วัดพระธาตุพนม

วั​ัดพระธาตุ​ุพนมวรมหาวิ​ิหาร That Phanom Subdistrict, That Phanom District, Nakhon Phanom Province

WAT PHRA THAT PHANOM WORAMAHAWIHAN

ตำำ�บลธาตุ​ุพนม อำำ�เภอธาตุ​ุพนม จั​ังหวั​ัดนครพนม

โทณพราหมณ์​์

ปั​ักตู​ูขง นางเทวาและเทพารั​ักษ์​์

ประวั​ัติ​ิวั​ัดพระธาตุ​ุพนมวรมหาวิ​ิหาร

วั​ัดพระธาตุ​ุพนมวรมหาวิ​ิหาร ตั้​้ง� อยู่​่เ� ลขที่​่� ๑๘๓ หมู่​่ที่� �่ ๑๓ ตํ​ําบลธาตุ​ุพนม อํ​ําเภอธาตุ​ุพนม จั​ังหวั​ัดนครพนม ห่​่างจากแม่​่น้ำำ��โขง ประมาณ ๗๐๐ เมตร ได้​้ รั​ั บ พระราชทานวิ​ิ สุ​ุ ง คามสี​ีมา ปี​ีพุ​ุทธศั​ักราช ๒๐๐๐ และได้​้รั​ับยกฐานะเป็​็นพระอารามหลวง ชั้​้�นเอก ชนิ​ิด วรมหาวิ​ิหาร เมื่​่�อปี​ีพุ​ุทธศั​ักราช ๒๔๘๕ องค์​์พระธาตุ​ุพนมบรมเจดี​ีย์​์ มี​ีลั​ักษณะเป็​็นเจดี​ีย์​์รู​ูปสี่​่�เหลี่​่ย� มจตุ​ุรั​ัสก่​่อด้​้วยอิ​ิฐกว้​้าง ด้​้านละ ๑๒.๓๓ เมตร สู​ูง ๕๓ เมตร ยอดฉั​ัตรทองคํ​ําสู​ูง ๔ เมตร มี​ีกํ​ําแพงล้​้อมรอบ ๔ ด้​้าน ๓ ชั้​้�น ประดิ​ิษฐานอยู่​่�บนภู​ูกํ​ําพร้​้า ในปั​ั จจุ​ุ บั​ั น ด้​้ วย แรงศรั​ั ท ธาของพุ​ุ ท ธศาสนิ​ิ ก ชนที่​่� มี​ีต่​่ อ องค์​์พระธาตุ​ุพนม จึ​ึงพร้​้อมใจกั​ันหุ้​้�มยอดน้ำำ��ค้​้าง และปลี​ียอด องค์​์พระธาตุ​ุพนมด้​้วยทองคํ​ําบริ​ิสุ​ุทธิ์​์�น้ำำ��หนั​ักรวม ๙๐.๘๖๘ กิ​ิโลกรั​ัม และตั้​้�งแต่​่โบราณกาลของทุ​ุกปี​ีของวั​ันขึ้​้�น ๘ ค่ำำ�� ถึ​ึง แรม ๑ ค่ำำ�� เดื​ือน ๓ จะมี​ีงานนมั​ัสการพระธาตุ​ุพนมประจํ​ําปี​ี ปั​ั จจุ​ุ บั​ั น วั​ั ด พระธาตุ​ุ พ นม วรมหาวิ​ิ ห าร มี​ี พระเทพวรมุ​ุ นี​ี (สํ​ําลี​ี ปญฺ​ฺญาวโร ป.ธ.๕) เจ้​้าคณะจั​ังหวั​ัดนครพนม เป็​็นเจ้​้าอาวาส

