Special Solidair
15 september 2011 | 34
40 jaar Geneeskunde voor het Volk
Bijlage bij Solidair, 15 september 2011
15 september 2011 | 34
Proost, op uw en onze gezondheid
G
eneeskunde voor het Volk (GvhV) bestaat dit jaar veertig jaar. Dat mag en moet gevierd worden. We nodigen iedereen uit om onze heuglijke verjaardag mee te komen vieren op ManiFiesta, het grote solidariteitsfeest op 24 september in Bredene. Drink er ene op uw gezondheid en op die van ons allen!
En op het voortbestaan van Geneeskunde voor het Volk. Niet dat we ons echt in ons bestaan begreigd voelen. Integendeel, we vinden nog altijd jonge huisartsen en medewerkers die zich willen engageren voor ons project van een gratis en kwaliteitsvolle geneeskunde. En we krijgen in steeds bredere kringen erkenning en respect. Maar we hebben nog altijd ook tegenstanders. Is het niet bijzonder symbolisch dat Sofie Merckx, dokter in Marcinelle, net als veertig jaar geleden haar vader en onze founding father Kris Merckx, door de Orde van Geneesheren van Henegouwen met Is het niet bijzonder boedelbeslag werd bedreigd? Na symbolisch dat Sofie Merckx, een prachtige actie van haar pa- dokter in Marcinelle, net als tiënten krabbelde de Orde wel veertig jaar geleden haar tactisch terug, maar niet wat betreft vader en onze founding de grond van de zaak. Deze duistere en ondemocratische club blijft father Kris Merckx, door via de kwestie van het lidgeld van de Orde van Geneesheren onze dokters een knieval eisen. En van Henegouwen met ook bij de Big Pharma kunnen ze boedelbeslag werd bedreigd? ons bepaald niet meer appreciëren sinds we hen met onze kiwicampagne dwongen om tal van medicamenten in prijs te doen dalen. In de vele acties tegen deze machtige tegenstanders hebben we ook veel goede vrienden gemaakt. Samen met die vrienden, onze patiënten en sympathisanten blijven we ervoor gaan. Omdat gratis en degelijke geneeskunde meer dan ooit nodig is. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de recentste van de nationale gezondheidsenquêtes die de overheden van ons land zo ongeveer om de vier jaar organiseren: in 2008 zei 14 procent van de ondervraagden dat ze gezondheidszorg hadden moeten uitstellen wegens financiële problemen. Tien jaar geleden was dit ‘maar’ 8 procent. Bijna een verdubbeling en toen moest de financiële crisis nog beginnen. Wij vinden dat een schande in dit rijke land. Zelf hebben we bij GvhV eveneens een studie lopen. In Deurne en in La Louvière vulden patiënten tussen 18 en 50 jaar al een vragenlijst met 100 vragen in over de invloed van de crisis op hun gezondheid. Eén verontrustend resultaat: 18 procent van de patiënten die in hun familie of vriendenkring iemand kenden die het afgelopen jaar met ontslag was bedreigd, had aan zelfdoding gedacht. Van de patiënten die zelf ontslagen werden, had zelfs 30 procent met die vreselijke gedachte gespeeld. Samen met onze
vrienden, patiënten en sympathisanten blijven we ervoor gaan. Omdat gratis en degelijke geneeskunde meer dan ooit nodig is
In een andere studie, waar de elf groepspraktijken van GvhV aan meewerkten, wilden we nagaan hoe realistisch het is om mensen langer te laten werken. We zochten in de medische dossiers van onze patiënten tussen 55 tot 65 jaar op wie lijdt aan een chronische aandoening die hen parten speelt bij hun werk. Dat bleek bij liefst twee op de drie het geval te zijn! Dat soort cijfers weerspiegelen heel wat lijden, soms zelfs tragedies, die veel belangrijker zijn dan B-H-V.
