Energia Elektryczna, gudzień 2019

PRZESYŁ

Elektryczna

12/2019

DYSTRYBUCJA

ISSN 1897-3833 Biuletyn Branżowy

KLIENT

Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej Rynek i regulacje

Technika i technologie

Wydarzenia w branży

Operatorzy

przed dużym i nietypowym zadaniem

Zobaczyć

żarówkę Edisona

Temat miesiąca

Energetyka w nowym rządzie

Szanowni Państwo, Drodzy Energetycy Z okazji Świąt Bożego Narodzenia oraz nadchodzącego Nowego Roku chciałbym złożyć Państwu serdeczne życzenia i podziękowania za rzetelną pracę w 2019 roku.

W ostatnich latach polska energetyka dynamicznie zmieniała się, w efekcie nowoczesne rozwiązania techniczne i organizacyjne są widoczne praktycznie w każdej ze spółek.

Z roku na rok poprawia się niezawodność dostaw energii, standard obsługi odbiorców, produkty oferowane przez firmy z branży są coraz bardziej kompleksowe i odpowiadają na rosnące potrzeby klientów.

Przed naszą energetyką stoją ambitne zadania. Oprócz tego, co niezmienne, czyli niezawodnego wytwarzania i dostarczania energii, pojawiły się nowe potrzeby: rozwój elektromobilności, walka z niską emisją, efektywność energetyczna, współpraca z prosumentami, rozwój odnawialnych źródeł energii, budowanie miksu energetycznego, który zapewni Polsce bezpieczeństwo energetyczne, zwiększenie udziału sieci kablowych i wiele innych spraw, które wynikają wprost z oczekiwań klientów i gospodarki.

Serdecznie dziękuję Państwu za profesjonalizm, dużą aktywność, a zwłaszcza za to, że zawsze można na Was liczyć. Zarówno w sytuacjach trudnych, a nawet kryzysowych, gdy potrzebne są szybkie i skuteczne interwencje brygad energetycznych, jak i w codziennych relacjach z klientami. Dziękuję Państwu za efektywną współpracę z Rządem i instytucjami państwowymi. Szczególnie cenna dla nas jest współpraca z ekspertami z branży przy tworzeniu regulacji i dobrych rozwiązań.

Zbliżające się Święta niech będą dla Państwa czasem wytchnienia, odpoczynku w rodzinnym gronie oraz bożonarodzeniowej refleksji. W Nowym Roku życzę Państwu bezpiecznej pracy i skutecznego radzenia sobie z kolejnymi wyzwaniami oraz satysfakcji zarówno w życiu zawodowym, jak i prywatnym.

Wierzę, że w 2020 roku polska energetyka stanie się jeszcze bardziej nowoczesna i bliska klientom. Mam nadzieję na współpracę z Państwem i efektywną pracę dla dobra klientów, gospodarki i naszego kraju. Życzę Państwu i Państwa Najbliższym Wesołych Świąt i Szczęśliwego Nowego 2020 Roku.

Jacek Sasin Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Aktywów Państwowych

W NUMERZE

Spis treści INFORMACJE ZE SPÓŁEK

TEMAT MIESIĄCA

6

Energetyka w nowym rządzie

RYNEK I REGULACJE

7

peratorzy przed dużym O i nietypowym zadaniem

10 RAPORT Z DZIAŁAŃ LEGISLACYJNYCH 12 PARAGRAF W SIECI

TECHNIKA I TECHNOLOGIE

14 Kompleksowe modernizacje

i odcinkowe przebudowy linii napowietrznych w warunkach techniki prac pod napięciem

ELEKTROMOBILNOŚĆ

18 Porsche Taycan – elektryczna Panamera?

ŁĄCZNOŚĆ

19 Wielkoobszarowy system TETRA w PGNiG Termika SA

21 Informacje

WYDARZENIA

22 Forum Dystrybutorów Energii 24 Zobaczyć żarówkę Edisona 27 Serce elektromobilności zabiło w Szczecinie

28 Systemy informatyczne w energetyce

29 Wydarzenia w branży 30 FELIETON KLIENT

Biuletyn Branżowy „Energia Elektryczna” – miesięcznik Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej Redaguje zespół: Wojciech Tabiś (redaktor naczelny), Małgorzata Władczyk (zastępca redaktora naczelnego), Sebastian Brzozowski, Mirosław Derengowski, Olga Fasiecka, Wojciech Kozubiński, Lucyna Mazurek, Stanisława Teszner, Katarzyna Zalewska-Wojtuś.

Adres redakcji: ul. Wołyńska 22, 60-637 Poznań, tel. 61 84-60-200, faks 61 84-60-209, www.e-elektryczna.pl Wydawca: Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej, ul. Wołyńska 22, 60-637 Poznań, tel. 61 84-60-200, faks 61 84-60-209, e-mail: ptpiree@ptpiree.pl, www.ptpiree.pl ISSN 1897-3833 Opracowanie graficzne, skład, łamanie i druk: Media i Rynek, ul. K. Pułaskiego 41, 62-800 Kalisz Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

Redakcja nie zwraca nadesłanych materiałów oraz zastrzega sobie prawo skracania i adiustacji tekstów oraz zmianę ich tytułów.

Nakład: 1000 egzemplarzy Data zamknięcia numeru: 16 grudnia 2019 r.

DYSTRYBUCJA

PRZESYŁ

Elektryczna

Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej Rynek i regulacje

Technika i technologie

Wydarzenia w branży

Operatorzy

przed dużym i nietypowym zadaniem

Zobaczyć

żarówkę Edisona

Temat miesiąca

Energetyka w nowym rządzie

Zdjęcie: Adobe Stock

Wojciech Tabiś

4

12/2019

Kończący się rok to tradycyjnie okres, w którym wyznaczamy nowe cele i priorytety na najbliższą przyszłość, analizujemy i planujemy budżety, przeglądamy założenia strategiczne ale też myślimy o refleksjach z upływającego roku i dokonujemy niezbędnych korekt planów. Tym razem dla naszej branży jest to czas szczególny, gdyż w listopadzie doszło do zmian w systemie zarządzania sektorem elektroenergetycznym. Swoją misję zakończyło Ministerstwo Energii, a jego kompetencje w dużej części przejęło Ministerstwo Aktywów Państwowych, na czele którego stanął Wicepremier Jacek Sasin. Istotne założenia tego przekształcenia, dokonanego na mocy rozporządzenia prezesa Rady Ministrów, omawiamy w Temacie miesiąca.

Z punktu widzenia OSD nadchodzący rok, obok zmian organizacyjnych, przyniesie także szereg wyzwań natury technicznej. Jednym z dużych i nietypowych zadań jest konieczność budowy ogólnodostępnych stacji ładowania wszędzie tam, gdzie zaistnieją przesłanki ustawy o elektromobilności. OSD z należytą starannością przygotowują się do realizacji tego zadania, w pierwszej kolejności monitorując stan budowy stacji na swoim terenie, żeby na tej podstawie oszacować zakres planowanych przez siebie prac i zapewnić na ten cel stosowny budżet.

Budowa stacji ładowania to zaledwie jedno z wielu wyzwań, przed którymi stoją spółki dystrybucyjne. Ich plany inwestycyjne przewidują kompleksowe przebudowy i rozbudowy linii elektroenergetycznych dostosowujące je do aktualnych przepisów prawa, wymagań norm międzynarodowych i poprawy jakości świadczonych usług. O praktycznych aspektach tego procesu piszemy w dziale Technika i technologie, podkreślając znaczenie techniki prac pod napięciem w planowaniu i realizacji przebudowy oraz modernizacji linii.

W dziale Łączność omawiamy natomiast wdrożenie wielkoobszarowego systemu TETRA w PGNiG Termika SA. Głównym celem tej inwestycji była realizacja polityki jakości firmy, która zakłada ciągłe doskonalenie procesów produkcji i zarządzania zwiększające efektywność i wartość firmy. Dlatego też spółka zainwestowała w nowoczesną łączność radiową.

Przykładów interesujących wdrożeń systemów łączności krytycznej w kraju i na świecie jest więcej. Pakiet informacji na temat ciekawych zastosowań przedstawiamy również w dziale Łączność.

Dział Wydarzenia otwiera publikacja na temat jednego z energetycznych miejsc na mapie Polski – Muzeum Energetyki w Łaziskach Górnych. To tutaj co roku odbywa się Święto Światła; najbliższe w maju.

Wśród wydarzeń sporo miejsca poświęcamy w bieżącym numerze podsumowaniu najważniejszych konferencji. Jedną z nich była Konferencja PTPiREE Systemy Informatyczne w Energetyce – największe i najpoważniejsze spotkanie branży energetycznej w zakresie informatyki w naszym kraju.

W tym roku tematem dominującym i jakże aktualnym było cyberbezpieczeństwo.

Wśród innych wydarzeń odnotowujemy Forum Dystrybutorów Energii oraz pierwszą Konferencję Naukowo-Techniczną „Energia nowoczesnych miast”.

Bieżące wydanie trafi do Państwa w przededniu świąt. W związku z tym proszę o przyjęcie serdecznych życzeń zadowolenia w życiu osobistym i zawodowym, pomyślności i realizacji planów na 2020 rok.

ISSN 1897-3833 Biuletyn Branżowy

Zdjęcie: Katarzyna Piwecka

Szanowni Państwo

grudzień 2019 ENERGIA elektryczna l

3

INFORMACJE ZE SPÓŁEK

» Enea Operator

» Energa-Operator

Europejski horyzont

Zdjęcie: Enea Operator

Diament Top Industry 2019

Nagro­dę wręczono podczas Gali Top Industry Summit

Innowacyjny projekt badawczo-rozwojowy Enei Operator dotyczący wykorzystania technologii wirtualnej rzeczywistości do szkolenia pracowników służb technicznych otrzymał Diament Top Industry.

Pracownicy spółki, po założeniu gogli wirtualnych i specjalnych kontrolerów, będą mogli poruszać się wewnątrz trójwymiarowego modelu cyfrowego, odzwierciedlającego np. Główny Punkt Zasilający (GPZ), bądź stację transformatorową. Jest

to nowatorskie wykorzystanie wirtualnej rzeczywistości w elektroenergetyce, jedno z pierwszych w Europie wdrażanych na tak szeroką skalę. Inicjatywę wyróżniono w kategorii „Innowacja roku”, a nagrodę wręczono podczas Gali Top Industry Summit. Organizatorem wydarzenia był Executive Club, który jest organizacją biznesową zrzeszającą przedstawicieli reprezentujących najważniejsze polskie i międzynarodowe przedsiębiorstwa. n

» Tauron Dystrybucja

Ponad stu strażaków z Krakowa, powiatu nowosądeckiego i województwa śląskiego uczestniczyło w organizowanych przez Tauron Dystrybucja warsztatach dotyczących prowadzenia akcji ratowniczych w pobliżu czynnych urządzeń elektroenergetycznych. W cyklicznych spotkaniach pożarnicy ćwiczą akcje zabezpieczające i ratunkowe z wykorzystaniem technologii i narzędzi stosowanych na co dzień przez energetyków.

Jednostki Państwowej Straży Pożarnej mogą je potem wykorzystać podczas akcji ratunkowych i usuwania zagrożeń, np. podczas wichur, powodzi czy innych kataklizmów pogodowych. Celem akcji jest przećwiczenie na poligonie metod bezpiecznego postępowania w trakcie akcji ratowniczych prowadzonych w pobliżu elektroenergetycznych urządzeń dystrybucyjnych. W takich ekstremalnych sytuacjach akcja służb, w tym straży pożarnej,

4

l ENERGIA elektryczna grudzień 2019

Zdjęcie Tauron Dystrybucja

Szkolenia strażaków

W części praktycznej uczestnicy wykonu­ją czynności zabezpieczające i poznają sprzęt

często poprzedza działania energetyków, którzy pracują przy usuwaniu awarii i uszkodzeniach infrastruktury. Podczas ćwiczeń strażacy uczą się rozpoznawania napięcia w sieci dystrybucyjnej, oznaczeń urządzeń energetycznych oraz komunikowania się w sytuacjach kryzysowych.

W części praktycznej uczestnicy wykonują czynności zabezpieczające i poznają wykorzystywany przez pogotowie energetyczne sprzęt BHP oraz do prac pod napięciem. n

Energa Operator jest jednym z uczestników projektu EUniversal, w ramach którego 18 europejskich podmiotów związanych z branżą energetyczną współpracować będzie w poszukiwaniu innowacyjnych rozwiązań zwiększających elastyczność sieci. Otrzymał on właśnie dofinansowanie w ramach największego europejskiego programu badań i innowacji Horizon 2020.

Zaplanowana na trzy i pół roku inicjatywa uzyskała 8 mln euro dofinansowania.

Wybór miejsc, w których przetestowane będą nowe technologie, dokonany zostanie z uwzględnieniem występowania tam znacznej liczby mikroźródeł. Obszary demonstracyjne umiejscowiono w Polsce, Portugalii i Niemczech. Pozwoli to na zdobywanie i dzielenie się doświadczeniem w odniesieniu do różnych uwarunkowań, a także na przyszłe wdrażanie wspólnych rozwiązań poprawiających elastyczność sieci w ramach europejskiego rynku energii. Najważniejszym celem dotyczącym polskiego obszaru demonstracyjnego będzie stworzenie narzędzi, które ułatwią wcześniejsze przewidywanie zapotrzebowania oraz poziomu energii, jaka dostarczana jest do sieci, przy jednoczesnej integracji różnych rodzajów źródeł odnawialnych.

Kolejnym zagadnieniem jest opracowanie nowych rozwiązań wspierających prace sieci niskich napięć na terenach z dużą liczbą mikroinstalacji, a także stacji ładowania samochodów elektrycznych (EV). Co ważne, na obszarach demonstracyjnych w trzech wybranych krajach przetestowany będzie wspólnie opracowany interfejs wymiany danych z rynkiem energii. Koncepcja interfejsu Universal Market Enabling Interface (UMEI) zakłada połączenie aktywnego zarządzania systemem elektroenergetycznym z wykorzystaniem mechanizmów rynkowych. Pozwoli on operatorom systemów dystrybucyjnych na zwiększenie elastyczności sieci z korzyścią zarówno dla producentów, jak i odbiorców energii elektrycznej. Polski obszar demonstracyjny budowany będzie przez Energa-Operator SA, Instytut Energetyki Oddział Gdańsk, przedsiębiorstwo Mikronika i norweską firmę NODES. Energa-Operator został liderem odpowiedzialnym za jego powstanie. n

INFORMACJE ZE SPÓŁEK

» PGE Dystrybucja

Zdjęcie: PGE Dystrybucja

Dwie nagrody ENERGETICS

Nagrodę „Zasłużony dla Targów Lublin” z rąk Roberta Głowackiego, prezesa zarządu Targów Lublin SA, odebrali Wojciech Lutek, prezes zarządu PGE Dystrybucja, Jan Frania, wiceprezes zarządu

Na lubelskich targach energetycznych ENERGETICS PGE Dystrybucja otrzymała tytuł „Zasłużony dla Targów Lublin”.

W imieniu PGE Dystrybucja, od lat głównego partnera ENERGETICS, okolicznościową statuetkę oraz dyplom z rąk Roberta Głowackiego, prezesa Targów Lublin SA, odebrali prezes Wojciech Lutek i wiceprezes Jan Frania.

Podczas Lubelskiej Gali Energetyki wręczono również nagrody konkursu Produkt Roku Targów Energetycznych ENERGETICS 2019. W tym współzawodnictwie PGE Dystrybucja otrzymała wyróżnienie za Zestaw Stacji Mobilnej SN/nn z bocznikiem

SN autorstwa inżynierów z lubelskiego oddziału spółki. Urządzenie przeznaczone jest do zasilania sieci średniego napięcia 15 kV za pomocą agregatu prądotwórczego niskiego napięcia. Innowacyjnym rozwiązaniem zastosowanym zarówno w stacji przewoźnej, jak i w boczniku jest automatyczna synchronizacja napięć na poziomie SN. Przy wykorzystaniu technologii PPN możliwe jest podłączenie układu do sieci oraz jego odłączenie i powrót do zasilania z sieci dystrybucyjnej bez przerw w dostawie energii elektrycznej dla odbiorców. Cały proces wykorzystania zestawu nie powoduje zaniku napięcia u odbiorców. n

» Tauron Dystrybucja

Zdjęcie Tauron Dystrybucja

Teoria i praktyka w Opolu

W II Międzynarodowej Konferencji „Ratownictwo i Energetyka” wzięło udział 250 uczestników

Tauron Dystrybucja był jednym z inicjatorów II Międzynarodowej Konferencji „Ratownictwo i Energetyka”, obradującej tym razem pod hasłem ,,Fotowoltaika i elektromobilność – perspektywy rozwoju i zagrożenia”.

