Midden in de samenleving Maatschappelijk verantwoord ondernemen bij PWN Zelfverklaring NEN-ISO 26000 Januari 2014
www.pwn.nl
Scope van de zelfverklaring Dit is de zelfverklaring maatschappelijk verantwoord ondernemen van NV PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland, statutair gevestigd in Velserbroek. De verklaring heeft betrekking op het jaar 2014. Onze belangrijkste activiteiten zijn drinkwatervoorziening en natuurbeheer.
NV PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland is actief in: Nederland
PWN heeft waterfabrieken in Andijk, Bergen, Heemskerk, Wijk aan Zee en Laren en beheert de duinen van Noord-Holland. Bezoekers ontvangt PWN in haar bezoekerscentra in Castricum (De Hoep) en Overveen (Kennemerduinen). Ook exploiteert een dochteronderneming van PWN drie campings (Kennemer Duincampings bv). Buitenland
PWN heeft twee 100%-dochterondernemingen die internationaal opereren: PWN Technologies BV en Aquanet BV. PWN Technologies verkoopt wereldwijd de innovatieve waterzuiveringstechnologieën die PWN in eigen huis ontwikkelt. Via Aquanet stelt PWN haar kennis en ervaring beschikking aan drinkwaterbedrijven in ontwikkelingslanden en opkomende markten. Daarnaast heeft PWN deelnemingen in Rwanda (Aquavirunga SA) en in Vietnam en Indonesië (via Waterfonds Holland BV).
2
Inhoud
3
Hoofdstuk 1
Introductie: PWN & MVO
4
Hoofdstuk 2
De principes van MVO
7
Hoofdstuk 3
Onze stakeholders
10
Hoofdstuk 4
De kernthema’s van MVO
12
1. Behoorlijk bestuur
12
2. Mensenrechten
12
3. Arbeidsomstandigheden
12
4. Milieu
13
5. Eerlijk zaken doen
14
6. Klant- en consumentenaangelegenheden
15
7. Maatschappelijke betrokkenheid & ontwikkeling
16
Hoofdstuk 5
Integratie van MVO in de organisatie
19
1. MVO-communicatie met stakeholders opzetten
21
2. MVO-prioriteiten vaststellen
22
3. Bewustzijn en -competenties ontwikkelen en integreren in HRM
23
4. Integratie van MVO in systemen en processen
24
5. Keuze van MVO-initiatieven
25
6. Verificatie van MVO-prestaties
26
Bijlage 1
Onze stakeholders
28
Bijlage 2
Drinkwaterkwaliteit
29
Bijlage 3
Natuurbeheerresultaten
31
Hoofdstuk 1 Introductie: PWN & MVO PWN staat midden in de samenleving. Door te voorzien in schoon en betrouwbaar drinkwater en door 7.300 hectare natuurgebied te beheren, zodat nog vele generaties hiervan kunnen genieten. Maar maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is meer dan dat. Het is ook: doordacht en actief rekening houden met de omgeving waarin we opereren, duurzaam innoveren, een bijdrage leveren aan de Millennium Development Goals van de Verenigde Naties¹ en streven naar een CO2-neutrale bedrijfsvoering in 2015.
Onze missie
PWN zorgt, nu en in de toekomst, voor de continue beschikbaarheid van zuiver drinkwater en waardevolle natuur voor de Noord-Hollandse samenleving. PWN staat als belangrijke maatschappelijke onderneming in goede verbinding met haar klanten, medewerkers, partners en stakeholders.
Onze visie
Noord-Holland onberispelijk en betrouwbaar drinkwater geven: dat is wat klanten van PWN verwachten en waar PWN voor staat. Hiervoor investeren we voortdurend in onze bedrijfsmiddelen en medewerkers. Continue innovatie zorgt ervoor dat we ook in de toekomst ons hoge kwaliteitsniveau kunnen handhaven tegen acceptabele kosten. Duurzaam omgaan met onze leefomgeving is essentieel voor een bedrijf dat voor zijn producten afhankelijk is van een schoon milieu. PWN is eigendom van de maatschappij en levert producten die essentieel zijn voor de samenleving. Daarom hebben we een sterke verbinding met die samenleving.
Onze kernwaarden
Bij PWN hebben we een aantal dingen met elkaar afgesproken over hoe we werken. Dit noemen we onze kernwaarden. Het is als het ware een gelofte die we hebben afgelegd: zo gaan we om met elkaar en met onze stakeholders. Dit zijn onze drie kernwaarden: Verbinden
Verbinden gaat over samenwerking tussen directe collega’s, afdelingen, teams en sectoren. Het gaat over open zijn naar elkaar, over praten ‘met’ in plaats van praten ’over’ elkaar en over kennis delen om uiteindelijk met elkaar het beste resultaat te bereiken. Verbinden staat ook voor het contact en de samenwerking met onze externe omgeving. Met onze klanten en leveranciers, maar ook met onze samenwerkingspartners en stakeholders. We zoeken de dialoog en houden rekening met onze omgeving. Vernieuwen
We denken altijd na over wat morgen beter kan. Vernieuwen stelt ons in staat om de lat hoger te leggen of te streven naar continue verbetering. Op organisatorisch én op persoonlijk vlak. De organisatorische vernieuwingen die we zoeken zijn gericht op het blijven bieden van onze hoge kwaliteit in water, natuur en dienstverlening tegen de laagste maatschappelijke kosten. Daarnaast investeren we in onze persoonlijke ontwikkeling. We maken gebruik van de ruimte en de middelen die PWN hiervoor biedt. Waarmaken
We maken heldere afspraken en spreken elkaar daar op aan. We maken waar wat we beloven. We leveren de prestaties die van ons gevraagd worden. We hebben ambities, starten zaken op en maken deze ook af.
4
Martien den Blanken, directeur van PWN:
“We streven er voortdurend naar om drinkwater van topkwaliteit te leveren zodat onze klanten erop kunnen vertrouwen en zodat ze drinkwater uit de kraan verkiezen boven flessenwater. Dit is onze grootste bijdrage aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Maar onze klanten verwachten meer van ons. Ze vinden het niet meer dan logisch dat een drinkwaterbedrijf ook voorlichting geeft over bewust omgaan met water. En dat doen we ook, onder andere in onze bezoekerscentra, maar ook door het plaatsen van openbare watertappunten en het promoten van drinkwater uit de kraan. Samen met onze partners zoeken we voortdurend naar manieren om water te zuiveren en natuur te beheren die voor de samenleving de beste zijn.”
