Belgian Autumn. Belgische Herfst. l’Automne Belge.
Jan Rosseel
_ “At night it is dark as hell here.”
_ “’s Avonds is het hier zo donker als in de hel.”
_ “La nuit, il y fait noir comme dans un four”.
Jef Jurion
Belgian Autumn. Belgische Herfst. l’Automne Belge.
Gang of Nivelles
_ Every story has a beginning and an end. The story of the ‘Gang of Nivelles’, however, has had no closure yet. We will have to wait a little longer. ‘A little longer’. When spoken by Belgian judges or lawyers, these words will be construed as ‘a very long time’. By the most optimistic, that is. ‘Never at all’ might be somewhat closer to the truth. It all began with a robbery at an arms shop in Dinant, a small town in the Ardennes. A punt gun was stolen. A hunting rifle capable of firing half a kilo of lead with a single shot. Impossible to miss any target. That particular day in March 1982 is generally considered to be the first concrete lead in the hunt for the ‘Gang of Nivelles’. It marked the beginning of the greatest mystery in Belgian crime history. Burglaries, thefts, robberies and murders left Belgium in a state of shock. Twenty-eight people left dead for negligible loot, and the whole province of Brabant terror-stricken. People who remember those days, may be unwilling to reminisce. A quick trip to the supermarket, shortly before closing time? Rather not, thank you. Female cashiers working the late shift, were not to be envied. Constant fear and sweaty hands was their lot. The Volkswagen Golf GTI, the getaway car used by the killer gang, ceased to be hip overnight. ‘The Giant’ was no longer an attraction in a theme park, but the tall masked thug leading the attacks. The forest of La Houssière lost its natural innocence forever, for it harbours in its soil the neverfound corpse of the ‘Giant’ who was
allegedly fatally wounded in the course of the last attack in Alost. Since then, the ‘Gang of Nivelles’ was never seen or heard of again. The echo of gunshots has faded, but the conspiracy theories on the desks of investigators and journalists alike remain very much alive to this day. And not only with them, but also with a young photographer focussing his fascination and lens on the most horrid crime story in Belgian history. One Friday night, a father hopped over to the supermarket across the street to buy some cigarettes before closing time. As the father of a young photographer-to-be lay dying on the floor, his television was still playing but staring at an empty couch. He was an item in the news broadcast, but no-one was watching in his empty living room. Twenty-eight years later, his son watches the news footage again. All traces to the ‘Gang of Nivelles’ are obliterated. But the story is not dead yet. Not for some time to come.
Stephan Vanfleteren
Bende van Nijvel
_ Een verhaal heeft een begin en een einde. Op het einde van het verhaal van de ‘Bende van Nijvel’ is het nog even wachten. In Belgische justitietermen is het woord ‘even’ voor de optimisten onder ons synoniem met ‘heel lang’. Of voor mensen met meer realiteitszin met ‘helemaal nooit’. Het begon met een diefstal in een wapenwinkel te Dinant, een stadje in de Ardennen. Een eendenroer wordt er gestolen. Dat is een jachtgeweer waarmee je met één schot een halve kilo hagel door de loop kan jagen. Altijd prijs. Die dag in maart 1982 wordt beschouwd als de eerste tastbare aanwijzing voor de jacht op de ‘Bende van Nijvel’, en als het begin van het grootste mysterie uit de Belgische misdaadgeschiedenis. Inbraken, diefstallen, overvallen en roofmoorden schokten België. Achtentwintig doden, een relatief kleine buit en een collectieve angstpsychose in de provincie Brabant. Wie de jaren tachtig heeft meegemaakt, denkt er liever niet aan terug. Naar de supermarkt gaan net voor sluitingstijd? Neen, liever niet. Caissières met de late shift hadden ongetwijfeld tikkende zweethanden. De Volkswagen Golf GTI was niet meer die hippe auto van weleer, maar het symbool van de vluchtauto van de bende. ‘De Reus’ was geen attractie in De Efteling maar de rijzige gemaskerde man die voorop liep in de overvallen. Het bos van La Houssière verloor voorgoed zijn natuurlijke onschuld, want ergens in zijn ondergrond schuilt het nooit gevonden lijk van de ‘Killer’ die tijdens de laatste overval in Aalst dodelijk zou zijn getroffen.
Sindsdien heeft de ‘Bende van Nijvel’ niets meer van zich laten horen. De echo’s van de geweerschoten zijn uitgestorven, maar de complottheorieën in de kantoren van rechercheurs en journalisten blijven tot op de dag van vandaag levend. En niet alleen bij hen, maar ook bij een jonge fotograaf die zijn fascinatie en lens richt op het meest bewogen misdaadverhaal uit de Belgische geschiedenis. Een vader ging op een vrijdagavond nog snel voor sluitingstijd een pakje sigaretten in de supermarkt tegenover zijn huis halen. Terwijl het lichaam van de vader van een jonge toekomstige fotograaf op de tegels bij de kassa koud lag te worden, stond vaders televisie in de woonkamer nog aan. Hij was deel van het televisienieuws maar er was niemand meer aan het kijken. De zetel in de woonkamer was leeg. Achtentwintig jaar later kijkt de zoon opnieuw. Het spoor naar de ‘Bende van Nijvel’ is bijster geraakt. Maar het verhaal is nog niet dood. Nog even niet.
Stephan Vanfleteren
Les tueurs du Brabant
_ Toute histoire a un début et une fin. Pour la fin de l’histoire des ‘tueurs du Brabant’, il faudra attendre un peu. Les optimistes parmi nous savent que, dans le vocabulaire de la justice belge, ‘un peu’ est synonyme de ‘très longtemps’. Les plus réalistes diront que cette histoire ne connaîtra jamais de fin. Cela commence par un vol dans une armurerie, à Dinant, une petite ville des Ardennes. Le butin: une canardière, un fusil de chasse qui vous permet d’envoyer d’un seul coup un demi-kilo de plomb. Impossible de rater la cible. Ce vol commis en mars 1982 sera le premier élément matériel de l’enquête sur les tueries; le point de départ aussi du plus grand mystère de l’histoire du crime en Belgique. Le pays est secoué par une vague de cambriolages, de vols, d’agressions et de meurtres ayant le vol pour mobile apparent. Bilan final: vingt-huit morts, un butin relativement modeste et une psychose collective dans la province du Brabant. Quiconque a connu les années quatre-vingts préfère oublier. Se rendre au supermarché juste avant la fermeture? Non merci. Les caissières de l’équipe du soir avaient sûrement les mains moites de peur. Dans l’esprit des gens, la Volkswagen Golf GTI n’était plus la voiture ‘branchée’, mais le véhicule à bord duquel les tueurs prenaient la fuite. Le ‘Géant’ n’était pas une attraction de la foire du Midi, mais le grand individu masqué qui surgissait en premier dans les agressions. Le bois de la Houssière avait perdu pour de bon son innocence naturelle,
car son sol recelait, quelque part, le corps du ‘Tueur’, qui aurait été mortellement touché lors de la dernière attaque à Alost. Depuis, les ‘tueurs du Brabant’ n’ont plus donné signe de vie. Les échos des coups de fusil se sont estompés, mais les théories de complots sont toujours bien vivantes dans les bureaux des enquêteurs et des journalistes. Pas seulement chez eux d’ailleurs, mais aussi dans l’esprit d’un jeune photographe dont la fascination et les objectifs se portent sur l’affaire policière la plus mouvementée de l’histoire de la Belgique. Un vendredi soir, un père de famille se dépêche d’aller acheter un paquet de cigarettes au supermarché en face de chez lui, juste avant la fermeture. Père d’un futur photographe, son corps sans vie gît sur le carrelage près des caisses du magasin; dans le salon que l’homme vient de quitter, le téléviseur est toujours allumé. Il apparaîtra dans le journal télévisé, mais plus personne ne regarde. Le fauteuil est vide. Vingt-huit ans plus tard, le fils regarde à nouveau. On a perdu la trace des ‘tueurs du Brabant’. Mais le récit n’est pas mort. Pas tout à fait.
