AGRO industry 2019/3 by PROGRAFIKA

ISSN: 2083-0009

technika i technologia w przemyśle spożywczym

3/2019 (11)

reklama

Aleksandra Wojnarowska biuro@agroindustry.pl

Grubszy portfel konsumenta żywności

a rynku żywności obserwujemy trzy główne trendy: zdrowe życie oraz odpowiedzialność względem środowiska (1), premiumizacja (2) oraz wygoda/convenience/on the go (3). Dotyczą w takim samym stopniu segmentu lodów, napojów czy przekąsek. Konsumenci szukają etykiet z wartością żywieniową: liczenie kalorii jest mniej ważne, istotniejsze są mikroelementy. A kontrola wagi to nie tylko kalorie - również środki odżywcze. 50% Polaków chce ograniczyć cukier w diecie. Całkiem możliwe, że z tej potrzeby zrodziła się moda na bezlaktozowe produkty mleczne – tylko czy przeciętny konsument ma świadomość, że laktozy w mleku nie ma, gdyż rozłożono ją na cukry prostsze? A cukier – jako taki - w mleku pozostaje? Zabieg marketingowy dotyczący zmniejszenia ilości cukru polega również (sic!) na zmniejszeniu wagi jednej porcji. Proste i tanie rozwiązanie, pomagające konsumentowi mniej zjeść, płacąc tyle samo za porcję. Generalnie opakowania, zarówno w sokach, jak i lodach, są coraz mniejsze. Odchodzimy od opakowań familijnych: każdy członek rodziny woli wybrać dla siebie osobny produkt o odmiennym smaku. Na każdym kroku widać też premiumizację produktów, kierowanych do odbiorcy o grubszym portfelu: lody z dużą zawartością śmietanki, słodzone cukrem a nie syropem, napoje hybrydowe, jak herbata z sokiem czy napoje probiotyczne. Nie jest rzadkością dodatek kolagenu czy kwasu hialuronowego. Okazuje się, że można dobrze zarobić na wyższych marżach. Oczywiście, jeśli produkt będzie zdrowy, wyprodukowany z troską o środowisko i w poręcznym opakowaniu. Zapraszam do lektury aktualnego wydania. Mam nadzieję, że znajdziecie tu Państwo wiele inspiracji. reklama

spis treści 6

Jurajska z Jury Gospodarz Polskiego Kongresu Napojowego

Nie marnujemy czasu Rozmowa z Jerzym Urbańskim

Nasza siła tkwi w nas samych Rozmowa z Dariuszem Polinceuszem

Augustowskie wody Zwizytą w zakładzie

Lemoniada bez E Rozmowa z Maciejem Niemcem

Receptury szyte na miarę czyli co oferuje firma Carotex Aromaty Jubileusz Carotex

22 Produkcja napojów bezalkoholowych w Afryce Zachodniej Część 1 – Charakterystyka produkcji butelkowanych wód stołowych i mineralnych 29 Młodzi eksperci przyznali medale 30 Okiem technologa. Produkcja napojów łatwa nie jest Rozmowa z Andrzejem Antczakiem 32 Produkcja napojów bezalkoholowych w Afryce Zachodniej Część 2 – Rodzaje oraz charakterystyka produkcji 40 Polskie jabłko po raz dwunasty Relacja z konferencji 43 Największe spotkanie branży sokowej w Polsce Relacja z sympozjum 48 30 LAT ALIMA-BIS – „O mleku wiemy wszystko” 51

Najlepsze debiuty napojowe w Polsce

56 Rynek lodów w Polsce – aktualne trendy 64 Perła w pigułce czyli jak powstał lubelski browar Gospodarz Polskiego Kongresu Browarniczego 65 Wybuch a sprawa piwna Michał Kopik 66 Konkretne piwo z Gościszewa z wizytą w zakładzie

polecamy •

Jak robić napoje w Afryce, Lech Maryniak prosto z Nigerii, str. 22

•

Rynek lodów w Polsce, Komentarze ekspertów, str. 56

•

Felieton o piwie czyli Kopik o wybuchających butelkach, str. 65

REDAKCJA ul. Królewska 7 lok. 18 47-400 Racibórz redakcja@bikotech.pl RADA PROGRAMOWA Bogdan Dróżdż (SGGW) Lech Maryniak Adam Pawełas (Carlsberg) Ireneusz Plichta (ProEko) Janusz Wojdalski (SGGW) Zygmunt Zander (UWM) REDAKTOR NACZELNA Aleksandra Wojnarowska, tel. 535 094 517 SEKRETARZ REDAKCJI Anna Koprowska, tel. 32 307 66 91 PROMOCJA I REKLAMA Monika Skrzyszowska, tel. 535 556 506 STUDIO GRAFICZNE, DTP PROGRAFIKA www.prografika.pl DRUK Drukarnia Wydawnictwa NOWINY ul. Olimpijska 20, 41-100 Siemianowice Śl. WYDAWCA Bikotech Sp. z o.o. ul. Królewska 7 lok. 18 47-400 Racibórz www.bikotech.pl www.agroindustry.pl Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń oraz za treść i poprawność artykułów przygotowanych przez niezależnych autorów. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych. Kwartalnik. Nakład: do 2 000 egzemplarzy ***** Wydawca jest organizatorem konkursów, ocen i plebiscytów:

Klimatyczna rewolucja w sadownictwie

miany klimatu mają istotny wpływ na uprawę owoców i warzyw na całym świecie. Najwięksi producenci jabłek prognozują gwałtowne rewolucje w sadownictwie, np. cieplejsze zimy w Wielkiej Brytanii nie zapewnią odpowiedniego chłodu, którego potrzebują niektóre rośliny, aby produkować kwiaty i owoce. Dlatego, aby uzyskać przyzwoite plony, sadownictwo może przenieść się na północ wyspy. Z kolei w USA zmiany temperatury, nadmierna ilość emisji dwutlenku węgla oraz częstotliwość i intensywność ekstremalnych warunków pogodowych mogą mieć znaczący wpływ na plony. Wyższe temperatury sprawią, że wiele upraw będzie rosło szybciej, ale wyższe temperatury mogą również zmniejszyć plony, powodując dosłowne spalanie owoców. Źródło: Unia Owocowa

Polak lubi

półsłodkie Bułgaria i Mołdawia nie należą do czołówki światowych liderów produkcji i eksportu wina, natomiast w Polsce ich wina cieszą się dużym zainteresowaniem i stanowią ważny dla importerów kierunek.

ułgarskie i mołdawskie wina idealnie wpisują się w gusta i preferencje Polaków. W większości to pozycje półsłodkie, dostępne w finezyjnych butelkach z ciekawymi rozwiązaniami w zakresie etykiet. Marki zakorzenione u nas jeszcze z czasów poprzedniej epoki ustrojowej. Wina mołdawskie wypłynęły na naszym rynku po wprowadzeniu embarga na rynek rosyjski ( na początki 2006 roku). Chcąc sprzedać bardzo duże zapasy wina, mołdawscy producenci zmuszeni byli do poszukiwania nowych rynków. Polska okazała się dla nich prawdziwym eldorado jeżeli chodzi o zbyt. Po prostu trafili w gusta Polaków we właściwym czasie. Źródło: Polska Rada Winiarstwa

Nocleg w starym browarze

Czujnik gazu sprawdzi świeżość ryby

apartamentybrowarperla.pl

zy to już koniec „testów wąchania” aby sprawdzić, czy ryba jest jeszcze świeża? Być może tak. Naukowcy opracowali nowe czujniki, które mogą pomóc zarówno handlowcom jak i zwykłym konsumentom w wykrywaniu psucia się żywności. Prototypowe czujniki laboratoryjne kosztują niewiele, bo zaledwie dwa centy. Znane są jako „papierowe elektryczne czujniki gazu” (PEGS - paper-based electrical gas sensors). Ich działanie polega na wykrywaniu gazów odpadowych jak amoniak i trimetyloamina, w produktach mięsnych i rybach. Dane z czujników można odczytać za pomocą smartfona. Fachowcy są zdania, że czujniki mogą ostatecznie zastąpić datę przydatności do spożycia jako mniej wiarygodny wskaźnik świeżości i jadalności. Źródło: https://www.imperial.ac.uk/news/191413/food-freshness-sensors-could-replace-use-by/

a terenie byłego browaru Vettera w Lublinie działają Apartamenty Browar Perła – wyjątkowe miejsce na hotelowej mapie Lublina. Wystrój apartamentów to połączenie dawnych elementów z nowoczesnym minimalizmem. Historyczny charakter zabudowań przetrwał dzięki zachowaniu dawnych podłóg, poręczy i schodów. Dużym zainteresowaniem cieszą się również Podziemia Browaru – niegdyś miejsce pracy i produkcji piwa – dziś trasa zwiedzania z ekspozycją tematyczną.

Gospodarz Polskiego Kongresu Napojowego

Jurajska z Jury Firma Jurajska od lat efektywnie i z sukcesem łączy tradycję z nowoczesnością. Dynamicznie rozwijająca się polska firma istnieje na rynku od 60 lat. Szybki rozwój zapewnia jej miejsce wśród polskich liderów rynkowych w segmencie wód butelkowanych i napojów. Spółka zatrudnia obecnie około 250 osób. Kluczowym produktem w asortymencie firmy jest Naturalna Woda Mineralna Jurajska.

Wyjątkowość naszych produktów

wynika z ich pochodzenia i składu – mówi Dariusz Lizak, prezes zarządu. Woda czerpana jest z unikalnego źródła – spośród skał, które formowały się ponad 200 mln lat temu. Ujęcie

przykrywa warstwą iłów, dolomitów i wapieni o wysokości 13–piętrowego budynku, co stanowi naturalną izolację przed wszelkimi zanieczyszczeniami z powierzchni terenu i gwarantuje nieskazitelną, krystaliczną czystość

wody. Ponadto, wskutek naturalnych procesów mineralizacji trwających tysiące lat – nasza woda nasycona jest cennymi dla organizmu związkami wapnia i magnezu – dodaje Lizak.

Co mówią badania? Wiek wody to w przybliżeniu (…) 10 tys. lat, co oznacza, że woda ta ostatni raz miała kontakt z powierzchnią terenu kilka tysięcy lat temu, czyli wtedy, kiedy na naszych ziemiach nie było ludzi lub ich wpływ na środowisko był znikomy.Warstwa izolująca „nie dopuszcza” żadnych zanieczyszczeń współczesnego świata do pokładów wodonośnych w rejonie ujęcia wody mineralnej Jurajska.Jest to woda w pełni naturalna, można powiedzieć „dziewicza” – mówi główny technolog, Krystyna Pluta.

AGROindustry

3/2019

Roczne moce produkcyjne firmy dochodzą do miliarda sztuk opakowań jednostkowych

Nie marnujemy czasu Rozmowa z Jerzym Urbańskim, dyrektorem generalnym Sokpol Sp z o.o.

Panie dyrektorze. Jaki jest rok 2019 w Sokpol? Ten rok jest bardzo szczególny, można rzec: rewolucyjny. Poprzedzony głębokimi zmianami wewnątrz przedsiębiorstwa. Sokpol to nadal firma rodzinna, jednak biznes rozrósł się do tego stopnia, że menadżerowie różnych działów, świadomi odpowiedzialności, otrzymali większą samodzielność w podejmowaniu strategicznych decyzji. Ten czas był jednocześnie swojego rodzaju testem, czy będą w stanie im sprostać. Wyniki pokazują, że tak. Tylko zgrany zespół, potrafiący się wzajemnie wspierać, jest w stanie przezwyciężyć problemy i zamienić je w wyzwa-

3/2019

AGROindustry

nia do realizacji. Wraz z rozwojem w infrastrukturę firma inwestuje mocno w kapitał ludzki. A jak się tu pracuje? Niezmiernie dynamicznie. Jest możliwości szybkiej realizacji pomysłów. Nie marnujemy czasu. Gdy pojawia się projekt mający ekonomiczne uzasadnienie – po prostu go robimy. Nieustannie w toku jest kilkadziesiąt mniejszych i większych inwestycji.… Inwestycje w proces? Nie tylko. Generalnie inwestycje w Sokpolu mają dwa podłoża: pierwszy to ekonomiczny, w myśl zasady

pieniądz rodzi pieniądz, natomiast drugi wymuszany jest niejako przez sytuację rynkową: jako producent marek własnych musimy na potrzeby naszych klientów reagować niezmiernie szybko. Przykładem ostatniej inwestycji jest warsztat obróbki skrawaniem z kolejną obrabiarką CNC: musieliśmy stworzyć go na miejscu, aby skrócić czas oczekiwania na zwykły wałek czy koło zębate. Oczywiście jesteśmy w stanie odtworzyć prawie każdą część, znacznie bardziej skomplikowaną i dzięki temu zyskujemy cenny czas.. A kilka dni oczekiwania na część zamienną to kilka milionów opakowań, których już nie wyprodukujemy…

rozmowa numeru

Daily plan to duma pracowników Sokpolu. Wśród pięciu smaków każdy odnajduje swój ulubiony

Ubiegły rok pokazał, że brakuje nie tyle napojów czy mocy produkcyjnych, co samych opakowań. Jak radzicie sobie z brakiem preform? W ubiegłym roku rzeczywiście był ogromny deficyt preform, który mógł wynikać z ograniczonych mocy prze-

Dynamika przemysłu napojowego pobudziła mnóstwo inwestycji, a producenci preform czasami nie nadążali z produkcją

25% sprzedaży firmy stanowi eksport. Firma jest kluczowym dostawcą do największych sieci handlowych w Polsce i Europie

robowych oraz dostępności granulatu PET, którego cena wzrosła gwałtownie o ok. 30%. Dynamika przemysłu napojowego pobudziła mnóstwo inwestycji, a producenci preform czasami nie nadążali z produkcją. W dużej mierze przyczynia się do tego samo opakowanie PET, które pomimo „złej prasy” z uwagi na ekologię, wciąż cieszy się największą popularnością i popytem. Od ponad dwóch lat obserwujemy gwałtowny spadek ilości produktów w opakowaniach kartonowych na rzecz opakowań PET. Dla nas liczy się przede wszystkim klient i bezpieczeństwo dostaw, dlatego, aby wypełnić tę lukę rynkową w zakresie dostępności preform oraz mieć pod kontrolą wszystkie aspekty jakościowe, postanowiliśmy zainwestować we własną wytwórnię preform. Hm, boję się zapytać czy nie macie w planach postawić gdzieś obok małej huty szkła? Na razie nie ma takich planów, ale przyznam szczerze, że brak opakowań szklanych odczuwamy bardzo boleśnie. Winą za ten stan rzeczy należy obarczyć między innymi wzrost spożycia alkoholi w małych szklanych opakowaniach, tak zwanych małpkach i większe zapotrzebowanie na ten typ opakowań.

Generalnie cieszy nas odradzanie się szkła, ale niepokoi jednocześnie spadek zainteresowania opakowaniami kartonowymi, gwarantującymi najwyższy standard jakościowy i chroniącymi produkt przed promieniowaniem uv. No tak, w „tetrze” jesteście bardzo mocni… Firma ma prawie już trzydziestoletnie doświadczenie w rozlewie do opakowań kartonowych, 11 lat pracujemy na opakowaniach typu PET oraz na butelkach szklanych. Ostatnio do naszego portfolio dołączyły również saszetki i 3l bag in box’y. W naszym portfolio nie znajdzie Pani jedynie puszki. Wróćmy jeszcze do inwestycji w preformy. Czy bierzecie pod uwagę produkcję z surowca wtórnego, tak zwanego rPET? Szczegółowo analizowałem to zagadnienie. Okazuje się, że aktualni producenci rPET borykają się mocno z pozyskaniem surowca do jego produkcji i finalnie jest bardzo mała ilość, która może być wykorzystana do produkcji opakowań artykułów spożywczych. Na rynku mamy bardzo słaby odzysk wprowadzonych butelek PET. W perspektywie najbliższych kolejnych lat zapotrzebowanie na rPET

AGROindustry

3/2019

rozmowa numeru

1000 ton jabłek może dziennie przerobić zakład produkcyjny w Zagłobie

Brak opakowań szklanych odczuwamy bardzo boleśnie. Winą za ten stan rzeczy należy obarczyć między innymi wzrost spożycia alkoholi w małych szklanych opakowaniach, tak zwanych małpkach

Robotyka szyta na miarę, czyli stacja miksowania zgrzewek na palecie, która może zmiksować cztery różne smaki

3/2019

AGROindustry

będzie drastycznie wzrastać. Przepisy, które nas obligują do wykorzystania surowców wtórnych, wchodzące w życie w 2025 roku, są poprzeczką zawieszoną dla naszego kraju tak wysoko, że ja jej nie potrafię dostrzec. To, nad czym już pracujemy, to zmniejszenie gramatury obecnych opakowań i tym samym ograniczenie ilości plastiku wysyłanego w rynek. Natomiast równolegle konieczne są niezwłoczne działania legislacyjne oraz wdrożenie struktury odzyskiwania wprowadzonego już na rynek plastiku za pomocą kaucji. Czyli standard, jaki obowiązuje już od wielu lat za naszą zachodnią granicą. Jak wygląda struktura produkcji, jaki jej procent to Wasze własne marki? W zakładzie w Myszkowie, poza wspomnianymi już liniami aseptycznymi do rozlewu w opakowania PET, kartony Tetra, czy butelki szklane oferujemy również rozlew wody mineralnej, której jakość jest powszechnie znana i uznawana z racji naszego położenia.

Jerzy Urbański, dyrektor generalny Sokpol sp zoo, z firmą związany od 3 lat. Absolwent Wydziału Mechanicznego Politechniki Łódzkiej. Pomimo specjalizacji Samochody i ciągniki od ponad 17 lat związany z branżą napojową. Manager z udokumentowanym doświadczeniem w zakresie przeprowadzania zmian i uruchamiania nowych projektów. Prywatnie mąż i ojciec dwojga dzieci, zamiłowany w sportach wodnych, narciarstwie i piłce nożnej, czynnie zawodnik oldboy’ów Widzewa Łódź i Łodzianki. Ostatnie hobby to gitara elektryczna i muzyka rockowa.

W Myszkowie rozlew odbywa się wyłącznie w technologii PET Aseptic, czyli bez konserwantów

rozmowa numeru

Przepisy, które nas obligują do wykorzystania surowców wtórnych, wchodzące w życie w 2025 roku, są poprzeczką zawieszoną dla naszego kraju tak wysoko, że ja jej nie potrafię dostrzec

W naszym drugim zakładzie zlokalizowanym w południowo-wschodniej Polsce, w miejscowości Zagłoba, produkujemy koncentraty owocowe i warzywne oraz rozlewamy do opakowań 3l typu bag-in-box oraz do saszetek. Nasza strategia to przede

Automatyczny magazyn wysokiego składowania o pojemności 30 tysięcy europalet może obsłużyć 150 palet na godzinę. W planach są kolejne inwestycje, które miałyby w sposób automatyczny połączyć produkcję z magazynem, bez udziału wózków widłowych

Nasza strategia to przede wszystkim profesjonalna obsługa klientów sieciowych w zakresie marek własnych, nie inwestujemy więc wielkich nakładów w budowę własnego brandu

Częste zmiany formatów i smaków na rozlewie wymuszają ciągłe kalibracje i przestoje. Nieustannie pracuje się tutaj nad doskonaleniem parku maszynowego tak, aby zredukować czas przestojów i innych czynników kosztotwórczych

wszystkim profesjonalna obsługa klientów sieciowych w zakresie marek własnych, nie inwestujemy więc wielkich nakładów w budowę własnego brandu. Mamy oczywiście przysłowiową wisienkę na torcie, z której jesteśmy bardzo dumni - mam tu na myśli napoje Chia a teraz Daily Plan pod naszą marką Grand. W produktach tych zadbaliśmy zarówno o unikatowe walory smakowe jak i szatę graficzną tak, aby każdy kto po nie sięgnie poczuł się wyjątkowy. Produkcja naszych brandów to nieco ponad 5% całego wolumenu, w głównej mierze dedykowana na export. Na co kładziecie główny nacisk? Głównie to rozlew powszechnych produktów w technologii aseptycznej w butelkach PET, takich jak soki czy nektary. Ale stawiamy również na produkty, które są zgodne z obecnymi trendami, typu: BIO, prozdrowotne czy funkcjonalne w dowolnym opakowaniu. Jesteśmy wykonawcą usług i dosto-

sowujemy się do klienta, współpraca może się opierać na dostarczeniu przez klienta „zaledwie” wsadu i opakowania a my możemy zająć się całą resztą. Możemy też zaoferować produkt „pod klucz”, z doborem komponentów wsadowych, designem opakowania i szatą graficzną etykiety, itd. Mając tak bogate zaplecze techniczne oraz doświadczony zespół śmiało podejmujemy trudne wyzwania. Nasze laboratorium jest w stanie przygotować różnorodne próbki smakowe, trafiające w kubki smakowe najbardziej wymagających klientów. Nasz marketing może stworzyć unikatową szatę graficzną trafiająca w gusta każdego klienta, a pozostała część zespołu wdrożyć projekt jak najszybciej w życie. Przykładowo, najbardziej złożone projekty realizowaliśmy w 8-10 tygodni. Dlatego nie boimy się wyzwań i zapraszamy do współpracy. Dziękuję za rozmowę Rozmawiała AW

AGROindustry

3/2019

SUCCESS IS... TECHNOLOGIA SEPARACJI FLOTTWEG ZAPEWNIA ·

Wydajną obróbkę owoców, miazgi owocowej i warzywnej

Dużą ilość uzyskiwanego soku owocowego, warzywnego i soku bezpośredniego

Mniejszą zawartość osadu

Wysokie standardy higieniczne gwarantujące najwyższą jakość produktu

Niskie koszty dzięki optymalizacji procedur

Niezawodne i kompletne rozwiązania z jednego źródła

Flottweg Polska Sp. o. o. • Tel +48 22 732 22 30 • Email: poland@flottweg.com

przemysł napojowy

Nasza siła tkwi w nas samych Rozmowa z Dariuszem Polinceuszem, prezesem zarządu Excellence SA

Przeszliście długą drogę: od syropów przez sok z buraków kiszonych po bioradlery. Które wydarzenia/inwestycje można uznać za kamienie milowe w istnieniu firmy? Tych kamieni milowych było kilka, ale chronologicznie patrząc wstecz to pierwszego przełomu doświadczyliśmy, decydując się na certyfikowanie standardów jakości oraz modernizację parku maszynowego. W efekcie każdy audyt przeprowadzany u nas przez potencjalnych klientów przypieczętowywał współpracę. To było wspaniałe doświadczenie a zarazem przepustka do stabilnej produkcji. Kolejnym ważnym wydarzeniem była budowa hali produkcyjno-magazynowej, co dało zupełnie nowe możliwości rozwoju asortymentu i realizacji konceptów. Bardzo ważnym dla nas wydarzeniem był również debiut na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.