Bekende stemmen over jarige Geneeskunde voor het Volk “Kris Merckx was visionair”
“Kris Merckx was visionair in 3 opzichten. Hij was ervan overtuigd dat sociale determinanten (woon-, leef- en werkomstandigheden) essentieel zijn bij het begrijpen van ziekte en gezondheid. Hij koos voor een eerstelijnsgezondheidszorg die toegankelijk, kwaliteitsvol en kosteneffectief moet zijn. Ten slotte zag hij het belang in om bij alle processen in de gezondheidszorg de patiënten en de bevolking actief te betrekken.” Prof. dr. Jan De Maeseneer, hoogleraar huisartsgeneeskunde Universiteit Gent en voorzitter van het European Forum for Primary Care
“Pioniers sociale groepspraktijken”
“Geneeskunde voor het Volk stond van in 1971 vooraan om te wijzen op de relatie tussen gezondheid en armoede, leefmilieu en arbeidsomstandigheden. Ze hebben decennialang gevochten om dat concept te ontwikkelen en aanvaardbaar te maken. Dertig jaar geleden waren groepspraktijken bijna iets typisch voor ‘den AMADA’ (AMADA of Alle Macht aan de arbeiders was van 1970 tot 1979 de voorloper van de PVDA). Vandaag is ook de universitaire wereld overtuigd dat ze het goede model zijn.” Guy Peeters, nationaal voorzitter van de Socialistische Mutualiteiten
“Niet geld maar patiënt staat centraal”
“De dokters van de Geneeskunde voor het Volk stellen de patiënt centraal. Door te werken in groepspraktijk, zorgvuldig het patiëntendossier bij te houden, op raadpleging de nodige tijd te nemen voor de patiënt en door aan preventie en gezondheidsopvoeding te doen. Kris Merckx schreef in zijn boek: ‘Wij behoren tot de artsen die aan de laagste kostprijs voor de ziekteverzekering toch de beste kwaliteit van verzorging leveren’ Zij springen inderdaad oordeelkundig om met de middelen van de gezondheidszorg.’ Een dikke proficiat voor dit engagement waarin niet het geld maar de toegang tot en de kwaliteit van de gezondheidszorg, en vooral de mens, op de eerste plaats komt.” Marc Justaert, nationaal voorzitter van de Christelijke Mutualiteiten
“Samen met onze ABVV-delegees”
“Onze delegees zijn het hart van de vakbond. Verschillende onder hen staan als patiënt of als militant in contact met Geneeskunde voor het Volk. Hoe hard ik soms ook, ideologisch en strategisch, met hen van mening verschil, zonder hen zou de samenleving heel wat grauwer, ruwer en onrechtvaardiger zijn. Dat zij in het boek Dokter van het volk een niet geringe rol spelen is geen toeval.” Rudy De Leeuw, voorzitter van het Algemeen Belgisch Vakverbond
“Een mijlpaal”
“Geneeskunde voor het Volk heeft in de gezondheidszorg van ons land een mijlpaal geklopt. Arm maakt ziek en ziek maakt arm, nog altijd en meer dan ooit. Daarom mogen we het nooit opgeven. Proficiat.” Magda De Meyer, erequaestor Kamer van Volksvertegenwoordigers (sp.a)
Er zijn dus nog altijd redenen genoeg GvhV voluit te steunen in haar strijd tegen de maatregelen die de crisis afwentelen op de gewone mensen. “Recht op gezondheid en op een gezonde samenleving” blijft onze slogan ook de komende veertig jaar. Naast vele andere is dat alleen al een goede reden om naar ManiFiesta te komen. En om er samen met ons onze verjaardag te vieren, natuurlijk. Proost.
Dirk Van Duppen, voorzitter
Riet Verspreet, organisatie en bestuur
Kris Merckx, stichter
Mobilisatie tegen het boedelbeslag bij dokter Sofie Merckx in Marcinelle. Patiënten en sympathisanten, maar ook vader Kris, komen Sofie steunen. (Foto Solidair, Salim Hellalet)
15 september 2011 | 34
Geneeskunde voor het Volk viert veertigste verjaardag
Meneer doktoor wordt kameraad dokter
u Er is de voorbije halve eeuw in de eerstelijnsgeneeskunde veel veranderd. Ooit waren groepspraktijken onbestaande, vandaag zijn ze bijna de norm. Geneeskunde voor het Volk stond daarbij de voorbije veertig jaar altijd mee vooraan in de strijd.
“Ik bewonder jullie gedrevenheid”
“De strijd van Geneeskunde voor het Volk was en is nog steeds noodzakelijk. We zijn de artsen van GvhV dank en erkentelijkheid verschuldigd voor de lastige strijd die ze leverden en nog steeds leveren. Ik bewonder jullie gedrevenheid en vastberadenheid in een strijd waar zoveel op het spel staat. De houding van de dokters voor het Volk heeft me gesterkt in mijn eigen keuzes, ze gaf me moed en ze overtuigde me van het feit dat de inspanningen van de dokters bijdragen aan een betere wereld. De strijd gaat voort.” Prof em. dr Jean-Jacques Amy, oud-hoogleraar gynaecologie aan de Vrije Universiteit Brussel
“Keuze voor solidariteit”