MVO-speerpunten
PWN levert vanuit haar maatschappelijke rol een belangrijke bijdrage aan de Noord-Hollandse samenleving. We onderscheiden hierbij twee belangrijke MVO-iconen: 1. Combinatie van uitstekende drinkwatervoorziening en natuurbeheer
PWN zorgt ervoor dat er elke dag weer zuiver drinkwater uit de kraan stroomt. Dit water is niet alleen lekker, maar ook nog eens goedkoop. Dat mogen we bijzonder noemen, vooral als je nagaat dat er veel voor nodig is om van oppervlaktewater schoon drinkwater te maken. We doen dat met de grootste zorg. En dat geldt ook voor ons duinbeheer. Dit doen we voor de huidige generatie, maar ook voor de Noord-Hollanders van de toekomst: • In de duinen van Noord-Holland krijgt oppervlaktewater uit het IJsselmeer een natuurlijke zuivering. In de duinen zakt het water de bodem in en stroomt het door het duinzand (infiltratie) voordat het weer wordt opgepompt. Daarom investeren we veel om die natuur te behouden en te verzorgen. Vanwege de rijkdom aan flora en fauna in het duin, maar ook omdat de duinen onmisbaar zijn in de drinkwatervoorziening. Het doel van ons natuurbeheer is duurzaam behoud, herstel en ontwikkeling van de natuurwaarden. Dit geldt voor zowel de duinen als de overige natuurgebieden die we beheren. Tegelijkertijd moeten bezoekers van het natuurgebied kunnen genieten. • PWN berekent als eerste in Europa per ‘winput’ wat de effecten van waterwinning en infiltratie zijn op de natuurlijke vegetatie. Hier passen we onze bedrijfsvoering op aan. Deze natuurgedreven bedrijfsvoering leidt tot hogere capaciteit en natuurverbetering. • Duurzame energie. Onze technologisch geavanceerde zuiveringstechnieken (membranen, UV in combinatie met H2O2) zijn energie-intensief. Alle energie die we inkopen, is duurzaam opgewekt. Daarnaast is PWN al jaren op zoek naar mogelijkheden om op eigen terrein duurzame energie op te wekken. Binnen het programma ‘PWN Duurzaam 2011-2015’ onderzoeken we de verdere mogelijkheden om duurzame energie op te wekken en onze CO2-uitstoot zelf te verminderen of te compenseren (zie pagina 14). 2. Duurzame vernieuwingskracht
PWN leunt niet achterover. We staan bekend om ons vermogen en onze bereidheid om steeds weer te vernieuwen. Daar hebben we een lange traditie in. Dat geldt zowel voor onze watertechnologie als voor ons natuurbeheer.
Leeswijzer
In hoofdstuk 2 leest u hoe PWN invulling geeft aan de zeven principes van MVO. In hoofdstuk 3 komen onze stakeholders aan het woord. De zeven kernthema’s van MVO komen aan de orde in hoofdstuk 4. Hoe we MVO hebben geïntegreerd in onze organisatie leest u in hoofdstuk 5.
¹ In 2000 hebben de lidstaten van de Verenigde Naties afgesproken om vóór 2015 belangrijke vooruitgang te boeken op het gebied van armoede, onderwijs, gezondheid en milieu. Er zijn acht concrete doelstellingen vastgelegd: de millenniumdoelen. Eén daarvan heeft betrekking op vergroting van de toegang tot betrouwbaar drinkwater.
5
Hoofdstuk 2 De principes van MVO NEN-ISO 26000 hanteert zeven MVO-principes: 1. Rekenschap 2. Transparantie 3. Ethisch gedrag 4. Respect voor de belangen van stakeholders 5. Respect voor de rechtsorde 6. Respect voor internationale gedragsnormen 7. Respect voor mensenrechten PWN onderschrijft deze zeven principes en geeft er als volgt invulling aan:
1. Rekenschap
PWN legt rekenschap af over de strategische beleidskeuzes die zij maakt en de impact van haar bedrijfsvoering via verschillende kanalen: • • • • • •
PWN jaarrapport Rapportage Natuur en Recreatie Beheernota Natuur en Recreatie Verslag aan de Raad van Commissarissen Ondernemingsplan 2012-2016 Jaarlijks beleidsplan met tariefvoorstellen
De jaarrapporten, de rapportages Natuur en Recreatie en de beheernota zijn te vinden op onze website. Onze producten moeten echt van onbesproken kwaliteit zijn. Daarnaast moeten onze stakeholders erop kunnen rekenen dat we de belangrijkste bedrijfsprocessen beheersen en voortdurend verbeteren. De bedrijfsprocessen van PWN zijn al ruim tien jaar geborgd in een gecertificeerd managementsysteem voor: • Kwaliteit (ISO 9001) • Milieu (ISO 14001) • Arbeidsomstandigheden (OHSAS 18001) De normen gelden voor onze eigen werkzaamheden. Deze of gelijkwaardige normen gelden ook voor werk dat we uitbesteden.
2. Transparantie
PWN wil de Noord-Hollandse samenleving nadrukkelijk laten zien dat ze een maatschappelijk verantwoord, toegankelijk, vernieuwend en duurzaam bedrijf is. Dit zijn onze merkwaarden. We laten zien wat we doen en doen dat via: • Onze website, e-mailnieuwsbrieven en andere online en print media • PWN jaarrapport • Interne rapportage programma ‘PWN Duurzaam 2011-2015’
7
3. Ethisch gedrag
In een gedragscode heeft PWN de uitgangspunten vastgelegd voor het gedrag van iedereen die bij of voor ons bedrijf werkt. De gedragscode: • • • •
laat zien hoe we met elkaar, met klanten en leveranciers omgaan; maakt duidelijk welke omgangsvormen onacceptabel zijn; waarborgt de (sociale) veiligheid en het welzijn van onze werknemers, klanten en leveranciers; geeft ons een herkenbaar en geloofwaardig gezicht naar buiten.
PWN verwacht dat haar medewerkers de gedragscode naleven en dat ze anderen helpen dat ook te doen. De gedragscode geeft een nadere invulling aan de arbeidsrelatie en is dan ook onderhevig aan alle wet- en regelgeving die op de arbeidsrelatie van toepassing is. De gedragscode bevat ook een klokkenluidersregeling. Daarnaast hanteren de sectoren nog de volgende belangrijke gedragscodes: • Gedragscode zorgvuldig bosbeheer 2005-2010, opgesteld door Vogelbescherming Nederland en Bosschap • Gedragscode natuurbeheer, opgesteld door Bosschap met medewerking van onder meer Staatsbosbeheer, SBNL organisatie voor particulier en agrarisch natuurbeheer, Natuurmonumenten, De Landschappen en Federatie Particulier Grondbezit • Gedragscode Flora- en faunawet voor drinkwaterbedrijven, opgesteld door KWR; • Huis- en veiligheidsregels op alle locaties van de sector Drinkwater, onder andere de Hygiënecode
4. Respect voor belangen van stakeholders
PWN is een publieke onderneming die maatschappelijke taken uitvoert. De ‘maatschappelijke opdracht’ van PWN is continu zuiver drinkwater leveren aan klanten en natuurbeheer op een maatschappelijke verantwoorde wijze. Dit doen we tegen zo laag mogelijke maatschappelijke kosten. Samenwerken met relevante stakeholders is hierbij essentieel. Ten aanzien van onze klanten hebben we een extra verantwoordelijkheid, want zij hebben niet kunnen kiezen voor PWN als drinkwaterbedrijf. PWN heeft immers een monopoliepositie. We steken veel energie in het opbouwen, verbeteren en beheren van relaties met stakeholders. We willen hun belangen, behoeften en verwachtingen begrijpen en erkennen en zoeken naar evenwicht tussen die belangen en het belang van PWN. In bijlage 1 vindt u een overzicht van onze stakeholders.