Stephan Vanfleteren
Fig. F 01
Fig. I 01
Fig. F 02
Belgian Autumn. A confabulated history. Belgische herfst. Een geconfabuleerde geschiedenis. l’Automne Belge. Une histoire confabulÊe.
Fig. A 01
Fig. BR 01
Fig. BR 02
_ Confabulate (v.) to fill in gaps in one’s memory with fabrications that one believes to be facts. Most known causes of confabulation are caused by brain damage or dementias.
_ Confabuleren (overg.; confabuleerde, h. geconfabulueerd) [1650 <Fr. Confabuler], als samenweefsel van valse mededelingen opdissen, syn. verzinnen. Het opvullen van zwarte gaten in het geheugen. Een fenomeen dat voorkomt bij patiënten die hersenschade hebben opgelopen en waarbij ontbrekende stukjes informatie of zwarte gaten in het geheugen worden vervangen door nieuwe informatie die ze voor waar houden.
_ Confabuler (v.) combler les trous de mémoire par des faits imaginés. Ce phénomène s’observe chez les patients souffrant de lésions cérébrales: les informations manquantes ou trous de mémoire sont comblés par de nouvelles informations dont les patients soutiennent la véracité.
_ In the autumn of 1985, a series of violent and bloody robberies of Belgian supermarkets abruptly came to an end. A group of unknown criminals, referred to as â&#x20AC;&#x2DC;The Gang of Nivellesâ&#x20AC;&#x2122;, was held responsible for these heinous acts. Between March 1982 and November 1985, the Gang of Nivelles committed twenty-three robberies and other crimes. In all, twenty-eight people were killed. My father was one of them. The excessive violence used by the gang, was out of all proportion to the modest loot of 175,000 euros. In spite of a thorough police investigation, a file of almost three million pages, found evidence and witness accounts, the perpetrators were never apprehended. This period of terror and violence will remain one of the darkest pages in Belgian history.
_ In het najaar van 1985 kwam er een einde aan een periode van gewelddadige overvallen op Belgische supermarkten. De reeks aanslagen werd toegeschreven aan een groep onbekende criminelen, de zogenaamde ‘Bende van Nijvel’. Tussen maart 1982 en november 1985 pleegde de Bende van Nijvel drieëntwintig overvallen en andere misdrijven. In totaal vielen er achtentwintig doden. Mijn vader was één van hen. In verhouding tot het gebruikte geweld oogde de totale buit van amper 175.000 euro bijzonder mager. Ondanks uitvoerig politieonderzoek, een dossier van bijna drie miljoen pagina’s, gevonden bewijsmateriaal en getuigenverklaringen, zijn de daders nooit opgepakt en de aanslagen nooit opgehelderd. Deze periode van terreur en geweld behoort tot de donkerste bladzijden uit de Belgische geschiedenis.
_ L’automne 1985 voit la fin d’une période d’attaques violentes contre des supermarchés belges. La série d’agressions a été attribuée à un groupe inconnu de criminels que l’on a appelés ‘les tueurs du Brabant’. Entre mars 1982 et novembre 1985, les tueurs du Brabant ont commis vingt-trois agressions et autres délits. Les agressions ont fait vingt-huit morts, dont mon père. Par rapport à la violence déployée, le butin total d’à peine 175.000 euros semble particulièrement maigre. Malgré une enquête policière approfondie, un dossier de près de trois millions de pages, des éléments de preuve et des témoignages, les auteurs n’ont jamais été arrêtés et les agressions n’ont jamais été élucidées. Cette période de terreur et de violence compte parmi les pages les plus sombres de l’histoire de la Belgique.
Fig. BE 01
Fig. BE 02
Fig. BE 03
Fig. BE 04
BE – Beersel, 22-12-1982 02:16
_ José Vanden Eynde is all by himself in restaurant ‘Auberge du Chevalier’, at night a very dark and lonely place, loomed over by the medieval castle of Beersel. His son is chef at the restaurant. Earlier that day, he had been preparing food for Christmas dinner. In the past few weeks, the restaurant had been burgled a number of times and José, aged 72, had moved in as night watch. He lived in a small room above the restaurant and was fast asleep when the premises were burgled again. The next day, his son found him dead, tied to his bed and with five bullets in the head. The murderers had feasted on pie, venison beef and some bottles of champagne.
_ José Vanden Eynde is alleen in het restaurant ‘Auberge du Chevalier’ dat er ‘s nachts verlaten bij ligt in de schaduw van het kasteel van Beersel. Zijn zoon is de kok van het restaurant en heeft die dag de voorbereidingen voor het kerstdiner getroffen. In het restaurant is de voorbije weken een aantal keer ingebroken en de 72-jarige José doet dienst als nachtwaker. Hij woont in een kamertje boven het restaurant en ligt te slapen wanneer er opnieuw wordt ingebroken.
_ José Vanden Eynde est seul dans l’Auberge du Chevalier, un endroit désert, la nuit, à l’ombre du château de Beersel. Son fils, le chef du restaurant, y a préparé dans la journée des plats pour le dîner de Noël. Au cours des semaines précédentes, le restaurant a été cambriolé à plusieurs reprises et José, âgé de 72 ans, est venu s’y installer comme veilleur de nuit. Il occupe une petite chambre à l’étage et il est endormi lorsque se produit un nouveau cambriolage.
De volgende dag wordt hij dood teruggevonden door zijn zoon, vastgebonden aan het bed en met vijf kogels door zijn hoofd.
