POWER industry 2012/1,2 by PROGRAFIKA

ISSN: 2084-7165

1-2/2012 (3-4) WIOSNA/LATO 2012

C+O2→CO2+Q źródło pewnej energii ...i pewnych problemów

II Konferencja Naukowo-Techniczna

Nowoczesne Układy Kogeneracyjne w Energetyce i Przemyśle Listopad 2012

www.apbiznes.pl

W przyrodzie nic nie ginie… tylko zmienia właściciela Janusz Zakręta

polecamy również strona

Więcej kogeneracji w Opolu strona

janusz.zakreta@bitubi.pl

o potocznie używana interpretacja zasady zachowania energii – jednego z zasadniczych praw opisujących i definiujących otaczającą nas rzeczywistość. Porcja energii dzisiaj zawarta w postaci chemicznej w węglu, następnego dnia będzie już gorącą parą o wysokim ciśnieniu, żeby za chwilę zasilać nasz telewizor i pozwolić emocjonować się podczas oglądania finałów Euro 2012. Bez względu na to w jakiej formie czy to chemicznej czy cieplnej, czy elektrycznej, to nadal ta sama energia. Bo człowiek, jak na razie, nie jest w stanie wytworzyć energii, może ją jedynie skutecznie przetworzyć. Niestety proces tego przetwarzania choć skuteczny jest na dzisiaj mocno nieefektywny. Wszystkim tym procesom zamiany energii towarzyszą spore straty najczęściej w postaci oddawanego do atmosfery ciepła.

strona

Efektywność i bezpieczeństwo

Rozmowa z Andrzejem Torem

strona

KOMPANIA WĘGLOWA S.A. podstawowe dane energetyka REDAKCJA ul. Skłodowskiej-Curie 42, 47-400 Racibórz tel. 32 726 79 47, fax 32 720 65 85 janusz.zakreta@bitubi.pl RADA PROGRAMOWA Przewodniczący: prof. Włodzimierz Błasiak REDAKTOR NACZELNY Janusz Zakręta tel. 608 664 129 SEKRETARZ REDAKCJI Aleksandra Wojnarowska tel. 535 094 517 PRACOWNIA GRAFICZNA PROGRAFIKA.com.pl DRUK Drukarnia Wydawnictwa NOWINY ul. Olimpijska 20, 41-100 Siemianowice Śl. WYDAWCA Agencja Promocji Biznesu s.c. ul. Skłodowskiej-Curie 42, 47-400 Racibórz tel. 32 726 79 47, fax 32 720 65 85 www.apbiznes.pl

Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń oraz za treść i poprawność artykułów przygotowanych przez niezależnych autorów. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych. Kwartalnik. Nakład: do 2 000 egzemplarzy

Ale to nie jedyny problem z przetwarzaniem energii. Bardzo kłopotliwym jest zwłaszcza proces zamiany energii chemicznej zawartej w paliwie na energię cieplną. Towarzyszy mu uwalnianie wielu składników negatywnie oddziaływujących na środowisko naturalne m.in.: tlenki węgla, siarki azotu i wiele innych np. metale ciężkie, pyły itp. Wynika to z faktu, iż proces jaki zachodzi w skali przemysłowej jest daleki od idealnego spalania, tzw. zupełnego i całkowitego. Aby sprostać kolejnym wyśrubowanym normom dotyczącym emisji szkodliwych substancji do atmosfery, energetycy inwestują w coraz bardziej wyszukane i skomplikowane- a zarazem drogie – instalacje do odpylania, odsiarczania i odazotowania spalin. Problem w tym, że instalacje te oprócz dużych nakładów w fazie inwestycji są również bardzo energochłonne. Równocześnie sprawność urządzeń kotłowych na przestrzeni lat rośnie bardzo powoli. Dzisiaj planuje się budowę dużych jednostek kotłowych na parametry nadkrytyczne (900-1000MW) o sprawności ok. 43-45%. Które będą wyposażone w szereg instalacji pochłaniających część tej bardziej sprawnie przetworzonej energii. Należy jednak zauważyć, że taka sprawność jest niemożliwa do uzyskania w małych i średnich jednostkach, gdzie nakłady na budowę kotłów na takie parametry nie są uzasadnione ekonomicznie. Sprawy wyglądały by jeszcze gorzej gdyby powstało obligo sekwestracji CO2. Energochłonność tych instalacji jest oceniana na 10-20%. Na szczęście dzisiaj sprawa „przycichła”. Pytanie na jak długo? Czy jest jakieś rozsądne wyjście z tej sytuacji? Nie są nim zapewne wiatraki. Podstawowa wada tej energetyki jest ogólnie znana. Energia z wiatraków dostarczana do KSE (Krajowy System Eleketroenergetyczny) musi być zdublowana w postaci energii pewnej i stabilnej, patrz konwencjonalnej lub jądrowej. Co więc pozostaje? Efektywne i sensowne wykorzystywanie dostępnych w Polsce paliw odnawialnych tj. biomasy, biogazu i energii wodnej oraz przetwarzanie paliw kopalnych w systemach wysokosprawnych a więc w kogeneracji, wszędzie tam gdzie jest to tylko możliwe. Zapraszam do lektury kolejnego wydania POWERindustry. Liczę na Państwa komentarze i propozycje tematów, które Was czytelników na co dzień interesują i nurtują. Chętnie Państwa odwiedzimy i poznamy kolejne ciekawe energetyczne punkty na mapie Polski. P.S. Zachęcam do wiosenno-letnich wycieczek rowerowych z POWER-em

spis treści 6

inwestycje w energetyce

10 pytań

rozmowa z Wiesławem Chmielowiczem

Więcej kogeneracji w Opolu Ryszard Malinowski

Czysta Energia – kogeneracja i gaz z biogazowni ENER-G

Małe jest piękne… i wydajne rozmowa z Michałem Więckiem 14

gospodarka mediami w przemyśle

Koksownia Przyjaźń Sp. z o.o.

stan aktualny i zamierzenia w zakresie energetyki 18

remonty i modernizacje w energetyce

Nowoczesne Kotłownie. Inwestycje i Bezpieczeństwo

p ole c a

c z e r w iec- li p i e c 2 0 12 Mis tr z o s tw a E urop w P ił c e No y ż n ej E U RO 2 0 1 2 w w w.2 0 12.o

rg.pl

relacja z II Konferencji Technicznej

Remonty i modernizacje w PEC Gliwice rozmowa z Mariuszem Kusem

Modernizacja ciepłowni Halemba Brunon Ogórka

Czyszczenie z osadów powierzchni wymiany ciepła kotłów płomieniówkowych opalanych paliwami stałymi za pomocą generatorów fal uderzeniowych

p ole c a

Andrzej Zuber

Zakres inwestycji i modernizacji w ciepłowni należącej do ENWOS Sp. z o.o. Opracował: Aleksander Brzezina 33 efektywność energetyczna

Zarządzanie majątkiem w przemyśle energetycznym Agata Tyma

35 górnictwo węgla kamiennego

Efektywność i bezpieczeństwo rozmowa z Andrzejem Torem

4.09. 11-1BielskoBiała ENERGETAB 2012

at or: o r g a niz energe tab.pl

TeZetKa – Przyrząd do bezpośredniego określania fizycznego stanu powietrza dr Andrzej Czapliński

Zespoły chłodnicze

Zbigniew Kaczor, Adam Ślusarz

Energooszczęde napędy elektryczne pomp i wentylatorów dla górnictwa. Nowa generacja prof. Jan Zawilak

KOMPANIA WĘGLOWA S.A. Podstawowe dane energetyka Jacek Długosz

Pilotażowa instalacja utylizacji metanu w KWK JAS-MOS

prof. dr hab. inż. Stanisław Nawrat, Sebastian Napieraj

Metan, szansa czy problem?

rozmowa z Bogdanem Marcinkiewiczem

Przyszłość Polskiego Węgla – opinie „Pozyskanie i utylizacja metanu z pokładów węgla” relacja z konferencja naukowo-technicznej

p ole c a

listopad 2012 Nowoc zesne Układy Kogeneracyjne w Energe tyce i Przem yśle

o r g a niz at o r: apbiznes.pl

Polska gospodarka otwarta na inwestycje energetyczne Dobre prognozy rozwoju państw Europy Środkowej i Wschodniej (ang. Central & Eastern Europe, CEE) w tym Polski, sprawiają że nasz region jest coraz bardziej atrakcyjny dla inwestorów zagranicznych. „Polski sektor energetyczny jest nie tylko atrakcyjny na inwestorów zainteresowanych dystrybucją i inwestycją w moce wytwórcze (włączając energetykę odnawialną), ale także dla firm oferujących produkty i usługi serwisowe. Starzejące się moce wytwórcze i przewidywany deficyt w 2015 roku to najbardziej podstawowe problemy do rozwiązania” – mówi Magdalena Bucka, konsultant CEE, Frost & Sullivan. „Obecnie 45 procent wszystkich urządzeń wytwórczych ma powyżej 30, a 77 procent ponad 20 lat. Podobna sytuacja ma miejsce w sieciach przesyłowych i dystrybucyjnych. Gwałtownie natomiast rośnie popyt na energię elektryczną, napędzany m.in. koniunkturą przemysłową w naszym kraju: w 2010 roku popyt na energię wzrósł o 4,2 procent i ta tendencja utrzymała się także w roku 2011” – dodaje Magdalena Bucka. Analizy przewidują w latach 2011-2015 wzrost konsumpcji energii w zakresie 2,2 procent a w latach następnych (2016-2020) na poziomie nieco niższym, ok. 1,9 procent. Średni wzrost konsumpcji energii w ciągu najbliższych 15-20 lat będzie wynosił 1- 3 procent. Polskie spółki energetyczne deklarują znaczne inwestycje strukturalne: PGE zamierza zainwestować 30 mld EUR do 2025 roku, zaś Tauron ponad 12 mld EUR do 2020 r. Planowane na lata 2011-2015 i dalej 2016-2020 i 2021-2025 inwestycje w same sieci przesyłowe szacuje się na 22,6 mld PLN. „Wiele projektów do tej pory było dofinansowanych ze środków pomocowych funduszy unijnych ale pula tych pieniędzy przewidziana na lata 2007- 2013 jest już prawie zagospodarowana” – stwierdza Magdalena Bucka. „Fundusze te również nie pokrywają w całości kosztów inwestycyjnych.” Polskie przedsiębiorstwa energetyczne pozyskują finansowanie od dużych międzynarodowych instytucji finansowych takich jak Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOiR) czy Nordic Investment Bank. EBI podpisał finansowanie o wartości 14,6 mld EUR w sektorze energetycznym, a 47 innych projektów jest obecnie ocenianych. EBOiR w 2010 roku zaangażował w polską energetyką 1,6 mld EUR. „W Polsce istnieje chłonny rynek energetyczny z dużym potencjałem wzrostu i ta tendencja będzie się utrzymywać przez szereg kolejnych lat” – podsumowuje Magdalena Bucka.

Dynamiczny rozwój europejskiego rynku kogeneracji do roku 2018 Wsparcie rządowe zachęca do realizowania długoterminowych inwestycji - Niemcy, Włochy i Hiszpania poczyniły poważne kroki w zakresie legislacji wspierającej kogenerację. Niezależnie od konieczności poniesienia wysokich nakładów na sprzęt i trwających od 5 do 7 lat okresów niskiego zwrotu z inwestycji, rynek kogeneracji (ang. Combined Heat and Power, CHP) w Europie w latach 2014-2018 czeka znaczne ożywienie. Większość krajów europejskich zwiększy swój potencjał w zakresie kogeneracji, głównie w dzięki wykorzystaniu cyklu łączonego. Z nowej analizy Frost & Sullivan, globalnej firmy doradczej, pt. Europejski rynek kogeneracji, wynika, że rynek ten uzyskał w roku 2011 przychody w wysokości 548,1 mln EUR i ocenia się, że do roku 2018 wartość rynku osiągnie 674,3 mln EUR. Europa dąży do realizacji celów w zakresie ochrony środowiska i efektywności energetycznej dzięki stopniowemu rozwijaniu technologii, umiejętności oraz łańcucha dostaw w zakresie kogeneracji. Elektrownie są szczególnie zainteresowane inwestowaniem w procesy kogeneracji, ponieważ firmy mające taki potencjał mają szansę na wsparcie rządowe. „Inwestycje w jednostki kogeneracji zależą również w dużym stopniu od kosztów generowania energii elektrycznej” – stwierdzają analitycy Frost & Sullivan. „Tylko stabilne ceny energii mogą przekonać użytkowników końcowych do podejmowania właściwych decyzji w zakresie inwestycji energetycznych oraz zapewnić ich, że budowanie bazy kogeneracji jest dobrą strategią.” Kogeneracja jest rozwiązaniem wybieranym przez użytkowników końcowych, których zapotrzebowanie na duże moce oraz instalacje wspierające ogrzewanie stale wzrasta. Jest to system efektywny kosztowo; ponadto, technologie i umiejętności wymagane przy realizacji projektu w zakresie kogeneracji są komercyjnie dostępne na rynku. Na rozwój CHP duży wpływ mają polityka energetyczna i regulacje rządowe skierowane do odbiorców końcowych. W celu wspierania rozwiązań w zakresie kogeneracji konieczne są reformy dotyczące legislacji, podatków oraz zawierania umów. Szczególnie ważne będą korzyści podatkowe, ze względu na obecną niepewność rynku i niewiadome zwroty z inwestycji. Rozwój rynku może być także hamowany przez opóźnienia spowodowane problemami dotyczącymi przesyłu. Niemniej jednak rosnące obawy związane ze zmianami klimatu oraz coraz większa świadomość niekorzystnego wpływu eksploatacji paliw kopalnych na środowisko naturalne stanowią przeciwwagę dla powyższych kwestii. Pod ich wpływem Komisja Europejska rozpoczęła planowanie wspólnej polityki energetycznej oraz promocję dyrektyw w zakresie efektywności energetycznej. Dyrektywa UE w sprawie kogeneracji (Dyrektywa CHP), limity emisji CO2 oraz nowe technologie redukcji emisji są kluczowe dla sukcesu rynku kogeneracji w Europie. W oparciu o postanowienia Dyrektywy CHP, Niemcy, Włochy i Hiszpania poczyniły poważne kroki w zakresie wprowadzania rozwiązań legislacyjnych wspierających kogenerację, zaś Niemcy dodatkowo wyznaczyły sobie cel podwojenia swojego potencjału kogeneracji do roku 2020. „Efektywne wdrożenie polityki dotyczącej kogeneracji oraz skupienie się na tworzeniu sprzyjających warunków dla rozwoju tego rozwiązania prawdopodobne pozytywnie wpłynie na rozwój rynku w Europie” – stwierdzają analitycy Frost & Sullivan. – „Unia Europejska w 2011 r. określiła kogenerację jako rozwiązanie energetyczne, które może wnieść największy samodzielny wkład w osiąganie celów regionu w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych, co stanowiło ważny impuls dla rozwoju rynku”. Frost & Sullivan, globalna firma doradcza, świadczy usługi Partnerstwa na Rzecz Rozwoju Przedsiębiorstw, współpracując z klientami w celu osiągnięcia ich najlepszej pozycji rynkowej pod względem rozwoju, innowacyjności oraz zarządzania. Kontakt: Joanna Lewandowska, Corporate Communications – Europa, Tel.: +48 22 481 62 20, e-mail: joanna.lewandowska@frost.com http://www.frost.com

inwestycje w energetyce budowa nowych mocy wytwórczych

Pod koniec lutego miała miejsce synchronizacja z siecią nowego układu wysokosprawnej kogeneracji wybudowanego przez ECO SA w Opolu. O inwestycji mówi Ryszard Malinowski – dyrektor ECO Oddział Opole.

Więcej kogeneracji w Opolu Myśląc o dywersyfikacji – zarów-

Układ oparty jest na kotle parowym

no w produkcie (energia cieplna

OR-50N połączonym z turbiną parową

i elektryczna), ale również w paliwie, po-

SST-300 produkcji Siemens’a.

jawił się pomysł budowy nowego źródła

Po rozstr z ygnię ciu pr zetargu

w oparciu o węgiel. W związku z tym,

w maju 2010 podpisaliśmy kontrakt

że jest to kogeneracja wysokosprawna,

z konsorcjum firm Energoinstal SA

mogliśmy wystąpić o dofinansowanie

i Warbud SA.

z funduszy unijnych oraz krajowych.

W lipcu tego samego roku przekaza-

Otrzymaliśmy prawie 50% dofinansowa-

ny został plac budowy i od tego momentu

nia na inwestycję.

właściwie rozpoczęła się budowa.

Ryszard Malinowski – dyrektor ECO oddział Opole

10 pytań do Wiesława Chmielowicza Na początek troszkę przewrotnie. Jedno z haseł reklamowych „Ciepła Systemowego” – którego ECO jest uczestnikiem – brzmi: „..zamień bojler na kaloryfer”. To chyba stoi w sprzeczności z trendem mającym na celu rozwój energetyki rozproszonej, budowy małych, indywidualnych źródeł ciepła i energii elektrycznej? Cieszy nas fakt, iż kampania prowadzona na jednym z portali społecznościowych została przez Pana zauważona. Stanowi ona element promocji jednego z naszych produktów jakim jest Ciepło

1/2012

Systemowe i nie odnosi się bezpośrednio do trendów rozwoju energetyki, o jakich Pan wspomina. W ramach tej kampanii zachęcamy internautów do prowadzenia zdrowego trybu życia, mobilizując ich do ćwiczeń, utrzymywania diety i dążenia do przysłowiowego „kaloryfera” na brzuchu. Staramy się przybliżyć w ten sposób niezauważalne do tej pory przez naszych konsumentów działania jakie prowadzimy w celu idealnego dopasowania naszego produktu do ich potrzeb. Gdzie według Pana leży granica sensowności rozpraszania źródeł wytwarzania energii? Zgadza się Pan z hasłem, że im więcej tym lepiej?

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

Fot. Mateusz Kansy

Montaż ekranów kotła OR-50N

Można wyróżnić dwa główne etapy inwestycji:

Po lewej zalewanie fundamentu pod turbogenerator

nowej jednostki. Szerokość istniejącego

II etap – to montaż instalacji

modułu wystarczała na zabudowanie

i zabudowa turbozespołu. Nowoczesną

I etap – to budowa kotła OR-50N

kotła OR-50N, jednak wysokość była nie-

turbinę parową SST-300 o sprawdzonej

w miejscu „wyciętego” wcześniej kotła

wystarczająca, co wymusiło przebudowę

konstrukcji wraz z generatorem dostar-

WR-25. Pierwotny kształt ciepłowni to

obiektu – a konkretnie podwyższenie

czono z czeskiej filii Siemens’a: Industrial

były 4kotły WR-25, z których dwa nadal

budynku kotłowni o ponad 4 metry.

Turbomachinery s.r.o. (dawniej Pierwsza

pracują, a dwa zostały zlikwidowane.

Natomiast budynek maszynowni – gdzie

Brneńska). Turbinę mogliśmy obserwo-

Jeden z nich przed laty przerobiony został

zabudowana jest turbina wraz z generato-

wać na etapie produkcji – zgodnie z wa-

na istniejący kocioł WR-40, a miejsce

rem oraz wymiennik podturbinowy – został

runkami kontraktu . Uczestniczyliśmy m.in.

po drugim posłużyło jako plac budowy

wybudowany od podstaw.

w dynamicznym wyważaniu wirnika,

Granicę tę wyznacza możliwość uzyskania wysokiego poziomu efektywności energetycznej i ekonomicznej. Bardzo dobrą lokalizacją dla tego typu źródeł energii jest system ciepłowniczy, bądź odbiorca o stabilnym zapotrzebowaniu na ciepło przez okres całego roku ( np. ciepło w celu przygotowania ciepłej wody użytkowej). Wielkość, czas odbioru ciepła, dostęp do paliwa , jak również możliwość wprowadzenia wyprodukowanej energii elektrycznej do systemu elektroenergetycznego są czynnikami mającymi zdecydowany wpływ na wybór technologii i dobór optymalnej mocy. Widać, że granice między sektorami energetyki się zacierają. Jest jakiś argument, który uzasadnia istnienie sektora ciepłowniczego? Trudno mówić o istnieniu sektora ciepłowniczego - jest branża ciepłownicza i nic nie wskazuje na to, by mogła przestać istnieć. Należy zwrócić uwagę, że ze względu na swój mocno lokalny charakter winna być ona postrzegana bardziej jako

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

element gospodarki komunalnej, a nie elektroenergetyka czy gazownictwo. Aktualnie powstaje mnóstwo instalacji energetycznych pracujących w oparciu o biogaz (np. z biogazowni rolniczych, na wysypiskach, zakładach przetwórstwa spożywczego). Czy ECO jako firma energetyczna planuje zaangażowanie w takie projekty energetyczne? A może planujecie wybudowanie farmy wiatrowej? Ogromna większość tego typu inwestycji oparta jest nie na rachunku ekonomicznym, tylko na systemie politycznego rozdawnictwa – certyfikatów, a w konsekwencji koszty tego negatywnego działania ponoszą klienci. Na chwilę obecną obserwujemy rynek i prowadzimy bieżące analizy opłacalności inwestycji biogazowych. Należy zauważyć, że bardziej perspektywiczny wydaje się rynek termicznej utylizacji odpadów z uwagi na duże zmiany w prawodawstwie i wielkiemu zapóźnieniu organizacyjnemu i mentalnemu w tym obszarze.

1/2012

rozmowa

Prezesa Zarządu – Dyrektora Spółki ECO SA

inwestycje w energetyce budowa nowych mocy wytwórczych

Synchronizacja nowej jednostki z siecią

byliśmy obecni podczas prób części

wiele szkoleń oraz studium podyplomowe

która dostarczana jest do systemu

ciśnieniowej etc. Należy również powie-

na Politechnice Warszawskiej. Budo-

grzewczego miasta Opole.

dzieć, że układ z turbiną parową jest

wa nowego układu kogeneracyjnego

Jednak kiedy wzrośnie zapotrzebo-

dla nas nowością. Pracownicy muszą

w Opolu wpisuje się w program rozwoju

wanie na ciepło, np. szczyt grzewczy

się nauczyć pracy z takim układem,

kogeneracji w ramach działalności całej

przy bardzo niskich temperaturach,

ponieważ wymaga on innych umie-

grupy ECO.

bądź zwiększy się zapotrzebowanie

jętności, niż praca z turbiną gazową.

Zasada działania:

technologiczne, to możemy wyłączyć

Biorąc pod uwagę parametry pary

Nowy układ skojarzony będzie

turbinę i uzyskać dodatkowe 10 MWt

wynoszące 485oC i 63 bar ciśnienia musi

p r o d u ko w a ć 10,9 M We e n e r g i i

na produkcję ciepła. Więc jak widać

się znacznie zmienić podejście do pracy

elektrycznej i 30 MWt energii ciepl-

istnieje możliwość wykorzystania całości

z taką instalacją. Specjalnie w tym celu

nej w wymienniku podturbinowym.

potencjału kotła OR-50N na potrzeby

dla naszych pracowników zorganizowano

W wymienniku podgrzewana jest woda,

cieplne.

