O Vademecum kreatywnych pomysłów Wydawnictwo jest podsumowującą projekt publikacją, w której umieszczone są autorskie pomysły na działania z dziećmi i dla dzieci, wymyślone, zaprojektowane i praktykowane przez autorki oraz uczestniczki warsztatów artystycznych realizowanych w ramach projektu Przytul Sztukę. Warsztaty artystyczne dla mamy z dzieckiem.
O odbiorcach projektu Uczestnikami projektu byli mieszkańcy Specjalistycznego Ośrodka Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie w Łodzi przy ul. Franciszkańskiej 85.
Za udział w projekcie serdecznie dziękujemy mamom i ich dzieciom:
Agnieszce z Szymonem, Annie z Weroniką, Oliwierem, Piotrusiem i Sebastianem, Dominice z Aleksandrem i Julianem, Anecie z Julią, Elenie z Weroniką i Aleksandrem, Marcie z Jakubem i Tomaszem, Urszuli z Julią, Monice z Marysią, Paulinie z Mileną. Specjalne podziękowania dla babci Alicji, pań: Katarzyny, Aleksandry, Mirosławy oraz pana Roberta.
O projekcie Projekt Przytul Sztukę. Warsztaty artystyczne dla mamy z dzieckiem ma charakter unikatowy i autorski. Jest pierwszym z przewidywanego cyklu spotkań ze sztuką przeznaczonym dla mamy i dziecka. Składa się na niego sekwencja warsztatów zorientowanych na wspomaganie rozwoju poprzez sztukę, jej tworzenie, a także odbiór.
Wspomaganie rozwoju przez sztukę jest szczególnym sposobem oddziaływania przy pomocy kreacji artystycznej. Sztuka i działanie poprzez nią jest rodzajem odkrywania świata, odkrywania siebie, innych i otoczenia. Dzięki twórczości artystycznej możemy poznawać własne możliwości, a także ich wpływ na otaczającą rzeczywistość. Przytul Sztukę. Warsztaty artystyczne dla mamy z dzieckiem to przestrzeń przeznaczona na wsparcie i rozwój poprzez doświadczanie sztuki w szerokim zakresie
- artystyczną kreację i odbiór sztuki w bezpośrednim z nią kontakcie. To zarówno edukacja przez sztukę jak i edukacja do sztuki.
Celem projektu było wykorzystanie edukacyjnego (wychowawczego i poznawczego) wymiaru sztuki do podmiotowego rozwoju osobowości uczestniczek, a także rozwijanie otwartej postawy na świat, budowanie poczucia wartości i wiary we własne siły oraz poszerzanie zdolności percepcyjnych poprzez aktywne i bezpośrednie uczestnictwo w odbiorze dzieł sztuki. Użycie bogatego zakresu działań i środków artystycznego wyrazu z obszaru sztuk wizualnych służyło do kreatywnego rozwoju dzieci i ich matek. Warsztaty i publikacja mają wzmocnić podmiotowość uczestniczek, wpłynąć na ich kreatywność oraz ciekawość świata, a przede wszystkim uświadomić im konstruktywną siłę kobiet, która daje pewność siebie i bezpieczeństwo.
O tym, że warto Ludzie przytulają się do siebie wzajemnie; dzieci tulą się do swoich poduszek, pluszaków, kocyków. A mieszkańcy Specjalistycznego Ośrodka Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie w Łodzi przy ul. Franciszkańskiej 85 przytulali sztukę dzięki: Beacie Marcinkowskiej i Monice Goetzendorf-Grabowskiej. Panie edukowały rodziców i ich dzieci na temat sztuki współczesnej, wzmacniały kreatywność, pielęgnowały radosną twórczość oraz rozbudzały talenty m.in.: w pieczeniu, malowaniu, szyciu poduszek-przytulanek, tworzeniu własnych, unikatowych książek z bajkami. Sprawiły, że do naszego Ośrodka wkradły się piękne
kolory i pomysły, a efekty pracy były zaskakujące. Projekt Przytul Sztukę był dla naszych mieszkańców bardzo ważny. Co tydzień czekali na kolejne spotkanie zniecierpliwieni i zaciekawieni, co będzie się działo. Rodzice i dzieci mogli uzewnętrznić swoje przeżycia i emocje za pomocą różnych form wyrazu, poznać różne techniki prac plastycznych. Chcemy pięknie podziękować paniom Beacie Marcinkowskiej i Monice Goetzendorf-Grabowskiej za umożliwienie nam i naszym podopiecznym doświadczania i poznawania sztuki, obcowania z nią na co dzień, zachwycania się pięknem. Pamiątkowe zdjęcia z projektu Przytul Sztukę pozostawiają wspaniałe, pozytywne wspomnienia. Gratulujemy Paniom pomysłów i pięknie dziękujemy za inicjatywę oraz wprowadzenie nas w świat sztuki. Z poważaniem, Mieszkańcy i Zespół Specjalistycznego Ośrodka Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie
O rezultatach Autorkom projektu zależało aby uczestniczki warsztatów poprzez wspólne działania z dziećmi mogły dostrzec wartość czasu spędzonego razem i dzięki temu wzmacniały swój kontakt z dziećmi. Aktywność twórcza uczy uważności na siebie i na innych. Wspólna zabawa i praca sprzyja budowaniu więzi z dzieckiem i otoczeniem. Ma ona również swoje emocjonalne znaczenie, ponieważ artystyczne wysiłki i starania mam były najpiękniejszym wyrazem ich miłości do dzieci. Podczas zajęć mamy wykazywały się ogromną pomysłowością i zaradnością. Z warsztatu na warsztat odkrywały swoje możliwości, i wyglądało na to, że czerpią coraz większą przyjemność i satysfakcję z własnej pracy artystycznej. Każde takie doświadczenie niezaprzeczalnie pomagało dostrzegać i wzmacniać własną podmiotowość, ze szczególnym uwzględnieniem pozytywnych stron osobowości uczestniczek. Odkrywanie indywidualnych, twórczych możliwości pozwalało doświadczać własnej siły sprawczej mam, a praca z dziećmi wzmagała ich aktywność, dawała radość ze wspólnego poznawania świata. Istotnym warunkiem rozwoju dziecka jest bogate i zróżnicowane środowisko jego działań. Aktywność artystyczna zajmuje w nim szczególne miejsce, bowiem stymuluje rozwój poznawczy, kształtuje osobowość, rozbudza wyobraźnię, pogłębia procesy analizy i syntezy, a także kształtuje umiejętności rozpoznawania i nazywania własnych uczuć.