Le lendemain, son fils le trouve mort, attaché au lit, avec cinq balles dans la tête.
De moordenaars hadden zich tegoed gedaan aan taart, reebout en een paar flessen champagne.
Les assassins s’étaient servis de gâteaux et de gigue de chevreuil, arrosés de quelques bouteilles de champagne.
Fig. F 03(w01)
Fig. S 01
Fig. I 02
Fig. NIJ 01
Fig. I 03
Fig. F 04
Fig. I 04
Fig. I 05
Fig. BR 03
Fig. BR 04
Fig. BR 05
Fig. BR 06
Fig. OV 01
Fig. OV 02
Fig. OV 03
BR – Braine-l’Alleud/Eigenbrakel, 27-09-1985 20:10-20:15 OV – Overijse, 27-09-1985 20:35
_ A little boy of twelve was playing nearby the parking lot of the Delhaize supermarket in Braine-l’Alleud when, suddenly, he was taken hostage by three masked men. The men forced him into the supermarket and used him as a human shield during the robbery, in which three people were killed. The robbers flee with a small loot of 20 000 euros. In their getaway car, they take to the motorway at high speed. Hardly thirty minutes later, the same men swoop down on the Delhaize supermarket in Overijse. Here, five people were killed among whom a child that was riding his bike at the entrance to the supermarket. Another remarkable victim was banker Leon Finné, a former executive at the Copine Bank. That Friday, Leon Finné had returned from the Grand-Duchy of Luxembourg. He was wellknown in Brussels criminal circles and worked as a police snitch.
_ Een jongen van twaalf is aan het spelen vlakbij de parking van de Delhaize supermarkt van Eigenbrakel wanneer hij plots door drie gemaskerde mannen wordt gegijzeld. De mannen dwingen hem de Delhaize in en gebruiken hem als menselijk schild bij de overval waarbij drie mensen het leven laten. De overvallers gaan er vandoor met een buit van amper 20 000 euro. De auto waarmee de daders wegrijden, scheurt over de snelweg. Nog geen half uur later overvallen dezelfde mannen de Delhaize supermarkt van Overijse. In totaal vallen er vijf doden, onder wie een kind dat aan het fietsen was bij de ingang van de supermarkt. Een ander opvallend slachtoffer is bankier Leon Finné, gewezen kaderlid van de bank Copine. Die vrijdag kwam Leon Finné terug uit het Groothertogdom Luxemburg. Finné was in het Brusselse crimineel milieu gekend en werkte als informant voor de politie.
_ Un gamin de douze ans joue à proximité du parking du supermarché Delhaize de Brainel’Alleud lorsque, soudain, il est pris en otage par trois hommes masqués. Ceux-ci le font entrer dans le magasin et l’utilisent comme bouclier humain dans une attaque que fera trois morts. Les agresseurs prennent la fuite avec un butin de 20 000 euros seulement. Leur voiture file à grande vitesse sur la voie rapide. Une demi-heure plus tard, à peine, les mêmes agresseurs attaquent le supermarché Delhaize d’Overijse. L’attaque fait cinq morts, dont un enfant qui faisait du vélo près de l’entrée du supermarché. Parmi les victimes figure Léon Finné, ancien cadre de la banque Copine. Ce vendredi-là, Léon Finné était rentré du Grand-Duché de Luxembourg. Il était connu dans les milieux criminels bruxellois et travaillait comme informateur pour la police.
Fig. P 01
Fig. F 05
Fig. F 06
Fig. T 03
Fig. F 07(w02)
Fig. S 02
Fig. F 08
Fig. F 09(e01)
Fig. F 10(e02)
Fig. F 11(e03)
Fig. F 12(e04)
Fig. J 01
Fig. AL 01
Fig. AL 02
Fig. AL 03
Fig. AL 04
Fig. AL 05
Fig. AL 06
Fig. AL 07
Fig. AL 08
Fig. AL 09
Fig. AL 10
Fig. AL 11
AL - Alost/Aalst, 09-11-1985 19:01
_ The telephone rings at the local community radio station Mi Amigo in Aalst. Acting DJ Harry picks up the phone. “I would like to request a song for the Gang of Nivelles on behalf of the Gang of Hofstade: the Marlets with ‘Walking to Scherpenheuvel’. Please play it at quarter past seven sharp. Not later, that would be too late. May I count on it?” Half an hour later, eight people were killed in the Delhaize supermarket in Aalst. It would turn out to be the last robbery of the Gang of Nivelles who were never seen or heard of again. Nor were their members ever identified.
_ Op de Aalsterse vrije radio Mi Amigo komt een telefoontje binnen. Harry, de DJ van dienst, neemt de telefoon op. “Ik zou een plaatje willen aanvragen voor de Bende van Nijvel in naam van de Bende van Hofstade: de Marlets met ‘Te voet naar Scherpenheuvel’. Liefst draaien om kwart over zeven precies, zeker niet later. Anders is het te laat...Ik mag er toch op rekenen?”
_ La radio locale Alostoise Mi Amigo reçoit un appel téléphonique. C’est Harry, le DJ de service, qui décroche. «Je voudrais dédicacer une chanson aux tueurs du Brabant, de la part de la bande d’Hofstade: ‘Te voet naar Scherpenheuvel’, des Marlets. Merci de la passer de préférence à 19h15 précises, mais certainement pas plus tard. Sinon, il sera trop tard. Je peux compter sur vous?»
Een half uur laten worden in de Delhaize supermarkt van Aalst acht mensen vermoord. Na deze laatste overval verdwijnen de overvallers in de anonimiteit. Tot op heden zijn de daders nog niet gevonden.
Une demi-heure plus tard, huit personnes sont tuées dans l’attaque du supermarché Delhaize d’Alost. Après cette dernière attaque, les agresseurs disparaissent pour de bon. On ne les a toujours pas retrouvés.
Fig. I 07
Fig. F 13(w03)
Fig. S 03
Fig. J 02
Fig. F 14
Fig. C 01
Fig. C 02
Fig. S 04
Fig. G 01
Fig. G 02
Fig. J 03
Fig. C 03
Fig. J 04
Fig. J 05
Fig. J 06
_ Under the current law the criminal investigation will be barred on November, 9th 2015.
_ Volgens de huidige wet zal op 9 november 2015 het strafrechtelijk onderzoek verjaren.
_ Au terme de la loi actuelle, lâ&#x20AC;&#x2122;enquĂŞte criminelle sera prescrite le 9 novembre 2015.