Jaka jest strategia rozwoju firmy na najbliższe lata? Np. dalsza akwizycja podmiotów komunalnych? Czy inwestycje w nowe źródła wytwarzania energii? W najbliższych latach w dalszym ciągu zamierzamy koncentrować się na akwizycji firm ciepłowniczych w małej i średniej wielkości miastach. Ten kierunek zdecydowanie sprawdził się w poprzednich latach. Dzięki realizacji dotychczasowej strategii osiągnęliśmy najważniejszy efekt, jakim jest wzrost wartości firmy. Drugim ważnym kierunkiem, już obecnie wdrażanym, jest inwestycja w układy kogeneracyjne. Planujemy, że w 2017 r. moc wszystkich pracujących układów kogeneracyjnych w Grupie ECO osiągnie 47,4 MWe oraz 135,7 MWt mocy cieplnej. Jesteście wartościową i nowoczesną firmą energetyczną. Czujecie zakusy koncernów energetycznych mające na celu przejęcie ECO? Nie, nie czujemy, gdyż przede wszystkim nie jesteśmy stroną w tym toczącym się już procesie. Mamy jednak świadomość, że naszymi akcjami mogą być zainteresowane firmy, z którymi

1/2012

dotychczas rywalizowaliśmy podczas przetargów dotyczących sprzedaży innych firm ciepłowniczych. ECO jest prekursorem w zakresie wysokosprawnej kogeneracji w Polsce, która była oprócz bezsprzecznych zalet, również źródłem wielu kłopotów i sporów (legislacyjnych, finansowych). Jak z perspektywy lat, patrzy Pan na pomysł inwestycji w kogenerację? Z punktu widzenia efektywnościowego jest to najlepszy kierunek rozwoju dla branży ciepłowniczej. Wymaga rozwoju technicznego i kompetencyjnego przedsiębiorstw, pozwala na osiągnięcie zdecydowanej poprawy wykorzystania energii pierwotnej. Wpływa znacząco na zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko i zapotrzebowanie na paliwo - jednym słowem jest ECO (ekologicznie, ciepło, oszczędnie). W tej chwili uruchamiacie nowy blok kogeneracyjny, który w szybkim tempie został wybudowany w Opolu. Proszę powiedzieć kilka zdań o inwestycji. Jakie są parametry

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

Turbina parowa wraz z osprzętem

jednostki (moce, sprawność, etc) Jakie były źródła finansowania projektu? Kto był generalnym wykonawcą inwestycji? Czy ten blok zastępuje istniejące jednostki ? Czy będzie uzupełniał zapotrzebowanie a może zwiększał potencjał handlowy firmy? Wkrótce zostanie oddany do eksploatacji drugi już w opolskim Oddziale ECO układ skojarzony, którego maksymalna moc cieplna wynosi 30 MWt, maksymalna moc elektryczna 10,9 MWe. Po zakończeniu tej inwestycji ilość produkowanego prądu w Opolu wzrośnie do 95 tys. MWh (w 2011 r. - 53 tys. MWh), natomiast udział produkcji ciepła w wysokosprawnej kogeneracji z obecnych 23 proc. wzrośnie do ok. 60 proc. (ok. 900 tys. GJ). Energia będzie produkowana w tzw. wysokosprawnej kogeneracji ze średnioroczną sprawnością ok. 82 proc., co w porównaniu z produkcją ciepła z układów rozdzielonych tzn. osobną produkcją ciepła w ciepłowni pracującej ze sprawnością wytwarzania 88 proc. i produkcją energii elektrycznej w elektrowniach o sprawności wytwarzania 44 proc. daje wymierny efekt zmniejszonego zużycia paliwa z węgla kamiennego o ponad 8,7 tys. ton oraz zmniejszenie emisji w skali roku: SO2 – 196 ton, NO2

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

– 58 ton, CO2 – 44 500 ton, pył - 40 ton. „Przebudowa źródła ciepła w Opolu – budowa układu wysokosprawnej kogeneracji” została zrealizowana m.in. dzięki dofinansowaniu z Funduszu Spójności, w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz dotacji ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Generalnym wykonawcą tej inwestycji jest konsorcjum firm Energoinstal SA oraz Warbud SA. Uruchomienie nowej elektrociepłowni spowoduje wyłączenie kotła WR 40, natomiast w zakresie potencjału firmy - przede wszystkim wzrośnie ilość produkcji energii elektrycznej. Czy mieszkańcy Opola mogą liczyć na niższe ceny ciepła w wyniku rozbudowy systemu energetycznego ECO? Choć z doświadczenia wiadomo że inwestycja w lepszy, bezpieczniejszy i bardziej sprawny samochód, niekoniecznie sprawia, że przybywa nam w portfelu. Zdecydowanie opolanie mogą liczyć na stabilizację cen ciepła w naszym mieście, ponieważ za kilka tygodni będziemy

1/2012

inwestycje w energetyce budowa nowych mocy wytwórczych

Montaż elementów kotła

Kocioł w całości zabudowany

Nasza nowa turbina parowa będzie

W momencie kiedy będą pracowały

leniem zintegrowanym. Podkreślić jednak

pracować przez cały rok. Natomiast

dwa układy kogeneracyjne, to ilość energii

należy, że moc cieplna zainstalowana

w momencie rozpoczęcia sezonu

elektrycznej będzie sięgać 18,3 MWe

całkowicie zabezpiecza potrzeby miasta

grzewczego będzie również uruchamia-

(7,4MWe z turbiny gazowej i 10,9 MWe z

Opola w zakresie CO i CWU.

na turbina gazowa. W takim układzie ok.

turbiny parowej). Nowa inwestycja nie wpły-

Aktualnie nowy układ skojarzony jest

60% produkowanego przez nas ciepła

nie na zwiększenie ilości zainstalowanej

w trakcie ruchu regulacyjnego, po

będzie pochodzić z wysokosprawnej

energii cieplnej, ponieważ po uruchomieniu

którym nastąpi ruch próbny i pomiary

kogeneracji. Oczywiście zwiększy się

nowego układu opartego na kotle OR-50N,

gwarantowane, a następnie przekazanie

również ilość sprzedawanej energii

wyłączony zostanie z eksploatacji kocioł

do eksploatacji.

elektrycznej.

WR-40 zgodnie z obowiązującym pozwo-

produkować energię cieplną i elektryczną w dwóch elektrociepłowniach – jednej pracującej w oparciu o paliwo gazowe, drugiej na bazie paliwa stałego. Ta dywersyfikacja, uniezależnienie się od jednego paliwa, w kontekście wzrostów jego cen, z pewnością pomoże nam utrzymać akceptowalny/ konkurencyjny poziom cen dla naszych klientów. Za Waszym tzw. płotem, będzie realizowana ogromna inwestycja energetyczna. PGE rozbudowuje Elektrownię Opole o dwa bloki - każdy ok. 900 MW. Czy zgadza się Pan z opinią, że niezbędne są inwestycje w duże bloki energetyczne na poziomie ok. 1500 MW rocznie w skali kraju, aby uchronić gospodarkę przed ryzykiem blackout'u? Te wyliczenia powstawały gdy chyba nikt nie brał pod uwagę tak dynamicznego rozwoju źródeł rozproszonych i OZE? Ponadto maleje jednostkowa energochłonność naszej gospodarki, zarówno za sprawą wymuszenia przepisami jak i zachęt finansowych poprzez certyfikaty.

1/2012

Czy zatem nie jest tutaj konieczna znacząca korekta i zmiana podejścia? Tak naprawdę patrząc na całość zagadnień energetycznośrodowiskowych z perspektywy ostatnich kilku lat trudno zauważyć jakiekolwiek jednolite podejście do problemów tej branży. Mamy do czynienia raczej z typową akcyjnością niewiele mającą wspólnego z długofalowym planowaniem. Niestabilne przepisy, nadregulacja i rozmyta odpowiedzialność powodują, że o przyszłości należy rozmawiać raczej w kategoriach wiary niż racjonalnego gospodarczego planowania. Już same założenia zapotrzebowania na energię elektryczną w perspektywie następnych lat sprawiają wrażenie pisanych na zamówienie w celu ułatwienia dostępu do źródeł finansowania nawet najbardziej nieracjonalnych projektów, co w konsekwencji będzie miało wpływ na ceny energii w perspektywie kolejnych kilkudziesięciu lat, czym – niestety- obecnie nikt się nie przejmuje...

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

Ar t y k u ł sp o ns o row any

Czysta Energia

ENER-G Polska Sp. z o.o. jest liderem w dziedzinie dostarczania przyjaznych dla środowiska i energooszczędnych technologii. ENER-G Polska Sp.z o.o to jeden z czołowych ekspertów w dziedzinie zarządzania zasobami gazowymi

kogeneracja i gaz z biogazowni

specjalizujący się w budowie instalacji kontroli i zagospodarowania biogazu wysypiskowego, biogazu z osadów ściekowych i gazu kopalnianego. Instalacje te pomagają

energii pierwotnej, stabilne koszty energii

zaprojektowania i wykonania układu do

instytucjom i podmiotom gospodarczym

elektrycznej, możliwość zwiększenia

jego montażu, uruchomienia i konserwacji.

w spełnieniu obowiązku ochrony środowi-

produkcji bez przekroczenia ustawowych

Budujemy sprawne i rentowne instala-

ska naturalnego i służą do odzysku gazu

limitów emisji CO 2, zbywalne prawa

cje do pozyskiwania i zagospodarowania

w celu wytwarzania energii elektrycznej

majątkowe ze świadectw pochodzenia

gazu wysypiskowego na podstawie

i cieplnej lub skojarzonych razem w sposób

energii. Kogeneracja to technologia,

oszacowanych ilość i wartości zasobów

skuteczny i efektywny ekonomicznie.

której zastosowanie z uwagi na aspekty

oraz wykonanych ekspertyz. Firma ENER-

Cztery główne kierunki działania firmy to:

ekonomiczne (niska cena paliwa) jest

-G Polska Sp. z o.o jest producentem

kogeneracja, energia odnawialna, energia

wysoko opłacalne w przypadku paliw

i użytkownikiem własnych urządzeń,

z odpadów i zarządzanie energią.

takich jak gaz składowiskowy i kopalniany.

zapewnia ich dobrą jakość i niezawodność.

Kogeneracja jest jedną z wielu kon-

Energetyczne wykorzystanie tych paliw

Dysponuje szeroką i fachową wiedzą

cepcji dla technologii przetwarzania

gazowych chroni atmosferę przed emisją

techniczną, jako firma działająca na wielu

energii pierwotnej zawartej w paliwie.

metanu, którego działanie „cieplarnia-

składowiskach odpadów i posiadająca

Jest to technologia proekologiczna,

ne” jest 20-krotnie silniejsze niż CO2.

dużą liczbę silników jest w stanie zapewnić

polegająca na skojarzonym wytwarzaniu

ENER-G Polska Sp.z o.o oferuje szeroki

elastyczność zmian mocy silników przez

energii elektrycznej i cieplnej. Pozwala

zakres rozwiązań w dziedzinie kogeneracji

ona na zamianę energii zawartej w paliwie

w miejscach typowych zastosowań

gazowym na energię elektryczną i cieplną

kogeneracji tj. hotele, obiekty sporto-

w jednym procesie technologicznym.

we, szpitale i bazy wojskowe, szkoły,

Produkcja energii przy zasilaniu paliwem

hale produkcyjne, hipermarkety, porty

gazowym, to przede wszystkim obniżone

lotnicze itp. Firma ENER-G Polska

ilości zużywanego paliwa, zmniejszenie

Sp.z o.o podejmuje się realizacji każdego

emisji CO2, obniżenie kosztów użycia

aspektu przedsięwzięcia, poczynając od

cały okres eksploatacji dla jak najlepszego Kontakt: tel. 22 395 66 11 www.energ.pl biuro@energ.pl

zagospodarowania dostępnego gazu. Firma ENER-G Polska Sp.z o.o oferuje usługi projektowania instalacji pod klucz i obsługę eksploatacyjną systemów gazowych biogazowi, oczyszczalni ścieków i składowisk odpadów komunalnych. Tych, którzy zastanawiają się nad modernizacją istniejących instalacji do zagospodarowania biogazu bądź budową nowych instalacji zapraszamy do współpracy.

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

1/2012

inwestycje w energetyce moim zdaniem

Małe jest piękne… i wydajne

Rozmowa z Michałem Więckiem – prezesem zarządu ENERGOINSTAL SA Skąd Energoinstal wziął się w koksownictwie? Przeciętnemu zjadaczowi chleba koksownia raczej nie kojarzy się z produkcją energii tylko koksu. Przed 7 laty podjęliśmy wyzwanie

dzimira w Krakowie. Niestety projekt

mówiąc wprost nie posiadamy takich

był nieudany i do tej pory instalacja nie

możliwości. Uważam, że należy mierzyć

działa. Należy jasno sobie powiedzieć,

zamiary względem możliwości. Dla nas

że gaz koksowniczy to nie jest zwykły

celem jest wspomniana wyżej energetyka

gaz. Nastręcza on znacznie więcej

mała i średnia. Na tym się znamy i od

problemów. Ze względu na swój skład

30 lat zdobywamy doświadczenia.

powoduje m.in. zapychanie instalacji.

Niestety na dziś możemy stwierdzić, że ten obszar energetyki jest w Polsce nie-

polegające na zutylizowaniu, a raczej przetworzeniu, na cele energetyczne gazu koksowniczego i gazu nadmiarowego w Koksowni Przyjaźń. Część

Zatem dlaczego instalacja w Dąbrowie Górniczej działa?

Proponujemy instalacje na nietypowe paliwa, np. na wysłodki buraczane, zużyte

energetyczna naszej firmy powstała na

W naszym rozwiązaniu nie ma stacji

opony czy wcześniej wspomniany gaz

zachodzie. My wychowaliśmy się w tamtej

mieszania gazu koksowniczego i nadmiaro-

koksowniczy. Jeśli jednak są to instalacje

rzeczywistości i postępujemy wg. filozofii,

wego. Zastosowaliśmy rozwiązanie, w którym

typowe i paliwo jest typowe, to staramy

że blok energetyczny ma pracować

do mieszania tych dwóch gazów dochodzi

się wygrywać oferowanymi parametrami

i generować energię, – a nie stać. Warto

w kotle, ponadto zastosowana jednostka

odbiegającymi na plus od standardowych.

tutaj nadmienić, że w Europie pracują

kotłowa jest bardzo elastyczna i dobrze sobie

Prawda, że może realizowane projekty

jednostki przez nas zrealizowane, które

radzi ze zmienną kalorycznością paliwa.

nie są zbyt spektakularne w odniesieniu np. do bloku 858 MW w Bełchatowie.

osiągają dyspozycyjność na poziomie 360 dni w roku, co daje blisko 99%.

Więc na czym polegało to wyzwanie? Nasz blok w koksowni jest pierwszą tego typu inwestycją na świecie, która prcuje w trybie ciągłym, produkuje prąd i nie potrzebuje przestojów np. na

doceniany. Gdzie szukamy swojej niszy?

Jak zauważyłem Energoinstal realizuje projekty średnie i mniejsze w energetyce? Czy macie plany aby uszczknąć coś z wielkiego tortu jakim są planowane inwestycje w energetyce zawodowej?

Ale osiągane przez nas parametry już tak.

Czy w ukończonym „na dniach” bloku kogeneracyjnym w ECO Opole takie spektakularne parametry udało się uzyskać?

czyszczenie palników. Warto wspomnieć,

Tak, to prawda. Realizujemy projekty

Jestem przekonany, że mamy

że wcześniej była próba uruchomienia

mniejsze i średnie i nie wstydzimy się tego.

się tutaj czym pochwalić. Dla przy-

podobnej instalacji w hucie im. Sen-

Nie porywamy się na wielkie projekty, bo

kładu kilka parametrów. Wartość

1/2012

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

foto

oczekiwana przez zamawiającego:

tu oczywiście o kotle. Wprowadza-

przetargi. Staramy się stosować

52 tony par y na godzinę z kotła

my wiele innowacyjnych rozwiązań

najlepsze dostępne komponenty. Tur-

i średnią arytmetyczną sprawno-

technicznych i technologicznych.

bogeneratory dostarcza nam Siemens,

ści na poziomie 86%. Startując do

Dopracowujemy najdrobniejsze szcze-

który gwarantuje jakość i parametry,

przetargu zagwarantowaliśmy 87,9%

góły. Wewnątrz komór i kanałów

oczywiście za odpowiednią cenę.

a sumarycznie nam wyszło 88,76%,

fazujemy krawędzie aby wyeliminować

czyli prawie 3% więcej niż oczekiwano.

zakłócenia w przepływie. Kocioł dla

Inny parametr. Klient żądał 10MW elek-

ECO jest jako pierwszy na świecie

trycznych, zaproponowaliśmy 10,9 MW

wykonany w technologii spawania la-

a w próbach jesteśmy w stanie

serowego. To powoduje, że wszystkie

„wyciągnąć” 11,3 choć na tyle nie

spoiny posiadają pełny przetop, co

Realizujemy dwa bloki gazowo

pozwala zabezpieczenie generatora.

ułatwia przepływ ciepła a efekty widać

- parowe dla KGHM: EC Polkowice

Realnie można uzyskać 11,1 MW, co

w parametrach.

i EC Głogów. Za chwilę rozpoczniemy prace budowlane pod nowy blok

daje dodatkowych 11% więcej energii elektrycznej, czyli czystego pieniądza. Można wymieniać tak dalej. My proponujemy po prostu najwyższe parametry a niekoniecznie najniższą cenę. Bo

Proszę na zakończenie powiedzieć co aktualnie realizujecie a co przed Wami?

Wygraliście przetarg na budowę kolejnego bloku w Koksowni Przyjaźń. Wygrały parametry?

w Koksowni Przyjaźń. Uczestniczymy również w kilku postępowaniach przetargowych dotyczących inwestycji w branży ciepłowniczej i nie ukry-

zysk z dodatkowego megawata energii

Daliśmy najwyższą moc elektrycz-

wam, że liczymy na kolejne kontrakty.

na przestrzeni lat wielokrotnie prze-

ną. To nie znaczy, że porywamy się

Ponieważ nasze referencje nie są na

wyższy większy nakład inwestycyjny.

z motyką na słońce. To jest wyliczone

papierze tylko przez wiele lat wydajnie

i mamy pewność, że taki parametr

i bezawaryjnie pracują. Należy również

możemy zrealizować. Trudno ocze-

wspomnieć o spalarniach odpa-

kiwać by jednostka produkując 10%

dów, których zrealizowaliśmy sporo

Skąd się biorą te dodatkowe sprawności i megawaty?

więcej była 10% tańsza. Jeśli ktoś chce

w Europie. Niestety w ostatnim czasie

Turbozespół, który montujemy

mieć najnowsze rozwiązania i wysoką

docierają coraz wyraźniejsze sygnały

ma określone parametry i dostępny

sprawność to musi kosztować. Ale

o znacznym zmniejszeniu ilości pro-

jest dla każdego. W Energoinstalu

dostrzegamy, że w polskiej energetyce

jektów, które będą realizowane w tym

skupiamy się na tym co sami jesteśmy

najniższa cena przestaje być głów-

zakresie w Polsce.

w stanie poprawić i udoskonalić. Mowa

nym wyznacznikiem rozstrzygającym

Rozmawiał Janusz Zakręta.

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

1/2012

gospodarka mediami w przemyśle optymalizacja, energochłonność, źródła własne

Koksownia Przyjaźń Sp. z o.o.

stan aktualny i zamierzenia w zakresie energetyki

Z Leszkiem Lewandowskim – Głównym Energetykiem Koksowni Przyjaźń Sp. z o.o. rozmawia Janusz Zakręta

Ile i jaką energię produkuje dzisiaj Koksownia Przyjaźń? Mamy zainstalowane 349 MW termicznych źródeł energii cieplnej. Jeżeli chodzi o energię elektryczną to wynosi ona 39 MW mocy elektrycznej. Zaspakajamy w 100% zapotrzebowanie koksowni zarówno na energię elektryczną jak i cieplną. Cała elektrociepłownia jest wysokosprawną jednostką kogeneracyjną. W związku z tym otrzymujemy „żółte” certyfikaty. Kolejnym istotnym efektem działania układu kogeneracyjnego jest oszczędność w zużyciu paliwa pierwotnego na poziomie ok. 20%.

Planujecie budowę kolejnej jednostki energetycznej. W jakim celu, skoro istniejąca produkcja energii w całości pokrywa zapotrzebowanie zakładu?

1/2012

do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego poprzez dwie sieci 220 KV oraz poprzez przyłącze 110 KV do operatora systemu dystrybucyjnego (OSD). Zatem mamy trzy mocne podłączenia, poprzez

budowę elektrociepłowni o kolej-

które możemy wyprowadzić moc na

ny blok o mocy elek tr ycznej ok.

zewnątrz. Mamy również umowy na

70 MW. Będzie to blok konwencjonalny

sprzedaż energii elektrycznej. Jesteśmy

składający się z kotła i turbiny parowej.

przedsiębiorstwem energetycznym,

Paliwem będzie gaz koksowniczy

posiadamy koncesje na obrót energią

z naszej koksowni. Zakładamy, że

elektryczną, oraz na wytwarzanie energii

będzie spalane ok. 40 tys. m gazu

w skojarzeniu.

koksowniczego na godzinę. Cała energia elek tr yczna w y t warzana sprzedaż.

21 grudnia 2011 roku w Koksowni Przyjaźń została podpisana z katowicką spółką Energoinstal S.A. umowa dotycząca budowy bloku energetycznego o nazwie: Budowa Bloku Energetycznego, na zasadzie „BUDOWY KOMPLETNEGO OBIEKTU POD KLUCZ”. Wartość kontraktu netto 224 590 180,00 PLN. Termin realizacji inwestycji wynosi 33 miesiące licząc od daty podpisania umowy. Nowy blok energetyczny zasilany oczyszczonym gazem koksowniczym będzie miał moc ok. 70 MW.

Jesteśmy bezpośrednio podłączeni

Rze cz y wiście planujemy roz-

w tym bloku będzie przeznaczona na

Nowy Blok

Czyli funkcjonujecie w KSE?

A więc powstanie blok komercyjny?

Czyli okazuje się, że Koksownia Przyjaźń aktywnie uczestniczy w rynku energii nie tylko jako klient i konsument? Tak, nasze układy pomiarowo-

Już teraz sprzedajemy kilkanaście

-rozliczeniowe umożliwiają funkcjo-

tysięcy megawatogodzin energii elek-

nowanie w KSE. Mamy przydzieloną

trycznej, która zostaje z nadwyżek

własną odbiorczą jednostkę grafikową.

produkcyjnych po zaspokojeniu potrzeb

W oparciu o nią bilansujemy możliwości

własnych koksowni.

w zakresie sprzedaży i zakupu energii

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

Energia elektryczna Koksownia Przyjaźń Sp. z o.o. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie energii elektrycznej na podstawie: • koncesji nr DEE/136-ZTO/1197/W/OKA/2008/HM z 11.01.2008 r. na dystrybucję energii elektrycznej, • koncesji OEE/143-ZTO/1197/W/OKA/2008/HM z 11.01.2008 r. na obrót energią elektryczną, • koncesji nr WEE/1107/1197/W/OKA/2008/RZ z 7 kwietnia 2008 r. na wytwarzanie energii elektrycznej.

elektrycznej. Po uruchomieniu nowego

elektryczną i wypracowanie kierunków

bloku staniemy się dużym sprzedawcą

działania w zakresie możliwości zabez-

energii elektrycznej.

pieczenia poterzeb całej grupy.

Całość energii będziecie sprzedawać na wolnym rynku?

Głównym produktem koksowni jest oczywiście koks ale oprócz niego produkujecie ogromne ilości gazu koksowniczego. Jaka jest struktura produkcji i wykorzystania tego paliwa?

Koksownia Przyjaźń funkcjonuje w ramach grupy JSW SA czyli Jastrzębskiej Spółki Węglowej. Cała grupa jest bardzo znaczącym odbiorcą energii. Mimo dużej produkcji energii elektrycznej w ramach grupy aktualnie nie zabezpie-

Produkujemy ok. 1,5 mld m 3

cza ona potrzeb. W tej chwili prowadzone

gazu koksowniczego rocznie. 47%

są w ramach JSW SA analizy mające na

tego wolumenu jest wykorzysty-

celu zbilansowanie gospodarki energią

wane na potrzeby technologicz-

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

BLOK suchego chłodzenia – działanie Blok suchego chłodzenia koksu składa się z komory suchego chłodzenia koksu o pojemności ok. 500 ton. Ta komora jest połączona z kotłem odzysknicowym. To stanowi jeden blok. Takich bloków jest 12. Wydajność takiej instalacji wynosi. 20 MW termicznych. Działa to w sposób następujący: gorący koks o temperaturze ok. 1100OC wsypywany jest od góry. Od dołu w tzw. przeciwprądzie wtłaczany jest przy pomocy wentylatorów gaz cyrkulacyjny składający się w 70% z azotu resztę stanowią składniki palne. Gaz cyrkulacyjny po przejściu przez gorący koks a przed wejściem do kotła ma ok. 800-850 st C. Za kotłem odzysknicowym temp. gazu spada do ok. 160 stopni. W kotle odzysknicowym gorący gaz cyrkulacyjny oddaje ciepło wodzi e. W wyniku tego powstaje para świeża o ciśnieniu 4 MPa i 430 st C. Całość powstałej pary wędruje na elektrociepłownię.

