HIZ 3

Hongarije in Zaken Magyar Üzleti Piac Hongarije in Zaken

Voorjaar 2006 € 4,75 Jaargang 1 - Nummer: 3

Special:

Debrecen

Hongaarse belasting voor particulier en bedrijf Interviews met Nederlandse bedrijven Thema: wonen en werken Neem een abonnement en ontvang een tegoedbon van: € 5,50

Uitgave ter bevordering van de internationale samenwerking

In deze uitgave Special: Debrecen

6 Bedrijfsinterview ING

Voorwoord

5

Debrecen, kansrijke stad in het Oosten

6

De “spirit” van Debrecen

9

Even terug in de tijd 12 Evenementen in Debrecen

13

Stichting voor de Veiligheid van Politie 14 Stichting Gastouders Hongarije 15 Nieuws uit de media 16

18

Interview met DBH groep 18 Thema: werken en wonen 20 Werken in Hongarije 22

Culinair

Thaise masseuses in Hongarije 24 Interview: met Edwin van Schie

26

Belastingen voor ondernemingen 28 Verwerven van onroerend goed 30

34

Subsidieregelingen veranderen; POM 32

Evenement

De Benelux connectie 33 Onder het zoete glazuur... 34 IFE Hungary 2006 36

30

UKBA 2006 Boedapest 37 Turkse erfenis in Hongarije 38

Taal en cultuur

Zaken doen in Hongarije 39 AIESEC: Maak gebruik van studenten

38

40

Kleintjes 41 Colofon 42 Neem een abonnement en ontvang een tegoedbon van: € 5,50 Kijk snel op: www.hongarijeinzaken.nl

Hongarije in Zaken

3

Zorgeloos ondernemen in Hongarije

Hongarije Partners ondersteunt bedrijven in het zakendoen met Hongarije. Voor het bedrag van maar € 25,- wordt u lid van Hongarije Partners en wordt het zakendoen met Hongarije eenvoudiger: √ Documenten archief online √ Maandelijkse nieuwsbrieven met tips en wetenswaardigheden √ Bemiddeling mèt lidmaatschapskorting binnen een ruim netwerk van deskundigen √ Toegang tot seminars of bijeenkomsten over Hongarije

ar a m r Vo o € 25, ar a j r e p

Hongarije Partners Postbus 1431 5602 BK te Eindhoven Telefoon (+31) 40 2580375 Fax: (+31) 40 2580333 E-mail: info@hongarijepartners.nl

4x per jaar

www.HongarijePartners.nl

Voorwoord Voor u ligt alweer de derde editie van het nieuwe magazine Hongarije in Zaken. Wij raken steeds enthousiaster over Hongarije en de mogelijkheden die het land biedt. Met de positieve reacties die wij krijgen zijn leuke samenwerkingsverbanden ontstaan. Het bundelen van krachten ten behoeve van het zaken doen met Hongarije zorgt voor nog concretere synergie tussen instanties, het zakenleven en andere geïnteresseerde lezers van ons magazine.

In deze editie nemen wij u mee naar Debrecen. De tweede grootste stad van Hongarije en een kansrijke corridor naar het oosten. Ook deze regio kent momenteel een grote groei en is volop in ontwikkeling. De stad ligt vlakbij Roemenië en wordt als een “gateway to Eastern Europe” gezien. Debrecen is zeer ambitieus te noemen en heeft allerlei initiatieven ontwikkeld om bedrijven en investeringen aan te trekken. Vanuit de Hongaarse regering is het zogenaamde “Phoenix plan” ontwikkeld om de stad verder op niveau te krijgen en dit biedt veel perspectieven. We vertellen meer over de stad, de leuke plekjes en over de ambities en tradities van de stad. Tenslotte laten wij een overzicht zien van alle evenementen die gepland staan.

In ons thema onderwerp gaan wij in op het “Werken in Hongarije”. Veel mensen willen naar Hongarije om er te gaan werken. Als men gaat wonen en werken in Hongarije, zal men ook belasting gaan betalen in Hongarije en over de juiste vergunningen moeten beschikken. In twee artikelen vertellen wij u daar meer over. Als u een bedrijf wil gaan beginnen of onroerend goed wil aanschaffen in Hongarije, krijgt u met Hongaarse belastingen te maken. Ook hierover hebben we handige artikelen opgenomen. Wellicht wat juridische en formele informatie, doch zeer wezenlijk als u iets in Hongarije wil gaan ondernemen.

Verder hebben wij weer allerlei nieuwtjes opgenomen, vertelt Mária Ballendux over de invloeden van de Turken in Hongarije en over het zakendoen in Hongarije en hebben wij twee leuke interviews met ondernemers. Tenslotte zal Tom de Smet u weer weten te boeien met zijn artikelen over de Hongaarse keuken en impressies van twee andere culinaire evenementen.

Wij wensen u veel leesplezier toe!

Rolf Neleman & Hidde van Erp

Hongarije in Zaken

5

Debrecen, kansrijke stad in het Oosten Debrecen is met zijn 220.000 inwoners de tweede grootste stad van Hongarije, na Boedapest. De stad bevindt zich in het noordoosten van het land, te midden van de poesta, een haast eindeloze vlakte. Het is het middelpunt van een veeteeltgebied met levensmiddelenindustrie, machinebouw, textiel- en farmaceutische industrie; daarnaast vanouds ambachtelijke nijverheid (aardewerk, schoenen).

Ondanks het hoge inwoneraantal heeft Debrecen toch de sfeer en de charmes van een provinciale stad weten te behouden. Een groot dorp, zou je haast kunnen zeggen. Als je het station verlaat, voert de - enige hoofdstraat - je automatisch naar de okerkleurige (gereformeerde) kerk in classicistische stijl. Symbolisch bijna, want de stad draagt als bijnaam 'Het Rome van het calvinisme'.

Dat Debrecen al langer contacten met de Nederlanden heeft, bewijst het standbeeld van Michiel de Ruyter, net achter de grote kerk.

Loopt u nog wat verder, dan komt u aan het beroemde gereformeerde college (theologische hogeschool en gymnasium). Ook daar sporen van Nederlandse contacten, in de prachtige bibliotheek bevinden zich namelijk enkele waardevolle Nederlandse boeken en manuscripten.

Ook om andere redenen is het college een bezienswaardigheid: op 14 april 1849 werd de Habsburgse kroon er in de aula vervallen verklaard en de onafhankelijkheid werd uitgeroepen. Men benoemde Kossuth Lajos tot het nieuwe staatshoofd. Deze volksopstand werd enkele maanden later echter door de Habsburgers neergeslagen.

De stad is zetel van drie universiteiten; Lajos Kossuth (gesticht 1912; gehuisvest in een protestants college uit 1550); Debrecen Universiteit voor Geneeskunde (1951); Debrecen Universiteit voor agrarische wetenschappen (1868), voorts van een bibliotheek, dierentuin en sterrenwacht.

Een andere bezienswaardigheid vormt het DĂŠri-museum, met schilderijen van onder meer MunkĂĄcsi (1844-1900).

Kossuth Lajos Verder vindt u er een verzameling opgezette watervogels uit de streek en archeologische stukken uit Griekse, Romeinse, Egyptische en andere tijden.

Vanaf de 16e eeuw was de stad eeuwenlang het centrum van het calvinisme in Hongarije. In 1715 werd zij vrijstad; in 1848 en 1849 was zij centrum van de onafhankelijkheidsbeweging onder Kossuth en de plaats van de onttroning der Habsburgers. In 1944 was zij zetel van de eerste en voorlopige proSovjet-Russische regering.

Het thermaalbad van Debrecen ligt midden in het grote bos. Een hemels oord als u even wilt relaxen in de vele warme en minder warme baden, of de Turkse sauna. Het thermale elixir borrelt op uit een natuurlijke warmwaterbron.

6

Hongarije in Zaken

Een historische terugblik met Nederlands detail U kunt in Debrecen lekker eten en winkelen. Een absolute aanrader is restaurant Corvin aan de Piac u. 10 (centrum) Dit ondergronds restaurant is geheel ingericht in ridderstijl.

In het stadscentrum vindt u verschillende mooie kerken zoals de St. Anna-kerk, de Kistemplom (oudste kerkje van de stad) en de Nagytemplom. Achter deze kerk vindt u het standbeeld van István Bocskai, de prins van Transsylvanië (1605-1606), en het calvinistische college met circa 300.000 religieuzeen wetenschappelijke boeken.

Debrecen is van oudsher het centrum van de Hongaarse reformatie en de plaats waar achter de eerder beschreven gereformeerde kerk een gedenkzuil staat ter ere van Michiel de Ruyter. Een van de laatste daden die de Nederlandse admiraal Michiel Adriaensz. de Ruyter, was in 1676 de bevrijding uit de galeien van een groep Hongaarse dominees die hiertoe waren veroordeeld door de keizer van Oostenrijk, omdat zij weigerden hun protestantse geloof af te vallen.

Een van Nederlandse eerste inzamelingsacties lag destijds ten grondslag aan de heldendaad van onze Michiel. Hongarije is Nederland nog altijd erkentelijk voor deze historische steun.

Een historische terugblik De naam van de stad verscheen voor het eerst in het “Várad Regestrum” in 1235. Debrecen was maar een klein plaatsje tot het begin van de dertiende eeuw. Als eigendom van landheren was het uitgegroeid tot een behoorlijke vestigingsplaats sinds de invasie van de Tartaren. De “Sint Andrew Kerk”is in 1311 gebouwd, de “Paris Council” is gevormd in 1332.

In 1361 heeft de plaats van Lodewijk de rechten als market town gekregen, waardoor de stad eigen rechters mocht kiezen. De inwoners van Debrecen hoefden niet meer in een andere stad voor te komen. In 1405 gaf Sigismund de stad rechten, die tot op heden Buda alleen nog maar had gehad. Nu mochten de inwoners van Debrecen tweemaal per jaar markten organiseren en muren om hun stad bouwen.

De stad kreeg meer rechten in de 15e eeuw. Er mochten meer markten georganiseerd worden, de stad kreeg belastingvoordelen, gilden werden opgericht, rijke marktkoopmannen verschenen in de stad, etc.

De historie heeft ook invloed gehad op Debrecen. Nadat het land was gesplitst bevond de stad zich op de grens van drie verschillende delen van Hongarije en moest men zowel belasting betalen aan Wenen en de Turken.

Tegen het einde van de 17e eeuw, toen de Turken het land waren uitgejaagd, nam de invloed van de Habsburgers toe. Leopard I gaf Debrecen de status van koninklijk en sinds deze periode kreeg de stad een heel ander gezicht. Veel mooie gebouwen en kerken werden toen gebouwd.

De stad heeft een belangrijke rol gespeeld in de revolutie van 18481849. De Hongaarse regering heeft haar zetel toen verplaatst naar Debrecen.

In de 19e eeuw openden veel banken en verzekeraars vestigingen in Debrecen en in deze periode kwam de stad weer op de voorgrond van het land.

Het herstel van de economie bracht een behoorlijke urbanisatie op gang en het aantal inwoners verdubbelde binnen 50 jaar. In het begin van de 20e eeuw had Debrecen al een behoorlijk modern telefoon netwerk, elektrische verlichting op straat en de tram.

De tweede wereldoorlog heeft ook haar sporen achtergelaten in Debrecen. Veel operaties werden in 1944 vanuit Debrecen georganiseerd. Daardoor heeft de stad veel bombardementen doorgemaakt en is veel historie verloren gegaan.

Ondanks alle vernielingen herstelde de stad snel.

Gelukkig heeft de industrialisatie van de communisten niet geleid tot het vernielen van de tradities van de stad en heeft dit Debrecen niet veranderd in een industrieel centrum.

Zoals overal in Hongarije gebeurde, werden partijen opgericht tot de politieke verandering optraden in het einde van de tachtiger jaren. De eerste vrije gemeentelijke verkiezingen werden gehouden in 1990 en de stad heeft weer een eigen gekozen lokale regering.

Hongarije in Zaken

7

“Calvinistisch Rome” Deze op één na drukste stad van het land heeft vanwege de centrale rol die ze tijdens de Reformatie in de zestiende eeuw speelde de naam het 'Calvinistische Rome' meegekregen. Sedert de middeleeuwen is het een studentenstad, later werd Debrecen één van de centra van de vrijheidsoorlog van 1848–1849.

Beeldbepalend voor de stad is de classicistische kerk met haar puriteinse interieur dat 3.000 zitplaatsen bezit en de grootste hervormde kerk van Hongarije is. De leunstoel van Lajos Kossuth (1802–1894) wordt hier als relikwie bewaard. Het Hervormde College (Kálvin tér 16) dankt zijn faam aan zijn vele beroemde studenten. In het 180 jaar oude gebouw vindt u naast een tentoonstelling over onderwijsgeschiedenis en voorwerpen van religieuze kunst ook het originele interieur van een hervormde school, voorbeelden van oude siersmeedkunst, prachtige geweven doeken en beschilderde meubelen. De bibliotheek bevat een half miljoen boeken en is de grootste kerkelijke verzameling van het land.

Het historische Gouden Stier Hotel (Piac u. 11–15) is het oudste hotel van het land dat thans nog in gebruik is. Het in classicistische stijl gebouwde stadhuis (Piac u. 20) maakt het tot één van de mooiste van het land.

Zeer bezienswaardig zijn verder de kleine hervormde kerk met de onvoltooide toren (Révész tér), de 'Rode kerk' (Kossuth u.), de synagoge (Pásti u.), de Grieks-katholieke kerk (Attila tér), de Kossuth Lajos Universiteit (Egyetem tér 1) en de Sint-Annakathedraal.

De molen op de hoek van de Böszörményistraat is de grootste windmolen van Midden-Europa en een industrieel monument. Het Grote Bos (Nagyerdõ) is het geliefde groene deel van de stad. Dit sinds 1939 beschermde natuurgebied herbergt een dierentuin, kermis en botanische tuin. Met het water van het badhuis (Nagyerdei park 1) worden chronische gewrichtsontstekingen, reumatische ziekten, kraakbeenslijtage, gynaecologische kwalen, orthopedische vervormingen en zenuwpijnen behandeld.

Bronnen: Hongaars verkeersbureau, Hongarije vakantieland

8

Hongarije in Zaken

De “spirit” van Debrecen De stad Debrecen ontbeert rivieren, heuvels of andere geografische elementen die aantrekkingskracht hebben. En toch heeft de stad eeuwenlang reizigers aangetrokken. Dit door het feit dat Debrecen altijd op de intersectie heeft gelegen van internationale handelsroutes. De stad was veelal een doorgangsroute tussen Oost en West. Door deze stroom aan reizigers heeft de stad veel invloeden gekregen vanuit andere landen op het gebied van kunst en cultuur.

Uit de archieven van de 16e eeuw komt naar voren dat Debrecen in die tijd beschikte over meesters in het bewerken van hout en tin, sluitingen en andere decoratieve objecten.

Een Engelse reiziger noemde in de 17e eeuw Debrecen als het meest culturele oord van Europa.

De oude kunsten spelen vandaag de dag nog een belangrijke rol in de toeristenindustrie. Veel van de kunsten van vroegere zijn te zien in het Tímár huis.

Ook op het gebied van muziek is Debrecen beroemd geraakt. De muziek heeft haar herkomst in de kerk en deze heeft zich de afgelopen eeuwen behoorlijk ontwikkeld.

In het verleden werden in Debrecen veel kunst kampen en exhibities georganiseerd die veel artiesten aantrokken.

Stad van de Kampioenen Debrecen is een heel bekende plek op de kaart van de sportliefhebber.

Sinds 2001 hebben er acht internationale competities afgespeeld in Debrecen, waaronder het kampioenschap van de jeugd atletiek, Wereld en Europese gym kampioenschappen, ijshockey, etc.

Ook de lokale sporten zijn sterk en succesvol. Mede door de steun van de stad kreeg het voetbal een nieuwe impuls en werd “Loki” nationaal kampioen van Hongarije. Ook op het gebied van basketbal doet Debrecen het goed.

Het team van Vadkakasok werd een van de beste Hongaarse teams. Ook op het gebied van schaken, atletiek, volleybal doet Debrecen het goed.

Educatie in Debrecen Het scholensysteem is ronduit goed te noemen in Debrecen. Tussen alle steden van Hongarije scoort Debrecen het hoogst qua schoolpopulatie (meer dan 50.000).

Het is tevens de stad waar de meeste leraren werkzaam zijn (bijna 4.000). In Debrecen zijn er meer dan 46 peuterzalen, 41 basisscholen, 31 middelbare scholen en 7 Hoger onderwijs instituten. Ook kent de stad drie universiteiten, waarbij alle universitaire studies gevolgd kunnen worden.