“Het idee om als geneesheer te werken aan terugbetalingstarief zonder remgeld aan de patiënt te vragen, paste volledig in een visie van solidariteit met de minst bedeelden uit onze maatschappij en had niets te maken met persoonlijk voordeel of ronselen van patiënten.” Prof. em. dr. Herman Mielants, oud-hoogleraar reumatologie aan de Universiteit Gent
“Doorbijters tegen ondemocratische Orde”
“Ik bewonder de artsen van de PVDA voor hun strijd van David tegen Goliath. Door de kracht van de solidariteit betalen ze nog steeds geen lidgeld aan de Orde van Geneesheren. De andere honderden artsen die ook de huidige Orde contesteren zijn daar niet in geslaagd. Na 35 jaar is de wetgevende macht er nog altijd niet in geslaagd een alternatief uit te werken voor de huidige ondemocratische Orde. Wetsvoorstellen genoeg maar de wil ontbreekt. De strijd gaat voort.” Prof. em. dr. Marc De Meyere, oud-hoogleraar aan het departement huisartsgeneeskunde van de Universiteit Gent
“Wetenschappelijk en politiek succes”
“Op het vlak van milieu en gezondheid heeft Geneeskunde voor het Volk een zeer belangrijke actieve rol gespeeld, eerst in het bekendmaken en dan het helpen terugdringen van de loodvervuiling in Hoboken. Het kiwimodel voor een rationeler en goedkoper geneesmiddelenbeleid is een ander succesverhaal. Dankzij een stevige theoretische en praktische argumentering heeft Dr. Dirk Van Duppen bewezen dat ‘rood en expert’ kunnen samen gaan. Zo zijn de groepspraktijken van Geneeskunde voor het Volk uitgegroeid tot wat sommigen de vijfde faculteit geneeskunde in Vlaanderen hebben genoemd! Na bijna 40 jaar mag dit wetenschappelijk en politiek experiment als geslaagd worden beschouwd.” Prof. dokter Ben NEMERY, gewoon hoogleraar Toxicologie & Arbeidsgeneeskunde aan de Katholieke Universiteit Leuven
“Big Farma aangepakt met versgeslepen scalpel”
“Het boek De Cholesteroloorlog. Waarom geneesmiddelen zo duur zijn is een van de twee, drie boeken die er de laatste jaren in geslaagd zijn mijn (doorgaans koude) bloed te doen koken. Toch is het niet het zoveelste onbeholpen, schreeuwerige en onbeargumenteerde pamflet. Wat het boek zo explosief maakt, is precies de koele, vlijmscherpe en van hard bewijsmateriaal strak staande taal. Van Duppen gaat Big Farma niet te lijf met de botte bijl of het kanon, maar met hét wapen van iedere goeie chirurg: het versgeslepen scalpel.” Wilfried Hendrickx, journalist bij het weekblad Humo
“Dirk Van Duppen, een fenomeen”
“Zo is Dirk Van Duppen een fenomeen geworden. Voor het eerst sinds jaren gaf hij met zijn kiwimodel een voorbeeld van een geslaagde, linkse anti-establishmentactie.” Walter Pauli, ex-adjuncthoofdredacteur De Morgen en nu journalist bij Knack
“Kiwimodel biedt eerlijk geneesmiddelenbeleid”
“Voor de mutualiteiten en het hele middenveld is De cholesteroloorlog een belangrijk instrument om een eerlijk en rechtvaardig geneesmiddelenbeleid te helpen afdwingen. Ik hoop dat 2006 voor u en voor onze sociale zekerheid het jaar van de kiwi wordt. Het kiwimodel kan per jaar 1,5 miljard euro minder uitgaven betekenen.” Koen Steel, oud-voorzitter van de Kristelijke Werknemersbeweging
• De meeste van deze commentaren over Geneeskunde voor het Volk werden geschreven naar aanleiding van het verschijnen van het boek van Kris Merckx, Dokter van het volk, (EPO, 2008). Op www.krismerckx.be kan u onder “Quotes prominenten” ook nog de al even boeiende commentaren lezen van prof. Fred Louckx (gezondheidssociologie VUB), Jan Renders (ex-voorzitter ACW), prof. Dirk Avonts (ex-UA, UGent), Jonas Geirnaert (Neveneffecten, Basta), auteur Brigitte Raskin en Maya Detiège (Kamerlid sp.a). • De verklaringen van Guy Peeters (SocMut) en Marc Justaert (CM) werden afgelegd toen zij in september 2009 mee het vernieuwde centrum van Geneeskunde voor het Volk Hoboken officieel openden. • De commentaren in verband met het kiwimodel verschenen tussen 2004 en 2006 naar aan aanleiding van de publicatie van het boek van dr. Dirk Van Duppen De cholesteroloorlog (EPO, 2004).
Dokters, verpleegkundigen, diëtisten, kinesitherapeuten, administratieve medewerkers... De GvhV-familie wordt groot.
Veertig jaar terug – in de tijd dat mijnheer doktoor nog op zijn eentje besliste wat goed voor jou was – begonnen Kris Merckx en Michel Leyers met een totaal andere dokterspraktijk. Met zijn tweetjes, in Hoboken, een arbeidersgemeente in de rand van Antwerpen. Vandaag is Geneeskunde voor het Volk (GvhV) een netwerk van 11 groepspraktijken, verspreid over heel België. Vandaag zijn er bij GvhV een honderdtal gezondheidswerkers actief – naast een 50-tal artsen ook verpleegkundigen, diëtisten, kinesitherapeuten, circa 60 administratieve medewerkers – en honderden vrijwilligers. Vandaag telt GvhV meer dan 25.000 patiënten. Zij krijgen allemaal gratis medische verzorging.
