KEDS / KEDS investments 26 Nxënësit e shkollës “Xhemajl Mustafa” mësojnë si funksionon KEDS-i / Učenici škole “Xhemajl Mustafa” naučili kako funkcioniše KEDS / Pupils of “Xhemajl Mustafa” school learn how KEDS works POLITIKA NË VEND 27-31 Projekti i Kosovës për Efiçiencë të Energjisë dhe Energji të Ripërtëritshme / Projekat Kosova za Štedljivost Energije i Obnovljivu Energiju / Kosovo Project for Energy Efficiency and Renewable Energy POLITIKA NË BOTË 33-40 Pasojat e tërheqjes të SHBA-ve nga Marrëveshja e Parisit / Posledice povlačenja SAD iz Pariskog sporazuma / Consequences of USA withdraw from Paris agreement LAJME NGA ENERGJIA 41-42 Ishulli që do të ofrojë energji të pastër për 80 milionë njerëz / Ostrvo koje će pružiti čistu energiju za 80 miliona ljudi / Island in Europe will provide clean energy to 80 million people 43-45 Australia po ndërton centralin më të madh diellor në botë / Australija gradi najveću sunčanu elektranu na svetu / Australia is building the world’s largest single-tower solar thermal power plant SHKENCA 46-50 Ngrohja globale dhe veturat / Globalno zagrevanje i vozila / Global warming and cars EFIÇIENCË 51-55 KEDS këshillon nxënësit si ta kursejnë energjinë elektrike / KEDS savetuje učenika kako da štede električnu energiju / KEDS advises students to save energy SPORT 57-61 Bjeshkataria, sporti që bënë bashkë natyrëdashësit / Planinarstvo, sport koji sjedinjuje ljubitelje prirode / Hiking, the sport that brings nature lovers together KEDS ACADEMY 62-65 Studentët e KEDS Academy IV po mbajnë internshipin / Studenti KEDS Academy IV drže stažiranje / The students of KEDS Academy IV are strengthening their skills 66-69 Vizita në Turqi për studentët e KEDS Acdemy i ka tejkaluar të gjitha pritshmëritë / Poseta u Turskoj za studente KEDS Acdemy je prevazišla sva ocekivanja / Poseta u Turskoj za studente KEDS Acdemy je prevazišla sva ocekivanja ARGËTIM 70-78 Qytetet që ia vlejnë për t’u vizituar / Gradovi koje vredi posetiti / Cities worth visiting

*Shënim / Beleska / Note Shqip / Srpski / English Implementuar nga: ProCon Group LLC

Implementira: ProCon Group LLC

Implemented from: ProCon Group LLC

ENERGY

EDITORIAL

TË JETOSH NË MËNYRË EFIÇIENTE ŽIVETI NA EFIKASAN NAČIN LIVING EFFICIENTLY-OUR NEW WAY OF LIFE

Efiçienca, si një term që dikur ishte pjesë diskutimi në qarqe të aktivistëve për mbrojtjen e mjedisit dhe grupeve të interesit, sot është bërë pjesë e përditshmërisë sonë.

Efikasnost, kao jedan pojam koji je nakada bio deo diskusije u krugovima aktivista za zaštitu sredine i grupa ineresa, danas je postao deo naše svakodnevnice.

Fushatat vetëdijesuse për mbrojtjen e planetit duket se kanë arritur qëllimin e tyre, dhe sot efiçienca nuk është më një term që e dëgjojmë vetëm në diskutime të qarqeve të larta dhe të përzgjedhura, por është bërë temë diskutimi në çdo familje.

Kampanje osvešćivanja za zaštitu planete izgleda da su postigle svoj cilj, i danas efikasnost nije samo jedan pojam koji slušamo samo u diskusijama visokih i izabranih krugova, neko je postala tema diskusije u svakoj porodici.

The awareness raising campaigns on the topic of saving our planet seem to have reached their objective and now efficiency is no longer something that we hear in high level and selective gatherings, but it is becoming a topic of discussion and action in every kitchen table.

Si kompani që distribuon dhe furnizon shoqërinë me energji elektrike, ne jemi shumë të vetëdijshëm për rolin tonë dhe jemi munduar që të japim kontributin tonë maksimalisht. Duke organizuar fushata të vetëdijesimit për kursimin e energjisë dhe shpenzim efiçient, ne mundohemi ta dërgojmë këtë mesazh te çdo grupmoshë.

Kao kompanija koja distribuira i snabdeva društvo sa električnom energijom, mi smo veoma svesni za našu ulogu i pokušali smo da damo naš doprinos maksimalno. Organizirajući kapanje osvešćivanja za štednju energije i efikasnu potrošnju, mi pokušavamo da pošaljemo ove poruku svakoj generaciji.

As a company that distributes and supplies with electricity, we are aware of our role in the society, and have strived to play that role to the best of our abilities. By organizing awareness campaigns on energy saving, and efficient energy spending, we try to bring this message to every age and generation.

Once a trend that was more a topic of choice among environmentalist and other interest groups, efficiency is becoming a new normal in our lives.

EDITORIAL

ENERGY

Është shumë e rëndësishme që për të arritur qëllimin tonë, secili nga ne duhet të luajë rolin e vet. Efiçienca shpesh identifikohet me shpenzimin e energjisë, por është një temë shumë më e gjerë. Definicioni që e dëgjojmë më së shpeshti për efiçiencën, është aftësia që me sa më pak energji, material, përpjekje, para dhe kohë, të bëjmë apo prodhojmë diçka. Thjesht, është mundësia për të bërë të mira pa humbur energji të panevojshme. Shoqëria po bën shumë përparim në fushën e efiçiencës, shpesh për shkak të avancimit teknologjik, por më së shumti ky përparim po arrihet nga dëshira për të bërë diçka për këtë gjeneratë dhe gjeneratat e ardhshme. Edhe Kosova po bën shumë përparim. Edhe pse një vend në zhvillim, shoqëria kosovare po përparon shpejt për të zënë hapin me vendet tjera. Ne të gjithë jemi dëshmitarë të reagimit të qytetarëve të Prishtinës ndaj matjeve të nivelit të ndotjes së ajrit vitin e kaluar dhe kërkesa e menjëhershme për të ndryshuar. Ne e shohim këtë dëshirë për ndryshim edhe gjatë fushatave vetëdijesuse që i organizojmë. Kjo është inkurajuese, sepse hapi i parë drejt ndryshimit, është dëshira për ta ndërmarrë atë hap të parë. Pra, si rezultat i ngritjes së këtij vetëdijesimi, qoftë përmes fushatave vetëdijesuse apo përpjekjeve tjera, efiçienca nuk është një koncept i largët që u përket vetëm qarqeve të larta, por ai po bëhet mënyra jonë e jetesës, prandaj, ta përqafojmë këtë koncept dhe të bëhemi pjesë e ndryshimit për të mirë.

Veoma je važno da postignemo naš cilj, svako od nas treba da odigra svoju ulogu. Efikasnost se često spoznaje sa potrošnjom energije, ali je i jedna veoma široka tema. Definicija koju najčešće slušamo za efikasnost, je sposobnost da sa što manje energije, materijala, napora, novca i vremena uradimo ili proizvedemo nešto. Prosto, to je mogućnost da se urade dobra ne gubeći nepotrebnu energiju. Društvo čini mnogo napretka u oblasti efikasnosti, često zbog tehnološkog unapređenja, ali najviše se ovaj napredak dostiže iz želje da se uradi nešto za ovu generaciju i sledeće generacije. I Kosovo ima mnogo napretka. Iako je jedna zemlja u razvoju, kosovsko društvo napreduje brzo da bi uhvatila korak sa ostalim zemljama. Svi smo mi svedoci reakcije građana Prištine prema merenjima nivoa zagađenja vazduha prošle godine i zahteva za neposredne promene. Mi vidimo ovu želju za promenama tokom kampanji osvešćivanja koje organizujemo. Ovo je ohrabrujuće, jer prvi korak u pravcu promena, je želja da se preduzme taj prvi korak. Dakle, kao rezultat podizanja ove savesti, bilo preko kampanje osvešćivanja ili ostalih napora, efikasnost nije jedan daleki koncept koji pripada samo višim krugovima, nego on postaje način našeg života, zato, da prihvatimo ovaj koncept i da budemo deo promene na bolje.

It is however of outmost importance that for us to be more successful in our objectives everyone has to play its part. Efficiency is often linked with energy consumption but it is much broader than that. The most common definition that we come across about efficiency is the capability to avoid wasting materials, energy, efforts, money and time in doing something or producing a result. In sum it is the ability to do things well, and without waste. The society is making great progress in efficiency often due to technological advances but largely because of the strong will and desire to make a difference for this and future generations. Kosovo is making great progress as well. While still a country in development, the society is progressing quickly to catch up with the rest of the world. We all witnessed the responsiveness of the citizens of Prishtina on the pollution levels measured last year and the immediate reaction to change that. We also see that aptitude in the feedback we get in our awareness campaigns. This is encouraging because the first step to change, is the willingness and readiness to take that first step. Considering its broad sense, and the aptitude the population already has achieved due to awareness campaigns, efficiency is no longer a far away concept of high society circles but it is becoming out new way of life, therefore lets embrace it and become part of change for the better.

EKONOMIA

NJË DIMËR NDRYSHE ENERGY

JEDNA DRUGAČIJA ZIMA A DIFFERENT WINTER

Tarifat këtë dimër do të jenë më të lira se dimrat tjerë. Por, energjia elektrike nuk mund të përdoret assesi për ngrohje, sidomos aty ku ka mundësi, sepse format tjera janë shumë më të favorshme. Konsumatorët gjithashtu duhet të bëjnë shpërndarjen e konsumit brenda ditës. Shpenzimi me tarifë të ulët nënkupton kursim të parave në shkallë të konsiderueshme. Padyshim, ky dimër energjetik do të jetë ndryshe. Nga 1 tetori konsumatorët e KEDS/KESCO nuk e kanë stresin se sa e lartë do t’u vijë fatura e energjisë elektrike. Kjo, pasi ZRRE ka vendosur që nga 1 prilli tarifat sezonale të hiqen krejtësisht. “Padyshim, konsumatorët tashmë e kanë shumë të lehtë. Nuk do të kenë nevojë më të bëjnë shumë kalkulime sa do t’u vijë fatura. Mund ta dinë saktë sa do t’u vijë ajo me kalkulime shumë të thjeshta”, thotë Sabri Tërnava, menaxher për konsumatorë në KEDS/ KESCO.

Tarife ove zime će biti jeftinije nego ostalih zima. Ali, električna energija se ne može nikako upotrebiti za grejanje, naročito tamo gde ima mogućnosti, jer ostali načini su mnogo povoljniji. Potrošači treba takođe da urade raspodelu potrošnje tokom dana. Potrošnja sa nižom tarifom podrazumeva štednju novca na znatnom stepenu. Nesumnjivo, ova energetska zima će biti drugačija. Od 1 oktobra potrošači KEDS/KESCO nemaju stres koliko je poskupela električna energija, ili koliko će im doći račun. Ovo, pošto je RUE odlučio da se od 1 aprila 2017 sezonske tarife uklone u potpunosti. “Nesumnjivo, potrošačima je sada mnogo lakše. Neće imati potrebu više da prave kalkulacije koliko će im doći račun. Mogu tačno znati koliko će doći sa veoma prostim kalkulacijama”, kaže Sabri Tërnava, menadžer za potrošače u KEDS/KESCO.

Energy tariffs will be cheaper this winter. But electricity cannot be used for heating, especially where it is possible, because other forms are much more favorable. Consumers should also distribute consumption within the day. Using electricity during low tariff means saving a considerable amount of money. Undoubtedly, this energy winter will be different. From October 1, KEDS / KESCO customers do not have the stress on how much electricity has been increased or how much the bill will be. This is because ERO has decided that the seasonal tariffs should be removed by 1 April. “Undoubtedly, consumers life has become easier. They do not need to make a lot of calculations on how much the electricity bill will be. They can know exactly how much it will be with very simple calculations, “says Sabri Tërnava, KEDS / KESCO customer manager.

EKONOMIA

ENERGY

Faturat gjatë këtij dimri do të jenë më të ulëta se ato paraprake të vitit të kaluar kur është fjala për të njejtin shpenzim. Me heqjen e tarifës së dimrit, i bie që çmimi për kilovat të jetë më i ulët për rreth 38 për qind. Por, konsumatorët duhet të kenë kujdes në shfrytëzim racional. “Dimrit rritet kërkesa për shkak të ftohjes së kohës dhe përdorimit të energjisë elektrike për ngrohje. Por, kur përdoret për ngrohje energjia elektrike rrit shumë konsumin individual dhe rrit kërkesën për energji elektrike, sidomos gjatë orëve të pikut. Prandaj, për ta përballuar sa më lehtë të dy palët, edhe konsumatorët, edhe KEDS/KESCO, duhet shfrytëzuar format alternative për ngrohje, sidomos aty ku ka mundësi”, shton Tërnava. Gjatë dimrit, përdorimi i energjisë elektrike për ngrohje ka rritur kërkesën viteve të kaluara në 40-50 për qind në krahasim me periudhën tjetër të vitit, varësisht nga temperaturat që kanë mbizotëruar. Këtë dimër, pritet që konsumi të rritet tutje, Por, një përdorim i tillë, vë vështirësi edhe rrjetin, pasi kërkesa jo rrallëherë e tejkalon edhe kapacitetin distributiv, pasi është e pamundur të mbulohet për kategorinë specifike të konsumatorëve për secilin dizajn të rrjetit. Ndërtesat e mëdha kanë të instaluara kaldaja që shkojnë nga 9-18 kW, që janë shumë të mëdha.

Računi tokom zime će biti jeftiniji od onih iz prethode godine kada se radi o istoj potrošnji. Sa otklanjanjem zimske tarife, pada da cena za kilovat bude niža za oko 38 odsto. Ali, potrošači treba da imaju obzira u racionalnom koriščenju. “Tokom zime se povećava potražnja zbog zahlađenja vremena i korišćenje električne energije za grejanje. Ali, kada se koristi za grejanje električna energija povećava mnogo pojedinačnu potrošnju i povećava potražnju za električnom energijom, naročito u časovima velike potrošnje. Zato, da bi se lakše suočili obe strane, i potrošači , i KEDS/ KESCO, treba koristiti alternativne načine za grejanje, naročito tamo gde ima mogućnosti”, dodaje Tërnava. Tokom zime, korišćenje električne energije za grejanje je povećalo potražnju prošlih godina na 40-50 odsto u poređenju sa ostalim periodom u godini, zavisno od temperatura koje su dominirale. Ove zime, očekuje se da će potrošnje dalje povećati. Ali, jedno takvo korišćenje, stavlja u poteškoće i mrežu, pošto potražnja ne tako retko prevazilazi i distributivni kapacitet, pošto je nemoguće da se pokrije za specifične kategorije potrošača za svaki dizajn mreže. Velike zgrade imaju instalirane kotlove koji idu od 9- 18 kW, koja su veoma velika.

Based on tariffs winter bills will be cheaper than the previous ones. The price will be about 38 percent cheaper comparing with the previous winter. But consumers should be careful about rational use. “Winter increases demand due to cold weather and use of electricity for heating. Where electricity is used for heating, it increases a lot the individual consumption and increases the demand for electricity, especially during peak hours. Therefore, in order to better cover both parties, consumers and KEDS / KESCO, alternative forms of heating should be used, especially where it is possible, “adds Tërnava. Over the past years, the use of electricity for heating has increased demand to 40-50 percent during the winter compared to the rest of the year, depending on the temperatures. This winter, consumption is expected to be grown further. But, such a use puts the network in difficulties as sometimes the demand exceeds the distribution capacity as it is impossible to cover the specific category of customers for each network design. Large buildings have boilers ranging from 9 to 18 kW, which are very large.

TERMON LËSHOJENI GJATË NATËS QË TË AKUMULOJË

EKONOMIA

ENERGY

Kjo krijon një situatë ndryshe nga vendet tjera, që nuk e shfrytëzojnë energjinë elektrike për ngrohje. “Energjia elektrike nuk shfrytëzohet askund për ngrohje si te ne. Konsumatorët duhet të përdorin forma alternative, që ndihmojnë si xhepin e tyre, ashtu edhe sistemin elektro-energjetik”, thotë Nermin Arapi, Drejtoreshë e Bilancit Energjetik dhe Tregtimit në KEDS/KESCO. Llogaritet se ndihmesë mjaft të madhe në këtë drejtim mund të japë shpërndarja e konsumit, që në kohë piku shkon deri në 1200 MWh e pas mesnate bie në më pak se 600 MWh. “Apeloj te të gjithë konsumatorët që ta shpërndajnë konsumin dhe t’i përdorin pajisjet pas orës 22:00, kur fillon tarifa e lirë. Pra, ta shfrytëzojnë sa më tepër atë tarifë, që është shumë më e lirë për ta dhe ndihmon edhe balancimin e sistemit përmes shpërndarjes së energjisë”, shton Arapi. Përdorimi i pajisjeve shtëpiake me tarifë të ulët nënkupton kursim më tepër se 50 për qind. Kjo, pasi tarifa e lartë është 7 centë, ndërsa ajo e ulëta, që për sezonin e dimrit fillon nga ora 22:00 deri në 07:00, është vetëm 3 centë.

Ovo stvara jednu drugačiju situaciju od ostalih zemalja, koja ne koriste električnu energiju za grejanje. “Električna energija nigde se ne koristi za grejanje kao kod nas. Potrošači treba da koriste alternativne načine, da pomognu svom džepu kao i elektro-energetskom sistemu”, kaže Nermin Arapi, Direktorica Energetskog Bilansa i Trgovine u KEDS/KESCO.

This creates a different situation from other countries that do not use electricity for heating. “Electricity is not used for heating anywhere in the world. Consumers should use alternative forms that help their pockets and the energy system, “says Nermin Arapi, Director of Energy and Trading Balance at KEDS / KESCO.

Računa se da kao velika pomoć u ovom pravcu može biti i raspodela potrošnje, koja u vremenu velike potrošnje iznosi do 1200 MWh i nakon ponoći pada na manje od 600 MWh.

It is estimated that a great deal of help in this direction can deliver the distribution of consumption, which during peak time ranges up to 1200 MWh and after midnight it falls to less than 600 MWh.

“Apelujem kod svih potrošača da raspodele potrošnju i koriste opremu nakon 22:00 časova, kada počinje niža tarifa. Dakle, da koristimo što više tu tarifu, što je mnogo jeftinija za njih i pomaže u balansiranju sistema preko raspodele energije”, dodaje Arapi. Upotreba kučnih aparata sa nižom tarifom podrazumeva štednju više od 50 odsto. Ovo, pošto je viša tarifa 7 centa, dok je ona niža, koja za zimsku sezonu počinje od 22:00 do 7:00 časova , je samo 3 centa.

“I appeal to all consumers to distribute consumption and use the equipment after 22:00, when the night tariff starts. So, to make the most of that tarif, which is much cheaper for them and helps balance the system through energy distribution, “adds Arapi. Using household appliances during night tariff means saving more than 50 percent. This is because the day tariff is 7 cents, while the night tariff, which for the winter season starts from 22:00 to 7:00, is only 3 cents.

SHPËRNDAJENI KONSUMIN DHE PËRDORNI PAJISJET PAS ORËS 22:00

ENERGY

PËRGJEGJËSIA SHOQËRORE

RRËFIMI PËR ZEKIRJA ABDULLAHUN PRIČA O ZEKIRJA ABDULAHU THE STORY OF ZEKIRJA ABDULLAHU

Ka një jetë që ua kushton aktiviteteve humanitare, me theks të veçantë dhurimit dhe leximit të librave. Ka dhuruar dhe organizuar aksione për librin në shumë raste dhe të gjitha i ka përfunduar me sukses. Nga mijëra libra për fëmijë, deri te dhurimi i librave për të burgosurit, punëtori i KEDS-it Zekirja Abdullahu, tregon pasionin e tij.

Ima jedan život koji je posvetio humanitarnim aktivnostima, sa posebnim naglaskom poklanjanju i čitanju knjiga. Poklonio je i organizovao je akcije za knjigu u mnogim slučajevima i sve je završavao sa uspehom. Od hiljadu knjiga za decu, dok poklanjanja knjiga za zatvorenike, radnik KEDS-a Zekirja Abdullahu pokazuje svoju strast.

He has devoted his life to humanitarian activities, with special emphasis on donating and reading books. He has donated and organized book actions on many occasions and has completed all of them successfully. He has donated thousands of children’s books, and books to the imprisoned. KEDS employee Zekirja Abdullahu tells us about his passion.

I është ofruar të gjashtëdhjetave, por nuk ndalet asnjëherë. Pos punës së palodhshme në KEDS, ai merret edhe më shumë aktivitete tjera, sidomos ato letrare. Tregohet i palodhur, arrin rezultate të jashtëzakonshme në përkushtimin e tij.

Približio se šezdestim, ali se ne zaustavlja nikada. Osim neumornog rada u KEDS, on se bavi i sa mnogim ostalim aktivnostima, naročito onim literarnim. Prikazuje se neumornim, dostiže vrhunske rezultate u svojoj posvećenošću.

He is nearly sixty, but he never stops. In addition to his hard work at KEDS, he does also other activities, especially literary activities. His tireless work results in tremendous achievements in his dedication.

Iu deshën vetëm disa ditë që të mbështeste fuqishëm një aksion të KEDS-it për dhurimin e librave për ndërtimin e dy bibliotekave shkollore. Ai mobilizoi krijuesit e Anamoravës dhe Shkupit dhe grumbulloi afro 1000 libra.

Trebalo mu je samo nekoliko dana da snažno podži jednu akciju KEDS-a za poklanjanje knjiga u izgradnji dve školske biblioteke. On je mobilizovao stvaraoce Moravskog kraja i Skopja i sakupio blizu 1000 knjiga.

It took only a few days to get his strong support for a KEDS action to donate books and open two school libraries. He mobilized the creators of Anamorava region and Skopje and gathered about 1,000 books.

PËRGJEGJËSIA SHOQËRORE

ENERGY

Në secilin rast, menaxherët e departamenteve përkatëse u kanë qëndruar afër, duke ua shpjeguar secilin proces dhe secilën dilemë që ata e parashtronin. “E gjeta një Kosovë ndryshe nga ajo që e kisha menduar. Gjallëria, mikpritja dhe rinia entuziaste dhe shumë bashkëpunuese më intriguan tej mase”, thotë studentja Ceyda Yluay. Ajo është e kënaqur me njohuritë që ka marrë këtu. Edhe stafi i KEDS-it që kishte në përkujdesje studentët janë ndarë mjaft të kënaqur. “Pashë një profesionalizëm të lartë të studentëve nga Turqia. Entuziazmi i tyre për të mësuar dhe gatishmëria që tregojnë të njoftohen me secilin proces apo të marrin njohuri të reja janë inspiruese, gjithashtu. Kjo e bën edhe eksperiencën time mjaft interesante”, thotë Shukri Aliu, menaxher i AMR-së në KEDS. KEDS që nga themelimi i kompanisë ka treguar përkushtim të madh në ofrimin e edukimit dhe profesionalizimit të të rinjve. Menjëherë pas fillimit të operimit, kishte hapur KEDS Academy që tani kur po përmbyll 4 gjenerata ka treguar një sukses të jashtëzakonshëm duke trajnuar dhe pajisur me certifikata ndërkombëtare qindra të rinj kosovarë. Për këtë kompania është shpërblyer edhe me disa çmime prestigjioze ndërkombëtare. Ky është Zekirja Abdullahu, arkëtar i KEDS-it në Partesh. Punon në mesin e komunitetit serb, por ka ndërtuar një partneritet të fuqishëm me konsumatorët. “Nuk dal asnjëherë në pauzë. Shumë konsumatorë udhëtojnë nga largësi të mëdha dhe me dhimbsen të presin”, thotë ai. Pos kryerjes së punës me përgjegjësi të madhe, ai ka edhe profesionin tjetër, atë të shkrimtarit. “Unë dhuroj libra, sepse jam edhe adhurues i librit. Kam takime dhe njihem me shumë shkrimtarë, sidomos këta të Anamoravës. Jam rritur me prezencën e librit, sepse babai im ka qenë adhurues i madh i leximit. Thjesht, e dua librin”, thekson Abdullahu. 10

U svakom slučaju, menadžeri odgovarajućih departmana stajali su im blizu, objašnjavajući svaki proces i svaku dilemu koju su oni podnosili.

In each case, the managers of the respective departments have stayed close, explaining each process and each dilemma students had.

“Naišao sam na jedno drugačije Kosovo od onog što sam zamišljala. Živost, dobrodošlica i entuzijastna omladina koja veoma mnogo sarađuje su me zaintrigarali van svake mere”, kaže studentkinja Ceyda Yluay. Ona je zadovoljna sa znanjima koje je dobila ovde.

“I found a Kosovo different from what I had imagined. Enthusiasm, hospitality, as well as enthusiastic and cooperative youth have overly intrigued me, “ says Ceyda Yluay. She is delighted with the knowledge she has received here.

Odmah nakon početka operiranja, KEDS je otvorio Akademiju koja sada zaokružuje 4 generacije, pokazale je jedan izvanredan uspeh obučavajući i opremajući sa međunarodnim sertifikatima stotinu mladih kosovara. Za ovo je kompanija nagrađena i sa nekoliko prestižnih međunarodnih priznanja.

KEDS immediately after the establishment opened the KEDS Academy where four generations now have graduated. All four generations have shown tremendous success by getting trained and equipped with international certificates. KEDS has been awarded with several prestigious international awards for KEDS Academy project.

Ovo je Zekirja Abdullahu, blagajnik KEDS-a u Partešu. Radi u sredini srpske zajednice, ali je sagradio jedan snažan partneritet sa potrošačima. “Nikad ne izlazim na pauzu. Mnogi potrošači putuju iz velikih daljina i žao mi je da čekaju”, kaže on. Osim izvršavanja posla sa velikom odgovornošću, on ima i drugu profesiju, onu pisca. “Ja poklanjam knjige jer sam poklonik knjige. Imam susrete i upoznajem sa sa mnogim piscima, naročito ovi iz Moravskog kraja. Porastao sam u prisustvu knjige jer je moj otac bio veliki poklonik čitanja. Jednostavno, volim knjigu”, naglašava Abdullahu.

This is Zekirja Abdullahu, cashier of KEDS in Partesh. He works with the Serbian community, and has built a strong partnership with consumers. “I never take a break. Many customers travel from great distances and I feel bad to make them wait,” he says. Beside doing his work with great responsibility, he has another profession, that of a writer. “I donate books because I’m also a book lover. I met many writers, especially those of Anamorava. I was grown up in the presence of the books because my dad was a great reader. Simply, I love books, “ emphasized Abdullahu.

PËRGJEGJËSIA SHOQËRORE

ENERGY

Ai thotë të ketë trashëguar një bibliotekë të pasur nga babai i tij dhe nga ajo kohë e ka në gjak leximin, e ka trashëgimi nga prindi. “Unë nuk rri në facebook, por lexoj libra”, shton ai. Pos leximit, ai ka një qëllim të pastër në jetë, t’i nxisë edhe të tjerët të lexojnë. E bën këtë me pasion. Ky entuziazëm doli në pah kur KEDS organizoi një aksion për dhurimin e librave. “Me të kuptuar iniciativën e kolegëve të mi unë thirra krijuesit nga Gjilani, Kamenica, Presheva, Bujanoci, Medvegja dhe Shkupi. U përgjigjën të gjithë pozitivisht, pa asnjë hezitim dhe përkrahën aksionin masovikisht. Të dhurosh libra, nënkupton të dhurosh dituri. I falënderoj të gjithë për këtë iniciativë që na zbukuroi këtë ditë”, thotë Abdullahu. Falë organizimit për çdo lakmi të tij, ata nuk ngurruan ta dhurojnë pasurinë më të madhe që kanë. Bilanci përfundimtar ishte dhurimi i plot 920 librave për bibliotekat e dy shkollave fillore që u themeluan me iniciativën e KEDS-it, njëra në Polac të Skenderajt dhe tjetra në Reznik të Vushtrrisë, që u hapën me rastin e ditës ndërkombëtare të fëmijëve. Sot qindra nxënës kanë mundësi të lexojnë literaturë të larmishme. Por, Abdullahu nuk është i kënaqur. “Pak kemi bërë. Po largohemi nga libri si shoqëri. Po largohemi edhe nga njëri -tjetri. Përpara kemi lexuar shumë më shumë, përderisa kemi qenë edhe më afër njëri- tjetrit. Kjo është arsyeja pse është dashur të dhurojmë shumë më tepër”, thotë ai. Nuk harron të kujtojë edhe çastet e veçanta të veprimtarisë së tij. Tregon se si i dhuroi paketat me libra për të burgosurit e burgjeve të Dubravës dhe Lipjanit. “E bëra këtë që të lexojnë e mos të mendojnë për kotësira. Libri është i vetmi mjet që e humanizon njeriun”. Por, nuk është vetëm dhurimi i librave i vetmi aktivitet social i Abdullahut. Ai e tregoi veten edhe në iniciativa tjera të KEDS-it, duke qenë një nga akterët kryesorë. Njëjtë ndodhi edhe në aksionin për t’ua bërë një ditë të veçantë pjesëtarëve të Shtëpisë së Pleqve në Prishtinë.