O realizacji projektu Na realizację zadania Przytul Sztukę. Warsztaty artystyczne dla mamy z dzieckiem składał się cykl warsztatów dla matek i ich dzieci. Były to działania plastyczne w oparciu o oryginalne pomysły, unikatowe techniki pracy i kontakt z dziełami sztuki. Jako pierwsze odbyły się Warsztaty kulinarne Sztuka Przestrzeni smaku, czyli artystyczne gotowanie. Warsztaty gotowania, a raczej pieczenia z dziećmi, to sposób na wspólne spędzenie ze czasu, a także działanie pobudzające wiele zmysłów i rozwijające kreatywność. Sztuka kulinarna to powrót do ceremonii przygotowań i celebrowania posiłków, to opowieść o emocjach. Warsztaty poprzedziła prezentacja twórczości artystów zajmujących się sztuką związaną bezpośrednio z jedzeniem - przygotowywaniem, podawaniem i zjadaniem. Ten rodzaj działań profesjonalnych artystów wpisuje się w obszar ruchu artystycznego Eat Art, który został zapoczątkowany w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Jedzenie jest istotnym elementem codzienności, a sztuka wykorzystująca pokarm jako medium budzi pozytywne emocje i oprócz wrażeń intelektualnych dostarcza również odczuć zmysłowych. Uczestniczki warsztatów obejrzały prezentację projektu Slow Down and Talk autorstwa Jolanty Wagner i Beaty Marcinkowskiej. To multisensoryczna instalacja wykonana przez uczestniczki projektu przedstawiająca artystyczne wypieki wyłożone na ręcznie haftowanym obrusie. Projekt miał prowokować do refleksji nad realnym kontaktem z drugim człowiekiem. Moja - twoja osobista przytulanka, czyli dzieciaki projektują maskotki i pluszaki, to kolejne warszta-
ty, na których powstały ręcznie uszyte przez mamy maskotki dla dzieci. Na początku dzieci wspólnie z mamami wykonywały projekty zabawek. Następnie mamy wycinały formy zabawek z papieru i przenosiły je na kolorowy, polarowy materiał. Mamy dzielnie zszywały, wypychały i ozdabiały fantazyjne zabawki. Praca sprawiła wszystkom wiele radości, a mamy nie poprzestawały na stworzeniu tylko jednej maskotki. Inspiracją do tej części warsztatów były prace słynnego hiszpańskiego artysty Jean’a Miró. Jego dzieła kojarzą się z dziecięcymi rysunkami i nazywane są „piaskownicami dla podświadomości”. Miró posługiwał się w swojej sztuce rysunkiem automatycznym, dając tym wyraz wolnego umysłu i nieskrępowanej wyobraźni. W ten sposób rejestrował swoje sny i wyobrażenia, które pojawiały się gdy zamykał oczy. W jego pracach dominują czyste, jaskrawe kolory i uproszczone formy. Radosne i swobodne prace artysty były entuzjastycznie odbierane przez dzieci. Dziwaczne formy przywodziły na myśl zabawne skojarzenia, które później dzieci przedstawiały w swoich projektach. Kolejny warsztat nosił tytuł Szal nie tylko na bal. Na warsztacie uczestnicy poznali czym jest malowanie akwarelą. Mamy malowały w tej technice odpowiednimi farbami na jedwabiu, a dzieciaki eksperymentowały z wodnymi farbami na papierze akwarelowym. Dlatego warsztat poprzedziła prezentacja sztuki malowania akwarelą na przykładzie prac artysty z Singapuru Tilen’a Ti. Artysta ten potrafi doskonale wykorzystać możliwości akwareli. Dzięki swojemu indywidualnemu stylowi pełnemu kolorów i energii wnosi wiele życia w portrety zwierząt i tropikalnych ptaków, które
maluje. Prace artysty zrobiły ogromne wrażenie nie tylko na dzieciach. Jednak największą radość sprawiło doświadczanie pracy w technice akwareli, zarówno tym młodym jak i starszym uczestnikom warsztatu. Dzieci próbowały spontanicznie oddać feerię barw z rozlanej farby na papierze akwarelowym, a coraz bardziej kreatywne mamy na eleganckich, jedwabnych szalach rozpiętych na profesjonalnych, drewnianych ramach. Ostatni z cyklu warsztatów nosił tytuł Historia jakiej nie było. Było to wspólne pisanie i ilustrowanie opowiadań w formie książki artystycznej. Tu inspiracją miały być, tak jak często w sztuce, historie prawdziwe. Ale też sztuka i samo dziecięce działanie mogło być impulsem do wymyślenia oryginalnej historii. Podczas zajęć inicjatywę przejęły w większości dzieci. Z łatwością wymyślały bohaterów swoich opowiadań i ich niezwykłe historie. Młodsze dzieci niepotrafiące pisać czerpały radość z techniki kolażu. W zawrotnym tempie wydzierały kawałki kolorowych papierów i angażowały mamy do wklejania ich na kartki swojej książeczek. Twórczym wyzwaniam dla mam było dopisanie ciekawych historii do tych abstrakcyjnych kompozycji. Uzupełnieniem artystycznych aktywności była prezentacja historii i zbiorów Muzeum Książki Artystycznej w Łodzi usytuowanym w postindustrialnym zabytku - stuletniej willi fabrykanta bawełny na Księżym Młynie w Łodzi. Mamy wraz z dziećmi obejrzały współczesne książki - obiekty artystyczne wykonane przez polskich artystów żyjących w kraju i zagranicą. Muzeum ma w swojej, zbieranej przez 30 lat kolekcji, również „książki o książkach” i wszystko co potrzebne do druku tradycyjnego.