สถู​ูปเจ้​้าราชครู​ูหลวงโพนสะเม็​็ก

ตามตำำ�นานพระธาตุ​ุพนม อุ​ุรังั คนิ​ิทานกล่​่าวว่​่า สมั​ัยหนึ่​่ง� ในปั​ัจฉิ​ิมโพธิ​ิกาล พระสั​ัมมาสั​ัมพุ​ุทธเจ้​้าพร้​้อมพระอานนท์​์ ได้​้เสด็​็จเหาะลงที่​่ด� อนกอนเนา ทางทิ​ิศตะวั​ันออก แล้​้วเสด็​็จไปยั​ัง หนองคั​ันแทเสื้​้อ� น้ำำ� � (เวี​ียงจั​ันทน์​์) ได้​้มี​ีพุทุ ธพยากรณ์​์ว่​่า สถานที่​่นี้​้� � อนาคตจะเกิ​ิดเมื​ืองใหญ่​่เป็​็นที่​่�ประดิ​ิษฐานพระพุ​ุทธศาสนา จากนั้​้�นได้​้ประทานรอยพระพุ​ุทธบาทไว้​้ที่​่� โพนฉั​ัน (พระบาท โพนฉั​ั น ) อยู่​่� ต รงข้​้ า มอำำ�เภอโพนพิ​ิ สั​ั ย จั​ั ง หวั​ั ด หนองคาย แล้​้วเสด็​็จมาที่​่�พระบาทเวิ​ินปลา ซึ่​่�งอยู่​่�เหนื​ือเมื​ืองนครพนม ปั​ัจจุ​ุบั​ัน ทรงมี​ีพุ​ุทธพยากรณ์​์ที่​่�ตั้​้�งเมื​ืองมรุ​ุกขนคร (นครพนม) แล้​้วเสด็​็จประทั​ับพั​ักแรมที่​่ภู​ูกำำ� � พร้​้าหนึ่​่�งราตรี​ี รุ่​่�งขึ้​้น� ได้​้เสด็​็จข้า้ ม แม่​่น้ำำ��โขงไปบิ​ิณฑบาตที่​่�เมื​ืองศรี​ีโคตบู​ูร เนื่​่�องจากทรงมี​ีพระ ชนมายุ​ุ ๘๐ พรรษา จึ​ึ ง ประทั​ั บ นั่​่� ง พั​ั ก ที่​่� ร่​่ มต้​้ น รั​ั ง ต้​้ น หนึ่​่� ง (พระธาตุ​ุอิ​ิงฮั​ัง) แล้​้วเสด็​็จเหาะกลั​ับมาเสวยพระกระยาหาร ทำำ�ภั​ัตกิ​ิจที่​่�ภู​ูกำำ�พร้​้าดั​ังเดิ​ิม ระหว่​่างที่​่�ทรงเสวยนั้​้�น พระอิ​ินทร์​์ ได้​้เสด็​็จมาเข้​้าอุ​ุปั​ัฏฐากรั​ับใช้​้ พระพุ​ุทธองค์​์จึ​ึงทรงมี​ีปฏิ​ิสั​ันถาร ถึ​ึงสาเหตุ​ุที่ไ่� ด้​้มาประทั​ับที่​่ภู​ูกำำ� � พร้​้ากั​ับพระอิ​ินทร์​์ พระอิ​ินทร์​์ได้​้ ตรั​ัสทู​ูลตอบว่​่า เป็​็นพุ​ุทธประเพณี​ีของพระสั​ัมมาสั​ัมพุ​ุทธเจ้​้า ทั้​้�ง ๓ พระองค์​์ที่​่�ผ่​่านมาในภั​ัทรกั​ัปป์​์นี้​้� ที่​่�พุ​ุทธสาวกจะนำำ� พระบรมสารี​ีริ​ิกธาตุ​ุมาบรรจุ​ุไว้​้ที่​่�ภู​ูกำำ�พร้​้าแห่​่งนี้​้�

จากนั้​้�นได้​้เสด็​็จไปยั​ังหนองหารหลวง ทรงเทศนาธรรม โปรดพญาสุ​ุวรรณพิ​ิงคารพร้​้อมพระเทวี​ี ทรงประทานรอยพระพุ​ุทธบาท แล้​้วเสด็​็จกลั​ับพระเชตวั​ัน ทรงดั​ับขั​ันธปริ​ินิ​ิพพาน ณ เมื​ืองกุ​ุสิ​ินารา

ขณะที่​่�มั​ัลลกษั​ัตริ​ิย์​์ทั้​้�งหลายพยายามถวายพระเพลิ​ิง พระสรี​ีระไม่​่สำำ�เร็​็จอยู่​่นั้​้� น� ต่​่อเมื่​่อ� พระมหากั​ัสสปเถระมาถึ​ึงและ ได้​้อธิ​ิษฐานขอให้​้พระบรมสารี​ีริ​ิกธาตุ​ุที่​่�จะไปประดิ​ิษฐานที่​่� ภู​ูกำำ�พร้​้าได้​้เสด็​็จมาอยู่​่�บนฝ่​่ามื​ือ ดั​ังนี้​้�แล้​้ว พระอุ​ุรั​ังคบรมสารี​ีริ​ิกธาตุ​ุ ๘ องค์​์ อั​ันมี​ีสั​ัณฐานสี​ีคล้​้ายดอกพิ​ิกุ​ุลแห้​้ง ๒ องค์​์ สี​ีดอกพิ​ิกุ​ุลสด ๓ องค์​์ และสี​ีขาวคล้​้ายงาช้​้าง ๓ องค์​์ ก็​็เสด็​็จ ประดิ​ิษฐานบนฝ่​่ามื​ือข้​้างขวาของพระมหากั​ัสสปเถระ ทั​ันใดนั้​้�น เตโชธาตุ​ุ ก็​็ ลุ​ุ ก โชติ​ิ ช่​่ว งชำำ�ระพระสรี​ีระของพระพุ​ุ ท ธองค์​์ อย่​่างน่​่าอั​ัศจรรย์​์

สถู​ูปอิ​ิฐพระธาตุ​ุพนมองค์​์เดิ​ิม

ปี​ี พ.ศ. ๘ พระมหากั​ัสสปเถระพร้​้อมด้​้วยพระอรหั​ันต์​์ ๕๐๐ องค์​์ ได้​้อั​ัญเชิ​ิญพระอุ​ุรั​ังคบรมสารี​ีริ​ิกธาตุ​ุ นำำ�เหาะเสด็​็จ ลงที่​่�ดอยแท่​่น (ภู​ูเพ็​็กในปั​ัจจุบัุ ัน) แล้​้วเข้​้าไปบิ​ิณฑบาตที่​่�เมื​ือง หนองหารหลวง เพื่​่�อเป็​็นการแจ้​้งข่​่าวให้​้พญาสุ​ุวรรณพิ​ิงคาร ทราบ พญาสุ​ุวรรณพิ​ิงคารจึ​ึงได้​้แจ้​้งข่​่าวไปยั​ังเจ้​้าเมื​ืองอี​ีก ๔ เมื​ืองอั​ันได้​้แก่​่ พญานั​ันทเสนแห่​่งเมื​ืองศรี​ีโคตบู​ูร พญาจุ​ุลณี​ี พรหมทั​ัต แห่​่งเมื​ืองจุ​ุลณี​ี พญาอิ​ินทปั​ัตถนครแห่​่งเมื​ืองอิ​ินทปั​ัตถนคร พญาคำำ�แดงแห่​่งเมื​ืองหนองหารน้​้อย ฉะนั้​้�นพญาทั้​้�ง ๕ พระองค์​์ อั​ั น มี​ีพระมหากั​ั สส ปเถระเป็​็ น ประธานพร้​้ อ ม พระอรหั​ันต์​์ ๕๐๐ องค์​์ได้​้ยกทั​ัพเสด็​็จมา ณ เนิ​ินภู​ูกำำ�พร้​้าริ​ิมฝั่​่�ง แม่​่น้ำำ��โขง ร่​่วมกั​ันปั้​้�นอิ​ิฐก่​่อเป็​็นองค์​์สถู​ูปเจดี​ีย์​์ ซึ่​่ง� แบบพิ​ิมพ์​์ของ อิ​ิฐแต่​่ละก้​้อนกว้​้างยาวเท่​่ากั​ับฝ่​่ามื​ือของพระมหากั​ัสสปเถระ ทรงให้​้ขุ​ุดหลุ​ุมลึ​ึก ๒ ศอกอั​ันเป็​็นฐานราก เจ้​้าพญา ๔ พระองค์​์ พิ​ิพิ​ิธภั​ัณฑ์​์