On kaže da je nasledio jednu bogatu biblioteku od njegovog oca i od tog vremena u krvi mu je čitanje, nasledio sam od roditelja. “Ja ne sedim u facebook, nego čitam knjige”, dodaje on. Osim čitanja, on ima jedan jasan cilj u životu, da podstiče i druge da čitaju. To radi veoma strastveno. Ovaj entuzijazam je izašao na videlo kada je KEDS organizovao jednu akciju za darivanje knjiga. “Pošto sam shvatio inicijativu mojih koelga ja sam pozvao kolege iz Gnjilana, Kamenice, Preševa, Bujanovca, Medvedj e i Skoplja. Svi su pozitivno odgovorili, bez ikakvog oklevanja su podržali masovno akciju. Da poklanjamo knjige, podrazumeva da poklanjaš znanje. Zahvaljujem sve za ovu inicijativu koja nam je ulepšala ovaj dan”, kaže Abdullahu. Zahvaljujući organizaciji za svaku njenu pohvalu, oni nisu oklevali da poklanjaju najveće bogatstvo koje imaju. Završni bilans je darivanje 920 knjiga za biblioteke dve osnovne škole koje su osnovati sa inicijativom KEDS-a, jedna u Polacu kod Skenderaja i druga u Rezniku kod Vučitrna, koje su se otvorile prilokom međunarodnog dama deteta. Danas stotinu učenika imaju mogućnosti da čitaju raznovrsnu literaturu. Ali, Abdullahu nije zadovoljan. “Malo smo učinili. Odstranjujemo se od knjige kao društvo. Odstranjujemo jedni od drugih. Prije smo čitali mnogo više, dok smo bili bliže jedni drugome. Ovo je razlog zašto je trebalo da poklanjamo mnogo više ”, kaže on. Ne zaboravlja da se priseća i posebnih trenutaka njegove delatnosti. Pokazuje kako je poklanjao pakete sa knjigama za zatvorenike u zatvorima Dubrave i Lipljana. “Uradio sam ovo da čitaju i da misle o beskorisnim stvarima. Knjiga je jedino sredstvo koje humanizuje čoveka”. Ali, nije samo darivanje knjiga jedina socijalna aktivnost Abdullahua. On je pokazao sebe i u ostalim aktivnostima KEDS-a, tako što je bio jedan od glavnih aktera. Isto se dogodilo i u akciji kada je urađen jedan poseban dan članovima Doma Staraca u Prištini.

He says that from his father he has inherited a wealthy library and a reading habit. “I do not sit on Facebook, but I read books,” he adds. Besides reading, he has another purpose in life, encouraging others to read. He does this with great passion. This enthusiasm of his came into sight when KEDS organized a book donation action. “When I learned about the initiative of my colleagues, I called the creators from Gjilan, Kamenica, Presevo, Bujanovac, Medvegja and Skopje. They all responded positively, without any hesitation and supported the action massively. To donate books means giving knowledge. I thank everyone for this initiative which has made our day” says Abdullahu. Thanks to his commitment no one hesitated to donate. The total number of books collected was 920 books for the libraries of the two primary schools that were established with the initiative of KEDS, one in Polac in Skenderaj and the other in Reznik in Vushtrri, which were opened on the International Children Day. Today, hundreds of students read the literature provided by kindhearted people. But, Abdullah is not happy. “What we did is not enough. Unfortunately, we are abandoning the books. We are also abandoning each other. Before, we used to read a lot more and we were closer to each other. That is why we had to donate much more,” he says. He does not forget to remember the special moments of his activities. He tells how he donated some boxes of books for prisoners of Dubrava and Lipjan. “I did this so they can read and not think about bad things. The book is the only tool that humanizes the man. “ But giving books is not the only social activity that Abdullah does. He also showed his commitment in other KEDS initiatives, being one of the leading players. The same happened in the action to make a special day for the members of the Elderly Home in Pristina.

PËRGJEGJËSIA SHOQËRORE

ENERGY

“E bëj këtë, sepse pos punës së përditshme kam kohë të lirë. Kaq. Nuk kam forcë të punoj fizikisht. Por, në aspektin kulturor dhe humanitar nuk mund të më ndalojë askush. Ai është pasioni im”. Ai ka plane edhe për të ardhmen. “T’i blejmë disa fidanë dhe t’i dërgojmë për t’i mbjellë nëpër oborre të shkollave. T’i gjelbërojmë ato dhe t’ua ngulisim në kokë nxënësve se gjelbërimi është jetik për ambientin dhe shëndetin. Jam i bindur që do të kem sukses në atë aksion”, thotë Abdullahu. Ka edhe plot aksione tjera në mendje. Aktivitetet që i ka nisur para 30 vjetësh mendon t’i vazhdojë tutje. Mendon të vazhdojë kështu derisa të ketë forcë.

“Radim ovo jer osim svakodnevnog rada imam slobodnog vremena. Nemam snage da radim fizički. Ali , u kulturnom i humanitarnom aspektu ne može me zaustaviti niko. To je moja strast”. On ima planove i za budućnost. “Da kupimo nekoliko sadnica i da ih pošaljemo da ih sade po školskim dvorištima. Da ozelenimo to i da usadimo u glavama učenika da je zelenilo od vitalnog značaja za ambijent i zdravlje. Ubeđen sam da ću imati uspeha u ovoj akciji”, kaže Abdullahu. Ima i puno drugih akcija u mislima. Aktivnosti koje je započeo pre 30 godina misli da ih nastavi dalje. Misli da nastavi ovako dokle ima snage.

“I do this during my free time after work. I have no strength to work physically. But in cultural and humanitarian activities, no one can stop me. It is my passion. “ He has plans for the future as well. “We are planning to plant some trees in several schools. To green them and to focus on students that greening is vital to the environment and health. I am convinced that I will succeed in that action, “ says Abdullah. There are also lots of other actions in mind. The activities that he started 30 years ago, he wants to continue.

ENERGY

INTERVISTA

INFORMIMI ËSHTË KUSHTI BAZË PËR EFIÇIENCËN E ENERGJISË ELEKTRIKE INFORMISANJE JE OSNOVNI USLOV ZA EFIKASNOST ELEKTRIČNE ENERGIJE INFORMATION IS THE BASIC CONDITION FOR ENERGY EFFICIENCY

Agjencia e Kosovës për Efiçiençë të Energjisë – AKEE, është institucion ekzekutiv në kuadër të Ministrisë për Zhvillim Ekonomik. AKEE zbaton politikat e Efiçiencës së Energjisë përmes vlerësimit të mundësive të kursimit të energjisë dhe zbatimit të masave të efiçiencës së energjisë në të gjithë sektorët e konsumit të energjisë. Agjencia ndër të tjera udhëzon komunat se si të zhvillojnë planet, dhe se si t’i monitorojnë ato pasi të jenë zbatuar masat e efiçiencës së energjisë, që është një fazë shumë e rëndësishme e gjithë procesit. Ndërmarrja e masave të efiçiencës së energjisë ka filluar me institucionet publike dhe sektorët e ndryshëm shoqërorë që ato i menaxhojnë, model ky që zbatohet në vendet anëtare të BE-së. Kosova ka hartuar planin afatgjatë kombëtar për efiçiencë të energjisë që përfshinë periudhën 2010 – 2018, dhe pritet që kursimet gjatë kësaj periudhe të jenë 9 % të konsumit apo rreth 92 kiloton oil ekuivalent. Në kuadër të këtij plani afatgjatë, më herët është hartuar edhe plani i parë afatmesëm për periudhën 2010 – 2012 dhe plani i dytë afatmesëm kombëtar për efiçiencë që përfshin periudhën 2013 – 2015.

Kosovska Agencija za Efiksanost Energije - KAEE je izvršna institucija u sklopu Ministarstva za Ekonomski Razvoj. KAEE primenjuje politike Efikasnosti Energije preko procene mogućnosti štednje energije i primene mera efikasnosti energije u svim sektorima potrošnje energije.

Kosovo Energy Efficiency Agency KEEA is an executive institution within the Ministry of Economic Development. AKEE implements energy efficiency policies by evaluating possibilities of saving energy and implementing energy efficiency measures in all sectors of energy consumption.

Agencija između ostalog nalaže opštinama kako da razvijaju planove i kako da nadgledaju to pošto su primenjene mere efikasnosti energije, što je jedna veoma važna faza celog procesa.

Among others, the agency guides municipalities on how to develop plans and how to monitor after the energy efficiency measures are implemented, which is a very important stage of the process.

Preduzimanje mera efikasnosti energije je počela sa javnim institucijama i raznim društvenim sektorima koje one menadžiraju, model koji se primenjuje u zemljama članice EZ-e.

Undertaking energy efficiency measures has started with public institutions and the various social sectors they manage, a model that is implemented in EU member states.

Kosovo je sačinilo dugoročni nacionalni plan za efikasnost energije koji obuhvata period 2010 – 2018, i očekuje se da će ušteda tokom ovog perioda biti 9 % potrošnje ili oko 92 kilotona oil ekvivalentno.

Kosovo has drafted a national long-term energy efficiency plan covering the period 2010-2018, and it is expected that savings during this period will be 9% of customers or equivalent to 92 kilotonnes oil.

U sklopu ovog dugoročnog plana ranije je sačinjen i prvi srednjoročni plan za period 2010 – 2012 i drugi nacionalni srednjoročni plan za efikasnost koji obuhvata period 2013 – 2015.

Earlier, within the framework of this long-term plan, it was drafted the first medium-term plan for 2010-2012 and the second medium-term national plan for efficiency covering the period 2013-2015 were drafted.

INTERVISTA

ENERGY

Pra, në këto dy plane afatmesme është paraparë që kursimet të jenë 3% për secilin plan. Në ndërkohë AKEE ka hartuar raportin e progresit për planin e parë afatmesëm që përfshin periudhën 2012 – 2013. Raporti i progresit tregon se në cakun e paraparë, plani i parë, është përmbushur dhe lehtësisht është tejkaluar, kursimi ka qenë i paraparë 3% kurse është arritur 3.1% ose 31.925 kiloton ekuivalent. Po ashtu AKEE-ja ka zhvilluar një projekt me Komisionin Evropian për ndërmarrjen e masave konkrete në efiçiencën e energjisë, ku janë bërë izolime të shkollave, ndërrimi i dritareve, ndërrimi i sistemit të ngrohjes, ndërrimi i sistemit të ndriçimit. Në këtë projekt janë përfshirë rreth 65 ndërtesa publike të nivelit lokal, prej të cilave 62 shkolla dhe dy spitale rajonale. AKEE ka hapur disa kënde të informimit për efiçiencë të energjisë në gjithë Kosovën. Qëllimi i hapjes së këtyre info- këndeve është që qytetarëve t’u ofrohen informacione më të afërta dhe në detale rreth masave që duhet ndërmarrë në fushën e efiçiencës. Në përgjithësi sondazhet tregojnë se mbi 60% e qytetarëve nuk e kuptojnë sistemin e energjisë efiçiente, çka do të thotë se për agjencinë, por edhe për Ministrinë e Zhvillimit Ekonomik, mbetet shumë punë për të bërë në informimin e qytetarëve rreth kësaj fushe, edhe pse në përgjithësi mund të thuhet nga sondazhi që diku rreth 30% e qytetarëve kanë marrë masa në këtë fushë.

Dakle u ova dva srednjoročna plana je predviđeno da ušteda bude 3% za svaki plan. U međuvremenu KAEE je sačinila izveštaj progresa za prvi srednjoročni plan koji obuhvata period 2012 – 2013. Izveštaj progresa pokazuje da u predviđenom cilju, prvi plan, je sa lakoćom ispunjen i prevaziđen, štednja je bila predviđena 3% dok je postignuto 3.1% ili 31.925 kilotona ekuivalentno. Takođe KAEE je razvila jedan projekat za Evropsku Komisiju za preduzimanje konkretnih mera u efikasnosti energije, gde je urađena izolacija škola, zamena prozora, zamena sistema grejanja, zamena sistema osvetljenja. U ovom projektu su obuhvaćene oko 65 javnih zgrada lokalnog nivoa, od kojih 62 škole i dve regionalne bolnice. KAEE je otvorila nekoliko uglova informisanja za efikasnost energije na celom Kosovu. Otvaranje ovih info uglova je da se građanima pružaju bliže i detaljne informacije oko mera koje trebaju preduzeti u polju efikasnosti. U opšte ankete pokazuju da iznad 60% građana ne razumeju sisteme efikasne energije, što znači da za agenciju ali i za Ministarstvo Ekonomskog Razvoja ostaje mnogo posla da se uradi u informisanju građana oko ove oblasti iako u opšte se može reći iz ankete gde su negde oko 30% građana preduzeli mere u ovom polju.

So in these two mid-term plans it is envisaged that the savings will be 3% for each plan. In the meantime, KEEA has drafted the progress report on the first medium-term plan covering the period 2012-2013. The progress report indicates that the foreseen target, the first plan, has been met and even exceeded, where the savings that were foreseen 3%, were achieved 3.1% or 31.925 kilotons equivalent oil. Also AKEE has developed a project with the European Commission to undertake concrete measures on energy efficiency, in which case was done the isolation in schools, replacement of windows, replacement of the heating system and lighting system. In this project were included about 65 public-level public buildings, of which 62 schools and two regional hospitals. KEEA has opened several information corners for energy efficiency information across Kosovo. The purpose of opening these info corners is to provide citizens with more in-depth information on the measures to be taken in the field of efficiency. About 65 public buildings in the local level of which 62 schools and two regional hospitals are included in this project. KEEA has opened several energy efficiency information points throughout Kosovo. The purpose of opening these information points is to provide citizens with more in-depth information on the measures to be taken in the field of efficiency.

ENERGY

PËRGJEGJËSIA SHOQËRORE

STUDENTËT NDËRKOMBËTARË KRYEJNË PRAKTIKËN NË KEDS MEĐUNARODNI STUDENTI IZVRŠAVAJU PRAKSU U KEDS INTERNATIONAL STUDENTS COMPLETE THEIR INTERNSHIP AT KEDS

KEDS tashmë pos studentëve kosovarë, po ofron edhe praktikë profesionale edhe për studentë ndërkombëtarë. Gjatë qëndrimit të tyre në Kosovë, ata janë shoqëruar edhe me studentët e KEDS Academy dhe kanë ndarë përvojat e tyre, sidomos në lëmin e energjetikës.

KEDS sada osim kosovskuh studenata, pruža profesionalnu praksu i za međunarodne studente. Tokom njihovog boravka na Kosovu, oni su se družili i sa studentima KEDS Akademije i delili su svoja iskustva, naročito u oblasti energetike.

While KEDS is already working with Kosovar students, now is also engaged in providing internship for international students. During their stay in Kosovo, students were also accompanied by KEDS Academy students and shared their experiences, especially in the field of energy.

PËRGJEGJËSIA SHOQËRORE

ENERGY

Për 6 javë me radhë, 6 studentë turq nga Universiteti Kocaeli të Izmitit, kanë kryer praktikën profesionale në KEDS. Kjo ka qenë një eksperiencë e paharruar për ta, përderisa shprehen se kanë mësuar shumë.

Za 6 nedelja redom, 6 turskih studenta iz Univerziteta Kocaeli u Izmitu su završili profesionalnu praksu u KEDS. Ovo je bilo jedno nezaboravno iskustvo za njih, dok su izrazili da su naučili mnogo.

For 6 weeks, 6 Turkish students from Izmir’s Kocaeli University have completed professional internships at KEDS. This has been an unforgettable experience for them, while they say that they have learned a lot.

“Stafi ishte shumë i përkushtuar. Në secilin departament na kanë ndihmuar me të gjitha shpjegimet, na sqaronin të gjitha paqartësitë që kishim. Ishte eksperiencë e jashtëzakonshme për ne”, thonë ata.

“Osoblje je bilo veoma posvećeno. U svakom departmanu su nam pomagali sa svim objašnjenima, pojasnili su nam sve nejasnoće koje smo imali. Bili je izvanredno iskustvo za nas”, kažu oni.

“The staff was very dedicated. Each department has helped us with all the explanations as they clarified all the uncertainties we had. It was a great experience for us, “ they say.

Studentu Huseyin Kaynar veliki utisak je ostavio i proces rada u KEDS.

Huseyin Kaynar, one of the students was impressed with the work process at KEDS.

Studentit Huseyin Kaynar, i ka bërë përshtypje të madhe edhe procesi i punës në KEDS. “Pashë një vrull të madh të punës këtu. Punohet shumë në KEDS”, thotë Kaynar.

Gjatë qëndrimit të tyre në Kosovë, ata janë shoqëruar edhe me studentët e KEDS Academy dhe kanë ndarë përvojat e tyre, sidomos në lëmin e energjetikës. Në mesin e tyre ishte edhe Murteza Bali. “Është hera e parë që dalë jashtë vendit. Kam mbresa të paharruara për Kosovën. Po mendoj qysh tash të vij prapë. Pse jo edhe të punoj këtu”, thotë ai. Të gjithë u shprehën të kënaqur me përvojën e këtushme. Ata kanë kaluar nga njëri departament në tjetrin duke u pajisur me njohuri për shumë hallka energjetike dhe të funksionimit të një kompanie energjetike. “E di që rrjeti elektrik ka qenë në gjendje jo të mirë. Por, KEDS-i po e rinovon atë me shpejtësi të madhe dhe kjo punë e palodhshme dhe kjo qasje më ka lënë mbresa të mëdha. Jam i bindur që Kosovën e pret një e ardhme e ndritur”, thotë studenti tjetër, Bahadir Erdogan.

“Video sam jedan veliki elan za rad ovde. Radi se mnogo u KEDS”, kaže Kaynar.

“I saw a great deal of work here. Much work is done in KEDS, “says Kaynar.

Tokom njihovog boravka na Kosovu, oni su se družili i sa studentima KEDS Akademije i delili su njihova iskustva, naročito u oblasti energetike.

During their stay in Kosovo, they were also accompanied by KEDS Academy students and shared their experiences, especially in the field of energy.

Među njima je bio i Murteza Bali. “Prvi put je da izlazim iz zemlje. Imam nezaboravne utiske za Kosovo. Mislim kako da dolazim ponovo. Zašto ne i da radim ovde”, kaže on.

Among them was Murteza Bali a student of the Electrical faculty. “It’s the first time I go abroad. I have unforgettable impressions of Kosovo. I’m thinking of coming back again. Why not even work here, “ says Bali.

Svi su izrazili zadovoljstvo sa ovdašnjim iskustvom. Oni su prolazili iz jednog departmana u drugi opremajući se znanjem i mnogim energetskim alkama funkcionisanja jedne energetske kompanije. “Znam da je električna mreža bila u lošem stanju. Ali, KEDS renovira nju sa velikom brzinom i ovaj neumorni rad i ovaj pristup ostavili su mi velike utiske. Ubeđen sam da Kosovo ćeka jedna svetla budućnost”, kaže drugi student, Bahadir Erdogan.

Everyone was satisfied with the experience here. They have moved from one department to another by getting acquainted with many energy chain links and functioning of an energy company. “I know the distribution network has been in a bad condition. But KEDS is renovating it at great speed and this tireless work and this approach has left me great impressions. I am convinced that a bright future awaits Kosovo, “says another student, Bahadir Erdogan, part of the group.

PËRGJEGJËSIA SHOQËRORE

ENERGY

U svakom slučaju, menadžeri odgovarajućih departmana stajali su im blizu, objašnjavajući svaki proces i svaku dilemu koju su oni podnosili.

In each case, the managers of the respective departments have stayed close, explaining each process and each dilemma students had.

I osoblje KEDS-a koje se brinulo o studentima su bili veoma zadovoljni. “Video sam jedan visoki profesionalizam kod studenata iz Turske. Njihov entuzijazam za učenje i spremnost koju su pokazali za upoznavanje sa svakim procesom ili da dobiju nova znanja su inspirativna, takođe. Ovo čini i moje iskustvo veoma interesantnim”, kaže Shukri Aliu, menadžer AMR-a u KEDS. KEDS je još od osnivanja kompanije pokazao veliku posvećenost u pružanju obrazovanja i profesionalizma mladih. Odmah nakon početka operiranja, KEDS je otvorio Akademiju koja sada zaokružuje 4 generacije, pokazale je jedan izvanredan uspeh obučavajući i opremajući sa međunarodnim sertifikatima stotinu mladih kosovara. Za ovo je kompanija nagrađena i sa nekoliko prestižnih međunarodnih priznanja.

Even the staff of KEDS who was in the care of the students were quite satisfied. “I saw a high professionalism among the students from Turkey. Their enthusiasm for learning and willingness to absorb each process or to get new knowledge is inspiring, too. This also makes my experience very interesting, “says Shukri Aliu, AMR manager at KEDS. Since the founding of the company, KEDS has shown great commitment in offering education and professionalism to young people. KEDS immediately after the establishment opened the KEDS Academy where four generations now have graduated. All four generations have shown tremendous success by getting trained and equipped with international certificates. KEDS has been awarded with several prestigious international awards for KEDS Academy project.

ENERGY

ZHVILLIMET NË KEDS

INVESTIMET NË RRJET INVESTICIJE NA MREŽI INVESTMENTS IN NETWORK

KEDS po vazhdon me angazhimin për përmirësimin e rrjetit energjetik sipas planit zhvillimor, që parasheh deri në vitin 2025 vendosjen e 3500 trafostacioneve të reja dhe mbi 200 kilometra rrjet të ri në tërë territorin e Kosovës, që kapin shumën deri në 300 milionë euro.

KEDS nastavlja sa angažovanjem u poboljšanju energetske mreže prema razvojnom planu, koji predviđa da se do 2025 godine postave 3500 nove trafostanice i iznad 200 kilometara nove mreže na celoj teritoriji Kosova, koje dostižu iznos do 300 miliona eura.

KEDS is continuing with the commitment to upgrade the power network according to the development plan, which by 2025 foresees the installment of 3500 new substations and over 200 kilometers of new electricity network in the entire territory of Kosovo, an investment amounting up to 300 million euros.

ZHVILLIMET NË KEDS

ENERGY

KEDS përmirëson rrjetin elektrik për qindra familje të komunës së Obiliqit

KEDS poboljšao električnu mrežu za stotinu porodica u opštini Obilić

Për pensionistin Ramadan Krasniqi, jeta në fshatin e tij tani ka marrë kuptimin e duhur. Ish-dispeçeri në Mihjen Sipërfaqësore në Bardh, thotë se tani problemet energjetike nuk ekzistojnë më. Ai punon në kopshtin e tij pa problem dhe përdor pa frikë pajisjet elektrike.

Za penzionera Ramadan Krasniqi, život u njegovom selu sada ima potrebog smisal. Bivši dispečer u Površinskom Kopu u Belačevcu, kaže da sada energetski problemi ne postoje više. On radi u svojoj bašti bez problema i koristi bet straha električnu opremu.

“Rryma ka qenë tepër e dobët dhe prishjet tepër të mëdha. Kemi pasur pengesa për përdorimin e pajisjeve elektrike, shpesh na digjeshin ato. Tani gjithçka është e re. Trafo e re, shtyllat dhe orët e reja digjitale, dhe për ne çdo gjë është në rregull. Me vendosjen e orëve matëse nëpër shtylla, edhe keqpërdorimi i energjisë elektrike nuk ekziston më”, ka thënë Krasniqi. Pos tij, falë projekteve të realizuara nga KEDS-i, banorët të cilët jetojnë në zonat përreth termocentraleve do të kenë shërbime shumë më kualitative. Këto investime të radhës në rrjetin energjetik i kanë ndjerë banorët e fshatrave Dardhishtë e Sibovc të komunës së Obiliqit

“Struja je bila veoma slaba i kvarovi veoma veliki. Imali smo prepreka da upotrebimo električnu opremu, čestu su nam izgorevale. Sada je sve novo. Novi trafo, stubovi i nova digitalna brojila, i za nas je sve u redu. Postavljanjem mernih brojila na stubovima, i zloupotreba električne energije ne postoji više”, rekao je Krasniqi. Osim njega, zahvaljujući ostvarenim projektima KEDS-a, stanovnici koji žive u zonama oko termoelektrana imaće mnogo kvalitetnije usluge. Ove sledeće investicije u energetskoj mreži osetili su i stanovnici sela Dardište i Sibovac u opštini Obilić.

KEDS improves the electrical network for hundreds of families in the Municipality of Obiliq For Ramadan Krasniqi, life in his village has now got the proper meaning. The former dispatcher at Mining Surface in Bardh said that now energy problems do not exist. He works in his garden without a problem and uses without fear the electrical equipment. “The electricity has been too weak and there were many outages. We have had difficulties to the use of electrical equipment; often they got burnt. Now everything is new. The new trafo, the poles and the new digital meters, and for us everything is fine. With the placement of meters, the misuse of electricity does not exist anymore, “said Krasniqi. Beside him, thanks to the projects realized by KEDS, residents who live in the areas surrounding the power plants will have much more quality services. These investments in the energy network have been felt by the inhabitants of the villages of Dardhishte and Sibovc in the municipality of Obiliq.

ZHVILLIMET NË KEDS

ENERGY

Me punët që janë bërë këtu, është rritur siguria e konsumatorëve dhe me vendosjen e kabllove bistekë për tension të ulët janë zvogëluar edhe humbjet teknike. Në fshatin Sibovc janë vendosur dy trafoshtylla me fuqi të transformatorit 100 dhe 160 kVA, që kanë rritur dukshëm tensionin dhe kanë krijuar stabilitet energjetik të mesëm. Numri i familjeve të cilët kanë përfituar nga realizimi i këtij projekti është 60. Edhe për ata që merren me biznes ky investim ua ka lehtësuar shumë punën. Njëri ndër ta është Amer Mexhuani, i cili ka një stallë lopësh, ku i nxjerr rreth 200 litra qumësht në ditë, dhe thotë se me këtë investim tash rryma është e sigurt. “Si fryjke era u nalke rryma dhe nuk mujshim me i përdor makinat për mjelje, qe besa edhe tamli na u prishke. Tash çdo mahallë e ka trafon e vet dhe shtyllat krejt të reja e me këtë është përforcu shumë rryma dhe gjithçka po shkon më lehtë” ka thënë Mexhuani.

Sa poslovima koji su izvršeni ovde, povećana je bezbednost potrošača i sa postavljanjem pletenastih kablova za niski napon smanjeni su i tehnički gubici. U selu Sibovac su postavljena dva trafostuba sa snagom transformatora od 100 i 160 kVA, koji su osetljivo povećali napon i stvorili energetsku stabilnost. Takođe su postavljena i 67 stuba niskog napona, 25 stuba srednjeg napona, 4930 m mreže niskog napona i 1232m mreže srednjeg napona. Broj porodica koje će imati koristi od ostvatrenja ovog projekta je 60. I za one koji se bave privatnim biznisom ova investicija je mnogo olakšala posao. Jedan od njih je i Amer Mexhuani, koji ima jednu štalu sa kravama, gde izvlači oko 200 litara mleka dnevno, i kaže da sa ovom investicijom struja sada bezbedna. “Kada je duvao vetar struja se prekidala i nismo mogli da upotrebljavamo mašine za muzenje, tako nam se i mleko kvarilo. Sada svako naselje ima svoj trafo i stubovi su sasvim novi i sa ovim je mnogo pojačana struja i sve ide lakše” rekao je Mexhuani. 20

With the works that have been done here, customer safety has increased, and with the installation of low voltage cables the technical losses have also decreased. In the village of Sibovc there are two transformers one 100 and one 160 kVA, which have considerably increased the voltage and have created energy stability. There are also 67 low voltage poles, 25 medium voltage poles, 4930 m low voltage grid and 1232 m medium voltage grid. The number of families who have benefited from the realization of this project is 60. Even for those who do business, this investment has greatly facilitated their work. One of them is Amer Mexhuani, who has a cowshed where he takes out about 200 liters of milk a day, and says that with this investment now the electricity is safe. “As the wind blew, it was cold, and I could not use the milking machines, and many times the milk got bad. Now every neighborhood has its own trafo and its new poles, and with this it has strengthen the electricity and everything is going easier “said Mexhuani.

ZHVILLIMET NË KEDS

ENERGY

Fshati tjetër që shtrihet rrëzë termocentralit “Kosovës A”, është Dardhishta, ku me investimet e KEDS-it gjendja energjetike ka ndryshuar krejtësisht për të mirë. Këtu janë vendosur 2 trafoshtylla me fuqi të transformatorit 160 dhe 400 kVA. Nga realizimi i këtij projekti kanë përfituar 122 familje në fshat.