Po każdym z warsztatów pozostał materialny ślad w postaci prac-przytulanek, eleganckich szali, osobistych książeczek dla dzieci, a także wspomnienia wspólnych artystycznych przeżyć i działań. Uczestniczki podkreślały, że w trakcie trwania projektu poznały dużo ciekawych pomysłów na kreatywne spędzanie czasu z dziećmi, polubiły sztukę i mogły nauczyć się czegoś nowego. W tym samym czasie ich dzieci pracowały z nimi a te, które jeszcze nawet samodzielnie nie siedziały, uważnie obserwowały otoczenie dając swoim mamom chwilę artystycznego wytchnienia. Po zakończeniu wszystkie uczestniczki warsztatów zgodnie twierdziły, że chętnie wzięłyby udział w takim przedsięwzięciu raz jeszcze. W trakcie warsztatów powstały również autorskie pomysły ćwiczeń dla dzieci wymyślone przez uczestniczki warsztatów. Są to propozycje technik i działań plastycznych na wspólne spędzanie czasu z dziećmi. Mają one być inspiracją i pomocą dla innych rodziców i wychowawców. Wartością płynącą z tworzenia autorskich ćwiczeń, był aspekt twórczy autorek dokonujący się podczas projektowania. To moment, w którym uczestniczki musiały odwołać się do swoich zasobów, kreatywności, pomysłowości.
O pomysłach na kreatywne zajęcia dla mam i dzieci
SZTUKA PRZESTRZENI SMAKU, CZYLI ARTYSTYCZNE PIECZENIE Warsztaty wymyślone przez Beatę Marcinkowską, Monikę Goetzendorf-Grabowską i zrealizowane podczas trwania projektu
Co ciekawego i fajnego wydarzy się na tych zajęciach?
Sztuka kulinarna to powrót do ceremonii przygotowań i celebrowania posiłków. To opowieść o radości i sensorycznych doznaniach. Temu mają służyć warsztaty wspólnego pieczenia kruchych ciasteczek na maśle. Aromat masła i lukru unoszący się w powietrzu to obietnica, że za chwilę wydarzy się coś miłego. Ale zanim to nastąpi wszyscy mają za zadanie ustalić według jakiego przepisu będzie przygotowane ciasto. Uczestnicy sami decydują też, kto wyrabia, wałkuje, formuje ciasteczka. Można używać foremek, można też gotowym foremkom nadać inny, ciekawszy kształt, a można także dać upust fantazji dzieciom i pozwolić, by małe rączki ulepiły wszystko, co tylko im się zamarzy. Po upieczeniu, gdy ciasteczka lekko ostygną można pomalować je kolorowym lukrem, następnie pięknie podać i usiąść do wspólnej degustacji. Jakie korzyści wynikną z tej wspólnej zabawy artystycznej?
Zintegrowanie grupy, czyli dobry sposób na lepsze poznanie się osób, które jeszcze dobrze się nie znają. A dla tych, którzy już mieli możliwość się poznać, to wspólne, przyjemne spędzenie czasu i okazja do wymiany doświadczeń, bo każdy piecze trochę inaczej.
Co trzeba zrobić i zgromadzić, żeby zajęcia mogły się odbyć?
Trzeba znaleźć przestronne miejsce z piekarnikiem i stołem, przy którym wszyscy się zmieszczą. Naczynia na ciasto i na lukier, foremki, wałek, pergamin do pieczenia. Warto wyposażyć wszystkich w fartuszki kuchenne. Trzeba wydrukować przepisy na kruche ciastka i na lukier oraz przygotować wszystkie potrzebne składniki do ciasta i lukru. Dzieciom spodobają się na pewno barwniki spożywcze.
MOJA - TWOJA OSOBISTA PRZYTULANKA, CZYLI DZIECIAKI PROJEKTUJĄ MASKOTKI I PLUSZAKI Warsztaty wymyślone przez Beatę Marcinkowską, Monikę Goetzendorf-Grabowską i zrealizowane podczas trwania projektu
Co ciekawego i fajnego wydarzy się na tych zajęciach?
Wspólne robótki ręczne. Projektowanie i szycie ręczne. Mamy mają za zadanie uszyć to, co dzieci zaprojektują, czyli maskotki i pluszaki. Na początek dzieci wymyślają swoje zabawki. Mamy mogą je trochę przetransponować i zrobić na tej podstawie szablony do odrysowania na kolorowych, polarowych materiałach. Następnie odrysowaną na materiale postać należy wyciąć dwa razy. Dwa kawałki materiału trzeba ze sobą zeszyć pozostawiając otwór na włożenie ocieplacza, dzięki któremu maskotka będzie przyjaźnie mięciutka. Na koniec należy zabawkę zaszyć i ozdobić, a więc przyszyć uszka, ogonki, kropki, płetwy, łuski, oczy i wszystko co konieczna, aby była piękna i niepowtarzalna. W ten sposób powstaną ręcznie uszyte przez mamy, według projektów dzieci, maskotki, które z pewnością pozostaną ukochanymi na długie lata.
Jakie korzyści wynikną z tej wspólnej zabawy artystycznej?
Dobra, kreatywna zabawa dla mam i dzieci. Radość dziecka z posiadania maskotki, którą ręcznie uszyła dla niego ukochana mama. Precyzja i uważność przy szyciu napewno pomoże w rozwijaniu koncentracji dziecka, bo szyć można wspólnie. A umiejętność przyszywania guzików kiedyś się bardzo przyda. Co trzeba zrobić i zgromadzić, żeby zajęcia mogły się odbyć?
Duże kawałki polarów w różnych, radosnych kolorach. Nożyczki, nici, igły, guziki, koraliki, pomponiki, tasiemki, klej na gorąco, ocieplacz do wypełniania zabawek. Papier, kredki i ołówki do dziecięcych projektów.