Zgromadziła ona strażaków, pracowników energetyki, osoby na co dzień zajmujące się bezpieczeństwem, sprawami ochrony przeciwpożarowej oraz przedstawicieli świata

nauki i studentów. Prelegenci z Państwowej Straży Pożarnej, ze służb energetycznych oraz naukowcy i zagraniczni goście przedstawili aktualny stan rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz elektromobilności. Druga część spotkania miała charakter warsztatowy.

W jej ramach odbyły się pokazy ratownicze.

Przedstawiono m.in. sposoby ratowania poszkodowanych podczas wypadku drogowego z udziałem samochodu elektrycznego oraz jego gaszenia. W takich sytuacjach służby ratownicze muszą stosować inne metody niż w przypadku działań podejmowanych przy autach spalinowych. Analogiczna sytuacja jest z instalacjami fotowoltaicznymi.

W wydarzeniu wzięło udział około 250 uczestników. Patronat merytoryczny nad konferencją objęła Komenda Wojewódzka PSP w Opolu. n

» Tauron Dystrybucja

Magazyn energii w Cieszanowicach

Tauron Dystrybucja rozpoczął budowę stacjonarnego systemu magazynowania energii, którego zadaniem będzie efektywniejsze gospodarowanie tą odbieraną z farm wiatrowych, poprawa jej parametrów i stabilizacja pracy sieci elektroenergetycznej. Inwestycja powstaje w Cieszanowicach w województwie opolskim. Zakończenie robót zaplanowano na początek przyszłego roku. System magazynowania energii powstaje na terenie Głównego Punktu Zasilania Cieszanowice w gminie Kamiennik. Głównym zadaniem tej stacji elektroenergetycznej jest przekazywanie do sieci energii elektrycznej wytworzonej w znajdującej się opodal farmie wiatrowej w Lipnikach. Jedną z dodatkowych funkcji instalacji będzie możliwość pracy wyspowej zabezpieczającej klientów spółki przed krótkotrwałym przerwami w zasilaniu energii. Z punktu widzenia realizacji celów projektu ta lokalizacja jest bardzo korzystna, ponieważ stacja w Cieszanowicach współpracuje z położoną w odległości 7,5 km farmą wiatrową Lipniki. Tego typu farmy charakteryzują się dużą zmiennością wielkości produkcji energii w porównaniu do innych źródeł OZE, a jednocześnie stanowią największy udział w produkcji energii elektrycznej w Polsce, spośród wszystkich odnawialnych źródeł energii.

Z punktu widzenia Taurona istotne w projekcie jest również zmniejszenie technicznych strat sieciowych poprzez poprawę gospodarowania energią elektryczną oraz stabilizacja pracy sieci za sprawą efektywniejszego sterowania strumieniami przepływu energii. Pilotażowy system magazynowania energii elektrycznej w Cieszanowicach będzie miał moc znamionową 3,16 MVA, a pojemność użyteczną 774 kWh. Na realizację projektu Tauron Dystrybucja pozyskał dofinansowanie z Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020. Prace budowlane rozpoczęły się z początkiem września n

Informacje ze spółek opracowała Marzanna Kierzkowska

grudzień 2019 ENERGIA elektryczna l

5

TEMAT MIESIĄCA

Energetyka w nowym rządzie W listopadzie doszło do zmian w zarządzaniu sektorem elektroenergetycznym.

Swoją misję zakończyło Ministerstwo Energii, a jego kompetencje w dużej części przejęło Ministerstwo Aktywów Państwowych, powołane na mocy rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 listopada 2019 roku (Dz. U. poz. 2256). Minister Aktywów Państwowych kieruje działami administracji rządowej, do których należy energia oraz gospodarka złożami kopalin. Funkcję tę objął Jacek Sasin.

Dział energia obejmuje w szczególności następujące kwestie: kształtowanie polityki energetycznej państwa oraz udział w kształtowaniu polityki energetycznej Unii Europejskiej; rynek energii, surowców energetycznych i paliw, efektywność energetyczna, rozwój i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii oraz energii jądrowej na potrzeby społeczno-gospodarcze; bezpieczeństwo energetyczne kraju; infrastruktura energetyczna, w tym funkcjonowanie systemów energetycznych; współpraca międzynarodowa w dziedzinie energii, surowców energetycznych i paliw oraz udział w pracach organów Unii Europejskiej.

Z kolei do ministra właściwego do spraw gospodarki złożami kopalin należą m.in. sprawy: nadzoru nad podmiotami gospodarczymi zajmującymi się eksploatacją zasobów kopalin oraz nadzór nad wydobywaniem kopalin ze złóż; dysponowania i zarządzania własnością górniczą Skarbu Państwa; udziału w kształtowaniu polityki Unii Europejskiej w zakresie gospodarki złożami kopalin.

Minister właściwy do spraw gospodarki złożami kopalin sprawuje również nadzór nad Prezesem Wyższego Urzędu Górniczego.

Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 5 grudnia 2019 roku (Dz. U. poz.

2369) prezentuje wykaz spółek, w których prawa z akcji Skarbu Państwa wykonują inni niż premier członkowie Rady Ministrów, pełnomocnicy rządu lub państwowe osoby prawne, w tym jednoosobowe spółki

6 l ENERGIA elektryczna grudzień 2019

Skarbu Państwa. Zgodnie z tym rozporządzeniem, Minister Aktywów Państwowych sprawuje nadzór właścicielski nad największymi spółkami energetycznymi w kraju, takimi jak: Tauron Polska Energia SA, Enea SA, Energa SA, PGE Polska Grupa Energetyczna SA, Zarządca Rozliczeń SA, Lotos SA czy KGHM Polska Miedź SA. Wykonuje również prawa z akcji Skarbu Państwa w spółkach energetycznych, w których udział Skarbu Państwa jest mniejszościowy, takich jak PKN Orlen czy Elektrociepłownia Będzin. Pod skrzydła MAP trafią też spółki z Polskiej Grupy Zbrojeniowej, w tym Exatel.

W Dzienniku Ustaw ukazało się rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2019 roku dotyczące ustanowienia pełnomocnika rządu do spraw reformy nadzoru właścicielskiego nad spółkami Skarbu Państwa. Do jego zadań będzie należało m.in. opracowanie założeń reformy nadzoru właścicielskiego.

Pełnomocnikiem jest sekretarz stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych.

Z zapisów rozporządzenia wynika, że do zadań pełnomocnika należeć będzie: analiza istniejących rozwiązań i obowiązujących przepisów prawa w zakresie nadzoru właścicielskiego nad spółkami Skarbu Państwa i innymi aktywami państwowymi; opracowanie założeń reformy nadzoru właścicielskiego nad spółkami Skarbu Państwa i innymi aktywami państwowymi, polegającej na jego wzmocnieniu i usprawnieniu oraz opracowanie projektów rozwiązań prawnych w tym zakresie; wypracowanie standardów nadzoru właścicielskiego nad spółkami Skarbu Państwa; przygotowywanie i udostępnianie na stronie Biuletynu Informacji Publicznej

resortu obsługującego Ministra Aktywów Państwowych dokumentów określających dobre praktyki w realizacji nadzoru właścicielskiego nad spółkami Skarbu Państwa. „Pełnomocnik może, w porozumieniu z Ministrem Aktywów Państwowych, za zgodą Prezesa Rady Ministrów, wnosić opracowane przez siebie projekty dokumentów rządowych, wynikające z zakresu jego działania, do rozpatrzenia przez Radę Ministrów” – czytamy w dokumencie. Dodatkowo, w zakresie powierzonych mu zadań, może też zlecać przeprowadzanie badań i ekspertyz oraz powoływać zespoły eksperckie lub doradcze. Jak stanowi rozporządzenie, obsługę merytoryczną, organizacyjno-prawną, techniczną i kancelaryjno-biurową pełnomocnika zapewnia Ministerstwo Aktywów Państwowych.

W nowym rządzie nie zmieniło się stanowisko Piotra Naimskiego. Nadal będzie on pełnił funkcję sekretarza stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów i pełnomocnika rządu do spraw strategicznej infrastruktury energetycznej oraz nadzorował wielkie inwestycje energetyczne.

Obecnie w Sejmie trwają prace nad zmianami w ustawie o działach administracji rządowej. Są one powiązane z modyfikacjami ponad stu innych ustaw.

Sektor energetyki szczególnie interesują reformy funkcjonowania resortu środowiska, które przyjęło nazwę Ministerstwa Klimatu. Na jego czele stoi Michał Kurtyka, a kompetencje obejmują m.in. nadzór nad instytucjami zajmującymi się ochroną środowiska oraz gospodarką odpadami. Zakres zadań Ministra Klimatu wciąż jest w trakcie uzgodnień. n

Going Digital

Przyspiesz tempo - zwiększ możliwości!

Oceń swoje zaawansowanie cyfrowe www.bentley.com/pl/goingdigital

RYNEK I REGULACJE

Operatorzy przed dużym i nietypowym zadaniem Wszystko na to wskazuje, że operatorzy systemów dystrybucyjnych na mocy ustawy o elektromobilności będą musieli zbudować setki punktów ładowania pojazdów elektrycznych. Istotna dla sprawności prowadzenia inwestycji będzie dobra współpraca z gminami. OSD skrupulatnie przygotowują się do realizacji nietypowego dla branży zadania.

IRENEUSZ CHOJNACKI

Polska jest zobligowana do budowy infrastruktury paliw alternatywnych, czyli m.in. ogólnodostępnych stacji ładowania pojazdów elektrycznych, na mocy dyrektywy 2014/94/UE. Jej implementację stanowią ,,Krajowe ramy polityki rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych’’ z 2017 roku oraz ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych z 2018 roku. ,,Krajowe ramy (…)’’ określiły cele rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych. Zgodnie z nimi do końca 2020 roku w 32 wybranych aglomeracjach w Polsce ma być rozmieszczonych m.in. 6 tys. punktów ładowania o normalnej mocy i 400 o dużej.

Założono, że w pierwszym okresie, tj. w latach 2019-2020, infrastruktura do ładowania pojazdów elektrycznych będzie rozwijana na zasadach rynkowych. Zarazem ustawa o elektromobilności stanowi, że jeśli wyniki monitoringu na początku 2020 roku wykażą, iż liczba punktów ładowania w danej gminie nie odpowiada minimalnej, określonej w ustawie, to wówczas obowiązek budowy kolejnych będą musiały wziąć na siebie OSD. – Zgodnie z założeniami ustawy o elektromobilności pierwszeństwo w rozwoju infrastruktury miał mieć rynek. Jednakże, aby móc zrealizować zobowiązania unijne w tym zakresie, drugim krokiem – w przypadku nieosiągnięcia odpowiedniego poziomu rozwoju infrastruktury – będzie realizacja tego zadania przez samorządy oraz w konsekwencji przez OSD – mówi Piotr Ciołkowski, lider zespołu regulacyjnego ds. sektora energetycznego w kancelarii CMS. – Jeśli bowiem z raportu dotyczącego punktów ładowania na obszarze gminy zainstalowanych w ogólnodostępnych stacjach ładowania wyniknie, że nie została osiągnięta minimalna liczba punktów wskazana w ustawie, to wójt, burmistrz albo prezydent miasta jest zobowiązany do sporządzenia planu budowy ogólnodostępnych stacji ładowania. A OSD, który jest właściwy ze względu na lokalizację danej ogólnodostępnej stacji ładowania wskazanej w planie, ma obowiązek taką stację wybudować – dodaje Piotr Ciołkowski.

Dokładnie procedurę włączania OSD w budowę stacji ładowania pojazdów elektrycznych opisuje jeden z rozdziałów ustawy o elektromobilności. OSD nie zlekceważyli jej. Prowadzą monitoring budowy stacji ładowania na swoich obszarach działania 8

l ENERGIA elektryczna grudzień 2019

i mają dosyć dobre rozeznanie co do tego, ile punktów ładowania przypadnie im prawdopodobnie zbudować, aczkolwiek z powodów oczywistych na razie są to dane szacunkowe.

Na terenie działania Taurona Dystrybucja – według informacji spółki – jest 14 gmin mających określone cele w zakresie minimalnej liczby zainstalowanych w ogólnodostępnych stacjach do 31 grudnia 2020 roku punktów ładowania, a łącznie ma ich powstać 1340.

Tauron Dystrybucja wskazuje, że informacje o liczbie punktów ładownia, które będą miały zostać wybudowane w ramach tzw. mechanizmu zastępczego z zaangażowaniem OSD, będą znane po sporządzeniu przez gminy raportu, o którym mowa w art. 61 ustawy o elektromobilności. Niemniej szacunkowo spółka może określić, jakiej mniej więcej skali zdanie przed nią stanie.

– Monitorujemy proces budowy ogólnodostępnych stacji ładowania. Obecnie szacujemy, że jako OSD będziemy włączać się w proces ich budowy dla około 700-800 punktów ładowania – informuje Ewa Groń, rzecznik Taurona Dystrybucja.

Inni OSD też mają już rozeznanie co do tego, ile punktów ładowania będą prawdopodobnie musieli zbudować. Enea Operator poinformowała, że na obszarze jej działania jest pięć gmin objętych obowiązkiem ustawowym wskazującym, ile mają mieć punktów ładowania i do końca 2020 roku ma tam ich powstać 750.

– Szacujemy, że do końca bieżącego roku w tych gminach może powstać łącznie ponad 100 punktów ładowania, co wpłynie na liczbę budowanych przez Eneę Operator – informuje Mateusz Gościniak, rzecznik prasowy poznańskiego Oddziału Dystrybucji Enei Operator.

PGE Dystrybucja wskazuje, że zgodnie z zapisami ustawy o elektromobilności do końca 2020 roku w miastach spełniających kryteria ustawowe, a znajdujących się na terenie działania spółki, powinno znajdować się 820 punktów ładowania pojazdów elektrycznych oraz pewna ich liczba, jeszcze do ustalenia, w Warszawie, bo PGE Dystrybucja świadczy usługi w części stolicy.

– Szacujemy, że w trybie interwencyjnym PGE Dystrybucja zbuduje około 600-700 punktów ładowania – informuje Adam Rafalski, rzecznik PGE Dystrybucja.

Nawet jeśli ostatecznie okaże się, że OSD będą miały zbudować mniej punktów ładowania pojazdów elektrycznych niż teraz szacują, to i tak wyzwaniem będzie, żeby to sprawnie zrobić.

Enea Operator podaje, że nawiązała współpracę ze wszystkimi gminami, na terenach których będzie budowała ogólnodostępne punkty ładowania. Ma ona na celu dokładne oszacowanie liczby punktów ładowania oraz zidentyfikowanie optymalnych lokalizacji ogólnodostępnych stacji ładowania.

Enea Operator wskazuje, że na czas realizacji punktów ładowania największy wpływ będą miały m.in. konsultacje społeczne, przyjęcie projektu planu budowy ogólnodostępnych stacji ładowania przez rady gmin, ustalenia dotyczące ustanowienia służebności przesyłu w celu dostarczenia energii elektrycznej do stacji ładowania oraz własności miejsca pod stacje. Spółka wskazuje, że należy pamiętać, że właścicielami terenów, na których będą lokalizowane stacje, nie zawsze będzie miasto.