Nakon završetka projekta u selu demontirani su i stari stubovi koji su bili po privatnim posedima i premešteni su pored ulica naselja.

Me investimin e ri banorët janë mjaft të kënaqur dhe falënderojnë të gjithë ata që kanë bërë të mundur realizimin e këtij projekti.

Drugo selo koje se prostire pored termoelektrane “Kosovo A”, je Dardhišta, gde je sa investicijama KEDS-a energetsko stanje u potpunosti promenjeno na bolje. Ovde su postavljena 2 trafostuba sa snagom transformatora 160 i 400 kVA. Od realizacije ovog projekta koristi će imati 122 porodica u selu.

”Shtyllat ishin të vjetra 45 vjet dhe nuk kishte shtëpi që nuk i ishin djegur instalimet elektrike nga prishjet që ndodhnin në rrjet. Me investimin që ka bërë KEDS-i jemi shumë të kënaqur dhe tani me vendosjen e trafove të reja, frikën e kemi zero dhe për këtë falënderojmë të gjithë ata që kontribuuan në këtë investim”, ka thënë Avdyl Gërguri, punëtor i KEK-ut. KEDS do të vazhdojë me investime në mënyrë që rrjeti të jetë me standardet e kërkuara për të gjithë konsumatorët anekënd Kosovës.

Sa novom investicijom stanovnici su veoma zadovoljni i zahvaljuju sve one koji su omogućili realizaciju ovog projekta. ”Stubovi su bili 45 godina stari i nije bilo kuće gde nisu bili izgoreli električne instalacije od kvarova koji su se događali u mreži. Sa investicijama koje je uradio KEDS veoma smo zadovoljni i sada sa postavljanjem novih trafoa, strah nam je nula i zato zahvaljujemo sve one koji su doprineli za ovu investiciju”, rekao je Avdyl Gërguri, radnik EKK-a. KEDS će nastaviti sa investicijama na način da mreža bude sa zahtevanim standardima za sve potrošače širom Kosova.

After the completion of the project in the village, the old poles in private property have been dismantled and moved around the neighborhood streets. The other village that lies next to the power plant “Kosova A” is Dardhishta, where with the investments of KEDS the energy situation has changed completely for the better. There were implemented 2 transformers 160 and 400 kVA. With the realization of this project have benefited 122 families in the village. With the new investment, the residents are very satisfied and thank all those who have made possible the realization of this project. “The poles were 45 years old and there were no houses that had not burned electrical installations from network breakdowns. With the investment made by KEDS we are very satisfied and now with the establishment of new trafos, we have zero fears and for this we thank all those who contributed to this investment,” said Avdyl Gërguri, KEK employee. KEDS will continue with investments so that the network will be with the standards required for all customers throughout Kosovo.

ZHVILLIMET NË KEDS

ENERGY

KEDS ka shtrirë investimet edhe në rajonin e Podujevës, pikërisht në fshatrat Bradash e Letanc të kësaj komune Pas përfundimit të projektit për banorët e kësaj ane, sidomos për konsumatorët e amvisërisë, është rritur siguria dhe është stabilizuar energjia elektrike. Ata tashmë nuk kanë probleme për përdorimin e pajisjeve elektrike shtëpiake. Për Dorontina Gashin nga ky fshat, tash gjithçka është më mirë. “Boll të dobët e kemi pas rrymën, për me bë drekën është dashur prej mëngjesit me nxe shporetin. Nji frymë me fry, na u prishnin telat. Tash e dhe bojleri edhe shporeti po nxehen menihere. Korrektorat ma nuk na hyn në punë, i kena hek krejt”, ka thënë Dorontina Gashi, nga fshati Bradash i Podujevës.

KEDS je položio investicije i u regionu Podujeva, tačnije u selima Bradaš i Letanci ove opštine. Nakon završetka projekta za stanovnike ovog dela, naročito za potrošače u domaćinstvu, povećana je bezbednost i stabilizovana je električna energija. Oni sada nemaju problema u upotrebi kućnih električnih aparata. Za Dorontina Gaši iz ovog sela, sada je sve bolje. “Imali smo veoma slabu struju, za pravljenje ručka trebalo je da zagrejemo šporet od jutra. Kada je duvao vetar, kvarili su se provodnici. Sada se i bojler i šporet greju odmah. Korektori nam ne trebaju više, sve smo ih otklonili”, rekla je Dorontina Gaši, iz sela Bradaš kod Podujeva.

Recently KEDS has extended its investment in Podujeva region, respectively in Bradash and Letanc villages After this investment, the power supply is stabilized and safety has increased in this village. They no longer have problems to use the household appliances. Doruntina Gashi a resident of Bradash said that now everything is okay in the village. “The power supply used to be weak. In order to cook, we had to turn on the stove in the morning. The wires used to break often. Now the boiler and the stove are heating quickly. We no longer need an electricity corrector”.

ZHVILLIMET NË KEDS

ENERGY

Në përfundim e sipër janë demontimi i shumicës së rrjetit të vjetër që kanë kaluar nëpër prona private dhe tani janë përreth rrugëve të lagjeve. Me vendosjen e kabllove bistekë është ngritur siguria e konsumatorëve, me këtë janë zvogëluar edhe humbjet teknike. Edhe banori tjetër, Behram Jashari, falënderon punëtorët e KEDS-it për ndryshimet energjetike që ua kanë sjellë.

Pri kraju je demontiranje većine stare mreže koja je prolazila preko privatnih poseda i sada ide pored ulica naselja. Sa postavljanjem pletenastih kablova povećana je bezbednost potrošača, sa ovime su smanjeni i tehnički gubitci. I drugi stanovnik, Behram Jašari, zahvaljuje radnicima KEDS-a za energetske promene koje su doveli.

Now they are demolishing most of the old network that was extended through the private property. By placing the braided cables, the customer safety has increased and the technical losses were reduced. Another resident, Behram Jashari, thanked KEDS employees for the works they have done in the power grid.

“Kompania KEDS është duke punu tepër mirë. Punëtorët që kanë punu këtu janë sjellë shumë mirë. Gjithmonë kemi qenë të informum për punën që bënin dhe asgjë nuk bënin pa lejen tonë”, ka thënë Jashari. Numri i familjeve të cilët kanë përfituar nga realizimi i këtij projekti është 63. Po në këtë komunë, në fshatin Letanc, KEDS është kthyer përsëri për të investuar në ndërrimin e rrjetit elektrik. Kohë më parë KEDS këtu ka vendosur trafon duke rritur kështu kapacitetet energjetike në këto anë.

“Kompanija KEDS radi veoma dobro. Radnici koji su ovde radili ponašali su se veoma dobro. Uvek smo bili informisani o radu koji se vršio i ništa nisu radili bez naše dozvole”, rekao je Jašari. Broj porodica koji će imati koristi od realizacije ovog projekta je 63. Takođe u ovoj opštini, u selu Letance, KEDS se ponovo vratio da investira u zameni električne mreže. Ranije je KEDS ovde postavio trafo povećavajući tako energetske kapacitete u ovom delu.

“KEDS Company is working very good. The workers that have worked here were very nice. We have always been informed about the works that were being done and they didn’t do anything without our permission,” said Jashari. 63 families have benefited from this project. In the same municipality but different village, in Letanc, KEDS went back again to invest in changing the power grid. Previously, KEDS has placed the traffo station thus increasing the energy capacities in these areas.

Edhe në Letanc banorët kanë ndjerë investimet e KEDS-it, dhe me këtë është rritur siguria e konsumatorëve dhe janë zvogëluar humbjet teknike dhe rëniet e tensionit. Projekti është në përfundim e sipër dhe janë duke u demontuar rrjetin e vjetër dhe zhvendosur ato nga pronat private. Ky investim është edhe një zotim i KEDS-it për të përmbushur obligimet për nevojat energjetike të konsumatorëve në këto anë.

I u Letancima stanovnici su osetili investicije KEDS-a, i sa ovim je povećana bezbednost potrošača i smanjeni tehnički gubitci i pad napona. Projekti është në përfundim e sipër dhe janë duke u demontuar rrjetin e vjetër dhe zhvendosur ato nga pronat private. Ova investicija je još jedna posvećenost KEDS-a u ispunjavanju obaveza za energetske potrebe potrošača u ovom delu.

Also in Letanc village residents welcomed the investments where customer safety has increased whereas technical losses and weak voltage have decreased. The project is being finalized where the old network is being demolished and displacing it from the private properties. This investment is also a commitment of KEDS to meet the obligations on energy needs of consumers in these areas. 23

ZHVILLIMET CITATE NË KEDS

ENERGY

Plotësohen nevojat energjetike për banorët e Drenasit

Ispunjene energetske potrebe za stanovnike Glogovca

The energy needs of Drenas residents are met

Fokus i investimeve nga KEDS kësaj radhe ka qenë edhe fshati Stanoc i Drenasit. Pas përfundimit të projektit janë plotësuar të gjitha nevojat energjetike dhe është rritur siguria për banorët.

Fokus investicija od KEDS-a ovog puta bilo je i selo Stanovci kod Glogovca. Nakon završetka projekta, ispunjene su sve energetske potrebe i povećana je bezbednost za stanovnike.

The focus of KEDS investments this time has been in the village Stanoc of Drenas. After the completion of the project, all energy needs have been met and security for residents has increased.

Banorët shihen të gëzuar teksa flasin për investimet që ka bërë KEDS-i këtu. Bajram Lika, banor i fshatit, thotë se me gjendjen e tanishme energjetike janë tepër të lumtur.

“Jemi shumë të kënaqur me gjendjen energjetike që kemi tani. Veç kush s’po don me pranu këtë realitet, se tash gjithçka është më së miri”, ka thënë ai. Lika e ka edhe një këshillë për të gjithë konsumatorët. “Është mirë edhe me u mundu me kursy nga pak, sidomos ne në katund që po nxehemi me dru”, ka thënë ai. Për këtë projekt, në fshat është implementuar nga ana e KEDS-it një trafo e re me fuqi prej 160 kVA dhe janë riparuar dy trafot ekzistuese.

Stanovnici se vide obradovani dok govore za investicije koje je KEDS uradio ovde. Bajram Lika, stanovnik sela, kaže da sadašnje energetsko stanje veoma dobro.

“Prezadovoljni smo energetskim stanjem koje sada imamo. Samo ko neće da prizna ovu realnost, da je sada sve najbolje”, rekao je on. Bajrami ima i jedan savet za sve potrošaće. “Dobro je da pokušamo i da štedimo pomalo, naročito mi u selu koji se grejemo na drva”, rekao je on. Za ovaj projekat, u selu je od strane KEDS-a implenentiran jedan novi trafo sa snagom od 160 kVA, i remontovana su dva postojeća trafoa.

Residents are seen very content as they talk about the investments that KEDS has done here. Bajram Lika, a resident of the village, says that with the current energy situation they are extremely happy. “Not only satisfied, but we are very excited with the energy situation we have now. Just if anyone does not want to accept this reality, that now everything is the best, “he said. Bajram also has an advice for all customers. “It’s good to try and save a little, especially in the village that is heating up with wood,” he said. For this project, in the village was installed a new transformer with power of 160 kVA, and two existing trafos were repaired.

ZHVILLIMET CITATE NË KEDS

ENERGY

Gjatë punës janë hequr të gjitha shtyllat e vjetra dhe janë zëvendësuar me të reja dhe përçuesit e vjetër janë zëvendësuar me të rinj dhe me kabllo të izoluar, ku edhe seksioni i përçuesve është vendosur më i madh dhe që i plotëson nevojat e banorëve për një kohë relativisht më të gjatë. Edhe për Xhavit Ramën, po ashtu banor i këtij fshati, stabilizimi i energjisë elektrike është i mirëseardhur. “Rryma është tepër e mirë tash, rreziku nuk ekziston. Kabllo të vjetra më nuk të sheh syri kërkund. Gjithçka është mirë”, ka përfunduar Rama. KEDS po vazhdon me investime, dhe tashmë ka rregulluar tensionin dhe infrastrukturën energjetike për shumë vendbanime anekënd Kosovës.

Tokom rada su otklonjeni svi stari stubovi i zamenjeni sa novim kao i stari provodnici su zamenjeni novim provodnicima, sa izolovanim kablom, gde je i sekcija provodnika postavljena veća koja ispunjava potrebe stanovnika za jedno relativno duže vreme. I za Džavit Ramu, takođe stanovnik ovog sela, stabilizacija električne energije je dobrodošla.

During work, all old poles have been removed and replaced with new ones, and old conductors are replaced with new conductors with isolated cables, where the conductor section is set larger and meets the needs of residents for one relatively longer time. Even for Xhavit Rama, also a resident of this village, electricity stabilization is welcomed.

“Struja je sada veoma dobra, opasnost ne postoji. Stari kablovi se ne vide nigde. Sve je mnogo bolje”, završio je Rama. KEDS nastavlja sa investicijama i sada je regulisao napon i energetsku infrastrukturu za mnoga naselja širom Kosova.

“The electricity is very good now; the risk does not exist. You do not see old cables anymore. Everything is fine, “Rama concluded. KEDS is continuing with investments, and has already regulated tension and energy infrastructure for many settlements throughout Kosovo.

ENERGY

ZHVILLIMET NË KEDS

NXËNËSIT E SHKOLLËS “XHEMAJL MUSTAFA” MËSOJNË SI FUNKSIONON KEDS-I UČENICI ŠKOLE “XHEMAJL MUSTAFA” NAUČILI KAKO FUNKCIONIŠE KEDS PUPILS OF “XHEMAJL MUSTAFA” SCHOOL LEARN HOW KEDS WORKS

Një grup prej 60 nxënësish të Shkollës Fillore “Xhemajl Mustafa” të Prishtinës vizituan KEDS-in. Në Qendrën e Kalibrimit ata mësuan se si funksionojnë njehsorët e energjisë elektrike që nga prodhimi i tyre, kalibrimi dhe vendosja në shtëpitë e konsumatorëve. Kurse për shtyllat, rrjetin elektrik dhe faktorët e sigurisë, nxënësit mësuan nga ekipi i punëtorëve të Departamentit të Mirëmbjatjes gjatë punimeve në fshatin Dyz të Podujevës. Nxënësja e klasës së VIII, Erea Blakaj, shprehet e entuziazmuar me këtë vizitë.

“Naučila sam mnoge stvari danas. Drugačije vidim KEDS. Veoma mi se sviđa kako funcioniše u realnosti distribucija i snabdevanje električnom energijom. Ovo mi povećava želju da budem inžinjer”, rekla je Erea, koja osim posebnog imena, ima strast da nauči što više.

A group of 60 students of Pristina’s Primary School “Xhemajl Mustafa” visited KEDS. At the Calibration Center, they learned how electricity meters work from their production, calibration, and instalation in consumer homes. Team of the Department of Maintenance during the works in Dyz village of Podujeva told pupils about poles, the electrical network and security factors. Erea Blakaj a pupil of VIII class is excited about this visit. “I learned a lot today. I see KEDS differently. I really like how the distribution and supply of electricity actually works. This adds my desire to become a engineer, “said Erea, who has a passion for learning as much as possible.

Ta njohim KEDS-in Da upoznamo KEDS Let’s know more about KEDS

“Mësova shumë gjëra sot. E shoh ndryshe KEDS-in. Po më pëlqen shumë si funksionon në realitet distribuimi dhe furnizimi i energjisë elektrike. Kjo ma shton dëshirën që të bëhem inxhiniere”, ka thënë Erea, e cila pos emrit të veçantë, ka edhe pasionin për të mësuar sa më tepër.

Jedna grupa od 60 učenika Osnovne škole “Xhemajl Mustafa” u Prištini posetili KEDS. U Centru za Kalibrisanje oni su naučili kako funkcionišu brojila električne energije još od njihove proizvodnje, kalibrisanje i postavljanje po kućama potrošača. Dok je za stubove, električnu mrežu i faktore bezbednosti, učenici su naučili od ekipe radnika u Departmanu Održavanja tokom radova u selu Duz kod Podujeva. Učenica VIII razreda, Erea Blakaj,izražava sa entuzijazmom o ovoj poseti.

ENERGY

POLITIKA NË KOSOVË

PROJEKTI I KOSOVËS PËR EFIÇIENCË TË ENERGJISË DHE ENERGJI TË RIPËRTËRITSHME PROJEKAT KOSOVA ZA ŠTEDLJIVOST ENERGIJE I OBNOVLJIVU ENERGIJU KOSOVO PROJECT FOR ENERGY EFFICIENCY AND RENEWABLE ENERGY

Zhvillimi i tregut energjetik dhe veçanërisht energjia e ripërtëritshme, po zë një rol kyç në Kosovë dhe kjo mund të çojë njëkohësisht në stabilizimin e ekonomisë së re të vendit. Vetëm nga furnizimi i qëndrueshëm, efikas dhe modern me energji, mund të sigurohet zhvillimi i shpejtë i industrive të reja. Qeveria e Kosovës dhe Banka Botërore kanë nënshkruar një marrëveshje për projektin e efiçiencës së energjisë me një kredi prej 31 milionë dollarë, me kushte shumë të volitshme, që ka për qëllim zbatimin e masave të efiçencës në ndërtesat publike të nivelit qendror.

Razvoj energetskog tržista i posebno obnovljive energije zauzima jednu ključnu ulogu na Kosovu i to može odvesti istovremeno u stabiliziranju nove privrede zemlje. Samo od stabilnog snabdevanja, efikasnog i modernog može se obezbediti brži razvoj novih industrija. Vlada Kosova i Svetska Banka su potpisali jedan sporazum za projekat štedljivosti energije sa jednim kreditom od 31 miliona dolara pod veoma povoljnim uslovima, koja ima za cilj primenjivanje mera štedljivosti u javnim zgradama centralnog nivoa .

The development of the energy market and especially renewable energy is playing a key role in Kosovo, which can simultaneously lead to the stabilization of the country’s new economy. Only by robust, efficient and modern energy supply can be ensured the rapid developments of new industries. The Kosovo government and the World Bank have signed an agreement on energy efficiency project with a $ 31 million loan at very affordable terms, which aims at implementing efficiency measures in central level public buildings.

POLITIKA NË KOSOVË

ENERGY

Projekti për Efiçiencë të Energjisë (EE) dhe Energji të Ripërtëritshme (ER) i Kosovës synon reduktimin e konsumit të energjisë dhe përdorimit të vajrave fosile në ndërtesat publike dhe demonstrimin e qëndrueshmërisë ekonomike të investimeve në këto fusha. Përmes këtij projekti, Banka Botërore do të mbështesë Kosovën në zbatimin e strategjisë së saj gjithëpërfshirëse të energjisë dhe përmirësimin e politikave dhe mjedisit rregullator për energjinë e ripërtëritshme dhe efiçiencën e energjisë.

Projekat za Štedljivost Energije (EE) i Obnovljivu Energiju na Kosovu (OE) ima za cilj restrikciju potrošnje energije i upotrebu fosilnih ulja u javnim zgradama i demonstriranje ekonomske stabilnosti investicija u ovim oblastima. Preko ovog projekta Svetska Banka ce podržati Kosovo u primeni njene sveukupne strategije energije za poboljšanje politika i regulatora sredine za obnovljivu energiju i efikasnost energije.

The Kosovo Energy Efficiency (EE) and Renewable Energy Project (RE) aims at reducing energy consumption and fossil fuel use in public buildings and demonstrating the economic viability of corresponding investments. Through this project, the Bank will be supporting Kosovo in implementing its comprehensive energy strategy and enhancing the policy and regulatory environment for renewable energy and energy efficiency.

Qeveria pritet të përfitojë nga ky projekt nëpërmjet shpenzimeve të reduktuara të energjisë, rinovimit të ndërtesave, me fokus të posaçëm në universitete dhe spitale, dhe përmes përmirësimit të komoditetit dhe funksionalitetit të brendshëm. Njëkohësisht, Ministria e Zhvillimit Ekonomik, Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor, Agjencia Kosovare për Efiçiencën e Energjisë, dhe Zyra e Rregullatorit të Energjisë, do të zhvillojnë kapacitetet e tyre për të nxitur investime të qëndrueshme të energjisë në të gjithë vendin. Sektori privat do të përfitojë nga përmirësimet në mjedisin rregullativ, që pritet të lehtësojë marrjen më të shpejtë të lejeve dhe hyrje më të lehtë në treg për kompanitë që zhvillojnë burime të ripërtëritshme të energjisë.

Vlada očekuje da ima koristi od ovog projekta preko restrikcije troškova energije, renoviranja zgrada, sa posebnim fokusom na univerzitetima i bolnicama, kao i preko poboljšanja komotnosti i unutrašnje funcionalnosti. Istovremeno, Ministarstvo Ekonomskog Razvoja, Ministarstvo Sredine i Prostornog Planiranja i Regulatorni Ured za Energiju ce razvijati svoje kapacitete za podsticanje stabilne investicije energije u celoj zemlji. Privatni sektor ċe imati koristi od poboljšanja regulativne sredine, koje se očekuje da olakša brže dobijanje dozvola i brži ulazak u tržiste za kompanije koje razvijaju obnovljive izvore energije.

The Government is expected to benefit from this project through reduced energy expenditures, a renovated building stock, with a particular focus on universities and hospitals, and improved indoor comfort and functionality. In parallel, the Ministry of Economic Development, the Ministry of Environment and Spatial Planning, the Kosovo Energy Efficiency Agency, and the Energy Regulatory Office will develop their capacity to foster sustainable energy investments across the country. The private sector will benefit from an improved regulatory environment, which is expected to facilitate faster licensing and easier market entry for companies developing renewable sources of energy, which, in turn, will stimulate demand for goods and services from suppliers and service providers in these sectors.

POLITIKA NË KOSOVË

ENERGY

Për t’u arritur këto, projekti i propozuar konsiston në tre komponentë: Investimet në EE dhe ER në ndërtesa publike, përkrahja për politikat dhe kornizën rregullative të ER dhe EE, si dhe vlerësimi i resurseve përkatëse të ER dhe përkrahje për implementimin e projektit. 29.56 milionë dollarë do të investohen në efiçiencë të energjisë dhe energji të ripërtëritshme në ndërtesa publike. Nën këtë komponent do të realizohen investimet në EE dhe ER (nënprojektet) në stabilimente publike (ndërtesa të qeverisë qendrore dhe komunave).

Për investimet në EE dhe ER në ndërtesat e qeverisë qendrore do të shpenzohen 22.0 milionë dollarë. Të gjitha këto ndërtesa shfrytëzojnë shumë energji dhe shumica tejkalojnë normat që nevojiten për komfor të brendshëm, duke pasur potencial për kursimin e energjisë në masë prej mbi 40 për qind. Kurse programi pilot për investime në EE në komuna do të kushtojë 6.0 milionë USD. Komunat kanë në pronësi të tyre 1480 ndërtesa publike, me rreth 2.36 milionë m2.

Da bi dostigli ovo predloženi projekat koji se sastoji od tri komponente: Investicije na EE i OE u javnim zgradama, podrška za politiku i regulativni okvir OE i EE, kao i procena odgovarajuċih resursa OE i podrška za implementaciju projekta. 29.56 milion dolara ċe se investirati u štedljivosti energije i obnovljive energije u javnim zgradama. Pod ovom komponentom ċe se ostvariti investicije na EE i OE (podprojekti) u javnim postrojenjima (zgrade centralne vlade i opština).

To achieve project development objectives, the project consists of three components; EE and RE investments in public buildings, Policy and regulatory support for RE/EE, Project implementation support. 29.56 million euros will be invested in Energy Efficiency and Renewable Energy investments in public buildings: Under this component EE and RE investments would be undertaken in public facilities (both centrally-owned and municipal government buildings).

Za investicije u EE i OE u zgradama centralne vlade ċe se potrošiti 22.0 miliona dolara. Sve ove zgrade koriste više energije i veċina prelaze norme koje su potrebne za unutrašnji komfor, imajuċi potencijal za štedljivost energije u količini od iznad 40 odsto.

EE and RE investments in central government buildings (US$22.0 million). All these buildings have very high energy use and most meet or exceed norms for internal comfort levels, with estimated energy savings potential of over 40 percent.

Dok pilot projekat za investicije u EE u opštinama ċe koštati 6.0 miliona USD. Opštine u svom vlasništvu imaju 1480 javnih zgrada sa oko 2.36 miliona m2.

While pilot EE investment program for municipalities is worth US$6.0 million. Municipalities own 1480 public buildings with approx. 2.36milion m2.

POLITIKA NË KOSOVË

ENERGY

Në kuadër të këtij projekti studimet teknike dhe mbikëqyrja do të kushtojnë 1.36 milionë dollarë. Ky nën-komponent do të përfshinte konsulencat për të përkrahur komponentin investues, auditimet, mbikëqyrjen e ndërtimit dhe komisionimin e projektit.

U sklopu ovog projekta tehničke studije i nadgledanje ċe koštati 1.36 miliona dolara. Ovaj podkomponent ċe obuhvatiti konsulatacije za podršku komponenta investicija, revizije, nadgledanje, izgradnju i puštanje u rad projekta.

0.20 milionë dollarë do të shpenzohen për përkrahje dhe trajnim të firmave ndërtimore dhe ofertuesve të tjerë të shërbimeve të EE/ER.

0.20 miliona dolara ċe se potrošiti za podršku i obuku gradjevinskih firmi i ostalih ponudjivaċa usluga EE/OE.

In the framework of this project, technical studies and supervision will cost US$1.36 million. This subcomponent would include consultancies to support the investment component, including development of detailed designs and bidding documents, construction supervision, and project commissioning /passports. US$0.20 million will be spent on training of design firms, construction companies and other EE/RE service providers.

POLITIKA NË KOSOVË

ENERGY

Përkrahja për politikat dhe kornizën rregullative të ER/EE do të kushtojë 2.30 milionë dollarë. Ligji për Efiçiencë të Energjisë dhe ligje tjera të miratuara nga Qeveria e Kosovës përbëjnë bazë të fortë për zhvillim të qëndrueshëm të energjisë në Kosovë. Mirëpo, nevojiten përpjekje të mëtejme për të zhvilluar legjislacion të domosdoshëm që do të ishte në pajtim me udhëzimet e BE-së dhe do t’i ndihmonin vendit të përmbushë obligimet e veta ndaj Traktatit të Komunitetit të Energjisë.

Podrška za politike i regulativni okvir OE/EE ċe koštati 2.30 miliona dolara. Zakon za Štedljivost Energije i ostale usvojene zakone od strane Vlade Kosova sadrže jednu jaku osnovu za stabilan razvoj energije na Kosovu. Ali potrebni su dalji napori za razvoj neophodnog zakonodavstva koji bi bio u skladu sa uputstvima EZ-e i pomoċiċe zemlju u ispunjavanju svojih obaveza prema Sporazumu Zajednice Energije.

Policy and regulatory support for RE/ EE will cost US$2.3 million. The Law on Energy Efficiency and other laws adopted by the Government of Kosovo constitute a strong basis for sustainable energy development in Kosovo. However, further efforts are needed to develop the necessary legislation that would be in line with EU guidelines and would help the country fulfill its obligations to the Energy Community Treaty.

Këtu planifikohet të shpenzohen 1.6 milionë dollarë për përkrahje për ZRRE-në në zhvillimin e ER dhe EE. Kurse për MZHE-në do të ndahen 0.70 milionë dollarë, si përkrahje për të hartuar dhe zbatuar legjislacionin sekondar mbi EE. Kjo përkrahje ndër të tjera do të përfshinte zhvillimin e një skeme të qëndrueshme për financimin e EE në komuna dhe rishikimin e rregullave të prokurimit publik, në lidhje me pajisjet dhe shërbimet e ndërlidhura me efiçiencën e energjisë.

Ovde se planira da se potroše 1.6 miliona dolara za podršku RUE-a u razvoju OE i EE. Dok za MER-a ċe biti odvojeno 0.70 miliona dolara, kao podrška za sastavljanje i primenu sekondarnog zakonodavstva o EE. Ova podrška izmedju ostalog bi obuhvatila razvoj jedne stabilne šeme za finansiranje EE u opštinama i reviziju pravila javne nabavke u vezi sa opremom i uslugama povezanim sa štedljivost energije.

It is foressen to be spent US$1.6 million to support ERO in the development of ER and EE. Scholarships for MED will be allocated US$0.70 million as support to support and enforce secondary legislation on EE. This support would include, among other things, the development of a sustainable scheme for EE financing in municipalities and the revision of public procurement rules related to energy equipment and services.

Projekat predvidja i podršku za implementaciju projekta, gde ċe se podržati glavna agencija implementiranja– AKEE sa 0.64 miliona dolara, u obezbedjivanju efektne primene dve ostale komponente.

The project will also support the main implementing agency, KEEA, with US$ 0.64 million to help ensure effective project implementation of the other two components.

Projekti parasheh edhe përkrahje për implementim të projektit, ku do të përkrahet Agjencia Kryesore Implementuese – AKEE me 0.64 milionë dollarë, në sigurimin e zbatimit efektiv të të dy komponentëve tjerë.