Appendix / Annexe
Fig. A 01 Ghislain in Dour. Ghislain à Dour. Ghislain in Dour. Fig. AL 01 Saturday, November 9th, 1985 at 19h01. The telephone rings at the local community radio station Mi Amigo in Aalst. Acting DJ Harry picks up the phone. “I would like to request a song for the Gang of Nivelles on behalf of the Gang of Hofstade: the Marlets with ‘Walking to Scherpenheuvel’. Please play it at quarter past seven sharp. Not later, that would be too late. May I count on it?” Zaterdag 9 november 1985, om 19.01 u. Op de Aalsterse vrije radio Mi Amigo komt een telefoontje binnen. Harry, de DJ van dienst, neemt de telefoon op. “Ik zou een plaatje willen aanvragen voor de Bende van Nijvel in naam van de Bende van Hofstade: de Marlets met ‘Te voet naar Scherpenheuvel’. Liefst draaien om kwart over zeven precies, zeker niet later. Anders is het te laat...Ik mag er toch op rekenen?” Samedi 9 novembre 1985, 19h01. La radio locale alostoise Mi Amigo reçoit un appel téléphonique. C’est Harry, le DJ de service, qui décroche. «Je voudrais dédicacer une chanson aux tueurs du Brabant, de la part de la bande d’Hofstade: ‘Te voet naar Scherpenheuvel’, des Marlets. Merci de la passer de préférence à 19h15 précises, mais certainement pas plus tard. Sinon, il sera trop tard. Je peux compter sur vous?» Fig. AL 02 The Gang of Nivelles used excessive violence during their robberies and assaults. A variety of weapons was used, among which a hunting rifle.
The cartridges the criminals fired, are designed for hunting ducks and game. De Bende van Nijvel maakte zich bij haar overvallen schuldig aan buitensporig geweld. Er werden verschillende wapens gebruikt waaronder een jachtgeweer. De afgevuurde hulzen zijn bedoeld voor de jacht op eenden of wild. Les attaques des tueurs du Brabant étaient extrêmement violentes. Ils ont utilisé différentes armes, parmi lesquelles un fusil de chasse. Les projectiles étaient du type utilisé pour la chasse au canard ou au gibier. Fig. AL 03 Victim 01. Slachtoffer 01. Victime 01. Fig. AL 04 Victim 02. Slachtoffer 02. Victime 02. Fig. AL 05 Victim 03. Slachtoffer 03. Victime 03. Fig. AL 06 Victim 04. Slachtoffer 04. Victime 04. Fig. AL 07 Victim 05. Slachtoffer 05. Victime 05. Fig. AL 08 Victim 06. Slachtoffer 06. Victime 06.
Fig. AL 09 Victim 07. Slachtoffer 07. Victime 07. Fig. AL 10 Victim 08. Slachtoffer 08. Victime 08. Fig. AL 11 Delhaize supermarket in Aalst after the robbery in 1985. Delhaize supermarkt in Aalst na de overval in 1985. Supermarché Delhaize à Alost après l’attaque en 1985. Fig. BE 01 Restaurant “Auberge du Chevalier” in Beersel. Restaurant “Auberge du Chevalier” in Beersel. L’Auberge du Chevalier, à Beersel. Fig. BE 02 After the murder of the night watch in restaurant ‘Auberge du Chevalier’ in Beersel, police interrogate the kitchen staff. The police are told that the murderers have taken about fifteen precious Royal Schwabap plates with them. Na de moord op de nachtwaker in het restaurant ‘Auberge du Chevalier’ in Beersel ondervraagt de politie het keukenpersoneel. Uit die ondervraging blijkt dat de moordenaars een vijftiental borden van het merk Royal Schwabap hebben ontvreemd. Après le meurtre du veilleur de nuit de l’Auberge du Chevalier, à Beersel, la police interroge le personnel de la cuisine. Il ressort de ces interrogatoires que les tueurs ont emporté une quinzaine d’assiettes de la marque Royal Schwabap.
Fig. BE 03 Jef Jurion, former player of football club Anderlecht, was one of the owners of restaurant “Auberge du Chevalier” in Beersel. Jef Jurion, oud-speler van voetbalclub Anderlecht, was één van de eigenaars van het restaurant “Auberge du Chevalier” in Beersel. Jef Jurion, ancien joueur du club de football d’Anderlecht, était l’un des propriétaires de l’Auberge du Chevalier, à Beersel. Fig. BE 04 After killing the janitor, the murderers feasted on champagne, cigars, pie and venison beef. The food had been prepared by the victim’s son for Christmas dinner the next day. Nadat de daders de conciërge hadden vermoord, deden ze zich tegoed aan champagne, sigaren, taart en hertenbiefstuk. Het eten was bereid door de zoon van het slachtoffer ter voorbereiding van het kerstdiner een dag later. Après avoir exécuté le concierge, les tueurs ont fait la fête: champagne, cigares, gâteaux et steak de biche. Le fils de la victime avait préparé les plats pour le dîner de Noël du lendemain. Fig. BR 01 Blood stain, Delhaize supermarket in Braine-l’Alleud. Bloedvlek, Delhaize supermarkt in Eigenbrakel. Tache de sang, supermarché Delhaize à Braine-l’Alleud. Fig. BR 02 Images from Delhaize surveillance camera. Beelden van Delhaize beveiligingscamera.
Images de la caméra de surveillance du Delhaize. Fig. BR 03 Delhaize supermarket in Brainel’Alleud, in 1985. Delhaize supermarkt in Eigenbrakel in 1985. Le supermarché Delhaize de Brainel’Alleud, en 1985. Fig. BR 04 Interior shot of the supermarket in Braine-l’Alleud in 1985. Interieur Delhaize supermarkt in Eigenbrakel in 1985. L’intérieur du supermarché Delhaize de Braine-l’Alleud, en 1985. Fig. BR 05 One of the victims of the Delhaize robbery in Braine-l’Alleud. (source: AVRO). Een van de slachtoffers van de overval op de Delhaize supermarkt in Eigenbrakel. (bron: AVRO). L’une des victimes de l’attaque du supermarché Delhaize de Brainel’Alleud. (source: AVRO). Fig. BR 06 Parking lot of the Delhaize supermarket in Braine-l’Alleud. Parking van de Delhaize supermarkt in Eigenbrakel. Le parking du supermarché Delhaize de Braine-l’Alleud. Fig. C 01 In 1986, some bags filled with weapons were dredged out of the BrusselsCharleroi canal near Ronquières. The weapons had been used by the Gang of Nivelles and were dumped in the canal in 1985, shortly after their raid in Aalst. In het kanaal Brussel-Charleroi werd in 1986 in de buurt van Ronquières
een aantal zakken met wapens uit het water gevist. De wapens waren gebruikt door de Bende van Nijvel en in 1985, kort na de overval in Aalst, in het water gedumpt. En 1986, on a retiré des eaux du canal Bruxelles-Charleroi, près de Ronquières, plusieurs sacs contenant des armes. Celles-ci avaient été utilisées par les tueurs du Brabant, puis jetées dans le canal peu après l’agression d’Alost, en 1985. Fig. C 02 Water from the Brussels-Charleroi canal. Water uit het kanaal BrusselCharleroi. Eau du canal Bruxelles-Charleroi. Fig. C 03 In February 2013, details from a confidential report were leaked to the press. According to new forensic research, the weapons had only been four to eight weeks in the water, and not a year as had been assumed before. Could this mean that the investigation had been tampered with? A week later, a new article was published stating that the circumstances of the forensic research did not match the actual circumstances of the facts. In februari 2013 lekken er details uit een vertrouwelijk rapport in de media. Uit nieuw forensisch onderzoek blijkt dat de wapens slechts vier tot acht weken in het water hebben gelegen, en niet een jaar zoals eerder was aangenomen. Een aanwijzing dat het onderzoek werd gemanipuleerd? Een week later verschijnt een nieuw artikel waaruit blijkt dat de omstandigheden van het forensisch onderzoek niet overeenstemden met die van de feiten.