กิ​ิจกรรม

ทรงรั​ับผิ​ิดชอบก่​่อสถู​ูปพระองค์​์ละด้​้าน ความกว้​้าง ๒ วา สู​ูง ๒ วา เท่​่ากั​ันทั้​้ง� ๔ ด้​้าน พญาสุ​ุวรรณภิ​ิงคารรั​ับผิ​ิดชอบก่​่อส่​่วนบน เป็​็นรู​ูปฝาละมี​ีสู​ูง ๑ วา ทำำ�ประตู​ู ๔ ด้​้าน แล้​้ววางเรี​ียงไม้​้จวง ไม้​้จั​ันทน์​์ กฤษณา กระลำำ�พั​ัก คั​ันธรส ชมพู​ู นิ​ิโครธ และไม้​้รั​ัง เป็​็นฟื​ืนเผาอิ​ิฐที่​่�ก่​่อสถู​ูปเจดี​ีย์​์นั้​้�นทำำ�การเผาอยู่​่� ๓ วั​ัน ๓ คื​ืน ซึ่​่�งการก่​่อสถู​ูปเจดี​ีย์​์นั้​้�นพระมหาเถระได้​้กำำ�กั​ับดู​ูแลทุ​ุกขั้​้�นตอน ด้​้วยตัวั ของท่​่านเอง เมื่​่อ� สร้​้างอุ​ุโมงค์​์ดังั กล่​่าวเสร็​็จแล้​้ว พญาทั้​้�ง ๕ ก็​็ได้​้บริ​ิจาคของมี​ีค่​่าบรรจุ​ุไว้​้ในอุ​ุโมงค์​์เป็​็นพุ​ุทธบู​ูชา

จากนั้​้�นพระมหากั​ัสสปเถระ ก็​็อั​ัญเชิ​ิญพระอุ​ุรั​ังคบรมสารี​ีริ​ิกธาตุ​ุเข้​้าบรรจุ​ุภายใน แล้​้วปิ​ิดประตู​ูอุ​ุโมงค์​์ที่​่�ทำำ�จาก ไม้​้ประดู​ูใส่​่ดาลทั้​้�ง ๔ ด้​้าน และให้​้นำำ�เสาศิ​ิลาจากเมื​ืองกุ​ุสิ​ินารา มาฝั​ังไว้​้ที่​่�ทิ​ิศตะวั​ันออกเฉี​ียงเหนื​ือ และสร้​้างรู​ูปอั​ัสสมุ​ุขี​ีไว้​้ที่​่� โคนเสาหนึ่​่�งตั​ัว เพื่​่อ� เป็​็นหลั​ักชั​ัยมงคลแก่​่บ้​้านเมื​ืองในชมพู​ูทวี​ีป ศิ​ิลาต้​้นที่​่� ๒ นำำ�มาจากเมื​ืองพาราณสี​ี ฝั​ังไว้​้มุมุ ทิ​ิศตะวั​ันออกเฉี​ียงใต้​้ และสร้​้างรู​ูปอั​ัสสมุขี​ีุ ไว้​้ที่โ่� คนต้​้นอี​ีกหนึ่​่�งตั​ัว เพื่​่อ� ความเป็​็นมงคล แก่​่ชาวโลก ศิ​ิ ล าต้​้ นที่​่� ๓ นำำ�มาจากเมื​ืองลั​ั งกา ฝั​ั งไว้​้ ที่​่� มุ​ุม ทิ​ิศตะวั​ันตกเฉี​ียงใต้​้ เพื่​่อ� เป็​็นมงคลแก่​่เทวดาและมนุ​ุษย์​์ทั้​้ง� หลาย ต้​้นที่​่� ๔ นำำ�มาจากเมื​ืองตั​ักกศิ​ิลา ฝั​ังไว้​้มุมุ ทิ​ิศตะวั​ันตกเฉี​ียงเหนื​ือ เพื่​่�อเป็​็นมงคลแก่​่พระพุ​ุทธศาสนา