ENERGY

POLITIKA NË BOTË

PASOJAT E TËRHEQJES TË SHBA-VE NGA MARRËVESHJA E PARISIT POSLEDICE POVLAČENJA SAD IZ PARISKOG SPORAZUMA CONSEQUENCES OF USA WITHDRAW FROM PARIS AGREEMENT

Në dhjetor të vitit 2015, pothuajse çdo vend, duke përfshirë të gjithë ndotësit më të mëdhenj në botë, u bashkuan në Paris, ku ranë dakord të kufizojnë emetimet e karbonit. Marrëveshja e Parisit u hartua për të mbrojtur planetin nga ngrohja me më shumë se 1.5 gradë Celsius mbi nivelet para-industriale. Ishte pjesa më e rëndësishme e politikave mjedisore të presidentit Barack Obama.

U decembru 2015 godine, takoreći svaka zemlja, obuhvatajući sve najveće zagadjivaće na svetu, ujedinili su se u Parizu i složile su se da ograniče emisiju ugljenika. Pariski sporazum je sastavljen da bi zaštitio planetu od zagrevanja više od 1.5 stepeni Celzijusa iznad preidndustrijalnih nivoa. Bilo je to najvažniji deo politike sredine Predsednika Barak Obama.

In December 2015, nearly every country, including all of the world’s biggest polluters, came together in Paris and agreed to limit carbon emissions. The Paris Agreement was designed to keep the planet from warming by more than 1.5 degrees Celsius above preindustrial levels. It was a cornerstone of President Barack Obama’s environmental legacy.

POLITIKA NË BOTË

ENERGY

Tani presidenti Donald Trump, po tërheq SHBA-të nga kjo marrëveshje. Sipas nytimes.com, ky veprim i tij bëhet për të provokuar një reagim të ashpër nga pjesa tjetër e botës dhe mund të jetë një pengesë e madhe për përpjekjet ndërkombëtare për të shmangur ngrohjen drastike globale.

Sada Predsednik Donald Trump povlači SAD iz ovog sporazuma. Prema nytimes.com ovo njegovo delovanje se radi da bi provocirali jednu oštru reakciju ostalog dela sveta i može biti jedna velika prepreka u medjunarodnim naporima za sprečavanje drastičnog globalnog zagrevanja.

Now President Donald Trump is withdrawing the US from the accord. According to nytimes.com the move was sure to provoke a sharp backlash from the rest of the world, and it could prove to be a major setback for international efforts to avert drastic global warming.

Shtetet kishin luftuar tashmë për të reduktuar mjaftueshëm emetimet sa për të parandaluar që temperatura mesatare globale të rritet më shumë se 2 gradë Celsius (3.6 gradë Fahrenheit), mbi nivelet para-industriale, pragu që konsiderohej shumë i rrezikshëm.

Države su sada počele sa restrikcijom dovoljne emisije kako bi sprečile da se prosečna globalna temperatura poveća više od 2 stepena Celzijusa (3.6 stepena Fahrenheit) iznad predindustrijskih nivoa, prag koji je smatran veoma opasnim.

The world’s nations had already been struggling to reduce emissions deeply enough to prevent global average temperatures from rising more than 2 degrees Celsius (3.6 degrees Fahrenheit) above preindustrial levels, the threshold deemed unacceptably risky.

POLITIKA NË BOTË

ENERGY

Marrëveshja e Parisit për klimë, kishte për qëllim të siguronte një strukturë për t’i bërë këto përpjekje me kalimin e kohës. Tani, ekonomia më e madhe në botë ka deklaruar qartë se nuk dëshiron të jetë pjesë e këtij procesi.

Pariski sporazum za klimu, imao je za cilj da obezbedi jednu strukturu koja bi uradila ove napore sa prelaskom vremena. Sada, najveća svetska ekonomija je jasno izjavila da ne želi da bude deo ovog procesa.

Shtrohet pyetja, se si vendet e tjera do t’i përgjigjen tërheqjes së z.Trump. A do të vazhdojnë përsëri me veprime që ndikojnë në klimën apo marrëveshja fillon të zhbëhet pa Shtetet e Bashkuara? Ja një vështrim nga nytimes.com, se çfarë mund të ndodhë më pastaj:

Sada, postavlja se pitanje kako će ostale zemlje odgovoriti na povlaćenje g. Trump: Da li će ponovo nastaviti sa delovanjima koje utiču na klimu, ili će se sporazum raskinuti bez Sjedinjenih Država? Evo jednog pregleda od nytimes.com o tome sta se može desiti dalje:

Çfarë do të thotë kjo për Shtetet e Bashkuara?

Šta znači ovo za Sjedinjene Države?

Marrëveshja e Parisit për klimë, për të cilën ranë dakord 195 vende në vitin 2015, u hartua për të marrë veprime vullnetare dhe për t’i bërë presion shoqërisë. Për shkak se nuk u ratifikua asnjëherë nga Senati, për t’u larguar Shtetet e Bashkuara ,duhet të përballen me disa pengesa.

Pariski sporazum za klimu, za koji su se usaglasili 195 države u 2015 godini sastavljen je da bi se preduzeli dobrovoljne delovanja i da bi se izvršile pritisak društvu. Zbog toga što nije nikada ratifikovan od Senata, Sjedinjene Države da bi se udaljile treba da se suoče sa nekoliko prepreka.

The Paris climate deal was meant to provide a structure to ratchet up those efforts over time. Now, the world’s largest economy has clearly stated that it wants no part of that process. The big question now is how other countries will respond to Mr. Trump’s withdrawal: Do they keep pressing ahead with climate action anyway, or does the accord start to unravel without the United States? Here’s a nytimes. com look at what happens next:

What does this mean for the United States? The Paris climate deal, which 195 countries agreed to in 2015, was designed to work through voluntary action and peer pressure. Because it was never ratified by the Senate, the United States will face few barriers to leaving. 35

POLITIKA NË BOTË

ENERGY

Administrata e Trump-it planifikon të kërkojë mekanizmin formal të tërheqjes nga marrëveshja, një proces ligjor që do të zgjasë katër vjet dhe do të çojë në një tërheqje zyrtare më 4 nëntor 2020, një ditë pas zgjedhjeve të ardhshme presidenciale. Një administratë e ardhshme mund të zgjedhë nëse do të ribashkohet.

Shtetet e Bashkuara do të mbeten anëtarë të Konventës së Kombeve të Bashkuara për ndryshimet klimatike dhe mund të marrin pjesë ende në diskutimet e ardhshme mbi ndryshimet klimatike të sponsorizuara nga Kombet e Bashkuara. Por zoti Trump, tha se nuk do të përmbushë asnjë nga detyrimet e mëparshme të Shteteve të Bashkuara sipas Marrëveshjes së Parisit dhe do të bashkohej vetëm nëse marrëveshja do të rinegocohej në mënyrë drastike, gjë që është e pamundur.

Sjedinjene Države ce ostati član Konvencije Ujedinjenih Narod za klimatske promene i mogu učestvovati još uvek u budućim diskusijama o klimatskim promenama sponzorisane od Ujedinjenih Naroda. Ali gospodin Tramp kaže da neće ispuniti nijedno od ranijih sporazuma iz Pariza i da će se pridružiti samo ako se o sporazumu ponovo pregovara na drastičan način, što je nemoguće.

Administracija Trumpa planira da zatraži formalni mehanizam povlačenja iz sporazuma, jedan zakonski proces koji ce trajati četri godine i dovesti do jednog zvaničnog povlaćenja 4 novembra 2020, jedan dan nakon sledećih predsedničkih izbora. Sledeća administracija može birati ako želi da se pridruži.

The Trump administration plans to invoke the accord’s formal withdrawal mechanism, a winding legal process that will take four years to complete and would lead to an official exit on Nov. 4, 2020, the day after the next presidential election. A future administration could, if it chose, rejoin.

The United States would remain a party to the United Nations Framework Convention on Climate Change and could still participate in future U.N.-sponsored climate discussions. But Mr. Trump said he would not abide by any of the United States’ previous commitments under the Paris agreement and would rejoin only if the accord were drastically renegotiated, an unlikely prospect.

POLITIKA NË BOTË

ENERGY

Si mund të reagojnë vendet e tjera ndaj tërheqjes së SHBA-ve? Udhëheqësit në Evropë, Kinë dhe Indi, kanë insistuar që ata do të vazhdojnë të luftojnë ngrohjen globale edhe pa Shtetet e Bashkuara. Por forma e saktë e bisedimeve në të ardhmen rreth ndryshimeve klimatike, mbetet një çështje e hapur. Një mendim është që me largimin e emetuesit të dytë më të madh në botë, vendet tjera mund të ndjejnë presion të arrijnë planet e tyre që të frenojnë gazrat serë.

Kako mogu reagovati ostale zemlje prema povlačenju SAD? Vodje u Evropi, Kini i Indiji su insistirali da oni nastave da se bore protiv globalnog zagrevanja i bez Sjedinjenih Država. Ali tačan oblik pregovora u budućnosti oko klimatskih promena ostaje otvoreno pitanje. Jedno mišljenje stoji da sa odstranjivanjem drugog najvećeg emitera na svetu, ostale zemlje mogu osećati pritisak da ostvare njihove planove da zaustave sera gasove.

How might other countries respond to the U.S. pulling out? Leaders in Europe, China and India have insisted that they will carry on tackling global warming without the United States. But the precise shape of future climate talks remains an open question. One possibility is that, with the world’s second-largest emitter pulling out, other countries may feel less pressure to step up their own plans to curb greenhouse gases.

POLITIKA NË BOTË

ENERGY

“Qeveritë dhe industritë tjera mund të thonë, nëse Shtetet e Bashkuara janë më pak ambiciozë, atëherë pse ne duhet të marrim kosto shtesë?”, tha nënkryetar ekzekutiv i “Qendrës për Zgjidhjet e Klimës dhe Energjisë”, Elliot Diringer. Ndërkohë, një pjesë thelbësore e Marrëveshjes së Parisit përfshinte Shtetet e Bashkuara, duke premtuar 3 miliardë dollarë për vendet e varfra, për t’u ndihmuar atyre të rrisin energjinë e ripërtëritshme, të përshtaten me thatësirat, rritjen e nivelit të detit dhe fatkeqësitë e tjera të shkaktuara nga ngrohja globale. Administrata e Obamës tashmë ka kontribuar me 1 miliardë dollarë, siç kanë kontribuar edhe kombe të tjera të pasura. Por zoti Trump, është zotuar të anulojë të gjitha pagesat në të ardhmen, dhe si rezultat, vendet në zhvillim në Afrikë dhe Azi, mund të shfaqin më pak vullnet për të trajtuar emetimet e tyre. Megjithatë, jo të gjithë janë kaq pesimistë. Luka Kemp, një ekspert i politikës klimatike në Universitetin Kombëtar Australian, sugjeron që tronditja e tërheqjes së Shteteve të Bashkuara mund të nxisë vendet e tjera që të dyfishojnë përpjekjet e tyre për klimën. “Në afat të shkurtër, ju mund të shihni një efekt të paparë”, tha ai. Shtetet e Bashkuara gjithashtu mund të përballen me pasoja të rënda diplomatike. Evropa, Kina dhe vende të tjera mund të vendosin të mos e mbajnë bashkëpunimin në çështjet që administrohen nga Trump, si për shembull, tregtia. Sipas nytimes.com, në rastin më ekstrem, vendet e tjera mund të kërcënojnë duke imponuar te Shtetet e Bashkuara tarifat e karbonit.

“Vlade i ostale industrije mogu reći, ako su Sjedinjene Države manje ambiciozne, zašto mi moramo da dobijemo dodatne troškove?”, rekao je izvršni podpredsednik “Centra za Rešenja Klime i Energije”, Elliot Diringer. U medjuvremenu, jedan deo suštinskog sporazuma iz Pariza obuhvatao je Sjedinjene Države, obećavajuci 3 milijarde dolara za siromašne zemlje, da bi njima pomogli da povećaju obnovljivu energiju, da se prilagode na suše, povećanje morskog nivoa i ostale nepogode prouzrokovane od globalnog zagrevanja. Administracija Obame tada je doprinela sa 1 milijardom dolara, kako su doprineli i ostale bogate zemlje. Ali gospodin Tramp se obavezao da otkaže sve naplate u budućnosti i kao rezultat zemlje u razvoju u Africi i Aziji mogu prikazati manje volje za tretiranje njihovih emisija. Medjutim, nisu svi tako pesimsti. Luka Kemp, jedan srtučnjak klimatske politike na Nacionalnom Univerzitetu Australije, ukazuje da šok povlačenja Sjedinjenih Država može podstaći ostale zemlje da udvostruče svoje napore za klimu. “U kratkom roku možete videti jedan nevidjeni efekat “, rekao je on. Sjedinjene Države takodje mogu da se suoče sa teškim diplomatskim posledicama. Evropa, Kina i ostale zemlje mogu odlučiti da ne održavaju saradnju u pitanjima koje administrira Tramp, kao na primer trgovina. Prema nytimes.com u ekstremnom slučaju, ostale zemlje mogu pretiti nametnujući Sjedinjenim Državama tarife ugljenika.

“Other governments and industries could say, if the United States is being less ambitious, why should we take on these extra costs?” said Elliot Diringer, executive vice president of the Center for Climate and Energy Solutions. Meanwhile, a core part of the Paris deal involved the United States promising $3 billion in aid to poorer countries to help them expand clean energy and adapt to droughts, sea-level rise, and other global warming calamities. The Obama administration already chipped in $1 billion, as have other wealthy nations. But Mr. Trump has vowed to cancel all future payments, and developing nations in Africa and Asia may now prove less eager to tackle their emissions as a result. Not everyone is so pessimistic, however. Luke Kemp, a climate policy expert at Australian National University, suggests that the shock of the United States withdrawing could spur other countries to redouble their climate efforts. “In the short term, you could see a galvanizing effect,” he said. The United States could also face serious diplomatic repercussions for leaving. Europe, China and other countries may decide to withhold cooperation on issues the Trump administration cares about, like trade. In a more extreme case, other countries could threaten to impose carbon tariffs on the United States, nytimes.com reports.

POLITIKA NË BOTË

ENERGY

Çfarë do të thotë e gjithë kjo për ndryshimet klimatike?

Šta znaći sve ovo za klimatske promene?

What does this all mean for climate change?

Marrëveshja e Parisit në vitin 2015 duhej të ishte një hap i parë në procesin e gjatë e të rëndë të ngadalësimit të ndryshimeve klimatike. Vendet paraqesin premtime individuale për uljen e emetimeve dhe ranë dakord të takohen rregullisht për të shqyrtuar dhe përforcuar këto zotime, me shpresën që do të shmangin ngrohjen globale katastrofale. Edhe para tërheqjes së administratës Trump, këto përpjekje ishin të pakta. Kur shtohen edhe pengesat aktuale, rritet ritmi i ngrohjes së planetit për 3 gradë Celsius ose më shumë mbi nivelet para-industriale, një rezultat me një rrezik shumë më të madh të destabilizimit të shtresave të akullit në Grenlandë dhe Antarktidë, rritjes së nivelit të detit, valëve dhe thatësirave shkatërruese, dhe humbjen e ekosistemeve jetike si shkëmbinjtë koralë nënujorë. Nëse bota mund ta shmangë atë, fati tani varet nga vendet si Kina, që është emetuesi më i madh në botë, që është gati të marrë një rol dominues në bisedimet e ardhshme.

Pariski sporazum u 2015 godini trebalo bi da bude prvi korak u dugom i teškom procesu usporavanja klimatskih promena. Zemlje predstavljaju individualna obećanja za smanjenje emisija i saglasne su da se redovno sastaju da bi razmotrili i pojačavali ovu posvećenost sa nadom da će izbegnuti katastrofalno globalno zagrevanje. I pre povlačenja administracije Trump, ovi napori su bili mali. Kada se dodaju i aktuelne prepreke, povećava se ritam zagrevanja planete za 3 stepena Celsius ili više na predindustrijskom nivou, jedan rezultat sa jednim još većim rizikom destabilizacije slojeva leda u Grenlandu i Antarktiku, povećanje nivoa mora, talasa i razarujućih suša, kao i gubitak vitalnih ekosistema kao podzemne koralne stene. Ako svet može da izbegne tu sreću, sada zavisi od zemalja kao Kina, koja je najveći emiter na svetu, koja je spremna da preuzme jednu dominantnu ulogu u sledećim razgovorima.

The 2015 Paris agreement was meant to be a first step in the long, grinding process of slowing climate change. Countries put forward individual pledges for curbing emissions and agreed to meet regularly to review and strengthen those pledges in the hopes of avoiding catastrophic warming. Even before the Trump administration’s retreat, those efforts were falling far short. Current pledges, when added up, put the planet on pace to warm 3 degrees Celsius or more above preindustrial levels, an outcome with a far greater risk of destabilizing ice sheets in Greenland and Antarctica, higher levels of sea-level rise, more destructive heat waves and droughts, and the loss of vital ecosystems like coral reefs. Whether the world can avoid that fate may now depend on countries like China, the world’s largest emitter, which is poised to assume a dominant role in future talks.

POLITIKA LAJME NGA ENERGJIA NË BOTË

ENERGY

Kina po investon shumë në energjinë e erës, diellore dhe bërthamore, në përpjekje për të nivelizuar konsumin e dikurshëm të qymyrit. Por, është e paqartë se sa udhëheqësit e Kinës do të bëjnë presion ndaj vendeve të tjera për të rritur qëllimet e tyre. Në të kaluarën, Kina ka argumentuar kundër rregullave rigoroze të transparencës për të parë përparimin e kombeve. Dhe, deri tani, asnjë vend nuk ka thënë se do të shkurtojë emetimet me një shumë shtesë në mënyrë që të kompensojë veprimet më të dobëta nga Shtetet e Bashkuara. “Gjithkush është duke thënë që do të qëndrojnë në linjë”, tha Oliver Geden, një ekspert i politikave mbi klimën në Universitetin e Oksfordit. Por, ai thotë se kjo rrugë tani është edhe më larg nga synimi për të shmangur 2 gradë Celsius të ngrohjes. Një administratë e ardhshme amerikane mund të ndryshojë drejtimin mbi politikat e klimës, dhe madje të ribashkohet në marrëveshje, nëse Trump nuk do të ishte më president. “Vende të tjera gjykojnë vazhdimisht pozicionet e njëri-tjetrit në botë”, ka thënë David G. Victor, profesor i Marrëdhënieve Ndërkombëtare në Universitetin e Kalifornisë në San Diego. “Nëse duket sikur kjo administratë do të zgjasë vetëm katër vjet, mund të shihni se vendet e tjera të vazhdojnë përpjekjet për klimën dhe të mos heqin dorë ende nga SHBA-të”.

Kina investira mnogo u energiji vetra, sunca i nuklearnu u naporima za nivelizaciju nekadašnje potrošnje uglja. Ali je nejasno koliko će vodje u Kini izvršiti pritisak prema ostalim državama da bi povećali sveje namere. U prošlosti, Kina je argumentovala protiv strogih pravila transparencije da bi se video napredak zemalja. Do sada, nijedna država nije rekla da će smanjiti emisiju sa jednim dodatnim iznosom na način da nadoknadi slaba delovanja Sjedinjenih Država. “Svako kaže da će ostati na liniji”, rekao je Oliver Geden, jedan stručnjak politika o klimi u Univerzitetu Oksforda. Ali ona kaže da ovaj put, sada je još više dalje od cilja za sprečavanje 2 stepena celzijusa zagrevanja. U sledećoj američkoj administraciji mogu promeniti smer o politikama o klimi- i čak se pridružiti sporazumu, ako Tramp ne bude više predsednik. “Druge države neprestano osudjuju medjusobne pozicije u svetu “, rekao je David G. Victor, profesor megjunarodnih odnosa u Univerzitu Kalifornije u San Diego. “Ako izgleda kako će ova administracija trajati samo četri godine, možete videti da ostale države nastavljaju napore za klimu i da neće još odustati od SAD-a “.

China is investing heavily in wind, solar and nuclear power in an attempt to level off its once-insatiable coal consumption. But it is unclear how far China’s leaders will go in pressuring other countries to raise their ambitions. In the past, China has argued against rigorous transparency standards to review nations’ progress. And, so far, no country has said it will cut emissions by an additional amount in order to offset weaker action by the United States. “Everyone’s just saying that they will stay the course,” said Oliver Geden, a climate policy expert at the University of Oxford. But that course, he notes, is now even further from the goal of avoiding 2 degrees of warming. A future American administration could always change direction on climate policy — and even try to rejoin the agreement once Mr. Trump is out of office. “Other countries are constantly judging each other’s positions in the world,” said David G. Victor, a professor of international relations at the University of California, San Diego. “If it looks like this administration is only going to last for four years, you might see other countries continue to push along on climate and not give up on the U.S. just yet.”

ENERGY

LAJME NGA ENERGJIA

ISHULLI QË DO TË OFROJË ENERGJI TË PASTËR PËR 80 MILIONË NJERËZ OSTRVO KOJE ĆE PRUŽITI ČISTU ENERGIJU ZA 80 MILIONA LJUDI ISLAND IN EUROPE WILL PROVIDE CLEAN ENERGY TO 80 MILLION PEOPLE

Është çmenduri se si një ishull artificial me energji në Detin e Veriut mund të furnizojë me energji të ripërtëritshme 80 milionë njerëz në Evropë deri në vitin 2050.

Nemoguće je kako jedno veštačko ostrvo sa energijom u Severnom Moru može napajati sa obnovljivom energijom 80 miliona ljudi u Evropi do 2050 godine.

Evropa po planifikon të ndërtojë një ishull me gjithë port dhe aeroport, të dizajnuara për të vepruar si një qendër për fermat e mëdha të erës në det të hapur që furnizojnë energji të pastër për 80 milionë njerëz.

Ostrvo sa 6.5 kvadratnih km će akumulirati energiju od hiljade turbina vetra na moru.

Ishulli me 6.5 km katrorë do të grumbullojë energji nga mijëra turbina të erës në det.

Welcome to Dogger Island: How ‘crazy’ artificial power island in the North Sea could supply renewable energy to 80 million people in Europe by 2050. Europe is planning to build an island, complete with harbor and airport, designed to act as a hub for vast new offshore wind farms supplying clean energy to 80 million people. The 2.5 square mile (6.5 square km) island would collect energy from thousands of new wind turbines in the sea.

LAJME NGA ENERGJIA

ENERGY

Gjermania po punon me Holandën dhe Danimarkën për të planifikuar dhe ndërtuar ishullin e ri që do të furnizojë energji për vendet e Evropës Veriperëndimore. Ishulli do të lidhet me Mbretërinë e Bashkuar, Norvegjinë, Holandën, Gjermaninë, Danimarkën dhe Belgjikën. Ai do të ndërtohet në zonën Dogger Bank në Detin e Veriut. Ishulli pritet të ketë ferma diellore për të gjeneruar energji maksimale. Gjithashtu, do të ketë një port dhe një pistë për qasje më të lehtë. Raportet tregojnë se ky do të jetë një projekt masiv dhe ndërtimi i themeleve të ishullit artificial do të kushtojë rreth 1.35 miliardë euro, sipas vlerësimeve të para.

Nemačka koja radi sa Holandijom i Danskom za planiranje i izgradnju novog ostrva koje će napajati energijom zemlje Severozapadne Evrope. Ostrvo ce biti povezano sa Ujedinjenim Kraljevstvom, Norveškom, Holandijom, Nemačkom, Danskom i Belgijom. Ono će biti izgradjeno u zoni Dogger Bank na Severnom Moru. Očekuje se da ce ostrvo imati sunčane farme za maksimalnu proizvodnju energjie. Takodje ce imati jedno pristanište i jednu pistu za lakši pristup. Izveštaji će pokazati da će ovo biti jedan masivan projekat i izgradnja temelja vaštačkog ostrva će koštati oko 1.35 milijardu eura, prema prvim procenama.

Germany is working with the Netherlands and Denmark to plan and build the new island which will supply energy to countries in northwest Europe. The island would be connected to the UK, Norway, the Netherlands, Germany, Denmark, and Belgium. It would be built at Dogger Bank in the North Sea. The island is expected to have solar farms to generate maximum energy. It will also have a harbor and airstrip for easy access. Reports indicate that the undertaking will be massive and building the foundations of the artificial island will cost around 1.35 billion euros (1.45 billion dollars), according to first estimates.

ENERGY

LAJME NGA ENERGJIA

AUSTRALIA PO NDËRTON CENTRALIN MË TË MADH DIELLOR NË BOTË AUSTRALIJA GRADI NAJVEĆU SUNČANU ELEKTRANU NA SVETU AUSTRALIA IS BUILDING THE WORLD’S LARGEST SINGLE-TOWER SOLAR THERMAL POWER PLANT

Australia ka njoftuar planin për ndërtimin e termocentralit më të madh të energjisë termike në Port Augusta, në pjesën jugore të vendit. Centrali do të përdorë teknologjinë e zhvilluar nga SolarReserve për të ruajtur energjinë në kripën e shkrirë, duke i dhënë asaj mundësinë për të vepruar 24 orë në ditë. Kompania e energjisë diellore SolarReserve, me bazë në Kaliforni, do të jetë përgjegjëse për ndërtimin dhe mirëmbajtjen e objektit. Projekti Aurora Solar Energy bazohet në planet që janë zhvilluar si pjesë e Projektit Rice Solar Energy, në Kaliforni, që u bllokua si rezultat i ndryshimeve në kreditë tatimore të lidhura me energjinë e ripërtëritshme.

Australija je obavestila plan o izdradnji najveće termoelektrane termičke energjie u Port Augusta, na južnom delu zemlje. Elektrana će koristiti razvijenu tehnologiju iz SolarReserve da bi sačuvali energiju na istopljenoj soli, davajući njoj mogućnost za delovanje 24 časa dnevno.

The government of South Australia has announced plans to construct the world’s largest single-tower solar thermal power plant in Port Augusta. The plant will use technology developed by SolarReserve to store energy in molten salt, giving it the ability to operate 24 hours a day.

Kompanija sunčane energjie SolarReserve, sa sedištem u Kaliforniji biće odgovorna za izgradnju i održavanje objekta . Projekat Aurora Solar Energy zasniva se na planovima koji su razvijeni kao deo Projekta Rice Solar Energy u Kaliforniji, koja je blokirana kao rezultat promena u poreskim kreditima povezane sa obnovljivom energijom.

California-based solar tech company SolarReserve will be responsible for both the build and upkeep of the facility. The Aurora Solar Energy Project is based on plans that were developed as part of the Rice Solar Energy Project in California, which stalled as a result of changes to tax credits related to renewable energy.

LAJME NGA ENERGJIA

ENERGY

Pasi të ndërtohet, vargjet e heliostatëve do të fokusojnë energjinë diellore në një kullë qendrore, që përdor teknologjinë e kripës së shkrirë për ta ruajtur atë energji si nxehtësi. Këto kripëra të shkrira do të sigurojnë 1,100 megavat të kapacitetit të ruajtjes së energjisë, që barazohet me tetë orë të ruajtjes së plotë të ngarkesës. Kjo do t’ia mundësojë centralit të gjenerojë energji elektrike gjatë natës dhe gjatë ditës,kur rrezet e diellit ndriçojnë.

Pošto budu izdradjeni, nizovi heliostateva će fokusirati sunčanu energiju u jedan centralni toranj, koji koristi tehnologiju istopljene soli da bi sačuvala tu energiju kao toplotu. Ove istopljene soli će obezbediti 1,100 megavata kapaciteta čuvanja energjie, koja se izjednačuje sa osam časova potpunog sačuvanja opterećenja. Ovo će omogućiti elektrani da proizvodi električnu energiju tokom noći i tokom dana kada sunčani zraci osvetljavaju.

Aurora parashikohet të ketë një prodhim prej 150 megavat dhe një aftësi për të gjeneruar 495 gigavat energji elektrike çdo vit. Stacioni do t’u shërbejë 90,000 shtëpive të Australisë së Jugut. Ndërtimi i centralit që do të kushtojë 650 milionë dollarë, do të fillojë vitin e ardhshëm, me shpresën se Aurora do të prodhojë energji elektrike deri nga viti 2020.

Aurora je predvidjena da ima jednu proizvodnju od 150 megavati i jednu sposobnost za proizvodnju 495-gigawati električne energjie svake godine. Stanica ce služiti 90,000 kuća Južne Australije. Izgradnja elektrane koja će koštati 650 miliona dolara će početi sledeće godine, sa nadom da će Aurora proizvoditi električnu energiju od 2020 godine.

Dielli vendos mbi qymyr

Sunce nadvladolo ugalj

The sun sets on coal

Projekti Aurora Solar Energy nuk do të jetë projekti i parë i madh i energjisë së ripërtëritshme për Australinë Jugore. Në korrik qeveria lokale nënshkroi një marrëveshje me Teslën për të instaluar një sistem Powerpack që do të punojë së bashku me Hornsdale Wind Farm. Drejtori i Teslës, Elon Musk, ka qenë shumë i qartë lidhur me potencialin e energjisë diellore për të ndihmuar Shtetet e Bashkuara që të përmbushin nevojat e veta të energjisë, duke pohuar se energjia e gjithë vendit mund të sigurohet nga një sipërfaqe prej 25.600 kilometra katrorë të mbushur me panele diellore.