1/2012

gospodarka mediami w przemyśle optymalizacja, energochłonność, źródła własne Gaz koksowniczy Koksownia Przyjaźń Sp. z o.o. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie gazu koksowniczego na podstawie koncesji nr DPG/5-ZTO/1197/W/OKA/2008/HM z 18.01.2008 r. na dystrybucję paliw gazowych

ne. Reszta zuży wana jest m.in.

korzystać większe ilości gazu do

w elektrociepłowni i sprzedawa-

produkcji energii elektrycznej. Energię

na do huty ArcelorMittal. Niestety

w tej p ostaci łat wiej spr ze dać

w przemyśle metalurgicznym różnie

i biorąc pod uwagę koniunkturę,

bywa, gdyż występują wahania na

zapotr zebowanie na nią będzie

rynku stali, co również odbija się

rosło. To samo dotyczy ceny za

na sprzedaży gazu. Wiąże się to

energię elektryczną. To po prostu

z określonymi stratami, ponieważ

lepsz y i pewniejsz y biznes. No

nieodebrany gaz koksowniczy musimy

i na dzisiaj możemy sobie jasno powie-

spalić na pochodni. Postanowiliśmy

dzieć, że sprzedaż energii elektrycznej

więc rozwiązać ten problem i wy-

jest efektywniejsza ekonomicznie.

Energia cieplna Koksownia Przyjaźń Sp. z o.o. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie zaopatrzenia w ciepło na podstawie koncesji nr PCC/335-TO/1197/W/OKA/2007/HM z 23.11.2007 r. na przesyłanie ciepła i dystrybucję ciepła

Produkty Koksowni Przyjaźń:

Elektrociepłownia – działanie W skład jednostki kogeneracji wchodzą trzy turbogeneratory o łącznej mocy ok. 40 MW. Trzy różne jednostki o mocach 21 MW, 13MW, 6MW. Wewnątrz osłony bilansowej pracuje kocioł opalany gazem o mocy 80 MW termicznych. Reszta energii do kogeneracji jest przekazywana jest kotłów odzysknicowych. Blok gazowy, w skład którego wchodzi kocioł gazowy o mocy 80 MW, opalany jest gazem koksowniczym oraz gazem tzw. nadmiarowym. Kiedyś gaz nadmiarowy był wypuszczany do atmosfery. 7 CO 2-3% wodoru. W tej chwili gaz jest oczyszczany przez filtry workowe i przekazywany do elektrociepłowni.

1/2012

Głównym produktem jest koks: – stabilizowany wielkopiecowy suchochłodzony 80-30 mm i 80-25 mm, – stabilizowany wielkopiecowy mokro gaszony 80-25 mm, – stabilizowany 100-60 mm, – NOWY W OFERCIE stabilizowany przemysłowo-opałowy 80-25 mm, – koks orzech I 60-40 mm, koks orzech II 40-20 mm, koksik 3-0 mm. Węglopochodne Gaz koksowniczy jest oczyszczany i jednocześnie odzyskiwane są produkty węglopochodne. Produktami finalnymi są: – benzol surowy, – surowa smoła koksownicza, – siarka.

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

Ochrona środowiska w Koksowni Przyjaźń Dlaczego zdecydowaliście się na spalanie gazu koksowniczego w kotle a nie np. w silnikach gazowych czy turbinie gazowej? Czy powodem były parametry czy cena urządzeń? Niestety silniki gazowe, które bardzo dobrze sprawdzają się np. w kopalniach

Leszek Lewandowski: Gaz koksowniczy jest oczyszczany w rozbudowanych instalacjach, ponieważ zawracany jest do zasilania baterii. Instalacja suchego gaszenia koksu zamknęła emisję do atmosfery. W złożonym układzie filtracji zastosowane są najnowocześniejsze multicyklony, filtry workowe i elektrofiltry. W wyniku tych zabiegów gaz koksowniczy spełnia europejskie wymagania BAT (Najlepszych Dostępnych Technik przyp. red.). Spaliny mieszczą się w normach dotyczących SO2, NOx i pyłów. W zakresie emisji CO2 gaz koksowniczy ma niższą emisję niż gaz ziemny. Zakład zużywa 4 mln m3 wody przemysłowej. Posiada nowoczesną oczyszczalnię ścieków biologiczno-chemiczną. 15% wody z oczyszczalni jest powtórnie zawracana do procesu technologicznego. Zakład – jako jedyny w Polsce – posiada certyfikat zarządzania energią 50001. Oprócz tego system zarządzania jakością, środowiskiem i BHP.

pracując na metanie czy w innych instalacjach na gazie ziemnym, nie zdają egzaminu w naszym przypadku. My dysponujemy gazem przemysłowym, który znacznie różni się od naturalnego metanu. Co do turbiny gazowej to przyznam się, że byłem jej wielkim zwolennikiem. Ale wizytując instalacje wyposażone w turbinę gazową pracujące na gazie koksowniczym np. Chinach, nie uzyskaliśmy informacji jaka jest faktyczna dyspozycyjność tych urządzeń. Były to urządzenia 2-3 letnie a więc zbyt krótko pracujące by ocenić ich rzeczywistą efektywność. Dzisiaj mamy dyspozycyjność instalacji z turbiną parową na poziomie 98%. A wracając do silników, jeśli silnik uzyskuje na metanie 4 MW to na gazie koksowniczym już tylko 2MW. Planując zatem zainstalowanie mocy ok. 70 MW bierzemy pod uwagę zainstalowanie ok. 35 silników. Nietrudno sobie wyobrazić koszty związane z utrzymaniem i obsługą takiej „baterii” silników. Ostatecznie wycofaliśmy się z tych planów i postanowiliśmy wybudować nowy blok w oparciu o kocioł gazowy i turbinę parową. Zdaję sobie sprawę, że efektywność takiego układu w porównaniu do turbiny gazowej jest mniejsza ale ryzyko jest również znacznie mniejsze.

e-w ydanie do pobrania na:

Koksownia Przyjaźń jako jeden z największych producentów i eksporterów koksu od momentu uruchomienia systematycznie realizuje programy roczne i wieloletnie zmierzające do maksymalnego ograniczenia uciążliwości dla środowiska. Już w chwili uruchomienia Zakładu w 1987 roku, aby zminimalizować uciążliwości dla środowiska naturalnego, po raz pierwszy w krajowym koksownictwie zastosowano: • instalacje suchego chłodzenia koksu, • instalacje odpylające strony koksowe baterii, • wysokociśnieniową instalację do oczyszczania gazu koksowniczego, uszczelnienie procesów technologicznych przerobu i odzysku lotnych produktów koksowania, • wielostopniową oczyszczalnię ścieków oczyszczającą powstałe w zakładzie ścieki na drodze procesów mechanicznych, biologicznych i chemicznych, • składowisko odpadów niebezpiecznych. W Koksowni stale i na bieżąco realizuje się proekologiczne przedsięwzięcia dla obniżenia jej uciążliwości dla środowiska naturalnego. Wielką wagę przykłada się do ochrony powietrza, dlatego też w ciągu ostatnich lat wykonano szereg związanych z tym przedsięwzięć. W latach 1991-1993 w pełni zmodernizowano cztery stacje filtrów workowych. W 1993 roku oddano do eksploatacji nowo wybudowany III elektrofiltr z zespołem aspiracyjnym, zaś w latach 1992-1993 wykonano hermetyzację załadunku benzolu do cystern. W 1993 roku zmodernizowano instalacje odciągów - odpylające drogi transportowej koksu, zhermetyzowano i zautomatyzowano w latach 1994-1995 załadunek koksu na wagony, zhermetyzowano także procesy technologiczne na benzolowni w latach 1995-1998, również wówczas wykonano hermetyzację regeneracji roztworu K2CO3 i pomp próżniowych. W latach 1995-1999 zmodernizowano wytwórnię kwasu siarkowego. W 1997 roku wprowadzono bieżący monitoring stanu ochrony środowiska baterii koksowniczych, zaś nowy piąty kocioł instalacji suchego chłodzenia koksu na licencji fińskiej firmy Rautaruukki wybudowano w 1998 r. Wprowadzono obieg czystej wody do zamknięć hydraulicznych rur wznośnych na bateriach 1 – 4 w latach 1999 - 2001. W 2003 roku oddano do eksploatacji zmodernizowany I elektrofiltr. Na bieżąco prowadzone są remonty modernizacyjne głowic i masywu ceramicznego baterii koksowniczych, a także poszczególnych sekcji stacji filtrów workowych. Koksownia Przyjaźń systematycznie realizuje zapisy przyjętej Polityki Środowiskowej poprzez pełną realizację założonych działań proekologicznych. Ich zasadniczym celem jest spełnienie wymagań dyrektyw unijnych implementowanych do uwarunkowań formalnoprawnych krajowego prawa ochrony środowiska. Zasadą realizowanego programu "Strategii rozwoju Koksowni Przyjaźń Sp. z o.o. na lata 2005-2016” jest przyjęcie takich zadań i terminów realizacji, które pozwolą w sposób ciągły, w wymaganych przez prawo terminach spełniać wymogi Najlepszych Dostępnych Technik i progów emisyjnych, w maksymalnej współpracy z otaczającymi Koksownię społecznościami. Realizowany obecnie program obejmuje: • oddaną do eksploatacji w 2007 r nową baterię koksowniczą nr 5, • oddaną do eksploatacji w 2007 r. elektrociepłownię z utylizacją gazu nadmiarowego, • zmodernizowanie całego Wydziału Produkcji Węglopochodnych z wdrożeniem nowej technologii oczyszczania gazu koksowniczego - amoniakalna metoda odsiarczania z produkcją siarki metodą Clausa, • modernizację odtworzeniową baterii koksowniczych nr od 1 do 4.

www.apbiznes.pl

1/2012

remonty i modernizacje w energetyce nowoczesne kotłownie – relacja

Nowoczesne Kotłownie.

PARTNERZY BRANŻOWI:

PARTNERZY:

PATRON NAUKOWY

PARTNER MERYTORYCZNY:

Pod koniec marca w Hotelu Villa Verde

by produkcji ale również bierze udział

uczestniczą w przygotowanych sesjach

w Zawierciu spotkali się energetycy,

w rynku energii.

tematycznych, dyskusjach i rozmowach

naukowcy i przedstawiciele firm spe-

O c z y w i ś c i e n i e z a p o m i n a my

kuluarowych. Prezentacje i referaty

cjalistycznych działających w otoczeniu

o firmach, które przyczyniły się do zre-

przedstawione podczas konferencji

energetyki.

alizowania pierwszej edycji konferencji

były przygotowane i wygłoszone na najwyższym poziomie.

Tegoroczna edycja konferencji zy-

i kontynuują współpracę w tym zakresie

skała kolejnego Partnera branżowego,

z naszą redakcją. Mowa oczywiście

Niezmiernie istotna dla nas jest

którym została Koksownia Przyjaźń

o Carbo-Energii z Rudy Śląskiej, Fabryce

możliwość współpracy w zakresie

z Dąbrowy Górniczej. Firma, która

Papieru w Myszkowie, Urzędzie Dozoru

opracowania programu z dwoma

oprócz przetwórstwa węgla na koks

Technicznego i Microtech International.

niekwestionowanymi autorytetami

prowadzi bardzo zaawansowaną

Konferencja to przede wszystkim

naukowymi w dziedzinie energetyki:

ORGANIZATOR:

gospodarkę energetyczną. Wytwarza

ludzie. Cenimy sobie niezmiernie

profesorem Andrzejem Szlękiem i pro-

apbiznes.pl

energię elektryczną i cieplną na potrze-

udział energetyków, którzy aktywnie

fesorem Włodzimierzem Błasiakiem.

PATRONAT MEDIALNY: energetyka i przemysł

1/2012

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

II Konferencja Techniczna

Inwestycje i Bezpieczeństwo

Ich ogromna wiedza w połączeniu

Lewandowskiemu z Koksowni Przy-

do Zawiercia. Jesteśmy przekonani,

z umiejętnością pokazania praktycz-

jaźń, Brunonowi Ogórce z Carbo-

że dołączą kolejni branżowi part-

nych zastosowań w sposób modelowy

-Energii i Jerzemu Zielińskiemu z UDT

nerzy, którzy podzielą się swoimi

pokazuje wartość współpracy nauki

w Dąbrowie Górniczej za wsparcie

doświadczeniami w zakresie budowy,

i przemysłu czy szerzej biznesu.

merytoryczne i zaangażowanie i pomoc

modernizacji i optymalizacji instalacji

w przygotowaniu i przeprowadzeniu

kotłowych. Zapraszamy do odwie-

konferencji.

dzania naszej strony internetowej

Uczestnicy konferencji mieli także możliwość obejrzenia elektrociepłowni pracującej w Koksowni Przyjaźń i zapo-

Cieszymy się również z deklaracji

www.apbiznes.pl gdzie dostępne są

znania się z nietypowymi rozwiązaniami

tegorocznych partnerów o chęci wspól-

informacje nt. realizowanych przez

zarówno jeśli chodzi o stosowane pali-

nego zorganizowania kolejnej edycji

naszą redakcję projektów w dziedzinie

wa jak i budowę instalacji.

energetycznej konferencji .

energetyki.

Na zakończenie pragniemy ser-

Pozostaje nam tylko zaprosić

decznie podziękować Panu Leszkowi

wszystkich zainteresowanych za rok

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

Redakcja POWERindustry

1/2012

remonty i modernizacje w energetyce modernizacje kotłowni

Remonty i modernizacje w PEC Gliwice Rozmowa z Mariuszem Kusem – dyrektorem technicznym PEC Gliwice Sp. z o.o.

Co spalacie w PEC-u Gliwice? Węgiel czy modną na Śląsku biomasę? Spalamy węgiel. Przychodziły firmy i proponowały współspalanie biomasy. Były próby spalania tego paliwa. Niestety za to paliwo pomieszane z biomasą musieliśmy płacić więcej niż za tonę węgla z kopalni. Wydajność była gorsza więc zrezygnowaliśmy ostatecznie z tego pomysłu. Całość produkcji, zużycie energii, sprawność kotła mamy opomiarowane. Podstawowym parametrem jest efektywność, która jest najważniejsza w przypadku naszej działalności. A tutaj nie wypadało to najlepiej.

Jakie jednostki energetyczne pracują w tej chwili w ciepłowni? W zeszłym roku zakończyliśmy ostatni etap modernizacji kotłów rusztowych. Mamy zmodernizowane cztery kotły WR 25, wszystkie w technologii ścian szczelnych. Trzy z nich wyposażone są w elektrofiltry. Czwarty ma cyklon, który pozostawiliśmy z premedytacją, gdyż spalając węgiel z kopalni Sośnica, musimy wybudować instalację odsiarczania spalin żeby spełnić normy odnośnie spalin. Przy okazji modernizacji tego kotła nie miało więc sensu zabudowywanie elektrofiltru gdzie w planie było budowanie odsiarczania. Jesteśmy na

1/2012

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

ukończeniu budowy drugiej nitki instalacji odsiarczania, która będzie obsługiwać dwa kotły. Pierwsza nitka obsługuje od kilku lat pozostałe dwa kotły. Jednak spaliny z kotła, który nie ma elektrofiltru będą zawsze kierowane w całości na instalację odsiarczania w przeciwieństwie do pozostałych trzech.

Macie jeszcze kotły pyłowe? Ta k m a m y j e s z c z e t r z y k o t ł y WP 70 w technologii tradycyjnej. One także zostały zmodernizowane. Podstawą są jednak kotły rusztowe. Wytworzenie 1 GJ ciepła na WR-ach jest tańsze niż na kotłach pyłowych. Jest dużo mniejsze zużycie energii elektrycznej a sprawność jest porównywalna.

A jak wygląda stan techniczny sieci? M a my t ą s zczę śli wą sy tu acj ę, że jesteśmy zarówno producentem jak i dystrybutorem ciepła. Oprócz zmodernizowanego źródła, również inwestujemy w węzły, ale tak by pomagały w pracy źródła. Większość firm, które proponują automatykę dla węzłów oparta jest na urządzeniach pogodowych, które pracują w oparciu o wartości chwilowe. Niestety przy tak rozległych układach jak u nas gdzie opóźnienie transportowe wynosi nawet kilkanaście godzin (do najbardziej oddalonego odbiorcy przyp. red.) nie da się stabilnie sterować źródłem. Poprzez zastosowanie odpowiedniej automatyki na węzłach doprowadziliśmy do wygładzenia pracy źródła.

Jakie fundusze wykorzystaliście do finansowania modernizacji kotła i budowy instalacji odsiarczania? Otrzymaliśmy wsparcie z funduszy

Modernizacja Kotła WR 25 W dniu 15.10.2011 r. zakończono realizację projektu pn. „PEC - Gliwice - Modernizacja kotła WR-25 nr 2 w celu poprawy jego sprawności energetycznej i wzrostu sprawności produkcji ciepła”. Zadanie było dofinansowane ze środków unijnych zgodnie z umową nr UDA-RPSL.05.03.00-00-139/10-02 z dnia 29 grudnia 2010 r. pomiędzy Przedsiębiorstwem Energetyki Cieplnej- Gliwice Sp. z o.o. a Województwem Śląskim w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013, Priorytet V „Środowisko”, Działanie 5.3 „Czyste powietrze i odnawialne źródła energii”, nr projektu 889. Wartość projektu – 8 628 029,70 zł. Wartość dofinansowania - 2 198 000,00 zł. Zadanie zostało zrealizowane przez Przedsiębiorstwo Remontowe Urządzeń Energetycznych „ECOMEX” Sp. z o.o. Podstawą zawarcia kontraktu było udzielenie Zamówienia publicznego na wykonanie w/w zadania prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego – w oparciu o Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia oraz złożoną przez PRUE „ECOMEX” Sp. z o.o. ofertę. Modernizacja kotła WR-25 nr 2 polegała na montażu (w miejsce przestarzałego) nowego kotła wraz z urządzeniami pomocniczymi opartego w szczególności na: • technologii ścian szczelnych, • pęczku konwekcyjnym II ciągu, • ruszcie ze zmienną prędkością posuwu z centralnie smarowanymi wałami, • lejach żużlowych, • sklepieniu zapłonowym zbudowanym w całości z ceramicznych kształtek, • izolacji i blachach osłonowych, • wentylatorach podmuchu ze zmienną prędkością obrotową, • wentylatorach powietrza wtórnego ze zmienną prędkością obrotową, • wentylatorze wyciągu ze zmienną prędkością obrotową ze sprzęgłem typu omega, • wybazaltowanych odżużlaczach ze zmienną prędkością obrotową, • instalacji zdmuchiwania pneumatycznego zanieczyszczeń z pęczków konwekcyjnych, • instalacji likwidowania szkodliwych przedmuchów powietrza wg zgłoszenia patentowego nr 383941, • instalacji odpylania spalin z odpylaczem przelotowym i baterią cyklonów, • kompletnej instalacji akpia i elektrycznej. Z dniem 15.10.2011 r. kocioł przekazano do eksploatacji. Kocioł osiągnął wymagane parametry pracy tj.: wydajność znamionową 29 MW, sprawność powyżej 84% i skuteczność odpylania spalin poniżej 400 mg/Nm3 dla spalin suchych w warunkach normalnych przy zawartości O2 w gazach odlotowych 6%. „Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013”.

unijnych na modernizację kotła a pożyczkę

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

1/2012

remonty i modernizacje w energetyce modernizacje kotłowni z WFOŚiGW na budowę drugiej nitki

Niestety sytuacja w energetyce jest taka,

odsiarczania. Co ciekawe, występując

że nie wiadomo co będzie za kilka lat

o wsparcie z programów unijnych na te dwa

a inwestycja jest poważna.

projekty uważaliśmy, że projekt instalacji odsiarczania jest przysłowiowym „strzałem w dziesiątkę”. Obawy mieliśmy co do modernizacji kotła. Jak wiadomo ustawodawstwo unijne zmierza do eliminacji źródeł opartych na węglu. Zaskoczenie było tym większe kiedy okazało się, że po rozstrzygnięciu konkursu wniosek dot. kotła

A może po prostu należy wykorzystać efektywnie ciepło produkowane w elektrowniach i elektrociepłowniach? A nie zastanawiać się nad małymi jednostkami?

znalazł się na I miejscu listy podstawowej

To nie takie proste. Braliśmy m.in.:

a wniosek dotyczący odsiarczania na 25

udział w spotkaniu w Katowicach, doty-

miejscu listy rezerwowej. Uzasadnienie – in-

czącym budowy tzw. szyny ciepłowniczej.

stalacja odsiarczania spalin jest inwestycją

Powstał pomysł wybudowania magistrali,

nieefektywną ekonomicznie. Ostatecznie tą inwestycję realizujemy z pożyczki z wojewódzkiego funduszu.

W sumie to prawda? No tak. Taka instalacja rzeczywiście oprócz zmniejszenia szkodliwego wpływu na środowisko spalin wypływających z kotła…powoduje jedynie wzrost kosztów działalności. No ale nikt chyba nie przypuszcza, że tego typu działania proekologiczne nic nie kosztują? do której podłączone zostaną źródła

1/2012

Zamierzacie wspierać biznes produkcją energii elektrycznej w skojarzeniu?

najtaniej produkujące ciepło a reszta zajmie się jego rozprowadzaniem. Tylko wszystko się sprowadza do tego kto

Kiedy robiliśmy analizy dotyczące

produkuje w podstawie a kto w szczy-

kogeneracji uwzględniające możliwości

cie? Elektrociepłownie chcą pracować

zbycia energii cieplnej, czas zwrotu takiej

w podstawie a nam oddać szczyty.

inwestycji wyszedł nam na poziomie ponad

Pytanie kto utrzyma całą infrastrukturę

20 lat. Oczywiście cały czas temat jest

niezbędną do pracy w szczytowych

aktualny. Okoliczności i możliwości się

poborach. My dzisiaj mamy 360 MW

zmieniają. Dzisiaj rozpatrujemy możliwość

mocy zainstalowanej a ok. 320 MW

budowy kogeneracji w oparciu o spalanie

mocy zamówionej. Zapas jest więc

śmieci. U nas jest stabilny odbiór ciepła.

stosunkowo niewielki. Niektórzy mają moc

Podstawą jest okres letni kiedy zapo-

zainstalowaną dwu a nawet trzykrotnie

trzebowanie na ciepło wynosi ok. 13-14

większą od zamówionej. Wszystko musi

MW. I tutaj mogła by wejść kogeneracja.

być oparte o zdrowy rozsądek.

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

Jak widać preferujecie politykę drobnych kroków w zakresie inwestycji? Wydanie każdej złotówki na inwestycje musi być bardzo dokładnie przeanalizowane. W efekcie ktoś – a dokładnie klient musi za to zapłacić. Więc podejmowanie decyzji o spektakularnych inwestycjach takich jak np. w naszym przypadku będzie kogeneracja musi być uzasadnione nie tylko ekologicznie ale przede wszystkim ekonomicznie. Tym bardziej, że sytuacja w zakresie paliw może z dnia na dzień spowodować poważne perturbacje np.

Instalacja Odsiarczania Spalin (wstawka) W roku 2011 rozpoczęto budowę instalacji odsiarczania spalin w kotłowni WR-25. Instalacja ta swoim zasięgiem obejmie dwie zmodernizowane jednostki tj. kotły WR-25 nr 1 i 2. Zadanie dofinansowano ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Wartość projektu 17 968 000,00 PLN. Środki WFŚiGW (w formie pożyczki)– 7 500 000,00 PLN W latach 2007/2008 wybudowano I etap instalacji odsiarczania spalin dla kotłów WR. Instalacja ta swoim zasięgiem objęła dwie zmodernizowane jednostki tj. kotły WR-25 nr 3 i 4. W tym samym okresie wybudowano instalację odsiarczania spalin dla kotłów WP-70. Instalacja ta swoim zasięgiem objęła wszystkie kotły WP, jednak wielkością dostosowana jest do pracy na jednym kotle WP. Metoda działania IOS jest metodą półsuchą opartą na mleku wapiennym sporządzonym z wapna hydratyzowanego rozpylanego przy pomocy wysokoobrotowej głowicy rozpyłowej. Istota metody polega na absorpcji kwaśnych zanieczyszczeń gazowych (SO2, SO3 , HCl) zawartych w spalinach przez zawiesinę mleka wapiennego w suszarce rozpyłowej (absorberze). Produkt oczyszczania w postaci suchego proszku jest unoszony strumieniem spalin i odbierany w odpylaczu końcowym. Instalacje Odsiarczania Spalin pracują w sposób automatyczny, w oparciu o mikroprocesorowe sterowniki programowalne, bez konieczności technologicznej ingerencji obsługi w nastawy urządzeń, zapewniając optymalne, pod względem technologicznym i ekonomicznym prowadzenia procesu.

ostatnia podwyżka cen węgla z Kom-

moc zamówiona - mimo powszechnej

kolejnej sprężarki niezbędnej dla instalacji

pani Węglowej na poziomie powyżej

termomodernizacji i spadku jednost-

odsiarczania.