5. Respect voor rechtsorde
De werkgroep Wet- en Regelgeving beoordeelt voortdurend in hoeverre veranderingen in wet- en regelgeving invloed hebben op de bedrijfsvoering van PWN. Is een aanpassing nodig, dan ondersteunt de werkgroep de betreffende sector of afdeling bij het doorvoeren ervan. De werkgroep Wet- en Regelgeving maakt sinds 2013 deel uit van de PWN compliance structuur. Ook in het kader van risicomanagement en de externe accountantscontrole komt de naleving van de relevante wet- en regelgeving aan de orde. De sector Natuur & Recreatie heeft in het bijzonder te maken met de Natuurbeschermingswet en de Flora- en faunawet. Deze wetten sluiten aan bij de Europese Habitat- en Vogelrichtlijn. Dit is van toepassing op het Noordhollands Duinreservaat en het Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Het in stand houden en uitbreiden van de biologische diversiteit in de Europese Unie (Natura 2000) is één van de uitgangspunten.
8
De belangrijkste wet waarmee de sector Drinkwater te maken heeft, is de Drinkwaterwet. PWN is aangesloten bij de brancheorganisatie VEWIN. Internationaal
PWN Technologies en Aquanet passen de wetgeving toe van de landen waar zij opereren. Als handhaving vanuit de betreffende overheid gebrekkig is, proberen de PWN-dochters zoveel mogelijk de Nederlandse wetgeving toe te passen.
6. Respect voor internationale gedragsnormen
Als de wetgeving ontoereikend is – of landen hebben conflicterende wetgeving – dan stemmen PWN Technologies en Aquanet dit rechtstreeks af met de directie van PWN. Deze stemt dit, indien nodig, af met de Raad van Commissarissen. PWN Technologies werkt aan een gedragscode voor leveranciers en partners in de contractafspraken in ontwikkelingslanden. Aquanet ontwikkelt een corporate social responsibility policy. Het opstellen van dit beleid is één van de voorwaarden van het Fonds Duurzaam Water. Dit is een subsidie-instrument van het Nederlandse ministerie van Internationale Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Waar nodig zal PWN bij internationale situaties terugvallen op internationale gedragsnormen. De OESO-richtlijnen zijn dan leidend.
7. Respect voor mensenrechten
PWN volgt de Nederlandse wet- en regelgeving waarin de bescherming van de mensenrechten is geregeld. Deze wet- en regelgeving heeft onder meer betrekking op het personeelsbeleid van PWN, maar ook op het inkoopbeleid (zie pagina 15). Om schending te voorkomen heeft PWN instrumenten ontwikkeld, zoals de gedragscode voor medewerkers met klokkenluidersregeling (zie pagina 8), een gedragscode voor onze grotere leveranciers en contractafspraken met PWN Technologies.
9
Hoofdstuk 3 Onze stakeholders PWN is een nutsbedrijf met een monopoliepositie. Onze klanten en andere stakeholders zijn dus op ons ‘aangewezen’. Juist daarom willen we in goede verbinding met hen staan en aan hun verwachtingen voldoen. Hierin investeren we voortdurend. Door bestaande relaties te koesteren en te versterken en met nieuwe stakeholders relaties op te bouwen. We willen weten wat hun wensen en behoeften zijn, zodat we hiermee rekening kunnen houden bij het ontwikkelen van strategie en beleid. In bijlage 1 vindt u een overzicht van onze stakeholders. Dit is wat stakeholders van ons vinden: Noor Ney, strategisch beleidsadviseur Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK):
“PWN maakt schoon drinkwater uit oppervlaktewater. Wij zorgen ervoor dat het water na gebruik weer gezuiverd geloosd wordt op het oppervlaktewater. In deze waterketen werken we samen om de kosten voor de maatschappij zo laag mogelijk te houden. Bij maatregelen die in de keten genomen moeten worden, maken we de afweging: wie kan dit onderdeel het best voor zijn rekening nemen? Neem de toenemende vervuiling van het oppervlaktewater door medicijnresten. Is de burger het beste af als wij, als waterschap, de stoffen uit het water halen in onze waterzuivering? Of kan PWN ze er beter uit halen in haar drinkwaterfabrieken? Zo’n afweging kun je alleen maken als je hecht samenwerkt. En dat doen we, mede dankzij de enorme bereidheid hiertoe van PWN.” Boswachter Jan Zijlstra, medewerker van PWN:
“Onze focus ligt op natuurbescherming. Zo proberen we de biodiversiteit te vergroten. Recreanten profiteren hier óók van. Want hoe meer dieren je tijdens een wandeling tegenkomt, hoe leuker het is, toch? We willen dat mensen lekker de natuur in gaan. Daarom zijn er ruiter-, fiets- en wandelpaden. Maar ook maatregelen en regels, zoals je hond aanlijnen en geen hardloopwedstrijden in het broedseizoen, zorgen dat de balans blijft. Een mooi bewijs hiervan is de terugkeer van de boommarters. Het zoogdier, dat de grootte heeft van een huiskat, maar dan met kortere poten, heeft ruimte, rust en voedsel nodig. Blijkbaar heeft hij dit alles hier in de duinen gevonden.” Hetty Hafkamp, burgemeester van Bergen:
“PWN is zo trots en zuinig op haar natuurgebied. Alleen daarom al vertrouw ik op hun advies en keuzes. Een oude discussie, van voor mijn tijd, over de bereikbaarheid van Egmond aan Zee via de duinen naar Bergen aan Zee, ga ik dan ook niet aan. Volgens PWN is dit zo’n bijzonder stukje natuur, dat de toegang van recreanten de natuur zou schaden. Dus ik steun PWN. Overigens hebben we wel een oplossing gevonden: een fietspad aan de voet van de duinen.” Jan Kuiper, directeur Landschap Noord-Holland:
“PWN is voor Landschap Noord-Holland al decennia een zeer gewaardeerde collega beheerder van een fantastisch duingebied. PWN weet een prachtige en in de samenleving gedragen balans te vinden tussen natuurkwaliteit en recreatiemogelijkheden. Mens en natuur in evenwicht en dat is iets wat we vanuit Landschap Noord-Holland ook nastreven. Daarnaast geeft PWN ook werkelijk inhoud aan het woord collega en werken we op vele gebieden met veel plezier intensief samen.” Willemieke de Waal, directeur van de Kennemerduin Campings:
“Wist u dat de omgeving van ons campinggebied de grootste fietspadendichtheid van Nederland heeft? Fietsen, wandelen, paardrijden. Mensen kunnen hier ontsnappen aan de waan van de dag, even opladen. Dus de natuur zit recreatie hier niet in de weg, het draagt er juist aan bij en trekt alleen al om die reden gasten naar onze campings. Bij Geversduin bezitten we een stukje onontgonnen gebied. Volgens PWN is dit van hoge natuurwaarde. Dan doen we ook niet moeilijk. Dan kijken we of we deze grond kunnen ‘ruilen’ voor een ander stukje.”