Projekat Aurora Solar Energy neće biti prvi najveći projekat obnovljive energjie za Južnu Australiju. U julu, lokalna vlada je potpisala jedan sporazum sa Teslom za instaliranje jednog sistema Powerpack koji će raditi zajedno sa Hornsdale Wind Farm. Direktor Tesle, Elon Musk, bio je veoma jasan u vezi sa potencijalom sunčane energjie da bi pomogli Sjedinjene Države na ispunjavanju svojih potreba za energijom, tvrdeći da se energjia cele zemlje može obezbediti od jedne površine od 25.600 kvadratnih kilometara ispunjena sunčanom energijom.

The Aurora Solar Energy Project won’t be the first major renewable energy project for South Australia. In July, the local government signed a deal with Tesla to install a Powerpack system that will work alongside the Hornsdale Wind Farm. Tesla CEO, Elon Musk has been very clear about the potential for solar to help the U.S. meet its own energy needs, asserting that the entire nation could be powered by an area measuring 25,600 square kilometers (10,000 square miles) filled with solar panels.

Once built, arrays of heliostats will focus solar energy onto a central tower, which uses molten salt technology to store that energy as heat. These molten salts will provide 1,100 megawatts of energy storage capacity, which equates to eight hours of full load storage. This will allow the facility to generate electricity during the night as well as during the day when sunlight is shining down. Aurora is projected to have an output of 150 megawatts and an ability to generate 495-gigawatt hours of electricity each year. The station will be able to service 90,000 homes os South Australia. Construction on the $650 million plant will begin next year, with the expectation that Aurora will be producing electricity by 2020.

LAJME NGA ENERGJIA

ENERGY

Me gjithë këto pretendime dhe pohimet të ekspertëve të tjerë, Presidenti i SHBA-ve, Donald Trump, duket të jetë i vendosur të përpiqet të ringjallë industrinë e qymyrit. Pavarësisht nga mungesa e përkrahjes shtetërore, shtete dhe qytete individuale brenda SHBA-së, po kthehen në drejtim të karburanteve alternative. Vetëm këtë muaj, Orlando, Florida, u bë qyteti i 40-të në vend për të bërë një angazhim për kalimin e tërësishëm në burimet e ripërtëritshme brenda disa dekadash. Për një kohë të gjatë, argumenti kryesor kundër burimeve të ripërtëritshme të energjisë ka qenë kostoja e tyre e lartë kur krahasohet me lëndët djegëse fosile. Ekspertët parashikojnë se energjia diellore do të jetë më e lirë se sa qymyri brenda katër viteve të ardhshme.

Medjutim ove tvrdnje i konstatacije ostalih stručnjaka, Predsednik SAD Donald Trump izgleda da je odlučan u naporima da oživi industriju uglja. Nezavisno od nedostatka državne podrške, države i pojednini gradovi unutar SAD-a okreću se u pravcu alternativnih goriva. Samo ovog meseca, Orlando, Florida, je postao 40-ti grad u zemlji koji se angažuje za potpuni prelazak u obnovljivim izvorima unutar nekoliko dekada. Dugo vremena, glavni argument protiv obnovljivih izvora energjie bili su njeni visoki troškovi kada se uporede sa fosilnim gorivom. Stručnjaci predvidjaju da ce sunčana energija biti jeftinija od uglja unutar četiri sledeće godine.

Despite these claims and the assertions of other experts, however, U.S. President Donald Trump appears determined to try to revive the coal industry. Despite a lack of federal support, individual states and cities within the U.S. are committing to fossil fuel alternatives as well — just this month, Orlando, Florida, became the fortieth city in the country to make a commitment to completely transition to renewables within the next several decades. For a long time, a main argument against renewable energy sources has been their high cost when compared to fossil fuels. Experts are predicting that solar energy will actually be cheaper than coal within the next four years.

ENERGY

GLOBALNO ZAGREVANJE I VOZILA GLOBAL WARMING AND CARS

Ngrohja globale na dëmton shëndetin dhe rrezikon nevojat tjera elementare njerëzore. Disa nga ndikimet e saj, janë temperaturat e larta, rritja e nivelit të detit, vërshimet dhe thatësirat janë gjithnjë e më të shpeshta.

Globalno zagravanje ostećuje zdravlje i stavlja u opasnost ostale ljudske elementarne potrebe. Neke od njihovih uticaja su visoke temperature, povećanje nivo mora, poplave i suše koje su sve više učestale.

Global warming endangers our health and threatens other basic human needs. Some impacts—such as record high temperatures, rising seas, and severe flooding and droughts—are already increasingly common.

Sipas artikullit të publikuar nga “Union of Concerned Scientists,” thuhet që veturat private janë shkaktari më i madh i ngrohjes globale. Bashkë, veturat dhe makinat tjera, përbëjnë gati një të pestën e të gjitha emetimeve të gazit në Amerikë. Kështu, ato lirojnë karbon dyoksidi dhe lëndë tjera djegëse që shkaktojnë ngrohjen globale. Emetimet tjera vijnë nga nxjerrja, prodhimi dhe distribuimi i lëndëve djegëse.

Prema objavljenom članku od “Union of Concerned Scientists” kaže sa da su privatna vozila najveći uzročnik globalnog zagrevanja. Zajedno, vozila i ostale mašine sadrže gotovo jednu petinu svih emisija gasova u Americi, tako one oslobadjaju ugljen monoksid i ostala goriva koji uzrokuju globalno zagrevanje. Ostale emisije dolaze od izvlačenja, proizvodnje i distribucije goriva.

According to an article published by “Union of Concerned Scientists” personal vehicles are a major cause of global warming. Collectively, cars and trucks account for nearly one-fifth of all US emissions, emitting carbon dioxide and other global-warming gases for every gallon of gas. Other emissions come from the extraction, production, and delivery of the fuel.

SHKENCË

NGROHJA GLOBALE DHE VETURAT

SHKENCË

ENERGY

Ajri, toka dhe uji

Vazduh, zemlja i voda

Air, Soil and Water

Sipas një artikulli tjetër publikuar nga sciencing.com, efektet e ndotjes nga makinat shtrihen gjerë, duke ndikuar në ajër, tokë dhe cilësi të ujit. Oksidi i azotit kontribuon në shpimin e shtresës së ozonit, që mbron tokën nga depërtimi i rrezeve ultravjollcë nga dielli. Dyoksidi i squfurit dhe dyoksidi i azotit bëhen bashkë dhe krijojnë shi acidik që dëmton të mbjellat, pyjet dhe vegjetacionet tjera. Lëndët djegëse derdhen nga veturat dhe makinat tjera dhe depërtojnë në tokë pranë autostradave. Karburantet e hedhura dhe grimcat nga emetimet e automjeteve ndotin liqene dhe lumenj.

Prema jednom drugom objavljenom članku od sciencing.com efekti zagadjivanja od vozila se široko protežu, uticajući na vazduh, zemlju i vodu. Oksid Azota doprinosi u probijanja sloja ozona, koji štiti zemlju od prodiranja ultravioletnih zraka. Dioksid sumpora i dioksid azota se ujedinjavaju i prouzrokuju acidnu kišu, koja ostećuje usev, planine i ostalu vegetaciju. Gorivo proteče iz vozila i ostalih mašina i prodire u zemlji pored autoputeva. Izbačena goriva i čestice od emisije vozila zagadjuju jezera i reke.

According to an article published by sciencing.com the effects of car pollution are widespread, affecting air, soil and water quality. Nitrous oxide contributes to the depletion of the ozone layer, which shields the Earth from harmful ultraviolet radiation from the sun. Sulfur dioxide and nitrogen dioxide mix with rainwater to create acid rain, which damages crops, forests and other vegetation and buildings. Oil and fuel spills from cars and trucks seep into the soil near highways, and discarded fuel and particulates from vehicle emissions contaminate lakes, rivers and wetlands.

Shëndeti i njeriut

Zdravlje čoveka

Human Health

Ndotja, hidrokarburet, monoksidi i karbonit dhe ndotjet tjera nga veturat, dëmtojnë shëndetin e njeriut. Motorët me naftë lëshojnë nivele të larta të grimcave të ndotjes, që janë grimca ajrore të blozës dhe metalit. Sipas artikullit të njëjtë nga sciencing.com, kjo shkakton kancerin në lëkurë, irritimin e syve, alergji, dhe grimcat e vogla që depërtojnë në mushkëri, shkaktojnë probleme të frymëmarrjes. Hidrokarburet reagojnë me dyoksidin e azotit dhe diellit formojnë ozonin që është i dobishëm lart, mirëpo i dëmshëm për tokën poshtë.

Zagadjenje, ugljovodonici, ugljeni monoksidi i ostala zagadjenja od vozila ošteċuju zdravlje čoveka. Motori sa naftom ispuštaju visoke nivoe čestica zagadjenja, koje su vazdušne čestice čadji i metala. Prema istom članku od sciencing.com ovo prouzrokuje rak na koži, iritaciju očiju, alergjie i male čestice koje prodiru u pluċima uzrokuju probleme sa disanjem. Hidrokarbonati reaguju na dioksid azota i sunca formiraju ozon koji je koristan visoko ali i štetan za zemlju dole.

Particulate matter, hydrocarbons, carbon monoxide and other car pollutants harm human health. Diesel engines emit high levels of particulate matter, which is airborne particles of soot and metal. According to the same article by sciencing.com these cause skin and eye irritation and allergies, and very fine particles lodge deep in lungs, where they cause respiratory problems. Hydrocarbons react with nitrogen dioxide and sunlight and form ozone, which is beneficial in the upper atmosphere but harmful at ground level. 47

SHKENCË

ENERGY

Ka zgjidhje

Ima rešenja

Solutions are here

Artikulli nga “Union of Concerned Scientists,” tregon disa nga zgjidhjet e mundshme të këtij problemi. Automjetet me karburant efiçientë përdorin më pak karburante për të përshkuar distanca të njëjta krahasuar me automjetet tjera me karburante jo-efiçiente. Kur digjen më pak karburante, atëherë më pak emetime lirohen. Ku emetimet zvogëlohen, atëherë zvogëlohet edhe ritmi i ngrohjes globale. Karburantet më të pastra lirojnë më pak emetime kur digjen. Disa karburante, si për shembull ato që përbëhen nga karburantet bio, zvogëlojnë emetimet në 80 për qind krahasuar me benzinën. Gjithashtu, edhe rregullat tjera do të parandalonin përdorimin e benzinës që përdorim ne për të mos u ndotur më shumë.

Članak iz “Union of Concerned Scientists” pokazuje nekoliko od mogućih rešenja ovog problema. Vozila sa štedljivim gorivom koriste manje goriva za prelaženje istih razdaljina uporedjujući ostala vozila sa običnim gorivom. Kada se sagori manje goriva onda manje emisija se oslobadjaju. Kada se emisije smanje, onda se smanjuje i ritam globalnog zagadjenja. Čista goriva oslobadjaju manje emisije kada sagorevaju. Neka goriva, kao na primer ona koja se sastoje od bio goriva smanjuju emisije na 80 odsto uporedjujući sa benzinom. Takodje i ostala pravila bi sprečila upotrebu benzina koji koristimo da ne bi više zagadjivali.

The article by “Union of Concerned Scientists” mentioned some of the possible solutions. Fuel-efficient vehicles use less gas to travel the same distance as their less efficient counterparts. When we burn less fuel, we generate fewer emissions. When emissions go down, the pace of global warming slows. Cleaner fuels produce fewer emissions when they’re burned. Some fuels— such as those made from cellulosic biofuels—can reduce emissions by 80 percent compared to gasoline. And better regulations would help prevent the gasoline we do use from getting any dirtier.

Veturat elektrike përdorin elektricitetin si karburant, duke liruar kështu më pak emetime. Kur energjia elektrike vjen nga energjia e ripërtëritshme, atëherë të gjitha veturat elektrike lirojnë zero emetime. Këto janë zgjidhjet që ne kemi sot, mirëpo mund të bëhet edhe më shumë.

Električna vozila koriste elektricitet kao gorivo, oslobadjajući tako manje emisija. Kada električna energija dolazi iz obnovljovih izvora, onda sva električna vozila oslobadjaju nula emisija. Ovo su rešenja koja imamo danas, ali može više da se uradi.

Electric cars and trucks use electricity as fuel, producing fewer emissions than their conventional counterparts. When the electricity comes from renewable sources, all-electric vehicles produce zero emissions to drive. These and other solutions are here today—but more can be done.

SHKENCË

ENERGY

Veturat elektrike janë të mira për ambientin

Električna vozila su dobra za ambijent

Electric Cars are better for the environment

Veturat elektrike janë shumë premtuese për një ambient të shëndetshëm. Meqë efektet e ngrohjes globale po shqetësojnë edhe më shumë dëm te njerëzit. Përdorimi i këtyre veturave mund të rritet në të ardhmen.

Električna vozila mnogo obećavaju za jedan zdrav ambijent. Pošto efekti globalnog zagrevanja zabrinjavaju još više čovečanstvo, upotreba ovih vozila može se povećati u budućnosti.

Electric cars hold a lot of promise for a healthy environment. As the effects of global warming become more of a concern to people, the use of these cars could become more popular in the years ahead.

Sipas Newsmax.com, këto janë gjashtë mënyrat se si veturat elektrike janë të mira për ambientin:

Prema Newsmax.com ovo su 6 načina kako električna vozila mogu biti dobra za ambijent:

According to Newsmax.com there are six ways electric cars are better for the environment:

1. Veturat elektrike prodhojnë më pak gazra serë. Veturat mund t’i shkaktojnë dëme ambientit, nëse furnizohen me energji nga thëngjilli. Ato në masë të madhe ulin përdorimin e gazrave serë, nëse marrin energji nga centralet që nuk i prodhojnë këto gazra. Edhe nëse marrin energji elektrike nga termocentralet e thëngjillit, veturat elektrike prapëseprapë do të ulnin emetimin e karbon dyoksidit për 22 për qind krahasuar me veturat tjera.

1. Električna vozila proizvode manje sera gasova. Vozila modu prouzrokovati štetu ambijentu, ako se snabdevaju energijom iz uglja. Ona u velikoj meri smanjuju upotrebu sera gasova, ako uzimaju energiju iz centrala koja ne proizvode ove gasove. Iako ne uzimamo električnu energiju iz termoelektrana uglja, električna vozila ponovo će smanjiti emisiju ugljen dioksida za 22 odsto u poredjenju sa ostalim vozilima.

1. Electric cars produce fewer greenhouse gases. Although the cars can cause environmental damage when getting power from coal-producing plants, electric cars would dramatically reduce the amount of greenhouse gasses when powered by plants that don’t produce greenhouse gases. Even when generated from coal-burning plants, electric cars would reduce carbon dioxide emissions by as much as 22 percent when compared to cars.

2. Edhe pse veturat elektrike kërkojnë të rimbushen shpesh me energji elektrike, veturat elektrike hibride janë kombinim i motorit standard me bateri të veçantë. Kështu, kur veturës i harxhohet bateria, motori merr edhe një shtytje tjetër. Veturat elektrike hibride ofrojnë mundësinë për të përdorur elektricitetin nga një rrjet i thjeshtë elektrik, duke evituar energjinë elektrike të prodhuar nga thëngjilli.

2. Iako električna vozila zahtevaju čestu dopunu sa električnom energijom, hibridna električna vozila su kombinacija standardnih motora sa posebnom baterijom. Kada se vozilu potroši baterija motor dobija jednu drugu snagu. Hibridna električna vozila pružaju mogućnost da koriste elektricitet iz jedne proste električne mreže izbegavajaći električnu energiju proizvedenu od uglja.

2. Although electric cars still have a problem with needing frequent recharges, hybrid electric cars combine a standard engine with battery power. When the hybrid’s battery runs low, the engine gives it an extra boost. Hybrid cars offer the possibility of using power from a normal electric grid, avoiding the use of coal-burning power in the future.

3.Sipas Sherry Boschert, autor i “Plug-in Hybrids: The Cars that will Recharge America”, 32 deri në 99 për qind të ndotësve që prodhojnë smog, vijnë nga emetimet e veturave të zakonshme, kështu që rritja e përdorimit të veturave elektrike do të zvogëlonte një sasi të dukshme të këtyre ndotësve.

3. Prema Sherry Boschert autor “Plug-in Hybrids: The Cars that will Recharge America”, 32 do 99 odsto zagadjivača koji proizvode smog dolazi od emisije obićnih vozila, tako što će povećanje proizvodnje električnih vozila smanjiti jednu vidljivu količinu ovih zagadjivača.

3. Increased use of electric cars would reduce the amount of smog-forming pollutants produced by cars by as much as 32 to 99 percent, according to Sherry Boschert, author of Plug-in Hybrids: The Cars that Will Recharge America.

SHKENCË

ENERGY

4. Veturat elektrike përdorin dy herë më pak karburante fosile, edhe nëse energjinë e marrin nga termocentrale të karburanteve fosile, (për shembull thëngjill). Energjia që ata përdorin është dy herë më efikase krahasuar me makinat tjera, sipas njohësit të automjeteve elektrike Chip Gribben.

4. Električna vozila koriste dva puta manje fosilnih goriva, iako energiju uzimaju od termoelektrana fosilnih goriva (na primer ugalj). Energija koju oni koriste je dva puta efikasnija u poredjenju sa ostalim vozilima, prema poznavaocu električnih vozila Chip Gribben.

5. Studiuesit gjithmonë shikojnë mënyra të reja për të zëvendësuar veturat që përdorin naftë dhe që dëmtojnë ambientin, me vetura elektrike që furnizohen nga energjia që vjen nga rrjeti energjetik i pastër (energji e ripërtëritshme). Sipas Paul Scott, nga “Plug-In America” një grup i avokimit të makinave elektrike, mjedisi do të përfitonte nga rritja e përdorimit të veturave elektrike, derisa po bëhen përparime në përdorimin e energjisë së ripërtëritshme.

5. Istrazivači uvek gledaju za nove načine zamene vozila koja koriste naftu i ostećuju ambijent, sa električnim vozilima koja se snabdevaju od energije koja dolazi iz mreže čiste energije (obnovljiva energija). Prema Paul Scott, iz “Plug-In America” jedna grupa propagiranja električnih mašina, okolina će imati koristi od povećanja upotrebe električnih vozila, dok ima napretka u upotrebi obnovljive energije.

6. Veturat elektrike kanë disa përparësi sa i përket mbrojtjes së ambientit, krahasuar me veturat që përdorin gaz dhe naftë, si për shembull ndotja e ozonit, përdorimi i ujit, dhe përdorimi i çelikut dhe materialeve të bakrit. Edhe pse veturat ende përballen me disa disavantazhe derisa të bëhen përmirësime, veturat elektrike mund të ofrojnë mundësi më të mira në të ardhmen për të luftuar ngrohjen globale.

6. Električna vozila imaju nekoliko prednosti što se tiče zaštite ambijenta, u poredjenju sa vozilima koja koriste plin i naftu, kao na primer zagadjivanje ozona, korišćenje vode, upotreba čelika i materijala bakra. Iako se vozila još uvek suočavaju sa nekoliko nedostataka dok se ne urade poboljšanja, električna vozila mogu pružiti bolje mogućnosti u budućnosti, za borbu protiv globalnog zagrevanja.

4. Electric cars use half as much fossil fuel even when being supplied by fossil-fuel burning plants. The energy they use is twice as efficient as cars over the same distance, according to electric vehicle advocate Chip Gribben. 5. As researchers look for more alternative ways to replace oil-producing vehicles that can damage the environment, electric cars provide cleaner energy when power comes from a cleaner electric grid. The environment will benefit from the growing use of electric cars as improvements are made for renewable power generation, according to Paul Scott, co-founder of Plug-In America, an electric vehicle advocacy group. 6. Electric cars have environmental advantages over gas- and diesel-powered cars in other areas, such as ozone pollution, consumption of water and use of steel and copper materials. Although the cars still face some disadvantages until improvements or changes are made, electric cars might provide better options in the future to combat global warming.

ENERGY

EFIÇIENCË

KEDS KËSHILLON NXËNËSIT SI TA KURSEJNË ENERGJINË ELEKTRIKE KEDS SAVETUJE UČENIKA KAKO DA ŠTEDE ELEKTRIČNU ENERGIJU KEDS ADVISES STUDENTS TO SAVE ENERGY

Anesa Mustafa, nxënëse e klasës së katërt nga Bardhoshi i Prishtinës, tashmë di si ta përdorë në mënyrën më të mirë të mundshme energjinë elektrike. Ajo e ka mësuar këtë, pasi në kuadër të Përgjegjësisë Shoqërore të Korporatës, KEDS ka filluar projektin e “Efiçiencës së Energjisë Elektrike” me nxënës të shkollave fillore. “E kuptova se nuk duhet t’i lë dritat ndezur kur nuk më nevojiten. As derën e frigoriferit nuk do ta lë shumë hapur, sepse nuk bën”, thotë Anesa.

Anesa Mustafa, učenica četvrtog razreda iz Bardoša kod Prištine sada zna kako da koristi na najbolji mogući način električnu energiju. Ona je naučila to pošto u sklopu Društvene Odgovornosti Korporacije, KEDS je počeo projekat “Efikasnost Električne Energije” sa učenicima osnovnih škola.

Anesa Mustafa, a fourth-grade pupil from Bardhoshi of Prishtina, already knows how to use the electricity in the best way possible. She has learned this, because within the Corporate Social Responsibility, KEDS has started the project “Electricity Efficiency” with elementary school students.

“Razumela sam da ne treba da ostavim svetla upaljenim kada nije potrebno. Ni vrata od frižidera neću ostaviti mnogo otvorenim jer ne može”, kaže Anesa.

“I realized I should not leave the lights on when I do not need them. And the fridge door should not be left open for a long time.” says Anesa.

EFIÇIENCË

ENERGY

“Unë e di që energjia elektrike pas orës 22:00 është 57 për qind më lirë se sa gjatë ditës”, thotë Ema. Edhe asaj, sikurse Anesës, u ka pëlqyer karakteri i Bardhës, emër me të cilën ligjëruesit e kishin pagëzuar makinën për larjen e rrobave. “Është emër i bukur”, thonë të dyja.

“Ja znam da je električna energija nakon 22:00 časova 57 odsto jeftinija nego tokom dana”, kaže Ema. i njoj, kao i Anesi se sviđao karakter Bardhe, ime sa kojim su predavači nazvali mašinu za pranje rublja. “To je lepo ime”, kažu obe.

“I know that electricity after 22:00 is 57 percent cheaper than during the day,” says Ema. She, like Anesa, liked the character named Bardha, the name which the lecturers had given to the washing machine. “It’s a beautiful name,” they both say.

Projekti për efiçiencë është zhvilluar në bashkëpunim me Komunën e Prishtinës, të cilët kanë përzgjedhur në fazën pilot 4 shkolla. Nën ligjërimin e studentëve të KEDS Academy, lidhur me masat efiçiente që duhet t’i zbatojnë në shtëpitë e tyre, janë pajisur me njohuri të gjithë nxënësit e klasave të katërta të shkollave fillore “Shkëndija” në Hajvali, “Andon ZakoÇajupi” në Bardhosh, “Hilmi Rakovica” dhe “Nazim Gafurri”. Nxënësit kanë mësuar nga studentët e trajnuar të KEDS Academy përdorimin sa më efiçient të të gjitha pajisjeve shtëpiake që funksionojnë me energji elektrike. Ligjëratat kanë qenë interaktive dhe është kërkuar në vazhdimësi edhe aktivizimi i nxënësve, përderisa maskota e përgatitur nga KEDS ka bërë që trajnimi të jetë edhe shumë atraktiv dhe i akceptueshëm për nxënësit.

Projekat za efikasnost je razvijen u saradnji sa Opštinom Prištine koja je izabrala 4 škole u pilot fazi. U predavanjima studenata KEDS Akademije, u vezi sa efikasnim merama koje treba da primene u svojim kućama, opremljeni su znanjem svi učenici četvrih razreda osnovnih škola “Shkëndija” u Ajvaliji, “Andon ZakoÇajupi” u Bardhošu, “Hilmi Rakovica” u Vranjevcu. Pilot projekat se završava sa učenicima osnovne škole “Nazim Gafurri” u gradu Prištine. Učenicima su predavali obučeni studenti KEDS Akademije kako da što efikasnije koriste svu kućnu opremu koja funkcioniše sa električnom energijom. Predavanja su bila interaktivna i neprekidno je zahtevano i aktiviranje učenika, dok je maskota pripremljena od KEDS učinila da obuka bude veoma atraktivna i prihvatljiva za učenike.

The project for efficiency is developed in co-operation with the Municipality of Prishtina. There are selected 4 schools for the pilot phase. Lectures are lectured by KEDS Academy students. Pupils of fourth grade were provided with knowledge regarding the efficient measures to be implemented in their homes. Schools involved in this project were Elementary school “Shkendija” in Hajvali, “Andon Zako-Çajupi” in Bardhosh, “Hilmi Rakovica” in the Kodra e Trimave and the pilot project ends with the pupils of “Nazim Gafurri” elementary school in the city of Prishtina. The pupils are trained by KEDS Academy trained students to use efficiently the household appliances that work with electricity. The lectures have been interactive and the activation of students was all the time requested, while the mascot prepared by KEDS has made the training very attractive and acceptable to the students.

EFIÇIENCË

ENERGY

Menaxherja e Departamentit Për Komunikim me Media dhe Publik në KEDS, Naxhije Arifaj, ka deklaruar se ky projekt është në vazhdën e shumë projekteve që ka ndërmarrë KEDS-i në fushën e përgjegjësisë shoqërore. “KEDS ka filluar me projektin për efiçiencën apo kursimin e energjisë elektrike në shkolla. Ky projekt është në vazhdën e shumë projekteve të tjera që KEDS është duke i realizuar në fushën e përgjegjësisë shoqërore. Sot është dita e tretë e projektit dhe po shkon mjaft mirë. Këtë po e vërejmë te nxënësit të cilët janë shumë të interesuar. Efekti që dëshirojmë të arrijmë me këtë projekt, është që t’i mësojmë fëmijët që të kursejnë energjinë elektrike, të vetëdijesohen, pra në kursim, por që këto këshilla t’i bartin edhe te familjarët e tyre, te shokët, shoqet dhe miqtë e tjerë“, ka thënë ajo. Arifaj po ashtu tregoi se me qëllim që ligjërata të bëhet më atraktive për nxënësit, ata kanë përfshirë edhe animacione si Elmeni, që do t’ju ndihmojnë nxënësve që t’iu mbesin në kujtesë më shumë këshillat që KEDS i ka ndarë me ta.

Menadžer departmana za komuniciranje u KEDS-u, Naxhije Arifaj je izjavila da je ovaj projekat nastavak mnogih projekata koje je preduzeo KEDS u oblasti društvene odgovornosti.

KEDS Communications Department Manager Naxhije Arifaj has stated that this project is a continuation of many projects undertaken by KEDS in the field of social responsibility.

“KEDS je počeo sa projektom za efikasnost ili štednju električne energije po školama, ovaj projekat je nastavak mnogih ostalih projekata koje KEDS ostvaruje u oblasti društvene odgovornosti. Danas je treći dan projekta i on prolazi veoma dobro. Ovo primećujemo kod učenika koji su veoma zainteresovani. Efekat koji želimo da postignemo sa ovim projektom je da naučimo decu da štede električnu energiju, da se podigne svest za štednju, ali da ove savete prenose i kod svojih ukućana, kod drugova i drugarica i ostale prijatelje “, rekla je ona.

“KEDS has started with the project for energy efficiency or energy saving in schools, this project is a continuation of many other projects that KEDS is implementing in the area of social responsibility. Today is the third day of the project and the project is going well. We are noticing it in the students who are very interested ... The effect we want to achieve with this project is to teach children to save energy, become aware, so to save, and also these tips to transmit to their family members and their friends, “said Arifaj.

Arifaj je takođe je pokazala da u cilju da predavanje bude što atraktivnije za učenike, oni su obuhvatili i animacije kao Elmeni, koji će pomoći učenicima da im ostane u sećanju mnogi saveti koje je KEDS podelio sa njima.

Arifaj also indicated that in order for the lectures to become more attractive to the students, they also included animations like Elmeni, which will help students to keep in mind advices that KEDS has shared with them.

