Provincie Utrecht Magazine 20

Nummer 20 | Oktober 2013

Boswachter Martijn Bergen over vliegbasis Soesterberg:

‘Een cadeautje, zo mooi’ Interview | Willibrord van Beek Vertelt | Utrecht Science Park Profiel | Anita Vlam

Achtergrond | Woudenberg 2030 Mooier | Waterlinies

Ondertussen in PS | Installatie nieuwe commissaris

Uitgelicht | Van de redactie

De provincie vernieuwt Utrecht is een echte kennis­ regio. Dat zorgt voor steeds weer nieuwe initiatieven. Een blik gericht op de toekomst.

De provincie heeft de hoogst opgeleide beroepsbevolking in het land. Om nog maar te zwijgen over de vele kennis­ instellingen en de kracht van innovatieve sectoren als IT en gaming. Onlangs werd Utrecht nog uitgeroepen tot meest competitieve regio van Europa. Vernieuwing is om al deze redenen voor de provin­ cie een belangrijk thema. We willen de kennis die hier aan­ wezig is optimaal benutten en zoeken telkens naar nieuwe en praktische toepassingen voor het Utrechts bedrijfs­ leven, de kennisinstellingen en de ruimtelijke ontwikkeling in en rondom de steden.

In deze editie van Provincie Utrecht Magazine kunt u lezen hoe Floris de Gelder, directeur van het Utrecht Science Park de vernieuwing wil stimuleren om zo de kwaliteit van leven voor de volgende generaties te verbe­ teren. Ook wordt uitgelicht hoe de gemeente Wouden­ berg en de provincie Utrecht gezamenlijk een visie hebben gecreëerd om zichzelf voor te bereiden op ruimtelijke en maatschappelijke uitdagingen in de toekomst.

Dat de provincie ook in het buitengebied vernieuwt, laat boswachter Martijn Bergen zien. Op de voormalige vlieg­ basis Soesterberg ontstaat een nieuw natuurgebied, dat waardevolle verbindingen legt voor de flora en fauna in onze

2

provincie. Daarnaast wordt op dit moment hard gebouwd aan een nieuw Nationaal Militair Museum.

Tot slot nog een bestuurlijke vernieuwing. Kon u in de vorige editie nog lezen over het afscheid van Roel Robbertsen als commissaris van de Koning, in dit nummer stelt zijn opvolger Willibrord van Beek zich aan u voor.

Wilt u meer weten? Bekijk het hele verhaal over de provincie Utrecht op www.provincieutrecht.nl/vertelt.

Inhoud 8 | Coverstory Het grootste gedeelte van het terrein van voormalige vliegbasis Soesterberg wordt teruggegeven aan de natuur. Boswachter Martijn Bergen laat alvast de mooiste plekjes zien.

12 | Vertelt De ontwikkelingen op het Utrecht Science Park volgen elkaar in snel tempo op. Directeur Floris de Gelder legt uit waarvoor hij het allemaal doet.

14 | Achtergrond Provincie Utrecht Magazine Redactieadres: Provincie Utrecht Afdeling Services

Simone van der Marck, gemeen­ tesecretaris van Woudenberg in gesprek met provinciesecretaris Hans Goedhart over hun samen­ werking bij het maken van een toekomstvisie.

Postbus 80300 3508 TH Utrecht Reacties: Provincie.utrecht.magazine@

16 | Interview

provincie-utrecht.nl Hoofdredactie: Karin Hengeveld Eindredactie: Niels Lange Teksten: Mireille van Kempen, Martine Pronk Foto’s:

Willibrord van Beek is per 16 sep­ tember benoemd als commissa­ ris van de Koning. Aan Provincie Utrecht Magazine vertelt hij over zijn nieuwe en zijn oude baan, zijn bestuurlijke aard en zijn rol in de fusieplannen.

Yon Gloudemans, Rick Huisinga, Jeannette Schols, Dick Termijn Ontwerp en vormgeving: Aangenaam Ontwerp visuele communicatie Drukwerkbegeleiding: MultiMedia­Centrum, Provincie Utrecht (MMC) Drukker: Roto Smeets, Grafiservices Utrecht

4 Mooier | Waterlinies 6 GS Kort 18 PS Profiel | Anita Vlam 20 Ondertussen in PS

3

Mooier | Waterlinies

4

Foto: Yon Gloudemans

Zo groen en vredig liggen deze forten er bij.

Picknicktafels op de plekken waar je vroeger kanonnenvoer had kunnen worden, nu, als rustpunten van gewapend beton in stelling gebracht tegen de oprukkende stedelijke drukte. Je kunt er spelevaren tussen de restanten van een strijd die de tand des tijds hebben doorstaan.

Accessen temidden van de roerige excessen van ons bestaan en zijn vergankelijkheid.

Maar het gevecht zal straks weer verder gaan: innudatievelden klinken in, een nieuw begin van weer een veldslag, het water komt er aan.

Ruben van Gogh De provincie Utrecht ligt vol met historische verdedigingslinies. Naast de Romeinse Limes - met vooral archeologische waarde komen we vier grote ‘waterlinies’ tegen. De waterlinies speelden van de 17e t/m de 20e eeuw een belangrijke rol in ons nationale de­ fensiesysteem. De linies hebben geen militaire functie meer, maar vormen een wezenlijk onderdeel van het Utrechtse landschap en steeds vaker - de recreatie en cultuurbeleving in de provincie.