En février 2013, des détails d’un rapport confidentiel sont ébruités dans les médias: il ressort d’une nouvelle expertise que les armes n’ont séjourné dans l’eau que pendant quatre à huit semaines, et non pas un an comme on l’avait pensé jusque-là. Est-ce une preuve que l’enquête a été manipulée? Une semaine plus tard, un nouvel article est publié, dont il ressort que les circonstances de l’expertise ne correspondaient pas à celles des faits.
Op een aantal momenten merken joggers in het bos van La Houssière een paar verdachte individuen op.
Fig. F 01 Hem of the La Houssière forest. Rand van bos van la Houssière. Lisière du bois de la Houssière.
Het bos van Houssière is voor de Bende van Nijvel een veilige plek. De bomen en planten zijn de stille getuigen van hun aanwezigheid.
Fig. F 02 Forest. Bos. Bois.
Le bois de la Houssière est un lieu sûr pour les tueurs du Brabant. Les arbres et les plantes sont les témoins silencieux de leur présence.
Fig. F 03 (w01) Plant. Plant. Plante.
Fig. F 07 (w02) Plant. Plant. Plante.
Fig. F 04 In 1984, the “Gang of Nivelles” suddenly ceases all activity. For about a year, nothing is heard of them. Peace returns to Belgium.
Fig. F 08 The way leading to the forest of La Houssière. De weg naar het bos van La Houssière. Le chemin menant au bois de la Houssière.
In 1984 verdwijnt de Bende van Nijvel van de radar. Een jaar lang blijft het stil rond de Bende en keert de rust terug. En 1984, silence radio. Pendant un an, les tueurs du Brabant ne font plus parler d’eux et le calme revient. Fig. F 05 A number of times, joggers have spotted a couple of suspicious men in the forest of La Houssière.
De temps à autre, des joggeurs ont aperçu des individus suspects dans le bois de la Houssière. Fig. F 06 The forest of Houssière is a safe haven for the Gang of Nivelles. Trees and shrubs must have been the silent witnesses of their presence.
Fig. F 09 (e01) Belly. Buik. Ventre. Fig. F 10 (e02) Knee. Knie. Genou. Fig. F 11 (e03) In the forest of La Houssière, a largely charred and torn map was found.
The map was found in 1985, nearby a wrecked Volkswagen Golf that might have been the getaway car used after the robberies in Brainel’Alleud and Overijse. A number of locations in the provinces of Walloon Brabant and Hainaut, near Charleroi, were underscored on the map. In het bos van la Houssière werd een kaart teruggevonden die grotendeels verkoold en verscheurd was. De kaart werd in 1985 aangetroffen vlakbij het wrak van een Volkswagen Golf die bij de overvallen in Eigenbrakel en Overijse zou zijn gebruikt. Op de kaart waren verschillende plaatsen in Waals-Brabant en Henegouwen, in de omgeving van Charleroi, onderstreept. Dans le bois de la Houssière, on a retrouvé une carte presque complètement consumée et déchirée. La carte a été retrouvée en 1985 à proximité de la carcasse d’une Volkswagen Golf qui aurait été utilisée lors des agressions de Braine-L’Alleud et d’Overijse. Sur la carte, on avait souligné plusieurs lieux du Brabant wallon et du Hainaut, dans la région de Charleroi. Fig. F12 (e04) In November 1985, the remnants of a quenched fire were found in the forest of La Houssière. Among the charred rubble, the police came across partially carbonized documents and firearms magazines. In het bos van Houssière wordt in november 1985 een gedoofde brandhaard ontdekt. Tussen de verbrande resten vindt de politie deels verkoolde documenten en wapentijdschriften terug. En novembre 1985, on trouve dans le bois de la Houssière les restes d’un feu. Parmi les débris, la police trouve des
documents et des revues spécialisées d’armement partiellement calcinées. Fig. F 13 (w03) Plant. Plant. Plante. Fig. F 14 The Gang of Nivelles would use stolen cars for their robberies and assaults. They would often remove the back seat and torch the cars to wipe out their trails. De Bende van Nijvel gebruikte gestolen auto’s voor haar overvallen. Meestal werd de achterbank verwijderd en werden de auto’s in brand gestoken om sporen te wissen. Pour leurs agressions, les tueurs du Brabant utilisaient des voitures volées, dont ils enlevaient généralement la banquette arrière. Ils incendiaient ensuite les véhicules pour effacer toute trace. Fig. G 01 Members of the Brussels police force. It was obvious that the members of the Gang of Nivelles had good shooting experience. Hence, it was not a far cry to suspect members of practical shooting clubs. A lot of them shared extreme rightist views and were members of the police force or army. Former gendarme M.B. was instructor at such a shooting club. M.B., often seen hanging out with R.B., might have been an important lead. But the possible role of M.B. and R.B. in the shootings has never been thoroughly examined. Leden van de Brusselse politie. Dat de Bende-doders met wapens konden omgaan, stond buiten kijf. Het leek dan ook niet onzinnig om mogelijke
daders in de kringen van practical shooting clubs te zoeken. Vele leden van die clubs deelden immers extreemrechtse opvattingen en waren beroepshalve politieagent of militair. De exrijkswachter M.B. was instructeur bij een dergelijke club. M.B., die vaak in het gezelschap van R.B. werd opgemerkt, had wel eens een belangrijk spoor kunnen opleveren. Maar de eventuele rol van M.B. en R.B. in het bendedossier is echter nooit grondig uitgespit. Des membres de la police de Bruxelles. Il ne fait aucun doute que les tueurs savaient manier les armes. Il n’était donc pas entièrement insensé de chercher des suspects dans les milieux des clubs de practical shooting. En effet, de nombreux membres de ces clubs avaient en commun une idéologie d’extrême-droite et beaucoup d’entre eux étaient policiers ou militaires de carrière. L’ancien gendarme M.B. était instructeur dans l’un de ces clubs. M.B., souvent aperçu en compagnie de R.B., aurait pu être une piste importante. Mais le rôle éventuel de M.B. et R.B. dans le dossier des tueurs du Brabant n’a jamais été examiné en détail. Fig. G 02 M.B., C.A. and R.B, three former members of a Belgian elite police force, were suspected to have ties to the Gang of Nivelles. In 2005, M.B. accidentally died while cutting down a tree in the French Pyrenees. M.B., C.A. en R.B., drie voormalige leden van een elite-eenheid van de Belgische politie, werden ervan verdacht om banden te hebben met de Bende van Nijvel. In 2005 komt M.B. om het leven bij het omhakken van een boom in de Franse Pyreneeën.