EFIÇIENCË

ENERGY

Ndërkaq, mësimdhënësja e shkollës fillore “Hilmi Rakovica”, Pranvera Muqiqi, këtë projekt të KEDS-it e ka konsideruar të qëlluar dhe të domosdoshëm për vetëdijesimin e nxënësve për kursimet energjetike. “Ndryshimet gjithmonë edhe te ne, është mirë të fillojnë që nga rinia, që nga të rinjtë dhe nga ato moshat e vogla që ne i kemi në hapat e arsimimit, mos të them vetëdijesimit, sepse duhet vetëdijesuar edhe ne të rriturit…Mendoj që është shumë e domosdoshme dhe shumë e qëlluar, besoj dhe shpresoj shumë, se ka me pas efekt”, tha ajo. Ligjëruesja e këtij projekti, e cila njëherësh është edhe studente e KEDS Academy, Marjeta Dobra, tha se qëllimi i këtyre ligjëratave është vetëdijesimi i nxënësve të klasave të katërta lidhur me kujdesin ndaj energjisë elektrike. Ajo shtoi se kanë synim që përmes fëmijëve të transmetohet mesazhi për efiçiencën e energjisë edhe te familjarët. “Ne kemi të caktuar katër studentë nga KEDS Academy për t’iu ligjëruar nxënësve të klasave të katërta lidhur me kursimin e energjisë elektrike, t’i vetëdijesojmë ata se si të kujdesin energjinë dhe ta transmetojnë këtë mesazh te familjarët e tyre. Po ashtu ne po u japim nxënësve disa njohuri të përgjithshme në lidhje me energjinë elektrike, se si ajo prodhohet dhe se si na furnizon në shtëpitë tona, po ashtu po i vetëdijesojmë me ndotjen e ambientit në lidhje me ngrohjen globale, dhe duke rezultuar kështu me përparësitë e kursimit të energjisë elektrike”, tha ajo. 54

Dok, nastavnica u osnovnoj školi “Hilmi Rakovica”, Pranvera Muqiqi ovaj projekat KEDS-a je smatrala pravim i neophodnim za podizanje svesti učenika za energetske štednje.

Meanwhile, the elementary school teacher, Pranvera Muqiqi, considered this KEDS project to be appropriate and necessary for raising students’ awareness of energy savings.

“Promene kod nas uvek je dobro početi od mladih od tih doba, prvih koraka obrazovanja da ne kažem podizanje svesti jer treba da se osvestimo i mi odrasli. Mislim da je veoma neophodno i verujem nadam se mnogo da će imati efekta”, rekla je ona. Predavač u ovom projektu, koja je ujedno i student KEDS Akademije, Marjeta Dobra rekla je da je cilj ovih predavanja podizanje svesti kod učenika četvrtih razreda u vezi sa pažnjom prema električnoj energiji.

“ It is very important that from very young age to be aware of saving energy, also adults should be aware of that and I see these lectures very useful, and I believe they will have positive impact on pupils”, she said. Lecturer of this project, who is also a student of KEDS Academy, Marjeta Dobra said that the purpose of these lectures is to raise awareness among fourth grade students regarding the care about electricity.

Ona je dodala da imaju za cilj da preko dece prenesu poruku za efikasnost energije i kod porodice. “Mi smo odredili četri studenta iz KEDS Akademije za predavanje učenicima četvrtih razreda u vezi sa štednjom električne energije, da podignemo svest kod njih kako da se staraju za energiju i prenesu ovu poruku kod svojih porodica. Takođe mi pružamo učenicima neka opšta znanja u vezi sa električnom energijom, kako se ona proizvodi i kako se snabdevaju naši domovi, takođe i podizanje svesti u zagađenju ambijenta u vezi sa globalnim zagrevanjem, rezultirajući tako sa prednostima štednje električne energije”, rekla je ona.

She added that they have the goal of transmitting the message about efficiency through children of energy to our family members. “We are four students from the KEDS Academy to teach fourth-grade students about saving electricity, to make them aware of how to care about energy and to transmit this message to their family members. We are also giving the students some general knowledge about electricity, how it is produced and how it supplies us to our homes, and we are also making them aware of the environmental pollution associated with global warming and thus the advantages of energy saving, “she said.

EFIÇIENCË

ENERGY

Nxënësja e klasës së katërt, Brisilda Beka, e cila tha se falë Elmenit ajo ka mësuar për ruajtjen e rrymës.

Učenica četvrog razreda, Brisilda Beka, koja je rekla da zahvaljujući Elmenti ona naučila za čuvanje energije.

Fourth grade student, Brisilda Beka, who said trhat thanks to Elmen she learned about saving the energy.

“Unë prej Elmenit kam mësuar se drita nuk duhet t’i lëmë ndezur, makinën e rrobave duhet ta mbushim plot dhe pastaj ta ndezim, derën e frigoriferit nuk duhet ta lëmë hapur vetëm sa na nevojitet dhe gjërat e nxehta në frigorifer nuk duhet t’i vendosim“, tha ajo.

“Ja sam od Elmenti naučila da svetla ne treba da ostavljamo upaljena, mašinu za veš treba da napunimo i onda pustimo, vrata frižidera ne treba da ostavimo otvorena, samo koliko je potrebno i da vruće stvari ne treba da ostavljamo u frižider “, rekla je ona.

“I learned from Elmen that light should not be left lit, the washing maschine should be filled and then turned on, the refrigerator door should not be left open and we should not put warm stuff in the refrigerator” she said.

KEDS të njëjtën kohë ka përgatitur edhe broshurën përkatëse që u është shpërndarë të gjithë nxënësve që kanë qenë pjesë e trajnimit.

KEDS je istovremano pripremio i prikladnu brošuru koja je podeljena svim učenicima koji su bili deo podučavanja.

KEDS has also prepared the relevant brochure that was distributed to all the students who were part of training.

SPORT

ENERGY

SPORT

BJESHKATARIA, SPORTI QË BËNË BASHKË NATYRËDASHËSIT PLANINARSTVO, SPORT KOJI SJEDINJUJE LJUBITELJE PRIRODE HIKING, THE SPORT THAT BRINGS NATURE LOVERS TOGETHER

Është ditë e diel, përderisa shumë njerëz mezi presin të pushojnë, ata që duan bjeshkatarinë zgjohen në ora gjashtë të mëngjesit dhe nisen për të pushtuar male, kodra e shkëmbinj. Secili me çantat e tyre gjigante e me sy gjysmë të mbyllur vijnë në autobusin që ata i dërgon deri te fillimi i ecjes për në bjeshkë. Atmosfera në autobus ndryshonte nga karrigia në karrige. Dikujt nuk i pushon goja, kurse të tjerët duan të vazhdojnë edhe pak gjumin e mëngjesit. Në sytë e secilit shihet entuziazmi, dhe mendimi si do t’i presë bjeshka që ata do të pushtojnë. Të përbashkët kanë një synim: të pushtojnë majën. Pas lodhjes, atmosferës së mirë, socializimit dhe soditjes së florës së pasur, bjeshkatarët arrijnë majën që ata kanë qëllim. Bjeshkët e Kosovës ofrojnë për këta bjeshkatarë terrene të ndryshme, të përshtatshme për të zhvilluar sportin që duan bjeshkatarinë.

Nedelja je, dok većina ljudi jedva čeka da se odmori, oni koji vole planinarstvo ustaju u šest časova ujutru i polaze da osvajaju planine, brda i stene. Svaki sa svojim ogromnim torbama i sa polu otvorenim očima dolaze u autobus koji šalje njih do početka hodanja po planinama.

It is Sunday, while many of us can’t wait to rest, people who love hiking wake up at six o’clock in the morning and gather to conquer mountains, hills and cliffs. Everyone with their giant bags on and half asleep gather at the bus which takes them to the beginning of the walk towards the mountain.

Atmosfera u autobusu se menja od sedišta do sedišta. Neko ne prestaje sa pričom, dok ostali žele da nastave još malo jutarnjeg sna. U očima svakog se vidi entuzijazam i mišljenje kako će da ih dočeka planina koju oni žele da osvoje. Imaju zajednički cilj: da osvoje vrh.

The vibe on the bus differs from seat to seat. Some can’t stop talking, while others want to continue their morning sleep. In the eyes of each one is seen the enthusiasm, and the thought of what to expect in the mountains that they are up to conquer. They all have a common goal: to conquer the peak.

Nakon umora, dobra atmosfera, socijalizacija i uživanje u bogatoj flori planinari uspevaju na vrhu gde im je cilj.

After a long hike, the good atmosphere, the socialization and the enjoying of the rich flora, the mountaineers reach the peak they are aiming for.

Planine Kosova pružaju za ove planinare razne terene, povoljne za razvijanje sporta koji vole, planinarstvo.

For these hikers, the Kosovo Mountains offer different terrains, suitable for the sport they want, hiking.

SPORT

ENERGY

Kosova vend ideal për sporte malore

Kosovo idealno mesto za planinske sportove

Kosovo is an ideal place for mountain sports

Bjeshkët e Kosovës ndahen në Bjeshkët Perëndimore, Bjeshkët e Nemuna dhe ato Jug-lindore, Bjeshkët e Sharrit. Kryetari i Klubit Alpin Prishtina, Nazmi Hasanramaj, thotë që Bjeshkët e Nemuna kanë potencial për zhvillimin e turizmit. “Bjeshkët e Nemuna kanë potencial për zhvillimin e turizmit, gjë që është duke u zhvilluar ngadalë, por gjithnjë në kooperim me Malin e Zi dhe Shqipërinë, për arsye se parqet nacionale brenda këtyre vargmaleve shtrihen në këto tre shtete. Si male bëjnë pjesë në masivin e Dinarikëve që shtrihen nga Sllovenia deri në bregdetin shqiptar. Terreni është alpin dhe subalpin, është i pasur me florë dhe faunë, ndërsa linjat e turizmit përshkojnë vendbanime të lashta dhe terrene të largëta malore. Produktet më të njohura turistike janë ‘’Majat e Ballkanit’’ dhe së fundmi ‘’Via Dinarika’’. Këto pako turistike përmbajnë shumë forma të realizimit të eskpeditave malore dhe bjeshkatare, dhe janë duke e ndihmuar shumë komunitetin vendas në zhvillim dhe punësim,” ka thënë Nazmi Hasanramaj.

Planine Kosova se dele na Zapadne Planine, Prokletije i one Jugo-Istočne, Šar Planina. Predsednik Planinarskog Kluba Priština, Nazmi Hasanramaj, kaže da Prokletije imaju potencijal za razvoj turizma. “Prokletije imaju potencijal za razvoj turizma, stvar koja se razvija polagano, ali uvek u kooperaciji sa Crnom Gorom i Albanijom, zbog toga jer se Nacionalni Parkovi unutar ovih planina nalaze u ove tri države. Kao planine prostiru se u Dinarskom masivu koji se prostire od Slovenije do albanske obale. Teren je alpski i subalpski, bogat je florom i faunom dok linije turizma se protežu u drevnim naseljima i dalekim planinskim terenima. Najpoznatiji turistički proizvodi su ‘’Vrhovi Balkana’’ i potom ‘’Via Dinarika’’. Ovi turistički paketi sadrže mnoge oblike ostvarenja planinskih ekspedicija i mnogo pomažu domaću zajednicu u razvoju i zapošljavanju.” rekao je Nazmi Hasanramaj.

Kosovo’s mountains are divided into the Western Mountains, the Accursed Mountains and the South-East Mountains, the Sharri Mountains. The chairman of the Alpin Club Prishtina, Nazmi Hasanramaj, says that the Accursed Mountains have a great potential for tourism development. “ Accursed Mountains have a great potential for tourism development, which unfortunately is going at a slow pace, but always in cooperation with Montenegro and Albania, because the National Parks within these stretches lie in these three countries. Mountains are part of the Dinaric Massif that lies from Slovenia to the Albanian coast. The terrain is alpine and subalpine, rich in flora and fauna, while the lines of tourism go through ancient settlements and remote mountainous terrain. The most popular tourist trails are the “Balkans peaks” and the recently “Via Dinarika”. These tourist packages contain many forms of mountain and mountain excursions and they are helping the development and employment of the local communities, “said Nazmi Hasanramaj.

Sipas tij, në Bjeshkët e Sharrit shihet potencial për zhvillim të mëtutjeshëm të turizmit dhe sporteve malore. “ Bjeshkët e Sharrit janë resurs masiv që Kosova e ndanë me Maqedoninë dhe një pjesë me Shqipërinë. Turizmi në këto vargmale është ende në fillet e hershme, përjashto territorin e Maqedonisë, ku turizmi në Sharr ka marrë hov të madh. Gjithsesi, edhe në këtë pjesë shihen tendenca për zhvillimin e turizmit dhe sporteve malore, ” ka thënë Hasanramaj.

Prema njemu, Šar Planina se vidi kao potencijal za dalji razvoj turizma i planinskih sportova. “ Šar Planina je masivni resurs koji Kosovo deli sa Makedonijom i jedan deo sa Albanijom. Turizam u ovim planinama je još u ranom početku, izuzimajući teritoriju Makedonije gde je turizam na Šari uzeo velikog maha. Svakako, i u ovom delu se vide tendencije za razvoj turizma i planinskih sportova.” Rekao je Hasanramaj.

According to him, the Sharr Mountains are the potential for further development of tourism and mountain sports. “Sharr Mountains are a great resource that Kosovo shares with Macedonia and a part with Albania. Tourism in these ranges is still in its early beginnings, except for the territory of Macedonia where tourism in Sahrr has taken a big step. All in all, even in this part are seen tendencies for the development of tourism and mountain sports, “ -said Hasanramaj.

SPORT

ENERGY

Bjeshkataria të “këndellë” mendjen dhe trupin

Planinarstvo “otrežnjuje” dusu i telo

Hiking “refreshes” the mind and the body

Studime të shumta tregojnë se bjeshkataria ndryshon trurin dhe mënyrën e të menduarit për të mirë. Ky sport largon mendimet negative, që mund të çojnë në depresion dhe shqetësim. Studimet tregojnë që ecja në natyrë e bënë njeriun më të lumtur dhe më kreativ. Bjeshkataria gjithashtu e bënë njeriun më të fortë nga ana fizike. Nazmi Hasanramaj, thotë që ecja në natyrë të jep përfitime të pafundme. “Përfitimet kryesore nga bjeshkataria janë rekreacioni, sporti dhe socializimi, rritja e njohurive gjeografike dhe kulturore. Nga prizmi psikik përfitojmë mbrojte nga ankthi, depresioni, sulmet e panikut. Nga prizmi fizik rritet masa muskulore, kapaciteti i mushkërive, rritet aftësia motorike dhe stabiliteti psikofizik, përmirësohet pasqyra e gjakut, aktivizohet pro vitamina D, rritet dendësia e kockave dhe faktorët imunobiologjik. Pra, ka përfitime të pafundme, duke mos i përjashtuar edhe dobitë tjera të vërtetuara nga institute të respektuara botërore, ka thënë Hasanramaj.

Mnoga studiranja pokazuju da planinaratvo menja mozak i način razmišljanja na bolje. Ovaj sport otklanja negativna misljenja, koji mogu odvesti u depresiji i uznemirenju. Studiranja pokazuju da šetnja prirodom čini čoveka srećnijim i kreativnijim. Planinarstvo takodje čini čoveka jačim u fizičkoj strani. Nazmi Hasanramaj kaže da hodanje u prirodi daje beskrajnje koristi. “Glavne koristi od planinarstva su rekreacija, sport i socijalizacija, povećanje geografskih i kulturnih znanja. Iz psihičke prizme dobijamo zaštitu od akcioznosti, depresije, napada panike. Iz fizičke prizme povećava se mišična masa, kapacitet pluća, povećava se morićna sposobnost i psihofizička stabilnost, poboljšava se krvna slika, aktivira se pro vitamin D, povećava se gustina kostiju i imuno biološki faktori; dakle ima beskrajnih koristi, ne isključujući i ostale koristi proverene od svestkih poštovanih instituta. “ kaze Hasanramaj.

Many studies show that hiking changes affects the brain and the way of thinking. This sport eliminates negative thoughts that may lead to depression and distress. Studies show that walking in nature makes one happier and more creative. Hiking also helps people getting physically stronger. Nazmi Hasanramaj says walking in nature gives endless benefits. “The main benefits of hiking are recreation, sport and socialization, increased geographic and cultural knowledge. From the psychic part, we benefit the protection from anxiety, depression, panic attacks. From the physical part, we benefit in increase of muscle mass, lung capacity, motor skills and psycho-physical fitness increase, improves the bloodstream, activates pro-vitamin D, increases bone density and biological immune factors; so, there are endless benefits, not excluding other benefits proven by respectable world institutes. “ said Hasanramaj.

Via Dinarika- shtegu më i bukur e interesant i Alpeve Dinarike

Via Dinarika- najlepša i intersantna staza Dinarskih Alpa

Via Dinarika - the most beautiful and interesting path of the Dinaric Alps

Shtigjet e lashta të Via Dinarika janë shumë interesante dhe të bukura për bjeshkatari, pra, ecje në natyrë është gjithashtu edhe kamping. Këto shtigje nisen nga Sllovenia dhe përshkojnë gjithë Kroacinë, Bosnjën, Malin e Zi, Shqipërinë dhe Kosovën. Një pjesë të mahnitshme të këtyre shtigjeve ka edhe Kosova. Shtigje këto ku Klubi Alpin Prishtina ka kohë që ka punuar për t’i promovuar. Sipas Nazmi Hasanramajt, këto shtigje janë transversale që shkojnë paralel rreth 3000 km dhe qëllimi i tyre është që të lidhin vendet dhe komunitetet e Alpeve Dinarike.

Drevne staze Via Dinarika su veoma interesantne i lepe za planinarenje, dakle hodanje u prirodi i takodje i kampovanje. Ove staze polaze iz Slovenije i protežu celu Hrvatsku, Bosnu, Crnu Goru, Albaniju i Kosovo. Jedan deo ovih zadivljujućih staza ima i Kosovo. Staze na kojima je Alpinistički Klub Priština radio dugo vremena na njihovoj promociji. Prema Nazmi Hasanramaj ove staze su tro transfenzalne koje idu uporedo oko 3000 km i njihov cilj je da povežu mesta i zajednice Dinarskih Alpa.

The ancient paths of Via Dinarika are very interesting and beautiful for hiking and camping. These paths depart from Slovenia and pass all over Croatia, Bosnia, Montenegro, Albania and Kosovo. An amazing part of these paths are in Kosovo. Alpine Club Prishtina has been working for a while to promote these paths. According to Nazmi Hasanramaj these paths are three paths that go parallel about 3,000 km and their goal is to connect Dinaric Alps’ places and communities.

SPORT

ENERGY

“Via Dinarika është një platformë që shërben për të promovuar dhe zhvilluar komunitetet lokale dhe bizneset e vogla në nivel lokal, kombëtar dhe ndërkombëtar në fushën e mikpritjes, shërbimit dhe turizmit, si dhe të bujqësisë dhe trashëgimisë kulturore. Qëllimi i kësaj platforme është që të lidhë vendet dhe komunitetet e Alpeve Dinarike, duke krijuar një ofertë të veçantë turistike. Janë tre transversale që shkojnë paralel në rreth 3000 km: E bardha, e kaltra dhe e gjelbra“, ka thënë Hasanramaj. Për të gjithë adhuruesit e sfidave dhe natyrës magjepsëse, KAP-i ka organizuar këtë muaj ecjen në segmentin e parë të Via Dinarika. Ecje dhe kamping katërditor në Dinarikën e tre shteteve.

“Via Dinarica je jedna platforma koja služi za promovisanje i razvoj lokalnih zajednica i malih biznisa na lokalnom nivou, narodnom i medjunarodnom u polju gostoprimstva, usluga i turizma, kao i poljoprivrede i kulturnog nasledja. Cilj ove platforme je povezivanje mesta i zajednice Dinarskih Alpa, stvarajući jednu posebnu turističku ponudu. One su tro transferzalne koje idu paralelno na oko 3000 km; Bela, Plava i Zelena “ rekao je Hasanramaj. Za sve poklonike izazova i lepe prirode KAP je organizovao ovog meseca hodanje u prvom segmentu Via Dinarika. Hodanje i 4 dnevno Kampovanje u Dinarici tri države.

“Via Dinarica is a platform that serves to promote and develop local communities and small businesses locally, nationally and internationally in the field of hospitality, service and tourism, as well as agriculture and cultural heritage. The purpose of this platform is to connect the Dinaric Alps’ palces and communities, creating a unique tourist offer. There are three paths that go parallel to about 3000 km; White, Blue and Green, “said Hasanramaj. For all the enthusiasts of the challenges and the fascinating nature, this month KAP has organized walking in the first segment of Via Dinarika. Walking and camping for 4 days in the Dinarics of three states.

Nevojitet më shumë mbështetje nga institucionet vendore

Potrebno je više podrške od domaćih institucija

More support is needed from local institutions

Për t’u promovuar natyra e bukur dhe për t’u zhvilluar bjeshkataria, nevojitet përkrahje nga insitucionet vendore. Sipas Nazmi Hasanramajt, bjeshkatarisë i duhet mbështetja nga institucionet qendrore dhe lokale me një strategji që do të përfshinte edhe subjekte tjera të specializuara në këtë fushë. “Bjeshkataria duhet të mbështetet nga institucionet qendrore dhe lokale konform një strategjie më afatgjate që përfshin edhe subjekte tjera të specializuara në çështje të mbrojtjes së natyrës, shëndetit të përgjithshëm, bizneseve dhe komuniteteve lokale“, ka vazhduar Hasanramaj.

Da bi promovisali lepote prirode i za razvijanje planinarstva potrebna je podrška od domaćih institucija. Prema Nazmi Hasanramaju, planinarstvu je potrebna podrška od centralnih i lokalnih institucija sa jednom strategijom koja ce obuhvatiti i ostale specijalizovane subjekte u ovom polju. “Planinarstvo treba da se podrži od Centralnih i Lokalnih Institucija u skladu sa jednom dugoročnom strategijom koja obuvaća i ostale specijalizovane subjekte u pitanju zaštite prirode, opšteg zdravlja, biznisa i lokalnih zajednica “ rekao je Hasanramaj.

To promote the beautiful nature and to develop hiking, support from local institutions is needed. According to Nazmi Hasanramaj, hiking needs support from central and local institutions with a strategy that would include other specialized entities in the field. “Hiking should be supported by Central and Local Institutions in line with a longer-term strategy that includes other specialized entities in nature protection, general health, businesses and local communities,” said Hasanramaj.

SPORT

ENERGY

Sipas tij, Klubi Alpin Prishtina ka krijuar platforma për grupmosha të ndryshme për involvimin e tyre në bjeshkatari. “ Klubi Alpin Prishtina është i fokusuar në krijimin e platformës afatgjate për të gjithë grupmoshat, e që ka të bëjë me involvimin e tyre në aktivitetet bjeshkatare. Në këtë mes gjithsesi duhet përkrahja e institucioneve të caktuara, e disa prej tyre vetëm janë duke e përkrahur pjesërisht këtë platformë. Subjektet që kërkojnë përkrahje nga institucionet duhet t’i kenë qartë të artikuluara planet dhe qëndrueshmërinë e aktiviteteve të tyre, të jenë të përgjegjshëm dhe aktiv në mbrojtje të natyrës dhe produkteve turistike”, shprehet Hasanramaj.

Prema njemu, Alpinistički, Klub Priština je stvorio platforme za razne generacije za njihovo učešće u planinarastvo . “ Alpinistički Klub Priština je fokusiran u stvaranju dugoročne platforme za sva strarosna doba, koje se tiču sa njihovim učešćem u aktivnostima planinarstva. U ovm delu svakako treba podrška odredjenih institucija, a neko od njih delimično podržavaju ovu platformu. Subjekti koji zahtevaju podršku od institucija treba da imaju jasno artikulisane planove i održivost njihovih aktivnosti, da budu odgovorne i aktivne u zaštiti prirode i turističkih proizvoda ” rekao je Hasanramaj.

According to him, the Alpin Club Prishtina has created platforms for different age groups for hiking. “The Alpin Prishtina Club is focused on creating a long-term platform for all age groups, related to their hiking activities. In this context, however, the involvement of the designated institutions is needed, and some of them are only partially supporting this platform. Entities seeking support from institutions should have clearly articulated the plans and sustainability of their activities, be responsible and active in protecting nature and tourism products, “ -said Hasanramaj.

Bëjeni bjeshkatarinë meny të jetës

Učinite planinarstvo načinom života

Make hiking a lifestyle

Të gjithë ata që kanë mëdyshje nëse duhet apo jo të merren me bjeshkatari, këtë duhet ta bëjnë sa më parë. Nazmi Hasanramaj, thotë se pa dallim moshe, të gjithë duhet të merren me bjeshkatari dhe të fillojnë ta bëjnë këtë mënyrë jetese. “Mesazhi për gjithë ata që duan të merren me aktivitete malore (pa dallim moshe) është gjithmonë i njëjtë, të fillojnë sa më parë dhe ta bëjnë mënyrë jetese. Kjo për arsye të shumta, duke përfshirë edhe ato që i përmendëm më herët. Klubi Alpin Prishtina i ka dyert e hapura për të gjithë dhe ka program kualitativ, e që realizohet nga guida të trajnuar dhe me përvojë në disa fusha të bjeshkatarisë dhe alpinizmit. Ata që duan të fillojnë, thjesht të na kontaktojnë dhe t’u bashkohen organizimeve tona të rregullta, ” përfundon Hasanramaj.

Svi oni koji sumnjaju da li treba da se bave ili ne planinarstvom, to treba da urade što pre.. Nazmi Hasanramaj, kaže da bez razlike u dobu starosti svi treba da se bave planinarstvom i da počnu da žive na ovaj način. “Poruka za sve one koji vole da se bave sa planinskim aktivnostima (bez starosne razlike ) je uvek ista, da počnu što pre i da to učine kao način života. Alpinistički Klub Priština ima otvorena vrata za sve i ima kvalitetan program, koji se ostvaruje od obučenih vodića i sa iskustvom u nekoliko polja planinarstva i alpinizma. Oni koji žele da počnu, samo nas kontaktirajte i pridružite se našim redovnim organizacijama” rekao je Hasanramaj.

All those who are puzzled as to whether or not to take on hiking should do it so as soon as possible. Nazmi Hasanramaj, says that regardless of age, everyone should hike and begin to make it a lifestyle. “The message for all those who want to take on hiking (regardless of age) is always the same, start as soon as possible and make it a lifestyle. This is for many reasons, including those we mentioned earlier. The Alpin Club Prishtina has its doors open to all and has a quality program, which is realized by trained and experienced guides in some areas hiking and mountaineering. Those who want to start, simply contact us and join our regular organizations, “ concludes Hasanramaj. 61

ENERGY

KEDS ACADEMY

STUDENTËT E KEDS ACADEMY IV PO MBAJNË INTERNSHIPIN STUDENTI KEDS ACADEMY IV DRŽE STAŽIRANJE THE STUDENTS OF KEDS ACADEMY IV ARE STRENGTHENING THEIR SKILLS

Fjolla Syla, e posadiplomuar në Fakultetin e Inxhinierisë Elektrike dhe Kompjuterike, po ndjehet mjaft mirë mes stafit të KEDS-it, dhe është shumë mirënjohëse për këtë. Ajo është pjesëtare e KEDS Academy IV dhe së bashku me 43 studentët e KEDS Academy, tash disa javë po mbajnë praktikën në KEDS. “Kam filluar punën në Departamentin e Pëlqimeve Energjetike. Jam shumë mirënjohëse ndaj stafit të departamentit, duke filluar nga menaxheri dhe të gjithë inxhinierët e departamentit. Përveç përvojës dhe mësimeve që kam marr këtu, kam gjetur edhe mikpritje dhe raportet i kemi shumë të mira”, thotë Syla. 62

Fjolla Syla, samo što je diplomirala na Fakultetu Električne Inžinjerije i Kompjuterike, oseća se veoma dobro, među osobljem KEDS-a i veoma je zahvalna za ovo. Ona je članica KEDS Akademy IV i zajedno sa 43 ostalih studenata, sada nekoliko nedelja održavaju praksu u KEDS.

Fjolla Syla, a graduate of Faculty of Electrical and Computer Engineering, is feeling good among KEDS staff and she is very grateful. She is a member of KEDS Academy IV and, together with 43 students of KEDS Academy, have been interning in KEDS for several weeks now.

“Počela sam sa radom u Departmanu Energetskih Saglasnosti. Veoma sam zahvalna prema osoblju departmana, počevši od menadžera i svih inžinjera departmana. Osim iskustva i nastave koje sam dobila ovde, naišla sam na dobrodošlicu i naši odnosi su veoma dobri”, kaže Syla.

“I started working at the Department of Energy Approvals. I am very grateful to the staff of this department, starting with the manager and all engineers of the department. In addition to the experience and lessons I have learned here, I have found hospitality and the relationship with them is very good, “says Syla.

KEDS ACADEMY

ENERGY

“Gjatë këtyre javëve sa jam këtu, jam njoftuar me punën, sidomos me procesin e kërkesave të konsumatorëve për kyçje në rrjetin distributiv dhe kushteve që ata duhet të plotësojnë dhe pëlqimet elektro-energjetike që lëshohen nga inxhinierët në këtë departament. Gjatë kësaj kohe kam dalë edhe në terren, ku kam parë nga afër procesin e shqyrtimit të këtyre kërkesave. Kolegët janë munduar më shumë përkushtim të më njoftojnë me gjithë punët që ata i vëzhgojnë”, përfundon Fjolla.