นอกจากนี้​้� พญาสุ​ุวรรณพิ​ิงคารทรงให้​้ช่​่างแกะม้​้า อาชาไนยด้​้วยศิลิ าหั​ันหน้​้าไปทางทิ​ิศเหนื​ือ เพื่​่อ� แสดงว่​่าพระบรมสารี​ีริ​ิกธาตุ​ุเสด็​็จมาทางทิ​ิศทางนั้​้�น และพระพุ​ุทธศาสนาจั​ัก เจริ​ิ ญ รุ่​่� ง เรื​ืองจากเหนื​ือมาใต้​้ พระมหากั​ั สส ปเถระท่​่าน ให้​้ช่​่างแกะม้​้าพลาหกจากหิ​ินศิ​ิลาอี​ีกตั​ัวหนึ่​่�งให้​้คู่กั่� นั โดยหั​ันหน้​้า ไปทางทิ​ิศเหนื​ือ เพื่​่�อเป็​็นปริ​ิศนาว่​่า พญาศรี​ีโคตบู​ูรจั​ักสถาปนา พระอุ​ุรั​ังคธาตุ​ุไว้​้ตราบเท่​่า ๕,๐๐๐ พระวั​ัสสา

องค์​์พระธาตุ​ุพนมบรมเจดี​ีย์​์ได้​้รั​ับการบู​ูรณปฏิ​ิสั​ังขรณ์​์มาตามลํ​ําดั​ับคื​ือ

พ.ศ. ๘ พระมหากั​ัสสปเถระพร้​้อมพระอรหั​ันต์​์ ๕๐๐ องค์​์ และเจ้​้าพญาทั้​้�งห้​้า ได้​้สร้า้ งสถู​ูปบรรจุ​ุพระอุ​ุรงค-

บรมสารี​ีริ​ิกธาตุ​ุ

พ.ศ. ๕๐๐ พระอรหั​ันต์​์ ๕ องค์​์ มี​ีพญาสุ​ุมิ​ิตธรรมวงศาให้​้การอุ​ุปถั​ัมภ์​์ ได้​้ต่​่อเติ​ิมสถู​ูปให้​้สู​ูงขึ้​้�นเป็​็นชั้​้�นที่​่� ๒

สู​ูง ๒๔ เมตร แล้​้วอาราธนาพระอุ​ุรั​ังคบรมสารี​ีริ​ิกธาตุ​ุขึ้​้�นบรรจุ​ุประดิ​ิษฐานชั้​้�นที่​่� ๒

พ.ศ. ๒๒๓๖ เจ้​้าราชครู​ูหลวงโพนสะเม็​็ก (ญาคู​ูขี้​้�หอม) ปฏิ​ิสั​ังขรณ์​์องค์​์พระธาตุ​ุให้​้สู​ูงขึ้​้�นเป็​็นครั้​้�งที่​่� ๓ มี​ีความสู​ูง