M.B., C.A. et R.B., trois anciens membres d’une unité d’élite de la police belge, ont été soupçonnés d’avoir des liens avec les tueurs du Brabant. M.B. meurt en 2005 alors qu’il abattait un arbre dans les Pyrénées françaises. Fig. I 01 Back wall of a shooting range. Muur van een schietclub. Mur d’un club de tir. Fig. I 02 An administrative error by the police resulted in one of the stolen cars ending up on a scrapheap. It was only one of the many blunders in a sloppy investigation that included contaminated or lost evidence. Door een administratieve fout bij de politie komt een auto die door de daders was gestolen, bij vergissing terecht op een schroothoop. Dit was slechts één van de flaters in het onderzoek dat onzorgvuldig met bewijsmateriaal omging of stukken verloren liet gaan. À la suite d’une erreur administrative de la police, l’une des voitures volées par les tueurs est envoyée par erreur à la casse. Ce n’est là qu’une des bourdes commises par les enquêteurs, qui ont manqué de soin dans le traitement des éléments de preuve ou ont égaré des pièces. Fig. I 03 The Gang of Nivelles would use stolen cars for their robberies and assaults. They would often remove the back seat and torch the cars to wipe out their trails. De Bende van Nijvel gebruikte gestolen auto’s voor haar overvallen. Meestal werd de achterbank
verwijderd en werden de auto’s in brand gestoken om sporen te wissen. Pour leurs agressions, les tueurs du Brabant utilisaient des voitures volées, dont ils enlevaient généralement la banquette arrière. Ils incendiaient ensuite les véhicules pour effacer toute trace. Fig. I 04 Kinetic energy. Kinetische energie. Énergie cinétique. Fig I 05 Firepower of a shotgun. Vuurkracht van een shotgun. Puissance de feu d’un fusil. Fig. I 06 Impact of lead shot in the torso. Impact van hagelschot in de torso. Impacts de plombs sur le torse. Fig. I 07 Impact of a shotgun in the face. The excessive violence displayed by the Gang of Nivelles, as well as their proficient weapon handling, have led to speculation as to whether or not they had been trained by elite police forces. Impact van een shotgun in het aangezicht. Het buitensporig geweld en de manier waarop de Bende van Nijvel met wapens omgaat, doen de vraag rijzen of de daders niet door elite-eenheden van de politie zijn getraind. Impact d’une balle de fusil dans le visage. La violence excessive et la manière dont les tueurs du Brabant manient les armes donnent à penser que les auteurs des agressions ont pu être formés par des unités d’élite de la police.
Fig. J 01 In 1990, in the early stage of the investigation and while trails were still fresh, the investigating judge in Nivelles stubbornly followed up one single lead for more than four years, thereby blatantly overlooking other ones. Even at that time, it was abundantly clear that his lead was a dead end. Four precious years were lost. In 1990, in een vroeg stadium van het onderzoek dat nog met verse sporen kon werken, bijt het gerecht van Nijvel zich vier jaar lang koppig in één enkel spoor vast. Voor alle betrokkenen was het toen al duidelijk dat het spoor nergens heen leidde. Er gaan vier kostbare jaren verloren. En 1990, à un stade précoce où l’enquête pouvait encore s’appuyer sur des indices récents, le juge de Nivelles s’entête pendant quatre ans à suivre une seule piste, alors que tout le monde savait déjà pertinemment que cette piste ne menait nulle part. Quatre précieuses années sont ainsi perdues. Fig. J 02 The investigation lags on for two years with no results, on account of files being incompletely transferred, a huge backlog in the French translation of Dutch case documents and obstinate quibbling between court magistrates. Het onderzoek loopt meer dan twee jaar vertraging op omdat dossiers niet volledig worden overgedragen en de vertaling van stukken uit het Nederlands naar het Frans maar blijft aanslepen. Maar ook onderling gekibbel tussen magistraten helpt het onderzoek geen meter vooruit.
L’enquête prend plus de deux ans de retard parce que des dossiers ne sont pas transmis dans leur intégralité et que la traduction de certains documents du néerlandais en français se fait attendre. Les dissensions internes entre magistrats ne sont pas non plus de nature à faire progresser l’enquête. Fig. J 03 In 1990 it was decided to withdraw the case from the public prosecutor’s office in Dendermonde and to entrust it to the public prosecutor’s office in Charleroi. Dendermonde lost its competence to Charleroi. With the ousting of Freddy Troch, investigating judge in Dendermonde, a considerable amount of judicial experience was drained from the case. Twelve filing cabinets landed on the lap of an inexperienced investigating judge in Charleroi who was utterly unfamiliar with the case. In 1990 wordt beslist om het dossier aan het parket van Dendermonde te onttrekken en naar het parket van Charleroi over te hevelen. Dendermonde verliest daarmee zijn bevoegdheid aan Charleroi. Met Freddy Troch, onderzoeksrechter in Dendermonde, wordt de laatste ervaren onderzoeksrechter van de zaak gehaald. Twaalf archiefkasten met dossiers belanden bij een onervaren onderzoeksrechter in Charleroi die het dossier niet of nauwelijks kent. En 1990, on décide de dessaisir le parquet de Termonde du dossier et de transférer celui-ci au parquet de Charleroi. Termonde perd donc ses compétences au profit de Charleroi. Avec Freddy Troch, juge d’instruction à Termonde, c’est le dernier juge d’instruction expérimenté qui est dessaisi de l’affaire. Douze armoires
de classeurs sont confiées à un juge d’instruction inexpérimenté de Charleroi qui ne connaît pas le dossier ou le connaît à peine. Fig. J 04 In 1983, shortly following the robberies, the investigation into the Gang of Nivelles was initiated by the public prosecutor’s office of Dendermonde. By an unfortunate coincidence, the investigation and files were transferred to the public prosecutor’s office of Charleroi and not to Brussels, where more expertise was available. Kort na de aanslagen in 1983 begint het parket van Dendermonde met het onderzoek naar de Bende van Nijvel. Door een samenloop van omstandigheden worden het onderzoek en de dossiers in 1990 naar het parket van Charleroi overgeheveld en niet naar Brussel waar meer expertise aanwezig was. Peu de temps après les attaques de 1983, le parquet de Termonde commence à enquêter sur les tueurs du Brabant. Par un concours de circonstances, l’enquête et les dossiers sont transférés en 1990 au parquet de Charleroi, et non au parquet de Bruxelles qui était pourtant plus expérimenté. Fig. J 05 “This is a million page case. If this were brought to trial now, it wouldn’t take much time for any lawyer to single out thousands of goofs and mistakes… so I don’t think there will ever be a verdict in this case.” (Source: Senator Hugo Coveliers, Terzake 2010). “Dit is een dossier van een miljoen pagina’s. Als je dit nu voor de rechtbank brengt dan zal elke advocaat