“Tokom ovih nedelja koliko sam ovde, upoznata sam sa poslom, naročito sa procesom zahteva potrošača za priključenje u distributivnu mrežu i uslovima koje oni treba da ispune i elektroenergetsku saglasnost koju izdaju inžinjeri u ovom departmanu. Tokom ovog vremena sam izlazila na terenu, gde sam iz blizine videla process razmatranja ovih zahteva. Kolege su se trudile sa puno posvećenosti da me upoznaju sa svim radovima koje oni prate”, završava Fjolla.

“During these weeks I am here, I have gotten familiar with the work, especially with the process of customer requests for connection to the distribution network and the conditions that they have to meet and the electro-energy approvals issued by engineers in this department. During this time, I also went in the field, where I saw closely the process of reviewing these requests. Colleagues have been very open to inform me with all the duties they undertake, “ says Fjolla.

Për studentët me admirim flet edhe Ali Curri, menaxher në këtë departament. Ai thekson se studentët gjatë kohës së internshipit kanë akceptuar mjaft mirë njohuritë bazë dhe janë përfshirë indirekt në procesin e punës.

Za studente sa divljenjem govori i Ali Curri, menadžer u ovom departmanu. On naglašava da su student tokom celog vremena interšipa veoma dobro razumeli osnovna znanja i bili su indirektno obuhvaćeni u porcesu rada.

Ali Curri, a manager at this department, also speaks highly for the students. He emphasizes that the students during the time of the internship have received well the basic knowledge and are involved indirectly in the work process.

“Fjolla është njoftuar mjaft mirë me organizimin e punës për pëlqimin e energjetik dhe ka akceptuar mjaft mirë njohurit bazë. Ajo bashkë me inxhinierët ka dalë në terren dhe ka qenë e involvuar indirekt në procesin e pëlqimeve energjetike, në caktimin e kushteve teknike dhe shumë punë të tjera që kanë të bëjnë me shërbimin, “ka thënë Curri.

“Fjolla je veoma dobro upoznata sa organizacijom posla o energetskoj saglasnosti i dobila je dobra osnovna znanja. Ona zajedno sa inžinjerima bila je direktno uključena u procesu energetskih saglasnosti, u određivanju tehničkih uslova i mnoge ostale poslove koji se tiču službe, “rekao je Curri.

“Fjolla has been introduced in the aspects of organizing process on energy approvals and has also gained the basic knowledge. She and the engineers have gone to the field and have been involved indirectly in the process of energy approvals, in setting technical conditions and many other jobs related to the service,”says Curri.

Lirim Koraqi, student i Inxhinierisë Elektrike, po mban orët e internshipit në Departamentin e Operimeve, i cili është angazhuar mjaft shumë.

Lirim Koraqi, student Električne Inžinjerije održava časove interšipa u Departmanu Operiranja, i angažovan je mnogo u ovom departmanu.

Lirim Koraqi, a student of Electrical Engineering, is doing the internship in the Operations Department, and he is heavily engaged in this department.

“Ndihem me fat dhe i lumtur që jam pjesë e KEDS Academy, dhe tashmë po kryej punën praktike në KEDS. Punën e kam filluar në Distriktin e Ferizajt, në kuadër të Departamentit të Sistemeve të Operimit. Gjatë kësaj kohe kam mësuar shumë gjëra të reja rreth rrjetit elektro-energjetik (35kV, 10kV dhe 0.4kV), prishjeve që ndodhin në rrjet, dhe në fund rregullimi i tyre. Pastaj kalova në Departamentin e Operimeve në Prishtinë.

“Osećam se srećnim što sam deo KEDS Academy, sada vršim praktične poslove u KEDS. Sa poslom sam počeo u Distriktu Uroševca, u sklopu Departmana Sistema Operiranja, u sektoru Kvarova. Tokom ovog vremena sam naučio mnoge nove stvari oko elektroenergetske mreže (35kV, 10kV dhe 0.4kV), kvarovima koji se dešavaju u mreži, i na kraju njihovo regulisanje, sa Izet Ramadani, koordinator za Kvarove u Uroševcu, čija podrška nije nedostajala nikada. Potom sam prešao u Departmanu Operiranja u Prištini.

“I feel lucky and happy to be part of KEDS Academy, and I’m already doing internship at KEDS. I started to work in Ferizaj District, within the Department of Operating Systems, in the Blackout department. During this time, I learned a lot of new things about the power network (35kV, 10kV and 0.4kV), the blackouts occurring in the network, and finally their adjustment, with Izet Ramadani, Ferizaj Blackout Coordinator, who always showed great support. Then I went to the Operations Department in Prishtina.

Tokom prve nedelje posetili smo sve distrikte sa kolegama, koji nisu oklevali da mi pomognu oko nejasnoća koje sam imao.

During the first week, we visited almost all the districts with colleagues who did not hesitate to help me about the complicated processes in this department.

Gjatë javës së parë vizituam pothuaj se të gjitha distriktet me kolegët, të cilët nuk hezituan të më ndihmojnë rreth paqartësive që kisha.

KEDS ACADEMY

ENERGY

Për mua ishte një përvojë krejtësisht e re dhe e mirë. Unë pashë nga afër se si funksionon ky departament. Tashmë jam njoftuar me punën, por edhe me punëtorët nëpër distrikte, dhe jam shumë i kënaqur dhe i lumtur që më është ofruar kjo mundësi nga ana e KEDS-it. Do të bëj përpjekje maksimale që të përvetësoj sa më shumë njohuri të reja që në të ardhmen të mundem edhe unë të jap kontributin tim për KEDS-in”, shprehet Koraqi.

To me was a completely new and good experience. I am already familiar with the work, but also with the workers in the districts, and I am very happy that this opportunity has been offered to me by KEDS. I will make the utmost effort to acquire as much new knowledge as possible in the future to give my contribution to KEDS, “says Koraqi.

Učiniću maksimalne napore da prisvojim što više novih znanja kako bi u budućnosti mogao i ja da dam svoj doprinos za KEDS”, izrazio se Koraqi.

Za učenika Ylli Tahiri, koji održava Interšip u Departmanu Operiranja, na početku posao na terenu je bio malo težak, ali uz pomoć kolega iz KEDS-a, sada mu je lakše.

For Ylli Tahiri, who is doing internship at the Operations Department, fieldwork has been a bit difficult, but with the help of colleagues from KEDS, he got more familiar with these duties.

Iskustvo u ovom departmanu za mene je bilo veoma interesnatno. Tokom celog vremena sam razvijao posao na terenu, gde nas je osoblje KEDS-a naučilo mnogim novim stvarima i pomogli da ih što bolje prisvojimo.

The experience in this department for me has been very interesting. All the time I have been working on the field where KEDS staff have taught us a lot of new things and have helped us to get the best knowledge.

Rad sa potrošačima je veoma interesantan za mene, oni su veoma ljubazni i ja sam veoma zadovoljan što sam u njihovoj službi”,izražava Ylli.

Working with consumers is very interesting to me, they are very polite and I am very pleased to be at their service, “says Ylli.

Mimoza Ruhani, studente, ishte hera e parë që shihte nga afër procesin e kontrollit të njehsorëve te konsumatorët e amvisërisë.

Mimoza Ruhani, studentkinja, bilo je prvi put da vidi iz blizine proces kontrole brojila potrošača u domaćinstvu.

“Edhe pse unë pjesën më të madhe të kohës e kaloj me punët e zyrës, dalja në terren me ekipet e KEDS-it është një punë më e kapshme, sepse çdo gjë shihet nga afër dhe përvojat e mara këtu do të na ndihmojnë shumë në të ardhmen”, ka thënë Mimoza.

“Iako ja najveći deo vremena prolazim u poslovima kancelarije, izlazak sa ekipama KEDS-a ne terenu je dostupniji posao, jer se svaka stvar vidi iz blizine i dobijena iskustva ovde će nam mnogo pomoći u budućnosti”, rekla je Mimoza.

Mimoza Ruhani, a student, engaged in the Department of Operations, had the opportunity to see closely the process of controlling meters of the household customers.

Për nxënësin Ylli Tahiri, i cili është duke mbajtur internshipin në Departamentin e Operimeve, në fillim puna në terren ka qenë pak e vështirë, por me ndihmën e kolegëve nga KEDS-i, tani e ka më të lehtë. Eksperienca në këtë departament për mua ka qenë shumë interesante. Gjatë gjithë kohës punën e kam zhvilluar në terren, ku stafi i KEDS-it na kanë mësuar shumë gjëra të reja dhe na kanë ndihmuar që ato t’i përvetësoj sa më mirë. Puna me konsumatorë është shumë interesante për mua, ata janë shumë të sjellshëm dhe jam shumë i kënaqur që jam në shërbim të tyre”, shprehet Ylli.

Za mene je to bilo jedno sasvim novo i dobro iskustvo. Video sam iz blizine kako funcionira ovaj departman, kako se ostvaruju isključenja brojila, njihovo očitavanje, kako teba da se poveća učinak radnika, distrikta i na kraju KEDS-a u potpunosti i mnoga nova znanja. Sada sam upoznat sa radom, ali i sa radnicima u distriktima, veoma sam zadovoljan i srećan što mi je pružena ova mogućnost od strane KEDS-a.

“Even though I spend most of my time with office work, getting into the field with KEDS teams gives you better understanding because everything is seen closely and the experiences gained here will be of great help to us for the future, “said Mimoza.

KEDS ACADEMY

ENERGY

Liria, Arlinda i Diellza učenice, deo KEDS Academy, sada deo osoblja Pozivnog Centra KESCO-a, vrše posao bez ikakvog problema.

Liria, Arlinda and Diellza, part of KEDS Academy, now part of the KESCO Call Center staff, do their job without any problems.

Lirie Berisha je prisvojila ovaj posao i radila bi tokom celog života na ovoj poziciji.

Lirie Berisha is now familiarized with this job and would to make this her lifetime career.

Ona često dobija pohvale od potrošača za informacije koje daje preko telefonske linije.

She often receives praise from customers for the information she provides through the phone.

“Në fillim e kam pasur të vështirë, por me angazhimin maksimal dhe me ndihmën e stafit këtu e kam përvetësuar punën shumë mirë.

“Na početku mi je bilo teško, ali sa maksimalnim angažovanjem i uz pomoć osoblja ovde sam prisvojila posao veoma dobro.

“At first, I found it difficult, but with the maximum commitment and the help of the staff here I succeeded.

Kam mësuar të punoj me programin CISCO Finesse dhe komunikimi me konsumatorë është puna ime. Shpesh marr falënderime nga konsumatorët, sidomos kur i informoj për borxhin që kanë apo përmes ndonjë punë tjetër. Thjesht, jam mësuar me këtë punë dhe më pëlqen ta kem përgjithmonë profesion”, ka thënë Liria.

Naučila sam da radim sa programom CISCO Finesse i komuniciranje sa potrošačima je moj posao. Često dobijam zahvaljenja od potrošača. Prosto sam se naučila sa ovim poslom i sviđa mi se da zauvek imama ovu profesiju”, rekal je Liria.

Liria, Arlinda dhe Diellza nxënëse, pjesë e KEDS Academy, tashmë pjesë e stafit të Qendrës së Thirrjeve të KESCO-s, e bëjnë punën pa asnjë problem. Lirie Berisha është mishëruar me këtë punë dhe do të punonte gjatë jetës në këtë pozitë. Ajo shpesh merr falënderim prej konsumatorëve për informacionet që ua jep përmes linjës telefonike.

Skender Buja, udhëheqës në Qendrën e Thirrjeve ka fjalë të mira për vajzat e KEDS Academy. “Qysh në orët e praktikës janë angazhuar dhe e kanë mësuar shumë programin, kurse nga 1 shtatori janë kyçur direkt në procesin e punës dhe e bëjnë punën pa asnjë problem”, ka thënë Buja.

Skender Buja, rukovodilac u Pozivnom Centru ima dobre reči za devojke KEDS Academy. “Još u časovima prakse bile su angažovane i dobro su naučile program, dok od 1 septembra su direktno uključene u process rada i vrše posao bez nikakvog problema”, rekao je Buja.

I learned to work with the CISCO Finesse program and customer communication is my job. I often get customer praise. Simply, I’m used to this job and I like to have it as a profession forever, “ said Liria. Skender Buja, leader of the Call Center, has good words for the girls of KEDS Academy. “Since they started the internship they have been engaged and have learned a lot from the program, while from 1 September they are directly involved in the work process and they do the job without any problem”, said Buja.

KEDS ACADEMY

ENERGY

KEDS ACADEMY

VIZITA NË TURQI PËR STUDENTËT E KEDS ACADEMY I KA TEJKALUAR TË GJITHA PRITSHMËRITË POSETA U TURSKOJ ZA STUDENTE KEDS ACDEMY JE PREVAZIŠLA SVA OCEKIVANJA THE VISIT OF KEDS ACADEMY STUDENTS TO TURKEY HAS SURPASSED ALL EXPECTATIONS

Edhe këtë vit, si tri vitet e mëparshme, 10 studentë të përzgjedhur të KEDS Academy IV udhëtuan për disa ditë vizitë në Stamboll të Turqisë. Qëllimi i këtij udhëtimi ishte njohja nga afër e kompanive prestigjioze Çalik Holding dhe Limak Energy dhe në Universitetin Boğaziçi.

I ove godine, kao i u tri ranije godine, 19 izabranih studenata KEDS Academy IV otputovali su nekoliko dana u Istanbul u Turskoj. Namena ovog putovanja je bilo upoznavanje sa blizine prestižnih kompanija Çalik Holding i Limak Energy i na Univerzitetu Bogaziçi.

Also this year, as in the previous three years 10 selected KEDS Academy IV students visit Istanbul in Turkey for few days. The purpose of this trip was to get to know from closely the prestigious companies Calik Holding, Limak Energy and Boğaziçi University.

Prezenca dhe marrja e njohurive gjatë kësaj vizite, do t’iu ndihmojë atyre që të kenë një ndërlidhje të suksesshme me tregun e punës.

Prisustvo i dobijanje znanja tokom ove posete, ce pomoci njima da imaju jedno uspešnije povezivanje sa tržištem rada.

The knowledge gained during this visit will help them to have a successful job market connection.

Ekipi sa Kosova dobrodošcicu u Çalik Holding je poželeo g. Ridvan Aktürk, Generalni direktor u kompaniji YEDAS. Tu su se studenti upoznali sa istorijom, dostignucima i izazovima kompanije, kao i sa nastavkom mreže raznih biznisa po svetu. Jedna interaktivni razgovor se vodio izmedu studenata i predstavnika kompanije Çalik Holding.

Mr. Ridvan Aktürk, the CEO of YEDAŞ, welcomed the Kosovo team to Çalik Holding. The students learned about the history, achievements and challenges of the company as well as the extent of the various worldwide business network. Students had an interactive conversation with the representatives of Çalik Holding.

Ekipit nga Kosova në Çalik Holding, mirëseardhje i uroi z. Ridvan Aktürk, Drejtori i Përgjithshëm i kompanisë YEDAŞ. Aty studentët u njohën me historinë, të arriturat dhe sfidat e kompanisë, si dhe shtrirjen e rrjetit të bizneseve të ndryshme nëpër botë. Një bisedë interaktive pati mes studentëve dhe përfaqësuesit të kompanisë Çalik Holding.

KEDS ACADEMY

ENERGY

Gjatë vizitës së tyre në Turqi, si pjesë e kurikulës së zakonshme, studentët e KEDS Academy kanë vizituar mjediset e korporatës Limak. Studentët në selinë e kësaj korporate janë mirëpritur nga zoti Serhat Dinc, zëvendësdrejtor i Limak Energy, si dhe njëri nga themeluesit e KEDS Academy.

Tokom posete u Turskoj, kao deo obicne kurikule, studenti KEDS Academy su posetili sredinu koorporacije Limak. Studenti je u sedištu ove kompanije docekao g. Serhat Dinc, zamenik direktora u Limak Energy, kao i jedan od osnivaca KEDS Academy.

During their visit in Turkey, as part of the curriculum, KEDS Academy students also visited the Limak Corporation. Mr. Serhat Dinc, deputy director of Limak Energy and one of the founders of KEDS Academy was the one who welcomed the students at the headquarters of this corporation.

Është viti i katërt që z.Dinc mirëpret grupet e studentëve dhe prezanton kompaninë Limak, duke treguar një gatishmëri për t’u përgjigjur në pyetjet gjithnjë kureshtare të studentëve. “Para katër vitesh kemi pasur objektiva të qarta dhe shumë ambicioze për këtë projekt. Sot ky projekt jo vetëm që ka arritur këto objektiva, por i ka tejkaluar ato. KEDS Academy është bërë një krenari jo vetëm për kompaninë KEDS, por edhe për korporatat Limak dhe Çalik”, ka thënë zoti Dinc.

Ovo je cetvrta godina kako g.Dinc docekuje grupe studenata i predstavlja kompaniju Limak, pokazivajuci jednu spremnost da odgovara uvek na radoznala pitanja studenata. “Pre cetri godine smo imali jasne i veoma ambiciozne objektive za ovaj projekat. Danas ovaj projekat ne samo da je dostigao te objektive, nego je prevazišao to. KEDS Academy je postla jedan ponos ne samo za kompaniju KEDS, ali i za koorporacije Limak i Çalik”, rekao je g. Dinc.

It is the fourth year that Mr. Dinc welcomes the groups of students and presents the Limak company to them. Dinc always shows his readiness to answer the curious questions of students. “Four years ago we had clear and very ambitious goals for this project. Today, this project has not only achieved these goals but has exceeded them. KEDS Academy has become a pride not only for KEDS, but also for Limak and Çalik corporations,” said Mr. Dinc.

“Edukimi profesional është shumë i rëndësishëm dhe ky program besoj po ju ndihmon në rrugën tuaj drejt edukimit. Ne jemi shumë të lumtur që jemi pjesë e projektit dhe njëkohësisht e edukimit tuaj profesional,” u shpreh gjatë ceremonisë mikpritëse z. Dinc.

“Profesionalno obrazovanje je veoma znacajno i ovaj program verujem da vam pomaže na vašem putu u pravcu obrazovanja. Mi smo veoma srecni što smo deo projekta i ujedno vašem profesionalnom obrazovanju,” izrazio je tokom ceremonije dobrodošlice g. Dinc.

“Professional education is very important and this program I believe is helping you on your path to education. We are very happy that we are part of the project and at the same time of your professional education,” said Mr. Dinc during the hospitality ceremony. 67

KEDS ACADEMY

ENERGY

Në takim u shtruan pyetje të ndryshme nga të dyja palët, duke pasur në fokus kapacitetet energjetike të kompanisë. Studentët ishin të interesuar edhe të dinin se kush ishte ideatori i programit të KEDS Academy. Aylin Löle, prezente në takim, foli për rrugëtimin dhe sukseset e projektit të KEDS Academy. Ajo falënderoi studentët duke qenë shumë krenare për ta. “Jam shumë krenare me ju. Ju jeni e ardhmja e Kosovës”, ka thënë Löle. Në Universiteti Boğaziçi, njërin ndër më të mirët në botë, studentët u ndjenë si në shtëpinë e tyre. Vizita filloi me prezantimin për universitetin dhe vazhdoi me trajnimet në fushat profesionale si dhe me vizitën e universitetit dhe kampuseve. Trajnimi ishte shumë atraktiv dhe i rëndësishëm për studentët në fushën e komunikimit, i shoqëruar edhe me muzikë dhe me video të ndryshme.

Na susretu su izložena razna pitanja od obe strane, imajuci u fokusu energetske kapacitete kompanije. Studenti su bili zainteresovani da znaju ko je bio ideator programa KEDS Aacademy. Aylin Löle, prisutna u ovom susretu, pricala je u putovanju i uspesima projekta KEDS Academy. Ona je zahvalila studentima i bila je veoma ponosna na njih. “Veoma sam ponosna sa vama. Vi ste buducnost Kosova”, rekla je Löle. Na Univerzitetu Bogaziçi, jednim od najboljih na svetu, studenti su se osecali kao u svojoj kuci. Poseta je pocela sa prezentacijom o univerzitetu i nastavila se sa obukom u profesionalnim oblastima kao i sa posetom univerzitetu i kampusima. Obuka je bila veoma atraktivna i važna studente u polju komunikacije, podržana sa muzikom i raznim video prikazima.

In the meeting different questions were asked from both sides, focusing on the company’s energy capacities. The students were also interested in knowing who was the creator of the KEDS Academy program. Aylin Löle, who was also present at the meeting, spoke about the journey and successes of the KEDS Academy project. She thanked the students and said that she is very proud of them. “I’m very proud of you. You are the future of Kosovo,” said Löle. At Boğaziçi University, one of the best in the world, students felt like home. The visit began with the presentation for the university and continued with the training in the professional fields as well as with the visit of the university and the campuses. The training was very attractive and important for students in the field of communication, accompanied by music and video.

Trajnerja z.Burcu Erturk Kilic, në mënyrë praktike dhe interaktive u tregoi studentëve se sa i rëndësishëm është komunikimi, si në jetën e përditshme ashtu edhe në atë profesionale dhe biznesore.

Trener gda.Burcu Erturk Kilic, na praktican i interaktivan nacin je pokazala studentima koliko je važno komuniciranje, kao u svakodnevnom životu tako i u profesionalnom i biznisu.

Burcu Erturk Kilic, a trainer, told the students in a practical and interactive way, how important communication is, both in their daily, professional life, and in business.

KEDS ACADEMY

ENERGY

Trajnimi u përmbyll me porosinë “Mos harroni të shpërndani buzëqeshje!” Studentët patën rastin të marrin informata në një laborator të veçantë që shërben për testimin e pajisjeve elektrike të tensionit të lartë për distribucion dhe transmision. Ky laborator është i vetmi në Turqi, dhe gjithashtu ndër laboratoret e rralla në Evropë. Një pjesë e kohës u nda edhe për vizita të vendeve historike dhe kulturore që janë me bollëk në Stamboll. Për nxënësin Flakron Gashi, ishte hera e parë që vizitonte Stambollin dhe emocionet ishin të pafund. “Gjatë qëndrimit tonë në Turqi të organizuar nga KEDS, patëm përvoja si dhe kënaqësi të paharruara. Gjatë vizitave jemi njoftuar me punën dhe sukseset e kompanive Çalik e Limak dhe veprimtaritë e tyre të shtrira në Europë dhe botë. Në Universiteti Boğaziçi ne u njoftuam me programet, laboratorët, si dhe me profesorët tepër të përgatitur profesionalisht. Përvojat që morëm këtu ishin tepër profesionale dhe mjaft të rëndësishme për ne”, ka thënë Gashi. Për studenten e inxhinierisë elektrike, Sidorela Dodaj, vizita në Turqi ka tejkaluar të gjitha pritshmëritë. “Vizita në Turqi ka qenë mbresëlënëse. I ka tejkaluar të gjitha pritshmëritë tona. Vizita në kompanitë Çalik dhe Limak na ka treguar se sa shumë ata janë të kënaqur me bashkëpunimin me KEDS-in dhe ju gëzohen të gjitha arritjeve tona si studentë të KEDS Academy. Mua si inxhiniere e ardhshme me ka lënë përshtypje mjaft të mëdha laboratori i tensionit të lartë, që ishte për siguri në punë dhe testimin e pajisjeve. Ku ligjërim i profesorit ka qenë shumë i mirë dhe na ka aftësuar mjaft në këtë drejtim, duke mos e lënë anash vizitën në Universiteti Boğaziçi dhe trajnimin që kemi mbajtur aty. Për sa i përket vizitave kulturore që bëmë, vetëm mund të them që jemi mahnitur me bukuritë që kemi parë”, ka thënë Doda. KEDS Academy do të vazhdojë tutje dhe së shpejti do të fillojë aplikimi për gjeneratën e pestë.

Obuka je završena sa porukom “Ne zaboravljajte da delite osmeh!” Studenti su imali priliku da dobiju informacije u jednoj posebnoj laboratoriji koja služi za testiranje elektricnih postrojenja visokog napona za distribuciju i transmisiju. Ova laboratorija je jedina u Turskoj, i takode jedna od retkih laboratorija u Evropi.

The training ended with the message “Don’t forget to smile!” Students had the opportunity to obtain information about a particular laboratory that serves for testing of electrical equipment of high voltage transmission and distribution. This lab is the only one in Turkey, and also among the rare laboratories in Europe.

Jedan deo vremena je odvojen i za posete istorijskim i kulturnim mestima koji ima na pretek u Istanbulu. Za ucenika Flakron Gashi, bio je prvi put da posecuje Istanbul i osecanja su bila beskrajna. “Tokom našeg boravka u Turskoj organizovanog od KEDS-a, imali smo nezaboravna iskustva i zadovoljstva. Tokom poseta smo upoznati sa radom i uspesima kompanija Çalik i Limak i njihovim delatnostima položenim u Evropi i Svetu. Na Univerzitetu Bogaziçi mi smo upoznati sa programom, laboratorijama, kao i sa veoma profesionalno pripremljenim profesorima.Iskustva koja smo dobili ovde su bila veoma profesionalna i važna za nas”, rekao je Gashi.

Part of the time was also spent visiting historic and cultural sites that are abundant in Istanbul. For Flakron Gashi, a student it was the first time visiting Istanbul and the emotions were endless. “During our stay in Turkey organized by KEDS, we had unforgettable experience and enjoyment. During the visits we were informed about the work and the successes of Calik and Limak companies and their activities extended to Europe and the world. At Boğaziçi University, we were introduced to the programs, laboratories, and with great professors in their field. The experiences we received here were very professional and very important for us,” said Gashi.

Za studentkinju elektricne inžinjerije, Sidorela Dodaj, poseta Turskoj je prevazišla sva ocekivanja. “Poseta u Turskoj je ostavila impresivan utisak. Prevazišla je sva naša ocekivanja. Posta u kompanijama Çalik i Limak nam je pokazala koliko su oni zadovoljni zadovoljni saradnjom sa KEDS-om i raduju se svim našim dostignucima kao studenti KEDS Academy.

For the students of electrical engineering, Sidorela Dodaj, visit to Turkey have exceeded all the expectations. “The visit to Turkey has been impressive. It has surpassed all of our expectations. With the visit to Çalik and Limak companies we understood how much they are satisfied with KEDS cooperation and their satisfaction for our achievements as students of KEDS Academy.

Meni kao buduceg inžinjera ostavila je veliki utisak laboratorija visokog napona, koja je bila za bezbednost u radu i testiranje postrojenja. Predavanje profesora je bilo veoma dobro i osposobilo nas je mnogo u ovom pravcu, ne ostavljajuci po strani posetu na Univerzitetu Bogaziçi i obuku koji smo tu imali. Što se tice kulturnih poseta koje smo imali, mogu reci da sam ocarana sa lepotama koje smo videli”, rekla je Doda. KEDS Academy ce se nastaviti i dalje i ubrzo ce poceti aplikacije za petu generaciju.

As a future engineer I was impressed with the high voltage lab for safety at work and testing equipment. Professor’s lecture has been great and has taught us a lot in this regard, not to miss the visit to Boğaziçi University and the training we have held there. As for the cultural visits we did, I can only say that we were amazed at the beauties we have seen, “Doda said. KEDS Academy will continue and the application for the fifth generation will start soon.

ENERGY

ARGËTIM

QYTETET QË IA VLEJNË PËR T’U VIZITUAR GRADOVI KOJE VREDI POSETITI CITIES WORTH VISITING

Reykjavík, Islandë

Reykjavík, Island

Reykjavík, Iceland

I vendosur në cepin jugperëndimor të ishullit, Reykjavik është kryeqyteti i vendit dhe qendra e biznesit. Me një arkitekturë të veçantë, ndërtesat shumëngjyrëshe dhe trashëgiminë e pasur kulturore, kap zemrat e të gjithë atyre që e vizitojnë. Udhëtarët gjejnë veten të mirëpritur ngrohtësisht nga banorët vendas, shumë prej të cilëve flasin gjuhën angleze si gjuhë të dytë. Vetë qyteti është i vogël në madhësi, me një popullsi prej rreth 200,000 banorë. Me gjithë madhësinë e tij modeste, qyteti është jashtëzakonisht kozmopolit, duke u mburrur me bare, kafene, restorante dhe muze të panumërta.

Postavljen na jugozapadnom ćošku ostrva, Reykjavik je glavni grad zemlje i centar biznisa. Sa jednom posebnom arhitekturom, raznobojne zgrade i bogato kulturno nasleđe, uzima srca svih onhh koji ga posećuju. Putnici nalaze sebe toplo dočekani od domaćih stanovnika, mnogi od kojih govore enegleski kao drugi jezik. Sam grad je mali u veličini, sa jednim stanovništvom od oko 200,000 stanovnika. Iako sa svojom skromnom veličinom, grad je veoma kosmopolitičan, ponosan sa barovima, kafanama, restoranima i bezbrojnim muzejima.