20 %. Niestety alternatywy nie ma.

kowego zużycia ciepła – pozostaje na

Trzeba zapłacić drożej ew. zerwać

stabilnym poziomie.

umowę i szukać węgla gdzie indziej. A wiemy , że tego węgla nie ma, a jeśli już jest to na pewno nie jest tańszy. Kiedyś mieliśmy kilkadziesiąt małych kotłowni

Przeprowadzacie również modernizację instalacji pomocniczych?

Za płotem macie kopalnię Sośnica. Jest szansa by wykorzystać gaz kopalniany w PEC-u? Był już projekt, by przy taśmociągu

lokalnych opalanych koksem, węglem a

Mamy całkowicie nową i bardzo

węglowym z kopalni wybudować rurociąg

później gazem. W tej chwili zostały trzy

nowoczesną stację przygotowania wody.

gazowy. Niestety w naszych rozmowach

– z czego jedna olejowa. Dotarliśmy tam

Będziemy instalować kolejną i ostatnią

z Kompanią Węglową nie dogadaliśmy

gdzie się dało z sieciami i zlikwidowaliśmy

nowoczesną pompę obiegową. W 2009

się co do ceny jak i stabilności dostaw, a

niską emisję. Ciągle mamy nowe przyłą-

roku poddaliśmy modernizacji trzy wenty-

ciepło musimy dostarczać przez cały czas

czenia. Miasto promuje zmianę systemu

latory wyciągowe kotłów pyłowych w planie

nie możemy pozwolić sobie na jakiekolwiek

ogrzewania dla wspólnot finansując

jest modernizacja trzech wentylatorów

zakłócenia w dostawach ciepła do naszych

budowę wymienników cieplnych. Więc

podmuchowych. Trwa również instalacja

odbiorców.

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

1/2012

remonty i modernizacje w energetyce modernizacje kotłowni

Modernizacja ciepłowni Halemba

Zespół Ciepłowni Przemysłowych Carbo-Energia sp. z o.o. w Rudzie Śląskiej został powołany w 1995 roku, w wyniku restrukturyzacji aktywów energetycznych kopalń wchodzących w skład Rudzkiej Spółki Węglowej S.A. W roku 2004 stał się częścią grupy kapitałowej Kompanii Węglowej S.A. w Katowicach.

Od momentu powstania Carbo-

• Prowadzeniu jawnej i otwartej poli-

-Energia zrealizowała wiele zadań mo-

tyki informacyjnej i środowiskowej

dernizacyjnych i inwestycji mających

uwzględniającej potrzeby społe-

na celu zmniejszenie uciążliwości dla

czeństwa.

Charakterystyka ciepłowni Ciepłownia Halemba jest jednym z zakładów Zespołu Ciepłowni Prze-

środowiska naturalnego. Jako firma

mysłowych Carbo-Energia Sp. z o.o.

świadoma wpływu i oddziaływania na

Konsekwentna realizacja powyż-

w Rudzie Śląskiej. Zlokalizowana jest

środowisko naturalne, od 2001 roku

szych zobowiązań zaowocowała obniżką

na terenie zakładu górniczego KWK

zużycia węgla o 20% w przeliczeniu na

Halemba-Wirek, będącego oddziałem

jednostkę produkcji, spadkiem emisji

Kompanii Węglowej S. A. w Katowicach.

zanieczyszczeń pyłowo-gazowych o 30%

Ciepłownia zabezpiecza potrzeby cie-

jest uczestnikiem Stowarzyszenia Czystszej Produkcji, zobowiązując się do ciągłego działania zapobiegającego polegającego na:

Brunon Ogórka Zespół Ciepłowni Przemysłowych Carbo-Energia Sp. z o.o.

i spadkiem zużycia wody pitnej o 55%.

pła ww. zakładu oraz pobliskiego osiedla.

• Przestrzeganiu norm i przepisów

Działania te uhonorowane zostały

Od sezonu grzewczego 2011/2012 stała

prawnych dotyczących środowiska

Świadectwem Czystszej Produkcji oraz

się głównym dostawcą ciepła do dzielnicy

naturalnego.

wpisem od 2009 r. do Polskiego Rejestru

Halemba w Rudzie Śląskiej. Zapotrze-

Czystszej Produkcji i Odpowiedzialnej

bowanie ciepła z 28,5 MWt wzrosło do

Przedsiębiorczości.

53,7 MWt. Do obsługiwanych dotąd

• Terminowym wnoszeniu wymaganych prawem opłat za korzystanie ze środowiska. • Znacznym zmniejszeniu zużycie surowców, wody i energii. • Zapobieganiu zanieczyszczeniu wód i gleby, ograniczaniu emisji zanieczyszczeń pyłowo-gazowych do powietrza, zmniejszaniu ilości odpadów stałych oraz maksymalnym ich wykorzystaniu. • Wdrażaniu opracowań i projektów z uwzględnieniem ich wpływu na środowisko naturalne. • Ciągłej poprawie warunków BHP na stanowiskach pracy.

1/2012

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

Typ kotła

Roczna prod. ciepła [GJ]

Spr. źródła ciepła %

Zużycie węgla/rok [Mg]

Zużycie gazu/rok [tys. m3]

WR – 10/5

55 000

74,7

2 832

WR–10/EM

55 000

86,5

2 033

300

11,8

-799

300

Cena węgla klasy 26/15/06 wrzesień 2010 r. (zł/Mg)

Cena gazu wrzesień 2010 r. (zł/tys. m3)

Koszt paliwa (zł/rok)

Tab. 1. Roczny koszt paliwa

A - przed inwestycją 0

290,54

822 809,28

B - po zrealizowaniu inwestycji różnica (B–A)

290,54

137,00

631 767,82 - 191 041,46

układów potrzeb CO, cwu i ogrzewania

układ ciepłowniczy PEC-u w sposób

• odnowienie infrastruktury technicznej,

szybów dołączeni zostali odbiorcy komu-

istotny odbiegał y od osiąganych

• wdrożenie nowych technologii,

nalni obsługiwani z lokalnej sieci PEC-u.

parametrów, a w szcze gólności

• podniesienie sprawności systemu,

W Ciepłowni pracowały następujące

w y magał osiągnię cia w y ższe go

• obniżenie zużycia węgla kamiennego,

jednostki:

ciśnienia dyspozycyjnego. Istnie-

• wykorzystanie w produkcji ciepła

• kocioł wodny WR-5 nr 4 o wydajności

jący układ pompowo-kolektorowy

cieplnej 5,8 MWt • kocioł wodny WR-10 nr 6 o wydajno-

odpowiadał dotychczasowemu po-

• obniżenie zużycia energii elektrycznej,

ziomowi zapotrzebowania ciepła

• podniesienie standardów jakościo-

i nie posiadał odpowiednich rezerw by

ści cieplnej 11,6 MWt • kocioł wodny WR-25 nr 7 o wydajno-

sprostać dodatkowemu obciążeniu. Stary układ regulacji parametrów do-

ści cieplnej 29,0 MWt

gazu z odmetanowania kopalń,

wych dostawy ciepła, a w tym m.in: • ograniczenie częstotliwości występowania stanów awaryjnych, • skrócenie czasu reakcji na ewentual-

• opalane węglem o wartości opałowej

puszczał większą tolerancję temperatur

26 MJ/kg, zawartości popiołu do

i stosowanych przepływów. Wobec tak

18 % i zawartości siarki do 0,7%.

dużych rozbieżności podjęto decyzję

• precyzyjne dostosowanie systemu

ne zakłócenia pracy systemu,

o kompletnej wymianie instalacji kolek-

dostawy ciepła do charakteru odbioru

Ponadto w ciepłowni zainstalowany

torowo-pompowej z uwzględnieniem

ciepła.

był jeszcze jeden kocioł wodny WR-10,

pełnej automatyki dysponowanych

jednak z uwagi na stan techniczny został

temperatur, przepływów i ciśnień.

nowego kotła wodnego została zlecona

wycofany z eksploatacji. Z uwagi na zwiększone zapotrzebowanie na moc i ciepło, podjęto decyzję o jego wyburzeniu i budowie nowej jednostki. Wymagania postawione przez

Opracowanie projektu oraz budowa

Tab. 2. Razem efekt rzeczowy w skali roku

przyłączany do instalacji ciepłowni

Założenia dotyczące nowego kotła

firmie ECOMEX Gliwice. Zaprojektowano kocioł wodny z pa-

Przyjęto, że dla realizacji zada-

leniskiem rusztowym w technologii ekra-

nia odbudowy mocy wytwórczych

nów membranowych o symbolu WR-10/

wykorzystane zostanie miejsce po

EM. Kocioł ten charakteryzuje się zwartą

zlikwidowanym kotle WR-10. Nowa

i lekką konstrukcją, w której wyeliminowa-

jednostka musi zapewnić pokr y-

no ciężkie obmurze a izolacja ogranicza

Nazwa, miejsca występowania oszczędności

Efekt rzeczowy (zł/rok)

1. Niższy koszt paliwa

191 041,46

cie niedoboru potrzebnej mocy (ok.

się do płyt z wełny mineralnej i blach

2. Niższy koszt emisji CO2

33 604,00

12 MWt) zapewniając poprawę jakości

opancerzenia. Dodatkowo kocioł został

3. Niższy koszt emisji do powietrza

7 559,37

środowiska naturalnego.

wyposażony w palnik gazowy do spalania

4. Niższy koszt zagospodarowania odpadów paleniskowych Razem:

e-w ydanie do pobrania na:

2 100,00 234 304,83

www.apbiznes.pl

Realizacja tego zadania powinna

gazu kopalnianego z odmetanowania

przynieść osiągniecie następujących

kopalni. W palenisku zastosowano ruszt

celów energetycznych i ekologicznych:

mechaniczny taśmowy typu ciężkiego.

1/2012

remonty i modernizacje w energetyce modernizacje kotłowni Kocioł WR-10/EM jest kotłem dwucią-

to obniża koszty eksploatacyjne

gowym, w którym pierwszy ciąg stanowi

i ma wpływ na żywotność instalacji.

Nazwa, miejsca występowania oszczędności

komora paleniskowa zbudowana ze ścian

Dodatkowo MOS odporny jest

1. Niższe zużycie węgla

799,0 Mg

szczelnych membranowych, a w drugim,

na wysokie temperatury. MOS

wykonanym w tej samej technologii

2. Niższa emisja CO2

1 084,0 Mg

zaopatrzony jest we własny zbiornik

zabudowano dwa pęczki konwekcyjne.

i zrzut pyłu,

3. Niższa emisji do powietrza (bez CO2)

21,5 Mg

4. Niższa ilość odpadów paleniskowych

175,0 Mg

Nowoczesna konstrukcja kotła pozwala na wyeliminowanie dossania powietrza wzdłuż drogi spalin. Na wylocie z kotła zabudowany został regulator mocy (ekonomizer),

• bateria cyklonów typu CEF 6x800 – II stopień odpylania mechanicznego ,

Do obliczeń przyjęto wartości

• moduł doczyszczający – filtr wor-

sprawności nowego kotła WR 10/EM

kowy Dantherm Filtration typu FD

(dane producenta) i zlikwidowanego

413/0,8/48 lub równoważny

kotła WR 10 (dane rzeczywiste):

temperatury spalin na wylocie z kotła na

Temperatura pracy urządzenia: 120-180 C. o

poziomie 130-140oC , uniemożliwiając jej zejście poniżej punktu rosienia w przypadku pracy kotła na niskim obciążeniu.

= 11,8% • Planowana ilość wyprodukowanego w ciągu roku ciepła:

Opis efektów rzeczowych i ekologicznych

55 000 GJ.

sażony w palnik dyfuzyjny EXLS-5000

będzie wynikał z:

Budowa stacji zmiękczania wody

o mocy 5 MW na gaz z odmetanowania

• mniejszej ilości spalonego paliwa,

W ydajność stacji pr z ygotowania

kopalni o zmiennej wartości opałowej

• mniejszej emisji dwutlenku węgla,

wody:

(12200-26000 kJ/Nm ).

• mniejszej emisji zanieczysz-

• przed modernizacją: ok. 3÷8 m3/h

Kocioł WR-10/EM zostanie wypo-

Przewidywany efekt ekologiczny

czeń pyłowo-gazow ych do

Urządzenie odpylające Instalację odpylania spalin zaprojektowano jako dwustopniową, z modułem

Tab. 3. Razem efekt rzeczowy w skali roku

• Różnica sprawności: 86,5% – 74,7%

którego zadaniem jest utrzymywanie stałej i niezależnej od obciążenia kotła

Efekt rzeczowy (zł/rok)

powietrza, • mniejszej ilości odpadów paleniskowych (żużla, popiołu).

• obecnie: 4 m3/h z możliwością zwiększenia do 15 m3/h • Praca nowej stacji została zautomatyzowana.

Instalacja uzdatniania wody

doczyszczającym, tak by uwzględniała wymogi obowiązujące po 2015 roku. Pozwoliło to na ograniczenie emisji pyłów do powietrza z zachowaniem wielkości emisji poniżej 100 mg/Nm3 przy zawartości 6% O2 w gazach odlotowych. Układ suchego odpylania spalin, działający w układzie dwustopniowym z modułem doczyszczającym, składa się z trzech podstawowych urządzeń: • multicyklon MOS-10 (2x5) – I stopień odpylania wstępnego – jego zadaniem jest oddzielenie grubszych frakcji powodujących nadmierne zużycie erozyjne. Zabezpiecza cyklon (II stopnia odpylania) przed szybkim zużyciem, a przez

1/2012

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

Instalacja kolektorowo-pompowa

Z lewej w trakcie modernizacji

• Wyposażona jest w: • filtr wstępny na dopływie wody surowej,

Wymiana instalacji kolektorowo-pompowej

• ciśnienia dyspozycyjnego: wydzielone są dwa systemy pracujące na różnych

Wymagania postawione systemowi roz-

parametrach ciśnieniowych tj. 0,5/0,8

• wymienniki jonitowe 3 szt.

działu ciepła w zakresie odrębnej regulacji:

MPa i 0,9/1,2 MPa (PEC) (ciśn.

• blok korekty chemicznej (ph) i redukcji

• wielkością przepływu : wzrost z 450

dyspozycyjne/maksymalne)

tlenu w wodzie. Stacja spełnia wymagania przewidziane normą PN-85/C-04601.

m3/h do 1060 m3/h (-90 kW) • temperatury : wydzielono cztery

• wymusiły decyzję o całkowitej wymianie instalacji w ciepłowni.

systemy temperaturowe reklama

remonty i modernizacje w energetyce modernizacje kotłowni

Czyszczenie z osadów powierzchni wymiany ciepła kotłów płomieniówkowych opalanych paliwami stałymi za pomocą generatorów fal uderzeniowych W Polsce zainstalowanych jest wiele kotłów płomienicowo- płomieniówkowych opalanych najczęściej węglem kamiennym lub innymi paliwami stałymi. Z uwagi na pogarszające się parametry węgla i próby spalania gorszych gatunków paliw kotły płomieniówkowe należy często odstawiać do ręcznego czyszczenia. W niektórych przypadkach użytkownicy decydują się na odstawienie kotła do czyszczenia raz w tygodniu.

A ktualnie na rynku polskim istnie-

końca są efektywne. Charakteryzują się

pierwszej kolejności. Dla potwierdzenia

j e w ie l e syste m ów cz ys zcze nia

dużym zużyciem sprężonego powietrza.

naszej tezy na zdjęciu trzecim widoczne

kotłów opalanych paliwami stałymi.

Z uwagi na dużą ilość zaworów istnieje

są ogniska osadów na wlocie spalin do

Kotły płomieniówkowe najczęściej

prawdopodobieństwo awarii poszcze-

płomieniówek, które po niedługim czasie

czyszczone są ręcznie. Czyszczenie

gólnych elementów. Zabudowa systemu

ograniczają całkowicie przepływ spalin.

w komorze nawrotnej kotła pokazana na

W drugiej kolejności następuje zabru-

fotografii drugiej nie gwarantuje czyszcze-

dzanie się kotła w dalszych strefach. Na

polega na odstawieniu kotła, otwarciu drzwi komory nawrotnej i za pomocą

Andrzej Zuber EKOZUB Sp. z o.o.

nia najbardziej narażonej na zabrudzanie

zdjęciu drugim pokazano przykładowy

poszczególnych rur. Operacja ta jest

się części ciśnieniowej na wlocie spalin

system czyszczenia kotła płomieniów-

bardzo uciążliwa dla obsługi i szkodliwa

do płomieniówek. Z naszego doświad-

kowego. Podobne systemy czyszczenia

dla ich zdrowia. Niektórzy użytkownicy

czenia proces zabrudzania rozpoczyna

oferują praktycznie wszystkie firmy

zmuszeni są przeprowadzać taką ope-

się w strefie najwyższych temperatur

sprzedające kotły do spalania paliw

rację raz na tydzień. Odstawienie kotła

spalin. Powierzchnię te należy czyścić w

stałych (węgiel, biomasa).

szczotek wyczyszczeniu mechanicznemu

często wiąże się ze stratami na produkcji oraz zmniejszeniem dyspozycyjności kotła. W przypadku okresowego nie czyszczenia płomieniówek kocioł nie

Fot. 1. Komora nawrotna kotła płomienicowopłomieniówkowego

osiąga założonych parametrów, a jego sprawność maleje.

Czyszczenie mechaniczne Alternatywą do czyszczenia ręcznego kotłów jest sprężone powietrze. W większości przypadków czyszczenie polega na szybkim otwarciu zaworów i uwolnieniu strumienia sprężonego powietrza na czyszczone powierzchnie. W ocenie wielu użytkowników systemy te nie do

1/2012

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

Fot. 2 Komora nawrotna kotła płomieniówkowego wraz z systemem czyszczenia

Zjawisko tworzenia się osadów

Fot. 3. Zakład Mleczarski Sp. z o.o. w Łukowie. Płomieniówki kotła nr 1 bez systemu czyszczenia od strony komory paleniskowej – 09.09.2011 r.

Fot. 4. Zakład Mleczarski Sp. z o.o. w Łukowie. Płomieniówki kotła nr 2 z zabudowanym generatorem GFU-25 od strony komory paleniskowej – 09.09.2011 r.

to samo paliwo – miał węglowy. We

sekcji kotła o średnicy ok. 2 400 mm.

wrześniu 2011r. przeprowadzono oglę-

Generator eliminuje powstawanie

Doświadczenia zebrane z eksploatacji

dziny kotłów (płomieniówek) od strony

twardych osadów na płomieniówkach

kotłów rusztowych wodnych i parowych

wlotu spalin z komory paleniskowej.

od strony komory paleniskowej. Na

(OR i WR) opalanych węglem kamiennym

Na zdjęciu czwartym pokazano pło-

początku czerwca 2011r. została prze-

lub biomasą wskazują, że należy w pierw-

mieniówki kotła nr 2 od strony komory

prowadzona rewizja wewnętrzna kotła.

szej kolejności skupić się na czyszczeniu

paleniskowej. Zdjęcie zrobiono w czasie

W szczególności oceniono stan czysto-

powierzchni najbardziej narażonych

pracy kotła przy otwartym włazie tylnym

ści płomieniówek. Z przeprowadzonego

na zabrudzanie. W przypadku kotłów

potwierdziło nasze wnioski opisane

przeglądu opracowano dokumentację

płomieniówkowych jest to wlot spalin

powyżej. Nie zaobserwowano zjawiska

fotograficzną.

do pierwszej sekcji od strony komory

tworzenia się ognisk osadów. Paromie-

Płomieniówki od strony komory

paleniskowej. W większości przypad-

sięczna eksploatacja kotła nie spowodo-

paleniskowej w strefie najwyższych

ków kotłów płomieniówki ustawione są

wała konieczności jego odstawienia do

temperatur pozbawione są jakichkolwiek

poziomo, co powoduje zmianę kierunku

ręcznego czyszczenia.

osadów. W bezpośrednim obrębie działania fali uderzeniowej (obszar po

i prędkości przepływu spalin. Na zdjęciu trzecim można zaobserwować zjawisko tworzenia się osadów w dolnej części płomieniówek,

Instalacja czyszczenia kotła nr 2 w Zakładach Mleczarskich w Łukowie

prawej stronie na zdjęciu czwartym) dno sitowe było metalicznie czyste. Świadczy to o dużej skuteczności czyszczenia generatorów fal uderzeniowych.

gdzie prędkość spalin jest najmniejsza.

W kwietniu 2011r. została uruchomio-

Zdjęcie części ciśnieniowej zostało

na instalacja czyszczenia płomieniówek

Na zdjęciu piątym pokazano stan

zrobione po dwóch tygodniach od

kotła nr 2 o wydajności 3 t/h. Na ścianie

płomieniówek na wylocie z kotła. Nie

uruchomienia nowego kotła nr 1, który nie

tylnej kotła został zabudowany jeden

zaobserwowano żadnych osadów, które

posiadał żadnego systemu czyszczenia.

generator GFU-25 wytwarzający falę

by ograniczały wymianę ciepła. Z uwagi

Bliźniaczy kocioł nr 2, zabudowany

uderzeniową. Czynnikiem wywołują-

na wysoką skuteczność czyszczenia

w tej samej ciepłowni został wypo-

cym falę uderzeniową jest sprężone

w obszarze komory paleniskowej od-

sażony w system czyszczenia oparty

powietrze o ciśnieniu ok. 7,5 atm.

stąpiono od przeglądu płomieniówek

o generator y fal uder zeniow ych

Fala uderzeniowa czyści 156 płomie-

w komorze nawrotnej pomiędzy pierwszą

GFU-25. Kocioł nr 1 i nr 2 spalają

niówek rozmieszczonych w pierwszej

a drugą sekcją.

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

1/2012

remonty i modernizacje w energetyce modernizacje kotłowni Na zdjęciu szóstym pokazano Fot. 5. Zakład Mleczarski Sp. z o.o. w Łukowie. Płomieniówki kotła nr 2 z zabudowanym generatorem GFU-25 od strony komory paleniskowej – 08.06.2011 r.

zabudowę generatora GFU-25/8 od strony komory paleniskowej. Z naszego doświadczenie generator fal uderzeniowych można zabudować praktycznie na każdym kotle. Nie są wymagane zmiany konstrukcyjne kotła. Nie ma potrzeby budowy dodatkowych podestów obsługowych. Sterowanie generatora następuje z lokalnej skrzynki automatyki dostarczanej wraz z instalacją, która

Instalacja czyszczenia kotła płomieniówkowego w YETICO S.A.

pracuje bez żadnej awarii od lipca

nie wymaga podłączenia do systemu

2011r. Załączanie generatora następuje

sterowania kotłem.

w automatyce średnio co 15 minut.

Instalacja czyszczenia kotła płomieniówkowego w DREW-ZET Sp. z o.o.

Dla potwierdzenia skuteczności

Z informacji uzyskanych od użytkownika

czyszczenia kotłów płomieniówkowych

kocioł raz w miesiącu jest czyszczony

w lipcu 2011r. został zabudowany jeden

z zalegającego, sypkiego pyłu w obrębie

generator GFU-25/8 na kotle ok. 3 MW

komory nawrotnej pomiędzy pierwszą

W styczniu 2012 roku w firmie

w fabryce styropianu YETICO S.A.

a drugą sekcją. Dziewięćdziesiąt procent

DREW-ZET Sp. z o.o. zabudowano

w Galewicach koło Wielunia. Wiel-

płomieniówek nie wymaga żadnego

próbnie generator fal uderzeniowych

kość kotła zarówno w Łukowie jak

czyszczenia. Czyszczenie pozostałych

GFU-25/8 do czyszczenia płomieniówek

i w Galewicach jest zbliżona. Kocioł

nie jest uciążliwe dla użytkownika.

kotła EKONOMIK – 125/12. Aktualnie

opalany jest węglem kamiennym. Przed

Odstawienie kotła nie jest wymuszone

kocioł opalany jest wilgotną biomasą

zabudową instalacji czyszczenia ko-

brakiem osiągnięcia parametrów pary

pozyskiwaną z łuszczenia drewna. Ge-

cioł średnio co półtorej tygodnia był

i następuje w dowolnym czasie. Sadzimy,

nerator fal uderzeniowych zabudowano

odstawiany do ręcznego czyszczenia.

że w przypadku zastosowania ciągłego

w tylnej części kotła, na wlocie spalin do

Każde odstawienie kotła związane było

odprowadzenia pyłu z komory nawrotnej

płomieniówek. Aby nie naruszać płasz-

ze zmniejszeniem produkcji styropia-

kocioł nie wymagałby odstawienia. Insta-

cza wodnego wykorzystano istniejące

nu. Po miesięcznej eksploatacji kotła

lacja czyszczenia pracuje bezawaryjnie

przejścia. Fala uderzeniowa wychodząca

z systemem czyszczenia władze YETICO

i w sposób ciągły od 08.07.2011 r. Firma

z generatora rozdzielona jest na trzy

zadecydowały o zakupie instalacji.