SZAL NIE TYLKO NA BAL Warsztaty wymyślone przez Beatę Marcinkowską, Monikę Goetzendorf-Grabowską i zrealizowane podczas trwania projektu
Co ciekawego i fajnego wydarzy się na tych zajęciach?
Tym razem powstanie ręcznie malowany jedwabny szal. Każdy będzie miał co robić na tych warsztatach. Dzieci zajmą się malowaniem wzorów na szale dla mam farbami wodnymi na papierze akwarelowym. Mamy będą malowały na jedwabiu swoje lub dziecięce projekty. Kiedy dzieci wezmą się do pracy, mamy precyzyjnie naciągną jedwab na specjalną ramkę i przypną go do niej odpowiednimi pinezkami. Następnie, farbami dającymi również akwarelowy efekt namalują na prostokątnym kawałku jedwabiu dowolny, kolorowy wzór. Wykorzystają metodę polegająca na malowaniu konturowym. Kontur, czyli gutta naniesiona na jedwab zapobiega rozpływaniu farby. Pozwala na tworzenie pięknych wzorów na jedwabiu o wyraźnych konturach i kształtach. Po wyschnięciu takie prace trzeba jeszcze przeprasować, żeby utrwalić kolor, a później założyć na jakąś specjalną okazję. Jakie korzyści wynikną z tej wspólnej zabawy artystycznej?
Poznanie unikatowej techniki malowania na jedwabiu i zastosowania gutta w malarstwie. Eksperymentowanie z wodną techniką farb akwarelowych oraz z „niegrzeczną” farbą na mokrym papierze. Doświadczanie przezierności farb i możliwość obserwacji swojego malarstwa pod światło. Przyjemność dla mam z wykonania pięknego szalu dla siebie.
Co trzeba zrobić i zgromadzić, żeby zajęcia mogły się odbyć?
Potrzebny będzie jedwabny materiał lub gotowe kupony jedwanych szali, ramki i pinezki do zamocowania jedwabiu, pędzle, gutta i farby do malowania na jedwabiu (utrwalane żelazkiem). Dla dzieci farby akwarelowe, papier akwarelowy, pędzle, naczynia na wodę.
HISTORIA, JAKIEJ NIE BYŁO Warsztaty wymyślone przez Beatę Marcinkowską, Monikę Goetzendorf-Grabowską i zrealizowane podczas trwania projektu
Co ciekawego i fajnego wydarzy się na tych zajęciach?
Wspólne wymyślanie, pisanie i ilustrowanie opowiadań w formie książki artystycznej, bo jedynej i niepowtarzalnej. Ważna będzie plastyczna forma książki, dlatego, żeby nie była banalna, można ją zrobić na czarnych brystolowych kartkach. Ilustracje mogą być wykonane w technice kolażu, a tekst zapisany białym markerem. Historia w książce będzie niezwykła, bo osobista. Dzieci mają ulubionych bohaterów z bajek, ale też wymyślonych istniejących tylko w ich wyobraźni. Czasem mamy wymyślają bajki do poduszki dla swoich pociech. Niech te postacie zaistnieją na kartach autorskich książeczek.
Jakie korzyści wynikną z tej wspólnej zabawy artystycznej?
Pamiątka w postaci własnoręcznie wykonanej książki. Zapisana w książce niepowtarzalna historia dla dziecka, która po latach wyciśnie łzy wzruszenia… Co trzeba zrobić i zgromadzić, żeby zajęcia mogły się odbyć?
Zgromadzić gotowe notesy z czarnymi, sztywnymi kartkami, papier kolorowy do wyklejania postaci i obrazków w technice kolażu, kleje, nożyczki, białe markery, ołówki do szkicowania.
Co ciekawego i fajnego wydarzy się na tych zajęciach?
To propozycja dla wszystkich łakomczuchów. Wspólne wyszukiwanie kilku dobrych przepisów na ciasteczka. Mogą być klasyczne kruche, kruche z amoniakiem, które nieco wyrosną, podobnie jak obwarzanki, do których trzeba będzie dodać drożdży. Wyrabianie ciasta z odpowiednich składników, najlepiej wspólnie z dziećmi, one uwielbiają takie doświadczenia. Formowanie ciasta, tak jak plasteliny, w dowolne kształty - bajkowe postacie, zwierzęta, rośliny. A może literki i cyferki? Ozdabianie gotowych wypieków samodzielnie przygotowanym lukrem. Jakie korzyści wynikną z tej wspólnej zabawy artystycznej?
Wspólne, przyjemne spędzanie czasu. Zabawa z wyobraźnią - wymyślanie i odgadywanie różnorodnych kształtów ciasteczek. Nauka liter, cyfr, a może nawet układanie pierwszych słów, czy wykonywanie prostych działań matematycznych. Co trzeba zrobić i zgromadzić, żeby zajęcia mogły się odbyć?
Musi być miejsce, najlepiej kuchnia z piekarnikiem, blat albo stół. Naczynie na ciasto, na lukier, pergamin do pieczenia. Przepisy na ciastka: kruche na maśle, kruche z amoniakiem, obwarzanki, a także na lukier. Przyda się coś do wałkowania ciasta, może być wałek, ale nie koniecznie, bo można użyć zwykłej butelki. Potrzebne będą też składniki do ciasta, w zależności od jego rodzaju.
JAK DOSTAĆ WYPIEKÓW OD WYPIEKÓW - POMYSŁOWE CIASTECZKA Wymyślone przez mamy: Annę, Dominikę, Anetę, Agnieszkę, Elenę i babcię Alicję.
WYCINANIE, NASZYWANIE, CZYLI UBRAŃ PRZERABIANIE… Wymyślone przez mamy: Annę, Dominikę, Anetę, Agnieszkę, Elenę i babcię Alicję.
Co ciekawego wydarzy się na tych zajęciach?
To zabawa w przerabianie starych (znudzonych), a w przypadku dzieci, za małych ubrań. Kreatywne wymyślanie nowego stroju. Zszywanie, doszywanie, bądź naszywanie na jedną rzecz jakiegoś elementu z innego ubrania. Dzięki temu można uzyskać coś nowego i niepowtarzalnego. Ścinki z przerabianych ubrań mogą posłużyć do uszycia ubranek dla lalek. Jakie korzyści wynikną z tej wspólnej zabawy artystycznej?