10
Hoofdstuk 4 De kernthema’s van MVO ISO 26000 onderscheidt zeven MVO-kernonderwerpen: 1. Behoorlijk bestuur 2. Mensenrechten 3. Arbeidsomstandigheden 4. Het milieu 5. Eerlijk zaken doen 6. Klant- en consumentenaangelegenheden 7. Maatschappelijke betrokkenheid en ontwikkeling
1. Behoorlijk bestuur
PWN is een maatschappelijke organisatie met de provincie Noord-Holland als de enige aandeelhouder. Vanuit onze visie (zie pagina 1) is de bedrijfsvoering gestoeld op zo laag mogelijke maatschappelijke kosten. PWN is een naamloze vennootschap waarop het verzwakt structuurregime van toepassing is. De Raad van Commissarissen wordt gevormd door zes personen. Zij zijn allen op voordracht van de Raad benoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De besluitvorming van de aandeelhouder heeft doorgaans plaats in het college van Gedeputeerde Staten. De directeur en de gedeputeerde die namens de aandeelhouder optreedt, overleggen regelmatig met elkaar. Aan de formele aandeelhoudervergadering, die twee keer per jaar wordt gehouden, neemt ook de president-commissaris deel. PWN houdt de aandeelhouder voortdurend op de hoogte van belangrijke ontwikkelingen bij PWN.
2. Mensenrechten
Maatschappelijk verantwoord ondernemen heeft ook betrekking op mensenrechten en menswaardige leef- en arbeidsomstandigheden. Niet alleen voor eigen medewerkers (zie pagina 23), maar ook voor de mensen die via leveranciers en hun toeleveranciers voor ons werken. We willen alleen ‘zaken doen’ met leveranciers die voldoen aan onze duurzaamheidscriteria (zie pagina 15).
3. Arbeidsomstandigheden
PWN ziet haar medewerkers graag met plezier werken en wil hen stimuleren om zich te ontwikkelen en vitaal te blijven. Sinds 2013 bereidt de organisatie zich voor op ‘het nieuwe werken’. Onze variant hierop heet PWNext: tijd- en plaatsonafhankelijk werken en streven naar een lerende organisatie. We willen onze medewerkers zo veel mogelijk regelruimte geven om effectief en efficiënt te kunnen werken. Overbodige regelgeving bouwen we langzamerhand af. Deze maakt plaats voor werkafspraken tussen medewerkers en hun leidinggevenden. De gedragsverandering die hiervoor nodig is, ondersteunen we met opleiding en begeleiding en met praktische ICT-hulpmiddelen, zoals smartphones en laptops. Met de verbouwing van ons hoofdkantoor in Velserbroek, die naar verwachting begin 2015 wordt voltooid, creëren we een werkomgeving die uitnodigt tot ontmoeten en slimmer samenwerken.
12
Vitale medewerkers
Medewerkers van PWN moeten hun werk op een gezonde manier kunnen uitoefenen. Dit willen we mogelijk maken en dit stimuleren we. Gezondheid en gezond werken krijgen aandacht in onze HRM-cyclus. Voor medisch en gezondheidskundig advies kan iedere medewerker een beroep doen op onze bedrijfsarts, het bedrijfsmaatschappelijk werk en de gezondheidsmanager. Met bedrijfsfitness en een fietsenplan stimuleren we onze medewerkers om hun gezondheid, vitaliteit en welzijn te versterken.
4. Milieu
PWN voorziet de inwoners van Noord-Holland van onberispelijk drinkwater, 24 uur per dag, 7 dagen per week. Dit maakt flessenwater drinken overbodig. Dit is onze grootste bijdrage aan duurzaamheid. Maar PWN doet meer voor het milieu:
Natuurbeheer en drinkwaterwinning: win-winsituatie
PWN produceert circa 46 miljoen kuub drinkwater per jaar via de duinen. Het grootste deel hiervan komt uit infiltratiegebieden. Dit zijn duinlandschappen waar oppervlaktewater uit het IJsselmeer na natuurlijke zuivering van met name virussen en bacteriën weer wordt opgepompt. Omdat we dit water eerst zelf naar het duin pompen, heeft deze manier van waterwinning nauwelijks gevolgen voor de omringende natuur. PWN berekent per ‘winput’ wat de effecten van waterwinning en infiltratie zijn op de natuurlijke vegetatie. Hier passen we onze bedrijfsvoering op aan. Deze natuurgedreven bedrijfsvoering leidt tot hogere capaciteit en natuurverbetering. Tussen 2008 en 2014 hebben de infiltratiegebieden een grote onderhoudsbeurt gekregen. Deze moest ervoor zorgen dat de duinen ook in de toekomst hun zuiverende werking behouden. Maar niet ten koste van de kenmerkende bloemenen plantensoorten die er leven. Sterker nog: de natuur zou ervan moeten profiteren. Door het onderhoud aan de infiltratiegebieden zijn enkele stukken drassige duingebied verloren gegaan. Om dit verlies te compenseren, gebruikt PWN voor het ophogen van het terrein zand dat vrijkomt uit andere natuurbeheerprojecten. Het terrein wordt vervolgens ingericht met vlakke oevers, baaien en eilandjes, zodat planten en dieren toch zo veel mogelijk profiteren van de kunstmatige voorzieningen in het duin. ’s Zomers bloeien er al prachtige bloemen, manshoog. Ook broeden er rietvogels van allerlei pluimage. Meer resultaten op het gebied van natuurbeheer vindt u in bijlage 3.
Ons kroonjuweel: Andijk III
Met Andijk III bouwt PWN aan de toekomst van haar drinkwatervoorziening. Deze nieuwe voorzuiveringsinstallatie wordt in het voorjaar van 2014 in gebruik genomen. Het bijzondere van Andijk III is dat de waterkwaliteit straks nog hoger zal zijn en het energieverbruik en de milieubelasting lager. Dus een effectievere, milieuvriendelijker en duurzamer manier van water zuiveren. PWN investeert enkele tientallen miljoenen euro’s in de bouw van de fabriek. De bouw is in handen van PWN Technologies. Er is wereldwijd belangstelling voor Andijk III, onder andere vanuit Azië en Australië en Amerika. We hopen dan ook waterbedrijven over de hele wereld te kunnen laten profiteren van onze technologie. De opbrengsten zullen we weer investeren in nieuwe research & development-programma’s.