YETICO w Galewicach nie posiada kotła

strumienie. Prawie dwumiesięczna

Generator fal uderzeniowych GFU-25/8

rezerwowego.

eksploatacja generatora potwierdza jego skuteczność czyszczenia. Dodatkowo Fot. 6. Zakład Mleczarski Sp. z o.o. w Łukowie. Płomieniówki kotła nr 2 z zabudowanym generatorem GFU25 od strony wylotowej drugiej sekcji – 08.06.2011 r.

zaobserwowano zjawisko doczyszczania się płomieniówek. Od czasu zabudowy generatora zaniechano czyszczenia ręcznego.

Generator fal uderzeniowych GFU-25/8 Do czyszczenia powierzchni grzewczych kotłów płomieniówkowych jest wykorzystywany generatory fal ude-

1/2012

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

Fot. 7. YETICO S.A. w Galewicach koło Wielunia. Kocioł z zabudowanym generatorem GFU-25/8 od strony komory paleniskowej – 08.07.2011 r.

rzeniowych GFU-25/8. Jest to zbiornik o pojemności 24 litry, który zasilany

Fot. 8. Zabudowa generatora fal uderzeniowych na kotle płomieniówkowym

• prostotą w automatyzacji procesu czyszczenia.

jest sprężonym powietrzem o ciśnieniu

Fot. 9. Generator fal uderzeniowych GFU 25/8

W wielu przypadkach wykorzystując zjawisko fali uderzeniowej można wyeliminować kosztowne i szkodliwe

7÷8 atm. Wytworzenie fali uderzeniowej

Zastosowanie generatorów fal uderze-

dla środowiska czyszczenie chemiczne

następuje podczas gwałtownego roz-

niowych:

urządzeń i rurociągów.

prężania porcji powietrza po podaniu

• czyszczenie kotłów oraz wszystkich

napięcia 24 V.

wymienników ciepła po stronie spalin

Charakterystyczne cechy generatorów fal uderzeniowych GFU- 25/8: • niskie zużyciem sprężonego powietrza o ciśnieniu do 8 bar,

i wody,

Warto zapamiętać Zastosowanie generatorów fal ude-

• c z y s z c z e n i e w e w n ę t r z n y c h

rzeniowych GFU-25/8 do czyszczenia

powierzchni urządzeń i instalacji

płomieniówek od strony wlotu spalin

elektrycznych oraz AKPiA.

z komory spalania okazało się rozwią-

• możliwość zadziałania w dowolnym

• transport pneumatyczny lub hy-

zaniem bardzo efektywnym. Pozwala na

czasie i konfiguracji w zależności od

drauliczny materiałów zmniejszając

pracę kotła z wysoką sprawnością, bez

zużycie energii elektrycznej,

konieczności odstawiania do ręcznego

czystości powierzchni grzewczych (gotowość do pracy generatorów

• instalacje odsiarczania spalin do eli-

czyszczenia. Dodatkowo poprawiono

następuje po minucie od zadziałania),

minacji wielu niekorzystnych zjawisk,

warunki BHP, nie narażając obsługi

• mały wpływ korozyjnym i erozyjnym

w tym tworzenia się nawisów w ab-

na szkodliwe działanie pyłu podczas

na oddziaływane powierzchnie części ciśnieniowej, • wysoka skuteczność w stosunku do wydatku energetycznego, • zastosowanie jako czynnika ro-

sorberach oraz zatykania rurociągów

czyszczenia. W niektórych przypadkach

• w instalacjach odpylania spalin

pozwala na zwiększenie produkcji,

i oczyszczania powietrza do regene-

która może być ograniczona wydajnością

racji worków filtracyjnych,

kotła lub jego odstawieniem. Za pomocą

• w instalacjach redukcji NOx do czysz-

generatorów fal uderzeniowych mogą być

boczego sprężonego powietrza,

czenia wkładów katalitycznych,

czyszczone od strony spalin wszystkie

bez potrzeby rozbudowy istniejącej

• czyszczenie kanałów i urządzeń

wymienniki rurowe, gdzie czynnikiem

wentylacyjnych, kominów,

sprężarkowi, • możliwością zabudowy generatorów na nowych i istniejących kotłach na obmurzu ciężkim lub ścianach szczelnych,

e-w ydanie do pobrania na:

• czyszczenie kanalizacji deszczowych i sanitarnych, • oraz do wielu innych prac nie opisanych powyżej.

www.apbiznes.pl

podgrzewanym może być powietrze lub woda. Utrzymując w czystości powierzchnie grzewcze zmniejsza się zużycie paliwa oraz koszty wytworzenia ciepła.

1/2012

remonty i modernizacje w energetyce modernizacje kotłowni

Zakres inwestycji i modernizacji w ciepłowni należącej do ENWOS Sp. z o.o.

Opracował: Aleksander Brzezina Dyrektor ds. technicznych ENWOS Sp. z o.o. w Chełmku

• demontaż i wymiana wentylatora

Przedmiotem inwestycji było: • wykonanie skrzyni powietrza multistrefowej –10 strefowa z uszczelnieniami bocznymi,

powietrza pierwotnego, • wykonanie zdalnego sterowanie strefami,

• wykonanie nowego i montaż wału tylnego kompletnego ze smarowaniem

• wykonanie zdalnego sterowania podciśnieniem w kotle, • wykonanie zdalnego sterowania

tradycyjnym, • wykonanie kolektora bocznego powietrza podmuchowego z klapami regulacyjnymi sterowanymi zdalnie

poziomem wody oraz zasolenia w walczaku kotła, • wykonanie układu podawania paliwa

z poziomu palacza, kanał powietrza

na ruszt (lej i wózek rewersyjny),

pierwotnego w obrębie kolektora

• w ykonanie sterowania (ręczne

podmuchu – skrzyni podmuchu –

i automatyczne)-regulacji układem

komplet,

leja i wózka,

• wykonanie kosza węglowego przy-

• wykonanie zbiornika wody zasilającej

stosowanego do leja rewersyjnego,

wraz z kolumna odgazowywacza,

przodu kotła, boczków i posadowienia

• wykonanie automatyki sterującej pro-

wału napędowego,

cesem odgazowania wody kotłowej,

• wykonanie warstwownicy chłodzonej wodą,

• wymiana układu odpylania spalin na układ, który zapewnia stężenie

• wykonanie nowej jezdni podrusztowej

odpylania spalin emitowanych do

wraz z czerpnią gorącego powietrza

atmosfery poniżej 100mg/Nm3 przy

z pod rusztu do wentylatora podmu-

O2=6% wraz z wentylatorem spalin.

chowego,

1/2012

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

efektywność energetyczna organizacja i zarządzanie

Zarządzanie majątkiem w przemyśle energetycznym

Przemysł energetyczny charakteryzuje się bardzo zróżnicowanym majątkiem zarówno od strony rozproszenia terytorialnego jak i różnorodności wykorzystywanych elementów i urządzeń. Infrastruktura sektora energetycznego to zarówno duże fabryki, jak i kilometry rurociągów lub linii energetycznych, po instalacje redukcyjne i przydomowe.

Z arządzanie tego typu majątkiem

majątku to prace drobne, przeglądy,

Jeszcze inaczej wygląda obsługa

jest skomplikowane i wymaga wysokiej

remonty, jak również naprawy awaryjne.

urządzeń i elementów IT, które wymagają

kontroli nad posiadanymi urządzeniami.

Interesująca jest historia wykonywa-

posiadania wiedzy o aktualnie zainsta-

I tu z pomocą przychodzą systemy

nych robót, szczególnie awarii wyłą-

lowanym oprogramowaniu, konfiguracji

dedykowane do zaawansowanego

czeniowych powodujących problemy

sprzętowej, topologii sieci. Obecnie coraz

zarządzania majątkiem firmy (EAM

z kontynuacją procesu wytwarzania,

więcej urządzeń automatyzujących pracę

wymiany podzespołów, czy też części

w przedsiębiorstwach jest wyposażona

zamiennych, poniesionych kosztów

w mikrokontrolery lub dedykowane

z podziałem na odpowiednie konta.

komputery. Zainstalowanie błędnego

– Enterprise Asset Management). Są to rozwiązania wywodzące się często z mniejszych systemów, na przykład klasy CMMS (Computerized Maintenance Management Systems), które dedykowane są dla działów utrzymania ruchu w fabrykach. Systemy, często nazywane już platformami, EAM to rozwiązania służące do zarządzania wszelakim typem majątku, od urządzeń, poprzez elementy liniowe majątku, po sprzęt IT, czy też ﬂotę i infrastrukturę. Urządzenia zainstalowane w elektrowniach lub ciepłowniach mogą mieć niewielkie rozmiary lub też zajmować nawet 100 m . Jednak, w ramach ich 2

utrzymania i zapewnienia odpowiedniej sprawności działania podlegają one podobnym zasadom niezależnie od ich gabarytów. Standardowymi pracami wykonywanymi na tych elementach

e-w ydanie do pobrania na:

Agata Tyma Absolwentka Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Posiada 6-letnie doświadczenie w sprzedaży, wdrażaniu i prowadzeniu szkoleń w ramach systemów CMMS, EAM, ITAM, ITSM firmy IBM (dawniej MRO Software). Uczestniczyła w kilkudziesięciu projektach jako konsultant merytoryczny projektu oraz Project Manager. Obecnie pełni funkcję Specjalisty ds. Marketingu i Sprzedaży działu systemów CMMS w firmie AIUT Sp. z o.o. będącej wieloletnim partnerem MRO Software, od 2006 roku części firmy IBM.

www.apbiznes.pl

W wypadku elementów liniowych

oprogramowania może nieść za sobą

nie sprawdzają się klasyczne metody

analogiczne skutki jak zepsucie podze-

zarządzania ze względu na specy-

społu lub części zamiennej. Czy, w takim

fikę tego typu majątku. Optymalnie

razie, korzystne jest dla firmy z sektora

byłoby rozpatrywać rurociągi, czy też

energetycznego, gdzie krytyczna jest

linie przesyłowe dzieląc je na odcinki

ciągłość dostaw, posiadanie informacji

uwzględniające ich charakterystyki.

o sprzęcie IT tylko w systemie zarządza-

Istotną informacją jest w tym wypadku

nym przez dział informatyczny? Wiele

od jakiego i do jakiego punktu geo-

firm widzi duży potencjał i możliwość

graficznego ustalony został odcinek,

lepszej kontroli nad elementami majątku

jakie posiada parametry i czy wchodzi

gdy posiada pełne informacje w jednym

w relacje odzwierciedlające powiązania

dedykowanym systemie.

operacyjne. Monitorowanie stanu

Systemy zaawansowanego zarzą-

takich zasobów powinno odbywać się

dzania majątkiem pozwalają zaspokoić

przy wyznaczeniu położenia miejsca

potrzeby firm energetycznych wymie-

monitorowanego, a naliczanie kosztów

nione powyżej, a równocześnie dają

robót względem długości odcinka, a nie

duże możliwości dalszego rozwoju

sztuk elementów majątku.

w różnych kierunkach działalności.

1/2012

efektywność energetyczna organizacja i zarządzanie

Posiadanie w jednym systemie nie-

urządzenia oraz w drugą stronę. Możliwe

dzisiaj łatwo pokonać. Jest to stały

zbędnych informacji wraz z możliwością

jest grupowanie obiektów, klastrowanie,

dostęp do danych posiadanego systemu

realizacji inteligentnej analizy zapisanych

czy też pokazanie istniejących powiązań

i możliwość pracy online i oﬄine. Podsta-

danych daje klarowne i wiarygodne

z innymi obiektami. Ta funkcjonalność

wowym krokiem wykonanym w ramach

informacje, dzięki którym podejmowane

odnosi się do dowolnego elementu

systemów EAM było przejście na systemy

są lepsze decyzje. Dodatkowo rozwią-

majątku.

webowe, które pozwalają na zalogowanie

zania EAM dostarczają wizualizację

Posiadanie wszystkich informacji

się i pracę z systemem z dowolnej

posiadanych elementów majątku na

zarządzania majątkiem sektora energe-

stacji roboczej, laptopa, palmtopa,

mapach z podziałem obiektów mapo-

tycznego w jednej platformie EAM daje

telefonu komórkowego, w dowolnym

wych na warstwy grupujące elementy

możliwość obsługi paszportyzacji, gdzie

miejscu na świecie. Jedynym ograni-

wszystkie istotne urządzenia i

czeniem jest, w tym wypadku, jakość

tego samego typu. Powiązanie m a p ow yc h i nfo r m a c j i

elementy majątku posia-

z informacjami widocz-

dają swój paszport, czyli

nymi w konkretnych

dokument ewidencyjny

aplikacjach pozwala na

zawierający informacje o

płynne przechodzenie

położeniu elementu sieci,

łącza internetowego. Kolejnym etapem

z mapy do danych wybranego

Obecnie coraz więcej urządzeń automatyzujących pracę w przedsiębiorstwach jest wyposażona w mikrokontrolery lub dedykowane komputery

1/2012

jego parametrach tech-

było pojawienie się na rynku aplikacji

nicznych oraz relacjach

mobilnych instalowanych na małych

z innymi urządzeniami.

urządzeniach przenośnych. Ich wygląd

W roz w i ą z a n i a c h d o

i ilość danych została tak dostosowana

zaawansowanego

aby można było komfortowo praco-

zarządzania majątkiem

wać z systemem w trybie online, czyli

zapisywane są informacje

w stałym połączeniu z serwerem lub

podstawowe, takie jak

w trybie offline, pracując na danych,

data produkcji, numer

ściągniętych do lokalnej bazy, a potem

ewidencyjny, dostawca,

synchronizując wprowadzone zmiany

producent, data instalacji,

z bazą główną na serwerze.

szczegółowe parametry

Platformy EAM posiadają bogatą

techniczne, jak moc,

funkcjonalność, są zgodne z SOA (Se-

długość, szerokość , wy-

rvice-Oriented Architecture), dostosowują

sokość, prąd znamionowy,

się do wymagań i potrzeb klienta jak

historia życia elementu

„garnitur szyty na miarę”, pozwalają na

oraz pełna dokumentacja

uzyskanie szybkiego zwrotu z inwestycji

w postaci plików dołą-

w stosunkowo krótkim czasie, a także są

czonych.

zaawansowane technologicznie i proste

Rozproszenie majątku

w użytkowaniu. Dzięki temu, zarówno

sektora energetycznego

młode, jak i starsze pokolenie pracowni-

pociąga za sobą jeszcze

ków, z małym lub dużym doświadczeniem

jeden istotny problem,

znajdzie wygodny sposób w jaki będzie

który, wraz z rozwojem

korzystać z systemu i wyciągać z niego

technologii, można już

jak najwięcej korzyści.

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

górnictwo węgla kamiennego

układy wentylacji i klimartyzacji efektywność energetyczna gospodarka energią utylizacja metanu opinie i komentarze

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

1/2012

górnictwo węgla kamiennego moim zdaniem elektrycznej. Przykładowo można wymienić:

Efektywność i bezpieczeństwo

maksymalne wykorzystanie tańszej energii

Z Andrzejem Torem zastępcą Prezesa Zarządu ds. Technicznych JSW SA rozmawia Janusz Zakręta

kogeneracji (pracuje 13 silników o mocy

produkowanej na bazie gazu z odmetanowania w jednostkach wysokosprawnej 36 megawatów elektrycznych) z wykorzystaniem własnej sieci przesyłowej pomiędzy kopalniami. W ramach działań związanych bezpośrednio z procesami produkcyjnymi dokonywana jest optymalizacja ruchu

JSW z pełną determinacją stara się ograniczać koszty działalności aby zachować konkurencyjność swoich produktów. Jakie obszary produkcji posiadają możliwości w zakresie ograniczenia kosztów?

dużych odbiorów, tak na dole jak na powierzchni, aby maksymalnie wykorzystywać okresy gdy energia elektryczna jest tańsza (poza szczytem). Duże efekty uzyskuje się również przez ograniczenie opłat za moc bierną, poprzez poprawę sprawności maszyn czy modernizacje układów zasilania urządzeń. Kolejnym kierunkiem jest przej-

Poprawa efektywności funkcjonowa-

mowanie produkcji sprężonego powietrza

nia to jeden z kluczowych celów Jastrzęb-

w kopalniach przez Spółkę Energetyczną

skiej Spółki Węglowej. Jego realizacja

„Jastrzębie” S.A. , która wykorzystuje do tej

będzie miała decydujące znaczenie dla

produkcji własny, tańszy prąd wytworzony

utrzymania i wzmocnienia pozycji JSW

na bazie węgla i gazu z odmetanowania

na rynku. Wzrost efektywności planujemy uzyskać poprzez stałe podnoszenie poziomu technicznego naszych kopalń. Pozyskujemy nowoczesne maszyny, urządzenia i technologie. Zwiększamy zakres automatyzacji oraz wdrażamy elementy zdalnego sterowania w procesach

dostarczanych przez JSW.

Andrzej Tor zastępca Prezesa Zarządu ds. Technicznych JSW SA

również uzyskać poprzez poprawę organizacji pracy, zwiększenie wykorzystania czasu pracy, między innymi, dzięki rozwojowi klimatyzacji dołowej oraz objęcie wszystkich pracowników motywacyjnymi systemami wynagradzania.

technologicznych. JSW, między innymi, jako pierwsza wdrożyła nowoczesny, w pełni zautomatyzowany system strugowy, który umożliwia eksploatacje pokładów cienkich, o grubości od 1,5 m do 1,0 m. Ostatnio naszymi priorytetami w obszarze technicznym jest modernizacja systemów transportu i doskonalenie systemów monitoringu maszyn i procesów. Działania te przyczyniają się do optymali-

Jak wiadomo, znaczącym kosztem – dla każdej produkcji przemysłowej – jest koszt energii elektrycznej. Czy tutaj JSW posiada duże możliwości redukcji kosztów? Jakie w związku z tym prowadzi działania?

Kopalnie należące do JSW - ale nie tylko - urabiają węgiel z pokładów na coraz większych głębokościach. Jakie rodzaje zagrożeń naturalnych występują aktualnie w kopalniach należących do JSW? W kopalniach JSW występują prawie wszystkie zagrożenia naturalne, często w najwyższych kategoriach, stopniach i klasach. Najpoważniejszym zagrożeniem jest zagrożenie metanowe. O jego skali świadczy fakt, że w 2011 roku do naszych kopalń wydzieliło się 332 mln m3 metanu.

zacji kosztów, obniżenia pracochłonności

Jastrzębska Spółka Węglowa na

Znaczna, coraz częściej przekracza-

i poprawy warunków bezpieczeństwa

bieżąco prowadzi szereg działań mają-

jąca 1000 m głębokość prowadzenia

pracy. Wzrost efektywności zamierzamy

cych na celu obniżenie kosztu energii

robót górniczych jest główną przyczyną

1/2012

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

występowania silnego zagrożenia klima-

dach górniczych zainstalowane jest 41,12

energii chłodu dla klimatyzacji centralnej.

tycznego. W ostatnich latach uaktywniły

MW mocy chłodniczej. Warto podkreślić

JSW dzięki zagospodarowaniu metanu

się bardzo niebezpiecznie zagrożenia:

również, że we wszystkich kopalniach

z odmetanowania była w stanie w 2011

tąpaniami, wyrzutami metanu i skał oraz

Spółki funkcjonuje system Zarządzania

roku pokryć 23,3 % swoich potrzeb na

pożarami endogenicznymi.

Bezpieczeństwem i Higieną Pracy.

energię elektryczną i 97,7 % na ciepło.

Firma prowadzi zapewne szereg działań minimalizujących wpływ tych zagrożeń na pracujących ludzi oraz ciągłość wydobycia? Jakie to są działania?

Jesteście liderem w polskim górnictwie w zakresie pozyskania i wykorzystania na cele energetyczne gazu kopalnianego. Mimo tego ilości wykorzystywanego gazu w stosunku do ilości jakie są uwalniane w procesie wydobycia węgla – są nadal niewielkie. Czy widzicie tutaj jeszcze znaczący potencjał?

Naszym celem jest wykorzystanie, od

W kopalniach JSW stosowany jest szeroki zakres działań i środków w celu zapobiegania i zwalczania zagrożeń naturalnych. Pierwszym krokiem w tym zakresie są właściwe, dostoso-

2015 roku, 95 % ujętego w procesie odmetanowania gazu, między innymi dzięki budowie w kopalni „Budryk” nowego skojarzonego układu energetycznego o mocy 8 megawatów elektrycznych.

Czy planujecie rozbudowę istniejących kopalń a może budowę nowych? Zasoby węgla koksowego, które mogą być eksploatowane przez kopalnie JSW są znaczące. Dają one perspekty-

wane do poziomu zagrożeń projekty

Jastrzębska Spółka Węglowa jest

wę funkcjonowania Spółki przez okres

robót górniczych. Zakłady górnicze

niekwestionowanym liderem w zakresie

co najmniej 60 lat. Aby zrealizować te

dysponują poza tym nowoczesnymi sys-

gospodarczego wykorzystania metanu

plany konieczne jest udostępnienie

temami monitoringu zagrożeń. Dotyczy to

z odmetanowania. W 2011 roku zagospo-

i zagospodarowanie nowych pokładów

w szczególności zagrożeń: metanowego,

darowane zostało 97 mln m3 paliwa co

i złóż. Przedsięwzięcia w tym zakresie

pożarowego i tąpaniami. Dysponujemy

stanowi 71 % ujętego gazu. Mieszanka

polegają na budowie i rozbudowie nowych

m.in. nowoczesnymi układami metano-

metanowa jest głównie wykorzystywana

poziomów wydobywczych i zagospoda-

metrii automatycznej, umożliwiającymi

w skojarzonych układach energetycznych,

rowaniu nowych złóż. Aktualnie trwają

rejestrację stężeń metanu we wszystkich

opartych na silnikach gazowych oraz

zaawansowane prace związane z budową

wymaganych miejscach sieci wentyla-

w kotłach gazowych i dwupaliwowych.

poziomu 1290 m w kopalni „Budryk”

cyjnych oraz niezwłoczne wyłączanie

W kopalni „Pniówek” od 2000 roku funk-

i poziomu 1080 m w ruchu „Zofiówka”

energii elektrycznej w przypadkach

cjonuje skojarzony układ energetyczno-

kopalni „Borynia-Zofiówka”. Kopalnia

przekroczenia dozwolonych stężeń.

-chłodniczy, umożliwiający wykorzystanie

„Budryk” dzięki wspomnianej inwestycji

Podstawowym środkiem w zakresie

energii chemicznej metanu do produkcji

stanie się producentem wysokiej jakości

zapobiegania zagrożeniu metanowemu

węgla koksowego typu 35.

jest efektywne odmetanowanie. Dzięki

Rozpoczęliśmy również roboty

temu ujmujemy około 40 % wydzielanego

w celu udostępnienie złóż „Bzie-Dębina

metanu. W najbliższym czasie zamierzamy

2-Zachód” oraz „Pawłowice 1”. Zapewni

uzyskać większa efektywność odme-

to funkcjonowanie kopalń „Borynia-

tanowania poprzez m.in. zastosowanie

-Zofiówka” i „Pniówek” przez następne

nowych technologii ujęcia gazu. W celu

kilkadziesiąt lat.

zwalczania zagrożenia klimatycznego

Plany związane z rozwojem bazy

nasze kopanie stosują nowoczesne,

zasobowej są i będą również realizowane

systematycznie rozbudowywane systemy

w innych kopalniach Spółki.

klimatyzacji dołowej. Aktualnie w zakła-

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

1/2012

górnictwo węgla kamiennego układy wentylacji i klimartyzacji

TeZetKa

– Przyrząd do bezpośredniego określania ﬁzycznego stanu powietrza Przyrząd TeZetKa z pomierzonych war-

oraz objętość właściwą powietrza

służącym do rejestrowania, wyświetlania,

tości temperatury, wilgotności względnej

i z tych wielkości określa wartość depresji

oraz przekazywania wartości danych,

oraz ciśnienia powietrza wyznacza tzw.

naturalnej w kopalni.

określających warunki wentylacyjne

Wartości mierzonych parametrów

temperaturę wilgotną powietrza. Na podstawie uzyskanych wartości

powietrza oraz aktualny stan pojemności

Aby uzyskać pełny obraz z prze-

temperatury suchej (Ts) i wilgotnej (Tw)

pamięci i naładowania akumulatorów

prowadzonych pomiarów ich wyniki

dla ich chwilowych wartości zostają

transmituje się z przyrządu TeZetKa

wyświetlone na monitorze przyrządu

do komputera. Tutaj przejęte wyniki

oraz prędkości przepływu powietrza (v) przyrząd określa wg. PN – G – 03100

dr Andrzej Czapliński

bezpośrednio w wyrobisku. Całościo-

prezentowane są całościowo w postaci

w podziemnych wyrobiskach górniczych

wa prezentacja uzyskanych wyników

zestawień tabelarycznych lub diagramów

Tzk = 0,6 • Tw + 0,4 • Ts - v

może być wyświetlona na monitorze

graficznych.

tzw. temperaturę zastępczą klimatu

komputera.