Takich większych i mniejszych kroków było wiele, jednak zawsze najbardziej dla nas liczyło się uznanie naszych klientów. Linie produktów „I am BIO” czy „Biorę” mają bardzo dobry odbiór i to jest dla nas napęd, dający siłę do realizacji kolejnych wyzwań. W czym przejawia się Wasza doskonałość (excellence)? Nie uważamy się za firmę doskonałą. Jak każdy podmiot i my również mamy ciemniejsze i jaśniejsze okresy funkcjonowania. Jednak naszym celem jest ciągłe podążanie do doskonałości. Cały czas szukamy nowych możliwości i sposobów poprawy, nawet tego, co wydaje się już dobre. Wszystko to dzięki wspaniałym, mocno zaangażowanym i odpowiedzialnym ludziom. W tym widzę naszą największą doskonałość. Jak dużą wagę przywiązuje polski konsument do czystej

etykiety i co za tym idzie produktów bio i eko? Z roku na rok świadomość konsumentów rośnie. My również prowadzimy akcje uświadamiające zalety produktów z tzw. czystą etykietą. Produkty Bio mają bardzo prosty skład. Najczęściej jest to jeden składnik. Tak prosty przekaz jest dobrze odbierany przez świadomych konsumentów i nawet jeśli takie produkty są nieco droższe, to konsument je wybiera. Czy Wasza troska o zdrowie konsumenta przejawia się w oferowaniu produktów w opakowaniach szklanych? Stawiacie na szkło? Szkło to podstawowe opakowanie do większości naszych produktów. Z roku na rok widoczny jest duży wzrost udziału opakowań szklanych w produkcji syropów i napojów. Co

AGROindustry

3/2019

przemysł napojowy

Winne miksy czyli winiarstwo kontra convenience

ztywny podział na kategorie napojów alkoholowych, jak piwo, wino, wódka, wydaje się odchodzić do przeszłości. Wszelkiego rodzaju innowacje, mixy i połączenia, to jeden z głównych trendów obserwowanych w branży winiarskiej. – Światowy rozwój rynku win w kierunku napojów mieszanych związany jest z coraz powszechniejszym trendem convenience – mówi Jakub Nowak, prezes firmy JNT Group. - Konsumenci lubią eksperymentować, szukają nowych smaków, a jednocześnie oczekują od rynku gotowych rozwiązań. Trend ten dotyczy zarówno win, jak i piw czy wódek.

do naszej troski o konsumenta to bardziej przejawia się ona w tym, że prowadzimy akcje skupu naszych opakowań z produktów Bio i sami dbamy o odpowiedni proces ich recyklingu. Tym samym dbamy o środowisko i jednocześnie uczymy konsumentów, że warto myśleć nie tylko o zdrowym odżywianiu, ale i o świecie, w którym żyjemy.

instruktażowy oraz wszystkie niezbędne informacje, aby sprawnie dokonać zwrotu opakowań. Branża napojowa zdaje się być jedną z najbardziej innowacyjnych branż przemysłu spożywczego. Czy da się w ogóle produkować na przykład sok jabłkowy i istnieć? Czy istnieje dziś producent bez innowacji?

To bardzo ciekawe… W praktyce wygląda to tak, że wszystkie nasze opakowania po produktach podlegają recyklingowi, dlatego konsumenci, którzy dostarczą do nas puste opakowania otrzymują możliwość dużych rabatów przy kolejnych zakupach w sklepie internetowym. Akcja cieszy się dużym zainteresowaniem, co tylko potwierdza fakt, że świadomość konsumentów jest coraz większa. Na naszej stronie internetowej zamieściliśmy krótki film

3/2019

AGROindustry

To bardzo ciekawe pytanie, ponieważ z jednej strony innowacje w branży napojowej napędzają firmy w rozwoju a z drugiej strony tradycyjne metody produkcji choćby soków NFC mają dużo zalet, dzięki którym i bez innowacji są w stanie bronić się na rynku napojowym. Uważam, że jeśli robi się coś z pasją i przekonaniem to nawet jeśli jest to przykładowy sok jabłkowy - można również odnieść sukces. Tak więc siła jest w nas. Trzeba ją tylko odpowiednio wykorzystać.

Trend ten obserwuje także firma Henkell Freixenet Polska. Właśnie wprowadziła na rynek linię gotowych koktajli, będących połączeniem wysokiej jakości win hiszpańskich z owocami. To, jak opisuje firma, „produkty skierowane do tzw. młodych dorosłych, żyjących chwilą”. – Oferta win aromatyzowanych oraz drinków na bazie wina doskonale odpowiada na potrzeby tej szerokiej grupy polskich konsumentów, którzy klasyczne wina wytrawne uważają za zbyt cierpkie, a chętnie sięgają po wina w słodszych wariantach smakowych – zauważa Jakub Nowak, prezes firmy JNT Group S.A. – Polacy są niezwykle otwarci na nowe smaki i chętnie po nie sięgają. Rozwojowi tego segmentu win sprzyjają małe formaty, które ułatwiają próbowanie nowych smaków i rozszerzają trial produktowy. Na innowacyjność stawia również firma AWE. Dlatego wprowadziła do swojego portfolio wina ze specjalnie wyselekcjonowanymi mieszankami ziół, w tym, jako pierwsza w Europie – wino z dodatkiem konopi. Magdalena Zielińska, Prezes Związku Pracodawców Polska Rada Winiarstwa, tak podsumowuje zmiany, które zachodzą na rynku: – Oczekiwania młodszych konsumentów znacząco wpływają na rozwój oferty firm winiarskich. Młodzi ludzie poszukują nowości i bez ograniczeń eksperymentują w obrębie różnych stylów, są nielojalni względem kategorii. Oczekują napojów ciekawych w smaku i atrakcyjnych wizualnie. Chcą być zaskakiwani innowacjami, a tradycyjna forma i sztywne reguły nie mają dla nich wielkiego znaczenia. Do tej pory winiarstwo było kategorią alkoholi o konserwatywnych regułach, teraz młode pokolenie konsumentów wymusza zmiany.

Aktualnie 80% produkcji Augustowianki stanowią wody a pozostałe 20% to napoje. To znacząca zmiana proporcji gdyż jeszcze trzy lata temu wynosiły one 50:50

Augustowskie wody Augustowem zachwycili się nie tylko Andrzej Tylczyński i Zbigniew Zapert, pisząc w 1959 roku tekst piosenki „Augustowskie noce”. Czterysta lat wcześniej miejsce to uwiodło Zygmunta II Augusta, który założył tu miasto. Dziś Augustów ma status uzdrowiska i jest znanym ośrodkiem turystycznym. Jest także polskim zagłębiem szkutniczym: działają tu stocznie jachtowe Balt Yacht oraz Ślepsk, należące do największych przedsiębiorstw tego typu w Polsce. A przy ulicy Turystycznej, od prawie pół wieku, mieści się rozlewnia Augustowianka – jedyna wytwórnia naturalnej wody mineralnej w całej północno-wschodniej Polsce.

Zakład przechodził przeróżne koleje

losu, przez długie lata wytwórnia była częścią dużego zakładu. Od grudnia 2016 roku znajduje się w rękach dwóch prywatnych przedsiębiorców. W powietrzu czuć zmiany.

Stacja uzdatniania, czyli serce rozlewni Laikowi produkcja wody wydaje się banalna: nalać do butelek wody ze źródła, zakręcić i już.

Co jednak zrobić, aby w butelce woda zachowała swoje walory? Aby woda ze źródła pozostała w swojej pierwotnej czystości? Każda woda głębinowa jest inna – trzeba ją rozpoznać.

AGROindustry

3/2019

z wizytą w zakładzie

Uzdatniona nierówna mineralnej

Działamy w myśl zasady: żadnego przypadku, wszystko pod kontrolą. Dostarczamy produkt gwarantowanej jakości – mówi Ewa Matyszczyk

Porównanie wód wodociągowych, nawet najwyższej jakości, do wód mineralnych jest nieporozumieniem. Podstawowym kryterium odróżniającym wody mineralne od wodociągowych jest tzw. „pierwotna czystość” co w uproszczeniu oznacza brak zanieczyszczeń wynikających z obecności i działalności człowieka. Ich naturalna flora bakteryjna tzw. swoistość, jest niezbędnym warunkiem uznania

Nasz hit sprzedażowy to Augustowianka gazowana w butelce 1,5 litrowej – twierdzi Antoni Grzegorczyk, kierownik zakładu

ich za wody mineralne właśnie. Bardzo ważną rolę pełni tu stabilność ich składu chemicznego, ukształtowanego w naturalnym podziemnym środowisku przez wiele milionów lat. Uzdatnianie wody wodociągowej to poddawanie jej różnym procesom, na przykład wprowadzanie substancji chemicznych czy stosowanie lamp UV, co ma zabezpieczyć produkt przed zarazkami chorobotwórczymi.

Nie bójcie się sodu 0,151 grama sodu w litrze Augustowianki zapobiega odwodnieniu i poprawia wydolność organizmu, uzupełnia też niedobory składników mineralnych, traconych wraz z potem. Omdlenia lub bóle głowy w upalne dni to najczęściej skutek wypłukania sodu z organizmu. Półlitrowa butelka Augustowianki zawiera mniej sodu niż plasterek szynki.

3/2019

AGROindustry

Kierownik zakładu napełnia butelkę wodą bezpośrednio ze źródła

z wizytą w zakładzie

Augustowianka produkowana jest od prawie pół wieku. To kawał historii zaklętej w butelce

Koleją na Śląsk Po raz pier wszy woda mineralna o nazwie „Augustowianka” zastała wyprodukowana 22 lipca 1972 r. Koszt całego przedsięwzięcia wyniósł 1.300 tys. zł, a nakłady zwróciły się już po pierwszym roku działalności. W początkowym okresie produkcja nie była wysoka a większość czynności wykonywano ręcznie. Przy zakładzie mieściła się bocznica kolejowa a woda gazowana 0,33l w butelkach szklanych, pakowana w drewniane skrzynki w pozycji leżącej, transportowana była koleją aż na Śląsk.

Pół kilometra w głąb ziemi Woda Augustowianka wydobywana jest z ujęcia o głębokości 482 m, prawdopodobnie najgłębszego czynnego ujęcia głębinowego w Polsce. Pokłady wody sprzed 200 milionów lat są gwarantem jej pierwotnej czystości.

Monoblok pracuje na sto procent mocy

Na przykład Augustowianka ze źródła ma swój specyficzny zapach amoniaku i siarkowodoru. Sztuka odpowiedniego przygotowania wody naturalnej bez zbytniej ingerencji w produkt to efekt wieloletnich doświadczeń. Chciałoby się rzec – rzemiosło. Pracowaliśmy, aby woda zachowała swą pierwotną swoistość i udało się – podsumowuje z dumą Ewa Matyszczyk, główny technolog zakładu.

Inwestycje czyli Augustowianka się zmienia Firma, korzystając z unijnych pieniędzy, realizuje już projekty związane z komunikacją z klientem, kształtem

butelki i nowymi etykietami. Kolejne inwestycje prowadzone są w zakresie pomp ciepła i zmniejszenia kosztów ogrzewania, również podgrzewania wody w stacji uzdatniania wody (proces ułatwiający nitryfikację). W planach jest szereg kolejnych inwestycji, jak zakup technologii do iniekcji azotu, systemu smarowania taśm transportowych, systemu nasycania CO2, automatyzacji procesu pasteryzacji napoi. A to wszystko po to, aby pokazać lepszą twarz Augustowianki – wody prestiżowej, z dobrym balansem minerałów, godną swojej ceny. Cięgle wierzymy, że nasza woda jest wyjątkowa, i chcemy tą wiarą zarazić innych – podsumowuje Ewa Matyszczyk.

AGROindustry

3/2019

rozmowa numeru

napojowe start-upy

Lemoniada bez E Rozmowa z Maciejem Niemcem, właścicielem marki BeeLemon

Co to znaczy napój kraftowy? Kraftem możemy nazwać niszowe piwa czy napoje, które nie są sygnowane wielkim koncernem, czyli produkowane w mniejszych ilościach z zamiłowania do samej receptury, smaku bądź użytych specjalnie wyselekcjonowanych składników. Czym się różni lmoniada od lemoniady? Lmoniada to po prostu lemoniada bez E – rzeczywiście w jej składzie nie znajdziemy składnika który nie jest sokiem, miodem lub przyprawą typu cynamon bądź imbir. Zdarzyło mi się kiedyś spięcie z pewnym nadgorliwcem, który wytknął mi oszukiwanie klientów, gdyż w składzie mamy produkt, który można sztucznie pozyskać i nazwać kwasem cytrynowym o symbolice E330. Otóż spieszę z wyjaśnieniem iż soki owocowe zawierają naturalnie występujące kwasy organiczne, w tym przypadku kwas cytrynowy. Nie musieliśmy go sztucznie pozyskiwać a zaledwie wycisnąć z soczystych cytryn. Natury nie oszukujemy i nie mamy takiego zamiaru. Naprawdę ręcznie obiera pan cytrusy? Długo pracowałem nad eliminacją goryczki, która występowała w Lmoniadzie a kolejny rok pracy nad poszukiwaniem idealnego smaku skierował mnie do naszych rodzimych

3/2019

AGROindustry

tłoczni, gdzie okazało się, że ręczne obieranie cytrusów przed stłoczeniem wyeliminuje gorzki posmak. Tym sposobem uzyskaliśmy idealny balans bez gorzkiego posmaku skórki z cytrusów. Jaka jest receptura produktu? Produkt jest pasteryzowany. Dzięki zastosowaniu odpowiedniej ilości soków i miodu (nie oszczędząjąc) nie musiałem korzystać z żadnych, nawet naturalnych, barwników czy cukru pod różnymi postaciami. Trzcinowy, brązowy, ryżowy czy jakiś jeszcze inny – cukier to po prostu cukier. Natomiast cukier brązowy to cukier nieoczyszczony lub czasami zabarwiony karmelem. U mnie jest miód. Co prawda niestety przez to kaloryczność wzrasta ale i tak mamy mniej kalorii niż w naturalnych 100% sokach. Skąd pomysł na takie właśnie smaki? Szukałem czegoś, co nie jest podobne do ogólnie dostępnych napojów i uważam że takie właśnie odnalazłem. Przyświecał mi jeden cel – naturalnie, prosto ale zarazem wyszukany smak. Tak powstał pierwszy smak który nazwałem „soczystą cytryną” czyli sok z cytryny posłodziłem miodem i uzupełniłem odpowiednią proporcją wody – tylko tyle i aż tyle. Każdy kolejny smak powstawał na bazie tego pierwszego, wzbogacony dodatkowymi sokami lub cynamonem.

Carotex – okiem kontrahenta

jubileusz Carotex

Receptury szyte na miarę czyli co oferuje firma Carotex Aromaty Carotex tworzy aromaty od podstaw, na bazie podstawowych surowców. Nowoczesny i zautomatyzowany proces zapewnia powtarzalność produktów.

AGROindustry

3/2019

jubileusz Carotex

Dobre wyczucie preferencji smakowych Polaków Bożena Pniak-Buła, Dyrektor Działu Zakupów Sokpol Sp z o.o. Dla nas najważniejsze jest, aby dostawca miał akceptowalną jakość surowców oraz wdrożone i aktywne systemy zapewnienia jakości, zgodne z naszymi wymaganiami. Każdego dostawcę, wspólnie z działem jakości, weryfikujemy bardzo szczegółowo oraz cyklicznie audytujemy przy pomocy wykwalifikowanych audytorów pracujących w naszym zakładzie. Z firmą Carotex współpracujemy już od 20 lat - jest to rodzinna i bardzo nowoczesna firma, produkująca przede wszystkim aromaty i emulsje. Mimo, że walczy na rynku z dużymi koncernami, jest w stanie sprostać naszym wysokim standardom jakościowym. Jest również konkurencyjna i elastyczna pod wieloma innymi względami. Dodatkowo jest to - podobnie jak my - polska firma z podobnym do nas stażem a my staramy się wspierać polskich parterów biznesowych. Ponieważ są rodzimą firmą mają wyczucie preferencji smakowych polskich konsumentów, dysponując jednocześnie wykwalifikowaną kadrą zarówno handlowców jak i specjalistów od aromatów. Pamiętam sytuację, kiedy osobiście przyjechali i dowieźli „na cito” niewielką ilość brakującego składnika tak, aby uratować naszą akcję promocyjną związaną z wodą arbuzową. Jestem zadowolona z dotychczasowej współpracy.

W obiektywie redakcji Od Warszawy po Katowice: – na każdych targach, na których się w tym roku pojawiliśmy – wszędzie widzieliśmy ekipę Carotexu. Na zdjęciu zawsze uśmiechnięty Zbigniew Gładyś z Klientami, odwiedzającymi firmowe stoisko

3/2019

AGROindustry

Carotex – okiem kontrahenta

Specjaliści w swoim fachu Ewa Matyszczyk, Główny technolog Augustowianka Sp z o.o. Współpraca z firmą Carotex to sama przyjemność: wszyscy są absolwentami po SGGW i wszyscy są specjalistami w swoim fachu. Cokolwiek się u nas dzieje – możemy liczyć na pomoc i wsparcie. Niezmiernie sobie cenię ich inicjatywę w rozwiązywaniu problemów – samodzielnie albo zespołowo starają się pomóc klientowi tak szybko, jak to możliwe.

Na jubileusz 30-lecia Tadeusz Wojtaszek Agencja Promocyjno Handlowa AMBAR

Z firmą CAROTEX Pana Jana Tatrzańskiego współpracujemy od roku 1990. W tamtych latach nasza firma AMBAR też zaczynała działalność i wprowadzała na polski rynek krajowe produkty takie jak aromaty, barwniki, koncentraty oraz emulsje smakowe do produkcji spożywczej, głównie do produkcji napojów bezalkoholowych, których produkcję rozpoczęła firma CAROTEX. Od tamtego czasu nasze kontakty handlowe układały się bardzo dobrze i przez te wszystkie lata, które razem przeszliśmy, możemy teraz z satysfakcją powiedzieć że jesteśmy dumni z tej współpracy. 30 lat to nie tylko handel, ale też partnerstwo w biznesie, wzajemne zaufanie i lojalność. Właśnie te czynniki dają możliwość tak długiej i owocnej współpracy i dlatego firma CAROTEX jest jednym z naszych czołowych i najlepszych partnerów handlowych. Z okazji Jubileuszu Trzydziestolecia, życzymy jej właścicielowi i kierownictwu oraz całej załodze Firmy wszystkiego, co najlepsze oraz dalszego rozwoju i satysfakcji z osiągniętego poziomu działalności.

jubileusz Carotex

Karol Bal

Dr Nauk Chemicznych Nie wiem czy ktoś w przemyśle może pochwalić się tak zaawansowanym technologiczne chromatografem gazowym, połączonym ze spektrometrem. Carotex mógłby jeszcze spokojnie pracować na dotychczasowym sprzęcie, zainstalowanym kilkanaście lat temu, zdecydował się jednak na zakup mercedesa w swojej klasie, aby badać aromaty i związki zapachowe w sposób jeszcze bardziej wszechstronny – Dr Nauk Chemicznych Karol Bal, główny specjalista ds Chromatografii w firmie, chemik i ekspert z dziedziny chromatografii. Zakupiony detektor olfaktometryczny daje nam możliwość badania poszczególnych związków, wychodzących w postaci pików z chromatografu to jest naprawdę piękna rzecz – dodaje Bal.

Firma Carotex to rynkowy lider w produkcji pełnej

gamy surowców i dodatków dla przemysłu spożywczego w Polsce. Zaopatruje największe firmy, zarówno w Polsce jak i zagranicą. Dostarcza produkty między innymi do przemysłu napojowego, cukierniczego, mleczarskiego, piekarskiego,

mięsnego oraz farmaceutycznego. Wiele lat doświadczeń oraz ciągłe doskonalenie produkcji technologicznej pozwoliło uzyskać pracownikom Carotexu produkty charakteryzujące się bardzo wysoką stabilnością i trwałością, niskim poziomem dozowania, doskonałym zmętnieniem oraz niezwykle

Siedziba firmy. Tutaj znajduje się laboratorium, produkcja oraz dział sprzedaży. Stąd wyruszają w świat gotowe produkty

Całkowicie zautomatyzowany proces przygotowywania gotowego produktu. Bez komputera nie ma receptury

AGROindustry

3/2019

jubileusz Carotex

Carotex – okiem kontrahenta

Gratulujemy Jubileuszu

Krystyna Pluta, Główny technolog Jurajska Sp z o.o.

bogatymi walorami smakowymi. Dzięki tym zaletom produkty firmy Carotexu zdobywają wysokie uznanie w oczach klientów.

Asortyment To przede wszystkim koncentraty zmętnione oraz emulsje i koncentraty klarowne a także aromaty słodkie i owocowe w formie płynnej oraz proszkowej. W ofercie znajdują się także barwniki (preparaty karotenowe, karmel, i wiele innych). Koncentraty dostępne są w szerokiej gamie smakowej, barwione naturalnie lub syntetycznie. Indywidualnie firma jest w stanie opracować, w oparciu o założone parametry napoju, dowolną kompozycję smakową i kolorystyczną.

Atuty Carotex to jedyna polska firma, posiadająca specjalistyczną wiedzę i doświadczenie do tworzenia wszystkich aromatów i koncentratów od podstaw, używając wyłącznie pojedynczych surowców. Doskonała jakość i stabilność jest jednym z ich największych atutów. Firma inwestuje w nowe technologie, czego przejawem jest zakup kolejnego, najnowszego w swojej klasie chromatografu gazowego – najnowszego dziecka firmy Agilent Technologies, dedykowanego do badania zapachów i aromatów.

Laboratorium kreacji aromatów to „serce” firmy

3/2019

AGROindustry

W imieniu całego zespołu Jurajskiej składam serdeczne gratulacje z okazji 30. rocznicy działalności Państwa firmy. Działalności, która stawiając na pierwszym miejscu najwyższą jakość produktów oraz zadowolenie klienta, uczyniła z Państwa naszego długoletniego kontrahenta. Firma Carotex, ze świetnym zespołem oddanych specjalistów i doskonałą organizacją pracy, dążyła i dąży tylko do najlepszych wyników. Jako wymagający klient mogliśmy się o tym przekonać wielokrotnie. Wyjątkowe zaangażowanie i profesjonalizm pracowników - zawsze dbających o jakość usług, pozwoliły zyskać Państwu w naszych oczach bez wątpienia należne, najwyższe uznanie. To dla nas przyjemność, że współpracujemy od wielu lat. Cenimy każdą dotychczasową transakcję, która zawsze przynosiła wszystkim owocne rezultaty. Mamy nadzieję, a właściwie pewność, że tak samo będzie w przyszłości. Z całego serca życzymy powodzenia przez wiele kolejnych lat.

Kompetentni i gotowi do pomocy Andrzej Antczak, Technolog Grupa Colian Carotex to polska firma, która korzysta z zaawansowanych technologii aromatycznych. Jej właściciel konsekwentnie realizuje plany rozwojowe, jednocześnie dbając o najwyższą jakość produktów. Nasze relacje biznesowe, których początki sięgają lat 90., oparte są na współpracy i zaufaniu. To firma, którą tworzy grupa specjalistów – aromaciarzy, technologów o specjalistycznej wiedzy teoretycznej i praktycznej. Wyróżnia ich kompetencja, gotowość pomocy i umiejętność budowania relacji z klientem. Firma zajmuje się także przygotowaniem aromatów spoza standardowej linii – pod szczególne potrzeby zamawiającego. Carotex doskonale zna polski rynek i polski „smak”, dlatego jest to firma, której powierzając zlecenie można w pełni zaufać. Życzymy sobie, aby nasza współpraca w przyszłości nadal układała się pomyślnie.