Debrecen is verder bekend om zijn zomercursussen Hongaars. Jaarlijks volgen meer dan 500 studenten uit heel Europa deze zomercursus.

Hongarije in Zaken

9

Debrecen, een sterk innoverende stad Vanuit de regering zijn er veel plannen gemaakt over hoe de stad zich verder kan ontwikkelen. Natuurlijk is het niet makkelijk te denken in periodes van vier jaar, zodoende is er is een speciaal “Phoenix plan” opgesteld. In het kader van dit plan wordt Debrecen op een hoog Westers niveau gebracht. Onder het motto ”We leven in Europa en Hongarije is ons thuisland, Debrecen is ons thuis”, wil de lokale regering duidelijk maken dat de stad zich niet alleen richt op de lokale behoeften, maar bewust zoekt naar internationale expansie.

Zo is het vliegveld een internationaal vliegveld geworden en biedt het mogelijkheden en vluchten vergelijkbaar met het Ferihegy vliegveld in Boedapest. Het merendeel van de vliegtuigen kan er landen en het “ILS navigation system” maakt het landen in moeilijke weerscondities mogelijk. Er zijn rechtstreekse vluchten naar Egypte, Turkije, de steden Munchen, Bremen en charter vluchten zijn er naar Tunesië, Corfu en andere steden in Duitsland.

Voor 2006 staat de opening van de snelweg M35 gepland. Deze gaat Debrecen verbinden met het Europese snelwegennet. Aan het eind van het decennium zal de M35 zijn doorgetrokken tot de Roemeense grens en toegang bieden tot de Balkan. Via de internationale snelwegen E573, 47 en 48, die ook langs de stad Debrecen komen, komt er straks toegang tot Slovenië, de Oekraïne, Servië en Montenegro.

10

Hongarije in Zaken

Qua treinverkeer is de belangrijkste aansluiting de dubbele railsweg “Budapest-Debrecen-Nyíregyháza”.

Deze staat op het punt om gemoderniseerd te worden en biedt straks directe toegang tot de Oekraïne en Rusland.

De telecommunicatievoorzieningen in Debrecen zijn zeer modern te noemen. Debrecen behoort tot een van de negen telecommunicatie centra in Hongarije en heeft glasvezelverbindingen naar 3 landen. Er zijn meer dan 65.000 telefoonaansluitingen in de stad en nieuwe lijnen kunnen binnen 90 dagen aangelegd worden. Gezien de moderne infrastructuur is ISDN en ADSL breed voorhanden. Op het gebied van mobiele communicatie zijn alle drie mobiele operators in Debrecen actief.

Debrecen heeft eveneens een computer stadsring. De bouw hiervan is al in 1994 begonnen en het FDDI netwerk verbindt alle opleidingsinstituten, locale regeringsgebouwen, scholen en andere publieke organen met elkaar.

Kernpunt van het “Phoenix plan”

. . . . . . . . .

Ontwikkeling van het vliegveld: uitbreiding van een passagiers terminal, moderniseren van de control toren, installatie van nieuwe IT systemen, uitbreiden van het aantal parkeerplaatsen.

Aanleg van het “Kölcsey Centre”: deze moet de stad een aanzien geven voor internationale programma’s en evenementen. Op een oppervlakte van 8.250 vierkante meter, een conferentie hal die tot 1.150 personen kan huisvesten, diverse ontvangstkamer, een kunstmuseum, een 100 kamer hotel met restaurant, een café, etc. moet dit conferentieoord internationale bezoekers gaan aantrekken.

Samenwerking tussen Debrecen - Hortobágy – Hajdúszoboszló; Het Hortobágy , Hongarije’s nationale park, is een populaire toeristenbestemming. Door samen te werken kunnen bezoekers een gecombineerde trip maken naar Debrecen, Hortobágy en Hajdúszoboszló. Vooral Hajdúszoboszló, die zich volledig richt op het wellness en de baden, is een sterke samenwerkingspartner.

Bouw van een binnenzwembad. Iedere moderne Europese stad heeft een modern zwembad. In Debrecen wordt een 50 meter indoor bad aangelegd in het gebied van de Kassai Street cam pus.

De Hongaarse regering heeft voor de verdere ontwikkeling van Debrecen een speciaal plan voor een periode van 4 jaar opgesteld.

De komende periode zullen de volgende negen speerpunten op de agenda staan: 1. Ontwikkeling vliegveld 2. Aanleg Kölcsey Centre 3. Samenwerking 4. Binnenzwembad 5. Verbetering 6. Nieuw stadion 7. Renovatie binnenstad

Verbetering van het Nagyerdei gebied: in dit gebied worden verschillende medicinale baden gerenoveerd, met behulp van kapitaal van derden. Dit gebied met haar open lucht theater moet een nieuwe impuls krijgen en buitenlandse investeerders krijgen hier voorrang.

8. Nieuwe instituties 9. Uitbreiding snelwegen

Constructie van een nieuw Nagyerdei Stadion.

Renovatie van de binnenstad: Diverse historische gebouwen worden volledig gerenoveerd, waaronder de muziek school Emil Simonffy en de Zoltán Kodály Secondary School of Music.

Creatie van nieuwe culturele instituties: diverse initiatieven staan op staple om de stad meer culturele inhoud te geven: Cineme van Europese films, Kunst Gallery, verhuizing van het Museum van Literatuur naar een meer waardige lokatie, etc.

Uitbreiding van diverse snelwegen om Debrecen beter bereikbaar te maken en als ‘gateway” naar andere landen te positioneren.

Hongarije in Zaken

11

Even terug in de tijd...

In de jaren 1910 werd in de binnenstad van Debrecen meermaals een bloemencorso gehouden. Dit heeft de impuls gegeven tot het organiseren van een groot Bloemencarnaval (Virágkarnevál) die in 1966 voor het eerst werd georganiseerd. Daarbij werd 20 augustus als datum uitgekozen, de Hongaarse feestdag ter ere van de heilige koning István of Stefaan en eveneens het Feest van het nieuwe Brood. Aanvankelijk waren het vooral tuinbouwbedrijfjes en middelbare scholen die aan het Bloemencarnaval deelnamen. Later nodigden de organisatoren ook buitenlandse groepen uit, zoals volksdansensembles, fanfares, majorettes en vendelzwaaiers.

Tot in 1978 stond het Bloemencarnaval jaarlijks op het festiviteitenprogramma van Debrecen. Toen werd immers besloten het evenement driejaarlijks in te richten, wat in 1981 en 1984 ook gebeurde. Sinds 1984 wordt het Bloemencarnaval weer om het jaar gehouden.

Enkele jaren terug begon men met de organisatie van verschillende randactiviteiten in het kader van het Bloemencarnaval.

De periode van 15 tot 20 augustus wordt sindsdien “karneváli hét” of “carnavalsweek” genoemd. Tijdens die week zijn er onder andere tentoonstellingen, animatie- en cultuurprogramma’s, folklorenamiddagen, muziekavonden en voorstellingen van kunstenaarsgroepen. Het eigenlijke Bloemencarnaval sluit de carnavalsweek af.

Organisatie De organisatie van het Bloemencarnaval lag tot 2002 in handen van het Kölcsey Ferenc Megyei Városi Müvelödési Központ (Stedelijk Cultureel Centrum Ferenc Kölcsey).

Sinds 2003 wordt het evenement ingericht door het Cultureel- en Festivalcentrum in samenwerking met het een evenementenbureau en het stadsbestuur.

Uniek evenement De enige bloemenparade die als “carnaval” en niet als “corso” bestempeld wordt. In de voorbije 34 edities is de internationale belangstelling voor het evenement steeds zeer groot geweest.

12

Hongarije in Zaken

Zo namen er aan het carnaval al groepen deel uit België, Nederland, Frankrijk, Schotland, Wales, Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, Italië, Spanje, Griekenland, Macedonië, Bulgarije, Turkije, Denemarken, Zweden, Finland, Estland, Litouwen, Slowakije, Tsjechië, Polen, Egypte, Nigeria, Israël, Zuid-Korea, Japan, China, Taiwan en India.

Programma De optocht start traditiegetrouw op 20 augustus om 8 uur ‘s morgens aan het station op het Petöfi tér en volgt een traject langs de belangrijkste straten en pleinen van de stad, namelijk Piac utca, Kossuth tér, Kálvin tér, Péterfia utca, Bem tér, Füredi utca, Egyetem sugárút, Nagyerdei körüt tot aan het Nagyerdei Stadion, het sportstadion van Debrecen, gelegen in een groene omgeving. Rond 12.15 uur bereikt de laatste wagen het stadion.

In de namiddag is er dan een voorstelling van de bloemenwagens en een folkloreprogramma. ‘s Avonds is er om 20 uur nog een parade van de wagens, die gevolgd wordt door vuurwerk en een stratenbal. Op het einde van de avond worden de prijzen voor de mooiste bloemenwagens uitgereikt.

Op kop van het Bloemencarnaval gaat de openingswagen, waarop het wapenschild van de stad, uiteraard in bloemen, te zien is. Aan de creatie van deze wagen komen circa 40.000 levende bloemen te pas.

Andere wagens die traditioneel in de stoet gaan, zijn die van de Hongaarse kroon en de Grote Kerk van Debrecen. Daarnaast zijn er ook verschillende wagens die eenmalig te zien zijn en die verwijzen naar belangrijke nieuwsfeiten uit het afgelopen jaar, vandaar dat de naam “Bloemencarnaval” wel degelijk op zijn plaats is. Verschillende ondernemingen staan in voor het sponsoren van een wagen, zoals supermarkten, hotelketens, de Hongaarse post en KMO’s.

Het Bloemencarnaval van Debrecen gaat dit jaar op 20 augustus voor de 35e keer uit en wordt ook nu vanaf 15 augustus door een carnavalsweek met tal van activiteiten voorafgegaan.

Speciale dank aan: Frederik Vandenbroucke Bronnen: *MOHÁCSI, M., Információ, Fönix Rendezvényszervezö Kht., Debrecen, 2004, 2 blz. *34. Debreceni Virágkarnevál 2003. augusztus 1520., www.debrecen.com

Evenementen in Debrecen Evenementenkalender Debrecen, voorjaar 2006.

Voorjaarsfestival van Debrecen, 10 maart tot 2 april 2006.

Het jaarlijks terugkerend festival met een breed aanbod aan poppentheater, ballet, musicals, concerten en opera door zowel Hongaarse als buitenlandse artiesten, theatergroepen en orkesten.

Voorjaarsexpositie voor de Kunst, 15 maart tot 15 april 2006.

Een tentoonstelling met werken van leden van de Nationale Kunstvereniging en de Hongaarse Vereniging voor Toegepaste Kunst.

De Debrecen Marathon, 09 April 2006.

Deze internationale marathon, die in het teken van de 'Dag van de stad Debrecen' staat, biedt een mooi parcours voor enthousiaste (internationale) marathonlopers.

Dag van de stad Debrecen, 11 april 2006.

Op 11 april 1693 gaf Lodewijk de Eerste speciale rechten aan de stad Debrecen. Tot op vandaag wordt dit heugelijke feit gevierd met culturele evenementen en activiteiten.

Het Dichtersfestival, 12-13 april 2006.

Dit festival bestaat nog niet lang en is opgezet om een breed publiek bekend te maken met Hongaarse dichters, poĂŤzie en literatuur.

Persfototentoonstelling, mei 2006.

Een tentoonstelling met foto’s die eerder waren ingediend voor de wedstrijd van de Nationale Vereniging van Hongaarse Journalisten en de Vereniging van Hongaarse persfotografen.

De Voorjaars Autoshow, begin mei 2006.

Op deze jaarlijkse tentoonstelling laten de meest prominente aanbieders van motorvoertuigen hun laatste modellen zien.

Internationaal Pottenbakkersfestival, mei 2006. Exacte datum nog niet bekend.

Verkoop en tentoonstelling van werk van Hongaarse en buitenlandse pottenbakkers.

De Week van het Boek, begin juni 2006. Exacte datum nog niet bekend.

De Week van het Boek is een nationaal evenement waarbij prominente figuren uit de Hongaarse literatuur aanwezig zijn en diverse bijeenkomsten georganiseerd worden.

Vekeri Lake Festival, juni 2006. Exacte datum nog niet bekend.

Het vijfde Vekeri Lake Festival wordt gehouden in de regio ErdĂśspuszta, op ongeveer 10 kilometer afstand van Debrecen. Vooral veel popmuziek en aanverwante programmering.

Hongarije in Zaken

13

Stichting voor de veiligheid van politie Rend_rökért Közbiztonsági Alapítvány /Stichting voor de openbare veiligheid voor de politieagenten/ (RKA) is in maart 1997 opgericht om – toen nog – efficiente hulp te bieden aan het uitvoerende korps van de politie bij het leven van alledag. Nadat er een curatorium gevormd was, werd er een landelijke hoofddirectie en daarna regionale organisaties opgericht, opdat het functioneren van de stichtingen beter georganiseerd en gecontroleerd kan worden.

De stichting verschilt op meerdere punten van andere stichtingen. Dit zijn o.a. de opbouw van de organisatie, de activiteiten en ook degenen die steun mogen verwachten wijken behoorlijk af van de doelgroepen van de andere stichtingen.

Conform de akte van oprichting en de statuten heeft de hoofddirecteur twee adjunct-directeurs.

Over het algemeen zijn de adjunctdirecteurs hooggeplaatste hoofdofficieren en generaals in ruste.

Tegenwoordig helpen naast de actieve leden uit het korps ook honderden burgers vrijwillig bij de activiteiten van RKA, het aantal donateurs neemt constant en dynamisch toe.

In 2002 heeft RKA de doelgroep vergroot en uitgebreid tot het hele personeelsbestand van de politiekorpsen.

De afgelopen jaren heeft RKA een duidelijke ontwikkeling ondergaan. Na een rechtsgeldigheidsonderzoek in 2003-2004 heeft de stichting weer de activiteiten uitgebreid en als gevolg daarvan is ze competent voor alle openbare diensten, waarbij ze bij de werkomstandigheden en de alledag van bijna achthonderdduizend mensen helpt.

In 2002 heeft de stichting een internationale rang gekregen en met de organisaties van al meer dan tien landen zijn er officiële of vriendschappelijke contacten tot stand gekomen.

RKA – net als andere non-profit stichtingen – kan op de eerste plaats dankzij giften en donaties haar werk uitvoeren, waarbij alle hulp en aanbiedingen welkom zijn.

RKA besteedt bijzondere aandacht aan het feit, dat de belastingbetaler 1% van zijn belasting krachtens wet CXXVI uit 1996 inzake het aanbieden van een bepaald deel van de loonbelasting aan onze stichting aanbiedt. De rol van coördinator wordt aangesterkt en er is ook een clubsysteem, waardoor er nog meer steun kan worden verworven, zodat de stichting zo snel mogelijk zichzelf kan bedruipen.

We zijn er ons van bewust dat in de eerste jaren na de toetreding tot de Europese Unie het verder nog nodig zal zijn om de openbare diensten te ondersteunen.

14

Hongarije in Zaken

Daarom zullen we zover onze mogelijkheden dat toelaten ons met alle werknemers, employés, samenwerkenden en hun gezinsleden bezighouden. We proberen aan de politiekorpsen continu dienstauto’s, moderne informaticamiddelen, kantoormeubelen, telecommunicatiemiddelen en overige middelen voor het gebruik van alle dag te verstrekken.

We werken samen met de politiescholen en speciale onderwijsinstellingen, zodat we kunnen bijdragen aan de toekomstige politieopleiding. We willen het aantal facultatieve schiet- en rijcursussen, respectievelijk situatiemaatregelen en speciale opleidingen vergroten. We werken mee aan de verbetering van de lichamelijke toestand van het politiekorps en in samenwerking met andere instanties (personen) organiseren we sportevenementen, kwissen en wedstrijden met betrekking tot het vakgebied.

Verder leveren we onze bijdrage voor de deelname van het korps aan internationale wedstrijden en naar ons beste vermogen bieden we ook steun bij de taallessen.

De hoofddirectie zorgt ervoor dat de werknemers van de politiediensten en in openbare dienst en hun gezinsleden die in bezit van de kaart zijn die gratis bij RKA kan worden aangevraagd korting krijgen bij de samenwerkende reisbureaus of een vakantie in voordelige termijnen kunnen aflossen.