13
Klimaatneutraal in 2015
In 2015 wil PWN een klimaatneutrale bedrijfsvoering hebben. Dit willen we als volgt verwezenlijken: 1. CO2-uitstoot terugbrengen
In 2015 is onze emissie van broeikasgassen, uitgedrukt in CO2-equivalenten, gelijk aan nul. Dit is de CO2 die we zelf produceren, de CO2 die vrijkomt bij het opwekken van de elektriciteit die we verbruiken en alle andere indirecte emissies die een verband houden met de activiteiten van PWN. Hierbij hanteren we het driestappenplan trias energetica: voorkomen/besparen, verduurzamen en compenseren. De resterende CO2-productie compenseren we door de aankoop van certificaten. 2. Organisatiebreed energie besparen
I n 2015 hebben we op het stroomverbruik van de pompinstallaties een besparing van 2 procent ten opzichte van de situatie in 2010 gerealiseerd. Dit willen we bereiken door enkele pompen te renoveren of te vervangen. De renovatie van het pompstation in Hoofddorp, gepland voor 2015, is niet meegenomen in deze doelstelling. 3. Duurzame energie opwekken
PWN staat positief tegenover het opwekken van duurzame energie. De verschillende mogelijkheden zullen we onderzoeken. We zullen ze toepassen, als dit past binnen onze prioriteiten op het gebied van financiën en waterkwaliteit. In 2013 heeft PWN haar doelstellingen voor een klimaatneutrale bedrijfsvoering deels moeten bijstellen. Een bedrijfsbrede energiebesparing van 7,5 procent – de oorspronkelijke doelstelling, vastgesteld in 2010 bij de start van het programma ‘Duurzaam PWN’ – kunnen we niet realiseren, omdat het vervangen van pompen financieel niet haalbaar is. Met renovatie kunnen we in 2015 hooguit 2 procent energie besparen. Ook het verkennen van andere innovatieve technologische mogelijkheden om energie te besparen, leverde geen haalbare oplossingen op. Onze ambitie om zelf duurzame energie op te wekken – in 2020 20 procent van het totale energiegebruik – is niet meer realistisch. In 2013 kreeg PWN geen toestemming om in Andijk een klein windmolenpark aan te leggen, een cruciale voorwaarde. PWN wil nog steeds duurzame energie opwekken en onderzoekt de financieel haalbare mogelijkheden hiertoe.
Nieuw bezoekerscentrum duurzaam gebouwd
Sinds 2013 heeft het Nationaal Park Zuid-Kennemerland een nieuw bezoekerscentrum: De Kennemerduinen. PWN liet het bouwen van duurzame materialen, zo veel mogelijk van eigen terrein, zoals Noord-Hollands riet voor op het dak. Met zonnepanelen- en collectoren wekt het bezoekerscentrum voor een groot deel zijn eigen stroom op. Vloerverwarming, automatische verlichting in het hele gebouw en een slim klimaatbeheersingssysteem zorgen voor een flinke energiebesparing. Dat zit ‘m ook in kleine dingen. De wc’s spoelen bijvoorbeeld door met regenwater.
5. Eerlijk zaken doen
PWN wil waar mogelijk een voortrekkersrol vervullen op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen door het goede voorbeeld te geven. Uiteraard kijken we kritisch naar de maatschappelijke impact van de bedrijven waarmee we zaken doen.
Duurzaam inkopen
Onder duurzaam inkopen verstaat PWN: het toepassen van milieuaspecten, sociale aspecten, ethische principes en economische aspecten in het inkoopproces zodat dit uiteindelijk leidt tot een goede en gebalanceerde afweging bij de keuze voor de daadwerkelijke levering van een product, dienst of werk. Een belangrijk instrument voor duurzaam inkopen is de gedragscode voor leveranciers. Afhankelijk van het ‘duurzaamheidsrisico’ van een (potentiële) leverancier, vragen we hem deze gedragscode te ondertekenen. Hiermee zegt hij toe dat hij voldoet aan de belangrijkste bedrijfsethische standaarden van PWN.
14
Koploper in 2015
Voor duurzaam inkopen hanteert PWN de doelstelling die de provincie Noord-Holland zichzelf heeft opgelegd: in minimaal 50 procent van de aanbestedingen en offerteaanvragen van producten en diensten waarvoor duurzaamheidscriteria beschikbaar zijn, passen we deze criteria toe. In 2015 wil PWN koploper zijn op het gebied van duurzaam inkopen. 100 procent van het jaarlijkse inkoopvolume zal dan voldoen aan onze duurzaamheidscriteria. En we gaan een stap verder. In 2015 zullen we in minimaal 50 procent van de aanbestedingen ook de gunningscriteria van Agentschap NL toepassen. Als die er niet zijn voor een specifieke dienst of specifiek product, dan doen we ons uiterste best om in de afwegingen toch het aspect duurzaamheid mee te nemen.
Invloed in de keten
PWN kan en wil met haar inkoopactiviteiten invloed uitoefenen in de keten. We spreken leveranciers aan op hun gedrag en maken hen ervan bewust dat MVO belangrijk is. Ook spreken we met leveranciers over hun toeleveranciers, bijvoorbeeld over arbeidsomstandigheden, en leggen we verantwoording af aan onze stakeholders in de keten.
6. Klant- en consumentenaangelegenheden
Onze klanten zijn voor hun drinkwater afhankelijk van onze inspanningen. Het is dus onze maatschappelijke opdracht om aan hun wensen en behoeften te voldoen. Dat is in eerste instantie hun behoefte aan zuiver en betrouwbaar drinkwater. De kwaliteit van ons drinkwater staat bij PWN voorop. Deze bewaken we 24/7. Bij de bron, maar ook op de plek waar het uit de kraan komt. Het Waterlaboratorium in Haarlem neemt jaarlijks 25.000 monsters en voert hierop 110.000 analyses uit. Bij storingen en andere calamiteiten komen we direct in actie om deze te verhelpen (zie ook bijlage 2).
24/7 bereikbaar
Tevreden klanten, daar gaan we voor. PWN staat daarom 24 uur per dag, 7 dagen per week met hen in verbinding. Via ons klantcontactcentrum, onze website en e-mailnieuwsbrieven geven we informatie, ondersteuning en advies bij vragen, problemen of klachten. Via onze website kunnen klanten steeds meer administratieve zaken zelf regelen.
Maatschappelijk betrokken vergaderen in De Hoep
PWN bezoekerscentrum De Hoep verwelkomt behalve wandelaars en andere natuurliefhebbers ook vergadergasten. PWN en bevriende organisaties die dichtbij de natuur willen vergaderen, kunnen een ruimte huren in het vergadercentrum van De Hoep. De inkomsten van de verhuur komen ten goede aan de exploitatie van het bezoekerscentrum. Hier ontvangt PWN jaarlijks meer dan 100.000 gasten, volwassenen maar vooral ook kinderen, die op een speelse manier meer leren over water en natuur. Wie vergadert in De Hoep, steunt ons hierbij. Bij vergaderen in de natuur hoort een biologische lunch, bereid en geserveerd onze ‘buren’ van Het Oude Theehuys. Dit is een sociale onderneming die mensen met een beperking een werkplek biedt. Het vergadergedeelte beschikt over een duurzaam klimaatbeheersingssysteem, dat per ruimte is in te regelen.