๔๓ เมตร ยอดองค์​์พระธาตุ​ุสู​ูงอี​ีก ๔ เมตร ทำำ�ด้​้วยสำำ�ริ​ิดและเหล็​็กเปี​ียก ฉั​ัตรทำำ�ด้​้วยทองคำำ�ประดั​ับ

ด้​้วยเพชรพลอยสี​ีต่​่าง ๆ ๒๐๐ เม็​็ด

พ.ศ. ๒๓๕๐ เจ้​้าอนุ​ุวงศ์​์แห่​่งนครเวี​ียงจั​ันทน์​์ ได้​้ทำำ�ฉั​ัตรทองคำำ�ใหม่​่ ประดั​ับด้​้วยเพชรพลอยสี​ีต่​่าง ๆ ประมาณ

๒๐๐ เม็​็ด และได้​้ทำำ�พิ​ิธี​ียก เมื่​่�อปี​ี พ.ศ. ๒๓๕๖

พ.ศ. ๒๔๔๔ พระครู​ูวิ​ิโรจน์​์รั​ัตโนบล เจ้​้าคณะจั​ังหวั​ัดอุ​ุบลราชธานี​ี เจ้​้าอาวาสวั​ัดทุ่​่�งศรี​ีเมื​ือง ได้​้ซ่​่อมแซมโบกปู​ูน

ลงรั​ักปิ​ิดทองส่​่วนบน ประดั​ับแก้​้วติ​ิดดาวที่​่�ระฆั​ัง หุ้​้�มยอดด้​้วยทองคำำ� ปู​ูลานพระธาตุ​ุ พร้​้อมกั​ันนั้​้�น

ยั​ังได้​้ซ่​่อมแซมกำำ�แพงชั้​้�นในและชั้​้�นกลาง

พ.ศ. ๒๔๘๓ รั​ัฐบาลสมั​ัย จอมพล ป.พิ​ิบู​ูลสงคราม เป็​็นนายกรั​ัฐมนตรี​ี ได้​้ให้​้กรมศิ​ิลปากรอั​ันมี​ีหลวงวิ​ิจิติ รวาทการ

เป็​็นหั​ัวหน้​้า ได้​้ต่​่อยอดให้​้สู​ูงชึ้​้�นไปอี​ีก ๑๐ เมตร รวมเป็​็น ๕๗ เมตร

พ.ศ. ๒๕๑๘ วั​ันที่​่� ๑๑ สิ​ิงหาคม เวลา ๑๙.๓๘ น. องค์​์พระธาตุ​ุพนมก็​็ได้​้ทรุ​ุดตั​ัวล้​้มลงเพราะฐานอิ​ิฐที่​่�ผุ​ุกล่​่อนและ

น้ำำ��หนั​ักจำำ�นวนมากที่​่�กดทั​ับ กอปรกั​ับช่​่วงระยะเวลานั้​้�นฝนตกพายุ​ุลมแรงติ​ิดต่​่อกั​ันหลายวั​ัน ฉะนั้​้�น

รั​ัฐบาลร่​่วมกั​ับภาคประชาชนได้​้ร่​่วมกั​ันก่​่อสร้​้างองค์​์พระธาตุ​ุพนมครอบในตำำ�แหน่​่งเดิ​ิม รู​ูปแบบเดิ​ิม

ขึ้​้�นมาใหม่​่จนแล้​้วเสร็​็จในระยะเวลาเพี​ียงแค่​่ ๔ ปี​ี

พ.ศ. ๒๕๒๒ วั​ันที่​่� ๒๒ มี​ีนาคม เวลา ๑๔.๑๙ น. สมเด็​็จพระอริ​ิยวงศาคตญาน สมเด็​็จพระสั​ังฆราช (วาสน์​์ วาสโน)