Het doel van de vakantieprogramma’s voor de volwassenen is om met behulp van zowel de binnenlandse als buitenlandse reizen de activiteiten op het gebied van communicatie van de stichting te versterken. Verder plannen we kindervakanties en jeugdkampen voor de leeftijdsgroep van 10 tot en met 14 jaar in Hongarije.

We kunnen zorgen na een gratis medisch onderzoek, vooraf om de indicatie vast te stellen voor een laseroogoperatie, zonder voorschot en het bedrag in termijnen kan worden afgelost. In meerdere gemeentes (waaronder Boedapest) hebben we het initiatief voor de ontwikkeling van onroerend goed en de bouw van woningen genomen, zodat de werknemers bij de politiediensten en in openbare dienst tegen de meest gunstige voorwaarden aan een woning kunnen komen.

Natuurlijk omvat dit ook meerdere dienstwoningen. We werken ook samen bij het bouwen en aanleggen van politieposten en kantoren voor wijkagenten. Samen met de Internationale Onderwijscentrale van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, alsmede met een team van IPA (Internationale Politiebond) hebben we jaren geleden de Internationale Programmadirectie voor Drugspreventie en de Verkeersveiligheid (NDKPI) opgericht. In het kader van onze activiteiten besteden we vooral aandacht aan de jeugdzorg en aan de activiteiten op het gebied van drugspreventie.

We zorgen ervoor dat we meer in de onderwijsinstellingen aanwezig zijn en we organiseren verschillende evenementen en wedstrijden. In onze kantoren bieden we ook mogelijkheden voor clubs en door middel van de organisatie van programma’s helpen we om het kennisgoed te verspreiden. Met behulp van onze internationale contacten proberen we de ervaringen uit het buitenland in de Hongaarse praktijk toe te passen. Bijzondere aandacht wordt er aan de verkeersveiligheid besteed, waarvoor we ook programma’s, wedstrijden en kwissen organiseren, want we zijn van mening dat het juiste gedrag in het verkeer zo vroeg mogelijk moet worden aangeleerd.

Péter Szalai - hoofddirecteur voorzitter curatorium Rendörökért Közbiztonsági Alapítvány Internet: www.rkanet.hu

Stichting gastouders Hongarije Hongarije kent ondanks dat het een EU land is geworden nog veel kindertehuizen verspreid over heel het land.

Alleen al in de oostelijke provincie Szabolcs-SzatmĂĄr wonen meer dan 3.000 ontheemde kinderen, waarvan er meer dan 1.500 in kindertehuizen en de overigen bij pleeggezinnen. Er zijn in Hongarije veel ontwrichte gezinnen en te weinig pleeggezinnen. Vanaf het moment dat Hongaarse kinderen terecht komen in een kindertehuis worden het staatskinderen genoemd. Vele van deze staatskinderen zullen daar de rest van hun leven blijven wonen. Er is onderdak, voeding en scholing . Omdat men in grote groepen in tehuizen woont is het leven in een gewoon huis met een vader en moeder een onbekend gegeven.

De Stichting Gastouders Hongarije biedt met Nederlandse gastgezinnen, de kinderen de kans om met het gezinsleven kennis te maken.

Belangrijke activiteiten die de Stichting hiervoor onderneemt zijn: *Het werven en selecteren van gastgezinnen, ook Nederlandse families in Hongarije *Het organiseren van de reizen van en naar Hongarije *Overleg met de kindertehuizen en begeleiding van de gastouders.

De gastouders betalen de reis en het verblijf van hun gastkind. De tehuiskinderen komen in overleg met de gastouders in de zomer en/of kerstvakantie van: 2, 4 , 8 of 10 weken per jaar. Velen komen jarenlang in hetzelfde gezin en bouwen zo een band op met de familie.

Ze krijgen een beeld van het functioneren van een gezin. De verschillen tussen wonen in een kindertehuis of in een gezin zijn groot: Gezin: 1-2 opvoeders, kleine groep verschillend samengesteld qua leeftijd en geslacht, klein huis en overzichtelijk.

Tehuis: Minimaal 4 opvoeders, soms grote groepen (8-10) meisjes of jongens van dezelfde leeftijd op een zaal, groot gebouw, weinig privacy, komen en gaan van kinderen.

Een goed functionerend gezin kan een leefsituatie zijn waar ouders en kinderen zich veilig en zeker voelen.

In een kindertehuis bij vier verschillende opvoeders is dat veel moeilijker dan bij een of twee.

Er is geen vaste vader of moeder waar ze echte liefde en aandacht van krijgen. Het hechten en waarde aan iets geven is moeilijk te leren, omdat verzorgenden wisselen en kinderen uit groepen komen en gaan. Ze moeten zich telkens opnieuw schikken naar de regels en eisen van de verschillende opvoeders. Er is geen tijd om te hechten aan de volwassene. Verder is er in de tehuizen vaak weinig aanwezig voor ontspanning. De televisie is de grootste ontspanner, maar de vele films die de Hongaarse t.v. aanbiedt zijn erg agressief. Je ziet problemen ontstaan door verveling omdat kinderen zich niet of te weinig ontplooien.

Het hebben van een Nederlandse familie biedt voor een Hongaars tehuis kind vele mogelijkheden. De ervaring leert dat deze kinderen ook gemotiveerder zijn om naar school te gaan en hun opleiding af te maken. Er is meer toekomstperspectief en houvast.

Elk jaar halen we ruim 70 tehuiskinderen naar Nederland die een eigen gastfamilie hebben. In het belang van deze kinderen willen we graag ons gastouderbestand uitbreiden.

Bent u in de gelegenheid een gastkind te ontvangen (vanaf 7 jaar mag een kind naar Nederland), bekijk dan voor meer informatie en inschrijving onze website.

Stichting Gastouders Hongarije - www.stichtinggastoudershongarije.nl Annemarie Bongers, tel: 0516-541510 of abongers@stichtinggastoudershongarije.nl Marijke van der Laan tel: 0519-562487 Giro 19.38.571 of rabobank rek 372126448 t.n.v. Gastouders Hongarije te Makkum.

Vele Hongaarse tehuiskinderen spreken na enkele vakanties al een aardig woordje Nederlands. Een aantal van deze jongeren worden door de Nederlandse Stichting Ebren People opgeleid tot begeleid(er)ster van kinderkampen en jongerenuitwisselingen in Hongarije.

Zie www.annovyn.org bij initiatieven: kinderkampen Onlangs is er een Nederlands/ Hongaarse werkgroep opgericht die het begeleid wonen voor tehuiskinderen wil gaan vormgeven. We hebben na 12,5 jaar ervaring gemerkt dat voor jongeren na het wonen in een kindertehuis de stap naar een plek in de maatschappij te groot is.

De werkgroep wil: a. programma’s uitvoeren op het voorbereiden op de stap naar de maatschappij b. wonen, werken en leren na het kindertehuis tijdelijk begeleiden. (een aantal jongeren spreekt vloeiend Nederlands) Mocht u ons op een of andere wijze willen helpen: als gastouder, bestuurder, financieel (we zijn een vrijwilligersorganisatie) met werk, stageadressen etc. neem dan contact met ons op.

www.stichtinggastoudershongarije.nl

Hongarije in Zaken

15

Nieuws uit de media Conferentie toerisme groeit met 5% in 2005

T-online introduceert internet TV

Ministerie van Economie en Transport

Het aantal conferenties in Hongarije is met maar liefst 5% toegenomen en het aantal gasten met iets meer dan 5%. In 2005 waren er 67.000 conferentiegasten, verdeeld over 340 conferenties, afkomstig uit 10 landen, met een gemiddelde verblijfsduur van 4 dagen.

Hongarije’s grootste Internet aanbieder start met het aanbieden van televisie via het Internet. T-online biedt al telefoniediensten via het Internet aan en begint dit jaar met de televisie. Hier ligt een mooie uitdaging, omdat televisiediensten een download snelheid van 4 megabyte per seconde vereist. T-online heeft momenteel 200.000 gebruikers. Zij gaan hierbij de concurrentie aan met UPC die momenteel meer dan 50.000 telefonie klanten heeft, 110.000 Internetgebruikers en 720.000 televisieaansluitingen.

Ook voor de hotel industrie geldt dat men moet bouwen waar behoefte aan is. Zo is er recent een onderzoek uitgevoerd door het Ministerie van Economie en Transport naar de toeristenstromen en hun behoeften.

Opmerkelijk was dat zich hierbij een verschuiving voordeed van economische- en zakelijke congressen naar medische congressen, die in totaal 1/3 van alle congressen vertegenwoordigden. De grootste stijging was afkomstig in het aantal IT congressen, deze verdubbelde ten opzichte van 2004. Van alle conferenties werd 73% in Boedapest gehouden. De verwachting is dat het aantal conferenties en bezoekers verder zal toenemen naarmate het aantal congresfaciliteiten wordt uitgebreid.

Bron: bbj 2006

Bruto nationaal product groeit met 4,1% Het bruto nationaal product van Hongarije is in 2005 met 4,1% toegenomen ten opzichte van 2004.

Plaza center wil 200 miljoen euro investeren in een nieuw winkelcentrum. De IsraĂŤlische ontwikkelaar Plaza Centers wil 200 miljoen euro investeren in een nieuw winkel- en vermaakcentrum op het voormalige paarden racecentrum in Boedapest.

Dit wordt inmiddels de 17e investering in Hongarije voor deze ontwikkelaar en dit moet het grootste winkelcentrum worden van centraal-en oost Europa. In totaal wordt 180.000 vierkante meter aan winkels en 3000 vierkante meters aan amusement, discotheken en bioscopen ontwikkeld.

Bron: bbj 2006

16

Hongarije in Zaken

Aantal mobiele aansluitingen is in 2005 met 7% gestegen Eind december 2005 waren er 9,32 miljoen mobiele aansluitingen in Hongarije, 2.7% meer dan eind september en 7% meer dan eind 2004.

Het aantal vaste lijnen is afgenomen 3,5% ten opzichte van 2004. Eind 2005 waren er 34,2 vaste aansluitingen per 100 inwoners en 92,5 mobiele aansluitingen per 100 inwoners.

Bouw altijd datgene waar vraag naar is.

Stelregel in de marketing is dat je altijd moet doen waar behoefte aan is. Voor bouwer geldt daarmee dat je moet bouwen waar behoefte aan is. De bouwers van een aantal residentiele parken hebben klaarblijkelijk de vraag verkeerd ingeschat en daardoor is het aantal onverkochte appartementen in Boedapest nu in de duizenden opgelopen.

Andere bouwers hebben juist ingezien dat er nog onontdekte gebieden zijn. Zo wil men de Donau actiever gaan gebruiken en bijvoorbeeld jachthavens en appartementen boven jachthavens ontwikkelen.

Hier schijnt een behoorlijke vraag naar te zijn.

Zo blijkt Hongarije nog steeds sterk te scoren in de wellness industrie, maar voor het zakendoen gaan mensen nog steeds naar Wenen en op het gebied van avontuurreizen kiest de toerist nog steeds voor SloveniĂŤ.

Bron: bbj 2006

Nieuws uit de media Rynart biedt snellere ‘shuttle diensten” aan haar klanten

Europoint geeft Hongarije een lagere waardering

Er is veel concurrentie op het gebied van Europese logistieke diensten.

Een aantal aanbieders heeft daarom nieuwe diensten gelanceerd om hun klanten beter tegemoet te komen.

Het in London gevestigde tijdschrift Euromoney heeft Hongarije een lagere waardering gegeven, zo blijkt uit een halfjaarlijks gepubliceerd rapport naar nationale risico factoren.

Zo heeft Rynart recent haar “regional shuttle service ‘ geïntroduceerd.

Deze dienst is gebaseerd op traditioneel wegtransport, doch in het kader van deze dienst kan een klant kiezen wanneer hij welke lading wil laten vervoeren.

Op vaste dagen en tijdstippen rijdt er een vrachtwagen van Rynart om goederen op te halen en/of af te leveren. Een klant hoeft dus niet meer te wachten en bepaald zelf welke lading hij wanneer wil laten vervoeren. Er is geen minimum of maximum aan verbonden.

De risicofactoren bestaan uit diverse componenten waaronder politiek en economisch risico en verschillende kwantitatieve analyses. Het land Luxemburg staat op de hoogste plaats met 99.65 punten, nauw gevolgd door Noorwegen met 98.44 punten.

Hongarije kreeg 19.30 van 25 punten voor het politieke risico component, maar slechts 9.50 punten van de 25 voor haar economische prestaties.

Normaliter duurt het 2 tot 3 werkdagen voordat goederen in Europa afgeleverd kunnen worden. Door deze service kunnen goederen ’s nachts verwerkt worden en bij wijze van spreken de volgende dag al afgeleverd worden. De gemiddelde bezetting is momenteel nog maar 30%, maar de verwachting is dat deze de komende tijd sterk gaat stijgen.

Boedapest Vastgoed De Ieren staan op nummer 1 op de Boedapest Vastgoed markt De Ieren staan bovenaan als het komt op het kopen van woningen in Boedapest. Maar investeerders uit Spanje en de Oekraine zijn ook op de markt gekomen. Het aantal woningen verkocht door buitenlanders is verder ongewijzigd gebleven.

De Flats in Pest zijn het meest populair. Het aantal Duitse kopers is gedaald van 40% in 2003 naar 25% in 2005. De Ieren hebben 13% van alle aankopen voor hun rekening genomen.

Bron: bbj 2006

Norma en Sidijk investeren 1 miljard forint De twee Nederlandse maatschappijen Norma BV en Sidijk BV zijn voornemens 1 miljard forinten te investeren in Hongarije. Norma is een elektronica bedrijf die een vestiging gaat starten in Székesfehérvár.

Sidijk is een bedrijf in plastiek en gaat een greenfield investering doen in Pécs. Beide firma’s zullen 100 banen in Hongarije gaan creëren.

Bron: bbj 3-3-2006

Buitenlandse samenwerkingsverbanden (herhaald) In Hongarije staan nu ruim 30.000 joint ventures en buitenlandse vestigingen geregistreerd. Meer dan tachtig multinationals hebben een hoofdkantoor dat als uitvalsbasis dient voor Oost Europa.

De Top-5 van investeerders is: 1. Duitsland (29) 2. Nederland (20) 3. Oostenrijk (11) 4. Verenigde Staten (5) 5. Frankrijk (4)

Hongarije in Zaken

17

Interview met DBH groep De DBH groep heeft een leidende positie in investeringsen business ondersteuning in Hongarije.

Er zijn bedrijven die assisteren in het opzetten van een vestiging of het zoeken naar samenwerkingspartners in Hongarije.

We hebben een gesprek met de 37 jarige Zsolt Keresztur, projectleider bij Development Bridge Head (DBH), een bedrijf dat al vele Nederlandse bedrijven naar Hongarije heeft begeleid en zeer actief is op het gebied van investeringsbegeleiding en “equity fonds”.

Wanneer is DBH opgericht?

DBH is in 1994 in Maastricht opgericht en was het eerste Hongarije gerelateerde instituut in een land buiten Hongarije. Het doel van dit instituut was om de Euro regio Maastricht-Rijn en de Oostelijke regio van Hongarije economisch aan elkaar te koppelen.

Het instituut is in 1997 een commerciële organisatie geworden. DBH is een in Nederland zelfstandig gevestigd bedrijf, met vestigingen in Rotterdam, Debrecen en Boedapest.

Welke diensten biedt DBH aan?

In de afgelopen jaren heeft DBH vele bedrijven begeleid naar Hongarije en andere Oost Europese landen. Het merendeel van de bedrijven heeft vestigingen opgezet om hun productie of distributie verder uit te breiden.

Sommige hebben zelfstandig opererende vestigingen opgezet, andere zijn samenwerkingsverbanden aangegaan. DBH heeft deze bedrijven in de breedste zin van het woord ondersteund: onderzoek naar vestigingsplaats, samenwerkingspartners, werving en selectie van personeel, interim management, etc. Ook heeft DBH geholpen bij het verkrijgen van subsidies.

Uit deze vraag naar zogenaamde “investment development” is vanuit Nederlandse bedrijven de vraag gekomen om ook actief als investeerder te participeren. Hieruit is onze twee tak ontstaan, te weten de zogenaamde “private equity” business activiteit. Door deze “private equity” divisie kunnen we effectiever ondersteunen en neemt door ons financieel belang in de investering, het risico voor de Nederlandse investeerder af.

18

Hongarije in Zaken

In het kader van deze laatste activiteiten investeren wij via eigen fondsen in bedrijven en vastgoed.

Wij hebben twee investeringsmaatschappijen te weten Charisma Capital investment en Estate fund Central Europe. De eerst maatschappij heeft investeringen gepleegd in Unitek Eapro kft, E-care solutions kft en Hungaerotech kft.