Fort aan de Klop is daar een uitstekend voor­ beeld van. Het fort, ingeklemd tussen de Utrechtse wijken Zuilen en Overvecht, werd rond 1850 neergezet als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, een ingenieus waterhuishoudingssysteem dat in tijden van oorlog het westen moest beschermen tegen vijandelijke invasies. Overigens wist men de strategische ligging van Fort aan de Klop al vroeg te waarderen: al in 1629 werd op deze plek een verdedigingswerk aangelegd. Ook stond er de herberg ‘De Clophaemer’.

Eeuwen later is de cirkel rond. Fort aan de Klop is nu een brasserie en zalencentrum, waar het op een mooie dag goed toeven is.

In de zomer is er de mogelijkheid om te over­ nachten. In een tent op de historische wallen van het fort, of in de bijbehorende herberg.

Midden in de stad waan je je toch helemaal ‘buiten’. Het is de unieke kracht van de histori­ sche forten in deze provincie.

5

GS | Kort

De digitale provincie Benieuwd naar de dagelijkse bezigheden van onze bestuurders? Op de website van de provincie Utrecht houden verschillende leden van Gedeputeerde Staten een online dagboek - oftewel een blog - bij. Hierin vertellen ze over actuele onderwerpen en hun dagelijks werk bij de provincie. Zo deelt gedeputeerde Mariëtte Pennarts haar ervaringen, zoals onlangs nog tijdens de Dag van de Duurzaamheid en een bezoek aan het Utrechts Archief. Gedeputeer­ de Ralph de Vries houdt een videoblog bij over de onderwerpen uit zijn portefeuille Wonen en Stedelijke Vernieuwing, Milieu, Recreatie, Wa­ ter en Europa. Ook de nieuwe commissaris van de Koning Willibrord van Beek houdt een blog bij. Hier kunt u op de voet volgen hoe hij kennis maakt met de provincie Utrecht.

provincienieuws? Ga dan naar de website en schrijf u in voor de digitale nieuwsbrief ‘Pro­ vincie Utrecht Actueel’.

Volgt u de provincie Utrecht trouwens al op Twitter? @ProvUtrecht.

De blogs zijn te lezen op http://www. provincie-utrecht.nl/actueel/weblogs/. Wilt u automatisch op de hoogte blijven van al het

Provincie Utrecht stemt vooralsnog niet in met fusieplannen De provincie Utrecht kan vooralsnog niet instemmen met het voorstel van minister Plasterk om Utrecht, Noord-Holland en Flevoland samen te voegen. De provincie komt tot die conclusie nadat ze het wetsvoorstel getoetst heeft aan de door Provinciale Staten vooraf gestelde randvoorwaarden.

De provincie is wel bereid kennis en expertise in te zetten om samen met de minister verder te onderzoeken, met welke taken en bevoegd­ heden, op welke schaal en in welke samen­ werkings- en/of opschalingsvariant haar maatschappelijk opgaven het best uitgevoerd kunnen worden. Dit staat te lezen in de ziens­ wijze die onlangs unaniem is vastgesteld door Provinciale Staten, als reactie op het ontwerpwetsvoorstel van de minister.

De belangrijkste punten waar het wetsvoorstel volgens Provinciale Staten niet voldoet aan de gestelde voorwaarden zijn het ontbreken van een integrale visie van de bestuurlijke organi­ satie in het hele land, de introductie van een extra bestuurlijke hulpstructuur, te weten: ‘ver­ voerregio’ en de onduidelijkheid over taken, bevoegdheden en middelen van het toe­ komstige middenbestuur. De Staten zijn het er over eens dat een opschaling nu geen meerwaarde heeft als onduidelijk blijft hoe

6

de belangrijkste bevoegdheden en verant­ woordelijkheden op ruimtelijk en economisch terrein worden belegd.

De zienswijze is inmiddels ingediend bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Konink­ rijksrelaties. Ook inwoners, bedrijven, ge­ meenten en instellingen konden tot 16 oktober met een zienswijze reageren op het herinde­ lingsontwerp. Vooralsnog worden er geen voorbereidingen voor een referendum over de fusie getroffen. Eerst wordt de reactie van de minister op de zienswijze afgewacht.

Voor meer informatie over de fusie, actuele berichten, tweets en de complete zienswijze, kunt u kijken op www.provincie-utrecht.nl/ toekomstutrecht.

Utrecht wil eerste Fair Trade-provincie worden Op 10 oktober, de Dag van de Duurzaamheid, werd het weer gemarkeerd: het college van GS van de provincie Utrecht heeft de ambitie om in 2015 de eerste Fair Tradeprovincie van Nederland te worden.

Fair Trade staat voor eerlijke handel met res­ pect voor mens en milieu. Pas als 75% van de gemeenten in onze provincie het keurmerk Fair Trade hebben of daar naartoe op weg zijn, mag de provincie dit predicaat dragen. Verder moet er in de organisatie 100% Fair Trade thee en koffie worden geschonken. In de pro­ vincie Utrecht zijn op dit moment al negen gemeenten Fair Trade. Het college spant zich in om er in 2015 nog minstens drie Fair Trade gemeenten aan toe te voegen en in acht ge­ meenten een actieve werkgroep te realiseren.

Fair Trade is bij de provincie Utrecht een onderdeel van het thema duurzaamheid.

Duurzaamheid is integraal onderdeel van alle beleidsthema’s. Op de Dag van de

Duurzaamheid werd een tiental projecten gepresenteerd waarbij het gelukt is duurzaam­ heid goed te integreren. Denk aan LED-verlich­ ting bij wegen, de energienotaloze woning, digitale monitoring van dijken, innovatieve milieuvriendelijke stallen, slimme financie­ ringsconstructies voor duurzame oplossingen, social return en groene economie.