ทรงยกฉั​ัตรทองคำำ�ประดิ​ิษฐานบนยอดองค์​์พระธาตุ​ุพนม วั​ันที่​่� ๒๓ มี​ีนาคม รุ่​่ง� ขึ้​้น� ตรงกั​ับรั​ัตนโกสิ​ินทรศก ๑๙๘ เป็​็นที่​่� ๓๔ ในรั​ัชกาลพระบาทสมเด็​็จพระปรมิ​ินทร- มหาภู​ูมิ​ิพลอดุ​ุลยเดช จึ​ึงทรงพระกรุ​ุณาโปรดเกล้​้าฯ ให้​้มี​ีพระราชพิ​ิธี​ีบรรจุ​ุพระอุ​ุรั​ังคบรมสารี​ีริ​ิกธาตุ​ุ

และได้​้เสด็​็จพระราชดำำ�เนิ​ินพร้​้อมด้​้วยสมเด็​็จพระนางเจ้​้าสิ​ิริ​ิกิ​ิติ์​์� พระบรมราชิ​ินี​ีนาถ มาประกอบ

พระราชพิ​ิธี​ีอั​ัญเชิ​ิญพระบรมสารี​ีริ​ิกธาตุ​ุ ขึ้​้�นบรรจุ​ุภายในองค์​์พระธาตุ​ุพนม

พระองค์​์แสนศาสดาภายในพระอุ​ุโบสถ

ลำำ�ดั​ับเจ้​้าอาวาส

เว้​้นพระอรหั​ันต์​์ ๕ รู​ูป แล้​้ว ตามที่​่มี​ี� ปรากฏ ดั​ังนี้​้�

๑. สมเด็​็จพระเจ้​้าสั​ังฆราชาสั​ัทธรรมโชตนาญาณวิ​ิเศษ (เจ้​้าราชครู​ูหลวงโพนสะเม็​็ก) พ.ศ. ๒๒๓๓ - ๒๒๔๕

๒. พระครู​ูก่ำำ�� ไม่​่ทราบ พ.ศ. ที่​่�แน่​่ชั​ัด

๓. พระครู​ูซุ​ุย เริ่​่ม� ต้​้นไม่​่ทราบชั​ัด แต่​่สิ้​้น� สุ​ุดที่​่� พ.ศ. ๒๔๔๐

๔. พระอุ​ุปั​ัชฌาย์​์ทา พ.ศ. ๒๔๔๐ - ๒๔๕๘

๕. พระครู​ูศิ​ิลาภิ​ิรั​ัต (หมี​ี) พ.ศ. ๒๔๕๘ - ๒๔๗๙

๖. พระธรรมราชานุ​ุวั​ัตร (แก้​้ว กนฺ​ฺโตภาโส ป.ธ.๖) พ.ศ. ๒๔๘๐ - ๒๕๓๒

๗. พระธรรมปริ​ิยั​ัติ​ิมุนี​ี ุ (นวน เขมจารี​ี ป.ธ.๖) พ.ศ. ๒๕๓๓ - ๒๕๔๔

๘. พระโสภณเจติ​ิยาภิ​ิบาล (สม สุ​ุมโน ป.ธ.๓) พ.ศ. ๒๕๔๗

๙. พระเทพวรมุ​ุนี​ี (สำำ�ลี​ี ปญฺ​ฺญาวโร ป.ธ.๕) พ.ศ. ๒๕๔๙ ถึ​ึงปั​ัจจุ​ุบั​ัน

เนิ​ินพระอรหั​ันต์​์

พระเทพวรมุ​ุนี​ี (สำำ�ลี​ี ปญฺ​ฺญาวโร ป.ธ.๕) เจ้​้าอาวาสวั​ัดพระธาตุ​ุพนมวรมหาวิ​ิหาร

เจ้​้าเฮื​ือนสามพระองค์​์

เสาอิ​ินทขี​ีล

ต้​้นพระศรี​ีมหาโพธิ์​์�

พระพุ​ุทธมารวิ​ิชั​ัยศาสดา