Przyrząd TeZetKa z pomierzonych

Ocenę wyników uzyskanych z przy-

wartości temperatury, wilgotności

Przyrząd TeZetKa jest poręcznym,

rządu TeZetKa dokonuje się przy użyciu

i ciśnienia wyznacza również gęstość

zasilanym akumulatorem instrumentem

komputera (od wersji MS Windows XP).

Zakres pomiarowy

i klimatyczne w kopalni.

Dane techniczne

Wilgotność względna:

od 20 do 95 % (+/- 3 %)

Wymiary

–

Rozdzielczość:

0,1%

bez głowicy sensorów:

148 x 78 x 50 mm (dł. x szer. x gr.)

Czas zadziałania:

Max. 90s = <3 min

z głowicą sensorów:

180 x 78 x 50 mm (dł. x szer. x gr.)

Temperatura:

od -10 °C do +50 °C

Ciężar:

230 g

Dokładność:

0,5% (+/- 1 Digit)

Wyświetlacz:

Graficzny LCD

Rozdzielczość:

0,1 °C

Zasilanie:

Akumulator Litowo – jonowy

Prędkość powietrza:

od 0,1 do 8 m/s

Pamięć:

do 4 MB

Ciśnienie powietrza:

od 900 do 1200 hPa

Interfejs:

USB 2.0

1/2012

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

Producent opracował specjalny Software

zestawienia oraz graficzne przedsta-

Przyrząd wyposażony w standardo-

do zaprogramowania przyrządu oraz do

wienie wartości uzyskanych z pomiarów

wy moduł pamięci 512 kB mieści wartości

analizy wyników uzyskanych przez ten

i obliczeń. Program przewiduje przeka-

wyników z 16384 interwałów czasowych.

przyrząd. Do oceny wyników wykorzy-

zywanie wszystkich danych z pomiarów

Wystarcza to przy interwale czasowym

stane zostało długoletnie praktyczne

i obliczeń do MS –Excel a także ich eksport

1 minuty na 11 dni pracy, a przy interwale

doświadczenie jakie uzyskano przy

jako Bitmap (graf: *.bmp; *.jpg; *.wmf).

5 sekund na 22 godziny pomiarów.

wprowadzeniu i eksploatacji przyrządu.

Czujnik do pomiaru temperatury,

Przyrząd TeZetKa jest zasilany

Umożliwia to specjalistom oraz użyt-

wilgotności względnej, oraz prędkości

zabudowanymi w nim akumulatorami

kownikom optymalne przygotowanie

przepływu powietrza znajdują się we

litowo-jonowymi. Ładowanie akumulato-

i wykorzystanie danych z pomiarów

wnętrzu kanałowego przyłącza (głowica),

rów odbywa się przez ładowarkę. Czas

i obliczeń.

które może być (za pośrednictwem kabla

ładowania akumulatorów wynosi od

Ocena wyników, oparta o obliczenia

przedłużającego lub bezpośrednio) umoco-

3 do 4 godzin.

statystyczne, zawiera tabelaryczne

wane do górnej części obudowy przyrządu.

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

1/2012

górnictwo węgla kamiennego układy wentylacji i klimartyzacji

Zespoły chłodnicze Zbigniew Kaczor

Adam Ślusarz

Zespół chłodniczy powietrza

RWK-300

Zespół chłodniczy RWK300 charakteryzuje się wyjątkowo małym zapotrzebowaniem mocy elektrycznej wentylatora (niskie opory przepływu chłodnicy). Podczas gdy standardowo jest to 37 kW, w naszym przypadku wentylator potrzebuje jedynie 15 kW, co czyni to rozwiązanie wyjątkowo energooszczędnym. Co więcej parametry pracy naszych urządzeń są przebadane na stanowisku prób i jesteśmy w posiadaniu protokołów niezależnej jednostki badawczej, która potwierdza uzyskane parametry. Jednostka

Lokalny zespół chodniczy składa się

Nazwa

Miara

Moc chłodnicza

308

z wymiennika ciepła, który stanowi pakiet

Ciśnienie wody

MPa

kilkudziesięciu podwójnych spiralnych

Wydatek wody

6,53

kg/s

Temperatura wody na wejściu

ºC

Temperatura wody na wyjściu

18,2

ºC

Wydatek powietrza

7,4

m³/s

Strata ciśnienia na wymienniku ciepła

687

Temperatura sucha powietrza na wlocie

ºC

Wilgotność właściwa powietrza na wlocie

23,7

g/kg

Temperatura sucha powietrza na wylocie

ºC

wraz z postępem wyrobiska. Wyposa-

Długość chłodnicy

3315

żenie stanowi chłodnica powietrza RWK

Wysokość chłodnicy

1270

Szerokość chłodnicy

1185

zwojów rurek z miedzi, umieszczony w cylindrycznym płaszczu stalowym oraz z wentylatora elektrycznego służącego do wymuszenia przepływu powietrza przez chłodnice. Obydwa elementy są ze sobą sztywno połączone za pomocą metalowego łącznika lub elastycznie za pomocą lutni. Całość może być zabudowana stacjonarnie na spągu wyrobiska, podwieszona do obudowy lub może przemieszczać się

300 firmy WAT GmbH oraz wentylator ES6-150 firmy Korfmann Lufttechnik GmbH.

Charakterystyka wentylatora dla wersji Exd(e) (wykonanie przeciwwybuchowe)

Przyłącze wody zimnej DN 50/ - wejście PN 40

Przyłącze wody zimnej DN 50/ - wyjście PN 40

Średnica przyłącza 800 lutniociągu – wlot powietrza

Średnica przyłącza lutniociągu - wylot powietrza

800

Moc silnika wentylatora

Parametry pracy zespołu chłodniczego RWK-300

1/2012

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

Ścianowe zespoły chłodnicze powietrza

SPK 30 i SPK 25

Zespół chłodniczy SPK30 z uwagi na bardzo kompaktowe gabaryty przeznaczony jest do schładzania powietrza w wyrobiskach ścianowych. Chłodnica z wentylatorem przebadane są na stacji prób, gdzie zostały potwierdzone parametry pracy. Zapotrzebowanie mocy elektrycznej wynosi w tym przypadku jedynie 0,8 kW.

Nazwa

Miara

Jednostka

Moc chłodnicza

Ciśnienie wody

MPa

Wydatek wody

1,4

kg/s

Temperatura wody na wejściu

4,9

ºC

żącego do wymuszenia przepływu

Temperatura wody na wyjściu

8,9

ºC

powietrza przez chłodnice. Obydwa

Wydatek powietrza

0,75

m³/s

elementy połączone są ze sobą ela-

Strata ciśnienia na wymienniku ciepła

285

Temperatura sucha powietrza na wlocie

31,9

ºC

Wilgotność właściwa powietrza na wlocie

21,1

g/kg

Temperatura sucha powietrza na wylocie

ºC

Długość chłodnicy

1120

Średnica

300

Masa

130

Ścianowy zespół chłodniczy składa się z dwóch elementów tj. wymiennika ciepła - w postaci kilku spiralnych zwojów rurek z miedzi umieszczonych w cylindrycznym płaszczu stalowym oraz wentylatora elektrycznego słu-

stycznie za pomocą lutni lub sztywno metalowym adapterem. Całość jest mocowana za pomocą uchwytów do zastawki przenośnika zgrzebłowego lub podwieszona do stropnicy sekcji obudowy. Wyposażenie stanowi chłodnica powietrza SPK 30 firmy WAT GmbH oraz wentylator ES3-8 firmy Korfmann Lufttechnik GmbH.

Charakterystyka wentylatora dla wersji Exd(e) (wykonanie przeciwwybuchowe

Przyłącze wody zimnej DN 32 / - wejście PN 40

Przyłącze wody zimnej DN 32 / - wyjście PN 40

Średnica przyłącza lutniociągu - wlot powietrza

300

Średnica przyłącza lutniociągu - wylot powietrza

300

Moc silnika wentylatora 0,8 kW Parametry pracy zespołu chłodniczego SPK-30

W przygotowaniu dla użytkownika jest zespół chłodniczy SPK 25 wykorzystujący do napędu wentylator elektryczny lub hydrauliczny. Parametry pracy zespołu chłodniczego SPK-25 z wentylatorem elektrycznym: • Moc chłodnicza: 21,5 kW

• Temperatura sucha powietrza na wlocie: 320C

• Przyłącze wody zimnej

• Ciśnienie wody: 4 MPa

• Temperatura sucha powietrza na wylocie:

• Wydatek wody: 1 kg/s

• Temperatura wody na wejściu: 70C

• Długość chłodnicy: 1600 mm

• Wydatek powietrza: 0,6 m3/s

• Średnica: 250 mm

• Moc silnika wentylatora: 0,75 kW

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

poniżej 220C

• Średnica przyłącza lutniociągu

– wejście/wyjście: DN25

–wlot/wylot: 250 mm

1/2012

górnictwo węgla kamiennego efektywność energetyczna

Energooszczęde napędy elektryczne pomp i wentylatorów dla górnictwa

Nowa generacja Duże zużycie energii przez kopalnie

dużej ilości tego typu urządzeń o pracy

PP, Zakład Sterowania i Elektroniki

węgla i miedzi prowadzi z jednej strony do

ciągłej, już niewielka poprawa sprawności

Przemysłowej).

wzrostu kosztów wydobycia oraz uszczu-

napędu sumarycznie pozwoli na duże

plenia zasobów mocy w systemie elek-

oszczędności energii.

Wiedzę tych zespołów wspiera

troenergetycznym. Z drugiej zaś strony

Celem Projektu jest poszerzenie wie-

Zespól Politechniki Wrocławskiej od

wiąże się z większym zanieczyszczeniem

dzy nt. energooszczędnych technologii

wielu lat zajmujący się napędami kopal-

środowiska spowodowanym zwiększoną

w przemyśle oraz opracowanie, zapro-

nianymi i badaniami nad poszukiwaniem energooszczędnych napędów pomp

emisją CO2. W każdej kopalni, oprócz

prof. Jan Zawilak

jektowanie, wykonanie i zbadanie modeli

podstawowych maszyn i urządzeń takich

Politechnika Wrocławska

nowoczesnych układów napędowych

i went ylatorów(zespół ZME PWr.

z energooszczędnymi, magnetoelektrycz-

z Zakładu Maszyn Elektrycznych).

jak maszyny wydobywcze, transportowe musi być zainstalowanych wiele pomp

nymi silnikami elektrycznymi o nowych

Rozwój energooszczędnych napę-

i wentylatorów. W czynnych obecnie ko-

strukturach obwodu magnetycznego,

dów związany jest z wykorzystywaniem

palniach miedzi czy węgla zastosowane

których wdrożenie pozwoli na znaczne

osiągnięć w badaniach nad nowymi

są napędy z silnikami elektrycznymi

zmniejszenie zużycia energii. Napędy mają

materiałami na obwody magnetyczne

o niezadowalającej sprawności. Naj-

być dostosowane do pracy w warunkach

i układy izolacyjne oraz ochronne. Tymi

częściej są to silniki indukcyjne. Przy

kopalnianych.

badaniami zajmują się wchodzące

Wykonawcy Projektu tworzą interdyscyplinarną grupę specjalistów we wsz ystk ich naj wa żniejsz ych dyscyplinach naukowych związanych z badaniami nad układami napędowymi.

w skład Konsorcjum zespoły: • Instytutu Tele- i Radiotechnicznego (ITR) w Warszawie, • Instytutu Chemii Przemysłowej (IChP) w Warszawie.

W skład Konsorcjum wchodzą dwa Zespoły Politechniki Poznańskiej:

1/2012

Zespół ITR realizuje badania nad

• jeden zajmujący się metodami

materiałami na obwody magnetyczne

analizy i syntezy maszyn o ma-

w tym bardzo ważne badania nad

gnesach trwałych (zespół OP PP

technologią produkcji kształtowanych

z Zakładu Mechatroniki i Maszyn

magnesów o dużej gęstości energii.

Elektrycznych),

W badaniach tych wspierany jest przez

• drugi specjalizuje się w metodach

Zespół IChP. Zespól IChP zajmuje

sterowania ww. maszyn (zespół US

się także poszukiwaniem tworzyw

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

i nowoczesnych materiałów izolacyjnych

jących w napędach wentylatorów

oraz ochronnych.

i pomp

Realizacja projektu związana jest

Prowadzone w ramach tego zadania

z badaniami nad nowymi strukturami maszyn

prace mają na celu opracowanie i dobór

elektrycznych do napędów kopalnianych,

magnetycznie miękkich i magnetycznie

nowymi układami sterowania, nowymi

twardych części obwodu magnetycznego

materiałami magnetycznymi i izolacyjnymi

spełniających wymagania stawiane przez

oraz nad poszukiwaniem nowych bardzo

projektantów maszyn elektrycznych

wiarygodnych metod obliczeń projektowych

i wymagania stawiane urządzeniom

i optymalizacyjnych. Projekt realizowany jest

narażonym na trudne warunki panujące

w następujących zadaniach:

w kopalniach. Zadanie jest realizowane

1. Analiza wymagań stawianych

przez Zespół Badań nad Materiałami

napędom wentylatorów i pomp

Magnetycznymi z Instytutu Tele- iRadio-

pracujących w kopalniach

technicznego.

Realizowane w ramach zadania prace mają na celu określenie szczegółowych

4. Opracowanie metod wytwa-

ograniczeń w odniesieniu do optymalizo-

rzania i badanie hybrydowych

wanych napędów wentylatorów i pomp

elementów obwodów magnetycz-

kopalnianych. Zgodnie z celem głównym

nych

projektu kryterium optymalności jest

Zadanie jest realizowane przez

zużycie energii w trakcie eksploatacji. Ze

Zespół Badań nad Materiałami Magne-

względu na eksploatację rozpatrywanych

tycznymi z Instytutu Tele-i Radiotech-

napędów w trudnych warunkach środo-

nicznego. Prowadzone w ramach tego

wiskowych uwzględniane są: bezpieczeń-

zadania prace mają na celu opracowanie

stwo obsługi i niezawodność maszyn.

i dobór hybrydowych elementów obwo-

Zadanie jest realizowane przez Zespół

dów magnetycznych. Elementy takie są

Politechniki Wrocławskiej (ZME PWr).

wytwarzane metodą prasowania proszków o zróżnicowanych właściwościach fizycz-

2. Opracowanie bazy wiedzy

nych oraz metodą klejenia elementów o

o napędach wentylatorów

zróżnicowanych właściwościach fizycz-

i pomp kopalnianych

nych. Opracowuje się też metody wklejania

Prowadzone w ramach zadania proce mają na celu zbudowanie bazy wiedzy

elementów obwodu magnetycznego do maszyn elektrycznych.

o danych dotyczących parametrów i charakterystyk funkcjonalnych napędów

5. Opracowanie i badanie spoiw

do wentylatorów i pomp kopalnianych.

do materiałów magnetycznych

Zadanie jest realizowane przez Zespół

oraz specjalizowanych środków

Politechniki Poznańskiej (OP PP).

izolacyjnych i zabezpieczających Zadanie jest realizowane przez Zespół

3. Badanie materiałów magnetycz-

Instytutu Chemii Przemysłowej. W realiza-

nych przeznaczonych na obwody

cji zadania wykorzystane są wieloletnie

magnetyczne ze szczególnym

osiągnięcia w badaniach nad polimerami

uwzględnieniem narażeń występu-

krzemoorganicznymi – silikonami.

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

1/2012

górnictwo węgla kamiennego efektywność energetyczna 6. Opracowanie i badanie nowych

8. Wykonanie obliczeń projekto-

9. Opracowanie projektów

struktur maszyn magnetoelek-

wych i optymalizacyjnych serii

układów sterujących

trycznych dostosowanych do

prototypów silników

wymagań napędów kopalnianych

Zadanie wykonywane jest przez

Zadanie jest realizowane przez

Zespół Politechniki Poznańskiej (Zespół

Poszukiwanie nowych struktur

Zespół Politechniki Poznańskiej (Zespół

US PP). Wykorzystując wieloletnie

maszyn elektrycznych do napędów

OP PP). Jego celem jest wykonanie

doświadczenia w zakresie zastosowań

kopalnianych zdeterminowane jest

obliczeń elektromagnetycznych i ciepl-

zaawansowanych metod sterowania

postawionym celem, a mianowicie uzy-

nych dla opracowanych i wybranych

napędami elektrycznymi (np. bazujących

skaniem napędów energooszczędnych

struktur energooszczędnych silników do

na teorii zbiorów rozmytych, sztucznych

i niezawodnych. Uzyskanie silników

napędów pomp i wentylatorów. Na pod-

sieci neuronowych, filtrów Kalmana, czy

napędowych o sprawności większej

stawie, uzyskanego w wyniku realizacji

też nietypowych struktur regulatorów

niż sprawność obecnie stosowanych

prac, zbioru wymagań i ograniczeń funk-

liniowych) przeprowadzane są prace

energooszczędnych silników indukcyj-

cjonalnych oraz zbioru ograniczeń mate-

mające na celu uruchomienie energo-

nych wymaga użycia w ich strukturach

riałowo-technologicznych formułowane

oszczędnego napędu elektrycznego,

nowoczesnych materiałów, a w szcze-

są funkcje celu procesu optymalizacji.

zarówno z czujnikami wielkości mecha-

gólności magnesów trwałych. Ponadto

Wykonuje się obliczenia projektowe

nicznych, jak i bez nich, realizując metodę

silniki powinny być przystosowane do

i optymalizacyjne dla silników o różnych

tzw. sterowania bezczujnikowego (bez

zmiennego trybu pracy wentylatorów

kon-

czujników mocowanych na wale silnika).

strukcjach magnetowodów.

i pomp czyli umożliwiać skokową lub ciągłą regulację prędkości obrotowej pozwalającą na racjonalizację zużycia energii. Niezawodność silników powinna być nie mniejsza niż silników indukcyjnych co oznacza możliwie najprostszą konstrukcję poszukiwanych nowych struktur maszyn. Zadanie reali-

Docenili nas... W trakcie realizacji Projektu opracowano wiele raportów, sprawozdań, publikacji oraz zgłoszeń patentowych, które udokumentowane są w bazie wiedzy dostępnej na stronie internetowej: http://www.ngn.put.poznan.pl/BazaWiedzy/index.php?start=0

zuje Zespół Politechniki Wrocławskiej (ZME PWr). 7. Opracowanie polowych algorytmów projektowania energooszczędnych silników do napędu pomp i wentylatorów Zadanie jest realizowane przez Zespół Politechniki Poznańskiej (Zespół OP PP). Wykorzystane są osiągnięcia wieloletnich prac nad algorytmami polowej analizy i syntezy układów z polem elektromagnetycznym oraz osiągnięcia w projektowaniu nowych układów wykonawczych mechatroniki.

1/2012

Ciekawe i oryginalne rozwiązania zgłoszono w europejskich konkursach, które uzyskały bardzo duże uznanie: • ZŁOTY MEDAL za spoiwo kompozytowe do proszków magnetycznych na międzynarodowej wystawie wynalazków BRUSSELS INNOVA 2011, • PUCHAR MINISTRA GOSPODARKI na międzynarodowych Targach Wynalazczości, Badań Naukowych i Nowych Technik BRUSSELS INNOVA 2011, • ZŁOTY MEDAL Z WYRÓŻNIENIEM BRUSSELS INNOVA 2011 otrzymał wynalazek pt.: „Wielobiegunowe magnesy trwałe o rozkładzie biegunów w układzie szachownicy i promieniowym rozkładzie biegunów ze skosem”, • SREBRNY MEDAL BRUSSELS INNOVA 2011 otrzymał wynalazek pt.: Hybrydowe magnesy trwałe, • ZŁOTY MEDAL CONCOURS LEPINE 2011 W PARYŻU za: Wielobiegunowe magnesy trwałe o rozkładzie biegunów w układzie szachownicy i promieniowym rozkładzie biegunów ze skosem, • SREBRNY MEDAL CONCOURS LEPINE 2011 W PARYŻU za: Hybrydowe magnesy trwałe.

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

reklama

10. Opracowanie technologii

podczas odlewania aluminiowego uzwo-

laboratoriach Politechniki Wrocławskiej.

wykonania silników

jenia klatkowego. Opracowanie tech-

Pomiarowo wyznaczane są statyczne

Zadanie to jest realizowane przez

nologii i budowy silników elektrycznych

charakterystyki eksploatacyjne ma-

Zespół Politechniki Wrocławskiej (ZME

o nowatorskiej strukturze musi być

szyn oraz dynamiczne charakterystyki

PWr). Na podstawie danych uzyskanych

uzupełnione pracami badającymi skutki

rozruchowe. Wyznaczane są również

z polowych obliczeń projektowych

zastosowanych rozwiązań materiałowych

ich charakterystyki cieplne (krzywe

i optymalizacyjnych wykonywane są

i montażowych.

nagrzewania uzwojeń i elementów

modele prototypowe maszyn napędu

konstrukcyjnych), a na ich podstawie i

wentylatorów i pomp kopalnianych.

11. Badania i ocena parametrów

wytrzymałości cieplnej materiałów izola-

Technologia ich wykonania uwzględnia

funkcjonalnych modeli układów

cyjnych i magnetycznych określane moce

specyficzne właściwości materiałów uży-

napędowych

znamionowe. Dla mocy znamionowej

tych do budowy silników i zapewnić, że

Zadanie jest realizowane przez

wyznaczana jest znamionowa sprawność

właściwości te nie ulegną pogorszeniu na

Zespół Politechniki Wrocławskiej (ZME

i znamionowy współczynnik mocy. Bada-

skutek procesów technologicznych. Na

PWr). Na podstawie dokumentacji tech-

nia laboratoryjne weryfikują poprawność

przykład właściwości magnetyczne stali

nicznej wykonane są modele fizyczne

idei nowych struktur silników napę-

elektrotechnicznej mogą się lokalnie po-

silników o zróżnicowanych konstruk-

dowych, poprawność zastosowanych

gorszyć w trakcie laserowego wykrawania

cjach i materiałach w wirnikach. Skala

metod projektowania i optymalizacji oraz

blach na rdzenie magnetyczne, magnesy

modeli umożliwia ocenę właściwości

potwierdzają możliwość uzyskania zało-

trwałe mogą zostać rozmagnesowane

eksploatacyjnych danego typu silnika.

żonych parametrów eksploatacyjnych.

po przekroczenia temperatury Curie,

Zbudowane modele silników są badane w

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

1/2012

górnictwo węgla kamiennego gospodarka energią

KOMPANIA WĘGLOWA S.A. Jacek Długosz Kierownik zespołu zarządzania energią

Zużycie energii w KW SA – stan aktualny Kompania Węglowa S.A. w 2011 r.

Rodzaj nośnika energii

Koszt zakupu energii [mln zł]

energia elektryczna

558,8

77,0%

energia cieplna

90,2

12,5%

na proces wydobycia i przeróbki węgla zużyła: • 2 151 317 MWh energii elektrycznej, • 2 618 383 GJ energii cieplnej,

Udział procentowy [%]

sprężone powietrze

56,0

7,7%

woda przemysłowa i pitna

19,1

2,6%

gaz ziemny (sieciowy)*

1,5

0,2%

• 2 320 mln m3 sprężonego powietrza,

Tab. 1.

• 710,3 tys. m3 gazu ziemnego,

gaz ziemny zużywa kotłownia w KWK Sośnica – Makoszowy Ruch Makoszowy

• 12,9 mln m3 wody. Strukturę procentową kosztów zakupu nośników energii obrazuje poniższy wykres. Koszt zakupu nośników energii w 2011 r. wyniósł 725,6 mln zł, co stanowi około 6,6% kosztów działalności operacyjnej (w 2010 r. 7,1%). W stosunku do 2010 r. (pomimo wzrostu cen jednostkowych nośników energii) koszty zakupu energii zostały obniżone o 4,4 mln zł (730 mln zł w 2010 r.). Podział ww. kosztów na poszczególne nośniki energii przedstawia tabela 1.