Ruimte voor Nationaal Kinderoncologisch Centrum Gedeputeerde Staten zijn enthousiast over de mogelijke vestiging van het Nationaal Kinderoncologisch Centrum, het Prinses Maxima Centrum (PMC) in Utrecht. De beoogde locatie van het PMC is de Uithof, vlakbij het Wilhelmina Kinderziekenhuis.

Om dat mogelijk te maken moeten de plannen van de provincie en de gemeente Utrecht voor het terrein in de Uithof aangepast worden.

Met de concentratie van de zorg op het gebied van kindergeneeskunde en research zal het Prinses Maxima Centrum het grootste cen­ trum voor kinderoncologie in Nederland worden en tevens een Europees Centre of Excellence. Daarnaast draagt de vestiging van het PMC bij aan de ambitie en ontwikkeling van het Utrechts Science Park in de Uithof.

Om de komst van het PMC mogelijk te maken is er een aanpassing nodig van de zogenoem­ de rode contour. Deze contour bepaalt waar gebouwd kan worden en welke plekken voor groen bestemd zijn. GS willen ruimte maken voor het PMC, maar dit mag niet ten koste gaan van de natuur. Daarom is een voorstel gemaakt voor het verschuiven van de rode

contour, met als voorwaarde dat er niet alleen gebouwd wordt, maar dat er ook een groene kwaliteitsimpuls wordt toegevoegd. Het aan­ passen van de rode contour heet officieel een partiële herziening van de Provinciale Ruimte­ lijke Structuurvisie 2013-2028 (PRS) en de Provinciale Ruimtelijke Verordening 2013 (PRV) en ligt tot en met maandag 2 december ter inzage. Tot die tijd kan iedereen die dat wil een zienswijze op de partiële herziening van de PRS en opmerkingen op de partiële her­ ziening van de PRV indienen.

Lees meer over het Utrecht Science Park op pagina’s 12 en 13 van dit nummer.

7

Coverstory | Vliegbasis Soesterberg

Grootste deel van vliegbasis Soesterberg teruggegeven aan de natuur

‘Qua natuurwaarde is dit gebied nu al een dikke negen’

Het grootste gedeelte van het terrein van voormalige vliegbasis Soesterberg wordt teruggegeven aan de natuur. Boswachter Martijn Bergen van het Utrechts Landschap is verantwoordelijk voor het beheer ervan.

“Het is een fantastisch gebied om in te mogen werken. Door het formaat ervan, maar ook door de grote diversiteit aan planten en dieren. Normaliter zijn gebieden die wij in beheer krijgen ongeveer een zesje qua natuur­ waarde, met veel inspanningen maken we er dan een acht van. Dit gebied is nu al een dikke negen, het is echt een cadeautje, zo mooi.”

8

Een strook stobben over het ecoduct moet ervoor zorgen dat ook kleinere diersoorten een veilige oversteek hebben.

Tekst: Mireille van Kempen

Het totale gebied van de voormalige vliegbasis Soesterberg bedraagt 500 hectare. Daarvan blijft 120 hectare in eigendom van Defensie. De overige 380 hectare is beschikbaar voor herontwikkeling. De provincie Utrecht, die het gebied in 2009 overgedragen heeft gekregen van het Rijk, en de gemeenten Soest en Zeist hebben de handen ineen geslagen. Vanaf nu komen de werkzaamheden in het gebied in een stroomversnelling, want de planning is dat volgend najaar het Park Vliegbasis Soesterberg open gaat voor publiek. Ook het Nationaal Militair Museum, waaraan volop wordt gebouwd, opent dan haar deuren. Voor boswachter Martijn Bergen is het een drukke tijd. Op het moment dat Provincie Utrecht Magazine langskomt, wordt er nog volop af- en aangereden om de restanten van festival de Basis op te ruimen.

“Het is de afgelopen weken erg druk geweest, ik ben blij dat de rust terugkeert, het gebied wordt toch even van je over­ genomen.” Martijn is enthousiast over het gebied waar hij werkt. “Het ligt midden in het Hart van de Heuvelrug, dat erg versnipperd was door wegen en bebouwing, en daardoor fauna-onvriendelijk was.

De toevoeging van de, voorheen met hekken omheinde, vliegbasis is een enorme aanwinst voor de natuur. Maar wat het Hart van de Heuvelrug echt mega mooi maakt, is dat er ook oog is voor economische ontwikkeling, recreatiemogelijk­heden en cultuur. ▶

9

Coverstory | Vliegbasis Soesterberg

Het is een enorme puzzel om het gebied zo te ontwikkelen dat alles op zijn plek valt.” Op de vliegbasis komen twee ecologische verbindingszones die dieren de mogelijkheid geven zich tussen het noordelijke en zuidelijke deel van de Heuvelrug te verplaatsen. Vier van de vijf nieuwe ecoducten zijn inmiddels in gebruik. We nemen een kijkje bij ecoduct Op Hees, dat bijna klaar is. “Er staan nu nog hekken om te voorkomen dat er al mensen gebruik gaan maken van het ecoduct,” vertelt Martijn.

“Ik heb wel een gat gemaakt voor de reeën.

Kijk, je ziet aan de sporen dat er ook al vossen overheen zijn gegaan. De strook stobben (vooral takken en boomstronken) zijn bedoeld voor een veilige oversteek van de kleinere diersoorten. Die vinden het anders te spannend worden.”