Produkcja napojów bezalkoholowych w Afryce Zachodniej Część 1 – Charakterystyka produkcji butelkowanych wód stołowych i mineralnych

Afryka Zachodnia to jeden z najbardziej zaludnionych regionów Afryki. Szczególnie duża populacja ludności zamieszkuje Federalną Republikę Nigerii, nazywaną dalej w artykule Nigerią. W obecnej chwili liczba ludnosci Nigerii przekracza 200 milionów obywateli z rocznym przyrostem naturalnym dochodzącym do 2.5%. Średnia wieku ludności Nigerii nieznacznie przekracza 22 lata [10]. Ze względu na zasobność kraju w surowce energetyczne, ich wydobycie i sprzedaż Nigeria zajmuje pierwszą pozycję pod względem PKB w Afryce. W przyszłości w tworzącej się Afrykanskiej Kontynentalnej Strefie Wolnego Handlu [1] - Africa Continental Free Trade Area (AfCFTA) Nigeria może odegrać kluczową rolę.

Celem artykułu jest przybliżenie polskiemu czytelnikowi produkcji napojów bezalkoholowych w tym produkcji wód mineralnych oraz stołowych w Nigerii. Dodatkowo i ze względu na podjęcie pracy autora w tym regionie w sektorze produkcji napojów bezalkoholowych zostanie przybliżona technologa produkcji tych dóbr konsumpcyjnych

dr inż.

Lech Maryniak

w szerszym wymiarze. Ponieważ tematyka jest szeroka, artykuł zostanie zaprezentowany w dwóch częściach. W pierwszej części zostanie przedstawiona tematyka hydrogeologii oraz technologii uzdatniania wody wraz z opisem produkcji butelkowanych wód stołowych i mineralnych. W drugiej części autor przedstawi technologie

produkcji napojów bezalkoholowych, stosowane w Nigerii.

Woda jako główny składnik produkcji napojów bezalkoholowych Woda jest głównym surowcem produkcji napojów bezalkoholowych

AGROindustry

3/2019

napoje na świecie

a po jej uzdatnieniu, także głównym ich składnikiem. W przypadku napojów bezalkoholowych stanowi ponad 90%, a w przypadku wód stołowych i mineralnych do 100% ich wagi. W pierwszej części artykułu autor pragnie przedstawić chrakterystykę produkcji wód stołowych oraz mineralnych na przykładzie Nigerii, kraju o największej populacji ludności w Afryce oraz jednym z największych przyrostów populacji ludności na świecie. Dzięki położeniu kraju w strefie tropikalnej o dużej intensywności opadów atmosferycznych oraz odpowiednim warunkom hydrogeologicznym posiada Nigeria duże zasoby wód słodkich, choć są one nierównomiernie rozmieszczone. Do celów produkcyjnych albo komunalnych używa się tu dwóch źrodeł wody surowej, którymi są odwierty studzienne oraz wody powierzchniowe. Rys. 1 przedstawia charakterystykę hydrogeologiczną regionów Nigerii. Warto w tym miejscu rownież nadmienić iż: • W centralnej oraz poludniowej części (rejony wybrzeża Oceanu Atlantyckiego) Nigerii występuje duża ilość opadów od 3000 mm/rok,

[9], ryzyko zagrożenia suszą jest niskie; • W północnej części Nigerii (okolice miast Kano czy Maiduguri) obszar ten charakteryzuje się krótką porą deszczową od czerwca do września, z opadami średniorocznymi nie przekraczającymi 580 mm/rok [9], zagrożenia suszą jest umiarkowane; • W regionach zaznaczonych kolorami żółtym i zielonym występuja skały osadowe, gdzie jest duże prawdopodobienstwo otrzymania wysokowydajnych odwiertów studziennych; • W regionach oznaczonych kolorem pomarańczowym występują granitowe formacje skalne, w związku z powyższym nie zaleca się wykonywania studni głębinowych, należy korzystać jedynie z ujęć powierzchniowych.

Charakterystyka produktów Nigeria może być dobrym przykładem wprowadzania standaryzacji oraz kontroli produkcji spożywczej w Afryce Zachodniej. Żeby zaistnieć na

Rys 1. Przekrój hydrogeologiczny Nigerii. Opracowanie własne, wykonany na podstawie [2] 3/2019

AGROindustry

Zdjęcie 1. Ujęcie studzienne na brzegu rzeki Kano. Ze względu na stany powodziowe w czasie pory deszczowej aparaturę pomiarową oraz panel dystrybucyjny wody umieszczono na platformie betonowej, podpartej na palach o wysokosci 4m od poziomu ziemi. Zdjęcie wykonane przez autora

rynku produktów spożywczych należy uzyskać pozwolenia od miejscowej instytucji, która nazywa się Narodowa Agencja do spraw Żywnosci i Leków - NAFDAC National Agency for Food and Drug Administration and Control. Według NAFDAC [8] nie ma ścisłego podziału na rodzaj butelkowanych wód ani w zależności od zawartości składników mineralnych w niej rozpuszczonych, ani w zależności od innych uwarunkowań charakterystycznych dla produkcji polskich czy europejskich. Instytucja ta określa jedynie ujęcie takiej wody które powinno być: bądź ujęciem z odwiertu studziennego o głebokości minimalnej od 100 ft -150 ft, bądź zgodą na korzystanie z ujęć wodociągowych, będących w posiadaniu lokalnych władz, lub własnych ujęć powierzchniowych nadzorowanych przez lokalne władze. Zdecydowanie lepiej jest korzystać z ujęć podziemnych, które w dużym stopniu gwarantują czystość takiej wody podlegając wstępnej filtracji wody przez warstwy ziemi. Jeśli tylko warunki geologiczne pozwalają, częstym zjawiskiem jest budowa ujęcia studziennego w okolicach rzek bądź zbiorników

napoje na świecie

wodnych. Pomimo infiltracji takiej wody powierzchniowej część zanieczyszczeń jest zatrzymywana w warstwach ziemi. Zdjęcie 1 przedstawia ujęcie wody studziennej o głębokości 25m, usytuowane nad brzegiem rzeki Kano w okolicach miasta Kano. Celem podwyższania i utrzymania własciwych standardów higienicznych w przemyśle spożywczym w Nigerii NAFDAC dużo miejsca poświęca uwarunkowaniom higienicznym produkcji spożywczej dotyczącym sprzętu do uzdatniana wody oraz jej butelkowania, jak również otoczniu oraz lokalizacji takiego sprzętu produkcyjnego. Takie uwarunkowania koncentruja się praktycznie na zapewnianiu powszechnie znanych w przemyśle rozlewniczym dobrych praktyk wytwarzania – GMP (Good Manufacturing Practices), również niezbędnych dobrych praktyk higienicznych GHP (Good Hygiene Practices ). Dodatkowo, aby rozpocząć produkcję należy wykonać analizy wody butelkowanej przez Nigeryjski Narodowy Instytut Analiz – IPAN Institute of Public Analyst of Nigeria. Posiadanie takich analiz jest podstawą uzyskania pozwolenia na rozlew tych wód przez NAFDAC. NAFDAC nie wprowadzil definicji dotyczących poszczególnych rodzajów wód butelkowych. Lokalnie producenci sami zaproponowali i wprowadzili własne standaryzacje oraz nazwy poszczególnych rodzajów wód butelkowanych. Rynek konsumencki taką inicjatywę zaakceptował. W praktyce na półce sklepowej można spotkać trzy rodzaje wód butelkowanych: 1. Wody pitne (drinking water), lub często nazywane przez korporacje wody pitne premium albo stołowe wody premium (premium drinking water, premium table water). Pochodzą one z różnych źródeł. Wody te muszą być poddane procesom uzdatniania zapewniającym konsumentom

Tabela 1. Zawartość składników mineralnych w butelkowanych wodach produkowanych w Nigerii. Opracowanie własne na podstawie badań własnych

bezpieczeństwo zdrowotne. Procesami wykorzystywanymi w procesie ich uzdatniania są: procesy wstępnego uzdatniania, redukcja zanieczyszczeń mikrobiologicznych przez wstępne chlorowanie ale i też strącania osadu wraz z jego sedymentacją. Tak uzyskana woda jest poddawana filtracji końcowej na złożu piaskowym, dodatkowemu chlorowaniu z przetrzymaniem celem redukcji zanieczyszczeń mikrobiologicznych oraz filtracji na węglu aktywnym. Przed rozlewem, celem dodatkowego uzyskania poprawnych warunków mikrobiologicznych produktu, stosuje się traktowanie tak uzyskanej wody przez zastosowanie ozonowania. Dodatkowo należy nadmienić, że techniki membranowe oczyszczania wody zaczynają być również popularne w Nigerii. Takie rozwiązanie, choć zapewnia dużą elestyczność w przetwarzaniu różnych źródel wody surowej na wodę uzdatnioną pitną, jest rozwiązaniem kosztownym pod względem inwestycji jak i późniejszej eksploatacji. W rejonach Nigerii o dużym zanieczyszczeniu wód powierzchniowych, które są tam źródłami wody surowej zastosowanie takiej techniki wydaje się być jednak właściwym rozwiązaniem. 2. Naturalne wódy butelkowane, które to wody reprezentują dwie kategorie takie jak: • naturalne wody mineralne (natural mineral water), jedna z wód posiada nawet nazwę artezyj-

Kationy

ska naturalna woda mineralna (artesian natural mineral water) • naturalne wody źrodlane (spring natural water) Są to wody wydobywane z pokładów głębinowych, poddane procesowi napowietrzania oraz filtracji na złożu piaskowym. Na końcu są one traktowane przez promieniowanie UV. Bardzo często stosuje się też ozonowanie przed rozlewem produktu do butelek. 3. Pitne wody smakowe (flavored drinking water), są to wody smakowe produkowane z wykorzystaniem produkcyjnym wspomnianej wcześniej wody pitnej lub stołowej oraz dodanych aromatów smakowych, również bardzo często syropu cukrowego czy baz owocowych oraz substancji konserwujących. Wspomniane w yżej produk t y w większości występują w wersji niegazowanej, choć coraz częściej spotykane są ich wersje gazowane. Popularna jest tu „club soda” produkowana ze zwyklej wody uzdatnionej oraz dodanego do niej dwutlenku węgla – CO2. W tabeli 1 przedstawiono zakresy komponentów mineralnych zawartych w wodach butelkowanych produkowanych w Nigerii, uzyskanych z badań rynkowych autora. Ich mineralizacja jest stosunkowo niska. Należy nadmienić, że można nabyć również wody o wyższych mineralizacjach, są to jednak produkty importowane.

[mg/l]

Aniony

[mg/l]

Wapń

0.8 - 32.0

Wodorowęglany

HCO3

Magnez

Mg2+

0.3 - 14.0

Chlorki

Cl-

Sód

0.2 - 13.0

Siarczany

SO4

Potas

K+

0.0 - 0.5

Fluorki

F-

0.1 - 1.0

Calkowita ilość substancji rozpuszczonych TDS

65.0 - 335.0

[mg/l]

Odczyn pH

6.5 - 7.8

[-]

11.0 - 263.3 5.0 - 57.2

AGROindustry

3.0 - 22.0

3/2019

napoje na świecie

Charakterystyka produkcji oraz opakowań używanych w Nigerii do producji wód butelkowanych Wody butelkowane w Nigerii sa produkowane w praktyce z trzech źródeł wody surowej. Źródła wody surowej użytej do ich produkcji sa następujące: • W ody studzienne, pochodzące z odwiertów hydrogeologicznych; • Wody z ujęć powierzchniowych, pochodzące ze zbiorników wody słodkiej takich jak jeziora naturalne, jeziora zaporowe lub wody rzeczne; • Wody wodociagowe, których źródła pochodzenia sa dwojakie, jak wyżej przedstawiono, są one jednak wstępnie uzdatnione. Przed rozlewem do butelek wody muszą podlegać uzdatnianiu końcowemu celem zapewnienia im odpowiednich warunków fizyko-chemicznych i czystości mikrobiologicznej. Ze względu na porę deszczową trwającą w Nigerii ponad pół roku zaleca się pobór wody z ujęć powierzchniowych, szczególnie z jezior zaporowych z ich górnych warstw. Woda w zbiornikach zaporowych

Kationy

[mg/l]

Aniony

11,3

Fluorki

Potas

Amon

NH4

Magnez

Wapń

0,5

Chlorki

< 0.02

Azotyny

0,8

Azotany

NO3

2,4

Siarczany

SO4

Bar

13,00

0,017

Wodorowęglany

HCO3

Mangan

Żelazo

0,008

0,30

3,90

13,00

Calkowita ilość substancji rozpuszczonych TDS

53,00

[mg/l]

Twardość ogólna

0,59

Odczyn pH

5,23

[-]

Mętność

0,60

NTU

Tabela 2. Skrócona analiza wody surowej z odwiertu studziennego o głębokości 120m z okolic Lagos-Ikeja. Opracowanie własne na podstawie badań własnych

0,025

2+/3+

0,200

oraz w rzekach w porze deszczowej może mieć zmętnienie na poziomie 300 jednostek NTU. Zanieczyszczenia mechanicznie oraz nagromadzenie materiału organicznego kumuluje się w okolicach warstw dennych. Ujęcia z powierzchni gdzie nastąpił już wstępny proces sedymenacji może mieć wartość poniżej 100 jednostek NTU. Zdjęcie 2 przedstawia takie ujęcie powierzchniowe na jeziorze zaporowym

Ujęcie powierzchniowe wody surowej, tak zwane pontonowe, przeznaczonej do produkcji napojów bezalkoholowych jak i wody butelkowanej stołowej w miejscowosci Asejire, kolo miasta Ibadan z jeziora zaporowego na rzece Osun. Zdjęcie wykonane przez autora

AGROindustry

0,02

Zdjęcie 2.

3/2019

[mg/l]

Sód

na Osun River w miejscowości Asejire, koło miasta Ibadan. W tabeli 2 przedstawiono przykładową analizę wody surowej z odwiertu studziennego o głębokości 120m z okolic Lagos-Ikeja. Natomiast w tabeli 3 przedstawiono zakres analiz wody z czterech odwiertów studziennych wykonanych wzdłuż rzeki Kano. Tak pozyskana woda, której źrodła pochodzenia przedstawiono wyżej, musi być uzdatniona do standardu wody pitnej. Rys.2 przedstawia schemat części zakładu produkcyjnego, zajmującego się produkcją wody stołowej butelkowanej. Bardzo często przedstawiona tu technologia produkcji wody jest połączona z produkcją innych napojów, o czym będzie w drugiej części artykułu. Wracając do technologii produkcji wód butelkowanych w Nigerii ze względu na źródło pochodzenia wody surowej jakim są ujęcia podziemne lub powierzchniowe, na początku musi nastąpić proces uzdatniana wstępnego oraz kolejno inne procesy przedstawione poniżej: Procesy uzdatniania wstępnego (water pre-treatment) W tym procesie, który jest początkiem produkcji

napoje na świecie

Kationy

[mg/l]

Aniony

[mg/l]

Sód

6.50 - 6.80

Fluorki

0.11 - 0.28

Potas

K+

2.70 - 3.10

Chlorki

Cl-

3.60 - 2.20

Amon

NH4+

< 0.02

Azotyny

NO2-

<0.005

Magnez

1.50 - 1.70

Azotany

NO3

1.10 - 6.60

Wapń

Ca2+

6.50 - 7.70

Siarczany

SO42-

Bar

0.10 - 0.20

Wodorowęglany

HCO3

Mangan

Mn2+

0.19 - 3.70

Żelazo

Fe2+/3+

0.38 - 0.49

2.80 - 3.40 -

35.00-55.00

Calkowita ilość substancji rozpuszczonych TDS

81.0-121.0

Twardość ogolna

1.26- 1.66

[mg/l]

Odczyn pH

6.64 - 6.69

[-]

Mętność

2.4 - 6.2

NTU

Tabela 3. Skrócona analiza wody surowej z czterech odwiertów studziennych wykonanych wzdłuż rzeki Kano. Odwierty posiadały głebokość od 10m do 12m. Opracowanie własne na podstawie badań własnych

Zdjęcie 3. Lamelowy reaktor uzdatniania wstępnego wody surowej w miejscowosci Kano. Zdjęcie wykonane przez autora

butelkowanej wody następuje jej ujęcie bądź wydobycie. W większości przypadków tak pozyskana woda surowa jest zanieczyszczona mechanicznie ale również mikrobiologiczne. Na początku zazwyczaj następuje proces wstępny uzdatniania wody (water pre-treatment). Zwykle są to procesy flokulacji oraz koagulacji zanieczyszczeń przez dodanie koagulanowe, na przyklad FeCl3 - chlorku żelaza oraz równoczesnego jej chlorowania przez dodanie NaOCl - podchlorynu sodu, celem znacznego zmniejszenia ładunku mikrobiologicznego. Po procesie koagulacji następuje filtrowanie na filtrze piaskowym. Tak pozyskana woda posiada zazwyczaj standardy wody pitnej, jest jednak wodą surową z dodatekiem chloru. Zdjęcie 3 przedstawia system lamelowy uzdatniania wstępnego wody. Na początku widoczna jest komora mieszania wody surowej ze wspomnianymi wyżej chemikaliami. Następnym urządzeniem jest reaktor lamelowy. Lamele zastosowano celem zwiększenia czasu reakcji chemikaliów z woda

surowa. Ostatnim aparatem jest filtr piaskowy, zapewniający usunięcie zanieczyszczeń stałych. Procesy uzdatniania końcowego (water final treatment)i odgazowania wody. W procesie przygotowania końcowego do rozlewu wódy dominuje proces chlorowania oraz ponownego filtrowania na filtrze piaskowym oraz końcowej filtracji z użyciem węgla aktywnego. W tym przypadku woda ze wspomnianych trzech źródeł jest poddawana temu procesowi. Taka technologia jest tania w utrzymaniu, wiec jest najczęściej stosowana w nigeryjskich zakładach. Na tym etapie uzdatniania wody stosowane są też technologie membranowe, jak powszechnie znana odwrócona osmoza RO (Reverse Osmosis)[4]. Kolejnym procesem, który pozwala zapobiegać zjawisku utleniania składników dodawanych w następnych procesach produkcyjnych, jest odgazowanie wody. Procesy dodawania komponentów soli mineralnych, aromatów, baz sokowych, CO2. Procesy te polegają na dodawaniu do wody uzdatnionej: • rozpuszczonych wcześniej komponentów soli mineralnych; • a romatów lub ba z sokow ych w celu produkcji smakowych wód mineralnych lub stołowych; • w przypadku produkcji wersji gazowanej, zostaje dodany dwutlenek węgla CO2. W zależności od zastosowanej technologii produkcji oraz receptury po wymieszaniu wspomnianych dodatków tak przygotowane produkty są gotowe do rozlewu. Proces rozlewu w opakowania jednostkowe. Opakowania z tworzyw sztucznych typu PET są zdecydowanie dominujące, zarówno dla kategorii sprzedażowej do spożycia natychmiastowego IC (Immediate Consumption),

AGROindustry

3/2019

napoje na świecie

Zdjęcie 4. Oferta butelkowanych wód stołowych na półce sklepowej przeciętnego sklepu spożywczego w Nigerii w Lagos. Zdjęcie wykonane przez autora

czyli małych opakowań od 0.25 L do 0.75L jak i spożycia późniejszego FC (Future Consumption), czyli opakowań większych do 1.5L pojemności. Ze

względu na brak zasobnego portfela nigeryjskiej klasy pracującej, rynek zaczyna tu zdobywać popularny woreczek z tworzywa, polietylenu o małej gęstości

Rys. 2. Schemat technologiczny produkcji butelkowanych wód w przeciętnym zakładzie ich produkcji na terenie Nigerii. Opracowanie własne

3/2019

AGROindustry

LDPE (Low Density Poly-Ethylene), czyli „pouch”. Średnie ceny butelkowanych wód stołowych o pojemności 0.6L oscylują w okolicy 70-80 Naira, podczas gdy woreczek z woda stołową o pojemnosci 0.5L może kosztować nawet 10 Naira. Zdjęcie 4 przedstawia ofertę wód butelkowanych stołowych na półce przeciętnego sklepu spożywczego w Nigerii w Lagos. Zdjęcie 4 przedstawia chłopca sprzedającego wode w popularnym w Nigerii woreczku w mieście Kano, na północy Nigerii. Wracając do technologii produkcji wody butelkowanej, przemysł rozlewniczy Nigeri jest przemysłem nowoczesnym, bardzo często spotyka się tu monobloki lub ergobloki produkcyjne. Stanowią one jedną całość w której skład wchodzą: urządzenie produkujące butelki – „wydmuchiwarki”, urzadzenie

Użyte skróty:

napoje na świecie

AfCFTA Africa Continental Free Trade Area – Afrykańska Kontynentalna Strefa Wolnego Handlu CIP

Cleaning In Place- mycie instalacji produkcyjnych w obiegu zamkniętym

CO2

Carbon Dioxide- dwutlenek węgla

Pomiar twardosci ogolnej wody, stopnie twardości niemieckiej

Future Consumption – spożycie późniejsze

FeCl3

Ferric Chlorite – chlorek zelaza

foot – jednostka miary odległosci, stopa, czyli 0,3048 metra

GHP

Good Hygiene Practices – Praktyki utrzymania dobrej higieny w zakładzie

GMP

Good Manufacturing Practices – Praktyka dobrego wytwarzania w zakładzie

Immediate Consumption – spożycie natychmiastowe

IPAN

Institute of Public Analists of Nigeria- Nigeryjski Narodowy Instytut Analityków i Analiz

LDPE Low Density PolyEthylenepolietylen o małej gęstości LW

Zdjęcie 5. Chłopiec sprzedający wodę stołową w ruchu ulicznym w popularnych w Nigerii woreczkach wykonanych z tworzywa LDPE w mieście Kano, na północy Nigerii. Zdjęcie wykonane przez autora

Light Weighting – zmniejszenie wagi opakowań

NAFDAC National Agency for Food and Drug Administration and Control – Narodowa Agencja do spraw Żywnosci i Leków NAIRA Naira – waluta nigeryjska, w przybliżeniu 1PLN = 100 NAIRA NaOCl Sodium Hypochlorite – podchloryn sodu NTU

Nephelometric Turbidity Units – nefelometryczne jednostki mętności

PET

Polyethylen Terephthalatepopularne tworzywo PET

PFD

Product Flow Diagram – przepływ surowca i produktu

Miara kwasowości lub zasadowości

P&ID Piping & Instrumentation Diagramschemat technologiczno- pomiarowy PKB

Produkt Krajowy Brutto (GDPGross Domestic Product)

Reverse Osmosis – odwrócona osmoza

TDS

Total Dissolved Solids – całkowita ilość substancji rozpuszczonych

Ultraviolet – promieniowane ultrafioletowe

etykietujace –„etykieciarka”, urządzenie rozlewcze – „rozlewaczka” oraz zamykające opakowanie – „zakręcarka lub zamykarka”. Tak wyprodukowane oraz zapakowane produkty są znakowane kodem produkcyjnym wraz z datą przydatności do spożycia. Proces pakowania zbiorczego: pakowanie w zgrzewki, paletyzacja. Końcową fazą produkcyjną, zachodząca na linii produkcyjnej odpowiedzialnej za rozlew oraz pakowanie wód butelkowanych są procesy pakowania zbiorczego w zgrzewki oraz proces paletyzacji. Bardzo często w obu tych procesach następuje również oznakowanie opakowań zbiorczych w postaci etykiet jakimi są zgrzewka oraz paleta. Rys. 2 przedstawia schematycznie technologie: procesowe, pakowania oraz pomocnicze zastosowane

w standardowym zakładzie produkcji wód butelkowanych w Nigerii. Oprócz procesów produkcyjnych oraz pakowania niezbędne jest też dostarczenie mediów produkcyjnych, mediów energetycznych, odebranie i zagospodarowanie odpadów i ścieków poprodukcyjnych. Niezbędną funkcję spełnia tu stacja mycia w obiegu zamkniętym dla urządzeń i instalacji procesowych CIP [5] (Cleaning In Place). Istotnymi zagadnieniami są również procesy kontroli oraz zapewnienia jakości, magazynowania i logistyki. Nowoczesne magazynowanie dopiero zaczyna tam być stosowane. Przedstawione schematycznie technologie produkcji są zilustrowane formą diagramu przepływu surowców i produktów PFD (Product Flow Diagram), która może być dalej pomocna w budowie szczegółowego

AGROindustry

3/2019

napoje na świecie

schematu technologiczno- pomiarowego typu P&ID (Piping & Instrumentation Diagram)a na końcu konstrukcji ciągu technologicznego.