Wykres 1. Struktura kosztów nośników energii

Metan w kopalniach Metan w kopalniach węgla kamiennego

Metan w liczbach:

• 860 mln m3 - całkowita roczna ilość metanu wydzielonego w procesie eksploatacji węgla (KW SA, KHW SA, JSW SA - 2009 r.) • 239 mln m3 ujęto przez powierzchniowe stacje odmetanowania • 160 mln m3 (67%) metanu ujętego przez powierzchniowe stacje odmetanowania jest wykorzystane do produkcji energii elektrycznej, ciepła oraz chłodu • 621 m l n m 3 w yem itowa no do atmosfery wraz z powietrzem wentylacyjnym

1/2012

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

podstawowe dane energetyka Energia elektryczna

Przedsiębiorstwo sieciowe

Oddziały KW SA przyłączone są

Ilość przyłączy 220 kV

110 kV

20 kV

6 kV

do sieci elektroenergetycznej: PSE

PSE Operator S.A.

Operator S.A., Tauron Dystrybucja GZE S.A.

Tauron Dystrybucja GZE S.A.

(dawniej Vattenfall Distribution Po-

Tauron Dystrybucja S.A.

land S.A.), Tauron Dystrybucja S.A.,

Elektrociepłownia Marcel Sp. z o.o.

Katowicki Holding Węglowy S.A.

Elektrociepłowni „Marcel” Sp. z o.o. i Katowickiego Holdingu Węglowego S.A.

Tab. 2. Ilość przyłączy elektroenergetycznych KW S.A.

Obiekty przyłączone są na wysokim napięciu (220 i 110 kV), średnim napięciu (20 i 6 kV) oraz na niskim napięciu (lokalne małe pompownie szkód górniczych). W tabeli 2 przedstawiono ilości przyłączy zasilającyh kopalni KW S.A. (wysokie i średnie napięcie).

Energochłonność kopalń KW S.A. monitoruje zużycie energii elektrycznej i cieplnej kopalń poprzez tzw. współczynnik energochłonności określający sumę zużycia energii elektrycznej

Wykres 2. Źródła pozyskiwania energii elektrycznej KW S.A.

węgla kamiennego

Agregat prądotwórczy w KWK Sośnica-Makoszowy Ruch Sośnica e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

1/2012

górnictwo węgla kamiennego gospodarka energią i cieplnej na tonę wydobytego węgla. Obok przedstawiono wykres ilustrujący kształtowanie się ww. współczynnika w latach 2006 -2011. Wielkość współczynnika z wykresu 3 dla poszczególnych oddziałów KW SA w 2011 r. przedstawiono w tabeli 3.

Zwiększenie gospodarczego wykorzystania metanu do produkcji energii elektrycznej i ciepła W 2011 r. KW SA zagospodarowywała

Wykres 3. Zestawienie wskaźników energochłonności KW S.A. za lata 2006-2011

metan w źródłach wytwórczych eksploatowa-

Wskaźnik energochłonności dla wydobycia netto [kWh/Mg]

Wskaźnik energochłonności dla wydobycia brutto [kWh/Mg]

KWK Knurów - Szczygłowice

70,93

46,21

KWK Sośnica - Makoszowy

78,63

55,47

KWK Bobrek-Centrum

96,04

82,20

KWK Piekary

72,95

62,16

KWK Halemba-Wirek

130,91

86,55

produkcji ciepła w ciepłowniach „1 Maja”

KWK Pokój

62,69

49,03

i „Marklowice”.

KWK Bielszowice

104,85

88,28

KWK Bolesław Śmiały

54,26

38,51

do KW SA oraz do ZCP Carbo-Energia

KWK Brzeszcze

103,48

78,46

Sp. z o.o. i NSE Sp. z o.o. przetworzono 20,1

KWK Piast

49,68

40,23

mln m metanu produkując 29,4 GWh energii

KWK Ziemowit

46,43

41,54

elektrycznej i 327 340 GJ energii cieplnej.

KWK Chwałowice

51,44

35,53

KWK Jankowice

58,11

38,63

lemba-Wirek, KWK Knurów-Szczy-

KWK Marcel

57,37

41,39

głowice, KWK Sośnica-Makoszowy

KWK Rydułtowy-Anna

104,43

79,13

produkowana jest energia elektryczna

KW SA

73,87

55,21

w agregatach składających się z silnika

Tab. 3. Zestawienie wskaźników energochłonności dla Oddziałów KW S.A. w 2011 r.

nych przez KWK Bielszowice, KWK Halem-

Oddział KW SA

ba-Wirek, KWK Knurów-Szczygłowice, KWK Sośnica-Makoszowy, Zakład Elektrociepłownie i spółki zależne: ZCP Carbo-Energia Sp. z o.o. i Nadwiślańską Spółkę Energetyczną Sp. z o.o. W Oddziale Elektrociepłownie, metan jest zużywany do produkcji energii elektrycznej i ciepła w EC „Jankowice”, a do

Łącznie w 2011 r., w źródłach należących

Metan w kopalniach węgla kamiennego

W KWK Bielszowice, KWK Ha-

Korzyści z zagospodarowania metanu: • energia elektryczna • energia cieplna/ chłód • jednostki ERU • certyﬁkaty (ﬁoletowe/żółte) • ograniczenie emisji metanu • ograniczenie zużycia paliw kopalnych

Instalacja do spalania metanu – pochodnie gazowe • kocioł wodny typ UT – 50M • producent – LOOS Austria • moc – 10 MWt • zużycie metanu – 4 – 20 m3/min. • ciśnienie nominalne kotła – 1MPa • temperatura max. – 160°C • rok budowy 2010 • sprawność – 89%.

Pochodnia gazowa w KWK Sośnica-Makoszowy Ruch Sośnica

1/2012

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl www.apbiznes.pl

Kopalna

Uniknięty koszt zakupu energii elektrycznej tys. zł

Ilość energii elektrycznej netto MWh 2009

2010

2012

2009

2010

2012

Uniknięty koszt dystrybucji tys. zł

Suma kosztów unikniętych tys. zł

2009

2010

2012

2010

2012

4-7

5-8

6-9

Bielszowice

1 693,0

704,3

610,4

441

160,1

142,3

25,8

9,7

8,7

466,8

169,8

151,0

Halemba –Wirek

1 735,0

1 850,7

3 555,8

452

420,6

829,1

26,4

25,5

50,7

478,4

446,1

879,7

Sośnica-Makoszowy

9 249,0

13 960,1

12 322,8

2 421,1

3 173,0

2 873,2

141,6

192,2

175,6

2 562,7

3 365,20

3048,8

Knurów-Szczygłowice

7 218,0

10 864,2

1 880,3

2 744,3

2 533,1

110

166,3

154,8

1 990,3

2 910,6

2687,9

Razem

19 895,0

27 353,2

5 194,4

6 498,0

6 377,7

303,8

393,7

389,8

5 498,2

6 891,7

6 767,5

Razem 2009 - 2011 r.

12 073,8 28 588,9 75 837,10

18 070,1

1 087,3

19 157,36

Tab. 4.

zasilanego metanem oraz prądnicy

metanu (ponad sprzedaż do Synthos

z chłodzenia silników zasilanych

prądu przemiennego. W tabeli 4 przed-

Sp. z o.o.) – lata 2011 - 2014,

metanem – lata 2013 - 2014,

stawiono produkcję energii elektrycznej

• budowa stacji odmetanowania KWK

w tych źródłach i uniknięte koszty zakupu

Knurów-Szczygłowice R. Knurów –

energii elektrycznej w latach 2009 Dla energii elektrycznej wyprodukowanej w źródle KWK Halemba – Wirek KW

Marcel – lata 2013 - 2014 r., • budowa dwóch silników gazowych

lata 2011 - 2012, • budowa zespołu prądotwórczego w

2011 r.

• budowa silnika gazowego w KWK

KWK Knurów-Szczygłowice Ruch

w KWK Jankowice – lata 2014-2015 r. • budowa silnika gazowego w KWK

Knurów – 2015 r.,

SA otrzymuje świadectwa pochodzenia

• budowa drugiego silnika gazowego

Halemba - Wirek – lata 2013 - 2014 r.

energii wyprodukowanej w wysokospraw-

w KWK Knurów-Szczygłowice R.

Realizacja tych zadań spowoduje

nej kogeneracji tzw. „żółte” certyfikaty. Za

wzrost ujęcia metanu do poziomu ok.

Szczygłowice – 2013 r.,

2011 r. KW SA otrzymała certyfikaty dla

• budowa powierzchniowej stacji

ilości 3 674,046 MWh, których wartość

odmetanowania w KWK Rydułtowy-

wynosi obecnie około 473,2 tys. zł.

-Anna R. Rydułtowy lata 2012

W latach 2011 – 2016 zwiększymy wykorzystanie metanu do produkcji energii

-2015, • budowa silnika gazowego w KWK

180 m3/min, a jego gospodarcze wykorzystanie osiągnie poziom 80%.

Działalność energetyczna koncesjonowana

Rydułtowy-Anna – lata 2015 - 2016,

Komapnia Węglowa S.A., w zakresie

• budowa klimatyzacji centralnej

energii elektrycznej posiada koncesje na:

• budowa nowej stacji odmetanowania

w KWK Knurów-Szczygłowice wyko-

• wytwarzanie energii elektrycznej –

w KWK Brzeszcze i zespołów prądo-

rzystującej chłodziarki absorpcyjne

decyzja Prezesa Urzędu Regulacji

twórczych wykorzystujących nadwyżki

zasilane ciepłem pochodzącym

energetyki nr WEE/170/4407/W/

elektrycznej i cieplnej. Do najważniejszych zadań należą:

Charakterystyka agregatu prądotwórczego TEDOM QUANTO D 2000 SP Parametry techniczne

Jednostka

Wartość

Maksymalna moc elektryczna kW 1946 Maksymalna moc cieplna kW 1937 Pobór mocy w paliwie kW 4577 Sprawność elektryczna % 42,2 Sprawność cieplna % 42,3 Sprawność całkowita % 84,5 969 Zużycie gazu przy 100% mocy m3/h 747 Zużycie gazu przy 75% mocy m3/h 523 Zużycie gazu przy 50% mocy m3/h Zalecany ekonomiczny trwały przedział regulacji – 40-100% Pn Zużycie metanu podane jest dla zawartości metanu 50% i wartości opałowej 17 MJ/m3 Zużycie gazu gwarantowane jest dla parametrów: 15oC, 101,325 kPa ee--ww yyddaanniiee ddoo ppoobbrr aanniiaa nnaa::

www.apbiznes.pl www.apbiznes.pl

Agregat prądotwórczy w KWK Sośnica-Makoszowy Ruch Sośnica

1/2012

górnictwo węgla kamiennego gospodarka energią

Średnie zużycie energii elektr. w 2011 r.

Oddziały KW S.A.

Zainstalowana moc elektryczna silników elektrycznych w 2011 r.

Rzeczywista Produkcja energii elektrycznej w zespołach gazowych w 2011 r.

Pokrycie potrzeb w 2011 r.

Stopień wykorzystania zainstalowanej mocy w 2011 r.

[MW]

[MWh]

[%]

[MW] 2,0

2,0

13 140,00

11,4

2,0

11 197,25

10,1

63,9

2,0

4,0

26 280,00

23,6

2,0

13 140,00

10,4

2,5

16 425,00

10,5

0,5

3 285,00

2,2

[MWh / rok] Ruch Knurów

KWK „Knurów-Szczygłowice”

PlanoPlanowawana ne proprodukcja Planowacentowe Łączna energii na moc poktycie moc elektr. w elekśredniego silników zespołach tryczna zużycia. elektrycz- gazowych. silników Planowanych Planowaelektryczny stopień do 2016 r. ny stopień nych wykorzywykorzydo 2016 r. stania stania 75% 75% w 2016 r. w 2016 r.

115 234,50

Ruch Szczygłowice 111 344,08

[MW]

[MWh]

[%]

KWK „Sośnica-Makoszowy”

Ruch Sośnica

126 660,27

2,0

12 669,92

10,0

KWK „Halemba-Wirek”

Ruch Halemba

156 549,92

0,5

3 681,49

2,4

84,1

KWK „Bielszowice”

152 219,30

0,5

661,69

0,4

15,1

KWK „Jankowice”

115 642,99

7,0

45 990,00

39,8

KWK „Marcel”

98 036,00

2,0

13 140,00

13,4

KWK „Brzeszcze”

154 576,66

5,0

32 850,00

21,3

120 943,64

2,0

13 140,00

10,9

22,0

27,0

177 390,00

15,4

KWK „Rydułtowy-Anna”

Ruch Rydułtowy

Suma

1 151 207,36

5,0

2,0

28 210,35

Tab. 5. Zużycie i produkcja energii elektrycznej

OKA/2003/KR, koncesja przedłużo

nr OEE/350/4407/W/1/2003/MS,

Dystrybucja energii elektrycznej

na decyzją nr WEE/170-ZTO/4407

koncesja przedłużona decyzją nr

i obrót energią elektryczną prowadzone

/W/OKA/2012/PS do dnia 1.08.2023 r.,

OEE/350-ZTO/4407 W/OKA/2012/

są na terenie oraz w sąsiedztwie kopalń

PS do dnia 1.08.2023 r.,

zlokalizowanych na obszarze gmin: Bieruń,

• dystrybucję energii elektrycznej – decyzja Prezesa Urzędu Regulacji ener-

Brzeszcze, Bytom, Gliwice, Knurów, Wytwarzanie energii elektrycznej

Lędziny, Marklowice, Miedźna, Pszów,

w oparciu o koncesje prowadzi się w

Piekary Śl., Radlin, Ruda Śl., Świerkla-

źródłach: Elektrociepłownia Chwałowice

ny, Rybnik, Rydułtowy, Wodzisław Śl.,

i Anna oraz w KWK Halemba–Wirek.

i Zabrze, sieciami 20 kV i 6 kV oraz

getyki nr PEE/263/4407/W/1/2003/ MS ważna do 10.05.2013 r., • obrót energią elektryczną – decyzja

Metan w kopalniach węgla kamiennego

Prezesa Urzędu Regulacji energetyki

Uniknięte koszty zakupu energii elektrycznej

Ilość energii elektrycznej netto Kopalnia

Uniknięty koszt zakupu energii elektrycznej

Uniknięty koszt dystrybucji Suma kosztów unikniętych

2009 1 1 693,0

MWh 2010 2 704,3

2011 3 610,4

2009 4 441

tys. zł 2010 5 160,1

2011 6 142,3

2009 7 25,8

tys. zł 2010 8 9,7

2011 9 8,7

2009 4+7 466,8

tys. zł 2010 5+8 169,8

2011 6+9 151,0

Halemba –Wirek

1 735,0

1 850,7

3 555,8

452

420,6

829,1

26,4

25,5

50,7

478,4

446,1

879,7

Sośnica-Makoszowy

9 249,0

13 960,1

12 322,8

2 421,1

3 173,0

2 873,2

141,6

192,2

175,6

2 562,7

3 365,20

3048,8

Knurów7 218,0 -Szczygłowice

12 073,8

10 864,2

1 880,3

2 744,3

2 533,1

110

166,3

154,8

1 990,3

2 910,6

2687,9

Razem 19 895,0 28 588,9 27 353,2 Razem 75 837,10 2009 - 2011 r.

5 194,4

6 498,0

6 377,7

303,8

393,7

389,8

5 498,2

6 891,7

6 767,5

Bielszowice

1/2012

18 070,1

1 087,3

e-w ydanie do pobrania na:

19 157,36

www.apbiznes.pl

sieciami niskiego napięcia. Dezyzją DPE-

z działalności polegającej na dystrybucji

Ignacy, 1 Maja oraz w kotłowniach

4711-74(5)/2011/4407/ŁG Prezes Urzędu

oraz obrocie energią elektryczną w

Jedłownik i Marklowice. Działalność

Regulacji Energetyki wyznaczył Kompanię

okresie 01.01 – 31.12.2011 r. wyniósł 16,2

polegającą na przesyłaniu i dystrybucji

Węglową S.A. na Operatora Systemu

mln zł, a zysk 1,5 mln zł.

ciepła prowadzono następującymi

Dystrybucyjnego elektroenergetycznego. W związku z decyzją Prezesa

W zakresie energii cieplnej KW SA

sieciami ciepłowniczymi: sieć nr 1

posiada koncesje na:

zlokalizowana na terenie miasta Rybnik

Urzędu Regulacji Energetyki zwal-

- w ytwarzanie energii cieplnej –

współpracująca ze źródłem EC Chwa-

niającą KW S.A. z zatwierdzania cen

decyzja Prezesa Urzędu Regulacji

łowice, sieć nr 3 i 4 zlokalizowana na

energii elektrycznej dla odbiorców

energetyki nr WCC/1086/4407/W/

terenie miasta Pszów współpracująca ze

przemysłowych, rozliczenia z odbiorcami

OKA/2003/KR, koncesja przedłużona

źródłem C. Anna, sieć nr 6 zlokalizowana

zewnętrznymi prowadzone są w oparciu

decyzją nr WCC/1086-ZTO/4407 /W/

na terenie miasta Rybnik współpracująca

o dwie taryfy. W zakresie dystrybucji

OKA/2012/PS do dnia 1.08.2023 r.,

ze źródłem EC Jankowice, sieć nr 8

energii elektrycznej i jej sprzedaży do

- p rzesyłanie i dystrybucję ciepła

zlokalizowana na terenie miasta Rybnik

odbiorców grupy taryfowej „G” była

decyzja Prezesa Urzędu Regulacji ener-

współpracująca ze źródłem C. Rymer,

to taryfa zatwierdzona przez Prezesa

getyki nr PCC/1061/4407/W/OKA/2003/

sieć nr 12 zlokalizowana na terenie

Urzędu Regulacji Energetyki decyzją nr

KR, koncesja przedłużona decyzją nr

miasta Wodzisław Śląski współpracująca

OKA-4211-20(9)/2011/4407/VI/KR, z dnia

PCC/1061-ZTO/4407 /W/OKA/2012/PS

ze źródłem C. 1 Maja, sieć nr 14 zlokalizo-

23 września 2011 r., a w zakresie sprze-

do dnia 1.08.2023 r.,

wana na terenie miasta Wodzisław Śląski

daży energii elektrycznej dla pozostałych

W 2011 r. wytwarzanie ciepła pro-

współpracująca ze źródłem K Jedłownik

grup taryfowych zatwierdzona Uchwałą

wadzono w następujących źródłach

oraz siecią nr 14 zlokalizowaną na terenie

Zarządu KW SA nr 2439/2010 z dnia

ciepła: elektrociepłownie Chwałowice

Gminy Marklowice współpracującą ze

07.12.2010 r. Łączny przychód KW S.A.

i Jankowice, ciepłownie Anna, Rymer,

źródłem Kotłownie Marklowice.

l.p 0 1 1.1 1.2 1.3 2 2.1 2.2

Wyszczególnienie 1 Całkowita ilość metanu wydzielona w procesie eksploatacji węgla emisja do atmosfery (w wentylacji) z ujętego na powierzchnię w stacjach odmetanowania tego: w wypuszczonego do atmosfery tym Zagospodarowanie ujętego metanu - ogółem wykorzystanie na potrzeby własne do produkcji energii elektrycznej i cieplnej*

2.3

na wyprodukowanie energii cieplnej

z tego z 2.4 z na wyprodukowanie energii elektrycznej zużyto 2.5 tego: tego: w układzie kogeneracyjnym wykorzystanie na inne cele (spalanie w 2.6 świeczce) 2.7 przekazanie (sprzedaż) odbiorcom przemysłowym** Wskaźnik metanowości względnej 3 (wiersz 1/wydobycie węgla handlowgo)

Ilość wyrodukowanej energii we własnych instalacjach e-w ydanie do pobrania na:

Jedn. miary 2

Wykonanie w 2010 r. 3

Wykonanie w 2011r. Kwartał II III 5 6

I 4

IV 7

Rok (narastająco) 8

tys. m3 355 831

78 859

86 270

89 813

86 929

341 871

tys. m3 280 503 tys. m3 75 328

60 474

68 285

70 481

67 233

266 473

18 385

17 985

19 332

19 696

75 398

tys. m3

17 422

3 829

3 540

4 057

2 524

13 950

tys. m3 tys. m3 tys. m3

57 906

14 556

14 445

15 275

17 172

61 448

13 172

3 196

3 117

4 932

6 359

17 604

13 172

2 781

2 549

3 523

5 128

13 981

tys. m3

4 172

854

319

390

1 770

3 333

tys. m tys. m3

8 487

1 672

1 996

2 893

3 097

9 658

513

255

234

240

261

990

tys. m

415

568

1 409

1 231

3 623

tys. m3

44 734

11 360

11 328

10 343

10 813

43 844

m3/t

9,01

9,47

39 482 9 876 940 9 721 340 9 481 737 723

7,98

8,87

wydobycie

energii elektrycznej

MWh

30 520

6 114

7 838

7 209

8 287

29 448

energii cieplnej

249 169

92 910

51 340

53 400

129 690

327 340

www.apbiznes.pl

1/2012

górnictwo węgla kamiennego utylizacja metanu

Pilotażowa instalacja utylizacji metanu w KWK JAS-MOS Zarówno w polskim, jak i w światowym górnictwie największym problemem jest utylizacja i gospodarcze wykorzystanie metanu z powietrza wentylacyjnego kopalń, gdzie ze względów bezpieczeństwa jego stężenie w powietrzu jest mniejsze niż wynika to z dolnej granicy wybuchowości mieszaniny powietrzno-metanowej.

miejsce w globalnej emisji metanu towarzyszącej w ydobyciu węgla) Akademia Górniczo-Hutnicza, Politechnika Wrocławska i Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie utworzyły Konsorcjum Utylizacji Metanu z Pokładów

prof. dr hab. inż. Stanisław Nawrat

Węgla.

Emisja metanu [mln m3/rok]

emisji metanu (polska zajmuje szóste

1000 800 600 400 200 0

150 100 50 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Rok Wydobycie węgla kamiennego Metanowość bezwzględna Odmetanowanie

Na świecie prowadzone są inten-

Wydobycie węgla [mln Mg/rok]

Wychodząc na przeciw problemom

Metanowość wentylacyjna MWENT

sywne prace badawczo – rozwojowe, które doprowadziły do opracowania wielu technologii i urządzeń, pozwalających

metanu, uwolnienie dodatkowych

niem ujęto ok. 250,2 mln m3CH4, a z

przeprowadzać proces spalania metanu

limitów emisji dwutlenku węgla), niski

powietrzem wentylacyjnym z kopalń

koszt jego pozyskania (jako ubocznego

było odprowadzane do atmosfery 662,5

bądź wręcz odpadowego produktu

mln m3 CH4.

nawet o niskiej jego koncentracji. Celem projektu jest ukierunkowanie rozwoju nowoczesnych technologii

wydobycia węgla kamiennego) oraz

dla umożliwienia utleniania metanu w

efekty gospodarki skojarzonej.

Każdego roku do atmosfer y z powietrzem wentylacyjnym kopalń w

mieszaninach z powietrzem o bardzo

W polskich kopalniach węgla ka-

Polsce emitowane jest ok. 600 mln m3

niewielkich jego zawartościach, które

miennego metanowość bezwzględna

metanu. Metan jest gazem o potencjale

są dużym problemem górnictwa węgla

od roku 2001 systematycznie rośnie

cieplarnianym 21 razy większym niż CO2.

kamiennego. Metan emitowany w

mimo zmniejszania się ilości kopalń

Metan w powietrzu wentylacyjnym

kopalni może jednak stać się atrak-

oraz wydobycia węgla. Metanowość

odprowadzanym szybami z kopalń na

cyjnym ekonomicznie paliwem przy

bezwzględna polskich kopalń węgla

powierzchnię ziemi posiada koncentrację

produkcji energii bazującej na VAM,

kamiennego jest bardzo wysoka i w

ok. od 0.00% do 0.5%, co nie pozwala na

ze względu na uzyskiwany efekt

2011 roku wyniosła 828,8 mln m3 CH4,

jego wykorzystanie w typowych i znanych

przy czym podziemnym odmetanowa-

instalacjach energetycznych.

