Ścieżka edukacyjna Strzałków

Kontakt: Tomasz Dębiec tel. 667 869 976 kontakt@wydawnictwoquercus.pl www.wydawnictwoquercus.pl Tekst: Tomasz Dębiec Zdjęcia: Tomasz Dębiec, archiwum Nadleśnictwa Radomsko Korekta: Kinga Nagrabecka Projekt graficzny, DTP: Joanna Kozek Chrzanów 2019 Nadleśnictwo Radomsko

UPRAWA SOSNOWA W Nadleśnictwie Radomsko najczęściej sadzi się sosnę, która dobrze sobie radzi na najuboższych w składniki pokarmowe glebach. DRZEWOSTAN DOJRZAŁY Las sosnowy sąsiadujący z uprawą zostanie wycięty po osiągnięciu dojrzałości i wyhamowaniu przyrostu. W jego miejsce pojawi się młody las w wyniku obsiewu nasion lub sadzenia. ZAPRASZAMY DO LASU Instynktownie czujemy, że las to dobre miejsce na odpoczynek i psychiczną regenerację, dlatego jako społeczeństwo coraz częściej wykorzystujemy możliwość przebywania wśród drzew. Leśnicy starają się zachęcić ludzi do korzystania z dobrodziejstw natury, wyznaczając ścieżki edukacyjne i organizując zajęcia dydaktyczne na temat przyrody. Wszystkie informacje dotyczące zajęć, pogadanek i spotkań w lesie można znaleźć na stronie internetowej Nadleśnictwa Radomsko (www.radomsko.lodz.lasy.gov.pl).

Nadleśnictwo RADOMSKO

mapa turystyczna

mapa turystyczna

Nadleśnictwo Radomsko położone jest na południu województwa łódzkiego i w niewielkiej części w województwie śląskim. Na ogół równinna i lekko falista rzeźba terenu, z nielicznymi wzgórzami morenowymi, została ukształtowana w okresie zlodowacenia środkowopolskiego. Najwyższy punkt nadleśnictwa to góra Chełmo o wysokości 323 m n.p.m. usytuowana na północny-wschód od Radomska.

NASZE LASY U P R A W A

S Z K Ó Ł K A

5 LAT Najpóźniej po wyrębie odnawiamy każdą powierzchnię, na której wycięto fragment LASU

D O J R Z A Ł Y L A S

CHRONIMY PRZYRODĘ

Na najcenniejszych pod względem przyrodniczym obszarach Nadleśnictwa Radomsko utworzono cztery rezerwaty przyrody o łącznej powierzchni ponad 235 ha. Trzy z nich – Las Jawora, Murowaniec i Kobiele Wielkie – mają charakter typowo leśny, a rezerwat o nazwie Góra Chełmo, obejmujący najwyższe wzniesienie w nadleśnictwie, oprócz cennych drzewostanów chroni także zabytki archeologiczne. Znajdują się tu pozostałości grodziska datowane na IX w. n.e.

1

Ścieżka edukacyjna Kodrąb

Pozycja na mapie: 5B | GPS 51.1245, 19.6377

posadzony w 2006 r., z nasion poświęconych przez papieża Jana Pawła II. (Takie drzewka rosną w kilkuset różnych zakątkach Polski, a nasiona pochodzą od dębu „Chrobry”). Wizyta na ścieżce edukacyjnej będzie doskonałym zwieńczeniem wycieczki rowerowej przez radomszczańskie tereny.

Lasy w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Radomsko stanowią ok. 21 proc. powierzchni. Obok kilku dużych kompleksów leśnych, z których największy ma ok. 4 tys ha, występują tu licznie niewielkie drzewostany rozsiane wśród pól uprawnych i miejscowości. Czynnikami, które w głównej mierze determinują to, jakie gatunki tworzą lasy na danym terenie, są klimat oraz gleby. Na terenie Nadleśnictwa Radomsko najczęściej mamy do czynienia z ubogim podłożem, przez co gatunkiem zdecydowanie dominującym jest tu mało wymagająca sosna, która stanowi 70 proc. tutejszych drzewostanów. Ponadto rosną tu m.in.: dęby, brzozy, olsze, a także jodły. Dla tego ostatniego gatunku te tereny stanowią północną granicę zasięgu występowania.