PGE Dystrybucja wskazuje, że zgodnie z zapisami ustawy o elektromobilności OSD może rozpocząć budowę dopiero po otrzymaniu od wójta, burmistrza lub prezydenta miasta zatwierdzonego planu budowy stacji ładowania. To oznacza, jak wskazuje spółka, że realnie szacując czas niezbędny na przyjęcie planu, wybudowanie wskazanej wcześniej liczby stacji pozostaje nawet mniej niż sześć miesięcy. Aby się do tego dobrze przygotować, PGE Dystrybucja zaadaptowała dokument pt. „Metodyka lokalizacji punktów ładowania pojazdów elektrycznych”, powstały w ramach realizacji projektu „Układ ładowania pojazdów elektrycznych zintegrowany z infrastrukturą oświetleniową”.

– Spotykamy się z przedstawicielami zainteresowanych samorządów, przedstawiając ten dokument, aby lokalizacja stacji była skorelowana z oczekiwaniami potencjalnych kierowców samochodów elektrycznych, przeprowadziliśmy dialog techniczny w celu rozpoznania rynku urządzeń ładujących. Najistotniejsze wydaje się takie wytypowanie lokalizacji, aby ograniczyć w czasie zarówno proces ich uzgadniania, wyeliminować ograniczenia techniczne (wolne moce do zasilania stacji) oraz maksymalnie skrócić proces pozyskania decyzji administracyjnych – informuje Adam Rafalski.

Tauron Dystrybucja uważa, że aby sprawnie przeprowadzić budowę punktów ładowania istotne będzie wypracowanie odpowiednich relacji z gminami oraz wypracowanie wspólnych kanałów kontaktu i współpracy. Spółka organizowała i brała udział w konferencjach dla gmin poświęconych zagadnieniom elektromobilności oraz wskazała im osoby ze spółki, z którymi można kontaktować się w sprawie konsultacji lub uzgadniania planów budowy ogólnodostępnych stacji ładowania.

– Drugim istotnym elementem jest przygotowanie OSD do przeprowadzenia procesu inwestycyjnego. Zakres przedsięwzięcia po stronie OSD będzie obejmował w szczególności: uzgodnienie projektu planu, opracowanie programu przyłączania do systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego ogólnodostępnych stacji ładowania przewidzianych w projekcie planu, zakup urządzeń, budowę zasilania, przyłączenie stacji do sieci oraz udostępnienie ich, wyznaczonemu przez Prezesa URE, operatorowi ogólnodostępnej stacji ładowania. Obecnie przygotowujemy się do realizacji tych obowiązków, analizując różne modele ich realizacji – mówi Ewa Groń.

Zgodnie z zapisami ustawy o elektromobilności, dla ogólnodostępnych stacji wybudowanych w trybie zastępczym przez OSD funkcję operatora ogólnodostępnych stacji ładowania oraz dostawcy usług ładowania będzie pełniło przedsiębiorstwo obrotu wskazane w drodze decyzji przez Prezesa URE.

Zdjęcie: Adobe Stock, kasto

RYNEK I REGULACJE

Na koniec lipca 2019 roku w naszym kraju istniało 971 punktów ładowania o normalnej mocy i 486 o dużej mocy

Tauron Dystrybucja zakłada, że ogólnodostępne stacje ładowania wybudowane w mechanizmie zastępczym pozostaną majątkiem OSD i będą udostępnione podmiotom wyznaczonym przez Prezesa URE na mocy stosownych umów udostępnienia, a granice odpowiedzialności wobec owej infrastruktury pomiędzy OSD a tymi podmiotami będą w tych umowach określone, zgodnie z modelem rynku wskazanym w ustawie o elektromobilności i paliwach alternatywnych.

Ustawa o elektromobilności stanowi też, że OSD, który wybudował ogólnodostępną stację ładowania, w terminie roku od dnia objęcia funkcji jej operatora przez przedsiębiorstwo energetyczne wyznaczone przez Prezesa URE przeprowadza postępowanie w celu wyłonienia operatora ogólnodostępnej stacji ładowania.

Jak to ma następować?

– Ustawa o elektromobilności przewiduje, że funkcję operatora ogólnodostępnej stacji ładowania może przejąć przedsiębiorstwo energetyczne wybrane przez operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego. Wybór ten, zgodnie z ustawą o elektromobilności, ma nastąpić w formie postępowania. Ustawodawca zrezygnował z tworzenia nowej procedury wyboru operatora, a postanowił odesłać do przepisów ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi i to na jej podstawie OSD mają wyłaniać operatorów – podkreśla Piotr Ciołkowski.

Według jednego z dokumentów resortu energii, na koniec lipca 2019 roku w naszym kraju istniało 971 punktów ładowania o normalnej mocy i 486 o dużej, a w 2016 roku było ich odpowiednio 290 oraz 34. Oznacza to, że w tym czasie liczba punktów ładowania o normalnej mocy wzrosła o 234,83 proc., a o dużej o 1329,41 proc.

Także te dane pokazują, że ostatecznie liczba punktów ładowania, w których budowę mają być zaangażowane OSD może być mniejsza niż można to teraz oszacować, bo ich sukcesywnie przybywało. W związku z tym nie można też precyzyjnie określić, ile OSD będą musiały wydać na przewidywane inwestycje w punkty ładowania. Niemniej powinny mieć te środki zapewnione. Zgodnie bowiem z ustawą o elektromobilności ponoszone przez OSD koszty budowy ogólnodostępnych stacji ładowania są zaliczane do kosztów uzasadnionych w rozumieniu prawa energetycznego.

Autor jest dziennikarzem Magazynu Gospodarczego „Nowy Przemysł” oraz portalu wnp.pl grudzień 2019 ENERGIA elektryczna l

9

PTPIREE I LEGISLACJA

Działania PTPiREE w obszarze regulacji prawnych w listopadzie 2019 roku L.p.

Obszar działań

Wykaz materiałów źródłowych • Projekt PEP 2040 – wersja 2.1. z 8.11.2019 r.

• Pismo PTPiREE do MAP z uwagami do PEP 2040 – 29.11.2019 r.

• Uwagi do PEP 2040 w wersji 2.1 – 29.11.2019 r.

1.

Polityka Energetyczna Polski 2040 – wersja 2.1

2.

• Pismo MZ – zaproszenie do konsultacji projektu rozporządzenia Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie dopuszczalnych • Projekt rozporządzenia w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych z 14.11.2019 r. poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku • Uwagi PTPiREE do projektu rozporządzenia

3.

Inicjatywa wydłużenia okresu legalizacji liczników

• Propozycja PTPiREE OSR do rozporządzenia w sprawie prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych – wydłużenie okresu legalizacji

4.

Konsultacje (ME) opracowań z zakresu klastrów energii

• Opracowanie „Raport z analizy porozumień klastrowych” • Opracowanie „Optymalne rozwiązania w zakresie minimalnych i koniecznych elementów porozumień konstytuujących klastry energii”.

5.

Projekt rozporządzenia ME w sprawie powołania zespołu do spraw określenia zasad funkcjonowania Funduszu Transformacji Energetyki

• Projekt zarządzenia Ministra Energii w sprawie powołania zespołu do spraw określenia zasad funkcjonowania Funduszu Transformacji Energetyki z 7.11.2019 r.

• Pismo do ME z uwagami PTPiREE do projektu rozporządzenia – 15.11.2019 r.

6.

Projekt rozporządzenia ME w sprawie oznakowania miejsc tankowania lub ładowania pojazdu samochodowego oraz formułowania i udostępniania informacji o możliwości ładowania lub tankowania pojazdu samochodowego paliwem alternatywnym

• Projekt rozporządzenia – oznakowanie miejsc ładowania EV – ponownie przekazany do konsultacji - 8.11.2019 r.

• Uwagi PTPiREE do projektu rozporządzenia – 27.11.2019 r.

7.

Prace nad implementacją dyrektywy w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej

• Pismo MAP – zaproszenie PTPiREE na spotkanie w sprawie implementacji dyrektywy

8.

Prace nad projektami aktów prawnych dotyczących AMI

• Stanowisko PTPiREE w sprawie RODO

1. Projekt PEP 2040 – wersja 2.1 8 listopada Ministerstwo Energii przekazało do konsultacji kolejną wersję projektu Polityki Energetycznej Polski do 2040 roku.

Jak napisano w dokumencie, ,,celem polityki energetycznej państwa jest bezpieczeństwo energetyczne, przy zapewnieniu konkurencyjności gospodarki, efektywności energetycznej i zmniejszenia oddziaływania sektora energii na środowisko przy optymalnym wykorzystaniu własnych zasobów energetycznych”. Poza zasadniczym dokumentem, ME przedstawiło także trzy załączniki: ,,Ocenę realizacji poprzedniej polityki energetycznej państwa’’, „Wnioski z analiz prognostycznych dla sektora energetycznego’’ i ,,Strategiczną ocenę oddziaływania na środowisko PEP 2040’’. Z całością poddanego konsultacjom pakietu zapoznać można się na stronie resortu.

We wskazanym terminie PTPiREE przekazało do Ministerstwa Aktywów Państwowych (przekształconego z ME) uwagi do pakietu zaprezentowanych dokumentów.

2. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku W połowie miesiąca Ministerstwo Zdrowia skierowało do PTPiREE – w ramach konsultacji publicznych – prośbę o zgłoszenie 10

l ENERGIA elektryczna grudzień 2019

uwag do udostępnionego na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku.

Stanowisko – z perspektywy operatorów systemów dystrybucyjnych elektroenergetycznych, w szczególności Biura Operatora Łączności – przekazano we wskazanym terminie do Departamentu Zdrowia Publicznego MZ.

3. Inicjatywa wydłużenia okresu legalizacji liczników W listopadzie trwały uzgodnienia związane z inicjatywą wydłużenia użytkowania liczników energii elektrycznej. W ramach PTPiREE przygotowano przekazaną do ME propozycję OSR dla regulacji (np. rozporządzenia w sprawie prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych), stanowiącej wydłużenie użytkowania nowych statycznych liczników zdalnego odczytu energii elektrycznej (LZO), poprzez zmianę z ośmiu do 12 lat okresu, po upływie którego należy dokonać legalizacji ponownej LZO wprowadzonych do obrotu lub użytkowania po dokonaniu oceny zgodności.

Przyjęto harmonogram montażu LZO zgodny z projektem zmian do Pe. Prace będą kontynuowane.

Zdjęcie: Adobe Stock, Proxima Studio

PTPIREE I LEGISLACJA

Kontynuowane są prace nad zmianami do ustawy Prawo energetycznewprowadzającymi obowiązek wdrożenia AMI oraz kształtującymi model wymiany danych pomiarowych z nowym podmiotem – CSIRE

4. Konsultacje (ME) opracowań z zakresu klastrów energii Na początku listopada do PTPiREE – w ramach konsultacji prowadzonych przez Ministerstwo Energii – skierowano dwa opracowania, wykonane na zlecenie resortu przez kancelarię prawną WKB, a dotyczące klastrów energii, tj.: ʱ „Raport z analizy porozumień klastrowych”, ʱ „Optymalne rozwiązania w zakresie minimalnych i koniecznych elementów porozumień konstytuujących klastry energii”.

Po analizie obu dokumentów w ramach PTPiREE zadecydowano o niewnoszeniu uwag branży.

5. Projekt rozporządzenia ME w sprawie powołania zespołu do spraw określenia zasad funkcjonowania Funduszu Transformacji Energetyki W pierwszej połowie miesiąca do konsultacji publicznych (w tym do PTPiREE) przekazano projekt zarządzenia w sprawie powołania zespołu do spraw określenia zasad funkcjonowania Funduszu Transformacji Energetyki. Stanowisko PTPiREE z kilkoma postulatami przekazano do resortu energii w wymaganym terminie.

6. Projekt rozporządzenia Ministra Energii w sprawie oznakowania miejsc tankowania lub ładowania pojazdu samochodowego oraz formułowania i udostępniania informacji o możliwości ładowania lub tankowania pojazdu samochodowego paliwem alternatywnym W pierwszej połowie listopada ME skierowało do ponownych uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych projekt rozporządzenia w sprawie oznakowania miejsc ładowania lub tankowania pojazdu samochodowego oraz formułowania i udostępniania informacji o możliwości ładowania lub tankowania pojazdu samochodowego paliwem alternatywnym wraz z uzasadnieniem oraz oceną skutków regulacji.

Syntetyczne uwagi PTPiREE przekazano do resortu w wyznaczonym terminie.

7. Prace nad implementacją dyrektywy w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej Pod koniec listopada – w związku z rozpoczynającymi się pracami nad implementacją dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/944 z 5 czerwca 2019 roku w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej oraz zmieniającą dyrektywę 2012/27/UE – Ministerstwo Aktywów Państwowych skierowało do PTPiREE zaproszenie na spotkanie 5 grudnia. Jego cel to omówienie zasad współpracy nad implementacją treści dyrektywy do polskiego porządku prawnego.

8. Prace nad aktami prawnymi dotyczącymi AMI Kontynuowane są prace nad zmianami do ustawy Prawo energetyczne wprowadzającymi obowiązek wdrożenia AMI oraz kształtującymi model wymiany danych pomiarowych z nowym podmiotem – CSIRE. W listopadzie podmioty współpracujące (m.in.

PTPiREE oraz TOE) odniosły się do kwestii RODO, tj. zaproponowanego modelu współadministrowania danymi, realizacji obowiązku informacyjnego i rozliczenia kosztów. Zarówno OSD, jak i sprzedawcy od początku stali na stanowisku, że dane te będą administrowane przez poszczególnych uczestników rynku tak, jak dotychczas. Argumentowano wielokrotnie, że to nie zapisy ustawy (czy rozporządzenia) powinny nazywać role, a one same wynikają z modelu wymiany i zarządzania danymi.

Podobne stanowisko prezentowało UODO, wnosząc kilkukrotnie uwagi do projektu. Zespół ds. RODO przy PTPiREE podtrzymał swoje wcześniejsze stanowisko, że poprzez pojawienie się nowego podmiotu – CSIRE – nie dojdzie nagle do zmiany ról i współadministrowania danymi przez podmioty, a jedynie pojawi się dodatkowy podmiot będący administratorem i przetwarzający dane w określonym celu. Takie stanowisko przekazano do ME 8 listopada. Równolegle zespoły licznikowo-techniczne pracowały nad rozporządzeniami dotyczącymi: CSIRE, systemu pomiarowego oraz HAN.

Biuro PTPiREE, Poznań, 2 grudnia 2019 r. grudzień 2019 ENERGIA elektryczna l 11

PARAGRAF W SIECI

Rubrykę, poświęconą zagadnieniom prawnym w energetyce, redagują: mec. Katarzyna Zalewska-Wojtuś z Biura PTPiREE i mec. Przemysław Kałek z Kancelarii Radzikowski, Szubielska i Wspólnicy sp.k.

Uchwała NSA 9 grudnia Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów podjął istotną dla operatorów systemów elektroenergetycznych oraz innych przedsiębiorstw sieciowych uchwałę w sprawie opodatkowania gruntów zarządzanych przez Lasy Państwowe, na których usytuowano urządzenia przesyłowe. Była ona podejmowana na wniosek prezesa NSA z 9 września tego roku w związku z występującymi w orzecznictwie NSA rozbieżnościami na tle stosowania przepisów ustawy z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych odnoszących się do statusu podatnika podatku od nieruchomości w sprawach dotyczących opodatkowania gruntów zarządzanych przez Lasy Państwowe, na których usytuowano napowietrzne linie elektroenergetyczne.

W zapytaniu prezes NSA wskazał, że „według pierwszego z poglądów podatnikiem podatku od nieruchomości, w sytuacji określonej w art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a u.p.o.l., jest podmiot, który zawarł umowę ze Skarbem Państwa, bądź też posiada nieruchomość na podstawie innego tytułu prawnego, jako posiadacz zależny. Oznacza to, że jeżeli z zawartej umowy nie wynika, aby przeniesiono na taki podmiot posiadanie, któremu można przypisać cechę posiadania zależnego, lecz ma on jedynie prawo korzystać z nieruchomości Skarbu Państwa w zakresie odpowiadającym posiadaniu służebności, to nie będzie podatnikiem tego podatku.”