Warto zapamietać Nigeryjski rynek wód butelkowanych rozwija się bardzo szybko, często nie może nadążyć za wzrostem liczby ludności w tym kraju. W związku z dość znacznym zanieczyszczeniem źródeł wód surowych butelkowane wody stanowią bardzo często zdrową alternatywę dostarczania wody pitnej dla populacji tego tropikalnego kraju. Należy dodać że ze względu na szczupły portfel klasy pracującej, zwraca ona szczególną uwagę na cenę oferowanego produktu. Wody surowe pozyskiwane z odwiertów głębinowych jak i plytszych są ubogie w składniki mineralne. Produkty po uzdatnieniu i zapakowaniu sa akceptowalne przez lokalnego konsumenta. W obecnej chwili jest brak poszanowania środowiska naturalnego w odniesieniu do zużytych opakowań po spożyciu wszelkiego rodzaju napojów, w tym wód butelkowanych. Ze względu na konkurencję cenową duża część producentów wprowadza tak zwany “light weighting” LW opakowań, szczególnie tych z tworzywa PET. Część producentów zaczęła również dodawać azot do niegazowanych produktów po procesie rozlewu a przed procesem zamykania opakowań. Takie podejscie daje możliwosci jeszcze większego zmniejszania wagi opakowań PET. Jednak jest nadzieja że to niekorzystne zanieczyszczanie środowiska zużytymi opakowaniami zostanie w końcu uregulowane przez władze lokalne w sposób praktyczny i trwały. Chcąc rozpocząć rozlew butelkowanych wód mineralnych należy otrzymac pozwolenie produkcyje od lokalnych wladz. Lokalne wladze

3/2019

AGROindustry

zaczęły również wprowadzać standardy produkcyjne obejmujace wody butelkowane jak rowniez nadzór nad ich przestrzeganiem. Takie podejscie jest niezbędnym elementem zapewnienia elementarnej jakości na lokalnym rynku sprzedaży wód butelkowanych.

Młodzi eksperci przyznali medale

Literatura 1. AfCFTA, https://www.weforum.org/ agenda/2019/05/AfCFTA-africa-continentalfree-trade-area-entrepreneur/ z dnia 30 czerwca 2019 r. 2. An overview of the geology and hydrogeology of Nigeria, https://www. researchgate.net/publication/265686958_ An_overview_of_the_geology_and_ hydrogeology_of_Nigeria z dnia 30 czerwca 2019 r. 3. Maryniak L., Instalacja CIP dla przemyslu napojów bezalkoholowych, Agro-Industry 2015, nr 4. 4. Maryniak L., Metoda odwróconej osmozy do uzdatniania wódy do produkcji napojów bezalkoholowych, Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny (PFiOW)1996, nr 5. 5. Maryniak L., Mycie i dezynfekcja urządzeń przeznaczonych do produkcji napojów

Aby ułatwić dzieciakom ocenę każdy napój miał swój symbol – losowo wybrany kolor

rawie stu uczniów klas I i II Szkoły Podstawowej nr 4 w Żorach wybrało – ich zdaniem – najsmaczniejsze napoje dedykowane dzieciom. Dzieci oceniały produkty organoleptycznie: próbki przygotowane były w małych jednorazowych kubeczkach. Ocenie towarzyszyło mnóstwo dobrej zabawy a każdy niepełnoletni juror wrócił do domu z kubkiem – dyplomem małego eksperta. Trzy najwyżej ocenione przez dzieci produkty otrzymują medale: złoty, srebrny i brązowy medal SMAKUJE DZIECIOM. Oto wybór naszych ekspertów: • Pier wsze miejsce i złot y medal dla Excellent S. A . za I am Bio sok pomarańczowy • Drugie miejsce i srebrny medal dla Döhler Polska Sp. z o.o. za Drink Lolipop – Cherry • Trzecie miejsce i brązowy medal dla Sokpol – Koncentraty Sp. z o.o. za Musiak jabłko – banan – truskawka.

bezalkoholowych, Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny (PFiOW)1997, nr 9. 6. Maryniak L., Produkcja soków, nektarów oraz napojów owocowych w regionie Zatoki Perskiej, Agro-Industry 2014, nr 2. 7. Maryniak L., Rynek wód butelkowanych w Zatoce Perskiej, Agro-Industry 2014, nr 3. 8. NAFDAC Requirement for Water Packaging, https://kasglobal.wordpress. com/2016/01/10/nafdac-requirement-forwater-packaging/ z dnia 30 czerwca 2019 r. 9. N.I.Obot, M.A.C.Chendo, S.O.Udo, I.O.Ewona, Evaluation of rainfall trends in Nigeria for 30 years (1978-2007), International Journal of the Physical Sciences vol. 5(14), pp 2217-2222, November 2010. 10. Population of Nigeria, https://www. populationof.net/pl/nigeria/ z dnia 30 czerwca 2019 r.

Pamiątkowe zdjęcie to „must have” każdej imprezy

Kulminacyjny moment, czyli do którego pudełka wrzucę moją piłeczkę…

przemysł napojowy

Okiem technologa

Produkcja napojów łatwa nie jest Rozmowa z Andrzejem Antczakiem, technologiem grupy Colian

Panie Andrzeju, jakie wyroby najbardziej lubi pan produkować? Dlaczego? Po ukończeniu studiów w 1991 roku, moim pierwszym miejscem pracy była firma Hellena. Był to przełomowy okres dla marki – rozpoczynała wtedy działalność i jednocześnie przygotowywała się do uruchomienia produkcji napojów gazowanych. Co więcej, produkty miały być rozlewane do właściwie nieznanych w tym czasie w Polsce - butelek z tworzywa PET. To było prawdziwe wyzwanie – inspirujące i wymagające zarazem. Dostęp do wiedzy o nowoczesnych technologiach napojowych był bardzo ograniczony. Czas ten wspomina się jako pionierski okres dla przemysłu napojowego początku lat 90. ubiegłego wieku. W moim przypadku silne zainteresowanie technologią napojową pozostało do dziś. Choć w portfolio firmy Colian znajdują się bardzo różnorodne wyroby,

np. praliny czekoladowe, wafelki, żelki, czy nawet przyprawy i lody, to jednak szczególnym sentymentem niezmiennie darzę napoje. Największe wyzwanie w karierze zawodowej? Trudnym okresem i jednocześnie wielkim wyzwaniem było wznowienie produkcji napojów marki Hellena w zakładzie w Opatówku po przerwie spowodowanej upadkiem firmy. Szczęśliwie zakład został przejęty przez Jutrzenkę, czyli obecną firmę Colian. Poza wznowieniem produkcji, podjęliśmy próbę odzyskania rynku i zaufania konsumentów. Udało się! Oranżada Hellena jest dziś niezaprzeczalnym liderem rynkowym. Jestem dumny, że jestem członkiem jednego z wielu zespołów, który z sukcesem realizował i realizuje strategię rozwoju marki i firmy. Za sukcesem stoi z pewnością przemyślana strategia marketingowa, ale nie należy zapominać o kwestiach technologicznych. Dlaczego Wasza oranżada jest smaczna? Co ma największy wpływ na smak? Czasami spotykam się z opinią, iż produkcja napojów jest łatwa, wystarczy napełnić butelkę napojem, zakręcić i gotowe. Technologia napojowa jest oczywiście dużo bardziej skomplikowana. Chcąc uzyskać właściwy efekt

Andrzej Antczak, technolog grupy Colian

smakowy konieczna jest skrupulatna analiza najdrobniejszych czynności w całym cyklu produkcji, poczynając od doboru surowców i opakowań, poprzez procesy technologiczne, aż do dostarczenia do konsumenta. Jakość napoju, czy też bardziej ogólnie każdego wyrobu spożywczego jest oceniana przez konsumentów, którzy stale zmieniają swoje przyzwyczajenia i oczekiwania w stosunku do produktów. To, co było uznawane za smaczne np. w roku 2009 dzisiaj może być odbierane zupełnie inaczej. Kluczem do sukcesu jest nadążanie za zmiennymi potrzebami konsumentów, co wymaga ciągłego

AGROindustry

3/2019

przemysł napojowy

doskonalenia, poszukiwania nowych technologii, modyfikacji rozwiązań produkcyjnych, wprowadzania nowych surowców i opakowań. Niezbędne jest pogodzenie się z potrzebą ciągłego doskonalenia i bycia otwartym na nowe rozwiązania. Jakieś ciekawe inwestycje w proces produkcji? Jak zmienił się Wasz zakład w przeciągu ostatnich kilku lat? Rosnące zapotrzebowanie na napoje marki Hellena oraz zmieniające się wymagania klientów, spowodowały potrzebę uruchomienia linii do produkcji napojów niegazowanych w technologii aseptycznej, która została zainstalowana w 2011 roku. Zbudowanie linii wymagało wymiany wielu instalacji, m.in. stacji uzdatniania wody.

W bieżącym roku uruchomiona została linia produkcyjna do rozlewu napojów gazowanych, zwłaszcza naszego głównego produktu – oranżady. W tym samym czasie powstała nowoczesna syropiarnia, zaopatrująca cały zakład. Jeden z polskich producentów chwali się wprowadzeniem na rynek butelki z tworzywa rPET. Również konsumenci są coraz bardziej wrażliwi na kwestie środowiskowe. Jakie działania podejmujecie, aby sprostać tym oczekiwaniom? Nieprzypadkowo konsumenci dostrzegają potrzebę podjęcia działań zmierzających do ograniczenia wprowadzenia plastiku do środowiska. Problem jest istotny i dostrzegamy jego znaczenie. W naszej ocenie wszelkie

działania ułatwiające i umożliwiające recykling materiału PET są właściwe i przyszłościowe. PET może być w 100% odzyskany i ponownie użyty do wytworzenia butelek do napojów. Z tego względu butelki do napojów konstruujemy tak, aby były przydatne do recyklingu. Jako jedna z pierwszym firm w Polsce wprowadziliśmy do produkcji butelki z tworzywa rPET. Nie stosujemy etykiet typu sleeve wykonanych z materiału PVC, który komplikuje proces odzyskiwania tworzywa PET. Również butelki optymalizowane są pod względem zużycia ilości materiału. Podajemy na opakowaniach wyrobów oznaczenia o rodzaju stosowanego tworzywa (w tym tworzywa nakrętek i etykiet) tak, aby klientom oraz organizacjom odzysku ułatwić selektywną zbiórkę materiałów w celu odzyskania tworzywa.

reklama

Delikatny transport w przemyśle spożywczym

Konstrukcja, produkcja oraz kontrola wg certyfikacji EHEDG, QHD, 3A oraz GOST-R Elastomery z dopuszczeniem FDA Temperatury produktu i mycia do 150 °C Możliwość mycia i sterylizacji CIP / SIP Wieloletni know-how w rozwiązaniach higienicznych

www.netzsch.com

NEMO® pompa aseptyczna, NEMO® pompa higieniczna i T.Sano® pompa rotacyjna

napoje na świecie

Produkcja napojów bezalkoholowych w Afryce Zachodniej Część 2 – Rodzaje oraz charakterystyka produkcji Afrykę jako kontynent można podzielić na pięć najważniejszych regionów: Afrykę Północną, Zachodnią, Środkową, Wschodnią i Poludniową. Chociaż podobienstwa kulturowe czy gospodarcze są bardzo widoczne, to rysują się też wyraźne różnice pomiędzy tymi regionami. Patrząc na Afrykę pod innym kątem ważne jest przedstawienie podziału, szczególnie kulturowego, pomiędzy Afryką Północną a Afryką Subsaharyjską. Żeby było jeszcze bardziej ciekawiej, na ten kalejdoskop różnic duży wpływ ma spuścizna kolonialna i - co za tym idzie - używanie języków kolonizatorów oraz sposobów administrowania. Ważnym natomiast spoiwem, które łączy praktycznie wszystkie państwa afrykanskie jest wielkie upodobanie do spożywania wszelkiego rodzaju napojów bezalkoholowych. Spożycie dr inż. Lech Maryniak to, wraz ze wzrostem populacji, systematycznie rośnie.

Celem artykułu jest kontynuacja

tematyki produkcji napojów bezalkoholowych w regionie Afryki Zachodniej na przykładzie Nigerii. Dodatkowo, ze względu na podjęcie pracy autora w tym regionie w sektorze produkcji napojów bezalkoholowych, zostanie przybliżona technologia produkcji tych dóbr konsumpcyjnych w szerszym wymiarze. W pierwszej części autor przybliżył tematykę produkcji i rozlewu butelkowanych wód stołowych oraz mineralnych w Nigerii. W tej części artykułu autor przedstawi technologię produkcj napojów bezalkoholowych stosowane w tym kraju.

Charakterystyka napojów bezalkoholowych produkowanych w Nigerii Nigeryjski rynek sprzedaży napojów bezalkoholowych charakteryzuje się dużą różnorodnością, zaczynając od

popularnych napojów gazowanych CSD/SSD (Carbonated Soft Drinks / Sparkling Soft Drinks) powszechnie znanych na każdym rynku, poprzez napoje niegazowane NCSD (Non-carbonated Soft Drinks) a kończąc na napojach z pogranicza branż alkoholowych i napojów bezalkoholowych. Takim przykladem mogą byc napoje produkowane na bazie ekstraktów słodowych, praktycznie brzeczki piwowarskiej. Innym przykładem mogą być napoje gazowane produkowane na bazie esencji ziołowych, wytwarzanych z lokalnych ziół czy innych baz roślinnych. Dużą popularność zaczyna zdobywać połączenie owocowych napojów niegazowanych zmieszanych z mlekiem. W tabeli 1 przedstawiono podstawowe rodzaje napojów gazowanych bezalkocholowych CSD dostępnych na nigeryjskim rynku z krótką ich charakterystyką technologiczną. W tym miejscu należy dodać,

że większość producentów obniża we wszelki dostępny sposób koszty wytwarzania.Taka sytuacja jest sciśle powiązana z topniejącą zasobnością portfeli lokalnych klientów. Powszechnym więc jest zastępowanie cukru, w tym przypadku cukru trzcinowego, sztucznymi słodzikami. W tabeli 2 przedstawiono charakterystykę soków i napojów niegazowanych NCSD. Warto tu poinformowac czytelnika, że opakowanie typu PET zaczyna dominować również w przypadku rozlewu tych produktów. Rozlew ten zazwyczaj prowadzony jest na gorąco, tak zwany NHFP (Nitro Hot Filling Process), w temperaturze rozlewu powyżej 87oC z dodatkiem azotu N2 w celu kompensacji ciśnienia wewnętrznego podczas zmiany temperatury produktu. Bardzo ważną rolę na rynku budżetowych napojów produkowanych na bazie soków owocowych odgrywa woreczek napojowy, zwany tu “pouch”.

AGROindustry

3/2019

napoje na świecie

Podstawowe typy napojów gazowanych CSD/SSD Typ:

Charakterystyka:

Pakowanie:

Kola. Napoje typu kola są szczególnie popularne na lokalnym rynku ze względu na znaczące uprawy orzeszków kola w Nigerii. Owocowe- kolorowe. - Szczególnie popularna lokalna wersja napojów typu „Chapman”, na bazie mieszanek koncentratów owoowych z dodatkiem ekstraktu z owocow angostura. - Napoje owocowe na bazie ekstraktów z owoców środziemnomorskich - cytrusowych czy granatow. - Napoje owocowe na bazie ekstraktów z owoców europejskich jak: jablkowe, czarna porzeczka, winogrona, truskawka, malina, jeżyna. - Napoje owocowe na bazie ekstraktów z owoców tropikalnych jak: soursop (graviola); ananas, marakuja.

Napoje mogą być w wersji słodzonej cukrem trzcinowym bądź w wersji light, słodzone przy użyciu słodzików.

Pakowane w: - Butelki jednorazowe typu PET; - Puszki napojowe; - Butelki szklane zwrotne typu RGB.

Owocowe- klarowne. Produkowane na baze ekstraktów cytrynowo-limonkowych, tez innych owocow. Słodowe (malt). - Produkowane na bazie ciemnego słodu, typu dark malt. - Produkownae na bazie jasnego słodu, typu pale malt. - Produkowane na bazie jasnego słodu z dodatkiem ekstraktów owocowych.

Napoje mogą posiadać naturalne cukry, pochodzące z brzeczki, mogą być też dosładzane cukrem trzcinowym.

Energetycze. W tej kategorii jest duzo inwencji, spotyka się ich wszystkie rodzaje i smaki. Ziołowe. Są to napoje bezalkoholowe wywodzące się z bardzo popularnych napojów ziołowych alkoholowych typu bitter. Napoje te produkowne są na bazie ekstraktów z ziół afrykańskich z dodatkami ekstraktów owocowych, szczególnie pomarańczowych czy równiez cytrynowych.

Charakterystyka opakowań używanych do pakowania napojów bezalkoholowych w Nigerii W Nigerii zdecydowanie dominują opakowania o małej pojemności, do spożywania produktu natychmiastowego bądź indywidualnego IC (Immediate Consumption). Takie preferencje dotyczą zarówno napojów gazowanych jak i niegazowanych. Wyjątkiem mogą byc soki lub napoje produkowane na bazie soków sprzedawane w kartonach typu UHT lub butelkach PET rozlewanych na gorąco do 1L pojemności, czy do spożycia późniejszego FC (Future Consumption). Takie upodobanie ma

3/2019

AGROindustry

Napoje mogą być w wersji słodzonej cukrem trzcinowym bądź w wersji light, słodzone przy użyciu słodzików.

swoje korzenie w wieloetnicznej mozaice narodów, pewnym indywidualiźmie, dość moco tu widocznym. Zbiorowe spożycie napojów następuje raczej w domach, choć i tu preferuje się małe pojemności. Przedstawiając róźne grupy napojów bezalkoholowych należy w tym momencie opisać charakterystykę ich pakowania. Ponizej przedstawiono odpowiednio główne rodzaje napojów wraz ze sposobami ich pakowania. Napoje bezalkoholowe gazowane typy CSD/SSD. Napoje te najczęściej pakowane są w butelki z tworzywa PET. Grupę tych napojów można często też spotkać w butelkach wielokrotnego użytku, czyli w popularnie zwanym szkle

Pakowane w: - Puszki napojowe; - Butelki jednorazowe typu PET.

zwrotnym RGB (Returnable Glass Bottle). Często napoje te są także pakowane w puszki napojowe. Wyżej przedstawione opakowania stosowane są zarówno do rozlewu napojów bezalkoholowych do spożycia natychmiastowego IC jak i spożycia późniejszego FC. Tabela 1 przedstawia też charakterystykę opakowań stosowanych do pakowania poszczególnych napojów typu CSD/ SSD. Zdjęcie 1 przedstawia ofertę napojów tego typu w przeciętnym sklepie samoobsługowym w Lagos w Nigerii. Napoje bezalkoholowe niegazowane typy NCSD. Grupa tych napojów ze względu na brak dwutlenku węgla CO2 w swoim składzie posiada pewną wrażliwość na infekcje mikrobiologiczne,

Tab. 1. Charakterystyka podstawowych typów napojów gazowanych dostępnych na rynku nigeryjskim. Opracowanie własne wykonane na podstawie badań własnych

napoje na świecie

Podstawowe typy napojów niegazowanych NCSD Typ:

Charakterystyka:

Pakowanie:

Soki świeże typu NFC (Not From Concentrate) Wyciskane ze świeżych owoców tropikalnych- lokalnych, bądź sprowadzanych. Również produkowane z owoców cytrusowych czy warzyw.

Bez dodatku cukru czy innych substancji funkcjonalnych, termin przydatności do kilku dni. Mogą byc poddawane procesowi homogenizacji.

Pakowane w butelki typu PET.

Soki i napoje produkowane na bazie soków owocowych Soki tak zwane 100% produkowane są bez dodatku Pakowane w butelki typu PET, karton czy - Tak zwane soki 100%, produkowane z koncentratu, cukru czy innych substancji funkcjonalnych. woreczki napojowe. bez dodatku substancji funkcjonalnych. Napoje czy nektary produkowane na bazie soków Rozlewane w technologii UHT lub na gorąco. - Napoje i nektary produkowane na bazie zawierają dodatki cukru trzcinowego, słodzików. Napoje czy nektary posiadające pulpę owocową naturalnych soków owocowych, warzywnch czy Zawierają również substancje funkcjonalne. Mogą są rozlewane do butelek PET zazwyczaj na ekstraktów ziołowych z dodatkami funkcjonalnymi. być poddawane procesowi homogenizacji. gorąco w dwustopniowym procesie rozlewu. - Napoje owocowe i nektary, też z dodatkiem pulpy owocowej.

Tab. 2. Charakterystyka podstawowych typów napojów niegazowanych dostępnych na rynku nigeryjskim. Opracowanie własne wykonane na podstawie badań własnych

Zdj. 1. Oferta napojów gazowanych typu CSD/SSD w przeciętnym sklepie samoobsługowym w Lagos w Nigerii. Zdjęcie wykonane przez autora

musi więc być rozlana w technologii rozlewu gorącego lub aseptycznym z wcześniejszym procesem traktowania napoju w technologii UHT. Przemysł napojowy w Nigerii powoli stara się odejść od stosowania konserwantów zabezpieczających tego typu napoje przed zepsuciem. W obu kategoriach typu IC jak i FC stosowane są butelki wykonane z tworzywa PET, rzadziej HDPE. Stosowane są również opakowania kartonowe czy szklane jedorazowe. Zdjęcie 2 przedstawia ofertę napojów oraz soków na półce w przeciętnym sklepie samoobsługowym w Nigerii.