De vastgoed investeringsmaatschappij heeft geïnvesteerd in het “Debrecen industrial park”, een kantoorgebouw voor Nederlandse bedrijven in Boedapest, een Hotel in Zemplen en een nieuwe innovatief bedrijvencentrum in Debrecen.

Hoeveel mensen zijn binnen DBH werkzaam?

Momenteel hebben we 112 mensen werkzaam bij DBH. In 2005 hebben we een omzet gehaald van 4 miljoen euro, met een EBITD van 0,2 miljoen euro.

Welke bedrijven heeft u begeleid naar Hongarije?

We hebben een groot aantal bedrijven richting Hongarije geholpen.

Hiertoe behoren onder andere Bumet BV, een bedrijf dat metalen grillen maakt voor de DAF trucks, Eldim BV, een bedrijf dat onderdelen maakt voor vliegtuigmotoren, Flexi Force, een bedrijf dat metalen industriële deuren maakt, Tekoma BV, Ferro Techniek BV, een bedrijf dat gespecialiseerd in micro electronica en Roto Smeets, een grafische groep.

Eind 2005 hebben we twee grote Nederlandse bedrijven naar Hongarije gebracht te weten Norma BV en Sidijk BV. Deze beide bedrijven zorgen voor een banengroei van 100 medewerkers. In de afgelopen 11 jaar dat wij actief zijn hebben wij voor 75 miljoen euro aan investeringen in Hongarije binnen gebracht, welke geleid hebben tot een werkgelegenheid van 2.500 banen.

niet alleen actief in Hongarije

Het merendeel van deze banen zijn tot stand gekomen in de onder ontwikkelde gebieden waaronder Szabolcs, Szatmar, Bereg, Borsod Abauj-Zemplen, Hajdu-Bihar en Jasz-Nagykun-Szolnok.

Bent u voor DBH veel op reis?

Om klanten te werven ben ik veel op reis. Ik vertoef regelmatig in Hongarije, maar kom ook steeds vaker in andere landen. We zijn namelijk niet alleen actief in Hongarije, maar begeleiden nu ook richting Oekraïne, Roemenie en zelfs China.

Blijft u nog lang in Nederland?

Naar verwachting zal ik binnen het jaar terugkeren naar Hongarije. Ik ben dan twee jaar woonachtig geweest in Spijkenisse en zal in Hongarije weer zaken gaan oppakken. Ik zal Nederland wel gaan missen en mijn vrouw en mijn 6-jarige dochter ook.

Wat vindt u positief aan de Nederlanders?

De Nederlanders zijn heel direct en snel. Het draait echt om het zakendoen. De Hongaren zijn persoonlijker en nemen meer de tijd.

Daarnaast vind ik het positief dat de Nederlanders hun talen en dan vooral het Engels zo goed spreken. Dat maakt het zakendoen heel erg gemakkelijk.

Heeft u nog een tip mee te geven aan Nederlandse bedrijven?

Jazeker, zeker als je op zoek bent naar een land met een goede infrastructuur, goed opgeleid personeel en iets met High Tech wil doen, zit je in Hongarije goed.

Het is niet het goedkoopste land meer, maar het is ook niet meer onzeker. In Hongarije weet je waar je aan toe bent en is het zaken doen niet zo moeilijk.

DBH Group Headquarter World Trade Center Beursplein 37, Rotterdam Tel: +31-10-2053350 info@dbh.nl www.dbh.nl

Hungarian Business Network - een foto impressie Op 7 februari jongstleden hebben wij op de hoogste etage van de Delftse poort van ING-Nationale Nederlanden in Rotterdam, een uitermate constructieve en gezellige avond gehad met als Thema “Financiering van uw zaken in en met Hongarije”. De avond werd voorgezeten door Pieter Rem, directeur Dynova. Voorts zijn aan het woord geweest Sjoerd Borstlap van ING Trade Affairs, Pauline Dirkzwager, consulent van de Internationale Kamer van Koophandel, Xander Stalenhoef, informatiemanager bij de EVD, Martijn Schouten, directeur ING Hongarije, Daniëlle Campen van Wolters Kluwer en Cor van de Goorberg van Exact Software.

Voor meer informatie verwijzen wij u naar: www.huchamber.nl

Hongarije in Zaken

19

Thema: werken en wonen Het werken en verblijven in Hongarije Het is niet mogelijk om zonder meer in Hongarije te werken of te verblijven. Hiervoor zijn vergunningen nodig.

In dit artikel wordt aangegeven in welke situatie u welke vergunningen heeft. In alle gevallen zal men bij de Immigratie en Naturalisatie Dienst ten rade moeten gaan.

De immigratie en verblijfzaken in Hongarije vallen onder de Immigratie en Naturalisatie Dienst (IND), dat onderdeel is van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Burgers van de lidstaten van de EEG mogen tot maximaal 90 dagen zonder enige aparte vergunning op het grondgebied van de Republiek van Hongarije verblijven, mits in het bezit van een geldig paspoort of identiteitsbewijs.

Als zij langer dan 90 dagen wensen te verblijven, kunnen zij zonder aanvraag voor een visum, een verblijfsvergunning aanvragen dat het recht op verblijf verschaft.

De IMD onderzoekt in elke situatie of de aanvrager beschikt over een geschikte woonplek voor het verblijf in Hongarije, over geldige en alles dekkende sociale verzekeringen, en of de aanvrager beschikt over voldoende financiële middelen om te kunnen voorzien in levensonderhoud.

Verblijfsvergunning voor het voeren van éénmanszaak of vennootschap.

Buitenlandse staatsburgers mogen ter verwerving van vermogen of inkomsten alleen commerciële, artistieke of geestelijke activiteiten verrichten in het bezit van een verblijfsvergunning.

De aanvrager dient bij de aanvraag van een verblijfsvergunning het doel van zijn verblijf in Hongarije te omschrijven en afdoende te onderleggen.

De volgende verblijfredenen worden onderscheiden: * werkverblijfsvergunning; * verblijfsvergunning voor het voeren van éénmanszaak of vennoot schap; * verblijfsvergunning voor studies; * verblijfsvergunning voor familiehereniging; * verblijfsvergunning voor andere doeleinden.

Met als doel inkomstenwerving , tenzij er in een internationale overeenkomst anders beschikt wordt.

Voor de verschillende types verblijfsvergunningen zijn verschillende documenten en bewijsstukken nodig.

Dit kan gedaan worden met behulp van: * overheidsvergunningen, die benodigd zijn voor het verrichten van inkomstenwervende activiteiten in de Hongaarse Republiek * in het geval van zelfstandige ondernemer, geauthoriseerde kopie van ondernemerspasje; * in het geval van een V.O.F., een geauthoriseerde kopie van de registratie bij de arbeidsrechtbank en van het vennootschapscontract.

Verblijfsvergunning voor werkneming Deze vergunning wordt door de instantie verstrekt als de aanvrager voldoende kan bewijzen dat hij/zij werk verricht in Hongarije.

Het doel van het verblijf kan aangetoond worden middels een geldig arbeidscontract tussen een Hongaarse werkgever en de aanvrager.

20

Hongarije in Zaken

Afgezien van arbeidsverrichting kan dit bijvoorbeeld ook zijn: het verrichten van werk als eigen werkgever, een éénmanszaak, en landbouw.

Voor immigratie voor arbeidsdoeleinden moet men werk- en verblijfsvergunning verkrijgen.

Een verblijfsvergunning kan alleen worden verkregen of verlengd als de aanvrager de reden van zijn verblijf voldoende kan aantonen.

Verblijfsvergunning voor studiedoeleinden Diegene die in het voortgezet onderwijs, aan een wetenschappelijk onderzoeksinstituut studeert of training ondergaat, of aan een bijscholingscursus deelneemt, heeft recht op een verblijfsvergunning voor studiedoeleinden.

Het is belangrijk te weten dat een verblijfsvergunning voor studie alleen toegekend kan worden als de studie overdag aan een geaccrediteerd instituut voor gevorderd onderwijs wordt gevolgd.

Verblijfsvergunning voor familiehereniging Deze kan verkregen worden door mensen wiens huwelijkspartner of minderjarige kind (ook geadopteerd kind) de Hongaarse nationaliteit heeft.

vergunningen en voorschriften

Een verblijfsvergunning voor familiehereniging kan alleen worden verkregen of verlengd als de aanvrager de reden van zijn verblijf voldoende kan aantonen. Dit kan met een gewaarmerkte kopie van een uittreksel uit het huwelijksregister en de gewaarmerkte Hongaarse vertaling hiervan.

In het geval van een (geadopteerd) minderjarig kind kan dit met een uittreksel uit het geboorteregister, een gewaarmerkte kopie van het adoptiedocument en een gewaarmerkte Hongaarse vertaling hiervan.

Verblijfsvergunning voor andere doeleinden Deze kan verkregen worden door personen die niet in te delen zijn in bovenstaande groepen.

Kenmerkend voor deze categorie zijn buitenlandse gepensioneerden die langere tijd in Hongarije verblijven of buitenlanders, wiens verblijf niet als doel heeft om werk te verrichten of op andere wijze inkomsten te vergaren.

Verblijfsvergunning voor andere doeleinden Deze kan verkregen worden door personen die niet in te delen zijn in bovenstaande groepen.

Kenmerkend voor deze categorie zijn buitenlandse gepensioneerden die langere tijd in Hongarije verblijven of buitenlanders, wiens verblijf niet als doel heeft om werk te verrichten of op andere wijze inkomsten te vergaren.

Een verblijfsvergunning voor andere doeleinden kan alleen worden verkregen of verlengd als de aanvrager de reden van zijn verblijf voldoende kan aantonen.

Deze kan worden bewezen door middel van een bewijs van de sociale verzekering die het pensioen uitkeert, een banksaldo met een groot bedrag, een bewijs voor de bankrekening, alimentatie of een bewijs van andere reguliere inkomsten.

Dit artikel is samengesteld met dank aan HD consultancy in Boedapest.

Algemene voorschriften Naast het aantonen van de verblijfsreden, moet er verder altijd bewezen worden dat: * voor de periode van verblijf een geschikt Hongaars onderkomen beschikbaar is; * de aanvrager over financiĂŤle middelen beschikt om te kunnen voorzien in zijn levensonderhoud; * hij recht heeft op Hongaarse gezondheidszorg.

Waarmee kan de beschikbaarheid van een geschikt Hongaars onderkomen bewezen worden?

Dit kan voornamelijk met: * document ter bewijs van eigendomsrecht (eigendomspapier niet ouder dan 3 maanden); * kopie van het koopcontract dat bij het kadaster is ingeleverd en van de koopvergunning, die door het bureau van algemeen bestuur is verstrekt; * huurcontract dat de huurrechtsverhouding bewijst; * Een in Hongarije levend familielid, die verklaart dat hij/zij voorziet in het onderkomen voor aanvrager.

Hongarije in Zaken

21

Werken in Hongarije: beperk uw werkgevers-en werknemerslasten Met de vorderende globalisering en het vervagen van de landsgrenzen besluiten veel ondernemingen om hun werkterrein uit te breiden naar Oost-Europa, vanwege de lage productiekosten en de kansen op de afzetmarkt.

Vaak gaat dit gepaard met het uitzenden van Nederlandse werknemers naar een vestiging in Oost-Europa die daar de werkwijze van het Nederlandse moederconcern gaan overbrengen op lokale mensen. Hongarije is een typisch voorbeeld van een land dat ondernemingen aantrekt die hun activiteiten gaan ontplooien in OostEuropa. In deze bijdrage zullen wij ingaan op de fiscale en sociale- zekerheidsaspecten van het uitzenden van werknemers naar Hongarije.

Door: Mw. drs. L.G.M. Keursten en drs. S.J. Verkuilen1

Belastingplicht De arbeidsovereenkomst tussen de werknemer en de werkgever bij werken in Hongarije kan op verschillende manieren worden vormgegeven, elk met een ander gevolg voor de belastingplicht.

Het belangrijkste waar naar gekeken moet worden om de belastingplicht te bepalen, is waar de werknemer inwoner is. Het inwonerschap wordt bepaald naar aanleiding van de feiten en omstandigheden, waarbij veelal van belang is waar het gezin van de werknemer verblijft.

Als een werknemer 100% van zijn tijd in Hongarije gaat werken en hij hier ook inwoner wordt, dan zal zijn gehele arbeidsinkomen aangegeven moeten worden in Hongarije. In Hongarije moet de belasting op kwartaalbasis worden voldaan.

Dit betekent echter niet dat er geen belastingplicht in Nederland bestaat.

Het komt vaak voor dat de werknemer zijn eigen woning in Nederland aanhoudt gedurende zijn uitzending.

Als de werknemer geen andere inkomsten heeft in Nederland, zou het kunnen betekenen dat de werknemer zijn hypotheekrente aftrek niet volledig kan effectueren. Door hier op de juiste manier mee om te gaan, kan bewerkstelligd worden dat de hypotheekrente uiteindelijk toch geëffectueerd wordt, bijvoorbeeld door verrekening met andere jaren.

1

Als een werknemer geheel of gedeeltelijk in Hongarije werkt en inwoner blijft van Nederland, dan zal in Nederland het gehele arbeidsinkomen aangegeven moeten worden en in Hongarije het inkomen wat ziet op de Hongaarse werkdagen. Het belastingverdrag tussen Nederland en Hongarije zorgt dat er geen dubbele belastingheffing optreedt.

Een werknemer die in beide landen werkt, kan ook beschouwd worden als een inwoner van Hongarije. In dit geval dient het gehele inkomen van de werknemer aangegeven te worden in Hongarije en het deel dat toeziet op de Nederlandse werkdagen in Nederland.

Ook in dit geval zorgt het belastingverdrag tussen Nederland dat geen dubbele belastingheffing optreedt.

Op het eerste gezicht lijkt het niet uit te maken of de werknemer nu in Nederland of Hongarije woont als hij werkt in beide landen. Toch kan één van beide situaties significant voordeliger zijn, afhankelijk van de belastingtarieven in beide landen.

Door dit goed te onderzoeken kan een aanzienlijke besparing worden gerealiseerd.

Beiden werkzaam bij Ernst & Young Belastingadviseurs, Human Capital te Rotterdam.

22

Hongarije in Zaken

Als een werknemer geheel of gedeeltelijk in Hongarije werkt en inwoner blijft van Nederland, dan zal in Nederland het gehele arbeidsinkomen aangegeven moeten worden en in Hongarije het inkomen wat ziet op de Hongaarse werkdagen. Het belastingverdrag tussen Nederland en Hongarije zorgt dat er geen dubbele belastingheffing optreedt.

Een werknemer die in beide landen werkt, kan ook beschouwd worden als een inwoner van Hongarije. In dit geval dient het gehele inkomen van de werknemer aangegeven te worden in Hongarije en het deel dat toeziet op de Nederlandse werkdagen in Nederland. Ook in dit geval zorgt het belastingverdrag tussen Nederland dat geen dubbele belastingheffing optreedt. Op het eerste gezicht lijkt het niet uit te maken of de werknemer nu in Nederland of Hongarije woont als hij werkt in beide landen.

Toch kan één van beide situaties significant voordeliger zijn, afhankelijk van de belastingtarieven in beide landen. Door dit goed te onderzoeken kan een aanzienlijke besparing worden gerealiseerd.

Sociale zekerheid Veelal zal de werknemer als hij in Hongarije gaat werken pensioen blijven opbouwen bij zijn Nederlandse werkgever. In Nederland is het gebruikelijk dat de premies die de werkgever voor het pensioen van de werknemer betaald geen loon vormen, maar Hongarije kan hier geheel anders naar kijken en besluiten dat de werkgeverspremies toch loon vormen, aangezien de Nederlandse pensioenregeling niet altijd wordt erkend in Hongarije.

Door goede planning van de oudedagsvoorziening kan voorkomen worden dat extra belasting moet worden betaald.

Sociale zekerheid.

Voor de vraag waar iemand sociaal verzekerd is dient in eerste instantie gekeken te worden naar het land waar de werknemer werkt. In dit land is de werknemer sociaal verzekerd. In dit voorbeeld werkt de werknemer uitsluitend in Hongarije en zal dus in beginsel sociaal verzekerd zijn in Hongarije.

Echter in Hongarije zijn de premies voor de sociale zekerheid zeer hoog (33,5% werkgevers bijdrage (ongelimiteerd) en 13,5% werknemers bijdrage (deels gelimiteerd) van het bruto loon). Deze hoge lasten kunnen worden vermeden door een juiste wijze structurering. Hiervoor zijn in beginsel twee opties mogelijk.