Nadmienił jednak, że równolegle w orzecznictwie prezentowany jest także drugi pogląd, zgodnie z którym „do uznania przedsiębiorstwa energetycznego za podatnika podatku od nieruchomości na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a u.p.o.l. wystarczające jest zawarcie umowy, nawet niekoniecznie ustanawiającej służebność przesyłu, ale przewidującej określone władztwo przedsiębiorstwa nad gruntem zarządzanym przez nadleśnictwo (prawo 12 l ENERGIA elektryczna grudzień 2019

Do 2030 roku w Unii Europejskiej oczekiwane jest przyłączenie 500 GW mocy zainstalowanej instalacji fotowoltaicznych (PV), 300 GW mocy zainstalowanych morskich i lądowych farm wiatrowych oraz 20 GW mocy zainstalowanej magazynów energii. Te instalacje będą przyłączane głównie do sieci dystrybucyjnych.

Jednocześnie w porównaniu do 2018 roku zużycie energii elektrycznej w 2030 roku wzrosnąć ma o 18 proc. Ta sytuacja tworzy szereg nowych wyzwań przed OSP oraz OSD. wejścia na grunt, oczyszczenia go z roślinności). Już ten fakt pozwala na przyjęcie, że przedsiębiorstwo to staje się posiadaczem zależnym tego gruntu”.

Sędziowie NSA rozstrzygając wniosek przychylili się do pierwszego, przeważającego w orzecznictwie poglądu, podejmując uchwałę o następującej treści: ,,Przedsiębiorca przesyłowy, który zawarł z Państwowym Gospodarstwem Leśnym ,,Lasy Państwowe’’ umowę o ustanowienie służebności przesyłu na gruntach Skarbu Państwa, znajdujących się w zarządzie

Państwowego Gospodarstwa Leśnego ,,Lasy Państwowe’’, nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości od tych gruntów w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2017 roku poz. 1785 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2018 roku”.

Istotne i interesujące dla OSD i OSP rozważania ujęto w ustnym uzasadnieniu prezentowanym podczas posiedzenia. Będą one omówione w odrębnym artykule w kolejnym wydaniu naszego miesięcznika.

ENTSO przedstawia swoją wizję kształtu rynku energii elektrycznej do 2030 roku Europejska Sieć Operatorów Elektroenergetycznych Systemów Przesyłowych (European Network of Transmission System Operators for Electricity – ENTSO-E), organizacja zrzeszająca 43 operatorów systemów przesyłowych energii elektrycznej (OSP) z 36 krajów w Europie, zaprezentowała swoją wizję kształtu rynku energii elektrycznej oraz funkcjonowania systemów elektroenergetycznych do 2030 roku - Vision on Market Design and System Operation towards 2030 (http://vision20030.enstoe.eu/ towards-a-system-of-systems). Dokument ten to odpowiedź OSP na kierunek, jaki dla rynku energetycznego wytyczył Pakiet Zimowy – Czysta Energia dla Wszystkich Europejczyków. OSP zwracają uwagę na to, że do 2030 roku w Unii Europejskiej oczekiwane jest przyłączenie 500 GW mocy zainstalowanej instalacji fotowoltaicznych (PV), 300 GW mocy zainstalowanych morskich i lądowych farm wiatrowych oraz 20 GW mocy zainstalowanej magazynów energii. Te instalacje będą przyłączane głównie do sieci dystrybucyjnych.

Jednocześnie w porównaniu do 2018 roku zużycie energii elektrycznej w 2030 roku wzrosnąć ma o 18 proc. Ta sytuacja tworzy szereg nowych wyzwań przed OSP oraz

Zdjęcie: Adobe Stock, slavun

PARAGRAF W SIECI

Na panele słoneczne w instalacjach domowych obowiązuje obniżona, 8-procentowa stawka VAT

operatorami systemów dystrybucyjnych (OSD), wymagając od obu grup operatorów systemów ścisłej współpracy i koordynacji działań, obejmujących zarządzanie ograniczeniami sieciowymi oraz bilansowanie systemu. W opinii ENTSO, konieczne będzie przejście do modelu „jednego systemu” (One System), opartego na dzielonej (ang. shared) odpowiedzialności OSP i OSD. Użytkownicy powinni móc korzystać z takiego, jednego systemu niezależnie od miejsca ich przyłączenia w sieci. Kolejnym trendem obserwowanym przez ENTSO będzie coraz większy udział w systemie elektroenergetycznym technologii opartej na prądzie stałym (DC) i przekształcanie się systemów elektroenergetycznych w systemy hybrydowe (AC-DC). Ta ewolucja wywołuje potrzebę skoncentrowania się na utrzymaniu stabilności systemu elektroenergetycznego i jego sterowalności. Dodatkowo dojdzie do sprzężenia i przenikania się sektorów elektroenergetycznego z ciepłowniczym (technologia power-to-heat), gazowym (power-to-gas), transportowym (elektromobilność) i sektorem chemicznym (power-to-chemicals). Oceniając te trendy, ENTSO uważa, że na obecnym etapie europejski system elektroenergetyczny nie potrzebuje radykalnych zmian, ani przedefiniowania swojej struktury. Uzasadnione jest natomiast skupienie się na efektywnym użytkowaniu istniejących systemów elektroenergetycznych i dostosowanie ich do zmieniających się oczekiwań odbiorców.

mikroinstalacji - instalacji OZE o mocy nie większej niż 50 kW. Obecna, niższa stawka, to 8 proc., poprzednia wynosiła 23 proc. Ta wyższa stawka obowiązywać będzie przy inwestycjach dotyczących domów jednorodzinnych powyżej 300 m2, mieszkań powyżej 150 m2 czy budynków użytkowych.

Obniżona stawka podatku dotyczy montażu, instalacji oraz dostawy paneli fotowoltaicznych. Obniżona stawka podatku jest kolejnym czynnikiem – poza ułatwieniami w przyłączeniu do sieci oraz szeregiem programów dotacyjnych – ułatwiającym rozpowszechnianie mikroinstalacji jako prosumenckich instalacji wytwarzania energii elektrycznej.

Niższy VAT na panele słoneczne

Wstrzymywanie dostarczania energii elektrycznej do odbiorców

23 listopada weszły w życie przepisy obniżające stawkę podatku VAT na panele słoneczne stawiane przy budynkach mieszkalnych i je zasilające. Nowelizacja dotyczy

Służebność przesyłu w orzecznictwie SN W swojej uchwale z 16 maja 2019 roku Sąd Najwyższy (sygn. akt III CZP 110/18) odpowiedział na pytanie: „Czy można uznać, że przedsiębiorstwo przesyłowe, które posadowiło urządzenia przesyłowe na gruncie osoby trzeciej za jej wyraźną zgodą wyrażoną tylko w formie pisemnej w trakcie procesu budowlanego, mogło nabyć służebność przesyłu w dobrej wierze?”.

Odpowiedź ta była negatywna i brzmiała: „Wybudowanie urządzeń przesyłowych na gruncie osoby trzeciej za jej zgodą wyrażoną bez zachowania formy aktu notarialnego świadczy o złej wierze posiadacza służebności”.

Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 3 lipca 2019 roku (sygn. akt VII AGa 2153/18) po raz kolejny wypowiedział się

w sprawie warunków wstrzymywania dostarczania energii elektrycznej: „Wstrzymanie dostaw energii elektrycznej, o którym mowa w art. 6b ustawy Prawo energetyczne jest sankcją za niedotrzymanie warunków tej umowy. (…) jest to sankcja bardzo dotkliwa, stawiającą przedsiębiorstwo energetyczne w uprzywilejowanej sytuacji w stosunku do odbiorcy, gdyż wyłącznie od jego decyzji zależy, czy skorzysta z możliwości wstrzymania dostaw energii. Z tego powodu przedsiębiorstwo energetyczne powinno korzystać ze swych uprawnień z zachowaniem zasad szczególnej staranności, w sposób powściągliwy, zgodny z zawartą umową i jedynie w sytuacjach nie budzących wątpliwości co do zaistniałego stanu faktycznego”. W sprawie tej doszło do wstrzymania przesyłu energii elektrycznej do jednego z punktów poboru energii odbiorcy, w stosunku do którego nie było zaległości płatniczych. Spowodowane to było tym, że przedsiębiorstwo energetyczne ze względów organizacyjnych wystawiało jedną fakturę dla dwóch punktów poboru energii tego odbiorcy, choć każdy z punktów był przedmiotem odrębnej umowy. Sąd podkreślił, że ocena, czy odbiorca zalegał z płatnościami za pobraną energię powinna być dokonywana osobno w stosunku do każdej z umów łączących przedsiębiorstwo energetyczne z odbiorcą.

Dopuszczalność niezwłocznego zajęcia nieruchomości Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 23 października 2019 roku (sygn. akt II SA/Gd 352/19) odniósł się do relacji decyzji o niezwłocznym zajęciu nieruchomości wydawanej na podstawie art. 124 ust. 1a ustawy o gospodarce nieruchomościami do decyzji o ograniczeniu prawa do nieruchomości wydawanej na podstawie art. 124 ust. 1 tej ustawy i stwierdził: „Decyzja o niezwłocznym zajęciu nieruchomości może istnieć w obrocie prawnym tylko wtedy, kiedy występuje w obrocie prawnym poprzedzająca ją decyzja o ograniczeniu prawa do nieruchomości”. Konstrukcja tych przepisów wskazuje bowiem na to, że decyzja zezwalająca na niezwłoczne zajęcie nieruchomości jest zależna od decyzji ograniczającej sposób korzystania z nieruchomości.

Warunkiem jej wydania jest uprzednie wydanie decyzji na podstawie art. 124 ust. 1 ustawy. Wyeliminowanie z obrotu prawnego decyzji o ograniczeniu oznacza automatycznie konieczność uchylenia późniejszej decyzji o niezwłocznym zajęciu nieruchomości. n grudzień 2019 ENERGIA elektryczna l 13

TECHNIKA I TECHNOLOGIE

Część pierwsza

Kompleksowe modernizacje i odcinkowe przebudowy linii napowietrznych w warunkach techniki prac pod napięciem Plany inwestycyjne spółek dystrybucyjnych i przesyłowej na najbliższe lata przewidują liczne przebudowy i rozbudowy napowietrznych linii elektroenergetycznych1 dostosowujące je do aktualnych przepisów prawa, wymagań norm międzynarodowych i poprawy jakości świadczenia usług, poprzez obniżenie liczby i długości przerw dostaw do odbiorców, tzw. wskaźników SAIDI i SAIFI. BOGUMIŁ DUDEK Polski Komitet Bezpieczeństwa w Elektryce SEP

Zakres modernizacji na jednych liniach obejmuje ich krótkie odcinki lub pojedyncze stanowiska słupów, na innych prace mają charakter kompleksowy, aż do przebudowy linii w jej osi lub pasie technologicznym włącznie. Występujące lokalne i ponadobszarowe ograniczenia w możliwościach wyłączania linii do prac modernizacyjnych skłaniają do szerszego zastosowania technik bezwyłączeniowych. Nie jest to ciągle powszechna praktyka w kraju, więc w artykule przedstawiono najczęstsze praktyki krajowych i zagranicznych wykonawców w tej dziedzinie. Modernizacje prowadzone w strefie pod napięciem, w pobliżu napięcia oraz strefach oddziaływania pola elektromagnetycznego wymagają użycia specjalistycznego sprzętu i wyposażenia, technologii zapewniających bezpieczeństwo personelu i minimalizujących zagrożenia pracy systemu elektroenergetycznego. Prowadzenie prac modernizacyjnych w trybie bezwyłącze-

niowym wymaga, w zależności od ich złożoności, rygorystycznej dyscypliny pracy i zaangażowania ze strony wykonawcy i inwestora, ale pozwala na racjonalne utrzymanie efektywności i pewności zasilania, sprzyjając obniżaniu wspomnianych wskaźników, z reguły przy nieco wyższych kosztach technologii.

Europejskie cele W rządowym dokumencie „Strategia na rzecz odpowiedzialnego rozwoju” wiele zapisów odnosi się do realizacji przez Polskę celów europejskich polityk dotyczących klimatu i energii do 2030 roku, które wymagać będą poniesienia znaczących kosztów inwestycji. Czytamy w nim m.in.: ,,Wzrost stopy inwestycji będzie wynikał ze zwiększonej skali odtwarzania majątku trwałego (m.in. w energetyce; Polska należy do krajów o najwyższym stopniu zużycia majątku w krajach UE i OECD)’’.

Infrastruktura energetyczna w Polsce,

1 D udek B.: Możliwości modernizacji linii przesyłowych bez ich wyłączania, Elektroenergetyka nr 1/2017 s.56-63

14 l ENERGIA elektryczna grudzień 2019

w tym sieć przesyłowa i dystrybucyjna oraz znaczna część jednostek transformatorowych jest przestarzała, co powoduje ­znaczne straty energii e­lektrycznej w trakcie jej przesyłu (8,2 proc. przy średniej dla Unii Europejskiej – 5,7 proc.).

Natomiast według dostępnych danych wiek 80 proc. linii o napięciu 220 kV, 23 proc. linii o napięciu 400 kV oraz 38 proc. transformatorów przekracza 30 lat [1].

Zakres przewidywanych prac potwierdza ustawa o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych [2]. Operator sieci przesyłowej – PSE SA – wydał w 2016 roku na inwestycje ponad 1,2 mld zł (przewidywania na lata 2018-27 były na początku ubiegłego roku szacowane na 12,4 mld zł), z kolei operatorzy sieci dystrybucyjnej wydatkowali: Enea Operator – 900 mln zł, Energa-Operator –1,3 mld zł, innogy ­Stoen Operator – 240 mln zł, PGE Dystrybucja – 1,7 mld zł, Tauron Dystrybucja

TECHNIKA I TECHNOLOGIE

Wcięcie do ciągu liniowego 138 kV pod napięciem dla połączenia nowego odbiorcy w Brazylii [4]

– 1,8 mld zł. Z tych wydatków np. PGE Dystrybucja tylko w 2016 roku zmodernizowała 416,2 km linii 110 kV oraz 2 414,7 km linii SN i nn. Zatem modernizacja sieci bez jej wyłączania może stać się niezbędna w najbliższych latach, co jednocześnie zapewne wpłynie na poprawę wskaźników SAIDI i SAIFI już obserwowaną w roku 20162 [3].

Pojęcie modernizacji w Prawie budowlanym Nowoczesny sektor energetyczny stanowi warunek zapewnienia Polsce bezpieczeństwa energetycznego oraz konkurencyjnej i efektywnej gospodarki. Do osiągnięcia tak postawionego celu niezbędne jest również tworzenie rozwiązań na rzecz modernizacji i rozbudowy sieci przesyłowej m.in. w celu zapewnienia niezawodności dostaw energii [1].

Jednak pojęcie „modernizacja” nie pojawia się w zapisach ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane (Dz. U. z 2003 roku nr 207, poz. 2016 z późn. zm.). Zostało wykreślone z art. 3 pkt 7 ustawy Prawo budowlane przez art. 90 pkt 2 lit. a ustawy z dnia 24 lipca 1998 roku o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej – w związku z reformą ustrojową państwa (Dz. U. nr 106, poz. 668 z późn. zm.). Zmiana ta weszła w życie 1 stycznia 1999 roku.

W obecnym stanie prawnym w art. 3 pkt 6 ustawy Prawo budowlane podano definicję budowy: „wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbudowę obiektu budowlanego”. W art. 3 pkt 7 zdefiniowano roboty budowlane, uznając za nie: „budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego”.

W pkt. 8 art. 3 określono remont jako „wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego,

a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych niż użyto w stanie pierwotnym”. Natomiast w pkt. 7a art. 3 zdefiniowano pojęcie ,,przebudowa’’: „wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak np.: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość.

Zatem „modernizacja” mieści się w zakresie pojęciowym „remontu”, „przebudowy” albo „rozbudowy”. Odpowiednie zakwalifikowanie wykonywanych robót

»»» Jednym z podstawowych warunków technicznych w procesie planowania rozwoju infrastruktury elektroenergetycznej jest wymaganie dotrzymania obciążalności termicznej linii elektroenergetycznych.