Dokters en patiënten voor elkaar op de bres ‘Het volk dienen’ was in 1971 het uitgangspunt en dat betekende ook je concreet inzetten voor de dagelijkse noden van de mensen. En dus zag je het duo Merckx & Leyers in die beginjaren veel aan de fabriekspoort van de scheepswerf van Cockerill Yards in Hoboken. Amper een paar jaar later was het andersom en kwamen de patiënten naar de groepspraktijk om hun dokters te verdedigen tegen aanvallen van de Orde van Geneesheren. Die zag in hun gratis geneeskunde “ronselpraktijken” en “oncollegiaal gedrag”. De Orde zou in de veertig jaar die sindsdien zijn verlopen, nog tientallen keren in het zand bijten. Naar eigen zeggen wil de Orde vandaag alleen haar lidgeld innen, maar je weet dat het niet waar is. Water en vuur kun je gemakkelijker verzoenen dan de visie van de Orde en die van Geneeskunde voor het Volk: bij de enen draait het allemaal om de dokters zelf – vooral de specialisten – en hun centen, bij de anderen komt de drive van het principe ‘eerst de mensen, niet de winst’. Nog iets waar de Orde niet mee overweg kan: bij een dokter voor het Volk stopt zijn werk niet bij de voordeur van zijn groepspraktijk. De ‘kameraad dokter’ werkt samen met de patiënten ook aan de oorzaken van ongezondheid. Daarom voerde GvhV actie tegen het sluiten van het zwembad (Herstal), verplichtte ze sociale woningen beter bewoonbaar te maken (La Louvière en Marcinelle), zorgde ze ervoor dat mensen zonder papieren recht kregen op terugbetaling van noodzakelijke geneesmiddelen (Molenbeek en Schaarbeek), dat de achterstandswijk Sledderlo gesaneerd werd (Genk), pakte ze de wateroverlast van de wijk Moretusburg aan (Hoboken), deed ze betalend parkeren verdwijnen (Zelzate), toonde ze mee aan dat de cadmiumvervuiling door Union Minière meer kankers veroorzaakt (Lommel)… En hielp ze in Antwerpen mee de Lange Wapperbrug begraven. Niet zelden voerde GvhV die actie samen met de PVDA. Overigens zijn verschillende dokters voor het Volk ook gemeenteraadslid. Bij sommigen werpt die koppeling aan de PVDA wel eens vragen op, bij GvhV vinden ze die net een sterke troef. “Het heeft onze slagkracht op medisch vlak groter gemaakt en we hebben zaken kunnen realiseren die we anders zeker niet hadden gekund. Denken we bijvoorbeeld maar aan de resultaten in onze strijd tegen de Orde van Geneesheren of voor het kiwimodel en een goedkopere geneesmiddelenbeleid”, zegt Dirk Van Duppen.
De vruchten van de kiwi Met haar kiwicampagne trotseerde GvhV ook de machtige farmaceutische industrie. Ze voerde die strijd voor betaalbare medicamenten samen met vakbonden, ziekenfondsen, de KWB… met tastbare resultaten. Vandaag betalen 1 miljoen hartpatiënten voor hun hartaspirine nog maar een kwart van de prijs voordien. Chronische pijnpatiënten betalen voor paracetamol een vijfde van de prijs voordien. Allemaal dankzij het kiwimodel. Jonge meisjes betalen voor het erg kostelijke vaccin tegen baarmoederhalskanker geen euro meer: ze krijgen het vandaag gratis toegediend in de scholen. Stichter Kris Merckx is intussen met pensioen. Hij kon met een gerust gemoed vertrekken, zo vond hijzelf: “De laatste tien jaar is er een beloftevolle nieuwe lichting bijgekomen en de voorbije vier jaar verhoogt die instroom nog.” Bij GvhV staan ze gereed voor de uitdagingen van de komende veertig jaar.
< Gaston Van Dyck
15 september 2011 | 34
Zes stemmen over Geneeskunde voor het Volk Naar aanleiding van de 40ste verjaardag van Geneeskunde voor het Volk vroegen we aan zes mensen (patiënten/dokters/medewerkers/griepcommissaris…) wat Geneeskunde voor het Volk voor hen betekent.
“40 jaar militantisme”
“
“Een afkickmiddel van de commerciële geneeskunde”
E
rik Lauriks (56) is vader van twee kinderen, werkt als laborant in een Antwerps ziekenhuis waar hij ook vakbondsdelegee is, is bezig met volksmuziek en volgt een cursus ambachtelijk boekbinden. Maar elke dinsdagavond, al vier of vijf jaar lang, zit hij aan het onthaal van de groepspraktijk. “Mijn hart heeft altijd links geklopt. Ik kreeg mijn politieke leerschool bij Wereldscholen in Antwerpen en richtte later mee de Wereldwinkel in Wilrijk op. Geneeskunde voor het Volk kende ik al van de acties uit die periode voor een betere toegang tot geneeskunde. Ik heb het altijd een schitterend initiatief gevonden. Maar vrijwilliger in Hoboken werd ik pas nadat mijn kinderen het huis uit waren en er meer tijd vrij kwam. Mensen ontvangen, afspraken noteren: ik doe dat graag. De werksfeer is ook heel aangenaam en de artsen zijn niet van het type dat je laat zien: ik ben meer dan jou. Integendeel.” “Overdag werk ik in een grote kliniek en de evolutie van de gezondheidszorg die ik zie is zorgwekkend. Neem de financiering van de ziekenhuizen. Die is slecht, waardoor de factuur van de patiënt duurder en duurder wordt en je zonder privéverzekering in de problemen