Aangezien Hongarije per 1 januari 2006 toegetreden is tot de Europese Unie, is ook de Europese regelgeving op Hongarije van toepassing.

Als een werknemer die werkzaam is in Nederland, hierna volledig in Hongarije gaat werken, is het mogelijk om hem sociaal verzekerd te houden in Nederland.

Dit is mogelijk voor een periode van maximaal vijf jaar. In dit geval kan de werknemer in Nederland sociaal verzekerd blijven en dus onder de hoge sociale zekerheids premies van Hongarije uitkomen. Hiervoor dient bij de Sociale Verzekeringsbank een zogenaamd E-101 formulier te worden aangevraagd.

Als de werknemer zowel in Nederland als Hongarije gaat werken, dan is hij in beginsel verzekerd in twee landen. De Europese verordening die een dubbele verzekeringsplicht moet tegen gaan wijst in zo’n geval dan het woonland van de werknemer aan als land waar hij sociaal verzekerd is. Als dit Nederland is dan kan ook op deze manier onder de verplichte verzekeringsplicht in Hongarije worden uitgekomen. De periode is in dit geval niet gemaximeerd tot vijf jaar.

Als een werknemer sociaal verzekerd is in Nederland, dan is hij tevens verplicht verzekerd voor de Nederlandse zorgverzekeringswet.

Conclusie Er zijn vele manieren waarop een uitzending van een werknemer naar Hongarije vorm gegeven kan worden. Het is raadzaam om vooraf een overzicht te hebben van de fiscaleen sociaal rechtelijke gevolgen, om zo de verplichtingen in beide landen in kaart te brengen.

Een analyse vooraf geeft bovendien de mogelijkheid de uitzending zo vorm te geven dat de werkgeversen werknemerslasten zoveel mogelijk worden beperkt. Uiteraard kan Ernst & Young u assisteren in het op de juiste manier vormgeven van de uitzending van de werknemer naar het buitenland.

Hongarije in Zaken

23

Thaise masseuses in Hongarije Populaire buitenlandse arbeid Er is veel gaande rond de regelgeving om in de verschillende Europese landen te werken. De EU leiders zijn aan het bepalen of de restricties die gelden voor medewerkers uit de nieuwe Europese unie landen moet eindigen. Het blijkt dat die landen die geen restricties opwerpen ten aanzien van hun arbeidsmarkt (waaronder Engeland, Ierland en Zweden) juist geprofiteerd hebben, zij hebben een terugloop in werkeloosheid en een toename in werkgelegenheid gezien.

Landen als Oostenrijk en Duitsland willen streng optreden tegen de nieuwe Europese unie landen, zij vrezen een behoorlijke toename in werkaanbieders, waardoor hun eigen werkgelegenheid onder druk komt te staan.

Waar iedereen zich keert tegen het werkers aanbod uit lage lonen landen, is er in Hongarije een arbeider zeer welkom: De Thaise masseuse.

De Thaise massage gelegenheden schieten als paddestoelen uit de grond en daarmee neemt de hoeveelheid Thaise masseuses enorm toe.

Maar zo populair als deze massages aan het worden zijn, zo lastig is het voor de eigenaren om zich een positief image aan te meten. Veel van deze gelegenheden worden nog gezien als legale bordelen. Veelal krijgt een eigenaar dan ook het verzoek of de dame bereid is tot meer diensten.

Het kan wel 6 maanden duren voordat men een werkvergunning in Hongarije krijgt, doch dit kan de eigenaren niet ontmoedigen.

Momenteel zijn er naar schatting al 150 masseuses op legale basis werkzaam. Maar er zijn ongetwijfeld meer dames bij deze gelegenheden werkzaam.

Dit wordt bevestigd door een van de eigenaren van het grootste massage center. Maar hij is vrij kieskeurig.

24

Hongarije in Zaken

De dames moeten minimaal 30 jaar oud zijn, boedist zijn en een familie hebben. En daarbij moeten zij ook niet de mooiste zijn.

De dames verdienen rond de 470 euro per maand voor 8 tot 10 huur werk per dag. Dit is vijf tot zes keer zoveel als zij in Thailand zouden verdienen.

De eigenaar betaalt in de regel de huisvesting en hun maaltijden.

Hongarije Vakantieland www.HongarijeVakantieland.nl geeft internetgebruikers toegang tot inmiddels meer dan 300 artikelen met relevante Hongarije informatie: Recepten, Geschiedenis en tientallen plaatsbeschrijvingen.

Met ruim 90.000 paginabezoeken door 40.000 bezoekers per maand is www.HongarijeVakantieland.nl de populairste website van Nederland en Vlaanderen over Hongarije. Ook voor uw zakelijk aanbod dé plaats om uw aanbod te tonen. www.HongarijeVakantieland.nl toont de bezoeker op overzichtelijke wijze informatie over o.a. Hongaarse steden en dorpen, musea, natuur en recreatiegebieden, (water)sporten en (verblijfs)accommodaties in Hongarije en het laatste nieuws.

www.HongarijeVakantieland.nl Hungary Holiday Paradise Kft. Hungary Holiday Paradise Kft. is een organisatie met Nederlands management die zich heeft gespecialiseerd in de verkoop van (vakantie)woningen, Tanya’s, Villa’s, Campings, Hotels en bedrijfspanden. Tevens hebben wij een bouwbedrijf dat samenwerkt met de lokale bedrijven zodat de loonkosten laag zijn. Wij zijn gevestigd in het Puszta gebied oostelijk van Boedapest. Op onze site vindt u ons actuele aanbod. Tevens treft u nuttige informatie aan over de Hongaarse regelgeving omtrent de aanschaf van vastgoed en onze werkwijze.

Nieuwbouw: bouwprojecten al vanaf € 60.000 Makelaardij: voor aankoop van grond, voordelige Tanya’s, Villa’s uit de hogere prijsklasse en bedrijfsruimten, als ook investeringsprojecten.

Verhuur: van uw woning Onderhoud: in en rondom uw huis

www.HungaryEstate.com

Vinologics, Dé leverancier van al úw Hongaarse wijnen.

Hongaarse wijnen, wijnfeesten, wijnreizen, wijnproeverijen, wijn & spijs momenten, teambuilding, en relatiegeschenken.

Voor alle lezers van Hongarije in Zaken 10% korting* (bij aankoop van 12 of meer flessen) Deze actie is geldig tot 1 Juli 2006

*

Wij leveren door heel Nederland aan de betere slijters en Horeca, ook bij u in de buurt.

Voor verkrijgbaarheid kunt u altijd contact met ons opnemen.

Mail, bel of schrijf voor informatie, verkooppunten en prijzen naar: Vinologics Gooimeerpromenade 100 1277 ER HUIZEN 0031- (0)35-5336578 0031- (0)6-45084124

Hungary Holiday Paridise Kft. Sarhalom Dulo 107, 6060 Tiszakescke Tel. +36 30 5492669 Fax. +36 76 719716

www.vinologics.nl info@vinologics.nl Indien gewenst verzorgen wij een complete wijnproeverij op uw lokatie, een verrassende ervaring om nooit te vergeten.

Interview met: Edwin van Schie, gedreven ondernemer.

Er zijn veel bedrijven en ondernemers actief op het raakvlak tussen Nederland en Hongarije. Veel van deze activiteiten is vanuit een liefde voor het land Hongarije ontstaan. We hebben een gesprek met de heer Edwin van Schie die al 16 jaar geleden met een Hongaarse talenschool is begonnen onder de naam Hongaarse School en tevens oprichter en eigenaar is van het tweetalig, cultureel-toeristisch magazine Most Magyarul ! Hij is een duidelijk voorbeeld van een persoon die van zijn hobby en passie zijn werk heeft gemaakt.

Hoe is de voorliefde voor Hongarije ontstaan?

Tot zijn achttiende had Edwin nooit met Hongarije van doen gehad.

Edwin zat nog op de middelbare school toen hij tijdens een vakantie in Engeland een Hongaar ontmoette, die hem uitnodigde om naar Hongarije te komen en het land te leren kennen. Dit leek hem wel interessant en na zijn eindexamen besloot hij om een zomer naar Hongarije te gaan en is hij naar Boedapest getogen. “Met vrienden heb ik toen een rondtour gemaakt door Transsylvanië en Hongarije en tijdens deze vakantie is mijn interesse ontstaan”.

Na deze zomer van 1979 ben ik in Amsterdam Engels gaan studeren, maar volgde ook een cursus Hongaars en na een officieel bijvakexamen in die taal studeerde ik af in de Vrije Studierichting Letteren met als afstudeeronderwerp het Hongaars drama en theater. In de tussenliggende jaren heb ik nog tweemaal op de Universiteit in Debrecen een zomercursus gedaan en daar heb ik uiteindelijk ook mijn vrouw Erika leren kennen.

Hoe is het idee ontstaan om uit deze liefde voor het land en de taal een bedrijfsactiviteit te starten?

"Ik merkte dat er veel behoefte was aan Hongaarse taalkennis.

Zodoende heb ik in 1988 besloten in Haarlem een Hongaarse taalschool te beginnen. Het Hongaars is een lastige taal. Vanuit Nederland duurt het jaren voordat je het onder de knie hebt. In Hongarije gaat het wat gemakkelijker, maar niet iedereen kan continu in Hongarije verblijven.

26

Hongarije in Zaken

De taal is zo moeilijk omdat het weinig lijkt op het Nederlands. Er zijn weinig aanknopingspunten op het niveau van de woordenschat, dus ieder woord moet opnieuw geleerd worden. Ook op zinsniveau is de structuur anders en op zinsdeelniveau zijn er ook belangrijke verschillen: hier moet je eigenlijk van achter naar voren vertalen. Tenslotte is ook de grammatica en met name het werkwoordssysteem vrij ingewikkeld.

Om iedereen de taal goed te onderrichten heb ik bewust gekozen voor een taalschool. Ik denk dat het lastig is de taal via thuiscursussen eigen te maken. Er is gedegen onderwijs voor nodig en persoonlijke begeleiding om de taal te leren. Toch heb ik juist ook naam gemaakt met mijn bestseller: het Kort Overzicht van de Hongaarse Grammatica. Ik krijg regelmatig reacties waarin gebruikers aangeven dat ze pas na lezing van mijn boekje echt snapten hoe de grammatica in elkaar zit…"

Vanuit de taalschool is vervolgens het idee ontstaan een magazine te beginnen. “Ik wilde een magazine opzetten om mensen op eenvoudige wijze het Hongaars te laten lezen”.

Van een aantal teksten in het magazine is de moeilijkheidsgraad relatief laag en daarnaast is er altijd een Nederlandse vertaling bij.

"Om het voor de lezer extra aantrekkelijk te maken heb ik er in de loop der jaren culturele en toeristische elementen aan toegevoegd en spelen we regelmatig in op evenementen die komen of zijn geweest. Het magazine bestaat dit jaar al 10 jaar en viert haar tweede lustrum in het najaar met een mooi concert of zelfs festival, “maar dit is nog een geheimpje dat ik eigenlijk nog niet mag verklappen."

Neemt de interesse in Hongarije toe?

Ik merk dat er duidelijk een toename in interesse is opgetreden.

Momenteel heeft 80% van de cursisten een tweede huis in Hongarije terwijl dat vroeger slechts op 10-20 % lag (de overigen volgende cursus vanwege familiebanden of om toeristische redenen). Ook vanuit het zakenleven zie je een duidelijke toename. Edwin schat in dat er tussen de 1.000 en 1.500 mensen een tweede huis in Hongarije hebben en dat dit aantal de komende jaren verder zal toenemen. Hongarije blijft in trek door zijn authentieke karakter en relatief voordelige huizenprijzen.

“Het wordt geen familiebedrijf” De bevolkingsgroei in Hongarije is negatief en er vindt een trek plaats naar de steden. Zodoende is er veel aanbod aan voordelige woningen in de kleine steden en op het platteland.

De prijzen zullen dan ook niet sterk gaan stijgen verwacht Edwin. Maar Edwin stelt heel duidelijk: “Een huis moet je niet kopen voor het geldelijke gewin, maar om het jaren-vijftiggevoel te krijgen, een lekker stuk grond te hebben en te genieten van de Hongaarse geneugten”.

Ook vanuit het bedrijfsleven neemt de interesse toe. Momenteel zijn er circa 600 Nederlandse bedrijven actief in Hongarije. Edwin verwacht dat dit aantal behoorlijk zal toenemen.

Meer info: www.hongaarseschool.nl www.mostmagyarul.nl bereikbaar via 023 539 18 67 email: Hongaars@hetnet.nl

“De Hongaren zijn zeer goed opgeleid, het niveau van een universitaire opleiding is nog echt hoog te noemen en er heeft zich geen nivellering voorgedaan zoals in Nederland.

Als Hongaarse academicus heb je nog echt niveau. De technische studies zijn heel populair en je bent geen “nerd” als je voor een bètarichting kiest. In Hongarije worden dan ook nog steeds hele bijzondere uitvindingen gedaan. Zo is er recent het doorzichtige beton uitgevonden, een uitvinding waarvoor Japanse en Amerikaanse ondernemingen al flink geboden hebben”.

Toekomstplannen Edwin heeft nog een hoop ideeën en plannen. Hij is 45 jaar en wil nog veel uitgaven over speciale onderwerpen uitbrengen.

Ook is hij voornemens nog diverse boekjes uit te brengen, waaronder een boek met taalpraatjes, een herhalingscursusboek voor diegenen voor wie het Hongaars leren heel moeizaaam gaat, misschien ook een reisgids, een receptenbundel en in ieder geval ook een multimedia-cursus. Dit laatste project voert Edwin uit in samenwerking met Profi Média uit de stad Baja, een van de grootste educatieve softwarebedrijven van Hongarije. Ook overweegt hij – na een aantal jaren gas terug te hebben genomen om het magazine op te zetten - weer iets te gaan doen met het organiseren van concerten.

Zijn dochter van 17 helpt hem regelmatig met het redigeren van teksten, maar het wordt geen familiebedrijf.

Voor de talenschool en het magazine is kennis van de Hongaarse taal immers onontbeerlijk en dat is Edwin helemaal eigen. De kinderen zijn in Nederland opgevoed en zijn minder op Hongarije en de Hongaarse taal gericht. Regelmatig is Edwin bovendien in Hongarije aanwezig voor zakelijke opdrachtgevers als tolk of bemiddelaar en ook voor het magazine en privé is hij tweemaal per jaar voor een kort verblijf in het land.

Toch heeft hij duidelijk voor Nederland gekozen als vestigingsplaats.

Zeker met het Internet, skype en de schotel kun je overal de Hongaarse belangen behartigen.

Hongarije in Zaken

27

Belastingen voor ondernemingen Zoals in elk land, dient er ook in Hongarije belasting betaald te worden. In dit artikel worden de belangrijkste belastingensoorten opgenoemd, waar u als ondernemer mee te maken krijgt .

De belasting toegevoegde waarde Ook in Hongarije kent men de BTW op artikelen. Als hoofdregel kan vastgesteld worden dat de berekeningsplicht van de BTW- uitgezonderd van de BTW vrije materielen en onderwerpen- geldt voor alle verkoop van goederen en diensten, oftewel door alle belastingplichtigen betaald moet worden.

Het belastbare inkomen bij verkoop van goederen en diensten is afgezien van enkele afwijkingen, de tegenwaarde van de prestatie. Bij import van goederen is de grondslag voor de belasting, de door rechtsregels bepaalde douane, waarbij aan de goederenimport vastzittende douane, andere belastingen, heffingen en betalingen van andere aard, behalve de te betalen BTW. Volgens de algemene regels is de BTW 20% van de belastingsbasis.

Bepaalde producten hebben een BTW van 15 en 5%. Een belangrijke regel is dat de mate van BTW betalingsplicht altijd volgens het tijdens het ontstaan van de betalingsplicht geldende BTW moet gebeuren.

Bepaalde verkoop van goederen en diensten hebben een in de wet bepaalde ontheffing van onder de BTW betalingsplicht. Een voorbeeld is het verhuur van woon onroerend goed.

De wet geeft hier echter de mogelijkheid om af te zien van de algemene regel en dat de verhuurder deze activiteit toch in de BTW sfeer verricht. Goederenexport naar gebieden buiten de EU vallen ook onder ontheffing van BTW. Voor die belastingplichtige die de zetel van zijn commerciĂŤle activiteiten of zijn woonplaats in het binnenland heeft, bestaat het recht om voor vrijstelling van BTW te kiezen.