Wymyślanie nowych projektów rozwija wyobraźnię i kreatywność. Przymierzanie nowych strojów dla siebie i lalek gwarantuje dobrą zabawę dla wszystkich. Wymyślanie strojów na codzień albo na specjalną okazję, na przykład zabawa karnawałowa. Nauka szycia i uczenie oszczędności. Co trzeba zrobić i zgromadzić, żeby zajęcia mogły się odbyć?
Zebrać niepotrzebne już ubrania, może jakieś elementy dekoracyjne, tasiemki, guziki, nożyczki, igłę, nici, a w przypadku bardziej skomplikowanego pomysłu - maszynę do szycia.
ZABAWA NA 10 PALCÓW, CZYLI TEATRZYK Z PACYNKAMI Wymyślone przez mamy: Annę, Dominikę, Anetę, Agnieszkę, Elenę i babcię Alicję.
Co ciekawego wydarzy się na tych zajęciach?
Dzieci samodzielnie wykonają pacynki z niepotrzebnych ubrań, skarpetek czy rękawiczek. Do palców rękawiczek wystarczy ręcznie przyszyć, bądź przykleić klejem na gorąco włosy z włóczki, oczy z koralików lub guzików nos, usta. Ze skarpetką można postąpić podobnie, różnica jest taka, że skarpetkę nakładamy na cała dłoń, a z rękawiczek można odciąć pojedyncze palce albo zrobić komplet pięciu pacynek razem. Do wykonania pacynek można też wykorzystać stare bluzy polarowe. Wtedy dobrze jest wykonać szablon z papieru, czyli narysować kształt postaci na kartce, wyciąć i odrysować na materiale. Następnie odrysowaną postać należy wyciąć z materiału. Ważne jest żeby pamiętać, że na każdą pacynkę potrzebne będą dwa kawałki materiału, które trzeba ze sobą zeszyć pozostawiając otwór na palec. Można zrobić dowolną ilość pacynek i zróżnicować ich wygląd. Do występów pacynkowych aktorów potrzebna będzie jeszcze scena, którą najprościej jest wyko-
nać z większego pudełka, zostawiając jedną część otwartą i wycinając po przeciwnej stronie otwór - scenę. Oczywiście scena może być kolorowa, pomalowana farbami albo ozdobiona papierem kolorowym lub bibułami. Jakie korzyści wynikną z tej wspólnej zabawy artystycznej?
Wyzwolenie radości i pokładów kreatywności u dzieci. Możliwość zrobienia fantastycznego przedstawienia kukiełkowego na każdą okazję. Co trzeba zrobić i zgromadzić, żeby zajęcia mogły się odbyć?
Znaleźć pudełko, z którego zrobiona będzie scena. Do ozdobienia sceny - farby, papier kolorowy, bibuły. Potrzebne będą też niepotrzebne rękawiczki, kawałki materiałów z nienoszonych już ubrań, koraliki, guziki, włóczki, pomponiki, nici, igły do szycia, ewentualnie klej na gorąco.
Co ciekawego i fajnego wydarzy się na tych zajęciach?
Jest to pomysł na stworzenie nietypowych książek, książek artystycznych z edukacyjnym przesłaniem. Książka - w ozdobionym ręcznie słoiku lub pudełku ze zbiorem pojedynczych słów, najlepiej rzeczowników, zapisanych na kartkach i schowanych do środka. Słowa muszą być różnorodne, dlatego można powycinać je na przykład z gazety, ważne żeby były zrozumiałe dla dziecka. Czytanie takiej książki polega na wyciąganiu pojedynczych słów i wspólne wymyślanie do nich opowieści. Można je spisywać na kartkach i stworzyć zbiór opowiadań rodzinnych. Druga książka może mieć kolorowe kartki w kształcie figur geometrycznych - trójkąta, koła, kwadratu, prostokąta. Oglądając strony można uczyć się kolorów, kształtów. Można zapisać też nazwy figur i kolorów na poszczególnych stronach. Jakie korzyści wynikną z tej wspólnej zabawy artystycznej?
Poprzez wspólne czytanie można rozwijać zdolności językowe i komunikacyjne. To także przyjemność i inspiracja do tworzenia. To sposób na budowanie więzi między rodzicem a dzieckiem i najlepsza inwestycja w rozwój dziecka. Co trzeba zrobić i zgromadzić, żeby zajęcia mogły się odbyć?
Potrzebny będzie ładny słoik lub pudełko. Nożyczki, długopis, mazaki, papier, klej. Gazety, czasopisma, z których będą wycięte słowa. Kolorowy papier i tekturki do ozdobienia pojemnika oraz do wykonania drugiej książki.
CZY TO KSIĄŻKA, CZY NIE KSIĄŻKA? Wymyślone przez mamy: Annę, Dominikę, Anetę, Agnieszkę, Elenę i babcię Alicję.
Co ciekawego i fajnego wydarzy się na tych zajęciach?
Znamy książki papierowe. A teraz, wykorzystując doświadczenie w szyciu, mamy same mogą stworzyć dla malucha, niemowlaka książeczkę do poznawania zmysłami. Spotkanie małych rączek z takim obiektem wykonanym przez mamę ma podwójną wartość: edukacja i miłość. Ciekawe będzie natrafienie i oglądanie przyszytych (bardzo mocno!) wszelkiego rodzaju dużych guzików, albo spotkanie z kieszonką ukrytą na jednej ze „stron” książeczki. Może dzięki fantazji mamy, doszyte formy i guziki zamienią się w kolorową biedronkę lub inne zwierzątko? Jakie korzyści wynikną z tej wspólnej zabawy artystycznej?