kan komen. Of het gebrek aan geld voor onderzoek, waardoor onderzoekers moeten gaan bedelen bij de farmaceutische industrie, met alle gevolgen van dien. Het doet goed om daar af en toe eens over te praten in de groepspraktijk. Geneeskunde voor het Volk is voor mij het afkickmiddel van de commerciële geneeskunde. Ik ben delegee bij de ACOD en ik zie veel linken.” Twee jaar geleden maakte Erik de verhuis mee naar de nieuwe groepspraktijk in de Commandant Weynsstraat. “Het huis waar we vroeger zaten, was echt te klein geworden. Ik herinner me dat je daar op een gammel laddertje moest klauteren om patiëntendossiers te gaan zoeken, wat niemand durfde. De huidige ruimte is veel aangenamer en ruimer om in te werken. En het gebouw geeft de groepspraktijk ook uitstraling naar de buitenwereld. Geneeskunde voor het Volk heeft bewezen dat ze volwassen is en heel goede kwaliteit geneeskunde levert. (lacht) Maar het computerprogramma werkt nog altijd even goed of slecht.” Erik Lauriks, delegee UZA, patiënt Geneeskunde voor het Volk Hoboken
Ik ken GvhV (Geneeskunde voor het Volk) al lang. Ik vind dat het een organisatie van gezondheidscentra is die al haar nut bewezen heeft: men moet de voortrekkersrol erkennen die zij gehad heeft bij de oprichting van multidisciplinaire medische teams. Ze hebben gevochten om de toegang tot de zorg mogelijk te maken. Zij zijn niet de enigen maar het zijn zij die aan de basis liggen van het initiatief. Die 40 jaar werk en militantisme moeten we wel degelijk erkennen. Net als hen, ben ik voor een volledige toegang tot de gezondheidszorg. Er is niet alleen de financiële toegankelijkheid: er is ook de geografische bereikbaarheid, de culturele toegankelijkheid, enz. Wat vooral telt is de toegang tot de zorg voor iedereen, meer dan gratis zorg. De groepspraktijken van Geneeskunde voor het Volk hebben trouwens verschillende werkingswijzen gezocht die de toegankelijkheid voor iedereen mogelijk maakt, zoals bijvoorbeeld de invoering van de werking op forfaitaire basis. Naar aanleiding van de uitgave van het boek Dokter van het Volk van GvhV-stichter Kris Merckx, schreef ik bovenstaande kleine tekst om hulde te brengen aan zijn werk als militant van het eerste uur. Ik zou, via hem, GvhV willen feliciteren voor haar volkse kant, in de meest nobele zin van het woord, die het bij verschillende soorten van publiek getoond heeft. Naast die volkse kant – zo typerend voor GvhV – zou ik GvhV bovendien willen definiëren als ‘geëngageerd’ en ‘niet afwijkend van haar koers’. Waar ik van hou bij GvhV , is de innerlijke samenhang, hun leidraad als het ware. Bij de federatie van groepspraktijken is er een grote mix van militantisme, van waarden, enz. Wij hebben een gemeenschappelijke pijler van waarden, maar die worden op heel veel verschillende manieren ingevuld. En iedereen staat op zijn eigenheid. Bij GvhV echter, is er een enorme samenhang die al haar groepspraktijken verbindt.” Isabelle Dechamps, voorzitter van de federatie van groepspraktijken in de Franse Gemeenschap
“Verder gaan dan louter het medische aspect”
“
Ik heb Geneeskunde voor het Volk een beetje dankzij Geneeskunde voor de Derde Wereld (G3W, n.v.d.r.) leren kennen. Dat is een organisatie die werkt in de structurele medische hulp in derdewereldlanden, in samenwerking met de lokale bevolking. Ik leerde G3W kennen tijdens een infoavond op de universiteit. Een geneeskundestudente die een stage in het buitenland had gedaan, was komen vertellen over haar ervaring. Ze legde uit wat ze daar gedaan had en dat sprak mij ook aan. Tijdens mijn studies heb ik dan ook een stage gedaan met Geneeskunde voor de Derde Wereld. Het was in Ecuador, en daardoor heb ik voor het eerst echt beseft dat er in de wereld dingen gebeuren die niet correct zijn. Dat maakt me boos. Dat soort zaken gebeuren daar, maar ook hier! In die tijd organiseerde Geneeskunde voor het Volk weekends waarop ze zich als organisatie voorstelden en waarop ze vormingen aanboden. Ik ben naar zo’n weekend geweest en ontdekte zo waar Geneeskunde voor het Volk voor staat. Na mijn reis in Ecuador wou ik stage lopen bij Geneeskunde voor het Volk. Om meer te leren op medisch vlak, maar ook door de opvatting van de geneeskunde, die maakt dat je niet alleen de patiënten verzorgt, maar daarnaast ook veel andere dingen doet. Je probeert ook de diepere oorzaken van ziekten te behandelen. Je gaat verder dan louter het medische aspect. Wat me beviel tijdens de stage bij Geneeskunde voor het Volk in La Louvière, en wat ervoor heeft gezorgd dat ik er nu echt werk, is in eerste instantie het feit dat het een groepspraktijk is. Je bent er niet alleen, je werkt steeds in team. Maar de reden dat ik voor GvhV heb gekozen in plaats van een andere groepspraktijk, is het engagement dat het inhoudt. Toen ik stage liep, waren er studies die aantoonden dat het belangrijk is om ziektes niet alleen te behandelen met medicijnen, maar ook om verder te denken. Samen met de patiënt op zoek gaan naar oplossingen, ook al is dat niet altijd even gemakkelijk. Saskia Deceuninck, arts bij Geneeskunde voor het Volk La Louvière