Bardzo dużą popularność zdobywa woreczek napojowy „ pouch”, przedstawiony na zdjęciu 3. W tabeli 2 przedstawiono też dokładnie charakterystykę opakowań stosowanych w tej części rozlewu napojów bezalkoholowych. Należy nadmienić, iż rynek nigeryjski był i jest zaawansowanym r ynkiem, gdzie dominują butelki zwrotne, przeznaczone szczególnie do rozlewu napojów gazowanych. Należy tu dodać, że na rynku piwnym butelka zwrotna jest opakowaniem dominującym. W ostatnich latach na rynku napojów bezalkoholowych

zaczynają dominować butelki wykonane z tworzywa PET (Polyethylen Terephthalate). W Tabeli 3 przedstawiono dynamikę rynku głównych opakowań napojów bezalkoholowych. Tabelę wykonano na podstawia badań w największej korporacji produkującej napoje bezalkoholowe w Nigerii. W Nigerii rośnie handel nowoczesny z wysokopowierzchniowymi supermarketami, jednak są to inwestycje zlokalizowane w dużych miastach. Cały czas dominuje tu handel środkami spożywczymi w sklepikach czy na straganach. Znakiem rozpoznawczym Nigerii jak i całej Afryki Zachodniej jest handel obnośny, przedstawiony na Zdjęciu 4.

Przybliżenie technologii i organizacji produkcji napojów bezalkoholowych w Nigerii W p o p r ze d n i m a r t y k u l e d e dykowanym produkcji i rozlewie butelkowanych wód stołowych poruszono również tematykę standaryzacji oraz kontroli produkcji spożywczej w Nigerii. Żeby zaistnieć na rynku produktów spożywczych należy uzyskać pozwolenia od miejscowej instytucji Narodowej Agencji do Spraw Żyw ności

AGROindustry

3/2019

napoje na świecie

Zdj. 2. Ekspozycja soków oraz napojów niegazowanych na półce sklepowej supermarketu w Lagos w Nigerii. Ceny przedstawione w lokalnej walucie – Naira. Zdjęcie wykonane przez autora.

Zdj. 3. Oferta napojów owocowych niegazowanych zapakowanych w popularny tu woreczek napojowy. Dla obniżenia kosztów produkcji słomka jest dodawana oddzielnie. Ceny przedstawione w lokalnej walucie – Naira. Zdjęcie wykonane przez autora

OPAKOWANIE

2016

2017

2018

Karton

1,1%

0,6%

0,5%

CAN

1,9%

1,1%

1,4%

RGB

67,2%

62,1%

43,8%

PET

29,8%

36,2%

54,3%

3/2019

AGROindustry

Tab. 3. Zmiany struktury sprzedaży napojów typu CSD i NCSD w ostatnich trzech latach w zależnosci od typu opakowania na rynku sprzedazy napojów bezalkoholowych w Nigerii. Opracowanie własne, wykonane na podstawie badan własnych

i Leków- NAFDAC National Agency for Food and Drug Administration and Control. Taka procedura weryfikacji i uzyskania pozwolenia sprzedaży na nigeryjskim rynku dotyczy wszystkich firm prowadzących działalność w zakresie sprzedaży i produkcji napojów. 1. Woda jako główny składnik produkcji napojów bezalkoholowych- procesy uzdatniania Woda jest głównym surowcem do produkcji napojów bezalkoholowych a po jej uzdatnieniu, także głównym ich składnikiem. W przypadku napojów bezalkoholowych stanowi ona ponad 90% ich wagi. Proces uzdatniana wody w zakładach produkcji napojów bezalkoholowych składa się zazwyczaj z dwóch stadiów procesowych: Procesy uzdatniania wstępnego (water pre-treatment). W tym procesie następuje ujęcie wody lub jej wydobycie. W większości przypadków pozyskana woda surowa jest zanieczyszczona mechanicznie ale również i mikrobiologiczne. Na początek zazwyczaj następuje proces wstępny uzdatniania wody (water pre-treatment). Zwykle są to procesy flokulacji oraz koagulacji zanieczyszczeń przez dodanie koagulantu, na przyklad FeCl3 - chlorku żelaza oraz równoczesnego chlorowania wody przez dodanie NaOCl czyli podchlorynu sodu, celem znacznego zmniejszenia ładunku mikrobiologicznego. Po procesie koagulacji następuje filtrowanie na filtrze piaskowym. Tak pozyskana woda posiada zazwyczaj standardy wody pitnej, jest jednak wodą surową, nie nadającą się do bezpośredniej produkcji napojow bezalkoholowych. Procesy uzdatniania końcowego (water final treatment). Początkiem tego procesu jest chlorowanie oraz ponowne filtrowania przy użyciu filtra piaskowego jak i końcowa filtracja z użyciem węgla aktywnego. Technologia

Zdj. 4. Kobieta sprzedająca napoje bezalkoholowe gazowane na bazarze w dzielnicy Ebute Metta w Lagos w Nigerii. Zdjęcie wykonane przez autora

napoje na świecie

jest tania w utrzymaniu, więc jest najczęściej stosowana w nigeryjskich zakładach. Na tym etapie uzdatniania wody stosowane są też technologie membranowe jak powszechnie znana odwrócona osmoza RO (Reverse Osmosis). Wymagają one znacznego nakładu kapitałowego w inwestycji jak i w operacji produkcyjnej. Zapewniają w zamian większe bezpieczeństwo jakościowe, szczególnie wody z ujęć powierzchniowych.

pakowany zazwyczaj w worki 25kg. Takie pakowanie jest utrudnieniem logistycznym w produkcji napojow bezalkoholowych. W chwili obecnej można juz otrzymywac cukier pakowany w 1T „ big bags”. Na zdjęciu 5 pokazano uciążliwy rozładunek cukru w workach 25kg. Warto w tym miejscu raz jeszcze nadmienić, że ze względu na topniejące zasoby finasowe społeczeństwa wielu producentów odchodzi od stosowania cukru trzcinowego, zastepując go słodzikami. Następnie w zbiorniku mieszania końcowego do syropu prostego są dodawane komponenty płynne i sypkie, czyli koncentraty napojowe. Na zdjęciu 6 pokazano fragment syropiarni w przeciętnym zakładzie produkcji napojów bezalkoholowych w Nigerii. Istotnym elementem takiej syropiarni jest tak zwany mieszalnik mieląco-rozpuszczajacy, czyli „shear mixer”. Pozwala on w sposób szybki rozpuścić słodziki oraz inne komponenty sypkie. Tak uzyskany syrop końcowy jest następnie pompowany do miksera. Mikser jest urządzeniem procesowym. Pierwszym procesem w mikserze jest odgazowanie wody produkcyjnej. Potem tak przygotowaną wodę miesza się z syropem końcowym oraz poddaje procesowi nagazowania dwutlenkiem węgla CO 2. Finalnym

produktem mieszania jest gotowy napój, który jest pompowany do urządzenia rozlewającego. Nowoczesne urządzenia produkcji napojów gazowanych są zintegrowane: od rozdmuchu butelki z preformy PET, poprzez etykietowanie i rozlew napoju po końcowe jej zamknięcie nakrętką z tworzywa sztucznego. Nowoczesne rozwiązanie pozwala zaoszczędzić przestrzeń na hali produkcyjnej ale przede wszystkim zmniejszyć koszty produkcji, szczególnie mediów produkcyjnych. W Nigerii stosowanie takich bloków produkcyjnych jest powszechnym rozwiązaniem. Zdjęcie 7 przedstawia „EgroBloc”. W Nigerii i calej Afryce Subsaharyjskiej istnieją i nadal istnieć będą tradycyjne opakowania szklane zwrotne RGB (Reteurnable Glass Bottle) bez etykietowania butelek ale z etykietą nadrukowaną na butelce na stałe, typu ACL (Applied Ceramic Label). 3. Produkcja soków i nektarów owocowych Produkcja soków owocowych. Soki owocowe są tu produkowane w oparciu o 100% wsad owocowy dodawany w postaci koncentratu soku. Niezbędnymi składnikami soku owocowego są naturalne aromaty owocowe. Na koniec dla uzupełnienia

2. Procesy produkcji syropów oraz napojów bezalkoholowych Produkcja napojów bezalkoholowych gazowanych typu CSD/ SSD. Technologia produkcji polega na początkowej produkcji syropu prostego, czyli rozpuszczaniu granulowanego cukru w wodzie uzdatnionej. Tak uzyskany roztwór powinien byc poddany pasteryzacji bądź traktowaniu promieniowaniem UV. Nigeryjski przemysl cukrowniczy produkuje rafinowany cukier trzcinowego wysokiej jakości,

Zdj. 5. Rozładunek cukru trzcinowego w workach 25kg, jest to bardzo pracochlonna operacja. Zdjęcie wykonane przez autora

AGROindustry

3/2019

napoje na świecie

Zdj. 6. Syropiarnia w zakładzie produkcji napojów bezalkoholowych w Nigerii. Na pierwszym planie znajduje sie „shear mixer”. Zdjęcie wykonane przez autora

jest dodawana woda uzdatniona celem osiągnięcia odpowiedniego poziomu naturalnych substancji rozpuszczonych. Bardzo często dodawana jest również pulpa owocowa lub cząstki owocowe. Tak scharakteryzowaną produkcję soków można nazwać produkcją z koncentratu FC (From Concentrate). Jeżeli sok jest produkowany ze świeżo wyciskanych owoców, mrożonego soku owocowego lub aseptycznie pakowanego soku bez dodatku wody, jedynie nieznacznej wodnej korekty substancji rozpuszczonych, wtedy taką produkcję nazywamy „nie z koncentratu” NFC (Not From Concentrate). Tak przygotowany sok może być poddany dalszym

Zdj. 7. Blok produkcyjny napojów bezalkoholowych typu „ErgoBloc”. Zdjęcie wykonane przez autora za pozwoleniem firmy KRONES

3/2019

AGROindustry

procesom pasteryzacji i rozlewu. W Nigerii bardzo rozwija się rozlew na gorąco do opakowań typu PET. W przypadku soków z dodatkiem pulpy rozlew prowadzony jest w dwustopniowym urządzeniu rozlewniczym. Produkcja napojów i nektarów owocowych. Produkcja takich napojów i nektarów polega na dodatku ograniczonej ilości wsadów owocowych. Odpowiedni poziom substancji rozpuszczonych uzupełniony jest syropem cukrowym oraz innymi dodatkami, również słodzikami. Napoje owocowe mogą być niegazowane, wtedy są pasteryzowane przed lub po procesie rozlewu w opakowaniu. Również można spotkać wersję gazowaną tych napojów, które są pasteryzowane, rzadziej konserwowane chemicznie. Przedstawiona wyżej technologia produkcji może być prowadzona w systemie baczowym (batch). System polega na wymieszaniu gotowego soku, nektaru czy napoju owocowego w zbiorniku mieszalniczym. Tak powstały produkt jest gotowy do spożycia RTD (Ready To Drink). Ze względu na kompaktowe rozwiązanie, dość często w zakładach w Nigerii stosuje się system mieszania w przepływie. Jest on stosowany głównie do dużych szarży produkcyjnych. Polega na ciągłym mieszaniu strumieni skoncentrowanego soku owocowego razem z aromatami i wodą uzdatnioną. Taka konfiguracja mieszania dotyczy szczególnie produkcji soków owocowych. W procesie produkcji nektarów oraz napojów owocowych dochodzą jeszcze strumienie syropu cukrowego oraz innych dodatków płynnych. Napoje z dodatkiem pulpy owocowej sa zazwyczaj rozlewane w sytemie dwustopniowym i na gorąco. Na początek do opakowania wprowadza sie pulpę owocową a następnie dopełnia opakowanie do żądanej objętości bezpulpowym sokiem owocowym.

4. Procesy pakowania Procesy pakowania napojow bezalkoholowych mozna podzielic na trzy etapy: Pierwszy etap pakowania. Nastepuje tu rozlew do opakowań jednostkowych. W zależności od technologii pakowania może to być rozlew na zimno do: butelek szklnych zwrotnych bądź jednoroazowych, puszek napojowych czy opakowań wykonanych z tworzywa PET, kartonów napojowych albo do coraz bardziej popularnych w Nigerii woreczkow napojowych (pouch). Napoje rozlewane na gorąco pakowane są w Nigerii zazwyczaj w PET lub HDPE, rzadziej rozlew taki jest prowadzony do butelek szklanych. Spotyka się również napoje bez konserwantów rozlewane do puszek a potem pasteryzowane tunelowo. Przedstawiając rozlew do opakowań z tworzyw sztucznych należy poinformować, ze rynek nigeryjski jest rynkiem mocno się rozwijającym. W ciągu roku może przybywać do 10 nowych linii rozlewniczych typu PET. W związku z powyższym, wielu producentów decyduje się na produkcję własnych preform, wykonanych z tworzywa PET. Są też producenci produkujący własne nakrętki z tworzywa HDPE. Chcąc byc konkurencyjnymi wiele firm w Nigerii dąży do integracji pionowej swoich działów operacyjnych. Drugi i trzeci etap pakowania - proces pakowania zbiorczego: pakowanie w zgrzewki, paletyzacja. Końcową fazą, zachodząca na linii produkcyjnej odpowiedzialnej za rozlew oraz pakowanie napojów bezalkoholowych są procesy pakowania zbiorczego w zgrzewki oraz proces paletyzacji. Bardzo często w obu tych procesach następuje również oznakowanie opakowań zbiorczych w postaci etykiet naklejanych na zgrzewki oraz na palety.

Użyte skróty: napoje na świecie ACL

Applied Ceramic Label – etykieta ceramiczna umieszczona na stałe na butelce zwrotnej

CIP

Cleaning In Place- mycie instalacji produkcyjnych w obiegu zamkniętym

CO2

Carbon Dioxide- dwutlenek węgla

CSD

Carbonated Soft Drinks – napoje gazowane

ETP

Effluent Treatment Plant – oczyszczalnia ścieków

EUR

Energy Usage Ratio – ilosc calkowicie zuzytej energii na 1L wyprodukowanego napoju, wyrazona w megadzulach na litr [MJ/L]

From Concentrate – sok wyprodukowany z koncentratu

Future Consumption – spożycie późniejsze

FeCl3

Ferric Chlorite – chlorek żelaza

HDPE High Density Polyethylen – polietylen o wysokiej gęstości HFCS High Fructose Corn Syrup - syrop glukozowo-fruktozowy IC

Immediate Consumption – spożycie natychmiastowe

Light Weighting – zmniejszenie wagi opakowań

Zdj. 8. Własny blok generatorów prądowych napędzany paliwem dieslowskim w zakładzie produkcji napojów bezalkoholowych w miescie Ibadan. Zdjęcie wykonane przez autora

NAFDAC National Agency for Food and Drug Administration and Control – Narodowa Agencja do spraw Żywności i Leków NAIRA Naira – waluta nigeryjska, w przyblizeniu 1PLN = 100 NAIRA NaOCl Sodium Hypochlorite – podchloryn sodu NCSD Non-carbonated Soft Drinks – napoje niegazowane NFC

Not From Concentrate – sok wyprodukowany nie z koncentratu

NHFP Nitro Hot Filling Process – rozlew napojów na gorąco z dodatkiem azotu w celu kompensacji ciśnienia wewnętrznego w opakowaniu KPI

Key Performance Indicator – wskaźnik produkcyjny, w tym przypadku opisujacy zużycie energii i wody na 1L wyprodukowanego produktu

PET

Polyethylen Terephthalate- popularne tworzywo PET

PFD

Product Flow Diagram – przepływ surowca i produktu

P&ID Piping & Instrumentation Diagramschemat technologiczno- pomiarowy

5. Inne procesy produkcyjne Rys. 1 przedstawia schematycznie technologie: procesowe, pakowania oraz pomocnicze zastosowane w standardowym zakładzie produkcji napojów bezalkoholowych w Nigerii. Oprócz procesów produkcyjnych oraz pakowania, niezbędne jest też dostarczenie mediów produkcyjnych, mediów energetycznych, odebranie i zagospodarowanie odpadów i ścieków poprodukcyjnych. Energetyka krajowa wraz z sieciami przesyłowymi w Nigerii nie są rozwinięte na tyle, aby zaspokajać potrzeby energetyczne kraju. Częste są przerwy w dostawach energii elektrycznej, dlatego każdy zakład produkcyjny ale też i prawie każde gospodarstwo domowe posiada własny generator prądu, napędzany zazwyczaj paliwem płynnym. Jak autor wspominal w poprzednim artykule, Nigeria posiada znaczące zasoby ropy i gazu, które nie są jeszcze wykorzystane we właściwy sposób. Zdjęcie 8 przedstawia własny blok generatorów prądowych napędzany paliwem dieslowskim w zakładzie

RGB

Returnable Glass Bottle – butelka szklana zwrotna

2016

2017

Reverse Osmosis – odwrócona osmoza

Zużycie energii EUR

[MJ/L]

0,42

0,44

0,40

RTD

Ready to Drink – napój /sok gotowy do spozycia

Zużycie wody WUR

[L/L]

2,48

2,31

2,36

SSD

Sparkling Soft Drinks – napoje gazowane

UHT

Ultra High Temperature – termiczny proces traktowania produktu w ultrawysokiej temperaturze i krótkim czasie

Ultraviolet – promieniowane ultrafioletowe

WUR Water Usage Ratio – ilość litrów zużytej wody na 1 litr wyprodukowanego napoju, jedostka [L/L]

Wskazniki KPI

2018

Tab. 4. Zużycia energii i wody na przestrzeni lat 2015-2018 w dobrze zarządzanym konglomeracie zakładów produkcji napojów bezalkoholowych o miksie produkcyjnym napojów bezalkoholowych pakowanych w butelki zwrotne RGB oraz opakowania z tworzywa PET jak w Tabeli 1. Opracowanie własne, wykonane na podstawie badań własnych

produkcji napojów bezalkoholowych w mieście Ibadan. Niezbędną funkcję spełnia tu stacja mycia w obiegu zamkniętym dla urządzeń i instalacji procesowych CIP (Cleaning In Place). W Nigerii rośnie świadomość ochrony środowiska naturalnego, każdy zakład zazwyczaj posiada własną oczyszczalnię ścieków ETP (Effluent Treatment Plant). Tabela 4 przedstawia wyniki zużycia energii i wody na przestrzeni lat 2015-2018 w dobrze zarządzanym konglomeracie zakładów produkcji napojów bezalkoholowych o miksie produkcyjnym napojów pakowanych w butelki zwrotne RGB oraz opakowania z tworzywa PET jak w Tabeli 3. Istotnymi zagadnieniami są również procesy kontroli oraz zapewnienia jakości, magazynowania i logistyki. Nowoczesne magazynowanie dopiero zaczyna tam być stosowane. Na Rys 1. przedstawione schematycznie technologie produkcji są zilustrowane formą diagramu przepływu surowców i produktów PFD (Product Flow Diagram), która może być dalej pomocna w budowie szczegółowego schematu technologiczno- pomiarowego typu P&ID (Piping & Instrumentation Diagram) a na końcu konstrukcji ciągu technologicznego.

Warto zapamietać Rynek napojów bezalkoholowych rozwija się w Nigerii bardzo dobrze. Jest to rynek budżetowy, czyli cena jest tu głównym impulsem podejmowania decyzji zakupowych. Oprócz dynamicznego rozwoju wolumenu sprzedaży następuje rozwój sprzedaży w kierunkach niszowych. Nigeryjski klient pragnie nowości, nowych koncepcji w ofertach napojów bezalkoholowych. Dlatego bardzo dobrze rozwijają się tu napoje mające swoje korzenie w innych branżach jak

AGROindustry

3/2019

napoje na świecie Przyjęcie surowców produkcyjnych

CIP, oczyszczanie ścieków, instalacje pomocnicze

Przygotowanie koncentratów owocowych

Proces uzdatniania wody

Produkcja syropu prostego

Procesy technologiczne: mieszanie, rozpuszczanie

Media energetyczne i produkcyjne

Produkcja napojow gazowanych CSD/SSD

Produkcja napojów niegazowanych NCSD

Procesy technologiczne: podgrzewanie, pasteryzacja, chłodzenie, homogenizacja, odgazowanie

Pakowanie w butelki szklane

Pakowanie w puszki napojowe

Pakowanie w opakowania PET, HDPE

Pakowanie w kartony

Pakowanie w woreczki napojowe

Proces pasteryzacji tunelowej, chłodzenie Procesy pakowania zbiorczego: pakowanie w zgrzewki, paletyzacja

Procesy magazynowania i logistyki 12

piwowarska czy alkoholowa. Dużą popularnoscią cieszą się tu napoje słodowe, ziołowe typu “bitter” czy różnego rodzaju napoje produkowane w oparciu o koncentraty owoców tropikalnych, zupełnie nieznanych w Polsce. Ważny wolumen sprzedaży stanowią napoje energetyczne. Rynek nigeryjski jest największym rynkiem sprzedaży napojów bezalkoholowych w Afryce, charakteryzującym się dużą dynamiką wzrostu. Jest tu więc miejsce dla nowych graczy, choć powinni oni przestrzegać zasad lokalnych a w szczególności zasad lokalnej ekonomii. Co warto byłoby przenieść na polski grunt? Na pewno koncepcje nowych smaków napojów bezalkoholowych, w oparciu o nieznane u nas smaki owoców tropikalnych. Bezalkoholowe napoje słodowe to również ciekawa koncepcja. Warto też powrócić

3/2019

AGROindustry

do idei sprzedaży w opakowaniach szklanych typu zwrotnego RGB. W minionych latach w Polsce były standaryzowane szklane butelki zwrotne, używane dla szerokiej gamy różnych napojów bezalkoholowych. Warto do tego wrócić. Wsparcie rządowe wraz z taką standaryzacją byłoby tu jednak niezbędne. Na koniec należy dodać, że kraje rozwijające się mają również wiele do zaoferowania w postaci koncepcji produkcji spożywczej jak i przyszłościowej współpracy w tej dziedzinie. Autor sądzi, że również ten artykuł przyczyni się do dalszego innowacyjnego rozwoju polskiego przemysłu napojowego.

Literatura 1. Maryniak L., How to make juice from Nile water, Agro-Industry 2017, nr 4.

2. Maryniak L., Instalacja CIP dla przemyslu napojow bezalkoholowych, Agro-Industry 2015, nr 4. 3. Maryniak L., Metoda odwróconej osmozy do uzdatniania wody do produkcji napojów bezalkoholowych, Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny (PFiOW) 1996, nr 5. 4. Maryniak L., Mycie i dezynfekcja urządzeń przeznaczonych do produkcji napojów bezalkoholowych, Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny (PFiOW) 1997, nr 9. 5. Maryniak L., Produkcja soków, nektarów oraz napojów owocowych w regionie Zatoki Perskiej, Agro-Industry 2014, nr 2. 6. Maryniak L., Rynek wod butelkowanych w Zatoce Perskiej, Agro-Industry 2014, nr 3. 7. NAFDAC Guidelines for inspection & requirements for pre-packed food manufacturing/ packaging facilities in Nigeria, http://www.nafdac.gov.ng/wp-content/ uploads/Files/Resources/Guidelines/FOOD_ GUIDELINES/Guidelines-for-Inspection-ofFacilities-for-Manufacture-of-Food-Products. pdf/ , z dnia 8 sierpnia 2019 r.

Rys. 1. Schemat technologiczny produkcji napojow bezalkoholowych w przecietnym zakladzie ich produkcji na terenie Nigerii

relacja

po raz dwunasty Wykłady cieszyły się dużym zainteresowaniem

Prawdopodobnie wszystko o innowacjach w w produkcji i przetwórstwie owoców powiedziano na dwunastej edycji konferencji „Polskie Jabłko”, która odbyła się pod koniec kwietnia w Warce. Wydarzenie sfinansowane zostało ze środków firm Flottweg, DSM, Fructopol, Netzsch oraz Pall.