28

Hongarije in Zaken

In het geval dat in het vorige fiscale jaar de verkoop van goederen en diensten niet hoger was dan 4 miljoen Forint (circa 16.000 Euro).

En dat volgens de verwachtingen dit in het actuele jaar ook onder die grens blijft.

De belastingplichtige die voor deze BTW vrijstelling heeft gekozen, hoeft geen BTW te betalen maar heeft ook niet het recht BTW af te trekken, en mag dit later ook niet doen over deze periode. De vrijstelling eindigt als het bedrag hoger wordt dan het bedrag dat recht geeft op belastingsvrijstelling.

Er zijn echter wettelijke uitzonderingen op het bovengenoemde, waarbij de belastingbetaler slechts gedeeltelijk van het recht tot belastingaftrek gebruik kan maken (delende regels) of helemaal niet.

Recht om belasting af te trekken De essentie van belastingaftrek is dat de belastingplichtige het recht heeft, om de door hem betaalde belastingen, af te trekken van de belastingen die aan hem berekend zijn voor verkoop van goederen en diensten, de door hem geimporteerde producten, en investeringen in zijn eigen onderneming.

De betaling van de BTW De te betalen totale ontstane belasting is de belasting (minus het bedrag waarop het recht van belastingaftrek van toepassing is) over de belastingsperiode (wat afhangend van de omzet van de belastingbetaler maandelijks, per kwartaal of jaarlijks gebeurt).

Er bestaat bijvoorbeeld geen mogelijkheid tot belastingaftrek voor brandstof, koop van personenauto's, motorfietsen, levensmiddelen en dranken, diensten zoals van restaurants, banketbakkerijen en andere hotelleriediensten, het bouwen van woon onroerend goed, koop van materiaal voor renovering enz.

Leuker kunnen we het niet maken Als de te verrekenen belasting een positief saldo heeft moet de belasting aan de belastingdienst betaald worden. Als de te verrekenen belasting een negatief saldo heeft, mag de belastingplichtige: * in de volgende belasting betalingsperiode de belasting verrekenen als te betalen belastingsverlagende post, of * in de BTW Wet geregelde gevallen, de belasting tegelijkertijd met de belastingaangifte terugvorderen van de belastingdienst (belastingterugbetaling) Belangrijk is te benadrukken dat door de BTW wettelijke hindernissen worden geplaatst voor het terugvorderen van belasting. Waarschijnlijk het meest belangrijke hiervan dat dit recht niet door de belastingbetaler uitgeoefend mag worden totdat de omzet in het betreffende fiscale jaar niet de waarde van de belastingvrijstelling (4 miljoen Forint) heeft bereikt, -tot aan het einde van de belastingsperiode - of een met tijdsbestek evenredig gedeelte daarvan.

Vennootschapsbelasting In Hongarije betaalt de onderneming ook vennootschapsbelasting. De volgende vennootschappen zijn daarbij betalingsplichtig: * in Hongarije geregistreerde vennootschappen, verenigingen en Europese besloten vennootschappen; * buitenlandse vennootschappen wiens zetel niet in Hongarije is maar de management wel (uitgaande van het feit dat de jurisdictie niet door de zetel wordt bepaald); * de buitenlandse vennootschap die in een Hongaars filiaal onderneemt (buitenlandse ondernemer).

Betalingsplicht van vennootschapsbelasting gaat over de omzet.

Het positieve belastbare inkomen is 16%, voor vennootschappen die in het buitenland ondernemen 4%.

Het belastbare inkomen is positief als de onderneming winst maakt.

De vennootschapsbelasting betalingsplicht voor vestigingsplaats van buitenlandse vennootschappen begint op de dag van registratie in het bedrijfsregister en eindigt op de dag van wissing uit het register. In het geval van een liquidatie in binnen- of buitenland (indien dit betrekking heeft op het filiaal) stopt de betalingsplicht de dag voor het begin van de liquidatieprocedure.

Als een buitenlandse onderneming in een niet geregistreerd binnenlands filiaal onderneemt, begint de belastingsbetalingsplicht op de dag van de uit de totstandgekomen eerste rechtsverklaring van het filiaal, en houdt op te bestaan op de dag van de uit de opheffing van het filiaal's resulterende rechtsverklaring (ook als de activiteiten in een filiaal of als naamloze vennootschap worden gedaan). Als een buitenlandse onderneming in Hongarije bouw heeft verricht, begint de betalingsplicht op de dag van het begin van de bouw, als de tijdsduur van de bouw de in de overeenkomst beschreven tijdsduur overschrijdt, of als er geen overeenkomst is, de drie maanden overschrijdt. Het is belangrijk dat de continuĂŻteit van de bouw niet wordt beĂŻnvloedt door de plaats van het filiaal van de buitenlandse ondernemer of een andere vestigingsplaats.

Dividendbelasting In Hongarije bestaat de dividendbelasting sinds een paar jaar als rechtsinstituut. De buitenlandse ondernemers die in een Hongaarse vestigingsplaats uit commerciĂŤle activiteiten inkomsten hebben, oftewel die buitenlandse natuurlijke- of rechtspersonen die deel hebben in een uit een Hongaarse vennootschap stammende dividend, worden belast met een beperkte dividendbelastingsbetalingsplicht. De dividendbelasting is 20%.

Hongarije in Zaken

29

Verwerven van onroerend goed Veel Nederlanders zien mogelijkheden in het verwerven van Hongaars onroerend goed. Zeker nu het land is toegetreden tot de Europese Unie zullen de huisprijzen naar verwachting snel stijgen en liggen hier mooi toekomstige winsten in het verschiet. In dit artikel vertellen wij u in het kort waar u mee te maken krijgt als u onroerend goed in Hongarije aanschaft.

Verwerving van Hongaars onroerend goed door buitenlanders Als buitenlander is het mogelijk om eigendomsrecht te krijgen over Hongaars onroerend goed.

Buitenlanders kunnen eigendomsrecht over een secundaire woonplaats verkrijgen, indien zij zich niet in Hongarije vestigen – onafhankelijk van het feit of zij over een Hongaarse verblijfsvergunning bezitten of niet -, respectievelijk indien zij voortgaans hun buitenlandse woonadres behouden, na inschrijving in de desbetreffende woonplaats door de Hongaarse en buitenlandse overheden is vastgesteld. Een typisch geval, waarin een secundaire woonplaats tot stand wordt gebracht, is wanneer een buitenlander onroerend goed koopt in Hongarije als vakantiehuis of als recreatieoord.

Staatsburgers van de deelstaten van de Europese Unie kunnen volgens de hoofdregel geen eigendomsrecht verkrijgen over (land-)bouwgrond in Hongarije. Als uitzonderingen op de deze regel merken wij het de volgende bepalingen op:

* Een staatsburger van de EU, die zich als agrarisch producent in Hongarije wil vestigen en al minstens drie jaar legaal (in het bezit van een verblijfsvergunning) en onafgebroken in Hongarije verblijft, respectievelijk gedurende deze tijd actief is geweest in de agrarische sector, kan eigendomsrecht op Hongaarse landbouwgrond verwerven; * Elke burger van de EU kan volgens de algemene regels het eigendomsrecht op boerderijen (dat wil zeggen onroerend goed, waar ten hoogste 6.000 m2 (land)bouwgrond toe behoort); De verwachting is dat deze regels in 2009 weer herzien zullen worden.

Als een buitenlandse staatsburger een vennootschap opricht in Hongarije, kan deze vennootschap zonder speciale vergunning procedures eigendomsrecht kan verwerven over onroerend goed.

Uitzondering hierop is (land)bouwgrond, dat uitsluitend in particulier bezit kan zijn.

Hoe vindt de koop en de eigendomsoverdracht plaats?

Het koopcontract moet in schriftelijke vorm gesloten worden en de notaris of advocaat moet het medeondertekenen.

Alvorens te ondertekenen moet de advocaat op basis van de eigendomspapieren, de eigendomsrechten van de verkoper en de lasten op het onroerend goed controleren.

Volgens de betreffende hoofdregel is het zo dat als een feit betreffende het onroerend goed niet is weergegeven op de eigendomspapieren, dit de koper ook niet zal belasten.

Het eigendomspapier van het onroerend goed bestaat uit drie delen: 1. de oppervlakte van het land, beschrijving van het onroerend goed (adres, topografisch nummer, oppervlakte, rangschikking) en een verwijzing naar een landkaarttekening (deze wordt ook bij het onroerend goed register bewaard, en kan verkregen worden door een extra prijs te betalen); 2. een lijst van de huidige eigenaar en alle eigenaars van het onroerende goed vanaf 1971. (de namen van de eigenaars wiens eigendomsrecht is geĂŤindigd zijn doorgestreept op de eigendomspapieren), een verwijzing dat als bewijs dient voor het eigendomsrecht (benaming van rechtstitel, nummer van het rechtstitel declarerende document); 3. een opsomming van de lasten op het onroerende goed (zoals kooprecht, hypotheek, of perceel erfdienstbaarheid) de benaming van de gerechtigheid van deze, en verwijzing naar de rechtsgrond.

30

Hongarije in Zaken

Op het eigendomspapier, in de zogenaamde kanttekeningen, zijn verwijzingen naar al aan de gang zijnde, maar nog niet voltooide registraties of aantekeningen, waarvoor de vereiste documenten al zijn ingediend bij het onroerend goed register. Bij verkoop van het onroerende goed moet het kadaster, binnen 24 uur na het indienen van het document, in de kantekening een vermelding maken van het feit van het binnenkomen van het verzoek en binnen 30 dagen moet er een besluit komen over de vermelding.

Bij het verkrijgen van deze verklaringen is het algemeen gebruik, dat de toekomstige koper de bij de aankoop betrokken mede-eigenaars kennis geeft van het koopbod (de voornaamste voorwaarden, zoals de koopprijs, de betalingsspecificaties en de betalingstermijn).

Dezen verklaren vervolgens of zij onder deze voorwaarden wel of niet gebruik willen maken van hun voorkeursrecht betreffende het kopen van het onroerend goed.

Speciale bepalingen inzake gemeenschappelijk bezit van onroerend goed

De bovengenoemde heffingsregelingen voor de aanschaf van onroerend goed zijn voor zowel particulieren als voor vennootschappen van toepassing.

Indien een onroerend in gemeenschappelijk bezit is komt elke bezitter een wettelijk voorkeursrecht toe op de aankoop van het deel van de andere bezitter. Indien een koopcontract derhalve niet op het gehele bezit van het onroerend goed betrekking heeft, maar slechts op het bezitsdeel van één eigenaar, is het een voorwaarde tot de totstandkoming van het contract, dat de andere eigenaars hun voorkeursrecht tot de aankoop van het onroerend goed niet uitoefenen en hier schriftelijk van afzien.

Voor beide gevallen geldt, dat er een heffing van 10% betaald moet worden voor bij de woonruimte behorende garage en opslagplaats.

Tegelijkertijd is het belangrijk om te onthouden, dat over onroerend goed, dat als „vakantiehuis” is ingeschaald, ook een heffing van 10% betaald moet worden, als de koper dit niet als vakantiehuis, maar als woonruimte wenst te gebruiken.In het geval, waarin een onroerend goed wordt ingebracht in een vennootschap, dient een heffing van 10 % betaald te worden.

Belangrijk om te vermelden is echter het feit dat er geen heffing betaald hoeft te worden in het geval, waarin een bedrijfsdeel van een over het onroerend goed beschikkend vennootschap wordt gekocht.

Dit met het oog op het feit dat er uitsluitend sprake is van een wisseling van eigenaar binnenin het vennootschap, terwijl de eigendomsverhoudingen van het onroerend goed niet veranderen.

De basis van de heffing is in elk geval de omzetwaarde van het onroerend goed; het heffingsbureau accepteert voor de bepaling hiervan – in het geval van koop - in de meerderheid van de gevallen de in het contract opgenomen koopprijs.

Het is echter belangrijk om te onthouden, dat het heffingsbureau zich het recht voorbehoudt om aan de hand van een controle ter plaatse de daadwerkelijke omzetwaarde vast te stellen – welke af kan wijken van de in het contract bepaalde koopprijs – en op basis van deze vastgestelde waarde de heffing te bepalen.

Dit artikel is samengesteld met dank aan HD consultancy in Boedapest.

Hongarije in Zaken

31

Subsidieregelingen veranderen; POM Vanuit Nederland wordt internationaal ondernemen gestimuleerd. Zoals men stelt leidt het internationaal actief zijn tot een grotere afzetmarkt en krijgen bedrijven hiermee andere productiemethoden, technieken en kennis in huis.

Het Ministerie van Economische zaken blijft bevorderen dat buitenlandse investeringen in Nederland worden aangetrokken en dat Nederlandse bedrijven exporteren naar en investeren in het buitenland.

Het POM zal zijn gericht op de ontwikkeling van een beperkt aantal groeimarkten.

Waar nodig stelt Economische Zaken hiervoor financiele programmaĂ­s ter beschikking.

1. Programmatische activiteiten: deze voorziening is gericht op het versterken van de voorwaarden voor ondernemen en investeren op de betreffende opkomende markten.

Daarbij geldt dat projecten die tot gevolg hebben dat productie uitbesteed wordt, niet financieel ondersteund worden.

Een nieuw financieel instrument dat Economische Zaken heeft ontwikkeld is het Programma Opkomende Markten (POM).

Dit programma vervangt het Programma Samenwerking OostEuropa (PSO).

Het POM zal bestaan uit twee onderdelen:

De uitvoering moet in handen zijn van Nederlandse bedrijven en instellingen.

Qua projecten moet men hierbij denken aan bijvoorbeeld het versterken van wetgevings- en uitvoeringstructuren (zoals douane, mededinging, octrooien), onderwijs, trainingsfaciliteiten, kadasters, etc.

2. Vraaggestuurde activiteiten: in samenhang met de programmatische activiteiten blijft voor deze opkomende markten ook ruimte bestaan voor een meer vraaggestuurd (voor Nederlandse bedrijven) programma voor business to business-projecten.

Nederlandse bedrijven kunnen voorstellen indienen voor een startinvestering.

Daarbij is een eigen bijdrage van tenminste 50% vereist.

Voorheen financierde EZ dergelijke projecten voor 100%.

32

Hongarije in Zaken

Nu maakt EZ financiering van de overige 50% mogelijk, deels door middel van een garantie en deels in de vorm van een bijdrage.

Deze bijdrage is essentieel omdat deze projecten met uitsluitend een garantie niet tot stand komen. Bij voorstellen van bedrijven voor startinvesteringen wordt eerst gekeken of ze ook op een andere manier kunnen worden gefinancierd.

Als commerciele financiering of financiering door FMO voldoet wordt geen bijdrage verstrekt.

Als financiering alleen mogelijk is met een aanvullende bijdrage dan kan EZ daarin voorzien, met een maximum van 50%.

Deze aanpak maakt meer maatwerk mogelijk dan het huidige instrumentarium.

Het POM treedt in werking per 1 januari 2007 en zal vanzelfsprekend voldoen aan Europese regelgeving.

De benelux connectie Uit onderzoek van de ITDH komt naar voren dat België en Nederland tot de drie top investeerders horen in Hongarije. In 2004 is door beide landen ca. 600 miljoen euro in het land geïnvesteerd. De Belgen namen hiervan 95,3 miljoen euro voor hun rekening. Nederland is altijd de grootste investeerder geweest.

Sinds de jaren negentig heeft Nederland voor circa 4,8 miljard euro in Hongarije geïnvesteerd. Voor België is dat bedrag 770 miljoen euro. Meer dan 300 Belgische bedrijven zijn momenteel actief in Hongarije, dit in alle sectoren.

De grootste Nederlandse investeerders zijn geweest: Shell, Philips, ING Bank, Nationale Nederlanden, ABM AMRO, AB, Aegon, KPN, Amstel, Wolters Kluwer, Unilever, Rynart Groep.

De grootste Belgische investeerders over de afgelopen jaren zijn geweest: Electrabel, KBC, Glaxo & Smith, Tractebel, Inbev, Solvay, Samsonite, GL Group, UCB, Amylum, Delhaize Groupe.

Handelsgoederenstromen Uitvoer naar Hongarije Bij de uitvoer naar Hongarije vertegenwoordigen industriële goederen het grootste uitvoeraandeel (90 procent). De belangrijkste uitvoerproducten zijn: machines en vervoermaterieel; Chemische producten; (half-)fabrikaten. Machines en vervoermaterieel worden het meest uitgevoerd naar Hongarije (1,16 miljard euro). Binnen deze categorie laten de volgende subcategorieën de grootste stijgingen zien: * Elektronenbuizen en transistors (114 procent); * Geleiding en isolatie materiaal (96 procent); * Elektrische apparaten (85 procent); * Specialistische machines (47 procent).