Wespendieven, boommarters, zandhagedissen, vossen, reeën, ringslangen, hazelwormen, nachtzwaluwen en veldleeuweriken. Het is

maar een greep uit de vele diersoorten die op het terrein voorkomen. “Vooral de veldleeuweriken zijn bijzonder, voor Nederlandse begrippen is het een zeer grote populatie die hier ieder jaar broedt. Ze maken hun nesten in het schrale grasland langs de landingsbaan, waar ook meer dan 600 bijzondere bloemen en plantjes groeien,” vertelt Martijn.

“We hopen dat de toenemende bedrijvigheid door mensen de vogels niet zal verjagen.

De graslanden worden daarom in het broed­ seizoen omheind. Of dat afdoende is zal de toekomst uitwijzen.” Voor het Utrechts Landschap, en dus ook voor boswachter Martijn Bergen, wordt het de komende periode nog spannend. Utrechts Landschap is de beoogde toekomstige beheerder en wellicht eigenaar van het gebied. “Wij zijn de ideale partner voor deze taak, maar voordat het helemaal rond is durf ik nog niet te juichen.”

Boswachter Martijn: “Kijk, deze uitwerpselen zijn van een vos die bessen heeft gegeten.”

10

Nationaal Militair Museum Een klein gedeelte van de totaal 500 hectare van de voormalige vliegbasis blijft eigendom van het Ministerie van Defensie. Op 45 hectare hiervan komt het Nationaal Militair Museum. Met de samengevoegde collecties van het Militaire Luchtvaart Museum in Soesterberg en het Legermuseum uit Delft wordt hier vanaf september 2014 de betekenis van de krijgsmacht in heden, verleden en toekomst getoont aan het grote publiek.

Bouwer Heijmans kreeg de opdracht, niet alleen om het museum te ontwerpen, te financieren en te bouwen, maar ook om het daarna nog voor 25 jaar te exploiteren. Projectdirecteur Martin Schellekens spreekt over een uniek contract. “Het inte­ ressante van een contract als dit is dat je maximale creativiteit uit de onderneming haalt. Wij zijn extra gemotiveerd om een duurzaam gebouw neer te zetten als we zelf verantwoordelijk blijven voor het beheer ervan.”

De kerntaken van het museum, zoals de samenstelling van de collectie en de hele marketing van het museum, blijven de verantwoordelijkheid van Defensie. Hiervoor wordt een Stich­ ting Nationaal Militair Museum in het leven geroepen. “Die verdeling van taken maakt dat wij tot elkaar veroordeeld zijn en blijven: wij zorgen voor een maximale ontzorging voor Defen­ sie, maar zijn tegelijkertijd gebaat bij een goede marketing voor het museum. We willen natuurlijk wel dat die 200.000 bezoe­ kers per jaar gehaald gaan worden.”

Het gebouw, waarvan de contouren op dit moment al zichtbaar zijn, maakt optimaal gebruik van de hoogtewerking in het heu­ velachtige landschap. Schellekens: “Het gebouw is tegen een heuvel aangelegd en is, door het veelvuldig gebruik van glas in dak en zijwanden, geheel transparant. Daardoor heb je bij bin­ nenkomst direct een goed overzicht van de collectie, maar kun je ook overal naar buiten kijken. In het midden van het gebouw komt een toren van 33 meter hoog, van waaruit de bezoekers andere landmarks in de omgeving kunnen zien. Zoals de Piramide van Austerlitz, de Dom en de Leusderheide. Daar­ naast komt in de toren ook een informatiecentrum.” Verder gaat Heijmans ook de twee oudste gebouwen op het terrein, een hangar en een houten uitkijkpost, in oorspronkelijke staat herstellen. “Voor ons is dit een hele leuke opdracht. Als volgend jaar het Nationaal Militair Museum klaar is en het Park Vlieg­ basis Soesterberg open gaat, is er een prachtig recreatiegebied bij gekomen waar bezoekers gemakkelijk een hele dag kunnen doorbrengen. Wij zien er in ieder geval nu al naar uit.”

Een impressie van hoe het Nationaal Militair Museum er over een jaar uit moet zien.

Inrichting De inrichting van de voormalige Vliegbasis Soesterberg kent drie belangrijke pijlers. Zoals gezegd wordt het grootste deel natuurgebied. Met plekken die worden beschermd - en dus niet toegankelijk zijn voor mensen - en plekken waar ruimte is om te wandelen en te fietsen. Aan de randen van het gebied komt op drie plaatsen bebouwing met in totaal zo’n 440 woningen. De kern hiervan grenst aan Soesterberg- Noord. Met de opbreng­ sten van de woningen worden de investeringen in het groen betaald. De derde pijler is recreatieontwikkeling. De wandel- en fietspaden rondom de basis worden flink uitgebreid met paden over de basis. In de shelters, de vroegere stallingen voor de gevechtsvliegtuigen, is ruimte voor voorstellingen en exposities van kunstcollecties. Ook de schapen die het grasland begrazen hebben hier onderdak.

Meer informatie: www.vliegbasissoesterberg.info

‘Bijzonder gebied’ Gedeputeerde Bart Krol: “Vliegbasis Soesterberg is een unieke plek in de provincie Utrecht. Doordat het gebied tientallen jaren afgesloten is geweest voor mensen, heeft de natuur haar gang kunnen gaan en is de militaire geschiedenis van het terrein goed bewaard gebleven. Het resultaat is een bijzonder gebied met een grote biodiversiteit. Met de aankoop van de vliegbasis kunnen we het gebied nu openstellen voor onze inwoners. Straks kunnen zij hier wandelen, fietsen en recreëren.