D R E W N O

Z B I Ó R N A S I O N

DREWNO – SUROWIEC NIEZWYKŁY Rezerwat przyrody Kobiele Wielkie chroni bór jodłowy, w którym rosną także dęby, buki oraz sosny. Niektóre z rosnących tu jodeł mają ponad 150 lat Jeśli chcesz zanurzyć się w świecie suchych borów iglastych, poczuć zapach sosnowych igieł i zrelaksować się nad pięknym śródleśnym jeziorkiem, koniecznie odwiedź naszą ścieżkę edukacyjną Kodrąb. Ścieżka nie jest wymagająca. Rozpoczyna się przy drodze Kodrąb – Lipowczyce (w pobliżu osady leśnej) i zawiera w półtorakilometrowej pętli, którą z powodzeniem pokonają nawet najmłodsi w wózkach. Podczas spaceru zatrzymaj się przy naszych tablicach, dowiesz się wiele ciekawych rzeczy o otaczającym cię leśnym świecie. Grupy zorganizowane po zajęciach mogą odpocząć na śródleśnej polanie, a w razie niesprzyjającej pogody – schronić się pod drewnianą wiatą. Na polanie rośnie dąb

2

Ścieżka edukacyjna Strzałków

Pozycja na mapie: 4C | GPS 51.03697, 19.5122

GŁÓWNE GATUNKI DRZEW NASZYCH LASÓW Część drzewostanów stanowią powierzchnie referencyjne, gdzie nie prowadzi się żadnych zabiegów gospodarczych. Tu rządzi się sama przyroda

JAK GOSPODARUJEMY

Leśnicy tak gospodarują w powierzonych pod ich opiekę lasach, żeby te chroniły glebę, powietrze i wodę, były miejscem wypoczynku, a także by dostarczały ekologicznego surowca, jakim jest drewno. Jednym z najważniejszych zadań leśników jest dopilnowanie, aby las trwale występował na danym obszarze. Najpóźniej pięć lat po wycięciu dojrzałego drzewostanu muszą doprowadzić do ponownego pojawienia się lasu na danej powierzchni.

Drzewka, które trafiają na uprawy, pochodzą ze szkółki leśnej w Strzałkowie i Kruszynie. Obok szkółki pnie sie w górę 46-metrowa wieża, na której w ciepłym okresie wypatrujemy dymu Drewno pozyskiwane w lasach jest skrupulatnie ewidencjonowane. Każda sztuka i stos podlegają pomiarowi, ocechowaniu i oznaczeniu tabliczką z unikalnym numerem

Mimo że ludzie wciąż wprowadzają coraz to nowsze materiały do użytku, drewno nie traci na atrakcyjności. Rzadko sobie uzmysławiamy, że jesteśmy otoczeni przedmiotami z tego naturalnego surowca. Drewno wykorzystuje się do budowy domów i produkcji papieru. Z drewna robimy podłogi, okna, meble, wiele zabawek, wyposażenie naszych kuchni, instrumenty muzyczne. Jest szeroko wykorzystywane, jako opał – zarówno w postaci łupanych szczap, jak i brykietu produkowanego z wiórów i zrębków. Szacuje się, że ma ok. 30 tys. zastosowań. Na terenie rezerwatu przyrody Góra Chełmo znajdują się ślady dawnego kamieniołomu widoczne dzisiaj na północnym stoku wzniesienia w postaci pionowej ściany skalnej o wysokości od 5 do 10 m

Ponadto na terenie Nadleśnictwa Radomsko wyznaczono 47 użytków ekologicznych zajmujących w sumie prawie 55 ha. Są to zwykle tereny podmokłe, dawne wyrobiska piasku lub torfu, starorzecza, lokalne zatorfione obniżenia terenu i niewielkie fragmenty lasów. Warto wspomnieć również o pomnikach przyrody. Tą formą ochrony obejmuje się najczęściej stare, wyjątkowe drzewa. W zasięgu terytorialnym nadleśnictwa znajduje się 40 obiektów o takim statusie, z czego 5 na gruntach pozostających w zarządzie tej jednostki.

przygotowaliśmy tu ścieżkę edukacyjną, która przywita cię innym obrazem o każdej porze roku. Zwiedzanie lasu zacznij od podziwiania majestatycznych buków, które najpiękniej wyglądają wczesną wiosną. Przejdź się tajemniczym i ciemnym lasem jodłowym, by na końcu powdychać sosnowe olejki i zachwycić się widokami nad urokliwym śródleśnym jeziorkiem Biały Ług. Grupy zorganizowane podczas zwiedzania ścieżki edukacyjnej mają możliwość zajrzeć do szkółki leśnej. W tym leśnym przedszkolu hoduje się wiele gatunków drzew i krzewów, które później wysadzane są w lasach prywatnych i państwowych. Na terenie szkółki znajduje się Izba Edukacyjna, gdzie można przeprowadzić ciekawe zajęcia i pogadanki z leśnikami, szczególnie podczas słabszej pogody.