W przerwie między prezentacjami humory uczestników nie opuszczały: Tomasz Jaszczyk (Döhler), Aneta RakSamborska (Döhler), Adam Siekacz (DSM), Małgorzata Chaczyńska (Fructopol)

C oroczne techniczne spotkanie

Paulina Kopeć (Unia Owocowa) mówiła o jakości polskich jabłek i możliwościach eksportowych

Mariusz Kowalczyk (Fructopol) podsumował ostatnie lata w branży z perspektywy dostawcy

branży produkującej i przetwarzającej owoce to doskonała okazja do zaprezentowania nowych technik i technologii. Spotykają się specjaliści, więc nie ma miejsca na lanie wody, chociaż o wodzie mówi się sporo. I to nie tylko o wodzie obiegowej ale także o zwykłej najzwyklejszej wodzie przeznaczonej do sortowania i mycia surowych jabłek. Okazuje się, że brak dezynfekcji tejże jest powodem psucia (zgnilizny) świeżych owoców w dłuższym transporcie. Innowacje w dezynfekcji, technologie membranowe, wody obiegowe i ultrafiltracja a także higiena i mikrobiologia w zakładzie przetwórczym to tylko niektóre z technologii omawianych w sposób szczegółowy podczas konferencji Polskie Jabłko. Zainteresowani mogli posłuchać również o chorobie szalonych korzeni, zachowaniu reżimu jakościowego podczas transportu owoców czy biurokracji, która zabija w Polsce rolnictwo ekologiczne.

Panel dyskusyjny: szanse i zagrożenia sektora W tegorocznej edycji panelu udział wzięli Paulina Kopeć z Unii Owocowej, Robert Sas z Instytutu Praktycznego Sadownictwa oraz Mariusz Kowalczyk z Fructopol Sp zoo. Paulina Kopeć przedstawiła sytuację branży oraz szanse i zagrożenia na przyszłość, drugi z panelistów podjął się oceny aktualnej sytuacji na rynku jabłek oraz prognoz, natomiast trzeci zaprezentował spojrzenie na rynek z perspektywy dostawcy. Najważniejsze zagadnienia poruszane w trakcie panelu: • Skoro 70% polskich jabłek idzie do przetwórstwa – czy to nie czas na sady sokowe?, • Przeciętny Polak zjada ok 14 kg jabłek. Czy może zjadać więcej?, • Gdzie możemy sprzedawać nasze jabłka, skoro Rosjanie przykrócili możliwości reeksportu?, • Jaka jest jakość naszego surowca?

AGROindustry

3/2019

relacja

• J ak wygląda jakość kształcenia w szkołach agrotechnicznych? Czy można już mówić o wtórnym analfabetyzmie?, • Czy sadownik musi być wilkiem dla przetwórcy?

Wiosenne Warsztaty Przetwórców Owoców Mirosław Maziarka (Agro Smart LaB) oraz Mariola Kurzępa Międlar (COBICO) poprowadzili tegoroczną edycję Warsztatów. Mówili o innowacyjnych technologiach pozbiorczych poprawiających bezpieczeństwo i jakość owoców przeznaczonych do przetwórstwa oraz o rolnictwie i przetwórstwie ekologicznym. Najsmutniejszą puentą było stwierdzenie, że polskie przetwórstwo ekologiczne opiera się na surowcach pochodzących z zagranicy.

Uczestnicy spotkania mieli okazję pogłębić swoją wiedzę w trakcie specjalistycznych Warsztatów. Niewielkie grupy wzmacniały siłę przekazu.

Daniel Olszewski (Flottweg) sprzedaje urządzenia dobrej jakości. Humorystycznie podsumował, że jego największym problemem jest to, że sprzedaje tylko raz, gdyż nic się nie psuje i jest długowieczne.

Piotr Podobiński (Netzsch) poprowadził specjalistyczne warsztaty z zakresu zastosowania pomp w przemyśle przetwórczym

Nosecka, czyli klasa sama w sobie Wystąpienia dr Bożeny Noseckiej niezmiennie od lat wywołują w branży gorące kuluarowe debaty. Nie inaczej było i w tym przypadku. Nosecka mówiła o totalnej nadprodukcji owoców w sezonie 2018/2019 i o konsekwencjach tej sytuacji. Przetwórstwo miało do przetworzenia nieprawdopodobną ilość surowca, większą niż w Chinach i trzykrotnie wyższą od sezonu poprzedniego w Polsce. Jest Polska światowym liderem produkcji ZSJ (zagęszczonego soku jabłkowego), chociaż koszulkę lidera systematycznie oddaje Chinom. Co z tego wynika dla naszego przetwórstwa i sadownictwa? Sadownicy musieli w sposób drastyczny obniżyć ceny, co w konsekwencji odbiło się negatywnie na ich sytuacji ekonomicznej. Zakłady przetwórcze natomiast, wykorzystując silne zmniejszenie eksportu z Chin – umocniły pozycję polskiego soku.

3/2019

AGROindustry

Piotr Ziarko (Pall) opowiadali o technologiach membranowych w sektorze koncentratów oraz soków świeżych

Stefan Borowiec (Fructopol) w trakcie warsztatu nr 3 przekazywał szczegóły dot. logistyki towarów

Andreas Bruchmann (DSM) podzielił się swoją fachową wiedzą z zakresu procesów enzymatycznych w przetwórstwie owoców

® ® ® aseRapidase Rapidase mum Maximum Maximum fruit without fruit without fruit thethe muscle muscle without

h fruit and Demand vegetables Demand for delicious, juice forfresh has delicious, fruit never and vegetables beenfresh juicefruit has never and beenvegetables has never been vegetables. They work for clear and cloudy juices, concentrates, purées vegetables. They work forjuice clear and cloudy juices, concentrates, purées vegetables. Th ® Rapidase®stronger. enzymes, stronger. With you our smart With can Rapidase liberate our® smart enzymes, the you Rapidase can liberate the enzymes, youfruit can liberate the nectars, preparations and extracted oil products. juice and nectars, fruitand preparations and extracted oil products. For For juice and nectars, f haracteristic mouth-watering mouth-watering colors and aromas, appealing characteristic aromas, flavors colors and characteristic appealing flavors colors and appealing flavors challenges and ideation, our enzyme experts a wealth of knowledge challenges and ideation, our enzyme experts offer a offer wealth of knowledge challenges an thatthat consumers consumers enjoy. enjoy. in and fruit processing, ready work in partnership you. in fruit processing, are readyand to are work intopartnership with with you. in fruit proces

® ® Simple Simple to use, Rapidase to use, Rapidase enzymes maintain production quality yield on the Contact winning team. Contact DSM’s specialists for smarter processing: enzymes maintain production quality and yield enzymes Be onand the maintain winningBeteam. production DSM’s quality specialists and for yield smarter processing: Be on the win through changing changing seasons and harvests. Enzymes are the smart answer info.food@dsm.com | www.dsm.com/food s and harvests. through Enzymes are the smart seasons answer and info.food@dsm.com harvests. Enzymes | www.dsm.com/food are the smart answer info.food@ds forproducts single-strength and products from all types of fruits products and ncentrated for single-strength from allconcentrated types of fruits and and concentrated from all types of fruits and

Krajowa Unia Producentów Soków

Największe spotkanie branży sokowej w Polsce Tradycyjnie późną wiosną odbywa się międzynarodowe sympozjum Krajowej Unii Producentów Soków – organizacji zrzeszającej producentów soków. W tym roku obrady odbyły się w Karpaczu. 22. edycja spotkania zobowiązuje – organizatorzy zapewnili niezmiernie bogaty merytorycznie program, kierowany zarówno do przetwórców owoców jak i ich klientów, czyli producentów soków gotowych. Spotkanie jest okazją do rozmów handlowych pomiędzy tymi dwiema grupami, a więc tematyka wielkości zbiorów i aktualnych cen koncentratu jest niezmiernie istotna.

Okiem eksperta Piotr Podoba

Dyskusja dotycząca strategii branży na najbliższe lata. Od lewej: Piotr Trojanowicz (ZPOW „Polkon”), Witold Boguta (KZGPOiW), Michał Dudkowiak (Kancelaria Dudkowiak Kopeć Putyra), Piotr Podoba (Dӧhler) oraz Piotr Adamczewski (UOIKiK). Paneliści skupili się na relacjach pomiędzy sadownikami a przetwórcami owoców, wizerunku branży oraz polityce kształtowania cen na surowce rolnicze.

Wizerunek i strategia branży sokowej Jan Hermans (AIJN) apelował o dołączenie do platformy odpowiedzialnego biznesu przemysłu sokowego – Juice CSR Platform, która tworzy przestrzeń dla współpracy. Na razie należy do niej 49 członków, również firmy handlowe, gdyż nacisk ze strony klientów na sieci w Niemczech jest olbrzymi. Europejscy konsumenci chcą etycznego życia i odpowiedzialnej działalności producentów żywności. Etyczne działania producenta mają wpływ na sprzedaż końcową. Na razie platforma ma trzy grupy robocze z następującymi zagadnieniami do rozwiązania: • Orange Brazil – niszczenie lasów, płace w sektorze – czy ludzie zarabiają wystarczająco, aby móc

3/2019

AGROindustry

się utrzymać w branży uprawy pomarańczy? Liczba uprawiających cytrusy spada • A pple Poland – bezpieczeństwo i zasady higieny dla pracowników tymczasowych, również obcokrajowców. 70% kosztów uprawy jabłek stanowią pestycydy i wspomagacze wzrostu • Tajlandia Ananas – płace i zezwolenia na pracę, również temat pestycydów Drugi niezmiernie ważny temat: Jak odzyskać zaufanie do soków owo c ow yc h w zd r owe j d i e c i e? W przeszłości skupialiśmy się na tym, aby dotrzeć do dietetyków, dziś stawiamy na przedstawicieli zawodów medycznych i okołomedycznych – podsumował Hermans.

Döhler

asza branża została postawiona w niekorzystnym świetle. Czy firma, nawet duża, jak Döhler, jest w stanie wpływać na rynek? Jest na tym rynku wiele emocji, których nie da się przewidzieć. Być może dlatego, że łańcuch dostaw jest długi a rynek rozdrobniony. W sytuacji narastającej legislacji najlepszym rozwiązaniem jest jednak samoregulacja branży. Z drugiej strony oczekuję, aby sadownicy obniżali koszty: nie pryskali 35 razy w sezonie, wprowadzili zbiór mechaniczny i przestali oczekiwać, że przemysł przetwórczy będzie pokrywał wszystkie koszty a oni nadal będą marzyć o produkcji jabłka deserowego. Fajnie byłoby gdybyśmy mogli z rolnikami usiąść i porozmawiać o rozsądnej cenie - na Węgrzech cena 7 centów za jabłko przemysłowe funkcjonuje.

Witold Boguta

KZGPOiW

adownik mniejszą część sprzedaje do detalu, większą do przetwórstwa. Nadszedł czas, aby dyskutować o całym łańcuchu dostaw. Pozytywnym relacjom trzeba pomagać. Rola państwa powinna zmierzać do tego, aby stwarzać właściwe relacje do samoregulacji rynku. Gdzieś muszą być liderzy każdego procesu. Mam nadzieję że uda się ich energię jakoś skumulować.

Przedstawiciele firm dumnie prezentowali swoje stoiska: Wojciech Mazurek (B&P Engineering), Piotr Ziarko (Pall Poland), Daniel Gerhards (Pall Foods and Beveregas) Panel dyskusyjny o strategii branży w odpowiedzi na spadek spożycia produktów sokowniczych. Od lewej: Witold Płocharski (KUPS), Anna Sobota (Fructa Napoje), Aleksandra Wojnarowska (AgroIndustry), Magdalena Rohde-Krempa (Grupa Maspex), Izabela Tańska (IGI Food Consulting). Poruszono kwestie znakowania wartością odżywczą, wpływu opakowań na końcową sprzedaż oraz nowych produktów na bazie soków. Julian Pawlak, prezes zarządu Stowarzyszenia KUPS uroczyście i z klasą otworzył obrady.

Grzegorz Rykaczewski (Santander Bank Polska) omówił sytuację finansową branży przetwórstwa owocowo-warzywnego

Karolina Załuska z BGŻ BNP Paribas S.A. analizowała rynek zagęszczonych soków cytrusowych

O pozostałościach środków ochrony roślin w owocach opowiadał dr Artur Miszczak (Zakład Badania Bezpieczeństwa Żywności)

Piotr Podoba (Döhler) przedstawił referat dotyczący rynku owoców do przetwórstwa

Rafał Zbikowski z DSM Nutritional Products namawiał do opracowywania produktów spożywczych dla osób starszych

Adam Matwiejczyk( Alfa Laval) z uśmiechem zapraszał do zapoznania się z ofertą firmy

Izabela Tańska z IGIFC mówiła o znakowaniu i reklamie produktów sokowych. Żywność nie może być traktowana jako środek leczniczy, zapobiegający chorobom – podsumowała na zakończenie

Barbara Groele omówiła system jakości Certyfikowany Produkt (CP) jako przydatnego narzędzia komunikacji dla producentów soków

Agnieszka Kozioł-Kozakowska z Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum podjęła temat korzyści zdrowotnych wynikających ze spożywania soków

Produkty dla poszczególnych grup wiekowych W 2020 roku 7,7 miliarda ludzi na świecie będzie miało 65 lat i więcej – a Polacy starzeją się szybciej niż świat. W 2030 r. będziemy 20. najstarszym krajem na świecie, to będzie ponad ¼ populacji Polaków. Na każde dziecko w wieku 1-14 będą przypadały dwie osoby w wieku 65 plus – podsumował Rafał Żbik z DSM. Pociąga to za sobą zmiany w obawach zdrowotnych: młode osoby martwią się o wagę, a osoby starsze o zdrowie: oczy, kości i stawy, odporność na choroby. Żbik przedstawił produkty dedykowane osobom starszym i omówił trend również na polskim rynku.

Mniejsza porcja to mniej cukru Mniejsza ilość cukru to nie tylko zmiana proporcji składników ale również, po prostu, mniejsza porcja – zauważyła przytomnie Rasa Vaiciuniene z Euromonitora. Europa Wschodnia postępuje w ślad za trendami z krajów zachodnich. Struktura spożycia w Polsce jest podobna – woda dominuje, dla rozwoju soków nie ma potencjału ale jest możliwość dywersyfikacji i rozwoju wartości a wszyscy działamy dla pieniędzy – podsumowała Vaiciuniene. W Europie zachodniej obserwujemy silny wzrost sprzedaży opakowań o pojemności 100 mililitrów i mniejszych, przy jednoczesnym spadku dużych rodzinnych opakowań. Silnym trendem są opakowania na jeden raz oraz zdrowe składniki, jak aloes, kokos, kaktus, sok brzozowy. W Europie zachodniej szklanka soku brzozowego sprzedaje się za 2 dolary i więcej.

AGROindustry

3/2019

reklama

mleczarstwo

artykuł sponsorowany

30 LAT ALIMA-BIS – „O mleku wiemy wszystko” Kompleksowe zaopatrzenie sektora produkcji mleka w niezbędne urządzenia i produkty – to idea, która zrodziła się 30 lat temu na początku istnienia ALIMA-BIS i jest nadal realizowana poprzez szereg inwestycji i przedsięwzięć biznesowych.

becnie przedsiębiorstwo A-Lima-Bis Sp. z o.o. zajmuje się produkcją oraz dostawą maszyn i urządzeń dla gospodarstw mlecznych i zakładów mleczarskich, w tym urządzeń do pozyskiwania, przechowywania i przetwarzania mleka. Jest czołowym dostawcą technologii i systemów membranowych dla wielu gałęzi przemysłu oraz producentem wysokiej jakości proszku serwatkowego. Spółka posiada silnie rozwinięte zaplecze produkcyjne, wsparte wysoko wykwalifikowaną kadrą techniczno-inżynieryjną oraz projektowo-badawczą. Zaczęło się skromnie w 1989 roku, od 4 pracowników i wizji Prezesa Tadeusza Łuczaka. Na początku działalność Alimy obejmowała wyposażenie ferm mlecznych, m.in. w schładzalniki i systemy doju. Przez ponad 10 lat był to wiodący kierunek w rozwoju Firmy. W tym okresie rozbudowano zaplecze techniczne. Powstały nowe hale i magazyny, które wyposażono w maszyny i urządzenia technologiczne. Zainwestowano przy tym w rozwój kadry inżynierskiej. W 2000 roku nastąpił istotny wzrost firmy, który przełożył się nie tylko na zwiększenie zatrudnienia, ale również na poszerzenie asortymentu oferowanych rozwiązań. W 2001 roku działalność rozpoczął Dział Technologii Spożywczych (obecnie ALIMA Food Processing Technology), oferujący systemy membranowe i technologie dla przemysłu spożywczego. W niedługim czasie dział stał się wiodącym producentem i dostawcą rozwiązań dla polskich i zagranicznych zakładów mleczarskich. Głównym zadaniem działu ALIMA FPT jest oferowanie, dostarczanie, uruchamianie i obsługa posprzedażowa rozwiązań dla przemysłu spożywczego, zwłaszcza systemów filtracji membranowej dla przemysłu mleczarskiego. Dzięki wysoko wykwalifikowanej i doświadczonej kadrze inżyniersko-menedżerskiej dział potrafi sprostać każdemu wyzwaniu, począwszy od opracowania odpowiedniego procesu technologicznego, poprzez projektowanie do realizacji

zarówno pojedynczych urządzeń, jak i złożonych, kompletnych, w pełni zautomatyzowanych linii technologicznych. W trakcie swojej 18-letniej historii działowi udało się zrealizować blisko 200 instalacji, w tym do procesu mikrofiltracji, nanofiltracji, ultrafiltracji, odwróconej osmozy oraz elektrodializy. ALIMA FPT jest bardzo dobrze znana i postrzegana przez przedstawicieli branży mleczarskiej z krajów wschodnioeuropejskich, takich jak Białoruś, Rosja, Ukraina. Od kilku lat ALIMA FPT regularnie bierze udział w największych i najbardziej znanych targach Dairy&Meat Industry odbywających się w Moskwie, gdzie prezentuje zakres oferty działu oraz służy profesjonalnym doradztwem. Dzięki wieloletniemu doświadczeniu oraz nieustannemu rozwojowi ALIMA FPT oprócz znanych na rynku rozwiązań projektuje i dostarcza zupełnie nowe, innowacyjne systemy w oparciu o rodzaj przetwarzanego surowca oraz oczekiwania klienta w zakresie produktu finalnego, co niewątpliwie jest dużym atutem wyróżniającym dział na tle konkurencji. W 2003 roku Alima zakupiła zakład w Górze, w którym po gruntownej modernizacji w kolejnym roku rozpoczęła produkcję proszku serwatkowego. Produkt oferowany przez proszkownię, dzięki technologii opracowanej przez Dział Technologii Spożywczych, spełnia najwyższe normy jakościowe. Kolejnym ważnym działaniem Alimy, było wydzielenie ze swoich struktur spółki – „córki”, czyli firmy Alima Pack Systemy Pakowania. Dzięki temu od 2005 roku możemy mówić o Grupie Alima. Spółka Alima Pack zajmuje się projektowaniem, budowaniem i dostarczaniem systemów pakowania, paletyzacji i zabezpieczenia ładunków dla produktów sypkich. Rok 2007 przyniósł kolejne zmiany w oferowanym przez Alimę asortymencie. Jak później pokazała przyszłość, powstał ważny dział w strukturze przedsiębiorstwa. W kooperacji z izraelską firmą ruszyła produkcja wozów paszowych dla gospodarstw mlecznych. W 2007 roku,

w w yniku decyzji zagranicznego par tnera o wycofaniu działalności z Polski, Alima wykupiła jego udziały i pod własną marką kontynuowała produkcję. W ciągu kilku lat firma stała się czołowym, polskim producentem wozów paszowych, poszerzając przy tym ofertę maszyn rolniczych kolejno o rozrzutniki, przyczepy skorupowe i ścielarki. W tym samym czasie rozwinęła się pierwotna działalność Alimy, czyli dział zajmujący się wyposażaniem gospodarstw mlecznych. Tradycyjną gamę produktów wzbogacono o nowoczesne technologie w zakresie doju, takie jak roboty udojowe oraz systemy zarządzania stadem. W sierpniu 2012 r. w Podgórzu, w samym sercu Podlasia, czyli „zagłębiu” polskiego mleczarstwa, powstało Centrum Obsługi Rolnictwa, oferujące doradztwo w zakresie doboru maszyn rolniczych, kompleksowe zaopatrzenie w części zamienne i eksploatacyjne, a także zapewniające obsługą serwisową w okresie gwarancyjnym i pogwarancyjnym. Na terenie Centrum znajduje się sklep oraz plac demonstracyjny dla maszyn rolniczych produkowanych przez Alimę. W Złotowie, po modernizacji zakupionej przez Alimę mleczarni, powstał nowoczesny zakład Alima-Milk Sp. z o.o produkujący proszek serwatkowy. To drugi zakład tego typu w Grupie Alima, po zakładzie w Górze. W 2018 roku wyodrębniony został dział handlowy oferujący proszek serwatkowy z obu zakładów na rynek krajowy oraz do wielu krajów na całym świecie pod marką Alima Whey Powder. Lata nieustannej współpracy z największymi fermami bydła mlecznego, zakładami przetwórstwa spożywczego oraz instytutami zootechnicznymi dają firmie ogromną satysfakcję z realizowanych projektów, a jednocześnie są inspiracją do nieustannego poszukiwania nowych rozwiązań. Dzisiaj ALIMA GROUP skupia 130 pracowników, a produkty grupy znajdują odbiorców na całym świecie. Marki Alimy obecne są w 35 krajach na 5 kontynentach. A to dopiero pierwsze 30 lat!

AGROindustry

3/2019

Po zaciętej rywalizacji kapitule

konkursowej udało się wyłonić zwycięzców tegorocznej edycji konkursu GOODDrink Debiuty 2019. Do oceny zgłoszonych zostało 40 produktów, które ocenione zostały w sześciu kategoriach medalowych: 1. Dla orzeźwienia - debiuty 2019. Główną, dominującą cechą kategorii miały być właściwości orzeźwiające i nawadniające organizm. 2. Dla zdrowia – debiuty 2019 Pokaż mi, co pijesz a powiem ci kim jesteś. Kategoria przeznaczona dla produktów bez dodatku cukru, sztucznych barwników i konserwantów. 3. Sport drink – debiuty 2019 czyli produkty, mające za zadanie uzupełnić mikroelementy, nawodnić organizm w czasie i po wysiłku fizycznym. 4. Wygodne życie – debiuty 2019 czyli napoje wpisujące się w szeroką kategorię convenience: wygodne opakowanie ale także wygodne aplikowanie niewielkich porcji, produkt dla osób zabieganych, ale chcących o siebie zadbać. 5. Owoc w dobrej formie – debiuty 2019 Bazą do tej kategorii są owoce lub warzywa, np. soki, nektary, musy, przeciery. Oceniano smak oraz – oczywiście - formę. 6. Z procentem – debiuty 2019 Napoje z odrobiną szaleństwa, czyli na bazie lub z dodatkiem alkoholu.

Najlepsze debiuty napojowe w Polsce Branża napojowa jest jednym z liderów innowacyjności w przemyśle spożywczym. Co roku pojawia się mnóstwo nowych produktów w niezmiernie ciekawych opakowaniach. Coroczna ocena GOODDrink wychodzi naprzeciw tym trendom: nagradzane są najciekawsze debiuty napojowe.