Zastosowane materiały i ich różne faktury pobudzą paluszki do odkrywania świata, a przyszyte solidnie kolorowe tasiemki nauczą, że są przedmioty i formy długie i bardzo długie, że świat może być miękki, gładki, pluszowy lub lniany - to od fantazji i pomysłowości mamy będzie zależeć jak dużo i o czym opowie książeczka. Co trzeba zrobić, żeby warsztaty mogły się odbyć?
Dużo różnokolorowych i różnorodnych ścinek materiałów przyciętych do wygodnego dla malucha formatu książeczki: np. 10x10 cm i zszytych „w książeczkę”. Duże, dla bezpieczeństwa, guziki, kolorowe naszywki pasmanteryjne, taśmy ozdobne itp. oraz wyobraźnia mamy.
KSIĄŻECZKA ARTYSTYCZNA, BO SENSORYCZNA Wymyślone przez mamy: Annę, Dominikę, Anetę, Agnieszkę, Elenę i babcię Alicję.
LATAWCE, DMUCHAWCE… Wymyślone przez mamy: Annę, Dominikę, Anetę, Agnieszkę, Elenę i babcię Alicję.
Co ciekawego i fajnego wydarzy się na tych zajęciach?
Zabawa w puszczanie latawca pokrytego zwiewną tkaniną. To okazja do sklejania, budowania, składania, konstruowania. Dziecko poradzi sobie na pewno ze złożeniem dwóch cienkich listewek pod kątem 90 stopni i bardzo mocnym ich skręceniem sznurkiem na „skrzyżowaniu” - można wzmocnić to miejsce klejem. Trzeba otoczyć konstrukcję dookoła sznurkiem, unieruchamiając go na czterech końcach patyczków np. poprzez nacięcie czubka patyka i utrwalenie klejem. Sznurek powinien być naprężony, jednak bez przesady. Konstrukcja latawca jest gotowa. Teraz wytrzeb obszyć cieniutką tkaniną powstały romb i oddać małemu artyście do pomalowania. Jakie korzyści wynikną z tej wspólnej zabawy artystycznej?
To plastyczna i jednocześnie ruchowa frajda dla każdego: dużego i małego. Będzie pretekstem do wyjścia na dwór, poszukania wiatru z własnoręcznie wykonanym obiektem artystycznym. Na pewno rozwija umiejętności techniczne małyego konstruktora. To niezapomniane przeżycie zobaczyć swój malunek szybujący na tle nieba. Co trzeba zrobić, żeby warsztaty mogły się odbyć?
Zgromadzić trochę materiałów i narzędzi: 2 proste, drewniane patyki najlepiej cienkie listewki, cienki sznurek lub żyłka, mocny klej do drewna i/lub tkanin, kawałek jedwabiu (nie musi być naturalny, może być sztuczny, może być też stara apaszka), piłka do drewna, nożyk, nożyczki, igła i nici oraz farby do malowania na tkaninach.
STORY WOKÓŁ STOŁU Co ciekawego i fajnego wydarzy się na tych zajęciach?
Poznajcie i poćwiczcie storytelling (opowiadanie historii) - metodę, która zyskuje ostatnio wielką popularność. I słusznie, bo można ją wykorzystać wszędzie i do wszystkiego. Także podczas wspólnego spędzania czasu, zabawy i nauki. Pofantazjujcie i to bez ograniczeń! Wszystko, co podpowie wam wyobraźnia możecie wypróbować w tej zabawie. Macie okazję przeżyć niezwykłe przygody i wybrać się w egzotyczne podróże nie ruszając się z domu. Każdy pomysł jest dobry, jeśli was ubawi. Wyobraźcie sobie, że jesteście żeglarzami, którzy odkrywają nieznane lądy. Obejrzyjcie najpierw, w Internecie, trochę zdjęć odległych archipelagów i ruszajcie w drogę! Waszym statkiem będzie... stół... a może kanapa? Potrzebujecie żagla - prześcieradło przymocowane do kija od szczotki nadaje się znakomicie! Wszyscy wsiądźcie na fregatę i płyńcie na pomoc (uszytym wcześniej) przytulankom, które zostały uwięzione na bezludnej wyspie przez przebiegłych piratów (wyspa to fotel lub krzesło). Musicie uratować waszych ulubieńców! Każdy z uczestników wymyśla sposoby jak przechytrzyć piratów i ruszacie na pomoc. Po skończonej akcji opowiedzcie wszystkim jakich dokonaliście bohaterskich czynów i jak pokonaliście piętrzące się przeciwności. Mamy mogą nagrać opowieści swoich pociech telefonami. Warto też utrwalić na zdjęciach najzabawniejsze momenty zabawy. Jakie korzyści wynikną z tej wspólnej zabawy artystycznej?
Ćwiczenie wyobraźni i rozwijanie kreatywnego myślenia. Zdobywanie ciekawych informacji i oglą-
danie zdjęć z egzotycznymi wyspami w Internecie. Ćwiczenie umiejętności snucia opowieści. Każdy z uczestników poczuje się bohaterskim odkrywcą i każdy będzie wymyślał sposoby poradzenia sobie z przeciwnościami co, jak wiadomo, jest dobrym ćwiczeniem uczącym kreatywnego rozwiązywania problemów. Co trzeba zrobić i zgromadzić, żeby zajęcia mogły się odbyć?
Potrzebujecie wyobraźnię oraz... wszystkiego, co jest pod ręką. Dostęp do internetu przyda się, żeby wyszukać zdjęcia z egzotycznych wysp, ale można też wykorzystać album lub magazyn podróżniczy. W tej zabawie użyjecie zrobionych wcześniej prac (przytulanki uszyte przez mamy według projektów dzieci), ale możecie też użyć ulubionych maskotek, lalek itp. Ważne, żeby każdy z uczestników zabawy wziął w niej czynny udział i potem opowiedział swoją historię.
SKRAWKOBRAZY Co ciekawego i fajnego wydarzy się na tych zajęciach?