środowiskowy (ograniczenie emisji

Sebastian Napieraj

1/2012

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

W związku z czym „Konsorcjum Utylizacji Metanu z Pokładów Węgla

• Moc teoretyczna (bez strat) Pt = 1,95 kW,

w KWK Jas-Mos. Ujęcie metanu realizowane jest na terenie Kopalni Węgla

Podziemnych Kopalń” realizuje Projekt

• Wydajność Q = 3,5 MJ/h,

Kamiennego „JAS-MOS” w rejonie szy-

pt. Proekologiczna technologia utyliza-

• Moc P = 0,97 kW.

bu Jas VI w Jastrzębiu Zdrój. Kopalnia

cji metanu z kopalń, wykonywanego

„JAS-MOS” była budowana w latach

w ramach Programu Operacyjnego

1955-1962. Złoże KWK „JAS-MOS”

Innowacyjna Gospodarka, działanie

znajduje się na terenie miasta Jastrzę-

1.3.1. zarejestrowanego pod nume-

bie Zdrój oraz gmin: Mszana, Godów

rem: POIG.01.03.01-24-072/08, który

i obejmuje 32,5 km2. Kopalnia posiada

wykonuje w ramach Konsorcjum (Aka-

jeden szyb wydobywczy, jeden zjazdo-

demia Górniczo-Hutnicza, Politechnika

we oraz dwa wentylacyjne.

Wrocławska, Uniwersytet Marii Curie Instalacja IUMK-100 posiada nastę-

Skłodowskiej).

pujące parametry:

W trakcie realizacji Projektu w celu weryfikacji podstawowych założeń

• Strumień VAM VVAM = 1000 – 6000 m3/h

dotyczących katalitycznego utleniania

• Zawartość metanu w powietrzu VAM zCH4 = 0,4-1 %

metanu o zawartościach poniżej 1% wykonano instalację wielkolaboratoryjną

Wykonane badania pozwoliły na

oznaczoną symbolem IUMK-1 pozwa-

określenia założeń oraz wykonanie

lającą utylizować metan z powietrza

projektu instalacji w skali półtechnicznej

wentylacyjnego kopalń

o symbolu IUMK-100.

• Wartość opałowa metanu Wd = 35 MJ/m3 • Sprawność reaktora utleniającego h = 90% • Strumień metanu VCH4 = 12 m3/h

Utlenianie metanu w IUMK-1 zachodzi

W wyniku współpracy i

przy temperaturze złoża 300-600°C

u zg o d n i e ń A k a d e m i i G ó r n i c zo -

• Teoretyczną wydajność cieplną

i stężeniu metanu w powietrzu wyno-

-Hutniczej z Jastrzębską Spółką

reaktora (bez strat) Qt =420 MJ/h

szącym 0,4-1,0%. Budowa reaktora

Węglową S.A. ustalono, że próby w

• Moc teoretyczna (bez strat)

zapewnia katalityczne utlenianie metanu

zakresie badań instalacji wykona-

do wartości 97%. W instalacji w celu

nej w skali półtechnicznej zostaną

• Wydajność Q = 380 MJ/h

odbioru ciepła z gazów wylotowych

przeprowadzone w rejonie szybu VI

• Moc P = 105 kW

Pt = 116,7 kW

został zaprojektowany i zabudowany wymiennik ciepła z gazów wylotowych WC-1 o mocy cieplnej 1 kW. Parametry instalacji laboratoryjnej IUMK-1: • Strumień powietrza Vp = 20 m3/h, • Stężenie metanu w powietrzu zCH4 = 0,4-1 %, • Wartość opałowa metanu Wd = 35 MJ/m3, • Sprawność reaktora utleniającego h = 50%, • Strumień metanu VCH4 = 0,2 m3/h, • Teoretyczną wydajność cieplną reaktora (bez strat) Qt = 7 MJ/h,

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

1/2012

górnictwo węgla kamiennego utylizacja metanu

1. Stacja odmetanowania. 2. Przyłącze gazu z odmetanowania, 3. Rurociąg odmetanowania 4. Dyfuzor, 5. Lutniociąg pobierający gaz z szybu, 6. Filtr pyłowy, 7. Wentylator, 8. Mieszalnik gazów MG-100, 9. Lutniociąg buforowy, 10. Komin, 11. Instalacja utylizacji metanu, 12. Przyłącze instalacji C.O., 13. Budynek stacji wentylatorów głównych, 14. Nagrzewnice powietrza, 15. Droga, 16. Szyb kopalniany, 17. Rurociąg, 18. Zasilanie elektryczne.

Instalacja IUMK-100 składa się z elementów o następujących parametrach:

• drugi stopień – filtr klasy EU7 – (dokładny).

Nagrzewnica elektryczna ma za

Odpylacz Odpylanie powietrza pobranego z

Nagrzewnica zadanie podgrzać powietrze wlotowe

Wentylator

do temperatury 360°C, aby zaini-

szybu wentylacyjnego kopalni przed

Powietr ze went ylacyjne VAM

cjować proces utleniania metanu w

instalacją katalitycznego utleniania

wykorzystywane w instalacji utylizacji

katalizatorze. Po ogrzaniu powietrza

metanu zastosowane jest z uwagi na:

metanu pobierane będzie z szybu

wlotowego do wymaganej tempera-

• ochronę urządzeń przed pyłem,

wydechowego kopalni z dyfuzora

tury następuje wyłączenie grzałki, a

który może doprowadzić do ob-

w ilości 3000÷4000 m3/h za pomo-

powietrze wlotowe ogrzewane jest już

niżenia wydajności urządzenia, a

cą lutni elastycznej ssąco-tłoczącej

za pomocą energii cieplnej wyzwolonej

w skrajnych przypadkach do jego

o średnicy 400mm, następnie przesyłane

w procesie katalitycznego utleniania

unieruchomienia,

będzie za pomocą wentylatora promienio-

metanu. Opory nagrzewnicy wynoszą

wego do dalszej części instalacji IUMK-100.

ok. 1200 Pa.

Mieszalnik

Reaktor

• ochronę przed erozją spowodowaną pyłem w instalacji, • ochronę powierzchni katalizatora przed zanieczyszczeniem utrudniającym

Zadaniem urządzenia jest mieszanie

Katalityczne spalenie metanu za-

dostęp metanu do powierzchni katali-

strumieni gazu pochodzących z szybu

wartego w strumieniu VAM zachodzi w

tycznej, a tym samym przed spadkiem

wentylacyjnego kopalni oraz z sieci

reaktorze RKUM-100, gdzie w wyniku

skuteczności reakcji utleniania.

odmetanowania. Mieszalnik zapewni za-

reakcji chemicznej metan zawarty w

Dla instalacji półtechnicznej zasto-

dane stężenie metanu na wylocie poprzez

strumieniu powietrza VAM ulega utle-

sowany jest filtr kanałowo kieszeniowy

płynną autoregulację w zależności od

nieniu, a produktami są CO2, para

dwustopniowy:

parametrów gazów dolotowych. Schemat

wodna oraz energia cieplna. Reakcja

• pierwszy stopień – filtr klasy EU3 –

obrazujący budowę tego urządzenia

utleniania metanu rozpoczyna się od

przedstawiono na rysunku 3.8.

temperatury 170°C, a po osiągnięciu

(wstępny),

1/2012

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

temperatury ok. 385°C sprawność utleniania metanu kształtuje się na poziomie 90%. Dla rozpoczęcia reakcji strumień powietrza należy podgrzać do temperatury ok.

Metan, szansa czy problem?

360°C za pomocą nagrzewnicy. Po ustaleniu procesu utleniania reaktor będzie pracował autotermicznie bez udziału nagrzewnicy.

Wymiennik ciepła Wymiennik ciepła WC-100 pozwala na odzyskanie energii cieplnej ze spalin w wielkości 100 kW, które zostaną wykorzystane do celów grzewczych. Opory przepływu przez wymiennik do odzysku ciepła wynoszą około 1200 Pa. Badania wykonane w ramach projektu pozwoliły określić założenia - parametry techniczne prototypowej instalacji utleniania metanu z powietrza kopalń IUMK - 100 składającej się układu pompowania gazu z szybu wentylacyjnego, mieszalnika gazów z szybu i dodatkowego gazu z odmetanowania (koniecznego dla podniesienia stężenia metanu do zawartości ok.1.0%) przepływowego reaktora z katalitycznym wypełnieniem i współpracujących z nim wymienników cieplnych, pozwalających przekazywać część energii wydzielanej podczas utleniania metanu do gazów wchodzących na reaktor RKUM-100. W maju 2012r. instalacja zaprojektowana przez Konsorcjum została zabudowana dla przeprowadzenia badań w skali półtechnicznej w przy szybie Jas VI kopalni węgla kamiennego Jas – Mos należącej do Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. , która to spółka jest w Polsce liderem w zakresie wykorzystania metanu z pokładów węgla. Pilotażowa instalacja posiada wybudowane ujęcie metanu z szybu wentylacyjnego i mieszalnik, umożliwiający podwyższenie stężenia metanu w powietrzu wentylacyjnym, poprzez uzupełnienie gazami z odmetanowania kopalni. Pierwsza tak duża pilotażowa instalacja utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego w Polsce pozwala zbadać problematykę utleniania metanu w strumieniu powietrza 3000 m3/godz. o zawartości od 0,1% do 1,0% metanu. Uruchomiona w maju 2012 r. prowadzi testy utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego kopalń. Badane są także inne elementy jak np. filtry pyłu, praca mieszalnika gazów, praca reaktora katalitycznego, autotermiczność układu, efektywność cieplna w tym wymiennika ciepła.

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

Z Bogdanem Marcinkiewiczem – Posłem do Parlamentu Europejskiego, rozmawia Janusz Zakręta

Jakie są szanse na większe wykorzystanie metanu ze śląskich kopalń na cele energetyczne?

Stale rosnące zapotrzebowanie na energię w ymusiło rozwój t e c h n o l o g i i , d z i ę k i k t ó r y m s i ę g a my p o z ł o ż a wę g l o wo do rów, które do tej pory nie był y uważane za opłacalne dla eksploat ac ji. W z w ią z k u z t y m n a nowo roz poz n ajemy m ie jsc a, w których potencjalnie zasoby gazu mogą być bardzo duże. Dla przyk ładu można podać n iec z y n ne już obsza r y kopa l n i Żor y i 1 Maja. Oznacza to, że ilości gazu, który można wykorzystać nie da się w tej chwili jednoznacznie określić. Potencjał jest na pewno bardzo duży. Węgiel w naszym regionie cechuje się bardzo dużą metanowością. Podobnie ma się sprawa jeśli chodzi o gaz wydzielający się do atmosfery kopalnianej w trakcie eksploatacji.

Jakie zmiany w prawie są niezbędne by metan, jako ekologiczne paliwo, nie był traktowany po macoszemu?

Metan w UE traktowany jest jako paliwo przyszłości. Problemem jest sposób w jaki jest on eksploatowany. Konwencjonalne metody są powszechnie akceptowane. Co innego szczelinowanie. Metan jest gazem cieplarnianym 21 razy bardziej szkodzi atmosferze niż węgiel kamienny. Kluczem jest takie wykorzystanie gazu, by jak najmniej paliwa ulatniało się bezpośrednio do atmosfery na etapie wydobycia. Komisja Europejska na podstawie otrzymanych danych uznała póki co, iż nowe prawo dla niekonwencjonalnych metod wydobycia nie jest konieczne.

Jakie instrumenty wsparcia są niezbędne dla zintensyfikowania inwestycji opartych o metan?

W Parlamencie Europejskim powstała grupa robocza, która zorganizowała okrągły stół na temat niekonwencjonalnych metod wydobycia gazu. Zostałem przewodniczącym tej ponadpartyjnej grupy. Nasze główne założenia skupią się przede wszystkim na gazie z łupków. Chcemy, by każdy zainteresowany tym tematem mógł w ramach merytorycznej dyskusji poruszyć nurtujące go tematy. Liczę, iż dołączą do nas także przedstawiciele frakcji „Zielonych”, którzy od początku przeciwni są eksploatacji metanu z łupków.

Czy metan ma szanse stać się śląskim gazem łupkowym?

Rozmaw ia my o n ieporów ny wa l n ie m n iejszyc h i lo śc iac h. Jed na k że jeśl i c hodzi o meta n ze złóż węgla mów i my o realnych ilościach. 5,3 bln m 3 łupkowego, który podobno zalega w granicach Polski to tylko teoria.

1/2012

górnictwo węgla kamiennego opinie i komentarze

Przyszłość Polskiego Węgla – Opinie Maciej Kaliski

wynikające z utraconej energii ale bardzo

turyzacji górnictwa. Nikt już nie jest

Zastępca Dyrektora

negatywne oddziaływanie na atmosferę.

w stanie zatrzymać importu węgla do

Departamentu

Jak wiadomo metan jest 21 razy bardziej

Polski i to jest znaczące zagrożenie dla

Górnictwa

„szkodliwy” dla atmosfery niż CO2.

naszego górnictwa. Rozwija się mimo

w Ministerstwie Gospodarki

Duże nadzieje wiążemy z zagłębiem

niekorzystnego kursu złotego. Wszystko

lubelskim ze względu na pokłady węgla

wskazuje na to, że kiedy wartość złotówki

dostępne na mniejszej głębokości niż

się ustabilizuje i opłacalność importu

Musimy zaktualizować politykę

te na Górnym Śląsku – gdzie bardzo

wzrośnie to import stworzy jeszcze więk-

energetyczną Polski. W najbliższej, da-

często eksploatacja złóż schodzi poniżej

sze zagrożenie. Zatem niezwykle ważne

jącej się przewidzieć przyszłości nie ma

1000 metrów. Lubelskie złoża - oprócz

jest dążenie do zahamowania wzrostu

odwrotu od węgla kamiennego w polskiej

mniejszej ilości występujących zagrożeń

kosztów wydobycia co bezpośrednio

gospodarce. Polski energymix będzie na

naturalnych – generują również znacząco

przełoży się na sytuację górnictwa.

długie lata węglowo – gazowo-jądrowy.

mniejsze koszty wydobycia.

Należy również pamiętać, że w ostatnim

Jeżeli plany związane z potencjałem gazu

czasie – po długich latach – spadek

łupkowego okażą się nie takie duże jak

wydobycia w polskim górnictwie został

dziś przewidujemy, to ta kolejność może

zahamowany a być może pod koniec

się zmienić na węglowo-jądrowo-gazowy.

2012 roku nastąpi jego wzrost.

Konieczne jest ograniczenie kosztów wydobycia w polskich kopalniach. Oka-

Jerzy Podsiadło

zuje się, że gdyby nie wzrost cen węgla

prezes zarządu

w ostatnich latach, to wydobycie okazało

Węglokoks SA

Joanna Strzelec-Łobodzińska

by się nieopłacalne. Powodem są właśnie wysokie i rosnące koszty wydobycia.

prezes zarządu

Oceniam przyszłość umiarkowanie

Musimy również pamiętać o metanie,

optymistycznie. Rola węgla w polskim

Kompanii

który uwalniany jest w trakcie wydobycia

energymixie będzie dominująca przy-

Węglowej SA

węgla kamiennego. To bardzo istotne

najmniej przez najbliższe 20 lat. Na

źródło energii. Niestety na dzisiaj zago-

tym zresztą budujemy całą strategię

Kompania Węglowa zdecydowała

spodarowujemy ok. 200 mln metrów

Węglokoksu. Oczywiście diabeł tkwi

się na opracowanie nowej strategii

sześciennych a 600 milionów jest wy-

w szczegółach. Zależne to oczywiście

biznesowej do 2020 roku. Zgodnie

puszczane w powietrze. Należy mieć

będzie od polityki energetycznej ale

z nią będą realizowane trzy główne

na uwadze, iż to nie tylko wielkie starty

w równym stopniu także od restruk-

linie: węgiel, energia elektr yczna

1/2012

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

i ochrona środowiska. W zakresie

do rozwoju państw członkowskich. Mix

skim w wyniku nasycenia przemysłu

energii elektrycznej planujemy bu-

będzie stabilny ale powstaje pytanie jaki

i energetyki, trafi do Europy. To zapew-

dowę – ze wspólnikiem – elektrowni

będzie w nim udział polskiego węgla?

ne spowoduje kłopoty dla krajowych

konwencjonalnej o mocy ok. 1000MW,

Jedynym wyjściem z tej sytuacji jest

firm węglowych.

która będzie spalała ok. 2-2,5 mln ton

poprawa efektywności wydobycia.

węgla rocznie. Węgiel będzie oczywi-

Dzisiaj 50% kosztów wydobycia jest

ście pochodził z kopalń należących

w kosztach pracy. Koniecznie musimy

do KW SA. Wychodzimy z słusznego

zwiększyć efekty wność zasobów

Janusz Olszowski

założenia, że lepiej sprzedawać produkt

ludzkich. W pierwszym kwartale 2012,

prezes Górniczej

przetworzony z 20. procentową marżą

duże zyski spółki udało się osiągnąć

Izby Przemysłowo-

niż węgiel z 5. W zakresie wydobycia

dzięki poprawie efektywności zasobów

-Handlowej

inwestujemy w nowoczesne tech-

ludzkich. Wprowadzone zostały systemy

nologie, bezpieczeństwo i transport

motywacyjne, które jasno określają

Jeżeli chodzi o przyszłość wę-

podziemny. Co do kosztów wydobycia,

pracownikowi możliwości finansowe

gla w Polsce i Europie, to jestem

to Kompania w 2011 miała je niższe

jakie może osiągnąć. Pracownicy przyjęli

spokojny. Znacznie gorzej wygląda

o 15 zł na tonie w porównaniu do innych

te zasady – trudniej było ze związkow-

kondycja naszego górnictwa. Nie

spółek (licząc do średniej). Trzeba

cami. Rozważamy eksploatację nowych

jesteśmy w stanie konkurować

jasno powiedzieć, że proste sposoby

złóż. Rozwijamy również inwestycje

z państwami, które węgiel wydo-

obniżania kosztów polegające na

w koksownictwie i energetyce. Naszym

bywają dużo taniej min.: Chiny czy

zwalnianiu pracowników się skończyły.

celem i kierunkiem jest budowa źródeł

Azerbejdżan ale również Australia

W 2011 roku zatrudniliśmy 5,5 tys. osób.

rozproszonych w oparciu o odpady

czy USA. Na to, że tańszy węgiel

W tym roku będzie pewnie podobnie.

(odpady węglowe, gaz koksowniczy,

będzie napływał, też nic nie możemy

Kształcimy ok 3,5 tys. uczniów, którzy

metan).

poradzić. Wizytowaliśmy zagraniczne

mają zagwarantowaną pracę w KW SA.

kopalnie odkrywkowe, w których

Planujemy również budowę nowych

koszt wydobycia tony węgla kamien-

kopalń. Prowadzimy zaawansowane

Roman Łój

prace na terenie Lubelszczyzny.

prezes zarządu

nego wynosi ok. 17 dolarów. Należy jednak pamiętać, że górnic-

Katowickiego

two to nie tylko kopalnie. To cała masa

Holdingu

mniejszych i większych firm działających

Węglowego SA

w otoczeniu górnictwa. To wyższe

Jarosław

uczelnie, urzędy i instytucje. To ogromny

Zagórowski

Mówiąc otwarcie nie ma dzisiaj

potencjał i rynek pracy. Jesteśmy jako

prezes zarządu

przesłanek wskazujących na skoko-

kraj samowystarczalni energetycznie ale

Jastrzębskiej Spółki

wy wzrost wydobycia w kopalniach

jak widać nie potrafimy tego właściwie

Węglowej SA

należących do holdingu. Musimy się

wykorzystać.

skupić na stabilnym wydobyciu węgla Wyraźnie widać, że Unia Europejska

na istniejącym poziomie. Możemy

– mimo dotychczasowego uporu –

być przekonani o tym, że nadmiar

będzie akceptować indywidualną drogę

węgla, który pojawi się na rynku chiń-

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

Wypowiedzi pochodzą z debaty zorganizowanej w ramach EEC 2012. Opracowanie: Redakcja POWERindustry.

1/2012

górnictwo węgla kamiennego utylizacja metanu – relacja Konferencja Naukowo-Techniczna

„Pozyskanie i utylizacja metanu z pokładów węgla” Zamiejscowy Oddział Dydaktyczny Akademii Górniczo-Hutniczej, Jastrzębska Spółka Węglowa SA i Urząd Miasta Jastrzębie-Zdrój to współorganizatorzy konferencji zorganizowanej w dniach 23-25 maja br.

Konferencja była doskonałym miejscem wymiany osiągnięć naukowych, wiedzy teoretycznej i doświadczeń praktycznych pomiędzy środowiskiem naukowym oraz specjalistami z Polski i z zagranicy (min. Czech i Niemiec) . Celem konferencji było stworzenie platformy dyskusyjnej w celu zapewnienia swobody wymiany myśli naukowych i technicznych. Konferencja odbyłasię w Jastrzębiu Zdroju gdzie Jastrzębska Spółka Węglowa S.A. prowadzi pozyskiwanie metanu w procesie odmetanowania w pokładach silnie metanowych i utylizuje go pozyskując energię elektryczną, cieplną i chłodniczą, a Akademia Gór-

prof. Tomasz Szmuc Prorektor ds. Nauki AGH Wycieczka na instalację KWK JAS-MOS Uczestnicy konferencji mieli również okazję zobaczyć pilotażową, jedyną w Polsce instalację badawczą do utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego kopalni JAS-MOS należącej do JSW SA

węgla kamiennego. Miejscem obrad był malowniczo położony Dom Zdrojowy. Program konferencji obejmował kilka sesji naukowych poświęconych min.

Andrzej Tor z-ca Prezesa ds. Technicznych JSW SA

technologiom pozyskiwania metanu i związanych z tym problemom, aktualnie stosowanym metodom uwalniania i wychwytywania gazu kopalnianego. Nie

niczo-Hutnicza, Zamiejscowy Ośrodek

zabrakło również wystąpień i dyskusji po-

Dydaktyczny kształci studentów między

święconych wykorzystaniu metanu jako

innymi w zakresie eksploatacji, odmeta-

źródła energii o wysokich parametrach

nowania i utylizacji metanu z pokładów

energetycznych.

prof. Andrzej Olajossy AGH

Uczestnicy konferencji mieli również O randze konferencji świadczą patronaty objęte przez: • Głównego Geologa Kraju – Piotra Woźniaka • Posła do Parlamentu Europejskiego – Bogdana Marcinkiewicza • Posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej – Tomasza Tomczykiewicza • Posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej – Krzysztofa Gadowskiego • Wojewodę Śląskiego – Zygmunta Łukaszczyka • Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego – Piotra Litwę • Rektora Akademii Górniczo-Hutniczej – Antoniego Tajdusia • Prezesa Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. – Jarosława Zagórowskiego • Prezydenta Miasta Jastrzębie-Zdrój – Mariana Janeckiego

1/2012

okazję zobaczyć pilotażową, jedyną w Polsce instalację badawczą do utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego

Jarosław Parma Prezes Zarządu SEJ SA

kopalni JAS-MOS należącej do JSW SA a także instalacje trigeneracyjną zasilaną

Dziękujemy organizatorom konfe-

metanem na terenie kopalni Pniówek

rencji a szczególnie Panu Profesorowi

również należącej do JSW.

Stanisławowi Nawratowi za zaproszenie naszej redakcji do objęcia patronatu medialnego nad tym wydarzeniem. Pragniemy również poinformować, że w kolejnych wydaniach POWERindustry będą publikowane opracowania i referaty przygotowane na konferencję.

Organizator konferencji prof. Stanisław Nawrat i zaproszeni goście

Opracowanie: red. POWERindustry

e-w ydanie do pobrania na:

www.apbiznes.pl

Woda uzupełniająca w energetyce zawodowej W tym konkretnym przypadku do produkcji ultraczystej wody zastosowano między innymi proces demineralizacji wody w technologii UPCORE (UPflow COuntercurrent REgeneration - przeciwprądowa regeneracja). System ten zapewnia niskie koszty eksploatacji, optymalizację rozmiarów zbiorników jonitowych, samooczyszczanie jonitu, a także niewrażliwość na wahania przepływów. Uzdatniamy wodę od 1936 roku. EUROWATER posiada wiedzę i doświadczenie oraz dysponuje technologiami pozwalającymi projektować optymalne stacje uzdatniania wody.

EUROWATER Spółka z o.o. Ul. Izabelińska 113, Lipków PL 05-080 Izabelin (Warszawa) Tel.: +48/22/722-80-25 info@eurowater.pl www.eurowater.pl

EUROWATER Spółka z o.o. ul. Mydlana 1 PL 51-502 Wrocław Tel.: +48/71/345-01-15