die dat gewoon is er duizenden onregelmatigheden in kunnen terugvinden...dus je gaat dat, denk ik, nooit tot een veroordeling laten kunnen komen.” (Bron: Senator Hugo Coveliers, Terzake 2010). «Ce dossier fait un million de pages. Si vous portez l’affaire devant un tribunal aujourd’hui, tout avocat quelque peu habile y dénichera des milliers d’irrégularités… Je pense qu’il sera donc impossible d’obtenir une condamnation.» (Source: Hugo Coveliers, sénateur, Terzake 2010). Fig. J 06 As could be expected, the investigators have their squabbles. In September 1989, however, things seem to brighten up. The idea of creating a single investigating unit in Brussels made up of the best detectives is embraced by all. But it was never to happen. After a lot of legal hair-splitting, the case is assigned to Charleroi. Twelve filing cabinets land on the lap of an inexperienced investigating judge who is utterly unfamiliar with the case. Which prompts Member of Parliament Tony Van Parys to the devastating conclusion that “this decision has been the final blow to the investigation.” (Source: Dirk Barrez). Er zijn, zoals wel vaker gebeurt, wrijvingen tussen de onderzoekers maar in september 1989 lijkt de hemel helemaal op te klaren. Iedereen schaart zich achter het voorstel om één onderzoekscel te vormen, gevestigd in Brussel, waarin de beste krachten zullen worden gebundeld. Door juridisch getouwtrek komt het onderzoek uiteindelijk toch niet in Brussel maar in Charleroi terecht. Het hele Bende-dossier, twaalf archiefkasten vol, belandt nu bij een onderzoeksrechter die nieuw
en onervaren is. Volksvertegenwoordiger Tony Van Parys trekt de verwoestende conclusie dat “deze beslissing de definitieve doodsteek voor het onderzoek is geweest.” (Bron: Dirk Barrez). Il y a des frictions entre les enquêteurs, ce qui n’a rien d’exceptionnel. Or, en septembre 1989, le ciel semble se dégager: tout le monde se rallie à la proposition de constituer une seule cellule de recherche qui sera établie à Bruxelles et qui rassemblera les meilleurs éléments. Toutefois, en raison de tiraillements juridiques, l’enquête est finalement confiée au parquet de Charleroi et non à celui de Bruxelles. Le dossier complet des tueurs du Brabant, soit le contenu de douze armoires, est à présent mis entre les mains d’un juge d’instruction récemment recruté et inexpérimenté. Le député Tony Van Parys en tire la conclusion accablante que «cette décision a donné le coup de grâce à l’enquête.» (Source: Dirk Barrez). Fig. NIJ 01 Nivelles, September 17th, 1983. Nighttime robbery in a Colruyt store. The loot was negligible: some coffee, deep frying oil and chocolate for a mere value of 22,070 francs (520 euros). The Fourez-Dewit couple was found murdered, together with a gendarme who was called to assist. Another gendarme was wounded. Both their service weapons were stolen. The fleeing gangsters ambushed a trailing police car in sheer military fashion, thereby wounding one officer. The perpetrators of this heinous robbery would henceforth be known as the ‘Gang of Nivelles’ in the Dutch-speaking part of Belgium. Nijvel, 17 september 1983. Bendeleden plegen ‘s nachts een ‘diefstal’
in de Colruyt. Ze maken wat koffie, frituurolie en chocolade buit voor een totale waarde van 22 070 frank (520 euro). Het koppel Fourez-Dewit wordt vermoord teruggevonden, evenals een gealarmeerde rijkswachter wiens collega wordt verwond. Hun dienstpistolen worden gestolen. De vluchtende gangsters nemen een achtervolgende politiewagen op haast militaire wijze in de tang, waarbij één politieman gewond raakt. Na deze brutale overval zouden de daders in Vlaanderen als ‘de Bende van Nijvel’ te boek staan. Nivelles, le 17 septembre 1983. Les tueurs commettent un ‘vol’, la nuit, dans le magasin Colruyt: ils emportent du café, de l’huile de friture et du chocolat, pour une valeur totale de 22.070 francs (520 euros). Le couple Fourez-Dewit est retrouvé assassiné; des deux gendarmes alertés par l’alarme du magasin, l’un est retrouvé mort, l’autre blessé; leurs armes de service ont été volées. C’est cette agression brutale qui vaudra à ses auteurs d’être appelés dorénavant les «tueurs du Brabant (wallon)» dans la presse francophone. Fig. OV 01 Delhaize supermarket in Overijse. Delhaize supermarkt in Overijse. Le supermarché Delhaize d’Overijse. Fig. OV 02 Parking lot of the Delhaize supermarket in Overijse. Parking van de Delhaize supermarkt in Overijse. Le parking du supermarché Delhaize d’Overijse. Fig. OV 03 A fourteen-year-old boy riding his bike near the entrance to the supermarket, is cold-bloodedly killed by the robbers.
Een jongen van veertien die bij de ingang van de supermarkt aan het fietsen is, wordt door de overvallers in koelen bloede neergeschoten. Les tueurs abattent de sang-froid un garçon de quatorze ans qui faisait du vélo près de l’entrée du supermarché. Fig. P 01 Video still from a short footage featuring Jean Bultot, former director of Saint-Gilles prison. The footage shows how Bultot has a fun time dancing at the Brussels nightclub ‘Le Jonathan’ and is subsequently pulled by some naked ladies into a tub filled with blueberry jam. Until 1985, Bultot was a regular at ‘Le Jonathan’, owned by the late Pierre-Paul De Rycke, a die-hard extreme rightist. The judicial police of Liege drew up a report on this club in 1984. According to this report, De Rycke had a habit of filming prominent visitors to his club. These parties were frequented by businessmen, criminals, police officers and dignitaries from Belgian politics and justice. The existence of these parties is wrapped in a shroud of mystery and remains a matter of the wildest speculation. Videostill uit een filmpje waarin Jean Bultot, voormalig directeur van de gevangenis van Sint-Gillis, te zien is. De beelden tonen hoe Bultot eerst staat te dansen in de Brusselse club ‘Le Jonathan’ en vervolgens door een aantal naakte dames in een bad vol bosbessenjam wordt getrokken. Bultot was tot in 1985 vaste prik in ‘Le Jonathan’, eigendom van de intussen overleden Pierre-Paul De Rycke, een extreemrechts militant. Over die club werd in 1984 een rapport opgesteld door de gerechtelijke politie van Luik. Volgens het rapport filmde De Rycke systematisch al zijn hoge bezoekers.