15 september 2011 | 34
“Uit overtuiging”
“
Ik heb samen met Geneeskunde voor het Volk al een hele weg afgelegd. Ten tijde van het faillissement van Sabena, waar ik lang gewerkt heb, leerde ik de PVDA kennen door de vele partijmilitanten die ons toen kwamen steunen. Samen hebben we een strijdcomité opgericht. Later, na het faillissement, ben ik een jaar als vrijwilliger aan de slag gegaan bij de PVDA. Op een gegeven moment werd de man van een van de onthaalmedewerksters van Geneeskunde voor het Volk Molenbeek ziek. Ze wilde haar man bijstaan en kon het werk daar niet voort doen. Ik heb haar toen laten weten dat het me interesseerde want het werk dat ik bij de PVDA deed – op het secretariaat van PVDA Brabant – was te groot voor mij. Ik heb haar dan ook gezegd dat ik zeer graag voor Geneeskunde voor het Volk wou werken. Bovendien sta ik volledig achter de principes van de forfaitaire geneeskunde, vooral voor de eerstelijnszorg is dat zeer belangrijk. Het is dus uit overtuiging dat ik bij Geneeskunde voor het Volk ben beginnen te werken. Ik ben lid van de partij en ik vind dat wat de PVDA doet zeer belangrijk is als tegenstroom in deze maatschappij die op drift is. Ik vind overigens dat een geneeskunde zoals die Geneeskunde voor het Volk beoefent, alleen werkt als je een basis hebt waarop je kan terugvallen, dat wil zeggen een politieke basis. Ik zie dat zeer goed bij ons. Wanneer je een patiënt verzorgt, behandel je niet alleen het ziektebeeld, maar ook wat rond de patiënt hangt: heeft hij een goede woning, werk... We houden ons met andere factoren bezig die een rol spelen voor het welzijn van de patiënt, iets wat een klassieke huisarts niet kan. Wij hebben die structuur die maakt dat we op meer niveaus kunnen werken; dat vind ik buitengewoon! Bovendien vind ik er opnieuw een zekere solidariteit, een familie terug. Ik heb opnieuw een werkomgeving, sociale relaties, die destijds bij Sabena zeer sterk waren. Daarom heette het de “grote Sabena-familie”. Ik vind dat hier zeer sterk terug, ten eerste binnen de groepspraktijk in Molenbeek, verder met de andere groepspraktijken, en ook met de PVDA in het algemeen.” Marion Spee, ex-personeelslid Sabena, vrijwillig onthaalmedewerkster GvhV Molenbeek
“Niet alleen zoeken naar symptomen maar ook naar oorzaken”
T
oen handelsvertegenwoordiger Tim Vermast (34) een paar jaar geleden om de hoek van De Bres, de groepspraktijk van Geneeskunde voor het Volk in Deurne, kwam wonen, besloot hij prompt met zijn vrouw en tweejarig kind patiënt te worden. “Ik voelde me direct thuis op De Bres. Schoon onthaal, grote wachtkamer, vriendelijke mensen. Ik dacht direct: ‘wat een moderne dokterspraktijk’.” Ondertussen is hij zelfs vrijwilliger van De Bres geworden. “Als er een braderij is waar Geneeskunde voor het Volk staat, of als er mensen
“Een voorbeeld voor andere artsen”
“
Geneeskunde voor het Volk staat voor een vorm van pure geneeskunde. Ze vormt een ideaal tegengewicht voor een geneeskunde voor de madammekes van de Louizalaan. Ik vind dat gezond. De mensen van Geneeskunde voor het Volk zorgen ervoor dat in buurten waar dat niet evident is, er ook zeer kwaliteitsvolle geneeskunde aangeboden kan worden. Daar bewonder ik hen voor. Geneeskunde voor het Volk draagt zonder enige twijfel bij aan een betere gezondheidszorg. Ze zorgt ervoor dat er een vangnet is voor sommigen die anders uit de boot zouden vallen. Geneeskunde voor het Volk is ook een beetje een voorbeeld voor andere artsen. Ik ben er dan ook zeker van dat er heel wat huisartsen zijn, die – zonder dat ze tot Geneeskunde voor het Volk behoren – voor een deel wel werken volgens de GvhV-filosofie. De manier van werken van de dokters voor het Volk is voorbeeldig. Ze laten toegankelijke geneeskunde toe zonder dat er beknibbeld moet worden op de kwaliteit van de zorg. Er zijn mensen die opperen: ‘als je alles gratis doet, wat gebeurt er dan met de kwaliteit?’ Wel, daar is bij Geneeskunde voor het Volk nooit ook maar enige twijfel over geweest. Dat is een grote verdienste. Als ik zie hoe, bijvoorbeeld, griepvaccinaties georganiseerd worden bij Geneeskunde voor het Volk… Dat is piekfijn geregeld en er worden mooie resultaten gehaald. Ik heb daar enkel maar appreciatie voor. In hun strijd tegen de Orde van Geneesheren deel ik het standpunt van de artsen van Geneeskunde voor het Volk dat de Orde eigenlijk een verouderde organisatie is. Van de beloofde verandering komt maar weinig van in huis. De Orde is in veel zaken te vaak zowel rechter als betrokken partij, vind ik. En bovendien is er een groot gebrek aan transparantie over wat ze met de lidgelden doen. Je kunt lid zijn van een duivenclub en dan weet je perfect waar dat geld naartoe gaat en dan weet je perfect wie wat doet, en dan heb je nog een duivenblad dat leuker is om te lezen dan de droge traktaten van de Orde. Een argument tegen de dokters van Geneeskunde voor het Volk is dat ze ‘oncollegiaal’ zouden zijn, omdat ze werken tegen lagere tarieven. Wel, ik heb dat nooit zo ondervonden en ik ken ook weinig artsen die dat oncollegiaal vinden. Ik denk dat als je bij artsen zou peilen naar sympathie voor Geneeskunde voor het Volk, je meer sympathie zult vinden dan je op het eerste gezicht misschien denkt. Ik heb alvast veel bewondering voor Geneeskunde voor het Volk.” Marc Van Ranst, federaal griepcommissaris
nodig zijn om het call center van ManiFiesta te bemannen of enquêtes moeten gebeuren, ben ik van de partij. Wat dat met gezondheidszorg te maken heeft? Geneeskunde voor het Volk zoekt niet alleen naar symptomen maar ook naar oorzaken. ‘Eerst de mensen niet de winst’: de dokters proberen de maatschappij te veranderen, en niet alleen met woorden. Dat zie ik elke keer opnieuw in Deurne en het stimuleert me ook om zelf de handen uit de mouwen te steken. Of ik veel reacties krijg over mijn engagement? Dat valt wel mee. (grijnst) Maar mijn schoonmoeder heeft wel eens lachend gezegd dat die dokters wel zot moeten zijn om tegen zo’n laag loon werken.” Tim Vermast, patiënt bij Geneeskunde voor het Volk in Deurne
15 september 2011 | 34
Veertig jaar Geneeskunde Herbeleef de geschiedenis en de strijd van Geneeskunde voor het Volk aan de hand van beelden van enkele “hete” momenten en van projecten waarbij ze de daad bij het woord voegden.
Zo zag het eerste consultatiekamertje van Geneeskunde voor het Volk in Hoboken en stichter Kris Merckx er in 1971 – veertig jaar geleden – uit.
Dokter Jan Harm Keijzer uit La Louvière en zijn advocate Marianne Petré bepleiten, geruggesteund door talrijke patiënten, hun zaak voor de raad van beroep van de Orde in Brussel. (2003)
De Orde van Geneesheren was al van bij de start in 1971 felle tegenstander van “Geneeskunde voor het Volk” en bedreigde haar dokters met boedelbeslag (om de niet betaalde lidgelden te recuperen). Hier in Couillet bij Charleroi verhinderen patiënten en medestanders dit voor het huis van Eric Hufkens. (2007)
Ook de artsen Chris Depredomme (links) en Leen Vermeulen (rechts) uit Molenbeek ontsnappen niet aan de tegenwringerij van de Orde en werden in 2003 voor de vrederechter gedaagd.
In de strijd tegen de loodvergiftiging in Hoboken trokken militanten van de PVDA de vervuilde wijk Moretusburg in om de bevolking te mobiliseren om de nodige saneringen van de Metallurgie af te dwingen. Saneringen die er uiteindelijk ook kwamen.
De groepspraktijk van Seraing richtte een centrum op voor het voorkomen van arbeidsongevallen en beroepsziekten (C-dast). Hier spreekt de moeder van Leonardo Vento op de herdenking voor haar 21-jarige zoon, die omkwam bij een ontploffing in de cokesfabriek van Ougrée (oktober 2002). Dokter Hans Krammisch van C-dast ondersteunt haar.
Dokter Staf Henderickx van de dokterspraktijk van Lommel spreekt de deelnemers van een milieufietstocht toe. De tocht, die plaatsvond in 1988, leidde langs een aantal door zware metalen vergiftigde sites in de Noorderkempen.
15 september 2011 | 34
voor het Volk in beeld 8 oktober 2006 was een historische datum voor de doorbraak van de PVDA+ in de gemeenteraadsverkiezingen. In Zelzate stapten toen zes PVDA+verkozenen in de gemeenteraad. Drie van hen waren dokter van de GvhV-groepspraktijk van het Groenplein.
Internationale solidariteit was geen ijdel woord in het engagement van de dokters van Geneeskunde voor het Volk. Dokter Guido Gorissen die de Palestijnen medische hulp komt bieden tijdens het beleg van Tripoli in Noord-Libanon, wordt hier begroet door de overleden Palestijnse leider Yasser Arafat.
Hij raakte bekend als de “kiwidokter”. Dokter Dirk Van Duppen van GvhVDeurne hier tijdens de paracetamolbustocht (met KWB en CM) naar Hulst, waar de pijnstiller negen keer minder kost.
De ploeg van De Sleutel in Schaarbeek is een staalkaart van het patiëntenpubliek. Dat is afkomstig uit wel 53 landen. Links stichter dokter Claire Geraets.
De volgende generatie is al begonnen. Sofie Merckx, de dochter van Kris, is dokter bij de groepspraktijk in Marcinelle. Ook zij kreeg onlangs af te rekenen met de Orde.
Dokter Jan Cools bij zijn aankomst in Melsbroek in 1989. Dokter Cools werd 11 maanden gegijzeld toen hij in 1988 naar Libanon trok om er te helpen in de Palestijnse kampen.
In Genk was het dokter Harrie Dewitte die zich ontpopte tot het boegbeeld van de strijd voor een proper milieu in de door luchtvervuiling geplaagde wijk Sledderlo in Genk-Zuid. In 2006 werd hij voor de PVDA+ verkozen in de gemeenteraad.