Zapoznacie się z metodą upcycklingu, czyli takiego przetwarzania odpadów i niepotrzebnych rzeczy, dzięki któremu powstający wyrób ma wyższą wartość niż użyte surowce. Do zabawy wykorzystajcie skrawki pozostałe po szyciu przytulanek (lub inne ścinki tkanin, którymi dysponujecie). Dzieci wybierają sobie kawałki kolorowych materiałów i dokładnie im się przyglądają - próbując określić z czym kojarzą mu się wykrojone kształty. Dobrze jest w tej zabawie nie sugerować się kolorami, tzn.
krokodyl może być czerwony a chmura zielona. Pozostali uczestnicy dopowiadają swoje pomysły, kto wymyśli śmieszniejszy? Następnie każdy układa na większym kawałku tkaniny swój obrazek i nadaje mu jak najbardziej zabawny tytuł. Do wykonania prac dobrze jest użyć również niepotrzebne guziki, tasiemki, ekspresy itp. Możecie przymocować wszystko za pomocą kleju - wtedy będzie można wyeksponować wasze dzieło na ścianie. W drugiej wersji mamy zszywają prace swoich pociech - wtedy upcyclingowe dzieła będzie można wykorzystać do udekorowania poduszki, torby na zakupy itp. Jakie korzyści wynikną z tej wspólnej zabawy artystycznej?
Ćwiczenie wyobraźni, zabawa w skojarzenia i wymyślanie zabawnych tytułów. Mamy staną znów przed okazją doskonalenia swoich umiejętności krawieckich. Powód do dumy ze stworzonych dzieł. Wspólna zabawa i praca, wzbogacona o porządną dawkę śmiechu wpłynie pozytywnie na więzi i zintegruje uczestników. Dbałość o ekologię dzięki wykorzystaniu w swojej pracy niepotrzebnych materiałów. Co trzeba zrobić i zgromadzić, żeby zajęcia mogły się odbyć?
Materiały, których użyjecie to: kolorowe ścinki tkanin, niepotrzebne guziki, ekspresy, tasiemki itp. klej (najlepiej typu Magic), igły, nici, (ewentualnie maszyna do szycia). W zależności od ilości uczestników pracujecie przy dużym stole lub siadacie w kręgu na podłodze. Ważne, by podczas zajęć uczestnicy mieli ze sobą kontakt i żeby wszyscy bawili się razem. Wymyślone przez Annę Meissner
O złotych zasadach wzmacniania poczucia własnej wartości u dzieci
Nie ma bardziej wartościowej, ważniejszej dla człowieka oceny, nie ma czynnika bardziej decydującego w rozwoju psychicznym i motywacyjnym, niż ocena samego siebie. (…) Istota tej samooceny ma głęboki wpływ na proces myślenia człowieka, jego emocje, pragnienia, wartości i cele. Jest to jeden z najważniejszych czynników kształtujących zachowanie. (Jak dobrze być sobą? O poczuciu własnej wartości, N. Branden, GWP, 2007).
Wiele czynników wpływa na budowanie się poczucia własnej wartości. Oprócz predyspozycji genetycznych, znaczącą rolę ma wychowanie. Badania pokazują, że największym źródłem poczucia własnej wartości są rodzice, którzy podczas codziennych kontaktów z dzieckiem modelują jego poczucie własnej wartości.
Bycie razem pogłębia relację między dzieckiem a rodzicem, a wspólna praca twórcza, akceptacja dziecięcych wytworów sprawi, że dziecko będzie się czuło bezpieczne i kochane. Dziecko doświadcza siebie i świata, ucząc się poprzez różnorodne aktywności i działania twórcze. Rodzice pomagają mu określić siebie, jako osobę i jako siebie w świecie. Wspólne i rodzinne działania plastyczne to również okazja do celowego wzmacniania poczucia własnej wartości u dziecka. Jak możemy pomóc naszym dzieciom budować pozytywne i realistyczne wyobrażenie o osobie? Z pewnością poprzez udzielanie pochwał opisowych. Dobra i skuteczna pochwała składa się z następujących części: 1. Skup się na ocenie wewnętrznej, nie zewnętrznej:
„Jesteś na pewno bardzo dumna/y z siebie.” „Jak myślisz, zrobiłaś/eś to zadanie?” „Co sprawia Ci przyjemność?” „Przyjemnie patrzeć na Ciebie, kiedy malujesz, jesteś wtedy taka/i skoncentrowana/y.” „Tak mi miło, gdy …mówisz do mnie cicho.” „Tak mi miło, gdy odkładasz narzędzia, pędzel, farby do pudełka.”
Tekst i opracowanie: Magdalena Niedźwiecka-Anuszczyk
„Postaraj się to zrobić samodzielnie i powiedz, czy mam ci pomóc.” „Bardzo mi się podoba, gdy…” (zamiast „jestem z Ciebie dumny...” lub „Jaka dobra dziewczynka” lub „Jaki piękny rysunek”) 2. Skup się na tym, co dziecko zrobiło, co osiągnęło, skup się na faktach, nie osądzaj:
„Dziękuję Ci za pomoc.” „Dzisiaj bardzo pomogłaś/eś wszystkim.” „Kiedy sprzątasz, bardzo mi to ułatwia życie…” „Widzę posprzątany stół po pracy, wyrzucone ścinki, poukładane kredki i schowane nożyczki.” (zamiast „Jaki dobry chłopiec!” lub „Ale się spisałeś!”) 3. Zwróć uwagę na wysiłek i postępy oraz uczucia dziecka – a nie na wygrywanie czy współzawodnictwo:
„Naprawdę dużo wysiłku w to włożyłaś/eś.” „Widzę, jak starannie to wycięłaś/wyciąłeś.” „Zależy ci na tym, żeby to było dobrze zrobione.” „Lubisz malować i wycinać.” „Lubisz uczyć się czegoś nowego.” „Jesteś radosna/y, kiedy widzisz efekty swojej pracy.” (zamiast „Jestem z Ciebie dumny” lub „Jesteś dobrym chłopcem/dobrą dziewczynką”) 4. Nazywaj kompetencje dziecka: „Od godziny to malujesz. To się nazywa wytrwałość.” Powiedziałaś/eś, że przyszyjesz wszystkie te guziki i przyszyłaś/eś. Dotrzymałaś/eś słowa.”