Located on the southwestern edge of the island, Reykjavik is the capital of the country and business center. With its unique architecture, colorful buildings and rich cultural heritage the city quickly captures the hearts of all those who visit. Travelers find themselves warmly welcomed by local residents, many of whom speak English as a second language. The city itself is small in size, with a population of about 200,000. Despite its modest size, the city is extremely cosmopolitan, boasting countless bars, cafes, restaurants and museums.

Odlazak u jedan isladnski bazen je poseban doživljaj. Mnoge od njih su spoljni bazeni otvoreni tokom cele godine, tako što o najhladnijoj zimi, vi možete sesti bosonogi i uživate vlažnost u spaljenim sanducima ili sa snegom da bi se kretali između vrućih kazana.

Going to an Icelandic swimming pool is a unique experience. Most of them are outdoor, open all year round and filled with geothermal water.

Shkuarja në një pishinë islandeze është një përvojë unike. Shumica e tyre janë pishina në ambiente të jashtme dhe të hapura gjatë gjithë vitit, kështu që në dimrin më të ftohtë, ju do të mund të uleni këmbëzbathur dhe të shijoni lagështi nëpër arka të djegura ose me dëborë për të lëvizur në mes të kazanëve të nxehtë.

Reykjavík

ARGËTIM

ENERGY

Seul, Koreja Jugore

Seoul, Južna Koreja

Seoul, South Korea

Seuli është kryeqyteti dhe qyteti më i madh në Korenë e Jugut dhe konsiderohet një megaqytet, sepse ka një popullsi prej më shumë se dhjetë milionë banorë, me pothuajse gjysmën e popullatës që banojnë në zonën Metropolitane të Kryeqytetit.

Seul je prestonica i najveći grad Južne Koreje i smatra se jednim mega gradom jer ima jedno stanovništvo više od deset milona stanovnika, takoreći sa polovinom stanovništva koji stanuju u Metropolitanskoj Zoni Prestonice.

Seoul is the capital and largest city of South Korea. A megacity with a population of over 10 million, it is one of the largest cities in the world. Almost half of South Korea’s population live in the Seoul National Capital Area.

Metropolitanska Zona Prestonice je druga najveća u svetu sa 233.7 kvadratnih kilometara i jednom prosećnom nadmorskom visinom od 282 metara. Zbog svog velikog stanovništva, Seul se smatra jednim globalnim gradom i centrom ekonomije, kulture i politike Južne Koreje.

The Seoul National Capital Area is the second largest in the world at 233.7 square miles and an average elevation of just above sea level at 282 feet; because of its very large population, Seoul is considered a global city and it is the center of South Korea’s economy, culture and politics.

Zona Metropolitane e Kryeqytetit është e dyta më e madhe në botë në 233.7 kilometra katrorë dhe një lartësi mesatare mbi nivelin e detit në 282 metra. Për shkak të popullsisë së saj shumë të madhe, Seul konsiderohet një qytet global dhe është qendra e ekonomisë, kulturës dhe politikës së Koresë së Jugut.

South Korea

Mexico

Mexico City, Meksikë

Mexico City, Meksiko

Mexico City, Mexico

Një nga megaqytetet e botës, me mbi 25 milionë banorë, buzë një vargmali të lartë deri në mbi 2400 metra mbi nivelin e detit, Mexico City, duhet të shihet që të besohet. Është gjithashtu shumë e lehtë për të gjetur rrugën tuaj, me një sistem efikas të metrosë, dhe në përgjithësi të lehtë për të naviguar në rrjetin e mirë organizuar të rrugëve.

Jedan od mega-gradova sveta, sa više od 25 milona stanovnika pored jednog planinskog masiva do iznad 2400 metara nadmorske visine, Mexico City treba da se vidi da se veruje. Takođe je veoma lako da se nađe vaša ulice, sa jednim efikasnim sistemom metroa, i uopšte lako za navigaciju dobro organizovane mreže ulica.

One of the world’s mega-cities, with over 25 million people occupying a shallow mountain bowl at over 2400m above sea level, Mexico City has to be seen to be believed. It’s also very easy to find your way around, with an efficient metro system, and generally easy-to-navigate grid of streets.

Shumica e atraksioneve turistike më të vizituara në Mexico City, janë të përqendruara në qendrën historike, duke përfshirë Plaza de la Constitucion ose Zocalo, Pallatin Kombëtar, Katedralen Metropolitane, Tempulli Madhor, Pallatin e Arteve të Bukura dhe Parkun Alameda.

Većina najposećenijih turističkih atrakcija u Mexico City su koncentrisana u istorijskom centru, obuhvatajući Plaza de la Constitucion ili Zocalo, Narodnu Palatu, Metropolitansku Katedralu, Veliki hram, Palatu Primenjene Umetnosti i Park Alameda.

Disa blloqe në veri të Pallatit të Arteve të Bukura, Plaza Garibaldi është një nga vendet më të mira në Mexico City për të dëgjuar muzikë të gjallë mariachi.

Nekoliko blokova na severu Palate Primenjene Umetnosti, Plaza Garibaldi je jedno od najboljih mesta u Mexico City za slušanje žive muzike mariachi.

Most tourist attractions in Mexico City are concentrated in the historic center, including Plaza de la Constitucion, or Zocalo, the National Palace, the Metropolitan Cathedral, Grand Temple, Palace of Fine Arts and Alameda Park. Few blocks north of the Palace of Fine Arts, Plaza Garibaldi is one of the best places in Mexico City to listen to lively music mariachi.

ARGËTIM

ENERGY

Lubjana, Slloveni

Ljubljana, Slovenija

Ljubljana, Slovenia

Duke fituar çmimin si Kryeqyteti i Gjelbër Evropian për vitin 2016, kryeqyteti elegant slloven krenohet me një sasi të gjerë të hapësirave të gjelbra. Nëse ndiheni “i gjelbër”, qendra e qytetit ku nuk ka makina është e përkryer për të eksploruar me biçikletë, ose ndryshe mund të lundroni në një lazer të qëndrimit përgjatë lumit të mrekullueshëm të lumit Ljubljanica, që rrjedhë nëpër qendër. Çmime të ulëta, do të thotë që ju mund të gjeni ushqime të shkëlqyera me buxhet të lirë si dhe mundësi të akomodimit pa kompromentuar cilësinë, përveç mundësisë për të shijuar malet mahnitëse të vendit, vreshtat dhe plazhet.

Pobedivši zasluženo kao Zelena Prestonica Evrope za 2016 godinu, elegantni glavni grad Slovenije se ponosi sa širokom količinom zelenih prostora. Ako se osečate i “zelenim”, centar grada nema vozila i savšen je za istraživanje biciklom, ili drugačije možete ploviti u jedan laser stajanja tokom divne reke Ljubljanice koja teče preko centra. Niske cene znači da vi možete naći divnu hranu sa jeftinim budžetom kao i mogućnost smeštaja beskompromisnog kvaliteta, osim mogućnosti uživanja u divnim planinama zemlje, vinogradima i plažama.

Winning the well-deserved accolade of European Green Capital of 2016, the elegant Slovenian capital boasts a wealth of green spaces. If you’re feeling green yourself, the car-free center is perfect to explore by bicycle, or else you can navigate a stand-up paddleboard along the gorgeously green Ljubljanica river that flows through the center. Low prices mean you can find brilliant budget food and accommodation options without compromising on quality, plus it’s just a hop to the country’s stunning mountains, vineyards and beaches.

Trafiku i automjeteve është i kufizuar në qendër. Në verë, kafenetë vendosin ulëse nëpër tarraca përgjatë lumit; ajo pothuajse ndjehet si një festë e natës në rrugë. Lubjana me gjithë bukuritë që ka konsiderohet si “kuti xhevahiresh”.

Slovenia

Saobraćaj vozila je ograničen u centru. Leti, kafane postavljaju stolice na terasama pored reke; tu se oseća kao jedna noćna fešta na ulici. Ljubllana sa svim lepotama koje ima smatra se kao “kutija smaragda”.

Vehicle traffic is limited in the center. During summer, cafeterias put the seats along the river; and it feels like a night fiesta. Lublana with all the beauties it has is considered as a “jewelery box”.

ARGËTIM

ENERGY

Wroclaw, Poloni

Wroclaw, Polska

Wroclaw, Poland

Wroclaw është një qytet në lumin Oder në Poloninë Perëndimore. Është i njohur për Sheshin e Tregut, të veshur me shtëpi elegante dhe me një shatërvan modern. Gjithashtu, në shesh është Salla e Vjetër e stilit gotik, me orën e saj të madhe astronomike. Pranë është Panorama e Racławice, një pikturë që përshkruan betejën e vitit 1794 për pavarësi. Salla e Auditoriumit Njëqindvjeçar, me kupolën e saj gjigande dhe gjemba të gjatë, shtrihet përgjatë lumit.

Wroclaw je grad na reci Odra u zapadnoj Polskoj. Poznat je po trgu Pijace, obučena elegantnim kućama i jednim modernim šadrvanom. Takođe na trgu je Stara Sala Gotskog Stila, sa svojim velikim astronomskim časovnikom. Pored je Panorama Racławice, jedna slika koja opisuje bitku iz 1794 godine za nezavisnost. Sala Milenijumskoge Auditorijuma, sa njenom gigantskom kupolom sa dugim bodljama, prostire se pored reke.

Wrocław is a city on the Oder River in western Poland. It’s known for its Market Square, lined with elegant townhouses and a modern fountain. Also on the square is the Gothic Old Town Hall, with its large astronomical clock. Nearby is the Panorama of Racławice, a painting depicting the 1794 battle for independence. The 100-year-old Auditorium Hall, with its giant dome and long thorns, lies along the river.

Nakon jedne razarujeće poplave u 199o godini Wroclaw je ponovo sagrađen sa pažnjom. Wroclaw, aktualno Prestonica Evropske Kulture, takođe je prošle godine dobilo naslov UNESCO-a, Svetski grad Svetske Knjige 2016. Druga osobina ovog grada je činjenica da ovde žive ukupno 10 dobitnika Nobelove nagrade.

After a devastating flood in the 1990s Wroclaw was painstakingly rebuilt. Wroclaw, currently the European Capital of Culture, last year received the UNESCO title, for the World Book Capital for 2016. The other characteristic of this city is that there are a total of 10 Nobel laureates.

Pas një përmbytjeje shkatërruese në vitet 1990, Wroclaw u rindërtua me kujdes. Wroclaw, aktualisht kryeqyteti evropian i kulturës, gjithashtu vitin e kaluar mori titullin e UNESCO-s, Qyteti Botëror i Librit Botëror 2016. Tjetër veçori e këtij qyteti është fakti, se këtu jetojnë gjithsej 10 fitues të Çmimit Nobel.

Polamd

ARGËTIM

ENERGY

Nashville, Shtetet e Bashkuara të Amerikës

Nashville, Sjedinjene Američke Države

Si një nga qytetet me rritje më të shpejtë në SHBA, ndryshimi është i dukshëm në Nashville. Ky vend i shkëlqyeshëm konservator ka përjetuar një rritje të madhe të profesionistëve të rinj, të cilët kanë sjellë me vete një jetë të re në anën më liberale, më artistike të qytetit. Qytetin e karakterizon një dashuri e theksuar për gatim të stilit jugor dhe një pasion i thellë për muzikën, sidomos muzika e gjallë, që ende mbizotërojnë.

Kao jedan od gradova sa najbržim porastom u SAD, promene su vidljive u Nashville. Ovo divno konzervatorno mesto je doživelo veliki porast mladih profesionalaca, koji su sa sobom doveli jedan novi život u najlibelaralnijoj strani, više umetničkoj u gradu. Grad karakteriše jedna naglašena ljubav za spremanje u južnjačkom stilu i jedna duboka strast za muzikom-naročito živa muzika-koje još uvek nadvladaju.

Ata nuk e quajnë Nashville “Qyteti i Muzikës”, kot. Ky qytet do një mendje tërheqëse, dhe muzika e vendit nuk është loja e vetme në qytet, vende të ndryshme të koncerteve rap, rok, xhaz dhe të ungjillit çdo natë, por muzika country është mbizotëruese. Mund të shohësh kadillakun e artë të Elvisit, dhe mandolinën e Ralph Stanley në Muzeun e Muzikës Country, ose të shijosh një shfaqje në Grand Ole Opry. Jeta e natës së Nashvilit është thjesht legjendare. Ju me të vërtetë duhet të shkoni që ta shijoni. Në fund të fundit, artisti i uritur i sotëm mund të jetë Carrie Underwood i së nesërmes.

United States of America

Oni ne nazivaju džabe Nashville “Grad Muzike”. Ovaj grad zahteva jednu privlačnu misao, i muzika mesta nije jedina igra u gradu-razna mesta koncerta rep, rok, džaz i duhovne muzike svake večeri-ali kantri muzika nadladjuje. Možete videti zlatni kadilak Elvisa, i mandolinu Ralph Stanley u Muzeju Country Muzike, ili uživate u jednoj predstavi na Grand Ole Opry. Noćni život Nashvila je jednostavno legendaran. Vi zaista treba da idete da uživate. Na kraju krajeva, današnji gladni umetnik može biti Carrie Underwood sutrašnjice.

Nashville, USA. As one of the fastest growing cities in the US, change is in the air for Nashville. This famously conservative place has experienced a huge surge in young professionals, who have brought new life to the city’s more liberal, artsy side. It’s an exciting time for the city, but culturally Nashville’s soul remains unchanged: a fierce love of southern cooking and deep passion for music especially live music - still prevail. They don’t call Nashville “Music City” for nothing. This city loves a catchy tune, and country music isn’t the only game in town -- venues stage rap, rock, jazz and gospel concerts every night -- but country is king. See Elvis’ golden Cadillac and Ralph Stanley’s mandolin at the Country Music Hall of Fame and Museum, or take in a performance at the Grand Ole Opry. Nashville’s nightlife is simply legendary. You really should go. After all, today’s starving artist could be tomorrow’s Carrie Underwood.

ARGËTIM

ENERGY

Amsterdam, Holandë

Amsterdam, Holandija

Amsterdam, Netherlands

Me një shërbim të ri Eurostar prej Londrës për në Amsterdam që filloi në vitin 2016, kryeqyteti holandez tanimë është shumë më i qasshëm. Qyteti është i përgatitur mirë, me muze të rindërtuar, një institut të filmit shtetëror dhe një qendër të begatë të kulturës avangarde në kantierin e rigjeneruar të NDSM-it, një strehë për restorante banimi, bare dhe një park për patinazh. Vizitorë të rinj dhe vende të reja janë vetëm fillimi i saj, Amsterdami do të gumëzhojë këtë vit. Kryeqyteti i famshëm dhe qyteti më i madh në Holandë me një popullsi metropolitane prej mbi 2 milionë, Amsterdam është vendosur në Holandën e Veriut dhe është emëruar pas lumit Amstel.

Sa jednom novom uslugom Eurostar od Londona za Amsterdam koja je počela 2016 godine, holandski glavni grad je sada mnogo pristupačniji. Grad je dobro pripremljen, sa obnovljenim muzejima, jednim državnim filmskim institutom i jednim bogatim centrom avangardne kulture u regenerisanom gradilištu NDSM-a – jedno sklonište za restorane stanovanja, barove i parkom za klizanje. Mladi posetioci i nova mesta su samo njen početak - Amsterdami će brujati ove godine. Slavna prestonica i najveći grad u Holandiji sa jednim metropolitanskim stanovništvom iznad 2 miliona, Amsterdam se nalazi na severu Holandije i imenovan je prema reci Amstel.

With a new London to Amsterdam Eurostar service set to start in 2016, the Dutch capital is about to get a whole lot more accessible. The city is well prepared, with revamped museums, a state-of-the-art film institute and a flourishing hub of avant-garde culture in the regenerated NDSM shipyard - a hangout housing restaurants, bars and a skatepark. New visitors and new venues are just the start of it Amsterdam’s going to be buzzing this year. The famous capital and largest city in the Netherlands with a metropolitan population of over 2 million, Amsterdam is located in North Holland and is named after the Amstel River.

Amsterdam ose Venediku i Veriut, ka më shumë se 100 kilometra kanale, rreth 90 ishuj dhe 1500 ura.

Amsterdam ili severna Venecija, ima više od 100 kilometara kanala, oko 90 ostrva i 1500 mostova.

Amsterdami është një nga qytetet më miqësore për biçikleta në botë, me shtigje biçikletash dhe mbajtëse biçikletash dhe shumë garazhe ruajtëse biçikletash.

Amsterdam je jedan od najprijatnijih gradova za bicikle u svetu, sa biciklističkim stazama i držačima za bicikle i mnogim garažama za čuvanje bicikla.

Amsterdam or North Venice, has more than 100 kilometers of canals, about 90 islands and 1500 bridges. Amsterdam is one of the world’s friendliest bicycle cities, with bicycle trails and bicycle trains and some bicycle storage garages.

Netherlands

ARGËTIM

ENERGY

Hull, Angli

Hull, Engleska

Hull, England

Pasi u emërua qyteti më së paku romantik në Britani të Madhe në vitin 2015, dhe kur dikur u kurorëzua një nga “qytetet e mbrapshta” të Britanisë së Madhe, gjërat më në fund po kthehen për së mbari për Hullin. Është qyteti i Kulturës në Mbretërinë e Bashkuar në 2017, kështu që ky vit duket të jetë vit i Hullit. Qyteti do të mbushet me hotele dhe restorante të reja, dhe madje edhe më shumë për atë krijimtari të veçantë në shtëpi që qyteti ka pasur gjithmonë. Ka bare atmosferike të vjetra, tetë muzetë e shkëlqyera dhe një qytet piktoresk i vjetër me rrugë me kalldrëm. Argëtimi i sivjetshëm kulmoji në Festivalin e Lirisë së Shtatorit, kur i gjithë qyteti është kthyer në një skenë për interpretues dhe artistë.

Pošto je imenovan najmanje romatičnm gradom u Velikoj Britaniji 2015 godine, i kada je krunisan za jedan od “naopakih gradova “ Velike Britanije, stvari se na kraju vraćaju na bolje za Hull. To je grad Kulture u Ujedinjenom Kraljevstu u 2017 godini, tako što se ova godina treba biti godina Hulla. Grad će se napuniti sa novim hotelima i restoranima, i čak još više za ono posebno kućno stvaralaštvo koje je grad uvek imao. Ima stare atmosferske barove, osam sjajnih muzeja i jedan stari živopisan grad sa ulicama sa kaldrmom. Ovogodišnje zabavljanje je kulminiralo na Festivalu Slobode u Septembru, kada je ceo grad pretvoren u jednu scenu za izvodžaće i umetnike.

After being named the least romantic city in the UK in 2015, and once crowned one of Britain’s “wicked cities,” things are finally emerging for Hull. It is the city of culture of the UK in 2017, so this year is Hull’s practice. It will be filled with new hotels and restaurants, and even more for that special home-made creativity that the city has always had. There are old atmospheric bars, eight excellent museums and a picturesque old cobbled street town. This year’s entertainment is set to culminate at the September Freedom Festival, when the whole city has become a scene for performers and artists.

Hull, ose Kingston upon Hull, është një qytet port në Yorkshirin Lindor në Angli, ku lumi Hull takon grykëderdhjen Humber. Akuariumi i thellë është një ndërtesë e ardhmërisë me një tunel shikues nënujore dhe duart në shfaqje. Në lagjen e muzeut të qytetit të vjetër, Muzeu i Jetes fokusohet në mënyrat e transportit. Shtëpia Wilberforce, vendlindja e William Wilberforce, dokumenton heqjen e tregtisë së skllevërve. Kingston-upon-Hull (i njohur ndryshe si ‘ull) është një qytet i themeluar në fund të shekullit të 12-të. Ai shtrihet nga lumi Hull në kryqëzimin e tij me grykëderdhjen Humber në rënie te mrekullueshme East Riding të Yorkshire. Pozicioni i Hull në grykëderdhjen Humber e ka bërë atë një nga portet më të rëndësishme të Britanisë së Madhe, duke hapur rrugë nga Anglia në Evropën Veriore. Ky ishte një biznes i madh në Mesjetë, pasi qyteti u bë një port i rëndësishëm për eksportin e plumbit, grurit dhe leshit. Familja de la Pole nga Hull ishin emra të mëdhenj rreth kësaj kohe, duke u bërë shumë e pasur si tregtarë në qytet dhe duke hyrë në nivelet më të larta të shoqërisë së shekullit të 15-të.

Hull, ili Kingston upon Hull, je jedan lučki grad u Istočnom Yorkshiru u Engleskoj, gde reka Hull susreće ušće Humber. Duboki Akvarijum je jedna zgrada budućnosti sa jednim tunelom za podvodno posmatranje i rukama na predstavi. U naselju Muzeja starog grada, Muzej Života je fokusiran u načinima transporta. Kuća Wilberforce, mesto rođenja William Wilberforce, dokumentira otklanjanje trgovine robljem. Kingston-upon-Hull (poznat drugačije kao ‘ull) je jedan grad osnovan krajem 12-og veka. On se proteže od reke Hull u njenom ukrštanju sa ušćem Humber sa divnim padom East Riding u Yorkshiru. Pozicija Hull na ušću Humber učinio je od njega jednom od najvažnijih luka Velike Britanije, otvarajući put od Engleske ka Severnoj Evropi. Ovo je bio jedan veliki biznis u Srednjem veku, pošto je grad postao važna luka za eksport olova, pšenice i vune. Porodica de la Pole iz Hulla bili su velika imena ovog vremena, postavši veoma bogati kao trgovci u gradu i prići najvišim nivoima društva 15-og veka.

Hull, or Kingston upon Hull, is a port city in Eastern Yorkshire in England. Where the River Hull meets the Humber Estuary, The Deep aquarium is a futuristic building with an underwater viewing tunnel and hands-on displays. In the old town’s Museums Quarter, the Streetlife Museum focuses on modes of transport. Wilberforce House, birthplace of William Wilberforce, documents the abolition of the slave trade. Kingston-upon-Hull (also known as’ ull) is a city founded at the end of the 12th century. It sits by the River Hull at its intersection with the Humber Estuary in the exciting East Riding Fall of Yorkshire. It was renamed Kings-town upon Hull by King Edward I and now Kingston-upon-Hull is technically the official name (fancy), but it is not used often. Hull’s position at the Humber Estuary has made it one of Britain’s most important ports, paving the way from England to Northern Europe. This was a great business in the Middle Ages, as the city became an important port for the export of lead, wheat and wool. The De la Pole family from Hull were great names around this time, becoming very wealthy as woolen merchants in the city and entering the highest levels of the 15th century society.

ARGËTIM

ENERGY

Vankuver, Kanadë

Vankuver, Kanada

Vancouver Canada

Me pamjet piktoreske, klimën e butë dhe njerëzit miqësor, Vankuveri është i njohur në të gjithë botën si një atraksion turistik dhe një nga vendet më të mira për të jetuar.

Sa živopisnim izgledima, mekom klimom i prijateljskim ljudima, Vankuver je poznat u celom svetu kao jedna turistička atrakcija i jedno od najboljih mesta za život.

With its scenic views, mild climate and friendly people, Vancouver is known all over the world as a popular tourist attraction and one of the best places to live.

Vankuveri është gjithashtu një nga qytetet më një diversitet etnik dhe gjuhësor në Kanada, me 52 për qind të popullsisë që flasin një gjuhë tjetër përveç anglishtes si gjuhë amtare.

Vankuver je takođe jedan od gradova jednim etničkim i jezičkim diverzitetom u Kanadi sa 52 odsto stanovništva koje govori jedan drugi jezik osim engleskog kao maternji jezik.

Vancouver is also one of the most diverse ethnic and language cities in Canada with 52 percent of the population having first language not English.

Në dimër, qendra e qytetit është 30 minuta nga pistat e skijimit. Në verë, mund të vizitohen plazhet dhe shëtitoret bregdetare. Dhe pavarësisht nga një klimë e prirë nga shiu, ajo tregon një disponim të përhershëm diellor. Paramendojeni këtë qytet si një supermodele të qyteteve të Amerikës së Veriut.

Zimi, centar grada je 30 minuta udaljen od staza za skijanje. Leti, se mogu posetiti plaže i obalna šetališta. Nezavisno od jedne povoljne kišne klime, ona pokazuje jedno stalno sunčano raspoloženje. Zamislite ovaj grad kao jedan supermodel gradova Severne Amerike.

In winter, the heart of the city center is 30 minutes from the ski slopes. In summer, it has its beautiful beaches and coastal promenades. And despite a wet climate, it shows a permanent sun mood. You can easily consider it as a supermodel of North American cities. It is a modern city, with a unique mixture of cultures. The relatively soft Pacific Northwest climate and an energetic restaurants and night scenes are other features that make this an attractive city.

Është një qytet modern, me një përzierje unike të kulturave. Klima relativisht e butë nga Oqeani Paqësor dhe restorante energjike, skena të jetës së natës janë karakteristika të tjera që e bëjnë këtë një qytet tërheqës. Vankuveri ka organizuar shumë konferenca dhe ngjarje ndërkombëtare, duke përfshirë Olimpiadën Dimërore 2010 dhe Para Olimpiadën Dimërore 2010.

England

To je jedan moderan grad, sa jednim jedinstvenim mešanjem kultura. Klima je relativno meka od Tihog Okeana i energetskim restoranima, scena noćnog života su ostale karakteristike koje čine ovaj grad privlačnim. Vankuver je organizovao mnoge konferncije i međunarodne događaje, obuhvatajući Zimsku Olimpijadu 2010 i Pred Zimsku Olimpijadu 2010 godine.

Vancouver has hosted many international conferences and events, including the Winter Olympics 2010 and the Winter Pre-Olympics 2010.

Canada

ARGËTIM

ENERGY

Agra, Indi

Agra, Indija

Agra, India

Agra, me lokacion 220 km nga Delhi, është një qytet që duhet të vizitohet në çdo udhëtim në Indi. Taxh Mahali i famshëm ofron shikime të pasura të arkitekturës Mughal.

Agra – Sa lokacijom 220 km od Delhija, Agra je jedan grad koji treba da se poseti na svakom putovanju u Indiji. Slavni Taj Mahal pruža bogate poglede arhitekture Mughal.

Agra - Located 220 km from Delhi, Agra is a city to be visited on any trip to India. The world-famous Taj Mahal House offers rich views of Mughal architecture.

Të jesh në Agra, është sikur të ecni nëpër historinë e periudhës Mughal të Indisë. Përtej Taxh Mahali, atraksionet e Agrës përfshijnë Fortin e Kuq, të ndërtuar nga perandori Akbar në brigjet e lumit Yamuna, Sikandra, mauzoleun e perandorit Akbar, Itmad-ud-Daulah, një mauzole të ndërtuar për babanë e perandoreshës Noor Jahan. Dhe e fundit, por jo më pak e rëndësishme, dhe në një distancë të shkurtër, Fatehpur Sikri, me arkitekturën e saj shumë mbresëlënëse dhe tregimet interesante të saj që është ndërtuar dhe braktisur më pas. Taxh Mahali u caktua si një vend i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s në vitin 1983 për të qenë “xhevahir i artit mysliman në Indi dhe një nga kryeveprat e admiruara në mënyrë universale të trashëgimisë botërore” Pas Delhi, Agra është qyteti më i vizituar turistik në Indinë Veriore.

Biti u Agra je kao da hodate po istoriji perioda Mughal Indije. Iznad Taj Mahala, atrakcije Agre obuhvaćaju Crveni Fort, izgrađen od imperatora Akbar, Itmad-ud-Daulah, jedan mauzolej izgrađen za oca imperatorke Noor Jahan i na kraju ne manje važno u jednoj kratkoj razdaljini, Fatehpur Sikri, sa svojom impresivnom arhitekturom i interesantnim pričama koja je sagrađena i potom napuštena. Taj Mahal je određeno kao jedno mesto Svetskog Nasleđa UNESCO-a u 1983 godini da bi bio “smaradg muslimanske umetnosti u Indiji i jedno od remek dela divljenja na univerzalan način svetskog nasleđa “ Posle Delhija, Agra je najposećeniji turistički grad u Severnoj Indiji.

India

Being at Agra is like walking through the history of the Mughal period of India. Beyond the Taj Mahal, Agra’s attractions include the Red Fort, built by the Akbar emperor on the banks of the Yamuna River, Sikandra, the Emperor Akbar mausoleum, Itmad-ud-Daulah, a mausoleum built for the father of Emperor Noor Jahan and the last but not the least, in a short distance, Fatehpur Sikri, with its very impressive architecture and interesting stories of what was built and then abandoned. The Taj Mahal was designated as a UNESCO World Heritage Site in 1983 to be “the jewel of Islamic art in India and one of the most universally admired masterpieces of world heritage.” After Delhi, Agra is the most visited tourist town in Northern India.

ARGÃ&#x2039;TIM

ENERGY