In combinatie met het nieuwe Nationaal Militair Museum, is er voor iedereen iets te doen. Volgend jaar gaat Park Vliegbasis Soesterberg open en kan iedereen zelf genieten van dit prach­ tige natuurgebied in het hart van de Heuvelrug!”

11

Vertelt | Utrecht Science Park

De provincie vern 12

Het Utrecht Science Park is een initiatief van Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Gemeente Utrecht en provincie Utrecht. Het is een kenniscentrum waar kruisbestuiving plaatsvindt tussen onderwijs, onderzoek en kennisintensieve bedrijven. Begin oktober opende het Danone Research Lab er haar deuren.

Binnen drie jaar krijgt ook het Prinses Maxima Centrum voor kinderoncologie een plek op de campus, zo is het voornemen. Onlangs werd ook bekend dat op het Antonie van Leeuwenhoekterrein in Bilthoven, waar nu het RIVM nog is gevestigd, wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een satellietlocatie van het Utrecht Science Park.

nieuwt

‘Het bruist hier van de energie’ “De kwaliteit van leven verbeteren voor de generaties na ons. Dat willen we bereiken met het Utrecht Science Park. Door onderwijs en wetenschappelijk onderzoek te koppelen aan het bedrijfsleven, proberen we hier op de campus in Utrecht een mooi ecosysteem te ontwikkelen waar de verschillende disciplines elkaar versterken. Met baanbrekend onderzoek op het gebied van Life Sciences. Met hoogwaardig onderwijs. En met een inspirerende omgeving die bruist van de energie. Onlangs opende Danone zijn innovatiecentrum Nutricia Research op De Uithof, wat daarin natuurlijk een doorbraak is. Maar ook de verhuizing van het RIVM naar de campus is belangrijk. Omdat we op hun oude locatie in Bilthoven het Science Park verder kunnen ontplooien, wordt het veel meer een regionale aangelegenheid in plaats van alleen een Utrechtse. In mijn visie is dit erg belangrijk als je dit voor een langere termijn wilt volhouden. We kunnen ons doel alleen bereiken als gemeenten, de provincie, de kennisinstellingen en de bedrijven zich voor een lange periode durven te committeren aan één visie. Die visie wordt hier in de praktijk gebracht. Kom gerust eens kijken wat hier de komende jaren allemaal voor moois wordt ontwikkeld en wat de afgelopen tijd al is gerealiseerd, terwijl we het groene karakter van het gebied koesteren. Dat maakt Utrecht het mooiste Science Park van Nederland.”

Floris de Gelder Directeur Utrecht Science Park

Provincie Utrecht verbindt, vernieuwt, versterkt

13

Interview | Toekomstvisie

‘Stap over je eigen schaduw heen’

Net als de provincie Utrecht, zijn ook de Utrechtse gemeenten bezig met het vormgeven van de toekomst. Neem bijvoorbeeld de gemeente Woudenberg.

Vorig jaar zijn ze begonnen met het maken van een toekomstvisie, waarin de koers voor de komende 15 à 20 jaar wordt uitgezet. Dit voorjaar is de visie vastgesteld. Bij het maken van de toekomstvisie werkten gemeente en provincie nauw samen en leerden ze van elkaar. De Woudenbergse gemeentesecretaris Simone van der Marck en Hans Goedhart, algemeen directeur van de provincie Utrecht, praten op deze plek verder over ‘Samenwerken Nieuwe Stijl’ en de toekomst van de provincie.

14

Tekst: Niels Lange

Vergrijzing en klimaatverandering. De toenemende invloed van de kenniseconomie en het behoud van saamhorigheid. Zomaar enkele thema’s waar zo’n beetje alle gemeenten in de regio vroeg of laat mee te kampen krijgen. Om hier voortvarend mee om te gaan, besloot de gemeente Woudenberg een toekomstvisie te formuleren. Hoe zou Woudenberg er in 2030 uit moeten zien? “Bij een gemeente als deze zijn we echter nogal ‘doenerig’,” weet gemeentesecretaris Simone van der Marck. “Logisch ook, want gemeenten zitten heel dicht op de alledaagse werkelijkheid. Maar voor zo’n toekomstvisie hadden we dringend behoefte aan een strategische blik.”

Dat was de aanleiding voor de provincie om drie medewerkers ‘uit te lenen’ en samen met de gemeenteambtenaren een traject te starten waar burgerparticipatie een belangrijke rol in speelt. Een ontwikkeling die algemeen directeur van de provincie, Hans Goedhart, toejuicht: “Een samenwerking zoals deze, waar kennis wordt uitgewisseld op basis van gelijkwaardigheid, past helemaal in de moderne netwerkmaatschappij. Wat is er voor een overheid nou mooier dan naar buiten gaan en daar het verschil maken?”

Van der Marck is vol lof over hoe de provincie dit in Woudenberg heeft opgepakt: “De provincie bracht bij ons een hoop deskundigheid in op het gebied van strategische visies. De mensen die hier tijdelijk rondliepen wekken door hun werkwijze bovendien veel vertrouwen. Een hele plezierige samenwerking.”

Stuit het niet op weerstand als de provincie zich met lokale zaken gaat bemoeien?

Van der Marck: “Het is zeker niet zo dat de provincie binnenkomt met een paar medewerkers om een veelgebruikt kunstje in Woudenberg even dunnetjes over te doen. We leren van elkaar, vullen elkaar aan. Dat scheelt, ook in de beeldvorming.”