Zagadnienie to jest szczególnie istotne w warunkach rynkowych (uwzględniające rozwój energetyki odnawialnej, zwłaszcza wiatrowej i solarnej) z racji dużej zmienności obciążeń w gałęziach sieci, uzależnionej od zawieranych transakcji handlowych.

budowlanych ma istotne znaczenie w przypadku rozbudowy lub wykonywania robót budowlanych dotyczących przebudowy albo remontu. Jest to związane z obowiązkiem wydania przez organ administracji architektoniczno-budowlanej odpowiednio pozwolenia na budowę (art. 28 Prawa budowlanego) lub przyjęcie zgłoszenia (art. 29 i 30 tej ustawy).

Mając na uwadze, że brak ustawowej definicji pojęcia „modernizacja” może powodować wątpliwości w zakresie prawidłowego zakwalifikowania wykonywanych robót budowlanych, szczególnie dotyczących projektów realizowanych ze środków Unii Europejskiej, dopuszcza się umieszczanie w razie konieczności w wydawanych decyzjach o pozwoleniu na budowę dotyczących przebudowy albo rozbudowy w nawiasie określenia „modernizacja”. Wydawanie pozwolenia na budowę – wykonanie robót budowlanych określonych w decyzji jedynie pojęciem „modernizacja”, które nie występuje w ustawie Prawo budowlane – nie jest właściwe. Akt administracyjny, jakim jest decyzja o pozwoleniu na budowę, musi obejmować wyłącznie ustawowo określoną nomenklaturę.

W wielu technologiach prac pod napięciem (PPN) aspekty prawne są pomijane z uwagi na koncentrację opisu na samej możliwości technicznej realizacji inwestycji lub procesu eksploatacji, warto jednak tych aspektów nie pomijać, np. [5].

Przyczyny modernizacji linii i metodyka analizy jej zakresu Jednym z podstawowych warunków technicznych w procesie planowania rozwoju infrastruktury elektroenergetycznej jest wymaganie dotrzymania obciążalności termicznej linii elektroenergetycznych.

Zagadnienie to jest szczególnie istotne w warunkach rynkowych (uwzględniające rozwój energetyki odnawialnej, zwłaszcza wiatrowej i solarnej) z racji

2 Wskaźniki SAIDI i SAIFI za 2015 rok podano w wykładzie 8. Akademii, Energetyka 2016, nr 10.

grudzień 2019 ENERGIA elektryczna l 15

dużej zmienności obciążeń w gałęziach sieci, uzależnionej od zawieranych transakcji handlowych. Zwiększenie obciążalności termicznej, a także wdrożenie dynamicznej obciążalności na podstawie śledzonych na bieżąco parametrów pogodowych, może być zrealizowane przez rozbudowę lub modernizację układu sieciowego. Rozbudowa infrastruktury sieciowej wymaga poniesienia znacznych nakładów inwestycyjnych i wiąże się z dużymi problemami: formalnoprawnymi, środowiskowymi i społecznymi [4-6].

Z kolei budowa nowych linii, nawet w istniejącym pasie technologicznym (korytarzu) w terenie (po zdemontowaniu starej linii lub sukcesywnym odcinkowym jej likwidowaniu), jest trudna z uwagi na: kwestie natury formalnoprawnej, uzyskanie prawa drogi, zbyt częsty (arbitralny) brak zgody właścicieli terenów, protesty organizacji ekologicznych itp.

Niezależnie od tych przyczyn inwestor rozważa tradycyjne wyłączenia linii na czas modernizacji ze względów bezpieczeństwa. Jednak liczba inwestycji i zasady prowadzenia ruchu krajowego systemu elektroenergetycznego wymuszają poszukiwania takich dróg realizowania modernizacji, aby maksymalnie ograniczać zarówno liczbę wyłączeń, jak i ich długość.

Dotychczasowa praktyka wzięta z eksploatacji linii i prowadzenia niektórych rodzajów remontów upewnia, że technikę PPN można zastosować szerzej i to na każdym poziomie napięcia. Do tej pory najwięcej doświadczenia zebrano z wymiany różnego typu izolacji i przewodów oraz prac konserwacyjnych, opanowując zasady użytkowania specjalistycznego sprzętu i narzędzi oraz środków ochronnych do tych prac. Rozbudowa sieci (patrz: ilustracja) wymaga coraz częściej podłączeń nowych odbiorców, które mogą być realizowane pod napięciem3 [4].

Szkic analizy zakresu modernizacji istniejącej linii napowietrznej Ustalenie zakresu modernizacji wymaga przeprowadzenia stosownych analiz technicznych, do których niezbędne są dane techniczne. Podstawowe parametry techniczne zawierają dokumenty, które ma każda linia: wykazy montażowe, paszport, oceny stanu technicznego. Na ich podstawie wskazuje się istotne parametry

ZdjęcieEnerga

TECHNIKA I TECHNOLOGIE

Technikę PPN można zastosować na każdym poziomie napięcia

techniczne: długość linii, strefę klimatyczną i zabrudzeniową, liczbę torów, typ konstrukcji wsporczych, rodzaje fundamentów, łańcuchów z typami izolatorów, rodzaje przewodów fazowych i odgromowych oraz osprzętu izolatorowego, przewodowego i innego.

Przeważnie w ramach modernizacji linii przewidywana jest realizacja na niej traktu światłowodowego, poprzez wymianę jednego przewodu odgromowego, np. typu AFL, na nowy, światłowodowy typu OPGW. Zgodnie z założeniami dokumentacja starych linii z okresu budowy w latach 50. i 60. zostaje opracowana z uwzględnieniem nowszej wersji normy PN-E-05100 z 1998 roku.

Często modernizacja obejmuje renowację fundamentów, poprzez uzupełnienie ubytków i zabezpieczenie ich (pomalowanie) stosownym preparatem od kotwy do głębokości około 0,7 m oraz malowanie samych słupów, a także profilaktycznych (niewielkich) wycinek eksploatacyjnych krzewów i drzew przy słupach oraz na trasie linii.

Projekt modernizacji wybranej linii NN obejmuje przeważnie części: opisową, analizę profili i konstrukcyjną. Część konstrukcyjna zawiera dokumentację techniczną umożliwiającą przeprowadzenie

3 I lustrację z pełnym opisem tej technologii zamieszczono w wykładzie 7. Akademii, Energetyka 2016, nr 9 – rysunek 11.

16 l ENERGIA elektryczna grudzień 2019

przewidzianych zmian w konstrukcjach słupów związanych z ich podwyższeniem lub wymianą na nowe.

Opracowanie profili linii W projekcie modernizacji rozważa się zakres prac, jakie należy przeprowadzić na linii, aby zwiększyć jej obciążalność, w wyniku której przewody robocze będą mogły nagrzać się do ­wyższej temperatury (np. +80°C) niż przewidywano to w pierwotnym projekcie linii (+40°C), przeważnie budowanych w latach 50. i 60. Zakres tych prac określa się na podstawie analizy nowych profili linii, który jest opracowany na podstawie pomiarów wykonanych np. metodą skaningu laserowego.

Przewidziane w projekcie prace modernizacyjne uwzględniają również wyniki obliczeń wartości natężenia pola elektromagnetycznego, które przeprowadza się w obszarach chronionych, np. tam, gdzie linia przechodzi w pobliżu terenów zabudowy mieszkaniowej.

Na podstawie pomierzonych, rzeczywistych zwisów przewodów określa się naprężenia, z jakimi zawieszone są przewody i następnie sprawdza je z wartościami podanymi w wykazie montażowym linii. Analizę odległości normowych od ziemi i krzyżowanych obiektów

TECHNIKA I TECHNOLOGIE (z uwzględnieniem zapasu wymaganego przez inwestora) w nowych warunkach obciążeniowych linii przeprowadza się na podstawie nowych profili podłużnych linii.

Analiza stanu technicznego linii W wyniku regularnych ocen stanu technicznego i oględzin w terenie ocenia się stan techniczny konstrukcji i fundamentów linii. Ocenie podlega stan powierzchni malarskiej konstrukcji słupów oraz występowanie ognisk korozji. Sprawdza się też ubytki w zakratowaniu słupów (kątowniki i pręty stężeniowe), ich uszkodzenia oraz stan śrub.

Odnotowuje się nawet niewielkie uszkodzenia fundamentów, a brak zabezpieczenia górnej ich części pokrywa się masą bitumiczną. Zwraca się uwagę, czy fundamenty (powinny wystawiać 0,2 m ponad poziom terenu) nie są pogrążone w całości w ziemi lub w gęstwinie roślinności (trawy i krzewów). Istotną informacją jest także stan uziemień słupa.

Projekt modernizacji linii Na podstawie przeprowadzonej analizy stanu technicznego linii opracowuje się zakres prac, jakie należy na niej wykonać, aby możliwe było zwiększenie jej obciążalności do stanu umożliwiającego nagrzanie się przewodów roboczych do temperatury4 np. +80oC. Wzrost obciążalności linii spowoduje zwiększenie zwisów przewodów fazowych, a więc zmniejszenie ich odległości do ziemi i krzyżowanych obiektów.

W projekcie przewiduje się wprowadzenie niezbędnych zmian na linii, aby odległości te w nowych warunkach były zgodne z normą i oczekiwaniami inwestora (określony zapas). Zmiany te przewidują różne możliwości: regulację naprężeń przewodów, zastosowanie przewodów małozwisowych, podniesienie zawieszenia przewodów, poprzez zastosowanie krótszych łańcuchów izolatorowych, przebudowę krzyżowanych linii SN i nn, podwyższenie konstrukcji słupów, a nawet ich wymianę na nowe, wyższe lub innego, indywidualnego typu.

W ramach przewidywanych prac modernizacyjnych należy dokonać kontroli właściwego wykonania mostków prądowych na słupach odporowo-narożnych, szczególnie dotyczy to mostków

prądowych środkowej fazy niektórych typów słupów odporowo-narożnych.

Podczas modernizacji, jeśli odległości mostków od konstrukcji nie są zachowane, wymaga się ich odpowiedniego wyprofilowania.

Projekt modernizacji zawiera także wskazania co do wymiany przewodów odgromowych na typu OPGW. W tym celu przeprowadza się analizę warunków zwarciowych i wskazuje na rodzaje możliwych do zastosowania przewodów typu OPGW. W zależności od dobieranych średnic przewodu dla niektórych stanowisk słupów może być konieczne przeprowadzenie ponownej, szczegółowej analizy wytrzymałości konstrukcji słupów, a w konsekwencji może zajść potrzeba ich wzmocnienia.

W trakcie realizacji zawieszenia przewodu OPGW blokuje się możliwość wychyłu wysięgników przewodów odgromowych na słupach przelotowych, zarówno tych, na których zawieszany jest przewód OPGW, jak również tych, na których zawieszony jest drugi przewód odgromowy (oczywiście dla linii z dwoma przewodami odgromowymi). Z analizy naprężeń istniejących przewodów odgromowych i montowanych (wymienianych) wynika, że może być konieczna regulacja zwisów przewodu odgromowego, którą odnotowuje się w projekcie wykonawczym.

Ocena potrzeby wyłączeń dla prac modernizacyjnych Dla realizacji przewidzianych prac modernizacyjnych linii 110 - 400 kV przeważnie konieczne są jej wyłączenia.

Ograniczenia lub eliminację wyłączeń można dokonać poprzez: technologie PPN i w pobliżu napięcia, przerzucenie obwodów elektrycznych na tymczasowe obwody zbudowane albo z przenośnych linii kablowych, albo tymczasowych linii napowietrznych (jedno- i wielofazowych), zastosowanie pól przewoźnych w połączeniu z liniami tymczasowymi, zrobotyzowane systemy przejęcia tymczasowych funkcji izolacji doziemnej i międzyprzewodowej.

Zastosowanie tych rozwiązań wymaga jednak specjalistycznej wiedzy, sprawdzalnych umiejętności i pewnego minimum doświadczenia, najczęściej

popartego szkoleniem poligonowym lub zagraniczną czy krajową praktyką.

Rozważono dwa przypadki modernizacji linii napowietrznych: odcinkowe modernizacje wybranych stanowisk, na których wymagane są prace dostosowawcze do przepisów i zwiększonej obciążalności, kompleksowe prace modernizacyjne, obejmujące wszystkie lub większość stanowisk słupów prowadzonych w osi istniejącej linii lub w pasie technologicznym.

Przez pas technologiczny5 rozumie się obszar wzdłuż linii o szerokości 14 m dla linii 110 kV, 25 m dla 220 kV i 35 m – 400 kV, liczonej prostopadle od jej osi.

W pierwszym przypadku podstawową metodą ograniczania wyłączeń jest technika PPN. W drugim będzie ona wzbogacana zastosowaniem linii tymczasowych, pól przewoźnych i systemów zrobotyzowanych oraz szerokiego wachlarza sprzętu zmechanizowanego. Jednak zastosowanie sprzętu zmechanizowanego wymaga pilnej weryfikacji odległości od linii (patrz [6]) i wykracza poza ramy tego artykułu. n

Literatura [1] S trategia na rzecz odpowiedzialnego rozwoju do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku), Ministerstwo Rozwoju 2017.

[2] U stawa z dnia 24 lipca 2015 roku o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych Dz.U. 2015 poz. 1265 oraz ustawa z dnia 24 lutego 2017 roku o zmianie ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych Dz.U. 2017 poz. 635.

[3] R aport PTPiREE: Energetyka przesyłowa i dystrybucyjna, Poznań, maj 2017.

[4] B arros M., Silva U.V.: Suppluing Power to a New Industrial Consumer a New Work Technique in Line - Line Developed to Change the Type of Towers, ICOLIM 2014.

[5] G awarecki T.: Kwalifikacja prawna robót budowlanych w postaci wymiany przewodów w linii elektroenergetycznej oraz dopuszczalność ich wykonania bez tytułu prawnego do nieruchomości, ,,Energetyka’’ nr 1/2017, s. 50-52.

[6] Dudek B.: Konieczność weryfikacji odległości sprzętu.

Artykuł prezentowany był na konferencji „Elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokich napięć”.

4 Można ustalić także inne temperatury nawet do +200oC, ale wiąże się to z zastosowaniem specjalnych przewodów.

5 D la 220 kV dotyczy linii jedno- i dwutorowych, dla linii 400 kV dwutorowych na słupach typu Z52 szerokość pasa technologicznego wynosi 30 m od osi linii, a dla jednotorowych, z wyjątkiem odcinków wybudowanych na słupach ON400 – 40 m; dla jedynej polskiej linii 750 kV – 70 m

grudzień 2019 ENERGIA elektryczna l 17

ELEKTROMOBILNOŚĆ

Przegląd samochodów elektrycznych dostępnych na rynku

Porsche Taycan – elektryczna Panamera?

Porsche Taycan prowadzi się wręcz fenomenalnie, zwłaszcza w bardzo ciasnych „górskich” zakrętach. Akumulatory pozwalają na przejechanie maksymalnie 450 km (w przypadku wersji Turbo) i 412 km (Turbo S). W samochodzie zastosowano też dwubiegową skrzynię, co sprawia, że przy niższych prędkościach na koła trafia więcej mocy, a przy wysokich – spada zużycie energii.

Jednak nasuwa się pytanie: skoro to elektryk, to skąd te oznaczenia? Turbo, Turbo S? Rzeczywiście, to nieco mylące, ale – jak tłumaczą przedstawiciele fabryki z Zuffenhausen – chodzi w tym wypadku o zachowanie analogii do pozostałych modeli marki i rozróżnienie między wersjami mocy. Topowy Taycan nazywa się więc „Turbo S”, słabszy – „Turbo” itd. W przyszłym roku na rynku mają pojawić się bardziej „pospolite” wersje i zapewne z tych samych powodów będą nazywały się „Taycan” oraz „Taycan S”. I wtedy zamieszania już nie będzie.