Vanuit Nederland wordt er veel geëxporteerd naar Hongarije. In tien jaar tijd is de Nederlandse uitvoer naar Hongarije meer dan vervijfvoudigd. In 2004 Handel Nederland - Hongarije (x 1000.000 euro) werd er voor 1,9 miljard euro Invoer Uitvoer Saldo uitgevoerd, tegen 2002 1240,1 1322,0 81,9 373 miljoen in 2003 1047,4 1572,2 524,8 1994. De invoer 2004 1332,5 1927,4 594,9 vanuit Hongarije 2005 1445,0 2400,9 955,9 is verzesvoudigd van 213,3 miljoen euro in 1994 naar 1,38 miljard euro in 2004.

Dit geeft aan dat de banden tussen De uitvoer van de landen economisch behoorlijk Nederlandse landzijn aangetrokken.In 2004 kwam bouwproducten en bijna 4 procent van de Hongaarse voedingsmiddelen invoer uit Nederland. Nederland naar Hongarije is nog staat op de zevende plaats in de lijst zeer beperkt. van belangrijkste invoerlanden in Hongarije. Duitsland, China en De uitvoer van deze Oostenrijk bezetten respectievelijk producten is in de de eerste, tweede en derde plaats. periode 2001-2004 Nederland neemt de zesde plaats in echter wel sterk toebij de landen waar Hongarije naar genomen met 70 prouitvoert. 3,5 procent van de cent tot 187,4 miljoen Hongaarse uitvoer gaat richting euro.

Nederland. Duitsland, Oostenrijk en Frankrijk zijn de grootste uitvoermarkten voor Hongarije.

Dit is een aandeel van 9,7 procent van het totaal van de Nederlandse uitvoer naar Hongarije. De export van levende dieren nam met factor 35 toe (van 0,6 naar 21,0 milj. euro).

Invoer vanuit Hongarije In 2004 werd voor 1,7 miljard euro aan industriële producten uit Hongarije in Nederland ingevoerd; een stijging van bijna 31 procent.

Industriële goederen vormen met 87,6 procent verreweg de grootste groep van invoerproducten uit Hongarije. Nederland voert vooral machines, vervoermaterieel, televisie- en geluidsapparatuur in. De invoer van landbouwproducten steeg aanzienlijk met 40,2 procent.

Dit waren vooral voedingsmiddelen en levende dieren.

Hongarije in Zaken

33

Onder het zoe Tom de Smet Culinair Redacteur

Zo goed als Hongaarse architecten eind negentiende eeuw onderliggende lagen van hun bouwwerken met suikerglazuur en boterkrullen wisten te maskeren, als waren zij bakkertjes in een race voor de Gouden Garde, zo gebruiken Hongaren graag figuurlijk gesproken ook veel suikerwerk om minder geslaagde cakes mee te verbloemen. Een likje botercrème hier, wat zoete fondant daar, maar snij de taart niet te snel aan om bij de boon te komen. Niet omdat een Hongaar iets anders bedoelt dan wat hij zegt, maar verfraaien en verdraaien zijn onderdeel van het spel. Of omdat men de waarheid gewoon niet weet. Een schijnwerkelijkheid vol chocoladekrullen is altijd nog smakelijker dan de naakte waarheid. Die valt, als een droge hap biscuit, slechts moeizaam door te slikken.

Bomalarm in Boedapest De Nagy Csarnok (Grote Markthal) in het centrum van Pest, met haar stevige gietijzeren constructie, vormt een schijnbaar feest voor Hongaarse voedselproducten. Maar achter deze bonte kleuren gaan vreemde zaken schuil. De directie regeert met ijzeren hand en zou samen met de wethouder voor het marktwezen standhouders het leven zuur maken. Zo gaan de geruchten. Niemand weet er het fijne van. In de pers werd onlangs keurig uit een officieel persbericht geciteerd dat deze markthal samen met zeven andere markten op 11 februari, een Zaterdag en drukste dag van de week, moest worden ontruimd na een anoniem telefoontje over een bomaanslag.

34

Hongarije in Zaken

Op deze berichten na werd in de media er niet veel aandacht aan besteed.

Te hete paprika’s branden niet alleen pittig in de mond. Men heeft genoeg gezien. Ook Marika, die met haar honingstand in de Nagy Csarnok (Grote Markthal) staat, wil er niet veel over kwijt. Wel moet ze lachen om de situatie op die zaterdag, ze wilde haar stand niet verlaten. “Dan maar met honing en paprikapoeder de lucht in, dat zal er prachtig uitzien!” Want net als veel van haar collega’s bleef ze binnen tot de poort weer open ging.

Volgens haar zou er in de Lehel Csarnok (Lehel Markthal) ook een ontruiming zijn geweest.

Maar daar moesten de medewerkers van de Lehel weer erg om lachen. Of ze hielden wijselijk hun mond.

De Lehel voert namelijk een eigen beleid. En hoewel ze zich aan richtlijnen van het marktwezen moeten houden, kiezen zij voor een andere marktvoering dan de leiding van de aftakelende Nagy Csarnok.

t e g l a z u u r. . .

Niet alles wat je ziet, is wat het lijkt. En wat lekker ruikt, kan toch anders smaken. Omdat Hongaren meesters zijn in verhullen en uiterlijk vertoon, moet je soms flink pellen om bij de echte kern te komen.

De Nagy Csarnok, in al haar grandeur, wacht slechts hetzelfde lot als in Amsterdam de bloemenmarkt aan het Singel.

Toeristen blijven komen, maar er wordt geen cent verdiend. Tenzij er drastisch wordt ingegrepen en een nieuwe koers wordt gevaren.

Kwetsbare grandeur De oude glorie van de Nagy Csarnok, voor toeristen een must en voor standhouders een langzame strop, wordt steeds vaker opgeleukt met Braziliaanse dansgroepjes en Klezmer muziek tussen de vleeswaren. De omzet neemt er zelfs door af.

Standhouders worden gedwongen waren te verkopen die niets met hun basisproducten van doen hebben.

Voor een breed en vrolijk assortiment. Maar zij blijven zitten met rotte appels tussen de zakken paprikapoeder en paddestoelen.

Buitenlandse verse producten mogen er niet verkocht.

Hongaren blijven vaker weg en standhouders mogen blij zijn als een toerist een zakje paprikapoeder of stukje worst koopt. In de Lehel Csarnok zijn ze minder gefixeerd op raszuivere groente en fruit van voor het Trianon. Wel vormen de tafels in het midden, waar kleine boeren met hun goede waren staan, terecht het kloppend hart van de markt. Het pand zelf is geen voorbeeld van architectonische soberheid met haar schreeuwerige kleuren, maar de leiding hier weet wat de consument wil en voert een helder beleid.

Socialistische schmuck Overigens wordt niet alles verborgen onder vette fin-de-siècle krullen. Postcommunistische soberheid is ook geschikt om een lifestyle mee op te sieren.

Met retro-behang op de wanden en een Trabant voor de deur drinken jongeren Hungaria peszgö (sekt). Het staatsmerk sinds de jaren vijftig. Zo wordt oud verdriet moderne vreugd. Ze weten vaak niet eens dat de firma Törley, waar al sinds 1882 methode champenoise gemaakt wordt en door het socialistisch regime naar de achtergrond verdrongen, nu eigenaar is van Hungaria. De kip zit weer om het ei. En denken toeristen vaak dat gebak beter smaakt tussen het klatergoud van de grote koffiehuizen, een bewoner van Boedapest begeeft zich liever vloekend en tierend in de auto naar een verre buitenwijk om in een kale witte winkel op sovjetwijze uren in de rij te staan. Voor het beste gebak van de stad.

Waarvan de bakkers weer geen interviews geven, aan geen enkele journalist. Kwaliteit, daar gaat het om.

Praten doen ze niet. Is er eindelijk iets duidelijk in Hongarije, namelijk de status van dit gebak, dan mag je weer niet met de bakkers praten.

Niets is wat het lijkt. Volg de geur in je neus en je proeft vreemde smaken.

Voordat je onder de glazuurlaag bij de dubbele bodem komt.

Tom de Smet, maart 2006

Hongarije in Zaken

35

IFE Hungary 2006 einde of juist het begin? “We hebben mooie krenten uit de pap weten te vissen�, aldus ‘Cees Aus Holland' en z'n collega Peter van de visleverancier uit Urk. Dat was geen makkelijke opgave op de IFE Hungary 2006 in februari. Des te meer reden om op de laatste beursdag bij het Nederlandse paviljoen lekker aan het bier te gaan.

De pap was namelijk niet zo rijk gevuld tijdens deze beurs voor Horeca en de levensmiddelenbranche. Het bezoekersaantal viel tegen en in de Sport Arena van Boedapest was slechts tweederde van de vloer gevuld met stands uit verschillende Europese landen. Een van de grootste deelnemers, Duitsland, had het laten afweten. Dat bood Nederlandse bedrijven weer perspectief. Want juist in deze relatieve rust viel er goed te handelen. Niet alleen met Hongaarse partijen, ook met bijvoorbeeld de Spanjaarden die zelf met een grote, vanuit de Spaanse regering gesubsidieerde, afvaardiging aanwezig waren.

De door de Engelse beursorganisatie Montgomery International Ltd. opgezette beurs werd voor de tweede keer in Hongarije gehouden.

Volgens standhouders is sinds vorig jaar weinig nieuws onder de zon.

Toch waren er positieve geluiden, vooral van gespecialiseerde bedrijven. Om echt nieuwe contacten op te bouwen in Midden-Europa moet je er als eerste bij zijn.

36

Hongarije in Zaken

Dat vraagt om doorbijten en uithoudingsvermogen. Omdat weinig op hapjes beluyste consumenten langs de stands liepen, was er in ieder geval ruimte en rust genoeg voor vakmensen om met elkaar in gesprek te gaan. Hongaren, niet de snelste jongens als het om handel gaat, konden zo op een wat minder actiegerichte wijze aan contacten en informatie komen. Tegelijk wisten sommige standhouders al contracten binnen te halen. Joan Polderman, van het Nederlands Centrum voor Handelsbevordering, die de leiding had over het Nederlandse paviljoen, wil aanzien voordat er beslist wordt of volgend jaar weer een afvaardiging komt.

De vraag is of Nederland wil investeren in een moeizaam benaderbare Midden-Europese markt om andere landbouwlanden voor te blijven of dat het ministerie van LVN het geld in andere projecten zal steken. Joan Polderman begrijpt dat er niet meteen grote resultaten te halen zijn. Daarom moeten afwegingen worden gemaakt en onderzocht worden hoe de Nederlandse vinger diep in deze, relatief dunne, pap te houden valt.

Hongaren staan behalve voor Hollandse kaas niet te springen voor Nederlandse landbouwproducten. Zij hebben zelf genoeg kwaliteit in huis.

Maar voor betere logistieke organisatie van landbouw en de producten zou Nederland veel kunnen betekenen. Dan komen de Hongaarse kwaliteitsproducten misschien ook naar Nederland.

Om de Hollandse pot mee op smaak te brengen. Terwijl de grote Hongaarse levensmiddelenbeurs Foodapest volgens velen al op een huishoudbeurs gaat lijken met te veel graaiend volk, zou deze kleine beurs uit kunnen groeien tot een gerichte vakbeurs. Het is een kwestie van lange adem. Maar om met de mannen van Urk te spreken, wie een spiering uitgooit, kan een kabeljauw vangen.

Laat de visstand van spiering nu net toevallig weer groeien. Gooi de hengel dus maar uit!

Meer informatie kunt u vinden op: www.ifehungary.com www.handelsbevordering.nl

UKBA 2006 Boedapest De beurs voor brood en banket Als je de gigantische roze bruidstaart ziet staan op de UKBA beurs in Boedapest, een tweejaarlijkse beurs voor brood en banket, zou je het voorwoord in de catalogus van lonka Boldiszar, voorzitter van Bedrijfschap Brood- en Banket in de catalogus amper geloven.

Het is wel waar, want ondanks prachtig gebak en brood wat tentoongesteld wordt, zit de branche in een benarde situatie. Concurrentie van de grote industrie doet kleine en middelgrote brood- en banketbakkers het ergste vrezen. Veel innovaties en nieuwe producten waren er zeker te zien. Op de vakdag zaten stands en paviljoens vol mensen, dikke agenda’s op tafel, die met elkaar onderhandelden over grondstoffen, bakovens en koelvitrines.

Ook de grote tafels vol met taarten, suikerwerk, sierbroden en grote chocoladewerken toonden dat de passie voor brood en banket in Hongarije en Midden- Europa niet is verdwenen. Omdat tegelijk het honderdjarig bestaan van het Bedrijfschap voor Brood- en Banket in Hongarije werd gevierd, zou je vanwege de geuren alleen al denken dat in MiddenEuropa slechts op zoete broodjes en gebak wordt geleefd.

Want behalve stands uit Italië, Frankrijk en België met verfijnde patisserie en ijs, waren vooral de Midden-Europese landen goed vertegenwoordigd. Duitsland en Oostenrijk zijn natuurlijk de grootste spelers. Slechts twee Nederlandse bedrijven, Zeelandia en Sonneveld, ook grote jongens als het om grondstoffen voor bakkers gaat, stonden met hun Hongaarse dochterondernemingen midden op de beurs. Half afgebakken of diepgevroren broodproducten waren echter weinig te zien. Misschien een gaatje in de markt voor Nederlandse bedrijven?

De UKBA wordt al jaren in de Hungexpo in Boedapest gehouden.

Eerst nog jaarlijks, nu om de twee jaar. In samenwerking met de ÖbaÖkonda, de brood- en banketbeurs in het Oostenrijkse Wels, wordt nu afgewisseld.

Samen volgen zij nieuwe trends en ontwikkelingen en kunnen ze groter van opzet worden. De Oostenrijkse Herwig Denk, van de Messe Wels, waar de Öba- Ökonda Beurs 2007 gehouden wordt, ziet zeker brood in een verdere uitbreiding van de beurs met andere levensmiddelen, zoals zuivel en vlees. Graag zou hij daarover met Nederlandse bedrijven praten. Geen slecht bericht dus, want Nederland mag best een graantje mee gaan pikken in de korf van Midden- Europa.

Van verdere ontwikkelingen houd ik u op de hoogte. Voor meer informatie kijken u op: www.oeba-oekonda.at www.messe-wels.at www.ukba.hu

Hongarije in Zaken

37

Turkse erfenis in Hongarije Mária Ballendux-Bogyay

In 1526 heeft Hongarije bij de slag van Mohács (tussen de Hongaren en de Turken) haar onafhankelijkheid verloren. Vervolgens werd Hongarije gedurende 70 jaar overheerst door de Turken. Deze overheersing heeft geleid tot een fatale breuk tussen Hongarije en de West – Europese landen. Terwijl het westen zich in de 16de en 17de eeuw opmaakte voor een ongekende economische expansie, kampte Hongarije met oorlogen, opstanden, epidemieën en raakte het hierdoor achter op het westen.

Het is dan ook geen wonder dat in het Hongaarse collectieve geheugen de herinnering aan de Turken niet goed is. Dit wordt bevestigd in de vele gedichten, liedjes, spreekwoorden en verhalen. “Een slechte nabuurschap is een Turkse vloek/rossz szomszédság török átok” – lezen we in een bekend Hongaars gedicht. En in een volksgedichtje komt een Turkse jongen er ook al niet goed vanaf: “Ooievaar, ooievaar, hoe komt je poot zo rood van bloed? De Turkse jongen heeft je gestoken, de Hongaarse jongen zal je genezen”.

Maar de Turken hebben niet alleen slechte invloeden gehad op Hongarije. Zij hebben ook een aantal goede dingen in Hongarije geïntroduceerd: de badcultuur, de rozen en de koffie .

Tijdens de Turkse bezetting verschenen er in Boeda moskeeën, minaretten en badhuizen.

Het verhaal wil dat de Turken jonge maagden in hun badhuizen plachten op te sluiten om ze voor te bereiden op het leven in een harem.

38

Hongarije in Zaken

Nog steeds zijn er enkele gemoderniseerde Turkse badhuizen in Boedapest: het recent gerenoveerde Rudas bad, het Király bad en het Rác bad.

De laatste pasja van Boeda Gül Baba, bracht de rozencultuur naar Hongarije.