Goedhart: “Het is een beetje het risico dat dit soort projecten met zich meebrengt. Dat de mensen hier denken dat de provincie wel eventjes komt uitleggen hoe het zit. Dat noem ik het ‘klassieke denken’, het denken in macht en in separate belangen. Terwijl wij graag praten over de gemeenschappelijke waarden, de ge­ zamenlijke belangen. Want die zijn er! Op heel veel vlakken zitten de provincie en gemeenten in hetzelfde schuitje. We moeten samen

zorgen dat de provincie Utrecht sterk blijft, want daar profiteren we allemaal van.”

Van der Marck: “De thema’s waar wij in onze toekomstvisie mee aan de gang gaan, gelden voor een groot deel natuurlijk ook niet alleen voor Woudenberg. Daar hebben alle gemeenten mee te kampen. Dan lijkt het me logisch dat je ook samen naar oplossingen zoekt.”

Goedhart: “Klopt helemaal. Het lijkt me gezond om - los van eventuele opschaling en bestuurlijke samenvoeging van gemeenten - te kijken naar andere vormen van samenwerking.

Niet met het uitgangspunt dat er minder geld is, maar vanuit de wens om regionaal zo goed mogelijke voorzieningen te kunnen bieden.

Inwoners zullen er aan moeten wennen dat niet iedere gemeente meer een eigen concertzaal of eigen zwembad heeft. Zo’n brede visie betekent wel dat je af en toe over je eigen schaduw heen moet stappen en moet zeggen: ‘Pech, dan hebben we maar geen eigen ziekenhuis. Maar dan kunnen we wel kwalitatief goede zorg op een redelijke afstand bieden.’ Op zoek naar slimme oplossingen. Daar kan de provincie een rol in spelen, maar dat kunnen gemeenten ook zelf doen.”

Zien jullie hier in de praktijk al goede voorbeelden van?

Van der Marck: “Nou, neem de transitie van de jeugdzorg in de regio Amersfoort. Dat wordt op een hele verfrissende manier aangepakt.

Niet vanuit het principe: ‘Dit doen we nu, hoe richten we de etalage opnieuw in’, maar met de gedachte: ‘Wat willen we bereiken?’ Helemaal los van bestaande instanties en structuren.”

Goedhart: “Een belangrijke trend in deze tijd is de revival van de streek. Regionale voorzieningen, regionale producten. Je ziet daarbij dat de identiteit van je eigen regio weer belangrijk wordt in de samenleving. Daar kun je als lokale overheid natuurlijk heel goed mee uit de voeten.”

Van der Marck: “Als je daaraan vasthoudt, maak je keuzes vanuit een identiteit, vanuit een kernwaarde. Niet vanuit de discussie of ergens wel of geen geld meer voor is. En dan heb je voor de lange termijn een kansrijke regio. En dat is echt een kanteling van denken.”

Woudenberg 2030 en Utrecht 2040 De toekomstvisie van Wouden­ berg 2030 versterkt de lange­ termijnstrategie voor het grond­ gebied en de inwoners van de provincie Utrecht, genaamd Utrecht 2040. Het zijn dan ook medewerkers van dit provinci­ ale project die ondersteuning bieden in Woudenberg, op het gebied van analyse van trends en van burgerparticipatie.

Woudenberg heeft ervoor geko­ zen om in een vroeg stadium inwoners op verschillende manieren bij de visie te betrek­ ken. Met een online forum op de gemeentelijke website, social media en expertgroepen, bestaande uit inwoners en vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld en bedrijven. Samen hebben zij de gemeenteraad geadviseerd op de kernwaarden van Wouden­ berg.

Meer informatie over Utrecht 2040 is te vinden op www.utrecht2040.nl Meer informatie over de Toekomstvisie Woudenberg 2030 vindt u op www.woudenberg.eu

15

Interview | Willibrord van Beek

Nieuwe commissaris van de Koning heeft zin in nieuw ambt:

‘Ik ga voor Utrecht’ Hij noemt zichzelf een ‘workaholic’, iemand die op zijn 64e nog vol overgave een nieuw avontuur induikt. Willibrord van Beek is per 16 september benoemd als waarnemend commissaris van de Koning en volgt daarmee Roel Robbertsen op. Provincie Utrecht Magazine sprak met hem over zijn nieuwe en zijn oude baan, zijn bestuurlijke aard en zijn rol in de fusieplannen.

16

Tekst: Niels Lange

‘Kun je straks nog even bij mijn kantoor binnenlopen?’ Met die woorden van minister Plasterk van Binnenlandse Zaken begint het verhaal waarin Willibrord van Beek (Amsterdam, 1949) op 15 september uiteindelijk werd benoemd als commissaris van de Koning in de provincie Utrecht. “Plasterk vroeg die dag aan mij: kun jij je vrij maken voor Utrecht? Een regelrechte verrassing,” bekent Van Beek. “We hebben even over Utrecht gesproken, ik heb wat bedenktijd genomen, al had ik niet lang nodig en na wat gesprekken met de vertrouwenscommissie bleek dat ze mij ook graag wilden. Dan realiseer je direct dat je leven er ineens heel anders uit komt te zien.”

U was in die periode nog burgemeester in het Brabantse Bernheze. Was het lastig om daar weg te gaan?

“Uiteraard, want ik had het daar heel erg naar mijn zin. Overigens was al eerder bekend dat mijn opvolger klaarstond, dus in die zin was een afscheid ingecalculeerd. Ik ben er met heel veel plezier burgemeester geweest. Bovendien is het ook heel nuttig dat ik het gedaan heb. Ik weet door mijn vorige functies weliswaar veel af van het burgemeestersambt, maar nu kan ik ook zeggen dat ik het zelf heb ervaren. Het is een bijzondere baan, omdat - naast dat je je bestuurlijke taken goed moet uitvoeren - je ook nog eens heel dicht bij de bevolking staat. Ook was het goed om nauw samen te werken met bijvoorbeeld politie en brandweer. Allemaal zaken die prima van pas komen in de functie van commissaris.”