„Zauważyłaś/eś, że pod stołem zostały śmieci z naszej wycinanki i sprzątnęłaś/sprzątnąłeś je. Cieszę się, że masz spostrzegawczość.” „Posprzątałeś/aś swój pokój. To się nazywa porządek.” „Uporządkowałaś/eś kredki, kartki i mazaki na biurku. To się nazywa organizacja czasu /porządek.”
O zabawach wzmacniających poczucie własnej wartości u dzieci Oto kilka zabaw i aktywności, do zorganizowania w domu wspólnie z dzieckiem. Poniższe zabawy twórcze i celowe zapewnią dziecku przyjemność, która połączy satysfakcję dziecka z osiągnięciem celu. Udanej zabawy. Zabawa 1
Załóż rejestr osiągnięć (segregator, album) - porównaj prace plastyczne dziecka dawne i aktualne – wspólnie zauważycie drobne postępy. Zamiennie można zaprojektować księgę rekordów – najdłuższe słowo, jakie dziecko potrafi napisać, największą liczbę klocków, jaką dziecko umie ułożyć w wieżę, itp. Zabawa 2
Zadawaj pytania uświadamiające, w stylu: - „Co dobrego wydarzyło się dla Ciebie?” - „Z czego możesz być dumny?” - „Za co możesz siebie pochwalić?” - „Za co siebie lubisz?”
Wybrała i opracowała: Magdalena Niedźwiecka-Anuszczyk
Zabawa 3
Każdego wieczoru zróbcie wspólnie z dzieckiem podsumowanie dnia – „Co dobrego wydarzyło się dla Ciebie?” Zabawa 4
Zabawy z lustrem - dużym i małym. Dziecko tańczy przed lustrem, robi miny, bawi się w aktorów. Im więcej takich zabaw, tym dziecko więcej dowie się o sobie i tym więcej pewności będzie miało później w różnych sytuacjach życiowych.
Zabawa 5
Herb/Wizytówka – wytłumacz dziecku, że w przeszłości rycerze malowali na swoich tarczach wizerunki przedstawiające ich cnoty. Zmobilizuj dziecko, by opisało siebie według następujących punktów: Co w sobie lubi? Co robi dobrze? Pięć ulubionych zajęć. Ulubione miejsce, które lubi odwiedzać. Osiągnięcie, za które samo przyznałoby sobie medal.
O artystycznych inspiracjach Projekt przewidywał również wizyty na wystawach sztuki. Uczestniczki mogły wybrać się na kilka ciekawych ekspozycji, które prezentowane były w galeriach Akademii Sztuk Pięknych im. Wł. Strzemińskiego w Łodzi, a także w Muzeum Fabryki w Łodzi i Filharmonii Łódzkiej. Były to między innymi: wystawa Konkursu Hommage á l’Avant-Garde, Awangarda i awangardy. Tradycje awangardy w dziejach łódzkiej PWSSP/ASP, Ambients przybliżająca twórczość Roberto Gianinettiego, Przestrzeń Animacji prezentująca prace studentów z Katedry Filmu i Mediów Cyfrowych ASP w Łodzi, a także wystawa malarstwa Janusza Antoszczyka, grafiki Krzysztofa Wawrzyniaka, grafiki Elżbiety Gawlikowskiej-Łabęckiej oraz METAL IS COOL! przedstawiająca prace studentów Pracowni Technik Wklęsłodrukowych ASP w Łodzi. Ciekawą propozycją było uczestnictwo w Gali EcoMade Festivalu w Centrum Promocji Mody ASP w Łodzi. Bezpośredni kontakt ze sztuką jakim jest uczestnictwo w wystawach jest źródłem wiedzy, inspiracji i istotnym elementem w przygotowaniu do własnej artystycznej kreacji. Obcowanie ze sztuką może być ciekawą przygodą, również dla najmłodszych. Edukacja artystyczna jest doskonałą formą kształtowania charakteru młodego człowieka, jego przyzwyczajeń, tolerancji, poglądów i wrażliwości.
O partnerach projektu
MAGDALENA NIEDŹWIECKA-ANUSZCZYK
Pasjonatka edukacji jako nieustannego uczenia się i rozwoju, trener efektywnych technik uczenia (się), z wykształcenia pedagog. Absolwentka Wydziału Studiów Psychologii i Pedagogiki Uniwersytetu im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy i AHE w Łodzi. Od kilku lat pracuje z dziećmi o nieharmonijnym rozwoju i specjalnych potrzebach edukacyjnych. Pomaga rodzicom zrozumieć problemy swojego dziecka oraz jego specyficzne potrzeby. Prowadzi rozwojowe warsztaty dla rodziców, wspierające i rozwijajcie ich umiejętności wychowawcze.
Projektuje szkolenia z zakresu m.in. efektywnych metod nauczania i uczenia się. Prowadzi zajęcia dla uczniów oraz warsztaty dla nauczycieli. Właścicielka marki Szkoły Pamięci Sensos. Publikuje też na portalu edukacyjnym Indywidualni.pl W projekcie opieka psychopedagogiczna.
ANNA MEISSNER
Artysta plastyk, pedagog. Absolwentka PWSSP w Łodzi (obecnie Akademia Sztuk Pięknych). Projektuje i prowadzi warsztaty artystyczne dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Zajmuje się edukacją przez sztukę. W swojej pracy koncentruje się na rozwijaniu twórczego potencjału uczestników zajęć, uczeniu ich przełamywania ograniczeń myślowych, wychodzenia poza schematy a przede wszystkim na budzeniu i rozwijaniu zainteresowań, talentów i pasji twórczych. Stwarza warunki sprzyjające rozwijaniu kreatywnego myślenia i działania. Stale poszukuje nowych technik i metod rozwijania potencjału osobistego poprzez ekspresję twórczą i kontakt ze sztuką. Prowadzi również własną działalność artystyczną -zajmuje się malarstwem. Jest członkiem Zarządu Polskiego Komitetu Wychowania Przez Sztukę InSEA.