Deze feestjes werden bezocht door zakenlieden, criminelen, politiemensen en hoogwaardigheidsbekleders van de Belgische politiek en justitie. Het bestaan van deze feestjes is gehuld in een zweem van mysterie en blijft een onderwerp van wilde speculaties. Capture d’image d’une vidéo montrant Jean Bultot, l’ancien directeur de la prison de Saint-Gilles. Dans la vidéo, Jean Bultot est en train de danser dans le club bruxellois ‘Le Jonathan’ pour ensuite être entraîné par des femmes nues dans une baignoire remplie de confiture de myrtilles. Jusqu’en 1985, Bultot était un habitué du ‘Jonathan’, dont le propriétaire était le militant d’extrême droite PierrePaul De Rycke, aujourd’hui décédé. En 1984, la police judiciaire de Liège a rédigé un rapport sur le club en question. Selon ce rapport, De Rycke filmait systématiquement ses hôtes de marque. Les fêtes qu’il organisait attiraient des hommes d’affaires, des criminels, des policiers et des dignitaires de la politique belge et de la justice. Le mystère continue de planer sur ces fêtes, qui font toujours l’objet des spéculations les plus folles. Fig. S 01 According to witness accounts, one of the robbers in Braine-l’Alleud wore a hat. Volgens getuigenverklaringen droeg één van de overvallers in Eigenbrakel een hoed. Des témoins affirment qu’à Brainel’Alleud, l’un des assaillants était coiffé d’un chapeau. Fig. S 02 According to witness accounts, one of the assailants in Braine-l’Alleud wore a mask depicting French president François Mitterrand.
Volgens getuigenverklaringen droeg één van de gangsters bij de overval in Eigenbrakel een masker met het gezicht van de Franse president François Mitterrand. Selon des témoins, l’un des agresseurs de Braine-l’Alleud portait un masque du président français François Mitterrand. Fig. S 03 According to witness accounts, one of the robbers in Aalst wore a balaclava. Volgens getuigenverklaringen droeg één van de overvallers bij de overval in Aalst een bivakmuts. Selon des témoins, l’un des agresseurs d’Alost était cagoulé. Fig. S 04 Although there is no conclusive evidence as to possible ties of the Gang of Nivelles to police or politicians, the fact that the case has remained unsolved for thirty years since the last attacks gives ground for strong suspicion in that direction. A lot of evidence, like a getaway car used in one of the robberies and a series of fingerprints, was lost or spirited away in the course of the investigation. Hoewel er nooit harde bewijzen zijn gevonden voor banden tussen de Bende van Nijvel en de politiek en/of politie, doet het feit dat de zaak dertig jaar na de laatste overvallen nog altijd niet opgelost is, sterke vermoedens in die richting rijzen. Heel wat bewijsstukken, waaronder een auto die bij één van de overvallen was gebruikt en een aantal vingerafdrukken, zijn tijdens het onderzoek zoekgeraakt of achtergehouden. Malgré l’absence de preuves tangibles de liens entre les tueurs du Brabant et le monde politique et/ou la police, le fait que cette affaire n’ait toujours
pas été élucidée trente ans après les dernières agressions fait peser de lourds soupçons. De nombreux éléments de preuve, dont une voiture utilisée pour l’une des agressions ainsi que des empreintes digitales ont disparu ou ont été dissimulés pendant l’enquête.
Colophon / Colofon / Colophon
Printed by / Drukwerk / Imprimé par Romein Grafisch, Berkel & Rodenrijs
Thanks to / Dank aan / Merci Imane. Many thanks for your patience, your support, your critical mind and everything that can not be said. Veel dank voor je geduld, je steun, je kritische geest en voor alles wat niet gezegd kan worden. Un grand merci pour votre patience, votre soutien, votre esprit critique et tout ce qui ne peut être dit. Teun van der Heijden and Sandra van der Doelen. Thanks for your hospitality, creativity and inspiration. Dank voor jullie gastvrijheid, creativiteit en inspiratie. Merci pour votre hospitalité, créativité et l’inspiration. Claudia Hinterseer, Femke Lutgerink, Stephan Vanfleteren, Natacha Hofman, Erik Vroons, Francine Mendelaar, Edie Peeters, Lars Boering, Sara en Fluppe, Anton Kusters, Stefano Carini, Evelien Kunst, Tom Waits, Micha Bruinvels, Jeff Buckley, Aleksei Shinkarenko, Eddie Bonesire, Mati ‘Matador’ Hendrikx, Eddy Vos, Dirk Barrez, ‘Swa’ van den Bulck, Dr. Filip Boyen, Dr. ir. Robert Bakker. Corinne Noordenbos, Hans van der Meer, Raimond Wouda, Marga Rotteveel, Ton van Kints, Vincent van Baar, Ingrid Grootes, ÃÅÈÎ ÑÍÖÕËÙÍËÌ, Theo van Dusseldorp, Mirjam Bestebreurtje, Leo Erken, Erik Borst, Marlies Lageweg, Reinier van der Lingen, Frans, Eduard & Andrew. My family. Mijn familie. Ma Famille. Photography © Jan Rosseel www.janrosseel.com Concept en storyline © Teun van der Heijden & Jan Rosseel Design © Teun van der Heijden Heijdens Karwei, Amsterdam www.heijdenskarwei.com
Binding / Bindwerk / Reliure Boekbinderij van Dijk, Den Haag Box / Doos / Boîte Brown Cartonnages, Arnhem French translation / Franse vertaling / traduction Française: Eddie Bonesire English translation / Engelse vertaling / traduction Anglaise: Mati Hendrikx This publication is part of the final exam photography at the Royal Academy of Arts. Deze publicatie is onderdeel van het eindexamen fotografie aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunst. Cette publication fait partie de l’examen finale de photographie à l’Académie Royale des Beaux-Arts. The Hague / Den Haag / La Haye June / juni / Juin 2013 Limited edition of 28 + 2 Ap
Made possible by / mede mogelijk gemaakt door / rendu possible par:
_ “They are predators!”
_ “Het zijn roofdieren!”
_ “Ce sont des prédateurs!”
Jean Deprêtre Ex-prosecutor Ex-procureur des Konings Ex-procureur de Roi