15
7. Maatschappelijke betrokkenheid & ontwikkeling Voorlichting over water en natuur
PWN vindt het belangrijk dat haar klanten weten wat er komt kijken bij drinkwatervoorziening en natuurbeheer. Mooie, gezonde duinen en dag in dag uit zuiver water uit de kraan zijn geen vanzelfsprekendheid. Daar leveren we forse inspanningen voor. We zien het als onze maatschappelijke taak om hierover adequate voorlichting te geven. Onder meer via acties op scholen, tijdens festivals en andere evenementen waar onze promotieteams gratis drinkwater uitdelen, en uiteraard in onze bezoekerscentra.. De watertentoonstelling in bezoekerscentrum De Hoep is een echte publiekstrekker. Bezoekers van het Noordhollands Duinreservaat leren er waarom dit gebied zo belangrijk is voor de drinkwaterzuivering. De Hoep gebruikt het eiland ook voor haar educatieproject ‘Wateravontuur’, speciaal voor basisscholen. Voor deze doelgroep organiseert De Hoep regelmatig spannende lesprogramma’s.
Duurzame consumptie
Het Nederlandse kraanwater is betrouwbaar, duurzaam, goedkoop en vooral heel lekker. Dus waarom nog flessenwater drinken, als dit aan minder strenge kwaliteitseisen moet voldoen? Bovendien besparen we door kraanwater te drinken op grondstofgebruik en CO2-uitstoot. Nu worden in ons land dagelijks nog 500.000 plastic flesjes weggegooid. PWN wil de samenleving ervan bewustmaken dat er niets boven kraanwater gaat. Onder andere met acties en voorlichtingscampagnes: • Op twaalf plekken in Noord-Holland, van Bussum tot Den Helder, kunnen mensen gratis een flesje vullen met lekker fris drinkwater uit een PWN Watertap. Deze openbare watertappunten zijn een groot succes. Veel gemeenten hebben belangstelling en ook andere drinkwaterbedrijven tonen interesse. • Tijdens evenementen delen PWN-promotieteams gratis drinkwater uit. Ook verkopen we de PWN Dopper, een hippe navulbare fles voor kraanwater. • Onder horecagelegenheden en vergaderlocaties promoten we het serveren van kraanwater in plaats van flessenwater. Bedrijven hun gasten gratis kraanwater schenken, ontvangen van PWN een paar mooie glazen PWN waterkaraffen.
Maatschappelijk verantwoord kamperen
De Kennemer Duincampings, een 100%-dochteronderneming van PWN, zijn onderscheiden met de gouden Green Key. Dit is het internationale keurmerk voor bedrijven in de toerisme- en recreatiebranche en in de markt voor vergader- en congreslocaties, die serieus en controleerbaar bezig zijn met duurzaamheid, maatschappelijk verantwoord ondernemen en de zorg voor milieu op het bedrijf en de natuur in hun omgeving. Zo hanteren de campings voor aanleg en onderhoud een groenbeheersplan, dat zij in nauwe samenwerking met de sector Natuur & Recreatie van PWN hebben opgesteld. De campings werken samen met Trees for All (CO2 compenseren door bomen te adopteren), Ik prik mee (acties tegen zwerfafval) en stichting Roads (leerwerkplekken voor mensen met een beperking).
Leerwerkplekken voor leerling-monteurs
PWN werkt samen met Opleidingsbedrijf SPG Noord-Holland. Ervaren medewerkers van het serviceteam van PWN leiden leerling-monteurs op tot storingsmonteur of servicemedewerker. Hiermee wil PWN de instroom van jongere medewerkers op gang brengen en leerling-monteurs na het succesvol afronden van hun opleiding baanzekerheid bieden. Samenwerken en kennis delen met een opleidinginstituut als SPG past bij onze maatschappelijke rol.
16
Avontuurlijk leren over erfgoed
Samen met Waag Society en Stichting ontwikkelde PWN het Huis van het Verleden. Dit is een erfgoedproject waarbij kinderen meegesleept worden in een avontuurlijk onderzoek naar het verleden van hun eigen leefomgeving. De computer en de werkelijke wereld zijn slim en effectief met elkaar verweven. Vanuit een uitdagende, online werkomgeving, gaan de jongeren op zoek in de echte wereld. De avonturen en het onderzoek spelen zich voor een groot deel af in het duingebied dat PWN beheert. Ook veldonderzoek maakt deel uit van het leerproces. Daarbij wordt mede gebruik gemaakt van de kennis en kunde van de boswachters van PWN.
450 vrijwilligers
Bij PWN werken ruim 450 vrijwilligers. Ze dragen bij aan het beheer van de duinen als natuurbeheerder, onderzoeker flora en fauna, gastvrouw of -heer in de bezoekerscentra of als natuurgids. Vrijwilligerswerk is onlosmakelijk verbonden met maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het is een manier om mensen meer bij natuurbeheer te betrekken. Het geeft mensen de kans zinvol bezig te zijn en zich te ontplooien. Vrijwilligers staan midden in de samenleving en geven ons informatie en signalen over wat er bij onze klanten leeft. Ze hebben in hun werk veel contact met bezoekers en maken als ‘ambassadeurs’ van PWN de organisatie zichtbaar.
Sponsoring
PWN sponsort evenementen in Noord-Holland die een directe link hebben met water en/of natuur en gezondheid. Dit zijn thema’s die wij een warm hart toedragen en waaraan we graag een bijdrage leveren. PWN is onder meer hoofdsponsor van de PWN Egmond Halve Marathon en de PWN Egmond Wandel Marathon, met een parcours dwars door het Noordhollands Duinreservaat. Deelnemers kunnen bij inschrijving een donatie doen aan Simavi. Simavi zet zich samen met PWN in voor toegang tot veilig drinkwater in ontwikkelingslanden. Een ander evenement dat we sponsoren is Wandelen voor Water. Honderden basisschoolleerlingen wandelen een tocht van 6 kilometer met 6 liter water als bagage, om te ervaren wat leeftijdgenootjes in ontwikkelingslanden moeten doen om aan drinkwater te komen. Met het sponsorgeld dat ze ophalen, steunen ze projecten in ontwikkelingslanden om de wateren sanitatievoorzieningen te verbeteren. PWN ondersteunt Wandelen voor Water door duingebied beschikbaar te stellen voor de wandeltocht en gastlessen te geven. Ook bij dit evenement werkt PWN nauw samen met Simavi.