Czy Taycan to auto idealne? Prawie. Ma jeden poważny problem. Otóż Porsche Taycan jest tak dobre w zakrętach, że aż pozbawia kierowcę jakichkolwiek emocji. Odczucia z jazdy przypominają te z gier komputerowych, w które grało się za pomocą kierownicy podłączonej do portu USB.

Kasper Teszner Biuro PTPiREE Źródło: https://www.auto-swiat.pl/testy/testy-nowych-samochodow/porsche-taycan-jakjezdzi-pierwsze-elektryczne-porsche/96e52dy

Fot. Porsche

Pierwszy w pełni elektryczny pojazd Porsche zaprezentowano we wrześniu 2019 roku na targach motoryzacyjnych we Frankfurcie.

Skojarzenie przychodzące na myśl po opublikowaniu zdjęć – Panamera o napędzie elektrycznym. W rzeczywistości to auto nie ma nic wspólnego z tym Porsche kombi (no, poza tym, że zabiera cztery osoby z bagażem).

Nowe Porsche Taycan Turbo oraz Taycan Turbo S można już zamawiać w polskich salonach. Ich ceny zaczynają się od odpowiednio 650 tys. zł i 790 tys. zł. Co za tą cenę otrzymamy? Samochód z zamontowanymi dwoma silnikami elektrycznymi, po jednym na każdą oś, generującymi w najmocniejszej wersji Turbo S aż 761 KM oraz 1050 Nm. Ale uwaga: stale dostępna moc wynosi – tu cytat z materiałów prasowych niemieckiej marki – „do 625 KM”. Podane wyżej wartości to funkcja overboost, dostępna np. podczas ruszania z wykorzystaniem procedury startowej.

Kierowca ma przed sobą elementy dobrze znane z innych Porsche (np. kierownicę i zegar-stoper). Jest też kilka nowych, m.in. elektroniczny zestaw wskaźników (już bez centralnego obrotomierza) nieosłoniętych daszkiem, bo pokrytych antyrefleksyjnym ekranem produkcji LG. Prócz tego są jeszcze trzy inne dotykowe ekrany, w tym jeden – ewenement – przed pasażerem (do obsługi mediów, telefonu, Internetu i nawigacji).

Bateria o pojemności 93,4 kWh położona między silnikami umożliwia stworzenie idealnego wręcz rozkładu masy 50:50. Ten zabieg pozwolił na umiejscowienie bardzo nisko środka ciężkości (niżej niż w spalinowych modelach tej marki), a co za tym idzie…

Porsche Taycan 18 l ENERGIA elektryczna grudzień 2019

ŁĄCZNOŚĆ

Wielkoobszarowy system TETRA w PGNiG Termika SA Od kilkunastu lat w naszym kraju pojawiają się zapowiedzi i plany wprowadzenia systemu TETRA jako podstawowego środka łączności dla służb bezpieczeństwa i porządku publicznego, ratownictwa oraz strategicznych przedsiębiorstw zajmujących się energetyką, gazownictwem czy paliwami. Jednakże z różnych przyczyn nie są one realizowane.

W związku z tym każda organizacja, w której łączność radiowa jest niezbędna do właściwego wykonywania pracy, stara się we własnym zakresie wdrożyć system łączności zapewniający najwyższą jakość usług.

JOWITA GOTÓWKO, MAREK CICHOWSKI Radmor SA

Systemem spełniającym najwyższe wymagania jest TETRA. Dzięki swojej elastyczności oferuje niedostępne w mniej zaawansowanych rozwiązaniach możliwości współpracy różnych służb oraz firm z newralgicznych sektorów gospodarki na wypadek wystąpienia katastrof lub aktów terrorystycznych. To system łączności umożliwiający bezpieczną komunikację radiową.

Czołowym producentem ciepła i energii elektrycznej w Polsce jest PGNiG Termika SA, należąca do Grupy Kapitałowej PGNiG. Spółka ma pięć zakładów. Są to: elektrociepłownie Siekierki, Żerań i Pruszków oraz ciepłownie Kawęczyn i Wola. Dają one 11 proc. produkowanego w naszym kraju ciepła. PGNiG Termika wytwarza je w kogeneracji. Ta efektywna technologia sprawia, że przedsiębiorstwo pokrywa około 65 proc. zapotrzebowania Warszawy na energię elektryczną.

W polityce firmy szczególną wagę przykłada się do jakości, która dla PGNiG oznacza „doskonalenie procesów produkcji i zarządzania zwiększające efektywność i wartość firmy”. W związku z tym, w celu usprawnień metod pracy oraz zapewnienia bezpieczeństwa pracownikom, spółka w 2016 roku zainwestowała w nowoczesną łączność radiową.

Dostawcą cyfrowego systemu w standardzie TETRA był przodujący na naszym rynku radiokomunikacyjnym polski

Instalacja antenowa wdrożonego systemu

Radmor SA z Gdyni. Jest to przedsiębiorstwo o długoletniej historii i znakomitych, sięgających 1947 roku tradycjach. Od 2011 roku Radmor wchodzi w skład Grupy WB – największego rodzimego koncernu sektora obronnego, który oferuje najnowocześniejsze rozwiązania dla sił zbrojnych z całego świata w zakresie: systemów łączności, dowodzenia, rozpoznania i kierowania uzbrojeniem, systemów bezzałogowych różnych klas, wyposażenia oraz modernizacji sprzętu wojskowego, systemów informatycznych i cyberbezpieczeństwa.

Radmor ma wieloletnie doświadczenie w radiokomunikacji, również w transferze technologii. Grono polskich inżynierów zatrudnionych w firmie tworzy indywidualne, zaprojektowane pod konkretne wymagania klienta, systemy łączności, w tym tak

specjalistyczne jak wielkoobszarowy system TETRA, wdrożony w PGNiG Termika SA. Celem projektu, opracowanego dla dostawcy ciepła i energii elektrycznej, było pokrycie zasięgiem sieci radiowej elektrociepłowni Siekierki, Żerań i Pruszków, ciepłowni Kawęczyn i Wola oraz innych obszarów nad Wisłą. Ponadto priorytetem było zapewnienie niezawodności systemu i podniesienie poziomu bezpieczeństwa pracy. PGNiG zakładał również uzyskanie łączności w tunelach i miejscach trudno dostępnych oraz w strefach zagrożenia wybuchem.

Wdrożona przez Radmor infrastruktura składa się z ośmiu stacji bazowych DAMM Cellular Systems A/S, które zainstalowano w elektrociepłowniach Siekierki, Żerań i Pruszków oraz ciepłowni Kawęczyn, grudzień 2019 ENERGIA elektryczna l 19

ŁĄCZNOŚĆ a także repeaterów w ciepłowni Wola i terenach nad Wisłą, gdzie zastosowano również rozbudowany system antenowy zapewniający sygnał na wielu poziomach budynku.

Przemienniki, które wykorzystano w dwóch odległych lokalizacjach, to nowoczesne urządzenia produkcji Radmoru.

Retransmitery 3406 i 3406/OPTO pracują w paśmie 400MHz jako dwukierunkowe wzmacniacze sygnałów standardu TETRA. Przeznaczeniem urządzeń jest odbiór, wzmocnienie i nadanie słabych sygnałów pochodzących od radiotelefonów mobilnych oraz stacji bazowej w celu zwiększenia powierzchni pokrycia sygnałem.

Zasięg radiowy w tunelach i miejscach trudno dostępnych uzyskano, poza wykorzystaniem retransmiterów sygnału radiowego, poprzez system dystrybucji sygnału radiowego za pomocą kabli cieknących.

Uruchomiony system wyposażony jest w rejestrację korespondencji radiowej i transmisji danych, bramki do sieci analogowych oraz radiotelefony ręczne i stacjonarne Airbus D&S. Radmor, jako profesjonalny dostawca i integrator systemów łączności radiowej, tak zaprojektował i skonfigurował poszczególne elementy infrastruktury, aby spełniały wysokie wymagania klienta, zapewniały najwyższą jakość i bezpieczeństwo oferowanych w systemie usług.

System TETRAFlex, który zainstalowano w zakładach PGNiG, jest zdecentralizowany, a poszczególne jego elementy są połączone za pomocą sieci IP. Zapewnia dostęp do wszystkich usług standardu ETSI TETRA; jest w pełni redundantny i posiada możliwość dalszej rozbudowy o kolejne moduły nadawczo-odbiorcze bez konieczności wymiany jakiegokolwiek podzespołu.

System umożliwia niezależną pracę terminali przenośnych i przewoźnych z możliwością rozszerzania o nowych użytkowników. Zgodnie z wymogami klienta zapewnia również m.in. bezpieczną cyfrową transmisję głosu, tekstu, danych, lokalizację użytkowników na podstawie danych GPS z radiotelefonów oraz połączenia do zewnętrznej sieci telefonicznej. Użytkownicy mogą wykonać połączenie radiowe z dowolnym abonentem w każdej z lokalizacji. System daje możliwość ciągłego i bezpiecznego zarządzania użytkownikami i informacjami.

Pracowników zakładów wyposażono w kilkaset radiotelefonów ręcznych, w tym również w terminale iskrobezpieczne pozwalające na pracę w strefach zagrożonych 20

l ENERGIA elektryczna grudzień 2019

Retransmitery wykorzystane w tunelach w celu uzyskania zasięgu

Instalacja kabla cieknącego

wybuchem. Urządzenia ręczne dodatkowo posiadają akcesoria ułatwiające obsługę w trudnych warunkach pracy.

Decydując się na wdrożenie cyfrowego systemu łączności radiowej, PGNiG stawiał przed wykonawcą bardzo wysokie wymagania pod względem bezpieczeństwa i niezawodności. Projekt zakończył się pełnym sukcesem – Radmor dołożył wszelkich starań, aby system spełnił wszystkie wymogi i oczekiwania klienta. Pokryto zasięgiem wskazane tereny oraz tunele i miejsca trudno dostępne. System działa niezawodnie,

Schemat wdrożonego systemu TETRA

a redundancja każdego newralgicznego elementu zapewnia pewność łączności nawet w sytuacjach krytycznych.

Udział dwóch polskich firm w tym wspólnym projekcie to doskonały przykład na to, że w naszym kraju wdrażane są złożone, nowoczesne systemy radiowe, które podnosząc jakość i efektywność pracy, zapewniają bezpieczeństwo wszystkim pracownikom organizacji. Jednocześnie jest to zabezpieczenie na wypadek zagrożeń terrorystycznych lub wystąpienia katastrof. n

ŁĄCZNOŚĆ

Pionierska hybrydowa stacja bazowa Pod koniec listopada, podczas targów PMRExpo 2019, Airbus zaprezentował kompaktową stację bnazową nowej generacji TB4, obsługującą zarówno dostęp radiowy dla systemu TETRA, jak i 4G/5G. TB4 to pierwsza hybrydowa stacja bazowa, która obsługuje zarówno technologię TETRA, jak i 4G/5G na tej samej platformie sprzętowej. Ma zmniejszone gabaryty w porównaniu ze stacją TETRA TB3. Jest też w pełni kompatybilna z poprzednią wersją.

Zapewnia także dostęp radiowy w systemie TETRA oraz LTE. Funkcjonalności te obejmują tzw. dual homing (gdy stacja bazowa podłączona jest do dwóch central cyfrowych), szyfrowanie interfejsu radiowego i pracę w trybie awaryjnym.

Zalety nowego urządzenia to zmniejszenie zużycia energii oraz wzrost elastyczności sieci dzięki dużemu zasięgowi i zastosowaniu rozwiązań z głównego nurtu technologii znormalizowanej w ramach projektu The 3rd Generation Partnership Project (3GPP), dostosowanego do TETRY. Ponadto użytkownicy będą mogli również skorzystać z większej integracji i dłuższej żywotności sieci.

Należy podkreślić, że klienci, którzy obecnie używają TB3, mogą zachować te same konfiguracje anten do wykorzystania z TB4, co umożliwi płynne przejście do sieci 4G/5G, przy znacznych oszczędnościach w jej planowaniu i wdrażaniu.

Nowoczesna stacja bazowa zostanie początkowo udostępniona na częstotliwości 380 MHz i będzie wdrażana zgodnie ze strategią hybrydową Airbusa, zapewniając tym samym płynną ewolucję technologiczną.

Kompatybilność sieci 5G i TETRA w Kantonie Chińczycy z Kantonu połączyli smartfony 5G i terminale pracujące w rządowej sieci radiowej TETRA, która po raz pierwszy połączyła się z siecią 5G China Telecom. Aplikację Airbusa – Tactilon Agnet – zainstalowano na różnych urządzeniach: telefonach z podwójnym systemem operacyjnym, aparatach fotograficznych noszonych przez funkcjonariuszy i smartfonach satelitarnych.

Eksperyment powiódł się. Uzyskano pomiędzy użytkownikami połączenia głosowe i transmisje danych o bardzo dobrej jakości. Nie było problemów z połączeniami grupowymi i indywidualnymi, przesyłaniem wiadomości, udostępnianiem wideo i danych geopozycjonowaniem oraz działaniem wielu innych funkcji.

Publiczna sieć radiowa Kantonu Government Shared Radio Network jest jedną z największych sieci miejskich TETRA na świecie. Obsługuje ponad 50 tys. abonentów, m.in. z policji, straży pożarnej i pogotowia ratunkowego, lokalnych przedsiębiorstw użyteczności publicznej oraz biura reagowania kryzysowego.

serwisowy w celu zwiększenia bezpieczeństwa podróżnych oraz efektywności operacji naziemnych.

Infrastruktura systemu TETRA Motoroli Solutions jest wykorzystywana przez hiszpańskie lotniska Ibiza, Malaga-Costa del Sol i Alicante-Elche od 2018 roku. Dwukierunkowe rozwiązania radiokomunikacyjne tej firmy są również stosowane na śródziemnomorskich lotniskach Akton, Chania, Kavala, Korfu, Kos, Mytilene, Mykonos, Rhodes, Samos, Santorini, Skiathos, Thessaloniki i Zakynthos.

Holenderska policja z bezpieczną łącznością Policja w Holandii pracuje nad unowocześnieniem mobilnych urządzeń krajowej sieci radiowej TETRA. Mundurowi posiadają już ponad 57 tys. zestawów przenośnych, jak również prawie 10 tys. radiotelefonów, które są wykorzystane w pojazdach służbowych.

Policja otrzymała też 40 radioodbiorników iskrobezpiecznych, które są używane przez ratowników w warunkach, w których konwencjonalne radia mogą powodować zapalenie substancji łatwopalnych czy wybuch gazów.

Holenderscy policjanci będą wkrótce jednymi z najlepiej przyłączonych do sieci użytkowników na ogólnokrajowej platformie TETRA.

Policja w Berlinie stawia na niezawodność Motorola Solutions podpisała 10-letni kontrakt na usługi dla policji w Berlinie w celu zapewnienia niezawodnej i bezpiecznej komunikacji TETRA dla 20 tys. radiotelefonów. W ramach umowy firma zapewni wsparcie techniczne, usługi naprawcze i zarządzania, a także aktualizacje oprogramowania dla radiotelefonów TETRA wykorzystywanych przez berlińskie służby mundurowe. n

Zdjęcie: Adobe Stock, spuno

Lotnisko w Barcelonie z nowym systemem łączności Port lotniczy El Prat w Barcelonie wdraża nowy system radiotelefonii cyfrowej Dimetra X Core TETRA. W 2020 roku zainstaluje ponad 1,6 tys. terminali radiowych. System ułatwi użytkownikom podłączenia na lotnisku, umożliwi także łączność krytyczną w obrębie obiektu; będzie wykorzystywany przez załogi linii lotniczych, agentów na płycie lotniska, obsługę bagażową i personel Berlińska policja jest wyposażona w radiotelefony TETRA grudzień 2019 ENERGIA elektryczna l 21

WYDARZENIA

Zdjęcie: PTPiREE

Wojciech Lutek, prezes PGE Dystrybucja, podczas oficjalnego otwarcia 12. edycji targów „Energetics”

Uczestnicy panelu dyskusyjnego Forum Dystrybutorów Energii rozmawiali o nowych zadaniach OSD

W dalszej części forum uczestnicy mogli wysłuchać interesującego wykładu z zakresu projektowania słupów energetycznych pod kątem zwiększenia pewności linii 110 kV w świetle normy PN-EN 50341.