Eerder gaf u al aan dat u Utrecht nog niet door en door kent. Hoe gaat u zich inwerken? En heeft u al veel mensen gesproken voordat u bent beëdigd?

“Ik heb voor mijn aantreden uiteraard al meerdere keren met Gedeputeerde Staten gesproken, maar ook met alle oud-commissarissen, waaronder Roel Robbertsen. Kijk, ik leer het meest van mensen. Je kunt eindeloos lezen, maar als iemand vertelt waar hij of zij mee bezig is, dan zit dat sneller tussen mijn oren.

Verder ben ik blij dat ik er nu echt deel van uit maak. Dat ik dagelijks het Utrechts nieuws hoor, de kranten lees. Pas dan kom je er echt goed in.”

Ziet u het als voordeel om een relatieve buitenstaander te zijn?

“Daar moet achteraf maar over geoordeeld worden. Ik wil overigens graag intensief kennis maken met Utrecht, dat zit in mijn aard. Ik ga er vol overgave in. Dan heb ik het over het gebied, maar ook over de gemeenten, de burgemeesters, de colleges, de bedrijven en de

instellingen. Je kunt niet iedereen tegelijk ontmoeten, maar ik wil graag zoveel mogelijk van deze provincie zien. Ik ben een echte work­ aholic, anders duik je op je 64e niet meer in zo’n avontuur.”

U bent officieel ‘waarnemend commissaris’? Wat zegt dat over uw rol?

“Dat woord ‘waarnemend’ werk ik er zo snel mogelijk uit. Ik zal nooit zeggen: ‘Daar bemoei ik me even niet mee, want ik ben slechts waarnemend.’ Ik ben een volwaardig commissaris, die honderd procent van zijn tijd beschikbaar stelt. Ik ga voor Utrecht. Het enige verschil zit ‘m erin dat ik geen benoeming heb die zes jaar duurt en ben beëdigd door de minister. Dat is overigens geen grootspraak, hoor. Het afge­ lopen jaar was ik namelijk ook waarnemend burgemeester en dat heeft niemand gemerkt.

Ook daar ben ik er vol voor gegaan.”

De provincie Utrecht zal, als het aan het ministerie van Binnenlandse Zaken ligt, in 2016 fuseren met Noord-Holland en Flevoland. Bent u benoemd met de opdracht op Utrecht richting die fusie te begeleiden?

“Daar kan ik kort in zijn: nee. Ik heb geen opdracht. Noch van de minister, noch van iemand anders. De fusie is ook helemaal geen gelopen koers. Er ligt geen beslissing. Ik ben juist aangetrokken om Gedeputeerde Staten, Provinciale Staten en iedereen die daar iets mee te maken heeft, bij deze discussie te betrekken en - los van de uitkomst - tot een goede afweging te komen. Het heeft daarom geen enkele zin om mij bij één van de kampen in te delen. Ik moet zorgen voor een goede procesgang. Sinds mijn aantreden zijn we weer een nieuwe fase ingegaan, waar ik hoop mijn bijdrage aan te kunnen leveren.”

‘Dat woord ‘waarnemend’ werk ik er zo snel mogelijk uit’

U bent in uw carrière volksvertegen­ woordiger en bestuurder geweest en bent zelfs begonnen in het bedrijfs­­leven. Welke van die drie ligt het dichtst bij uzelf?

“Het bijzondere vind ik juist dat ik alle drie gedaan heb. Drie sectoren waarin verschillende kwaliteiten nodig zijn. En toch, het feit dat je bestuurder bent, kenmerkt je wel. Ik was altijd, ook als Kamerlid, de bestuurder in de politiek.

Ik was altijd eerder uit op consensus dan sommige collega’s. Dat zit nu eenmaal in me. Aan de andere kant heb ik ook bijna dertig jaar lang één of soms meerdere politieke functies tegelijk vervuld, waardoor ik ook als commissaris nog weet hoe het is om volksvertegenwoordiger te zijn. Wat dat betreft kunnen ook Provinciale Staten altijd bij me terecht.”

Dit interview is afgenomen rond de installatie van de heer Van Beek.

Inmiddels is hij al druk aan de slag in zijn nieuwe functie. Meer hierover leest u in zijn blog op www.provincieutrecht.nl

17

PS | Profiel

Anita Vlam (VVD):

‘Ik geloof in de eigen kracht van mensen’ 18

Tekst: Mireille van Kempen

Toen haar wijk in Nieuwegein jaren terug als eerste te maken kreeg met betaald parkeren, werd ze er als gemeenteraadslid regelmatig op aangesproken. “Ik vond dat we als gemeenteraad een goed verhaal hadden. Voor mij is dat belangrijk, dat je je besluiten kunt uitleggen. Ook aan mensen die het er niet mee eens zijn.” Sinds ruim een half jaar is Anita Vlam fractievoorzitter van de VVD in Provinciale Staten. Ze zit er op haar plek: “Ik zie nog heel veel uitdagingen voor de provincie Utrecht.”

Anita Vlam, die in het dagelijk­ se leven compliance officer is bij het verzekeringsbedrijf van SNS REAAL, gelooft in de eigen kracht van mensen.