UN Millennium Development Goals
Aquanet, een 100%-dochteronderneming van PWN, zorgt voor schoon en betrouwbaar drinkwater in landen waar dit geen vanzelfsprekendheid is, vooral in Afrika (onder andere in Kenia, Senegal, Tanzania en Rwanda. Hiermee draagt PWN bij aan het realiseren van de millenniumdoelstellingen van de Verenigde Naties. Één van deze doelstellingen heeft betrekking op de toegang tot drinkwater en sanitaire voorzieningen: in 2015 is het aantal mensen dat geen toegang heeft tot betrouwbare drinkwater en sanitaire voorziening met de helft gereduceerd ten opzichte van 1990. De Nederlandse Drinkwaterwet biedt drinkwaterbedrijven de mogelijkheid om maximaal 1 procent van hun omzet te reserveren voor internationale activiteiten in het kader van de millenniumdoelstellingen. PWN stelt momenteel jaarlijks 0,35 procent van haar omzet beschikbaar. Hielke Wolters, directeur van Aquanet:
“In veel landen is het, na het opendraaien van de kraan, vaak afwachten of er water uit zal komen. En dan is het nog maar de vraag of dit water schoon is. Aquanet ondersteunt lokale gemeenschappen bij het onderhouden en beheren van hun drinkwaterinfrastructuur. Niet alleen in technische zin, maar ook in financieel-economisch opzicht. Zo dragen we in belangrijke mate bij aan de duurzaamheid van de drinkwatervoorziening. PWN beschikt over veel kennis en expertise op dit vlak. Door het inzetten van PWN-medewerkers in onze projecten kunnen we deze kennis en expertise overdragen aan lokale drinkwaterbedrijven. Op deze manier streven we ernaar dat steeds meer mensen met vertrouwen hun kraan kunnen opendraaien, omdat ze weten dat er schoon en betrouwbaar drinkwater uit komt. Net als in Noord-Holland.”
17
Hoofdstuk 5 Integratie van MVO in de organisatie In 2010 en 2011 heeft PWN deelgenomen aan het ISO 26000 Championship Programma. We zijn de eerste organisatie in onze branche die MVO in haar bedrijfsvoering heeft geïntegreerd volgens ISO 26000. Onze belangrijkste bijdrage aan MVO is het leveren van zuiver drinkwater in Noord-Holland. Daarnaast leveren we via dochteronderneming Aquanet een bijdrage aan de millenniumdoelstellingen. Ook actief stakeholdermanagement zal de komende jaren een belangrijk thema zijn. We stellen ons open en flexibel op om voortdurend in verbinding te staan met onze omgeving. Alleen zo kunnen we succesvol vernieuwingen doorvoeren die nodig zijn om voldoende en betrouwbaar drinkwater te kunnen blijven leveren aan tevreden klanten. Sjakel van Wesemael, sectormanager Natuur en Recreatie en portefeuillehouder MVO in het managementteam:
“ISO 2600 is voor ons een zeer bruikbare ‘kapstok’ voor alle MVO-activiteiten. De richtlijn heeft ons geholpen bij het aanbrengen van structuur en samenhang in ons totale beleid.”
MVO-beleid en -ambitie
Maatschappelijk verantwoord ondernemen is de drijfveer voor al ons handelen. Bestuur, directie, management en personeel: iedereen wil zijn maatschappelijke rol zo goed mogelijk vervullen. MVO is één van de zeven strategische thema’s voor de periode 2012-2016. En ook met de overige zes thema’s is het verweven. De zeven strategische thema’s van PWN:
Thema 1: drinkwater
PWN zorgt voor schoon en betrouwbaar drinkwater Noord-Holland schoon en betrouwbaar drinkwater geven: dat is wat klanten van PWN verwachten en waar PWN voor staat. We handhaven de hoge kwaliteit en continue levering van ons drinkwater. Dit vraagt om continue inspanningen. Vervuiling van onze oppervlaktewaterbronnen neemt toe. Dit vraagt een zwaardere inspanning om zuiver drinkwater te maken. Ook zijn veel inspanningen nodig om ons leidingstelsel en de installaties goed te beheren voor nu in de toekomst. Vanzelfsprekend willen we onze ambitie van hoge kwaliteit en beschikbaarheid realiseren tegen zo laag mogelijke kosten.
Thema 2: de combinatie groen & blauw
PWN is water en natuur PWN zorgt in Noord-Holland voor schoon en betrouwbaar drinkwater en beheert 7.300 ha prachtig duingebied. Bij PWN werken ingenieurs en monteurs, maar ook boswachters en hun vrijwilligers. Water en natuur, een krachtige combinatie verenigd in één organisatie. Drinkwaterproductie en natuurbeheer dagen elkaar uit en vullen elkaar aan. Met passie voeren we beide taken uit. Bedrijfsvoeringen van water en natuur in één hand, is een combinatie die voordelen heeft op het gebied van kosteneffectiviteit, duurzaamheid, continuïteit en zekerheid voor de levering van zuiver drinkwater. In geval van calamiteiten is de strategische voorraad duinwater een buffer die kan worden aangesproken. Bij de drinkwaterproductie doen we geen concessies aan het beheer van onze duinen. Puur water en natuur, blauw en groen. Ze hebben elkaar nodig en versterken elkaar. Dankzij deze sterke combinatie kan PWN alle inspanningen leveren die nodig zijn om onze natuur én ons drinkwater voor de toekomst veilig te stellen.
Thema 3: vernieuwingskracht
PWN toont vernieuwingskracht PWN wil schoon en betrouwbaar drinkwater leveren tegen zo laag mogelijke kosten. Dat is alleen mogelijk als we onze bedrijfsprocessen voortdurend optimaliseren. Van onze primaire processen voor water, natuur en recreatie tot onze relatie met klanten en onze interne bedrijfsvoering aan toe. Het is onze maatschappelijke taak om onze vernieuwingskracht optimaal in te zetten, te leren en zich te blijven ontwikkelen. Om kosten te besparen, duurzaam te kunnen opereren, voldoende en betrouwbaar drinkwater te kunnen blijven leveren aan tevreden klanten. Als deze vernieuwingskracht door de gehele organisatie heen tot resultaten leidt, hebben onze klanten er het meest profijt van.
19
Thema 4: sterk merk
PWN laat zien wat ze doet PWN heeft twee prachtige producten: water en natuur. Onze naambekendheid is hoog, maar mensen weten niet goed wat we doen. PWN ziet het als haar maatschappelijke verantwoordelijkheid om de drinkwatervoorziening en natuur in Noord-Holland veilig te stellen voor de toekomst. Ze zal zich blijven ontwikkelen en vernieuwen om deze belangrijke taak te kunnen uitvoeren tegen zo laag mogelijke kosten en naar de grootst mogelijke tevredenheid van haar klanten. Deze maatschappelijke rol willen we sterker uitdragen, zodat onze klanten, samenwerkingspartners en andere belangrijke partijen nog beter weten waar PWN voor staat. Want wie weet wie PWN is en wat PWN doet, zal nog meer vertrouwen hebben in de manier waarop PWN voorziet in één van onze primaire levensbehoeften: schoon drinkwater.