• d odatek soków owocowych oraz ekstraktu z chmielu i aromatu chmielowego przyczynia się do powstania oryginalnego smaku i aromatu, wysoki stopień orzeźwienia, naturalny smak, bez substancji dodatkowych

Brązowy medal dla Coca-Cola HBC Polska Sp. z o.o. za Fuzetea Green Ice Tea Passionfruit No Sugar

Srebrny medal dla Victoria Cymes Sp. z o.o. za Sok tłoczony na zimno #PASJA utrwalony w technologii HPP Z opinii kapituły konkursowej:

Z opinii kapituły konkursowej: • n apój herbaciany niegazowany zgodny z obecnymi trendami na rynku napojów bezalkoholowych, bez cukru. Kategoria DLA ZDROWIA

Oto tegoroczni zwycięzcy: Kategoria DLA ORZEŹWIENIA Złoty medal dla Excellence S.A. za I am Bio Ekologiczny RADLER CYTRYNA alk 0% Z opinii kapituły konkursowej: • orzeźwiający napój bezalkoholowy, w smaku przypominający piwo Radler cytrynowe; produkt zgodny z dzisiejszymi standardami (ekologiczny, bio); dodatkowo plus za odkręcany kapsel (łatwość spożycia w każdym miejscu i o każdej porze)

3/2019

AGROindustry

• bardzo duża zawartość owoców/ warzy w; ciekaw y smak; lekki a jednocześnie odżywczy; zgodny z dzisiejszymi standardami i trendami w obszarze zdrowego stylu życia (sposób produkcji soku); odpowiednia pojemność • wyjątkowe orzeźwienie, oryginalny, mało powtarzalny smak, innowacyjna technologia utrwalania, lekkie, wygodne opakowanie z tworzywa sztucznego

Złoty medal dla Polska Róża Ernest Michalski Sp. z o.o. za Sok NFC jabłko – róża – malina

najlepsze debiuty napojowe w Polsce

Z opinii kapituły konkursowej: • Świetny dobór owoców; rewelacyjny skład - same owoce (zgodnie z oświadczeniem producenta na etykiecie - tylko polskie owoce); produkt zawiera naturalną owocową witaminę C (100 mg w butelce soku - co odpowiada 62,5% zalecanego dziennego spożycia dla osoby dorosłej) oraz naturalnie występujące cukry (nie jest dodatkowo sztucznie dosładzany) • sok o wysokiej zawartości wit. C pochodzenia naturalnego, chociaż jest nieco zbyt kwaśny, to jednak może być wykorzystany jako zapewnienie dobowego zapotrzebowania na witaminę C, bez substancji dodatkowych Srebrny medal dla Excellence S.A. za I am Bio sok z buraka kiszonego

wpływie na zdrowie, dostarcza również betainę - barwnik buraka o właściwościach przeciwutleniających, pozytywnie wpływający na funkcjonowanie organizmu Brązowy medal dla Sokpol Sp. z o.o. za Zestaw Grand Dailyplan

Z opinii kapituły konkursowej: • zestaw soków otrzymanych z bardzo zróżnicowanych owoców i warzyw, zestaw mogący ułatwić „życie” w organizowaniu posiłków, napoje mogą stanowić zamiennie porcję owoców i warzyw, których stwierdza się zbyt niskie spożycie

Z opinii kapituły konkursowej: • Napój zgodny z koncepcją produkcji ekologicznej, nie zawiera GMO, konserwantów i sztucznych dodatków, jest w 100% wegański, nie zawiera glutenu - co może być dodatkowym atutem dla zwiększenia grupy odbiorców, zawiera ponad 20% soków owocowych, ciekawy smak nie daje odczucia sztuczności, dodatek ciekawego ekstraktu i niewielka ilość cukru, dodatkowy plus za opakowanie HDPE z tworzywa sztucznego przeznaczone do recyclingu • n apój izotoniczny doskonale skomponowany pod względem smaku, łatwo gaszący pragnienie, opakowanie wygodne w użyciu, zamykane, wystarczające na dłuższe dystanse podczas wysiłku fizycznego, napój otrzymany na bazie składników naturalnych bez dodatku substancji dodatkowych. Bardzo dobrze zharmonizowane w deklarowanym smaku Srebrny medal dla Coca-Cola HBC Polska Sp. z o.o. za Powerade Mountain Blast Zero

Kategoria SPORT DRINK Złoty medal dla Excellence S.A za I am Bio ISOBIONIC BALANCE

Z opinii kapituły konkursowej: • 100% składu stanowi ekologiczny sok z buraka kiszonego (z uprawy ekologicznej); nie jest dodatkowo sztucznie dosładzany - zawiera tylko naturalnie występujące cukry; sok z buraka kiszonego jest znany ze swoich właściwości prozdrowotnych • sok zawierający naturalne pałeczki kwasu mlekowego o pozytywnym

Z opinii kapituły konkursowej: • n apój przygotowany praktycznie na bazie substancji dodatkowych. Oznakowany oświadczeniem zdrowotnym o działaniu wit. B6.

AGROindustry

3/2019

najlepsze debiuty napojowe w Polsce

Brązowy medal dla Krynica Vitamin S.A. za Polaris Smart elektrolity

Z opinii kapituły konkursowej: • w ygodna puszka zawierająca porcję napoju izotonicznego, zawiera witaminy (w tym wit. B6) i składniki mineralne w ilościach charakterystycznych dla napojów izotonicznych. Słodzony substancją intensywnie słodzącą.

II śniadania, lunchu czy podwieczorku (dodatek - gdyż raczej jednym sokiem nie da się najeść, no chyba że ktoś jest na diecie); ciekawie opisane - Step 1 - „Na dzień dobry” (owoce z dodatkiem płatków pszennych i owsianych); Step 2 - „Zastrzyk energii” z wysoką zawartością kofeiny (na pobudzenie); Step 3 - „Lunch snack” - napój wielowarzywny; Step 4 - „Zachcianka” - napój wieloowocowy przypominający troszkę smakiem popularne kiedyś napoje Bobovita i Step 5 - „Well balanced” - napój z owoców i warzyw; wygodne opakowania; świetnie nadaje się jako uzupełnienie diety dla osób zabieganych, ale dbających o zdrowie • Srebrny medal dla Coca-Cola HBC Polska Sp. z o.o. za Costa Coffee Americano

Brązowy medal dla Victoria Cymes Sp. z o.o. za Sok tłoczony na zimno #SZCZĘŚCIE utrwalony w technologii HPP

Kategoria WYGODNE ŻYCIE Złoty medal dla Sokpol Sp. z o.o. za Zestaw Grand Dailyplan

Z opinii kapituły konkursowej: • zdecydowanie wpisuje się w kategorię „convenience” - zestaw 5 soków, który można wziąć ze sobą np. do pracy - jako dodatek do śniadania,

3/2019

AGROindustry

Z opinii kapituły konkursowej: • produkt poszukiwany, bardzo naturalny w smakowitości, zastosowane substancje dodatkowe znajdują uzasadnienie technologiczne, wygodne opakowanie. Produkty zgodne z ogólnoświatowym trendem rozwoju rynku napojów bezalkoholowych.

Z opinii kapituły konkursowej: • c iekawy smak; wygodna mała buteleczka; optymalna porcja; lekki a jednocześnie odżywczy; zgodny z dzisiejszymi standardami i trendami w obszarze zdrowego stylu życia (sposób produkcji soku) - odpowiednie informacje dotyczące procesu produkcji i sposobu przechowywania soku (w lodówce) w sposób ikonograficzny przedstawione są na etykiecie produktu • sok utrwalany innowacyjną technologią, lekkim opakowaniem (z tworzywa sztucznego), wyróżnia się ponadto od pozostałych ocenianych napojów zastosowaniem jedynie kwasu askorbinowego jako przeciwutleniacza, który przez organizm wykorzystywany jest jako wit. C

najlepsze debiuty napojowe w Polsce

Kategoria OWOC W DOBREJ FORMIE Złoty medal dla Sokpol Sp. z o.o. za Zestaw Grand Dailyplan

Z opinii kapituły konkursowej: • bardzo smaczny; wygodny w użyciu (nie ma konieczności spożycia go na raz); dobry dobór owoców (zgodnie z zasadą - im mniej tym lepiej); zdrowy - 100% gęstego musu; zgodnie z oświadczeniem producenta zawiera tylko składniki (przeciery) pochodzące z ekologicznych, certyfikowanych upraw; może stanowić podstawę zdrowego odżywiania - zgodnie z zasada spożywania 5 porcji owoców i warzyw dziennie

Kategoria Z PROCENTEM

Złoty medal dla Krynica Vitamin S.A. za Cosmo Gin & Tonic

Brązowy medal dla Excellence S.A. za I am Bio Ekologiczny mus: marchew, banan, jabłko, truskawka Z opinii kapituły konkursowej: • gęste, smaczne soki o konsystencji przecierów; dużo warzyw/owoców w składzie soków; ciekawe połączenia; produkty pasteryzowane • zestaw soków z owoców i warzyw w opakowaniu szklanym o poj. odpowiadającej objętości jednej przeciętnej szklanki, produkty skierowane pod względem smaku raczej dla dorosłych, poszczególne soki w zestawie są bardzo ciekawie zestawione smakowo, skład zróżnicowany pod względem różnorodności owoców i warzyw

Z opinii kapituły konkursowej: • optymalne, wygodne opakowanie; lekki alkoholowy napój; odpowiedni dla wielbicieli ginu z tonikiem • produkt naturalny w smaku, niewielka ilość substancji dodatkowych

Srebrny medal dla Excellence S.A. za I am Bio Ekologiczny mus: banan, marchew, jabłko

Z opinii kapituły konkursowej: • p rodukt ekologiczny, wygodne miękkie opakowanie, dla dzieci i dorosłych, głównie owoce, z warzyw zastosowano jedynie marchew

Skład kapituły konkursowej: • prof. dr hab inż. Bożena Waszkiewicz-Robak – dziekan Wydziału Informatyki i Nauk o Żywności, PWSIP w Łomży • dr hab. Ewelina Hallmann - kierownik Katedry Żywności Funkcjonalnej, Ekologicznej i Towaroznawstwa, SGGW • dr hab. Monika Stoma – pracownik naukowy Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, • Wacław Wasiak – dyrektor Polskiej Izby Opakowań • Aleksandra Wojnarowska – redaktor naczelna AGROindustry

AGROindustry

3/2019

reklama

V Konferencja i Targi Producentรณw Marek Wล asnych

16-17 X 2019 www.futureprivatelabels.pl

polski rynek lodów A.D. 2019

Rynek lodów w Polsce – aktualne trendy Słodka rozkosz w ustach, czyli walka o chwilę przyjemności Lody najlepiej sprzedają się w upały, natomiast czekoladki w zimne dni. 9 na 10 Polaków uważa, że lody i czekolada to połączenie idealne. Bardzo lubimy też eksperymentować, chętnie sięgamy po połączenia smaków – powiedziała agencji informacyjnej Newseria Biznes Aleksandra Kusz vel Sobczuk, kierownik komunikacji korporacyjnej LOTTE Wedel. Dlaczego nie połączyć sił i zaoferować mrożonej wersji znanych i lubianych słodyczy? Tym bardziej, że rynek lodów ma zwyczaj rosnąć, gdy społeczeństwo się bogaci. Przeciętny Kowalski ma zjadać zaledwie ok. 5 litrów lodów rocznie, co oznaczać może wzrosty w najbliższej przyszłości. Rynek ma rosnąć o 2,6% rocznie aż do 2023 roku. W 2019 roku każdy z nas wyda na lody 10,79 USD. (https://www. statista.com/outlook/40100400/146/ ice-cream/poland).

Kto policzy rzemieślnicze Rynek może być większy niż te 5 litrów per capita, gdyż dynamiczny rozwój cukierni jest w jakimś stopniu również powiązany z konsumpcją lodów tzw. rzemieślniczych. Nie każda lodziarnia wytwarza swoje

AGROindustry

3/2019

reklama

lody, kupując świeże owoce, orzechy i śmietanę – większość jednak bazuje na łączeniu mleka lub wody z gotową mieszanką, dostarczaną na życzenie przez przedstawicieli handlowych. To nie jest biznes sezonowy – przekonuje Marek Kordaszewski, prezes Mini Melts – mamy coraz więcej lokalizacji całorocznych. Poza tym, Polacy są niezmiernie otwarci na nowości – bardzo mocno z naszym produktem wchodzimy do istniejących już lodziarni, gdzie właściciele zauważyli, że da się na nas zarobić. Ile tych lodów konsumują rocznie Polacy? Łatwiej chyba policzyć ilość piwa rzemieślniczego na rynku, gdyż od piwa płaci się akcyzę. Lodów nikt nie liczy…

3/2019

AGROindustry

58 Duzi gracze i znane smaki Marki Ferrero (Ferrero Polska), Wawel (Wawel SA), Hortex (Hortex sp zoo), Wedel (Lotte Wedel) oraz Kubuś (Maspex) postanowiły zawalczyć w tym roku mocno o lodożerców. Na rynku są już odpowiedniki zamrożonych Grześków i Jeżyków (Colian), przeróżnych odmian marki Milka (Mondelēz Europe Services GmbH) i Snickersów (Mars Polska). Niekwestionowani rozgrywający polskiego lodowego tortu to firmy Koral, Unilever oraz Froneri. Rocznik statystyczny przemysłu za rok 2018 podaje, że dużych podmiotów produkujących lody w Polsce jest zaledwie 12. Oczywiście, nie trzeba budować od razu fabryki, aby handlować lodami – produkcję można zlecić. Specjaliści od produkcji lodów najczęściej nie znają się na handlu. I na odwrót.

polski rynek lodów A.D. 2019

Wielka manufaktura made by Grycan Ciekawym podmiotem na polskim rynku jest firma Grycan. W podwarszawskim Majdanie lody mają być produkowane rzemieślniczymi metodami - wiele prac, takich jak selekcja, obieranie, krojenie czy siekanie owoców i bakalii wykonywanych jest ręcznie. Dwa tysiące ton tych surowców przerabianych jest rocznie w zakładzie.

Lody, czyli emocje Z badania Instytutu Kantar Public przeprowadzonego na zlecenie marki Bracia Koral wynika, że dla 63 proc. Polaków lody kojarzą się z latem i wakacjami, a dla blisko 30 proc. – z dzieciństwem. Dlatego też ponad połowa Polaków wybiera te smaki,

które pamięta z młodości. Zatem na liście lodów królują lody o smaku śmietankowym (37 proc.). Co piąta osoba wybiera lody owocowe i czekoladowe. Na nietypowe smaki decyduje się jedynie 13 proc. konsumentów.

Truskawkowy wynalazek Japończyków Zespół z Uniwersytetu Kanazawa odkrył, że polifenol wytwarzany przez truskawki hamuje rozłączanie się cząsteczek wody i oleju. Po dodaniu związku do lodów okazuje się, że zapobiega on szybkiemu topieniu się przysmaku. Po dopracowaniu przepisu uzyskano lody, które potrafią wytrzymać naprawdę długo w wysokich temperaturach. Czy przyjmie się również w Polsce?

Lody w Auchan L

ody są jedną z najdynamiczniej rozwijających się kategorii. W Polsce spożycie lodów rośnie nieprzerwanie od lat, co przekłada się bezpośrednio na niesłabnącą progresję tego rynku i satysfakcjonujące wyniki sprzedaży. Odpowiednio przygotowana oferta asortymentowa, która bazuje na obserwacji trendów konsumenckich gwarantuje sukces sezonu. Elementem kluczowym jest także czytelna i przejrzysta implantacja lodów. Współczesny konsument oczekuje oferty odpowiednio dobranej pod jego potrzeby i styl życia. Rośnie segment produktów premium realizowany w kategorii lodów na dwa sposoby. Po pierwsze przez rozwój lodów jakościowych o tradycyjnej recepturze bazującej na prawdziwej śmietanie i prostym składzie. Po drugie przez bogaty skład produktów z licznymi dodatkami, takimi jak ciasteczka, kawałki czekolady i sosy, które dodają przyjemności. Auchan w tegorocznym sezonie zaproponowało lody marki własnej o wysokiej zawartości śmietany w unikatowych smakach tj. słony karmel i mięta z czekoladą oraz tradycyjnych wariantach: śmietankowym i truskawkowym. Dużym entuzjazmem cieszą się także produkty na licencjach znanych producentów słodyczy. Kategoria lodów odpowiada także na nowe trendy tj. produkty bez laktozy, bio i wegańskie. W tym roku w ofercie Auchan pojawiły się lody wegańskie na bazie orzechów z nerkowca. Innowacją są także nowe formy opakowań. Lody w szklanych słoikach są przyszłością dla społeczeństwa angażującego się w ochronę środowiska. Znajdują

Małgorzata Fąfara Auchan Retail Polska

się one na stałe w naszej ofercie i zyskują rosnącą liczbę klientów. Bardzo dynamicznie rozwija się również segment lodów w kubkach do 500 ml. Jest to wynikiem silnego trendu spersonalizowania społeczeństwa. W miejsce zakupu dwulitrowego familijnego opakowania, czteroosobowa rodzina wybiera aktualnie cztery osobne kubki półlitrowe, każdy o innym smaku. Ciekawą formą są także multipaki, które rozwijają się w dużych formatach sprzedaży. Warto dodać, że współczesny konsument jest w stanie zapłacić więcej za produkt dobrej jakości, odpowiadający jego oczekiwaniom. Oferta lodów co roku zaskakuje więc swoją innowacyjnością i wydaje się, że przez długie lata tendencja ta będzie z sukcesem kontynuowana.

AGROindustry

3/2019

polski rynek lodów A.D. 2019

Mamy 100 rodzajów lodów

Klient jest świadomy Katarzyna Marino dyrektor Pionu Zakupu Artykuły Świeże Kaufland Polska

Aleksandra Robaszkiewicz Communications Manager Lidl Polska

lienci zdecydowanie preferują produkty dobrej jakości, o wysokiej zawartości śmietanki. Polscy konsumenci chętnie testują nowe, nieznane smaki i ich oryginalne połączenia. Współczesny konsument oczekuje również jeszcze bardziej korzystnego stosunku jakości do ceny produktu, dlatego Lidl Polska poszerzając ofertę lodów stawia nie tylko na ciekawe smaki, ale również na recepturę, certyfikowane składniki i zrównoważoną produkcję oraz atrakcyjną, niską cenę. W sezonie letnim w sklepach Lidl Polska na stałe utrzymujemy bardzo szeroki wachlarz produktów w kategorii lodów. Nasi klienci mogą sięgnąć po ponad 100 rodzajów lodów o zróżnicowanych smakach. Dodatkowo czasowo w ofercie pojawiają się lody BIO, lody wegańskie i lody bez laktozy, dostosowane do potrzeb osób stosujących różnego rodzaju diety. Odpowiedzią na trendy rynkowe jest szeroka gama ciekawych smaków marki własnej Lidla Gelatelli, z serii premium. W ramach tej linii lodów, sprzedawanych w półlitrowych opakowaniach, dostępne są smaki: słony karmel, orzechy makadamia, miód i orzech, belgijska czekolada, kruche ciasteczko (Gelatelli, 10,99 zł/ 500 ml/ 1 opak.). Popularnością wśród klientów cieszą się też lody amerykańskie w opakowaniach półlitrowych: karmelizowany migdał, czekoladowe brownie, czekolada z orzechami włoskimi i lody z kawałkami ciasteczek (Gelatelli, 9,99 zł/ 500 ml/ 1 opak.). Wszystkie smaki lodów amerykańskich posiadają certyfikat zrównoważonej produkcji UTZ, podobnie jak większość lodów sprzedawanych w Lidlu. Kolejnym widocznym trendem jest moda na lody rzemieślnicze i naturalne. W tym roku nowością w ofercie Lidla były lody Gelatelli 6 i 7 składnikowe, wpisujące się w trend lodów naturalnych. Popularnością cieszą się oba smaki, które znalazły się w naszych sklepach: brazylijska kawa i wanilia z Tahiti (Gelatelli, 8,99 zł/ 500 ml/ 1 opak.). Do tegorocznych debiutów należą też trzy nowe smaki lodów litrowych Gelatelli, oznaczonych certyfikatem Fairtrade: wanilia bourbon, śmietanka i truskawka (Gelatelli, 10,99 zł/ 1 l/ 1opak.). Wprowadziliśmy również nowy rodzaj lodów sprzedawanych w opakowaniach typu wielopak– Gelatelli Mini Rożki (Gelatelli, 6,99 zł/ 10 x 25 ml/ 1 opak.). Konsumpcja lodów w wafelkach czy na patykach sprzedawanych w tej formule jest w Polsce w trendzie wzrostowym. Polacy lubią dzielić przyjemność jedzenia lodów z rodziną i przyjaciółmi oraz doceniają to jak łatwo i wygodnie mogą poczęstować innych lodami z wielopaku. Warto zwrócić także uwagę na inną tegoroczną nowość - lody na patyku Gelatelli w białej czekoladzie z migdałami (Gelatelli, 1,99 zł/ 120 ml/ 1 opak.). Ich delikatny i wyrafinowany smak zdecydowanie trafił w gusta klientów. W ofercie pojawiły się również lody Ballino sandwich (Ballino, 1,69 zł/ 120 ml/ 1 opak.), mające w składzie 30% śmietanki, oraz batoniki lodowe o smaku karmelowym, kokosowym i orzechowym (Gelatelli, 7,99 zł/ 5 x 70 ml/ 1 opak).