Oktober 1973. Dokters Kris Merckx en Michel Leyers tijdens het proces wegens doorwerken als arts tijdens een door de Orde opgelegde schorsing. Foto uit Volksgazet van 23 oktober 1973.
15 september 2011 | 34
olk’ V t e h n a ter v k o D ‘ t r e igne s x k c r e Kris M Op ManiFiesta signeert Kris Merckx, stichter van Geneeskunde voor het Volk, zijn boek Dokter van het Volk. Het boek (422 pagina’s) beschrijft op bijzonder levendige wijze de rijke geschiedenis, de principes en de werkwijze van Geneeskunde voor het Volk. Van bij de opening van de eerste groepspraktijk op 4 januari 1971 tot de moderne organisatie die Geneeskunde voor het Volk met haar elf groepspraktijken momenteel is. Verhalen en situaties van lief en leed, van vriendschap en strijd, geplukt uit het vertrouwde dokterskabinet en uit het hart van de acties. Van Meneer doktoor tot kameraad dokter. Een meeslepend leesboek, met een visie op de gezondheidszorg van morgen.
Signeersessies:
van 12.30 u tot 14.30 u van 16.30 u tot 17.30 u – aan de boekenstand in de tent van GvhV – Veel patiënten zijn nu ‘gewoon’ moe. In het jargon: ‘overbelast’. Gevolg: stress, overspanning, burn-out, depressie. Maar er is ook veel RSI: beschadiging van pezen of gewrichten door fysieke overbelasting. Dokters Staf Henderickx en Hans Krammisch diepen samen met hun patiënten deze stressziektes uit. Om de vinger op de wonde te leggen. Om er dringend aandacht voor te vragen. Maar ook om bij te dragen tot genezing. Dokter, ik ben op. Over werkstress, Staf Henderickx en Hans Krammisch, Uitg. EPO, 2009
Dokter Karel Van Bever gaat als arbeider aan de slag in de zeer flexibele werkomgeving van Katoen Natie in de Antwerpse haven. Eerst als jonge uitzendarbeider en daarna als ‘erkend magazijnarbeider B’ observeert hij alle indrukken die op hem afkomen. Dokter in overall, Karel Van Bever, Uitg. EPO, 2008
Mani Fiesta prijs -
8 euro
in pla ats va n
20 eu ro Door zijn ervaring met de prijzenslag rond cholesterolverlagers en door een uitgebreide wetenschappelijke literatuurstudie kwam dokter Dirk Van Duppen tot de vaststelling dat álle medicijnen veel te duur zijn. Hij vond in Nieuw-Zeeland een veel doorzichtiger en goedkoper systeem: alleen de beste geneesmiddelen worden gekozen, de overheid bedingt daarvoor via openbare aanbesteding de laagste prijs en betaalt dit geneesmiddel volledig terug. De Cholesteroloorlog. Waarom geneesmiddelen zo duur zijn, Dirk Van Duppen, Uitg. EPO, 2004
Visietekst GvhV WETENSCHAPPELIJK “Met deze nieuwe site mikken we ook op een publiek van studenten en progressieve gezondheidswerkers. Zij kunnen kennismaken met ons medisch-wetenschappelijk werk en onze expertise in domeinen als arbeid en gezondheid, milieu en gezondheid...”
NIEUWS “Er gebeurt zo veel binnen GvhV, maar het wordt zelden gedocumenteerd. Met de nieuwe site willen we meer berichten over wat er gebeurt in en rond de groepspraktijken.”
BLOGS “Een aantal van onze dokters hebben een blog op de website waarop ze anekdotes en bedenkingen kwijt kunnen.”
GROEPSPRAKTIJKEN “Elke groepspraktijk heeft haar eigen pagina op de website. Je vindt er naast praktijknieuws ook berichten over lokale campagnes en activiteiten. Verder vind je er natuurlijk praktische info over raadplegingen, huisbezoeken en wachtdienst, iets wat vroeger niet het geval was.”
CAMPAGNES “Bewustmaking en campagne is uitermate belangrijk en zal altijd deel uitmaken van het werk van GvhV. En soms slagen we er in om wel degelijk het verschil te maken. Denk maar aan de kiwicampagne voor goedkope geneesmiddelen die geleid heeft tot prijsdalingen voor een heleboel geneesmiddelen. We willen de website gebruiken om die campagnes actief te promoten.”
Recht op gezondheid in een gezonde maatschappij Wil je weten welke analyse en kritiek Geneeskunde voor het Volk heeft over de huidige gezondheidszorg? En vooral welk positief alternatief wij daar tegenover stellen? Deze handige en goedkope brochure (1 euro slechts) geeft je een compleet antwoord. Op 70 bladzijden (inclusief 89 referenties naar de geraadpleegde bronnen) worden volgende punten ontwikkeld en stevig gedocumenteerd: 1. Gezondheidszorg is een basisrecht en mag geen koopwaar zijn. 2. Gezondheid, een kwestie van maatschappelijk onrecht te bestrijden. 3. De hefboomeisen van Geneeskunde voor het Volk. Versterk de toegankelijkheid, de kwaliteit en de solidariteit. 4. Geneeskunde voor het Volk: onze dagelijkse praktijk anno 2010.
\ Te verkrijgen op ManiFiesta aan de boekenstand in de GvhV-tent.