Spotkanie zamknęła prezentacja prelegentów z Politechniki Lubelskiej dotycząca wpływu instalacji fotowoltaicznych na pracę miejskich sieci niskiego napięcia.

Małgorzata Władczyk, Biuro PTPiREE

Fot. PGE Dystrybucja SA

Od 19 do 21 listopada trwała 12. edycja Lubelskich Targów Energetycznych ,,Energetics’’, których głównym partnerem jest PGE Dystrybucja. Wydarzenie było doskonałą okazją do zaprezentowania nowoczesnych urządzeń i technologii dla energetyki, a także wymiany doświadczeń między uczestnikami oraz wystawcami z naszej branży, przedsiębiorstwami, projektantami i firmami wdrażającymi nowe technologie.

Podczas pierwszego dnia targów odbyło się, organizowane przez Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej, kolejne już Forum Dystrybutorów Energii. Tegoroczne zgromadziło ponad 120 osób, w zdecydowanej większości przedstawicieli operatorów sieci dystrybucyjnej. Temat debaty – niezawodność dostaw energii elektrycznej w Polsce – przedstawiono w bardzo szerokim zakresie.

Spotkanie rozpoczęło się omówieniem zadań operatorów systemów dystrybucyjnych na gruncie nowych regulacji. Dyskutowano, jak zapisy pakietu „Czysta energia dla wszystkich Europejczyków” wpływają na elastyczność systemu elektroenergetycznego, wsparcie źródeł rozproszonych, bilansowanie lokalne i magazynowanie energii oraz rozwój sieci inteligentnych.

Nie pominięto również tak istotnego aspektu, jak rola operatorów elektroenergetycznych w rozwoju infrastruktury ładowania pojazdów elektrycznych.

Podczas panelu dyskusyjnego Prezes PTPiREE – Robert Zasina wraz z innymi ekspertami mówili o wyzwaniach stojących przed OSD, omawiając praktyczne aspekty realizacji programu „Mój Prąd”, wpływu przyłączania coraz większej ilości źródeł wytwórczych do sieci OSD na prace tejże sieci, czy współpracy OSD z samorządami przy stosowaniu wymogów ustawy o elektromobilności.

Druga część forum poświęcona była m.in. regulacji jakościowej, zwłaszcza wskaźnikom obszarowym częstości i czasu przerw w dostarczaniu energii elektrycznej. Analiza nowych wskaźników w nowym modelu regulacji jakościowej wskazuje, jak znaczne są różnice ich wartości dla poszczególnych obszarów.

Z dużym zainteresowaniem wysłuchano prezentacji ukazującej wpływ nadzwyczajnych warunków atmosferycznych na niezawodność dostaw energii.

Fot. PGE Dystrybucja SA

Forum Dystrybutorów Energii

Forum Dystrybutorów Energii zgromadziło ponad 120 uczestników 22

l ENERGIA elektryczna grudzień 2019

Zestaw Stacji Mobilnej SN/nN z bocznikiem SN wyposażony w synchronizację i automatykę zabezpieczeniową na poziomie SN

Duża mobilność zestawu, możliwość zastosowania bocznika w miejscu z utrudnionym dostępem Zastosowanie zabezpieczeń SN: ziemnozwarciowe, napięciowe, prądowe i częstotliwościowe Realizacja łączeń ruchowych podczas procesu synchronizacji w sposób całkowicie automatyczny Możliwość zastosowania do zasilania stacji dowolnego agregatu prądotwórczego lub innego źródła napięcia trójfazowego nN Zastosowanie wysokiej jakości, lekkich, w pełni ekranowanych kabli przyłączeniowych średniego napięcia Realizacja podłączenia i odłączenia zestawu w ramach prac pod napięciem metodą drążkową, co wyklucza konieczność wykorzystywania podnośnika

Zestaw przeznaczony jest do zasilania sieci średniego napięcia 15 kV za pomocą agregatu prądotwórczego niskiego napięcia.

Innowacyjnym rozwiązaniem – zastosowanym zarówno w stacji przewoźnej, jak i w boczniku – jest automatyczna synchronizacja napięć na poziomie SN umożliwiająca, w połączeniu z zastosowaniem technologii PPN, podłączenie układu do sieci oraz jego odłączenie i powrót do zasilania z sieci dystrybucyjnej bez przerw w dostawie energii elektrycznej dla Odbiorców. Cały proces wykorzystania zestawu nie powoduje zaniku napięcia u Klientów.

Oddział Lublin

WYDARZENIA

Energetyczne miejsca

Zobaczyć żarówkę Edisona 200-watową żarówkę, z niestosowanym od ponad stu lat żarnikiem z włókna węglowego, wykonano w Anglii w technologii T. Edisona i J. Swana. Drogocenny eksponat zapalany jest raz w roku, powoli, po rozgrzaniu, które trwa kilka sekund. Świeci strugą ciepłego, pomarańczowego światła, ciesząc setki zwiedzających. W tym dniu jest gwiazdą – mieni się w blasku fleszy przy włączonych kamerach.

Gdy już obejrzymy ciągle sprawną energetyczną perełkę, warto zobaczyć tysiące innych eksponatów; w muzeum jest m.in. samochód na wodór, „elektryczna” butelka, lampy rentgenowskie, zabytkowe mierniki, lampa radiowa 3NFBat – pierwszy na świecie układ scalony, generator z niemieckiego pancernika „Gneisenau” czy przedwojenny niemiecki odkurzacz Volksstaubsauger. Imponująco prezentuje się kolekcja liczników energetycznych.

Ciekawostką jest kombinezon ochronny, który wytrzymuje uderzenie nawet kilkuset tysięcy voltów. Od 2010 roku w muzeum działa „Iskrowisko”, czyli sala doświadczalna, w której zobaczymy wyładowania elektryczne rzędu miliona woltów! Placówka prezentuje zwiedzającym tysiące eksponatów związanych z energetyką, produkcją energii oraz jej wykorzystaniem.

Kolejną ciekawostką jest fakt, że Muzeum Energetyki, którym formalnie zarządza Polskie Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Energetyki, działa na terenie czynnego zakładu – Elektrowni Łaziska.

Siłownia dziś jest częścią spółki Tauron Wytwarzanie. Jej początki sięgają 1917 roku, kiedy książę pszczyński rozpoczął w Łaziskach budowę fabryki karbidu oraz 24

l ENERGIA elektryczna grudzień 2019

Zdjęcie: Mariusz Pyśk

To już tradycja. Podczas dorocznego Święta Światła w Muzeum Energetyki w Łaziskach Górnych uroczyście zapalają historyczną żarówkę Edisona.

Musi być uroczyście, bo urządzenie ma już ponad sto lat i muzealnym pasjonatom co roku towarzyszy obawa, czy i tym razem się uda. W maju 2020 roku czeka nas 15. Święto Światła.

Industriada

elektrowni. W 1918 roku zainaugurowała działalność firma Kraft und Schmelzwerke „Prinzengrube” Aktiengesellschaft (Elektrownia i Karbidownia Kopalni „Książątko” SA). W latach 20. spółka zmieniła nazwę na Zakłady „Elektro”, których właścicielem stało się Towarzystwo Akcyjne „Elektra” z Zurychu. Od 1927 do 1953 roku elektrownia była największym wytwórcą energii w kraju. Po II wojnie światowej dokonano podziału zakładu na elektrownię i hutę.

Muzeum założyli w 2003 roku entuzjaści energetyki. Placówkę wśród kilkudziesięciu tysięcy zwiedzających odwiedzili także turyści z ponad 30 krajów.

Co roku obiekt jest ważnym punktem Industriady, czyli święta zabytków techniki w województwie śląskim. Od lat w czerwcowy weekend w kilkudziesięciu miejscach na Śląsku można oglądać wspaniałe obiekty i eksponaty składające się na dziedzictwo przemysłowe regionu. Łaziskie muzeum jest jednym z najpopularniejszych miejsc w tym przedsięwzięciu.

Choć Muzeum Energetyki jest dumne ze swoich wystaw stałych i czasowych, odwiedzających kuszą również

Żarówka Edisona

Zdjęcie: Jacek Swadźba

»»» Energetyka na polskich ziemiach rozwija się od ponad 100 lat. Powstaje coraz nowocześniejsza infrastruktura i obiekty, które odpowiadają na zapotrzebowanie rynku.

Stare budynki, urządzenia odchodzą w zapomnienie – najczęściej rozbierane, powstają nowe. Są jednak miejsca, gdzie nowoczesność znakomicie sąsiaduje z historią.

Wzajemnie uzupełniają się, świadczą o długiej tradycji rodzimej energetyki.

Zdjęcie: Mariusz Pyśk

WYDARZENIA

Sala doświadczalna „Iskrowisko"

organizowane tam lekcje, warsztaty i pokazy. Dzieci i młodzież mogą w niekonwencjonalny sposób poszerzyć wiedzę z fizyki, chemii, robotyki, elektryczności czy elektroniki. Zajęcia mają charakter jednorazowy lub cykliczny. Często też wykładowcy z muzeum jadą z prelekcjami do szkół. Dużym powodzeniem cieszą się organizowane w placówce imprezy rodzinne (urodziny, imieniny). Najmłodsi mogą spędzić wtedy czas, bawiąc się i ucząc.

W muzeum organizowane są również koncerty, zainicjowane w 2015 roku. Muzealna scena otwiera się wtedy na różne gatunki muzyczne oraz brzmienia. Zapraszani są artyści debiutujący przed większą publicznością, a także zespoły i wykonawcy znani z udziału w popularnych

programach telewizyjnych. Wielu z nich pojawia się także w ramach największych wydarzeń, jakie odbywają się w muzeum – w Święto Światła oraz podczas Industriady.

Olga Fasiecka Biuro PTPiREE Polskie Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Energetyki ul. Wyzwolenia 30, 43-170 Łaziska Górne (na terenie Elektrowni Łaziska) telefony: 697 073 555; 603 155 562; e-mail: wydarzenia@muzeumenergetyki.pl Godziny otwarcia: wtorki – 9.00-13.00; środy – 15.00-19.00; czwartki – 9.00-13.00; druga sobota miesiąca – 10.00-14.00.

Inne terminy zwiedzania są możliwe po wcześniejszym zgłoszeniu i uzgodnieniu.

grudzień 2019 ENERGIA elektryczna l 25

l ENERGIA elektryczna grudzień 2019

WYDARZENIA

Serce elektromobilności zabiło w Szczecinie Nowoczesność w aglomeracjach oznacza zwiększanie wydajności municypalnej infrastruktury przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii, ze szczególną troską o środowisko i społeczeństwo. Niezwykle istotną rolę spełniają w nich także spółki energetyczne, odpowiedzialne za zachowanie ciągłości dostaw energii elektrycznej o wysokich parametrach jakościowych oraz zapewnienie równoprawnego dostępu do sieci elektroenergetycznej, dla których innowacyjność stosowanych rozwiązań ma ogromne znaczenie.

Unijne wymogi dotyczące poprawy jakości powietrza, aspekty zrównoważonego rozwoju oraz światowe trendy technologiczne wyznaczają nowe zadania w zakresie elektromobilności. Zasady rozbudowy i funkcjonowania infrastruktury paliw alternatywnych określiła ustawa z dnia 11 stycznia 2018 roku o elektromobilności i paliwach alternatywnych. Realizacja polityki elektromobilności wymaga zintegrowania działalności wielu organizacji – organów administracji centralnej, samorządu terytorialnego oraz przedsiębiorstw energetycznych, a także podmiotów prywatnych.

– Ustawa nakłada na operatorów sieci dystrybucyjnej szereg obowiązków, w tym przede wszystkim budowę w gminach położonych na obszarze ich działania ogólnodostępnych punktów ładowania, dlatego dialog, który zainicjowaliśmy w Szczecinie, jest niezwykle istotny – powiedział Wojciech Drożdż, wiceprezes Enei Operator ds. innowacji i logistyki.

Zdjęcie: Enea Operator

Pierwsza Konferencja Naukowo-Techniczna „Energia nowoczesnych miast”, którą zorganizowała w Szczecinie Enea Operator, zgromadziła ponad stu uczestników ze środowisk naukowych, administracji publicznej i samorządów.

Podczas dwóch dni seminaryjnych poruszono kwestie elektromobilności, zrównoważonego transportu, idei inteligentnych miast oraz sieci elektroenergetycznych.

W nowoczesnych miastach szczególną rolę do spełnienia mają spółki energetyczne

Konferencja miała na celu przedstawienie uwarunkowań rozwoju aglomeracji w kontekście wdrażania idei smart city, sieci inteligentnych oraz elektromobilności, a także możliwości zastosowania zeroemisyjnej logistyki w miastach.

– Przygotowując się do realizacji obowiązku ustawowego, już teraz współpracujemy z takimi miastami jak Szczecin, Poznań, Gorzów Wielkopolski, Zielona Góra i Bydgoszcz. Dzisiaj w tych pięciu największych aglomeracjach objętych zasięgiem naszej spółki jest już ponad sto ogólnodostępnych punktów ładowania – podkreśla Marcin Kopiczko, kierownik Biura Elektromobilności i Transportu Enei Operator. – Nasze zadanie będzie polegało na budowie ponad 600 dodatkowych punktów.

Wydarzenie patronatem honorowym objęły resorty przedsiębiorczości i technologii, inwestycji i rozwoju, energii,

infrastruktury oraz Wojewoda Zachodniopomorski, a także Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, rektor Uniwersytetu Szczecińskiego i Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. W tym gronie znalazł się również podsekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska, a obecnie minister klimatu, dr Michał Kurtyka.

– Mam nadzieję, że konferencja organizowana przez naszą spółkę stanie się jednym z elementów wzmacniających efektywność współpracy wszystkich stron we wdrażaniu i upowszechnianiu rozwiązań e-mobility w Polsce, a jednocześnie jednym z najważniejszych wydarzeń dotyczących elektromobilności w naszym kraju. Już teraz zapraszam wszystkich zainteresowanych na kolejna edycję naszego wydarzenia – dodaje Wojciech Drożdż.

Oliwia Mróz-Malik, Enea Operator grudzień 2019 ENERGIA elektryczna l 27

WYDARZENIA

Konferencja PTPiREE

Systemy Informatyczne w Energetyce SIwE'19 Konferencja SIwE rozpoczęła się sesją „0”, adresowaną przede wszystkim do specjalistów IT, którą już tradycyjnie otworzył wykład Andrzeja Pilaszka, tym razem poświęcony obecnej roli informatyka w firmie. Najważniejszymi zagadnieniami poruszonymi w tej sesji były: cyberbezpieczeństwo (prezentacje: „Micro Focus - pod prąd”, „Monitorowanie sieci OT, czyli wykrywanie nadciągających problemów”, „Efektywność IT – skuteczne działania w zakresie diagnostyki i monitoringu.

Przypadki użycia”) oraz systemy łączności oparte na technologii LTE 450 (prezentacje: „Przemysł 4.0. Czy już czas? I co to oznacza dla energetycznego IT?”, „SCADA w eterze – zarządzaj własnym majątkiem bezprzewodowo”, „Zastosowanie technologii LTE w sektorze energetycznym.

Przegląd działań w Europie i na świecie”).

Uzupełnieniem prezentacji technologicznych był referat poświęcony zmianom w ustawie Prawo zamówień publicznych i ich wpływowi na przebieg procesu zakupowego.

Pierwszy, oficjalny dzień spotkania, podzielono na dwie części. W pierwszej przedsiębiorstwa energetyczne zaprezentowały najciekawsze rozwiązania IT wykorzystywane w codziennej pracy.

Przedstawiono m.in.: systemem sterowania i zarządzania rozproszonymi źródłami energii odnawialnej oraz magazynowaniem energii w Tauron Ekoenergia, transformację cyfrową w PKP Energetyka, 28

l ENERGIA elektryczna grudzień 2019

Zdjęcie: PTPiREE

Od 26 do 29 listopada w Wiśle odbyła się, organizowana przez Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej, już 18. edycja Konferencji Systemy Informatyczne w Energetyce SIwE ’19. Największą jej część poświęcono cyberbezpieczeństwu, systemom łączności oraz wdrożeniom z zakresu IT w energetyce zawodowej.