3/2019

AGROindustry

bserwujemy rosnące zainteresowanie konsumentów lodami familijnymi. Rok do roku sprzedaż tej kategorii wzrasta, przy czym dynamika sprzedaży w naszych sklepach jest znacznie wyższa niż średnia dla całego rynku lodów. Niezmiennie dużą popularnością cieszą się także tzw. lody impulsowe – czyli pojedyncze porcje oferowane w kubeczkach, rożkach lub na patyku. Co ciekawe, wysokość ich sprzedaży posiada pewną zależność od pogody. Klienci sięgają po nie częściej w gorące dni. Niezwykle duży wzrost sprzedaży lodów widoczny był w 2018 roku i wyniósł on ponad 20%. Wśród pojawiających się trendów na rynku lodów na szczególną uwagę zasługuje kilka z nich. Przede wszystkim widoczna jest odpowiedź tego segmentu na coraz większą świadomość klientów w zakresie zdrowego odżywiania. Portfolio lodów poszerza się o produkty z uproszczoną etykietą (np. Food by Ann, czy Hortex), opartych na naturalnych składnikach (Grycan), jak również pojawia się asortyment lodów vege (Unilever) i BIO. Na rynku pojawiły się także lody wysokobiałkowe dla sportowców (np. Unilever marka Breyers), a także znacząco rozszerzona została oferta lodów premium, w tym między innymi Ben & Jerry, Haagen Dazs, czy Schoeller. Na rynku możemy spotkać także startupy. Z ciekawostek, jedna z firm Syrenka oferuje produkty, w których zamiast mleka czy śmietany wykorzystuje do produkcji lodów miazgę z orzechów nerkowca. Kategoria lodowa jest najprężniej rozwijającą się kategorią w Polsce i przewidujemy jej dalszy rozwój.

polski rynek lodów A.D. 2019

Lody w Carrefour zmieniają się wraz z klientami

Okiem eksperta Piotr Kędzierski Nielsen

orównując ze sobą skumulowane okresy sierpień 2018 – lipiec 2019 i analogiczny okres rok wcześniej widzimy, że kategoria lodów jest stabilna wolumenowo (+1%), natomiast rośnie wartościowo (+9,9%). Wartość sprzedaży całej kategorii wyniosła w ostatnich 12 miesiącach 2,5 mld PLN. Kategoria jest skoncentrowana w małym formacie (który odpowiada za 49,6% wartościowej sprzedaży) oraz w dyskontach, których waga wciąż rośnie (w okresie sierpień 2018 – lipiec 2019 – 32,7% sprzedaży wartościowej kategorii). Chociaż w dyskontach nadal królują marki własne, to ich udziały wartościowe na tym rynku spadły w porównaniu do ubiegłego roku. Obecnie wynoszą one 53,2%. Znaczenie lodów familijnych, które odpowiadają za 37,2% wartościowej sprzedaży kategorii oraz impulsowych multipacków nieznacznie rośnie kosztem pojedynczych opakowań lodów impulsowych (58,1% wartościowej sprzedaży kategorii) oraz deserów lodowych. W lodach familijnych dominują opakowania z przedziału 0,85-1,1L (56,1% udziałów wartościowych), ale rośnie waga mniejszych opakowań – 0,4-0,6L (27,1%), co przekłada się na wyższą średnią cenę za litr w całej kategorii. 56,2% sprzedaży wartościowej lodów impulsowych stanowią lody na patyku, a ich udział pozostaje stabilny. Rośnie natomiast waga rożków (22,9% wartościowej sprzedaży lodów impulsowych).

ynek lodów w Polsce charakteryzuje się wysoką dynamiką rozwoju. To kategoria, która w ostatnich latach mogła liczyć na dobre wyniki sprzedaży, głównie ze względu na warunki pogodowe i - co za tym idzie - wydłużony okres wysokiej sprzedaży już od kwietnia. Oferta lodów jest nieustannie uzupełniana o ciekawe produkty, które wpisują się w nowe trendy. Obecny sezon szczególnie obfituje w nowości i nowe marki, takie jak Wedel, Hortex, Scholler czy Big Milk Wawel. To również segment, gdzie doskonale widać zmieniające się gusta zakupowe Polaków. Po pierwsze na rynku lodów, tak jak w innych kategoriach, widoczna jest premiumizacja. Klienci coraz częściej czytają etykiety, zwracając uwagę na skład produktów i są w stanie wydać więcej na te najlepszej jakości. Nowym trendem w ostatnich sezonach jest oferta lodów rzemieślniczych. Polacy coraz częściej jedzą lody w lodziarniach, w których wytwarza się je na miejscu, na oczach klientów, według sprawdzonych receptur, używając najlepszych składników. Klienci szukają również takich lodów w sklepach Carrefour. Wychodząc naprzeciw tym oczekiwaniom, proponujemy szeroką ofertę lodów premium o bardzo dobrym składzie. Cała kategoria lodów familijnych premium charakteryzuje się wysoką ewolucją sprzedaży rok do roku. Po drugie także w tej kategorii widoczny jest trend prozdrowotny. Coraz większy udział w sprzedaży zdobywają lody bez laktozy, wegańskie oraz bio – w naszych sklepach klienci znajdą między inni wyjątkową propozycję ekologicznych lodów dla dzieci, Bio Cool’s, w postaci smacznych kuleczek oraz wprowadzone w tym roku lody Bio naturalne od dostawcy Fresh w różnych smakach: wanilia, czekolada, truskawka, malina, mango oraz caffe latte. Klienci poszukujący lodów roślinnych mają coraz większy wybór – oferta w tym segmencie jest zróżnicowana i ciekawa. W tym sezonie w Carrefour wprowadzono lody wegańskie Magnum, Ben&Jerry's, Syrenka oraz wegańskie lody bio od firmy Fresh. Klienci stosujący dietę bezmleczną mogą skorzystać z oferty lodów bez laktozy: Carte D'or, Bambino, Muu Anita oraz Freely z Korala. Nowością na rynku są lody wysokoproteinowe z obniżoną zawartością kalorii i cukru. W ofercie znajdują się również lody wysokobiałkowe Breyer's i Anita. Podsumowując, sprzedaż lodów stale rośnie, co jest wynikiem sprzyjających warunków pogodowych, ale także rosnącej popularności lodów i faktu dużej wrażliwości rynku na trendy.

polski rynek lodów A.D. 2019

Rynek silnie ewoluuje Adam Lalewicz, specjalista ds. rozwoju jakości i kontroli marki własnej Jeronimo Martins Polska S.A.

ynek lodów stale ewoluuje, a jego tempo nigdy nie było tak wysokie jak obecnie. Ze względu na większy dostęp do informacji, konsumenci są dziś świadomi wartości odżywczej i składników stosowanych w żywności, również w segmencie lodów. Z naszych obserwacji wynika, że klienci najczęściej wybierają tradycyjne smaki lodów i jednocześnie zwracają uwagę na jakość składników wykorzystywanych w produkcji. Czysta etykieta, czyli minimalistyczny skład lodów czyni je bardziej atrakcyjnym. Nasze lody Marletto 6 składników posiadają podstawowe składniki takie jak: śmietana kremówka, mleko odtłuszczone, cukier oraz żółtka jaj. Pozostałe składniki są odpowiedzialne za kształtowanie danego smaku i barwy. W tym roku postawiliśmy również na ofertę skierowaną do młodych, aktywnych ludzi i zaoferowaliśmy unikalne lody Marletto w wygodnych saszetkach. Wśród lodów najczęściej wybieranych przez naszych klientów, bezkonkurencyjny okazuje się tradycyjny rożek Marletto, którego sprzedaż jest prawie trzykrotnie wyższa niż kolejnego laureata na miejscu drugim. Codziennie pracujemy, aby spełnić oczekiwania naszych klientów, zapraszam wszystkich do zapoznania się z naszą ofertą lodów w sklepach sieci Biedronka.

3/2019

AGROindustry

w piwnym świecie

Butelka zwrotna lepsza niż recycling

utelka zwrotna to najbardziej przyjazne dla środowiska opakowanie piwa. Może być użyta nawet do 25 razy w ciągu około 5 lat. Warto, aby ten system był wspierany, choćby przez uproszczenie kwestii związanych z paragonem – aktualnie, by zwrócić butelkę do sklepu, trzeba go okazać, jako dowód zakupu. Zniesienie tego obowiązku mogłoby korzystnie wpłynąć na ilość opakowań, która trafia do browarów do ponownego użycia. Kaucja stanowi zachętę dla konsumenta, by oddał opakowanie. Dzięki kampanii Grupy Żywiec „Daj butelce drugie życie” konsumenci mogą oddać butelki zwrotne po piwie łatwo i bez paragonu w ponad 1000 sklepów w całej Polsce. Jak to zrobić? Wystarczy wejść na stronę zwrocbutelke.pl, żeby znaleźć najbliższy sklep lub dołączyć swój sklep do akcji. Blisko połowa piwa sprzedawanego przez Grupę Żywiec zapakowana jest w butelki zwrotne, najbardziej przyjazne dla środowiska opakowanie. Ich używanie ogranicza ilość śmieci, a emisje CO 2 w przypadku butelki zwrotnej są porównywalne do emisji generowanych podczas ładowania 4 smartfonów, podczas gdy w przypadku butelki bezzwrotnej – 37 smartfonów. Niestety, każdego roku nawet blisko 100 mln butelek zwrotnych nie trafia z powrotem do browarów Grupy Żywiec, lądując w śmietnikach.

i Czy wiesz, że? 318 browarów sprzedawało swoje piwa w sprzedaży detalicznej w Polsce w 2018 roku? W 2019 roku liczba ta może być wyższa.

16,7 MILIARDA ZŁOTYCH ZE SPRZEDAŻY PIWA

Tymczasem Kompania Piwowarska w pobliżu Lech Browary Wielkopolski uruchomiła punkt, w którym można oddać butelkę zwrotną każdego producenta i otrzymać za nią kaucję od 0,3 zł do 0,5 zł. Wszystko po to, by rozpropagować ideę zwracania butelek i poprawić statystyki ich odzyskiwania.

i Czy wiesz, że? Koszt wyprodukowania 1 grama alkoholu w piwie jest prawie 3 razy większy od kosztu produkcji 1 grama w alkoholu mocnym? Z tego też względu we wszystkich państwach Europy akcyza na piwo jest niższa niż na napoje spirytusowe.

Piwo jest największą kategorią w koszyku spożywczym i w 2018 wygenerowało w Polsce16,7 mld złotych sprzedaży. W porównaniu do 2017 zanotowało rekordowy wzrost na poziomie 7,1%. Produkty o zawartości alkoholu poniżej 0,5% to już niemal 513 mln złotych, co odpowiada 3,1% udziałów w całej kategorii. Rozwojem tego segmentu w największym stopniu kierowały napoje z zerową zawartością alkoholu, które wygenerowały ¾ całego wzrostu. Pomimo iż wiodącą rolę odgrywają tutaj mixy piw z lemoniadą i lagery, to zaczęły się pojawiać bezalkoholowe piwa górnej fermentacji. Trend rozwoju piw bezalkoholowych jest o tyle ważny, że wpływa na sposób konsumpcji. (dane: Nielsen)

AGROindustry

3/2019

w piwnym świecie

Niebezpieczna zabawa z podatkami Browary rzemieślnicze, browary regionalne oraz najwięksi piwni producenci w Polsce ze zdumieniem i niepokojem obserwują postulaty zrównania akcyzy na napoje spirytusowe i piwo.

Branża piwowarska jest trzecim największym, po Wielkiej Brytanii i Francji, płatnikiem podatku akcyzowego od piwa w Unii Europejskiej. Obecnie polscy konsumenci piwa płacą akcyzę 2,5 krotnie wyższą niż mieszkańcy Niemiec, o kilkadziesiąt procent wyższą niż mieszkańcy Czech czy Słowacji. W dyskusji medialnej celowo pomija się fakt, że dzisiejsze stawki akcyzy na napoje spirytusowe są niższe niż w roku 2000 – od tego czasu akcyza na nie spadła o 5%, tymczasem na piwo wzrosła aż o 39%! Forsowane rozwiązania dotyczące zrównania akcyzy na napoje spirytusowe i piwo, byłyby ewenementem na skalę europejską. Polska stałaby się pierwszym i jedynym krajem Europy, gdzie wódka i piwo opodatkowane byłyby w jednakowy sposób. Stosunek akcyzy w Polsce i Niemczech wzrósłby do poziomu 6:1 oraz 4:1 w odniesieniu do Czech, co uczyniłoby polskie piwo mocno niekonkurencyjne wobec piwa na rynkach sąsiedzkich. Obecny poziom cen zabezpiecza polski rynek przed niekontrolowanym napływem piw uwarzonych w zagranicznych browarach.

i Czy wiesz, że? Do konkursu GOOD BEER mogą być zgłaszane piwa, które zostały wytworzone przy wykorzystaniu wszelkich technik warzelniczych i surowców, jednak minimum 50% składu surowcowego wykorzystywanego podczas procesu warzenia musi stanowić ziarno słodowane?

3/2019

AGROindustry

i Czy wiesz, że? Piwo bezalkoholowe

to piwo o zawartości alkoholu do 0,5% objętości? Piwo musi być wyrobione na bazie słodu z lub bez dodatków np. owoców, techniką usuwania alkoholu lub tzw. przerwanej fermentacji. Napoje wyrobione na bazie koncentratu słodowego, które w żaden sposób nie zostały poddane fermentacji – piwem nazywać się nie powinny.

Gospodarz Polskiego Kongresu Browarniczego

Perła w pigułce czyli jak powstał lubelski browar Karol Rudolf Vetter, pasjonat piwowarstwa, uruchomił w 1846 roku w Lublinie produkcję piwa. Od samego początku browar warzył piwo na dość znaczną skalę. W tym czasie asortyment piw wytwarzanych w Guberni Lubelskiej obejmował portery, piwa zwykłe jasne i ciemne oraz pilzneńskie. Tymczasem browar Vettera jako pierwszy na Lubelszczyźnie wytwarzał piwo bawarskie, czyli piwo dolnej fermentacji. Aby uzyskać pełną dojrzałość, piwo musiało być leżakowane od 3 do 6 miesięcy w niskiej temperaturze.

Był to proces produkcyjny na ówcze-

sne warunki dość kosztowny, pozwalał jednak na uzyskiwanie wyrobów charakteryzujących się wyższą klarownością, jakością i przede wszystkim trwałością. Ta ostatnia cecha wpływała na to, że piwo bawarskie było lepiej przystosowane do ówczesnych warunków transportowych – trzeba pamiętać, że w tamtych czasach piwo przewożono wozami konnymi, w beczkach obłożonych lodem. Robotnicy zbierający zimą lód musieli nagromadzić go tyle, aby wystarczyło do kolejnej zimy. Dzięki takiemu wyborowi asortymentu, w ciągu pierwszych 20 lat swojego funkcjonowania, Zakład K.R. Vettera stał się nie tylko głównym producentem piwa na Lubelszczyźnie (już rok po uruchomieniu browaru generował 55% całej produkcji browarniczej w regionie), lecz również istotnym dostawcą tego wyrobu na rynek całego Królestwa Polskiego oraz rosyjski. Wybuch II wojny światowej przerwał złoty okres funkcjonowania przedsiębiorstwa. Zakłady K. R. Vetter przeszły pod komisaryczny zarząd okupanta. Po wyzwoleniu Lublina spod okupacji niemieckiej, uruchomiono ponownie browar i fabrykę wód gazowanych. W 1948 roku browar został upaństwowiony i wszedł w skład Lubelskich Zakładów Piwowarsko-Słodowniczych

Perła – Browary Lubelskie S.A. jest jednym z największych regionalnych producentów piwa w Polsce i niekwestionowanym liderem tej branży na Lubelszczyźnie. W ciągu ostatnich 25 lat browar aż pięciokrotnie zwiększył sprzedaż, a smak piwa Perła znają mieszkańcy aż 6 kontynentów.

Dużym zainteresowaniem cieszą się Podziemia Browaru – niegdyś miejsce pracy i produkcji piw – dziś wykorzystywane jako trasa zwiedzania z ekspozycją tematyczną.

w Lublinie. W 1963 roku przedsiębiorstwo zmieniło nazwę na Lubelskie Zakłady Chmielarsko-Piwowarskie, a w 1970 roku na Lubelskie Zakłady

Piwowarskie. Od 1993 roku firma posiada status spółki akcyjnej. Od roku 2004 roku funkcjonuje pod nazwą Perła – Browary Lubelskie S.A.

AGROindustry

3/2019

piwo kraftowe a jakość rynkowa

Wybuch a sprawa piwna Michał Kopik piwnygaraz.pl

Pierwotnie miałem inny pomysł na felieton, ale w myśl zasady „Uczyć bawiąc oraz bawić - ucząc” priorytetowym stał się problem wybuchających butelek. Oraz, wraz z ich rozprzestrzenianiem się, puszek. A także już wybitnie spektakularnych 30-litrowych plastikowych kegów.

środowisku piwnym takie zjawisko na zy wa się „granatami” i w ynika z przegazowania piwa. Przegazowania na tyle solidnego, że przekracza granice tolerancji dopuszczalnego ciśnienia dla opakowania, w którym piwo się znajduje. Szczególnie w przypadku, gdy butelka/puszka/petainer mają mikrouszkodzenia struktury. Na pierwszy rzut oka niewidoczne oraz nieistotne w dopuszczalnym zakresie ciśnienia. Doskonale pamiętam moje pierwsze spotkanie z granatem, jeszcze na studiach. W czasie sesji letniej siedziałem, zakuwając po nocy i w pewnym momencie jak nie trzasnęło. Słowo daję jestem pewien, że na chwilę mi serce stanęło. Gdy mózg już się zaczynał zastanawiać co właściwie się stało i czy są jakieś zniszczenia, do receptorów węchowych dotarła słodka woń ciemnego piwa. Okazało się, że jedna butelka (kalibru solidnego, bo 0,66l) sprezentowana przez (bardzo znanego i aktualnie działającego w branży rzemieślniczej) piwowara domowego wybrała spontaniczną wolność. I teraz cenna uwaga – oczywiście fakt oblepienia wszystkiego piwem jest dość upierdliwy. Ale, jeżeli nigdy sami nie byliście świadkiem takiego zjawiska, nawet nie jesteście w stanie sobie wyobrazić w jaki szklany pył i malutkie szrapnele potrafi rozbić się butelka od wewnętrznego ciśnienia. Szafka była po prostu wytapetowana szklanymi odłamkami, z których część miała wystarczająco dużo energii kinetycznej by się w nią wbić. To teraz tylko zmieńmy scenerię z zamkniętej szafki na sklepową półkę/blat w kuchni/stół. Rozumiecie już, do czego zmierzam z moją opowieścią? Od razu wyraźnie zaznaczę – nie jest to tylko polska specyfika. Tak jak polskie grupy piwne na FB są pełne przykładów wybuchających

3/2018

AGROindustry

butelek czy puszek, tak samo dzieje się na zagranicznych. I to zarówno z tej jak i z drugiej strony Oceanu. A jak mówią Anglosasi „It's all fun and games until someone loses an eye”. Do piwnej popkultury przeszła już wypowiedź zrzucająca winę na „badylarza”, który to zamiast trzymać piwo w idealnych warunkach chłodniczych wystawia je na półce w minimum 20-tu kilku stopniach Celsjusza. No jak ma nie wybuchnąć? Cóż... Może się utlenić, może stracić swój sensoryczny blask (zwłaszcza jeżeli jest piwem mocno chmielonym), ale wybuchnąć nie powinno. Nie żyjemy w idealnym świecie, gdzie każde piwo od momentu rozlewu do momentu wydania klientowi/gościowi jest w nieprzerwanym łańcuchu chłodniczym. Często dzieje się tak, że zanim dotrze do sklepu spędzi czas, owinięte ciemnym streczem, w rozgrzanej pace dostawczaka, następnie wyląduje na pełnym słońcu zanim trafi na półkę. A temperatura jest doskonałym katalizatorem dla reakcji biochemicznych zachodzących w piwie. Zapewnienie bezpieczeństwa produktu jest rolą browaru, to nie sprzedawca ma się zastanawiać czy piwo może wybuchnąć klientowi w twarz. Co zatem można zrobić? Pasteryzacja jest jednym z rozwiązań. Jeżeli po pasteryzacji piwo nie zostanie zakażone, to będzie odporne na takie warunki transportu i przechowywania. Oczywistą wadą takiego rozwiązania jest to, że sensorycznie będzie mniej rześkie i świeże od piwa niepasteryzowanego, zwłaszcza chmielonego po górny dekiel w tanku. Stąd wiele browarów decyduje się na butelkowanie piwa niepasteryzowanego. I wtedy wchodzi syndrom „leniwego warzenia”. Nie rozumiejąc do końca technologii i procesów zachodzących w trakcie produkcji piwa, browary doprowadzają do wypuszczania na rynek piwa niedofermen-

towanego (vide „Hop Creep”), które nawet przy braku zakażenia potrafi odfermentować w ciągu tygodnia dodatkowo o jeden stopień Plato, a w ciągu miesiąca o dwa stopnie. W przypadku piwa już nagazowanego w stopniu adekwatnym, dodatkowa fermentacja zachodząca w butelce to proszenie siebie o kłopoty i wycofywanie produktu z rynku. Tak samo dodawanie owocowych pulp przed butelkowaniem i bez pasteryzacji powinno być traktowane jako drastyczny przykład błędu w sztuce. Osobną sprawą jest czystość mikrobiologiczna w browarze. Nawet jeżeli piwo jest poprawnie odfermentowane istnieje obawa, że zakazi się w czasie rozlewu organizmami, które będą w stanie spożytkować jeszcze jakiekolwiek cukry w piwie (chociażby laktozę). Szczęśliwie istnieją na rynku rozwiązania tego problemu, jak całkiem przystępne cenowo i bardzo proste testy pozwalające sprawdzić, na przykład, każdą z głowic na rozlewie. W podsumowaniu musimy wrócić do założeń leżących u podstaw piwowarstwa. Czas potrzebny do wyprodukowania piwa możemy aktualnie skrócić przy pomocy wirówek, filtracji i pasteryzacji w przepływie. I da nam to produkt stabilny. Tylko wszystkie te urządzenia kosztują i to niemało. Dlatego w przypadku małych browarów rzemieślniczych nie można oszczędzać na czasie, który potrzebuje piwo żeby porządnie odfermentować. Jasne, że aromat chmielowy będzie inny po tygodniu a inny po trzech tygodniach. Natomiast w pogoni za najbardziej chmielowym/soczystym/owocowym/słodkim piwem nie można zapomnieć o porządnym piwowarstwie i odpowiedniej technologii. Granat jest oznaką błędów browaru, pośpiechu, niewiedzy technologicznej a być może i zakażenia.

z wizytą w zakładzie

Konkretne piwo z Gościszewa Chrystian Czarnecki z wujkiem Stanisławem Czarneckim wspólnie prowadzą firmę od 15 lat

Kiedy w 1991 roku bracia Stanisław i Andrzej Czarneccy otwierali w Gościszewie swój mały browar, nawet nie przypuszczali, że za trzydzieści lat przyjdzie browarowi walczyć o miejsce na półce z innymi maleńkimi producentami piwa. Zakład był wtedy sam jak palec w świecie piwnych gigantów. Dziś mini browarów jest w Polsce więcej niż grzybów po deszczu i ponoć codziennie przybywa nowy. A w Gościszewie – od trzydziestu lat – powoli i do przodu…

Trwają tu nieustanne prace moder-

nizacyjne i inwestycje. Mamy nowego sprzętu coraz więcej – z uśmiechem opowiada Stanisław Czarnecki – trudno jest nawet objąć wyobraźnią jakie ustrojstwa można w browarze zamontować – podsumowuje z humorem. Wiemy już na pewno, że można robić

Małymi krokami następuje coraz większa automatyzacja procesu

lepsze piwo jeśli się ma lepszy sprzęt i lepszą załogę – dodaje Chrystian Czarnecki, współwłaściciel. Ale największą sztuką jest trzymać powtarzalność i równy poziom produkcji – dopowiada z przekonaniem. Nowa linia rozlewnicza firmy Nate została dostosowana do oczekiwań

Gościszewo produkuje rocznie 10 tysięcy hektolitrów piwa. Linia pracuje z wydajnością 4 tysięcy butelek na godzinę. W szczycie sezonu – brakuje mocy produkcyjnych

Stanisław i Chrystian Czarneccy oddali browarowi całe serce. „Konkretne piwo – konkretni ludzie” – brzmi ich hasło reklamowe. Tutaj rodzi się kraft

i wielkości zakładu. Wydajność 4 tysięcy butelek na godzinę jest w tym wypadku optymalna, gdyż roczna produkcja zakładu to 10 tysięcy hektolitrów. Pasteryzator przepływowy pozwolił na lepsze panowanie nad procesem oraz oszczędności energii.

Sezon maj - wrzesień pokazuje prawdziwe możliwości browaru. Ale największą sztuką jest sprzedawać zadowalające ilości w styczniu i lutym – przekonuje Stanisław Czarnecki

AGROindustry

3/2019