De naam Rozenheuvel (Rózsadomb) is dan ook van hem afkomstig en zijn graftombe ligt ook op deze heuvel. Deze graftombe wordt nog steeds op kosten van de Turkse staat onderhouden.

De Hongaren maakten tijdens de Turkse bezetting kennis met de Turkse gewoonte om koffie te drinken. In eerste instantie noemden de Hongaren de Turkse koffie “zwarte soep”. Voor de Turken was de koffie heel belangrijk, het werd gezien als de “de wijn van de Islam”. Het was dus geen wonder dat je in de 16de eeuw overal koffiehuizen kon vinden in het Ottomaanse rijk.

Na deze periode drongen de koffiehuizen ook het christelijke Europa binnen. Het eerste koffiehuis in Londen werd in 1652 geopend.

Venetië met zijn Oosterse kontakten lijkt echter al een eeuw eerder iets soortgelijks te hebben gekend. In Hongarije kwamen omstreeks 1900 de koffiehuizen in de mode.

De koffiehuizen waren ware ontmoetingsplaatsen. In de huizen kwamen verschillende mensen met elkaar in aanraking: zakenlieden, edelen, burgers. En bovendien kon je in deze etablissementen heel lekker eten, zeker in Hongarije.

Ook hebben de Turken mede het gebak geïntroduceerd in Hongarije. en Hongaarse gebak, dat Weense en Turkse invloeden heeft ondergaan, is werkelijk uitstekend.

Hiervan kan je genieten, zeker in Boedapest.

Zo is er in Boedapest de beroemde Hongaarse konditorei Gerbeaud, gelegen aan het Vörösmarty plein.

De zaak is volledig ingericht in Jugendstil.

De eigenaar, de uit Genéve afkomstige Emile Gerbeaud, bezorgde het etablissement rond 1880 een internationale reputatie.

In de Tweede Wereldoorlog werd het, evenals alle andere koffiehuizen en patisserieën, genationaliseerd en vernoemd naar de Hongaarse dichter Vörösmarty. In 1984 kreeg het etablissement haar naam terug en in 1989 kwam het weer in privé – eigendom.

Uitgaven van Mária Ballendux-Bogyay De teksten in haar Hongaarse Taalcursus zijn merendeels in dialoogvorm en richten zich op situaties die zich voordoen in het dagelijks leven. Bij deze cursus sluit de uitgave Uitgesproken Hongaars goed aan. De uitgave Hongaars-Nederlandse bespiegelingen gaat in op het overbruggen van een culturele kloof bij sociale en zakelijke contacten.

Zaken doen in Hongarije: een menselijke aangelegenheid In het met schaarste werkende communistisch systeem kwam je met geld op zich niet ver. Contacten, die waren belangrijk. Het was heel gebruikelijk dat men bepaalde contacten onderhield om aan moeilijk verkrijgbare spullen te komen. Zo had ik toen in nog in Hongarije aan de universiteit werkte een vriend László, die volledig a-politiek was, maar bevriend was met de toenmalige partijsecretaris. De partijsecretaris van de universiteit ging regelmatig naar Italië om de Italiaanse communistische broeders te bezoeken. In Italië kon je prachtige spullen kopen die in de communistische Hongaarse economie ontbraken.

László had mooie tegels nodig voor zijn nieuwe badkamer. Dus nodigde hij zijn “vriend” voor een diner bij hem thuis uit. Aan het eind van het gezellige samenzijn vertelde László zijn Tegelwens aan zijn gast. Toen de partijsecretaris uit Italië terugkeerde, kon László met het verbouwen van zijn badkamer beginnen.

Met de mooiste Italiaanse tegels!

Ik heb dit zelf weer recent met mijn eigen Hongaarse uitgever mogen ervaren. Ik was al enige tijd aan het wachten op de terugzending van mijn manuscript, het script moest alleen nog door de uitgever zelf gelezen worden. Ik had hem hier meerdere keren voor benaderd, maar mijn brieven en mails bleven onbeantwoord.

In het huidige Hongarije kan je met geld alles kopen wat je hart begeert.

Toch spelen de persoonlijke contacten nog steeds een belangrijke rol en stellen de Hongaren de persoonlijke contacten en een vertrouwensrelatie zeer op prijs.

In tegenstelling tot de taakgerichte Nederlanders, is zakendoen in Hongarije een menselijke aangelegenheid. De Hongaren nodigen vaak hun zakenpartner aan tafel uit en tijdens de maaltijd kunnen persoonlijke dingen worden uitgewisseld. In de ogen van de Hongaar wordt dan de basis gelegd voor de essentiële persoonlijke verstandhouding op langere termijn.

Op een goede dag hoorde ik dat mijn uitgever naar Nederland kwam om vrienden van hem te bezoeken, die nota bene niet ver van mijn woonplaats bleken te wonen. Dus nodigde ik de goede man uit voor een diner bij mij thuis. Het werd heel gezellig. Aan het eind van het diner nam ik mijn uitgever even terzijde en zei ik tegen hem: “tijdens je verblijf hier in Nederland wil ik mijn manuscript samen met je bekijken”. Dat beloofde hij en zo is het gegaan.

Daarna liep alles weer goed.

Zaken en privé lopen in Hongarije steeds door elkaar.

Alles loopt via contacten en iedere dienst verlangt daarom een wederdienst. In Hongarije is de kwaliteit van de zakenrelatie belangrijker dan het product. Daarom willen de Hongaren over de toekomstige zakenpartner veel weten: “ben je getrouwd, heb je een vriendin, heb je kinderen?” Ook het uitwisselen van informatie over inkomens is heel normaal, in Nederland doe je dat niet. Onder het genot van een gastvrij etentje en lekker wijntje wordt je het hemd van het lijf gevraagd. En tijdens deze etentjes vertellen Hongaren met trots een heleboel dingen over hun land, hun bedrijf en hun werk. Maar vaak krijg je geen direct antwoord op je zakelijke vragen. Ja, zakendoen met Hongaren vraagt veel geduld!

De Hongaarse gastvrijheid is een aspect van relatiegerichtheid en een vorm van netwerken. Hoewel er een verschil in gradatie is tussen het Nederlandse en het Hongaarse netwerken, de informele samenkomsten blijven in doorslaggevend voor zakelijk succes.

Hongarije in de Media ALEXIS DE ROODE in vogelvlucht...

Deze Utrechtse dichter heeft op Landelijke Gedichtendag 2006 de derde prijs gewonnen in de Publieksprijs voor de beste dichtbundel van 2005. Hiermee de hoogst geplaatste debutant.

Het debuut "Geef mij een wonder", verscheen op 11 november 2005 bij Uitgeverij Podium. Hij begon zich vanaf 2004 te manifesteren op poëziepodia en had zijn eerste publicatie in het literair tijdschrift De Tweede Ronde. Recentelijk heeft hij opgetreden bij VPRO Radio. In november was hij te zien op het Crossing Border Festival in Den Haag. Hij won ook diverse Poetry Slams. Meer info: www.alexisderoode.nl Hongarije in Zaken

39

ADVERTORIAL

Maak gebruik van studenten voor uw Hongaarse activiteiten Veel bedrijven overwegen om iets in Hongarije te gaan beginnen, maar willen bijvoorbeeld eerst vooronderzoek doen. Of op vrijblijvende basis een aantal mensen aan het werk zetten. Dan zou de studentenorganisatie AIESEC een uitkomst kunnen bieden. Deze internationale studentenorganisatie heeft vertegenwoordiging op meer dan 800 universiteiten in meer dan 91 landen. Via deze organisatie kunnen internationale academici op tijdelijke basis worden ingezet. Hongarije in Zaken spreekt met H. Ooms verantwoordelijk voor AIESEC in Maastricht.

Is AIESEC al actief in Hongarije?

In Hongarije zijn wij al jaren actief. Op alle grote universiteiten is een AIESEC organisatie actief, waar bemiddeld kan worden tussen het bedrijfsleven en de studenten.

Waarom zou AIESEC interessant zijn voor het Nederlandse bedrijfsleven?

Het mooie van de AIESEC werkwijze is dat u op flexibele en voordelige wijze werkkrachten inhuurt. Via deze constructie kunt u locale marktkennis opdoen via Hongaren zelf.

De studenten waarmee AIESEC werkt zijn bijna of net afgestudeerd. Het zijn initiatiefrijke studenten omdat zij in het buitenland willen werken of daar ervaring op willen doen. Bovendien hebben de studenten de meest recente kennis op het gebied van organisatiekunde, financiering, accounting, marketing en IT. Op deze gebieden hoeft u hen qua theorie niets meer bij te leren.

40

Hongarije in Zaken

Hoe werkt de formule van AIESEC? AIESEC verzorgt het programma ter opvang en begeleiding van de stagiair.

De organisatie zorgt voor alle formaliteiten, zoals het regelen van de verblijfsvergunning, de tewerkstellingsvergunning, het sofi-nummer en opent voor de stagiair zelfs een bankrekening. Het bedrijf geeft aan welke opdracht hij door de student wil laten uitvoeren, welke periode men de student het liefst wenst, selecteert zijn eigen kandidaat en AIESEC doet de rest.

Misschien nog belangrijk te vermelden is dat de student in principe naar Nederland komt.

Vanuit Nederland kan de student een onderzoek doen, in overleg is dit verder uit te werken in Hongarije zelf.

Een aantrekken van een stagiair om die kansen te grijpen die er voor uw bedrijf liggen in Hongarije is zeker aan te raden. Jaarlijks maken duizenden bedrijven gebruik van het netwerk van AIESEC.

AJC International is de onbetwiste marktleider in de industrie voor de distributie van prote誰nen over de gehele wereld. Vanuit deze positie is AJC toegewijd tot het aantrekken en behouden van toptalent uit de arbeidsmarkt. De samenwerking met AIESEC in het wereldwijde uitwisselingsprogramma bestaat al meer dan twintig jaar. AJC is afhankelijk van deze samenwerking voor haar groei en om medewerkers met verschillende achtergronden te helpen ontwikkelen in haar tien kantoren wereldwijd. AIESEC helpt AJC in het vergroten van haar succes.

Voor meer informatie verwijzen wij u naar AIESEC Maastricht op 043-3883863

Kleintjes Te Koop / Te Huur

Culinair

Zakelijk

LekkersUitHongarije brengt al het

Te koop Eladó Mooi gelegen Hongaarse woning op 1.080 m2 grond het ligt 300 meter van de Donau en op ongeveer 50 km van Budapest . Het hele perceel is zo goed als afgezet met een hekwerk. Alles is in zeer goede staat. In 2005 is er een nieuwe keuken in gezet en boven is sinds 2004 een nieuwe badkamer.

In de tuin staan fruitbomen, planten en struiken en is omliggend met gras. Er staan 2 houtkachels waaronder 1 op de bovenste verdieping en 1 op de onderverdieping als verwarming.

VOOR MEER INFORMATIE: info-info-info@hotmail.com

lekkers dat Hongarije op culinair gebied te bieden heeft in Nederland op de markt. Kwaliteit staat bij ons hoog in het vaandel en dat combineren wij met een aantrekkelijke prijs. Ons assortiment bestaat uit diverse typisch Hongaarse producten als Szalami, Kolbasz, Paprika poeder en natuurlijk mogen de wijnen en sterke dranken ook niet ontbreken.

Naast de bekende Palinka hebben wij uiteraard ook Unicum en St. Hubertus, voor de Hongarije kenners een begrip!

Neem een kijkje op onze website

www.lekkersuithongarije.nl en laat u verrassen door al het lekkers!

Wij leveren tevens kerstpakketten en relatiegeschenken op maat; geef eens iets anders!

Adresgegevens: Reeweg Zuid 61, 3317 NH Dordrecht T: +31(0)78 6148 123 F: +31(0)84 8382 388

Zakelijk Te Koop

Hier had uw KLEINTJE kunnen staan! Kijk op

w w w. v a s t g o e d h o n g a r ij e. n l

www.hongarijeinzaken.nl

Uw hulp bij het vertrouwd zoeken naar koop- en huurwoningen in het mooie Hongarije.

Villapark Várgesztes 4/5* het eerste familie-vakantieresort in HONGARIJE, inmiddels het 4e Vakantieland van Europa, met een ongekend te genieten diversiteit van vakantiemogelijkheden!

Het park heeft 125 royale 8-persoons vakantievilla's( 2 types) in een fraai ruim opgezet villapark met alle faciliteiten “een begrip in Hongarije” gunstig gelegen 65 km westelijk van Boedapest en 185 km van Wenen.

ZIE voor meer info; http://www.vakantieparadijs.com http://www.ferienparadiesresort.de

uit ons assortiment:

Bouwproject van 20 nieuw te bouwen vakantiewoningen ten noorden van de hoofdstad Budapest vlakbij Balassagyarmat in een zeer mooie natuur, bos, en waterrijke omgeving, vlakbij de grens met Slowakije. U kunt meer informatie krijgen via onze informatieavonden op donderdag 23 en 30 maart en 6 april, zie onze website: www.vastgoedhongarije.nl of telefonisch op 0512-372723, 06-50654053, 0518-411293 of 06-54304523 Namens vastgoedhonarije: M.J.Hegedus / H.J.Vosmeijer Hongarije in Zaken

41

Colofon Uitgeverij Hongarije in Zaken Rolf Neleman Hidde van Erp e-mail: info@hongarijeinzaken.nl

Hongarije in Zaken en Hongest Reizen feliciteren de volgende drie nieuwe abonnees met hun open vliegtickets van Sky Europe:

Bladmanagement en drukwerk PublisherPartners Ontwerp: Dominique Sonokromo Redactieteam: Bart Gijsbers (redacteur), MĂĄria Ballendux-Bogyay (taal-cultuur redactrice), Tom de Smet (culinair redacteur), Margot Vermeulen en Dionne Vugs.

Correspondentieadres: Hongarije in Zaken Postbus 1431 5602 BK Eindhoven Tel.: 040-214 69 55 Fax: 084-710 00 91 e-mail: info@hongarijeinzaken.nl Aan dit nummer werkten verder mee: E. van Schie F. Vandenbroucke E. Kanizsai S. Verkuilen A. de Roode G. Koenen

U vindt Hongarije in Zaken ook op het internet:

www.hongarijeinzaken.nl Copyright Hongarije in Zaken Maart 2006. Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd of anderszins toegepast worden. Aan de genoemde getallen, percentages en gebruikt fotomateriaal in deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.

Bronnen De uitgevers heeft zo adequaat mogelijk bronnen laten vermelden bij het betreffende materiaal. Wanneer hier onduidelijkheden over ontstaan, neemt u dan direct contact met ons op.

Bronnen: Hongaars verkeersbureau, EVD, Mediafacts, Emerce, Vakantieland.nl, The Budapest Sun, The Budapest Property Finder, Economist Intelligence Unit 2005, Budapest Business Journal, Vlaams Toeristisch Informatiecentrum voor Hongarije en eigen materiaal.

CopyrightŠ voorbehouden.

42

Hongarije in Zaken

HONGEST REIZEN heeft een aanbod dat recht doet aan de veelzijdigheid van Hongarije.

Wij verzorgen diverse rondreizen met de bus of met uw eigen auto, groepsreizen, kuurreizen, hotelreizen, vliegreizen, wellnessreizen, stedenreizen, zakenreizen en helpen u ook aan een geschikte vakantiewoning in Hongarije.

HONGEST REIZEN is een daadkrachtige reisorganisatie die gespecialiseerd is in reizen naar en van Hongarije.

Hongarije is het land van de poesta’s, de zigeunermuziek, de pracht en praal van Budapest, het romantische Balatonmeer, de vele kuuroorden, de uitgestrekte wijnstreken, de prachtige landschappen, zon, strand en vele gezellige terrassen.

Met reisbureau’s in Nederland ( Goor ) en Hongarije ( Budapest ) heeft HONGEST REIZEN alle ingrediënten in huis om u een onvergetelijke vakantie te bezorgen.

Ook voor uw zakenreizen vindt u in HONGEST REIZEN een vertrouwde partner.

Met onze hotels verspreid over heel Hongarije staan wij borg voor kwaliteit en service, u vindt dan ook altijd een hotel van uw keuze in de streek die u wilt ontdekken.

Wilt u reizen per vliegtuig, per luxe touringcar of met eigen vervoer?

U boekt wat u wil bij HONGEST REIZEN! Wist u dat u al vanaf € 29,00 inclusief luchthavenbelasting, vliegt naar Boedapest vanaf Amsterdam en Brussel?

HONGEST REIZEN Schoolstraat 122 7471 XA GOOR Tel: 0547-275908 www.hongestreizen.nl E-mail: info@hongestreizen.nl