Wojciech Tabiś, dyrektora Biura PTPiREE, otwiera Konferencję SIwE ‘19

efektywne zarządzanie brygadami terenowymi w innogy Stoen Operator, prototypowanie rozwiązań IT w ramach projektów badawczo-rozwojowych Tauron Dystrybucja, poprawę efektywności sektora energetycznego poprzez wdrożenie algorytmów sztucznej inteligencji oraz wyniki testów systemu LTE 450 w PGE Systemy. W tej części swoje wystąpienie mieli także przedstawiciele Ministerstwa Energii, którzy omówili projekt dotyczący sieci smart grid – „Inteligentnie w energetyce”.

Drugą część dnia poświęcono najciekawszym rozwiązaniom i systemom

IT wspierającym pracę przedsiębiorstw energetycznych. Dostawcy przygotowali m.in. prezentacje: „Aktywnie czy pasywnie, czyli bezpieczeństwo sieci OT a praktyczne możliwości rozwiązań”, „Dokumentacja techniczna pod kontrolą: Jak usprawnić wyszukiwanie informacji w zgromadzonych plikach?”, „Synchronizacja czasu i częstotliwości w infrastrukturze IEC 61850 dla podstacji energetycznych”, „Kompleksowe narzędzia wspierające działanie OSDn na rynku energii”, „Ochrona infrastruktury krytycznej systemów SCADA – architektura Check Point”, „Nowoczesne rozwiązania IT w telemechanice dla elektroenergetyki”,

„Wykorzystanie rozwiązań IFS do zarządzania procesem realizacji zleceń w terenie na przykładzie wymiany liczników energii elektrycznej”.

Drugi dzień poświęcono na dalsze prezentacje systemów wspierających działalność przedsiębiorstw energetycznych. Przedstawiono m.in.: oprogramowanie Hexagon wspomagające pracę dyspozytorów w ramach obsługi zdarzeń i zarządzania zespołami terenowymi, zarządzanie jakością procesów w energetyce, bezpieczeństwo liczników smart z punktu widzenia atakującego, wyeliminowanie papieru przy zawieraniu umów energetycznych – za- Uczestnicy Konferencji Systemy Informatyczne w Energetyce 2019 stosowanie podpisu elektronicznego, balnym kierunkom rozwoju informatyki projekt modernizacji systemu zarządzai ich wpływie nie tylko na funkcjonowania licznikami. nie przedsiębiorstw w przyszłości, ale W ostatnim, trzecim dniu, odbyły także na pracę i życie zwykłych ludzi. się indywidualne rozmowy dostawców W ciągu osiemnastu lat Konferencja systemów i rozwiązań IT dla energetyki SIwE stała się największym i najpoważz ich potencjalnymi użytkownikami. niejszym spotkaniem branży energeOprócz referatów zaprezentowanych tycznej w zakresie informatyki. W jej tebezpośrednio na sali wykładowej, togorocznej, 18. edycji, udział wzięło 540 czyło się bardzo wiele rozmów kuluaroosób (w tym 249 reprezentujących OSD wych dotyczących szeroko rozumianej i OSP) ze 141 firm i instytucji. Wygłoszoproblematyki IT – nie tylko w przedsięno 37 referatów, przygotowano 22 stobiorstwach energetycznych. Skala tych iska promocyjne. Patronat honorowy dyskusji sugeruje, że być może warto nad SiwE ‘19 objęli: Ministerstwo Energii byłoby w ramach Konferencji SIwE przeoraz Prezes Urzędu Regulacji Energetyki. prowadzić warsztaty poświęcone glo-

Zdjęcie: PTPiREE

WYDARZENIA

Już teraz chcielibyśmy zaprosić Państwa do udziału w 19. edycji Konferencji SIwE, która odbędzie się od 24 do 27 listopada 2020 roku w Wiśle. Planujemy poruszenie na niej m.in. następujących zagadnień: migracja do chmury, cyberbezpieczeństwo, wdrożenie RODO, systemy łączności, wyzwania związane z rozwojem elektromobilności i energetyki prosumenckiej oraz oczywiście najnowsze wdrożenia IT w energetyce.

Szczegółowe informacje znaleźć można na stronie internetowej: siwe.ptpiree.pl.

Sebastian Brzozowski, PTPiREE

Wydarzenia w branży Lublin kupuje elektryczne autobusy Jak podaje portal cire, przedstawiciele Zarządu Transportu Miejskiego w Lublinie oraz Solarisa podpisali trzy umowy na dostawę 20 autobusów elektrycznych Solaris Urbino 12 Electric oraz 15 przegubowych trolejbusów Solaris Trollino 18. Ich dostawa będzie następowała partiami od listopada 2020 roku do września 2021 roku. Łączna wartość kontraktu przekracza 106 mln zł.

– Podpisane (...) kontrakty to kolejny krok do budowania Lublina będącego centrum elektromobilności. Od lat stawiamy na rozwój nowoczesnego transportu miejskiego: ekologicznego i przyjaznego wszystkim użytkownikom. Inwestycje w autobusy elektryczne i trolejbusy sprawiają, że Lublin już dziś spełnia 25-procentowy próg udziału pojazdów elektrycznych w całym taborze, będąc w ścisłej czołówce systemów elektromobilnych w Polsce, a nawet w Europie. W 2021 roku ta proporcja zmieni się diametralnie, osiągając 50 proc. udziału ,,elektryków’’ w komunikacji miejskiej – mówi Krzysztof Żuk, prezydent Lublina.

Solaris wybuduje i zainstaluje także infrastrukturę służącą uzupełnianiu energii: cztery ładowarki pantografowe o mocy 450 kW każda przeznaczona do szybkiego ładowania w trakcie dnia, dziesięć stacjonarnych umożliwiających jednoczesne ładowanie dwóch autobusów z mocą 40 kW oraz dwie mobilne o mocy 40 kW.

Zamówione trolejbusy wyposażone będą w baterie Solaris High Power o pojemności 58 kWh, które pozwolą pojazdom na poruszanie się poza siecią trakcyjną. Możliwe staje się również wyznaczanie nowych linii bez konieczności jej budowy. Poprzez automatyczny odbierak prądu energia napędza trolejbus oraz ładuje baterie z wykorzystaniem systemu In-Motion-Charging. W każdym z pojazdów zainstalowany będzie silnik trakcyjny o mocy 240 kW.

Zmiany sprzedawcy energii elektrycznej Jak wynika z cyklicznego monitoringu URE, na koniec października liczba odbiorców przemysłowych z grupy taryfowej A, B, C, którzy zmienili sprzedawcę energii wyniosła 209 780, a więc zwiększyła się od początku roku o 8 775. Stanowi to wzrost o 4,4 proc. Natomiast odbiorców TPA z grupy taryfowej G (gospodarstwa domowe) było 649 440, co oznacza wzrost od początku 2019 roku o 7,4 proc.

Tylko w październiku zmiany sprzedawcy w grupie taryfowej A, B, C dokonało 365 odbiorców, natomiast w grupie taryfowej G – 4 250. n grudzień 2019 ENERGIA elektryczna l 29

FELIETON

Innowacje

Jak co roku

Jak co roku święta Bożego Narodzenia zdecydowanie zwiększą ruch w pobliżu obiektów handlowych. Wyruszymy na poszukiwania inspiracji prezentowych oraz samych podarunków, produktów spożywczych, choinek i dodatków do ozdobienia domów.

W najlepszej sytuacji są ci z nas, którzy większość zakupów dokonają odpowiednio wcześniej. W dużych miastach, pełnych zagonionych i zapracowanych mieszkańców, jest to jednak często niewykonalne. Dlatego będziemy jeździć samochodami od miejsca do miejsca, licząc na jak najmniejsze korki i wolne miejsca parkingowe.

Tego rodzaju dni są dla mnie szczególnymi okazjami do podkreślenia istotności mobilności we współczesnym świecie.

W przeszłości głównym środkiem transportu w miastach były potwornie zatłoczone tramwaje i autobusy. Okres przedświąteczny kojarzył mi się wówczas z kolejkami do sklepów, marznięciem na przystankach i pilnowaniem zakupów podczas niekomfortowej podróży.

Współcześnie w miastach jest zdecydowanie więcej samochodów osobowych, których gabaryty również rosną. Sprawnie działający system monitoringu miejskiego, szczególnie przed masowymi imprezami, świętami oraz podczas kluczowych remontów może zapobiec wielu sytuacjom awaryjnym, usprawniając ruch i parkowanie pojazdów.

Jestem mieszczuchem. Zresztą większość z nas mieszka lub będzie mieszkać w miastach. Obecnie na całym świecie jest 29 miast, w których liczba mieszkańców przekracza 10 milionów. Miasta zużywają od 60 do 80 proc. światowej energii. Samo oświetlenie miejskie odpowiada za 19 proc. globalnego zużycia energii elektrycznej. Według Departamentu Spraw Gospodarczych i Społecznych ONZ, do 2050 roku 68 proc. ludności świata będzie mieszkać właśnie w miastach. Jednocześnie badania przeprowadzone przez międzynarodową firmę doradczą pokazują, że do 2025 roku 600 miast na całym globie będzie wytwarzać razem 60 proc. światowego produktu krajowego brutto.

Miasta to ludzie, którzy potrzebują możliwości sprawnego przemieszczania się. Drogi nie są z gumy i – podobnie jak kanalizacja 30 l ENERGIA elektryczna grudzień 2019

deszczowa – nie są projektowane na sytuacje ekstremalne. W przeciwnym wypadku w miastach zabrakłoby miejsca dla ludzi i części budynków. Jest to błędna droga do rozwiązania wyzwań komunikacyjnych współczesnych miast, które wymagają przede wszystkim gruntownej zmiany podejścia do mobilności. Dziś samochód stanowi zarówno odzwierciedlenie statusu społecznego właściciela, narzędzie pracy, jak i wygodny sposób załatwiania codziennych obowiązków. Jego posiadanie generuje koszty stałe i zmienne, a często jest również źródłem stresu dla właścicieli. Na dodatek prywatne auta najczęściej oprócz kierowcy i ewentualnie jednego pasażera przewożą… powietrze, dodatkowo spędzając 90 proc. czasu na postojach. Jak to zmienić?

Alternatywą może być atrakcyjna komunikacja miejska, uzupełniona o systemy współdzielenia i współużytkowania pojazdów o przynajmniej częściowej autonomii.

W tym jednym zdaniu kryje się kilka rozwiązań, które postaram się Państwu przybliżyć w kolejnych felietonach. Mieszkańcy miast powinni być zachęcani do rezygnacji z samochodów, a nie tylko zniechęcani do korzystania z nich.

Marzy mi się możliwość wypożyczenia małego samochodu elektrycznego z parkingu przed blokiem, którym dojadę z dziećmi do przedszkola i szkoły, a który potem zamienię na tramwaj lub autobus, które – korzystając z „zielonej fali” – dowiozą mnie zgodnie z rozkładem do pracy. Alternatywnie, w przypadku dobrej pogody, mogę

skorzystać z roweru miejskiego, elektrycznego skutera lub hulajnogi. Za wszystkie te usługi zapłacę jedną kartą miejską, która oprócz wygody podróży da mi również możliwość opłacania innych usług komunalnych oraz zbierania punktów premiowych, które z kolei wykorzystam np. na bilety do kina lub parku rozrywki. Chciałbym również, aby wypożyczony samochód sam znalazł później dla siebie najbliższe miejsce parkingowe lub podjechał do kolejnego klienta na niedużą odległość.

Taki sposób komunikacji w mieście dałby mi oszczędności w wydatkach, zwolnił od konieczności pamiętania o ubezpieczeniach, przeglądach, naprawach mojego pojazdu.

Ruch na ulicach by się zmniejszył, podobnie jak poziom smogu generowany przez samochody. W przypadku dalszej podróży lub innych sytuacji życiowych (np. remont, przeprowadzka) mógłbym wypożyczyć odpowiedni do moich potrzeb pojazd na kilka dni.

Czy to zbyt duże wymagania dla przedstawiciela zinformatyzowanej i zautomatyzowanej społeczności? Wybrane rozwiązania już istnieją i funkcjonują w różnych częściach świata. Brakuje sprawnego połączenia ich w całość, bo rewolucja w sposobie podróży mieszkańców miast jest droga, czasochłonna i skomplikowana w realizacji. Dlatego miasta w sposób ewolucyjny wdrażają fragmenty całego systemu. My, mieszkańcy miast, również musimy przekonać się do nowych rozwiązań i zaakceptować je. Ja już jestem gotów na zmianę, a Wy?

Krzysztof Hajdrowski

Dr inż. Krzysztof Hajdrowski Absolwent Wydziału Elektrycznego Politechniki Poznańskiej. Obecnie jest kierownikiem Biura Innowacji i Nowych Technologii w Enei SA. Autor ponad stu publikacji naukowych i popularnonaukowych z zakresu elektroenergetyki, nowych technologii i normalizacji. Wolny czas lubi spędzać rodzinnie z pasjonującą lekturą, przy zajmującej muzyce i w ,,pięknych okolicznościach przyrody’’.

TERMINARZ

} 18-19 marca 2020 r.

WISŁA Konferencja Elektroenergetyczna automatyka zabezpieczeniowa PTPiREE » Org.: Inf.: Karolina Nowińska

tel. 61 846-02-15 nowinska@ptpiree.pl eaz.ptpiree.pl

} 31 m arca – 1 kwietnia 2020 r.

KAZIMIERZ DOLNY IX Konferencja Naukowo-Techniczna Straty energii elektrycznej w sieciach elektroenergetycznych PTPiREE » Org.: Inf.: Justyna

Dylińska-Chojnacka tel. 61 846-02-32 dylinska@ptpiree.pl

} 16-17 kwietnia 2020 r.

KOŁOBRZEG XV Konferencja Oświetlenie dróg i miejsc publicznych – sposoby zarządzania systemami oświetlenia PTPiREE » Org.: Inf.: K arolina Nowińska

tel. 61 846-02-15 nowinska@ptpiree.pl oświetlenie.ptpiree.pl

} 12-13 maja 2020 r.

KOŁOBRZEG

} 13-15 maja 2020 r.

OLSZTYN

} 2-3 czerwca 2020 r.

KOŁOBRZEG

VIII Konferencja Naukowo-Techniczna Stacje elektroenergetyczne WN/SN i SN/nn

XXII Spotkanie techniczne Przedstawicieli Transportu OSD i OSP

V Konferencja Naukowo-Techniczna Pomiary i diagnostyka w sieciach elektroenergetycznych

PTPiREE » Org.: Inf.: Karolina Nowińska

tel. 61 846-02-15 nowinska@ptpiree.pl

PTPiREE » Org.: Inf.: Kasper Teszner

tel. 61 846-02-10 e-mail: teszner.k@ptpiree.pl

PTPiREE » Org.: Inf.: Justyna

Dylińska-Chojnacka tel. 61 846-02-32 dylinska@ptpiree.pl

} 7-8 października 2020 r.

WISŁA

} 24-27 listopada 2020 r.

WISŁA

Konferencja Elektroenergetyczne linie napowietrzne i kablowe niskich i średnich napięć

XIX Konferencja Systemy Informatyczne w Energetyce SIwE’20

PTPiREE » Org.: Inf.: Karolina Nowińska

PTPiREE » Org.: Inf.: Karolina Nowińska

tel. 61 846-02-15 nowinska@ptpiree.pl

tel. 61 846-02-15 nowinska@ptpiree.pl

Więcej informacji w terminarzu na www.ptpiree.pl Dział Szkoleń: Sebastian Brzozowski tel. 61 846-02-31 brzozowski@ptpiree.pl Biuro PTPiREE ul. Wołyńska 22 60-637 Poznań tel. 61 846-02-00 fax 61 846-02-09 ptpiree@ptpiree.pl

grudzień 2019 ENERGIA elektryczna l 31