O P A Ł

B U D O W N I C T W O

W N Ę T R Z A

Z A B A W K I

I N S T R U M E N T Y

M E B L E

P A P I E R

Już kilka kilometrów od granic Radomska znajdziesz zadziwiający świat leśnych zbiorowisk. Czy zdawałeś sobie sprawę, że w jednym miejscu możesz spotkać prawie wszystkie rodzime gatunki drzew? Specjalnie dla ciebie

3 Punkt edukacyjny Podświerk

Użytki ekologiczne bardzo często należą do cennych ekosystemów stanowiących ostoję płazów i ptaków

Pozycja na mapie: 4C | GPS 51.003, 19.5297

Lasy stanowiły i stanowią ważny element obronności kraju. To w lasach udało się schronić i przeżyć wielu ludziom. W ich osłonie możliwe okazały się wygrane partyzanckie bitwy. Świadectwem tych wydarzeń są pomniki postawione nie tylko ku pamięci pomordowanych, ale również wskazujące na najważniejsze wydarzenia związane z obroną ojczyzny. Na terenie nadleśnictwa odnaleźć można mogiły, często bezimienne, powstańców z 1863 i 1864 r., a także partyzantów i żołnierzy poległych w czasie II wojny światowej. Liczne są ślady działalności Stanisława Sojczyńskiego ps. „Warszyc”, kapitana piechoty Armii Krajowej, organizatora i dowódcy Konspiracyjnego Wojska Polskiego oraz innych przywódców podziemnej i partyzanckiej walki o niepodległość. W lasach nadleśnictwa można jeszcze spotkać miejsca ich obozowania, zagłębienia po bunkrach i okopach, szczególnie w okolicach rzeki Pilicy. W uroczysku Zacisze znajduje się miejsce upamiętniające akcję „Freston”, gdzie gen. Leopold Okulicki ps. „Niedźwiadek” przekazał wysłannikom Winstona Churchilla plany AK dotyczące przyszłości Polski, a także informacje o zagrożeniu ze strony Stalina. Bohaterskie czyny upamiętnione są w tutejszych lasach niekiedy skromnymi kapliczkami zawieszonymi na starych przydrożnych drzewach.

Tatarska chata w Radomsku Pozycja na mapie: 3C | GPS 51.0777, 19.3861

Tatarska chata znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie kościoła św. Rocha. Stanowi relikt dawnej tatarskiej zabudowy Stobiecka Miejskiego z XIX w. Chata została wyremontowana po silnych wiatrach z 2008 r. i stanowi obecnie filię Muzeum Regionalnego w Radomsku. Można ją zwiedzać po wcześniejszym umówieniu się w muzeum (tel.: 44 685 00 76, e-mail: muzeum@radomsko.pl).

Kościół Najświętszej Maryi Panny w Pajęcznie Pozycja na mapie: 1B | GPS 51.1459, 18.9975

Murowany kościół parafialny znajdujący się w centrum Pajęczna, tuż przy dużym parku, został wybudowany w stylu renesansowym w latach 1748–1753. Wnętrze świątyni zostało zniszczone podczas pożaru w 1810 r., a następnie podczas okupacji. Ocalał słynący łaskami obraz Najświętszej Maryi Panny Pajęczańskiej namalowany w XVI w. Podczas okupacji kościół pełnił kolejno funkcję więzienia dla Żydów i warsztatów stolarskich. Na ten czas wspomniany obraz został ukryty przez parafian na lokalnym cmentarzu. Do dziś obraz otoczony jest czcią lokalnych mieszkańców. W 2005 r. odbył się akt jego koronacji.

Lipa w Pajęcznie Pozycja na mapie: 1B | GPS 51.1463, 18.9987