Omdat zij dat uitgangspunt het meeste terugziet bij de liberalen, is de VVD haar par­ tij. “Altijd geweest ook. Toen eind jaren ’70 de krakersbewe­ ging erg actief was, en op school vooral de PvdA en GroenLinks-actieven een groep vormden die heel hard schreeuwde, dacht ik al ‘hé, wacht even’. Waar zij het on­ rechtvaardig vonden dat er gebouwen leeg stonden, vond ik het juist onrechtvaardig dat de krakers aan de eigendom­ men van anderen zaten.

Tijdens mijn studie (Staatkun­ dige Economie in Rotterdam) ben ik politiek actief gewor­ den. En dat is zo gebleven. In Nieuwegein, waar ik in ’95 naartoe verhuisde, heb ik vierenhalf jaar in de gemeen­ teraad gezeten, en nu zit ik alweer ruim twee jaar in Provinciale Staten.”

De schaal van de provincie ligt Anita Vlam goed. “De wereld houdt niet op bij de gemeen­ tegrenzen. Omdat we verder afstaan van de burger worden we nog wel eens onderge­ waardeerd. Onterecht, vind ik, want we zijn een belangrijke schakel tussen Rijk en ge­ meenten.” Aan haar rol als

fractievoorzitter wil zij een goede invulling geven. “In Provinciale Staten heeft ieder zijn eigen belangen, die niet altijd hand in hand gaan. Door goed naar andermans visie te luisteren en samen de dialoog aan te gaan, kun je toch goed gefundeerde besluiten nemen met respect voor elkaars me­ ning. Dat vind ik mooi.”

Economie en mobiliteit Speerpunten voor de VVD zijn economie en mobiliteit. “De boel moet in beweging blij­ ven, want dan kunnen de mensen het meeste uit zich­ zelf halen. Wat de economie betreft, de provincie Utrecht doet het goed. Waar de werke­ loosheid landelijk blijft stijgen, zijn er in Utrecht minder pie­ ken en dalen. Je hebt hier veel hoger opgeleiden en veel di­ versiteit. Het werkt als een vliegwiel, bedrijvigheid creëert ook weer nieuwe (ondersteu­ nende) werkgelegenheid. En dat is goed, in de ideale situ­ atie heeft iedereen werk en kan iedereen zijn eigen boter­ ham verdienen. Met de start van de Economic Board Utrecht (EBU) hebben we een belangrijke stap voorwaarts gemaakt. Daarin pakt de pro­ vincie haar rol als facilitator voor vernieuwende economi­ sche ontwikkelingen.”

Voor de komende tijd staan er

belangrijke dossiers op de agenda. “Onder meer natuur­ lijk het proces rond het wets­ voorstel voor de fusie van de provincie Utrecht, Noord-Hol­ land en Flevoland. Heel bepa­ lend voor de toekomst van onze provincie.

Hoe ik denk dat het gaat aflo­ pen? Geen idee, ik heb geen glazen bol waar ik in kan kij­ ken.” Met de nieuwe commis­ saris van de Koning heeft ze al kennisgemaakt. “Binnenkort komt hij nader kennismaken met alle fracties. Mijn eerste indruk is goed, het is volgens mij een diplomatieke man met een luisterend oor. Ik vind het ook sterk dat hij bij alle

afdelingen van de organisatie langsgaat. Ik heb er goede verwachtingen van.”

Coupeuse Als Anita Vlam niet werkt, maakt zij tijd voor haar hobby: kleding maken. “Ik ben al een hele tijd bezig met een leren jasje voor mijzelf. Ik heb de modevakschool voor herenen dameskleding gevolgd. In het verleden maakte ik vooral kleding voor anderen. Voor mijn dochters bijvoorbeeld.

Als die een gala hadden, maakte ik de jurken voor ze. In winkels kijk ik altijd even hoe iets in elkaar is gezet. En denk dan vaak: dat kan ik zelf beter.

Maar ja, tijdgebrek hè.”

Curriculum Vitae Anita Vlam Woonplaats: Nieuwegein Geboortejaar: 1964 Statenlid sinds: 2011, vanaf begin 2013 fractievoorzitter voor de VVD Burgerlijke staat: gehuwd, drie kinderen Opleiding: Staatkundige Economie aan Erasmus Universiteit Rotterdam: in 1989 afgestudeerd, in 2011 gepromoveerd 2013 - heden Sr. compliance officer bij het verzekeringsbedrijf van SNS REAAL 1989 - heden Meer dan twintig jaar verschillende beleids- en management­ functies in de financiële dienstverlening 1996 - 2008 Actief voor de VVD als bestuurslid, gemeenteraadslid en afdelings­ voorzitter in Nieuwegein

19

Ondertussen in PS | Installatie

Commissaris Van Beek neemt voorzittershamer over Willibrord van Beek is op 19 september jl. geĂŻnstalleerd als commissaris van de Koning in de provincie Utrecht, tijdens een buitengewone statenvergadering.

Diverse sprekers, onder wie oud-Tweede Kamervoorzitter Gerdi Verbeet en lococommissaris Remco van Lunteren, heetten de nieuwe commissaris welkom.

Plaatsvervangend voorzitter van Provinciale Staten Eric Balemans overhandigde daarna officieel de voorzittershamer aan de nieuwe commissaris van de Koning.

Na afloop kregen alle statenleden en andere genodigden de kans om de heer Van Beek te feliciteren en nader met hem kennis te maken. Op deze pagina een korte impressie van een goedbezochte vergadering.

Een uitgebreid interview met dhr. Van Beek leest u op pagina’s 16 en 17 van deze uitgave.