Thema 5: maatschappelijk verantwoord ondernemen
PWN heeft een maatschappelijke verantwoordelijkheid PWN heeft een maatschappelijke verantwoordelijkheid voor de samenleving. Door te voorzien in schoon en betrouwbaar drinkwater, waardoor consumptie van flessenwater onnodig is. En door 7.300 ha natuurgebied te beheren, zodat nog vele generaties hiervan kunnen genieten. Maatschappelijk verantwoord ondernemen voor PWN is ook: doordacht en actief rekening houden met de omgeving waarin we opereren, duurzaam innoveren, streven naar een CO2-neutrale bedrijfsvoering in 2015, duurzaam inkopen, een goede werkgever zijn en niet te vergeten drinkwatervoorzieningen realiseren in landen waar schoon drinkwater niet vanzelfsprekend is.
Thema 6: werkgeverschap
PWN is een aantrekkelijke werkgever PWN is een boeiend bedrijf met mooie, relevante producten en diensten. Onze maatschappelijke rol, vernieuwingskracht en klantgedrevenheid en de unieke, krachtige combinatie van watervoorziening en natuurbeheer maken dat mensen met plezier bij PWN werken. Wat we onze medewerkers te bieden hebben, willen we sterker uitdragen. PWN zal zich nadrukkelijker laten zien op de arbeidsmarkt als aantrekkelijke werkgever. Onze maatschappelijke opstelling, innovatiekracht en activiteiten in het buitenland dragen hieraan bij.
Thema 7: waterketen
PWN wil samenwerken PWN gelooft in de voordelen van nauwe samenwerking met gemeenten en waterschappen. Samen zijn we verantwoordelijk voor de waterketen: het winnen, zuiveren en distribueren van water, dat na gebruik en afvoer opnieuw gezuiverd wordt, klaar voor de volgende ronde. Samenwerking leidt tot meer efficiency, waardoor de kosten van schoon en betrouwbaar water voor de maatschappij zo laag mogelijk zijn. We denken graag mee, laten zien dat we geloven in de voordelen die nauwe samenwerking kan bieden, maar PWN zal niet op de zaken vooruitlopen. We streven ook naar nauwe samenwerking met andere waterbedrijven, maar alleen als samenwerken ook echt schaalvoordelen en synergie oplevert. Onze MVO-ambitie is: • CO2-neutraal werken in 2015. Dit reikt verder dan de VEWIN branche-ambitie van 35 procent besparing in 2015; • de mogelijkheden verkennen om zelf duurzame energie op te wekken in 2020; • hoge kwaliteit en continue levering van het drinkwater handhaven; • vasthouden aan huidige hoge niveau van klanttevredenheid, zowel voor drinkwatervoorziening als natuurbeheer en recreatie; • de Millennium Development Goals blijven ondersteunen met internationale drinkwaterzuivering voor ontwikkelingslanden en duurzame innovatieve technologie; • blijvend investeren in duurzame inzetbaarheid van medewerkers.
Stappenplan
Bij het implementeren van MVO in de bedrijfsvoering hebben we een stappenplan gebruikt, opgesteld volgens de richtlijnen van het ISO 26000 Championship Programma. In het plan waren de belangrijkste processtappen en activiteiten met op te leveren resultaten opgenomen. Elke processtap of activiteit kreeg één afdeling als ‘eigenaar’ en een persoon als
20
‘trekker’. Ook was hierin aangegeven welke andere afdelingen een bijdrage moesten leveren. De zes processtappen en activiteiten: 1. 2. 3. 4. 5. 6.
MVO-communicatie met stakeholders opzetten MVO-prioriteiten vaststellen MVO-bewustzijn en -competenties ontwikkelen en integreren in HRM MVO integreren in systemen en processen De juiste MVO-initiatieven en –instrumenten selecteren en toepassen MVO-prestaties verificeren
1. MVO-communicatie met stakeholders opzetten
In het implementatieplan zijn de volgende acties opgenomen. Deze zijn grotendeels al uitgevoerd:
Stakeholdercommunicatie, keten & invloedssfeer en rapportage:
Opgeleverde resultaten:
Identificeren van stakeholders
Stakeholdermap en -plaat
Keuze in de wijze van communicatie (per stakeholdergroep)
Corporate communicatieplan en stakeholderdatabase
Analyse van stakeholder belangen (in nieuw stakeholdermanagementproces)
Stakeholdermanagementproces
Analyse van de invloedssfeer
Krachtenveldanalyses
Communicatie met betrekking tot de iconen vaststellen
Icooncommunicatie (in corporate communicatieplan)
MVO-rapportage vaststellen (GRI level C en B onderzoeken)
Rapportagestructuur met GRI
Omgevingsmanagement
In 2013 is stakeholdermanagement ondergebracht in het platform Omgevingsmanagement. Dit is een denktank van vertegenwoordigers van alle sectoren binnen PWN, die de kennis en ervaring delen die zij opdoen met communiceren met stakeholders. Hoe weet je wat er speelt? Hoe vang je deze signalen op? En wat doe je ermee? Het platform brengt strategisch advies uit als de relatie met een specifieke stakeholder extra zorg nodig heeft. Roger de Rooij, manager strategie Drinkwater:
“De stakeholders van PWN zijn van mening dat we als publiek bedrijf, monopolist, leverancier van drinkwater en beheerder van natuurgebieden, verder moeten gaan dan de normen die gelden voor het bedrijfsleven. PWN moet inspelen op toekomstige verwachtingen door meer te doen dan verwacht.”
PWN en HHNK denken en doen als waren zij één
Een goed voorbeeld van succesvol stakeholdermanagement is de samenwerking met het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK). HHNK beheert wegen en dijken waar PWN leidingen heeft liggen. Omgekeerd beheert PWN duingebied waar HHNK verantwoordelijk is voor de bescherming tegen de zee. Samenwerking ligt dus voor de hand. In 2013 kreeg deze een nieuwe impuls: HHNK en PWN spraken de wil uit om intensief samen te werken. Met als gezamenlijk doel: een betere dienstverlening naar de gemeenschappelijke klanten, lagere kosten en een hogere kwaliteit door ‘te denken en doen als waren we één’. Op drie terreinen verkennen we nu samen de synergiemogelijkheden: het beheer van leidingen en installaties (asset management), waterkwaliteit en HRM. We willen intensief samenwerken en optimaal kansen benutten om wat we doen beter te doen en tegen zo laag mogelijke maatschappelijke kosten.
21
MVO-rapportage
De PWN jaarrapporten bevatten een speciale bijlage waarin PWN rapporteert over haar MVO-prestaties. Hierbij is aangesloten bij de meest gebruikte wereldstandaard voor verslaglegging: de Global Reporting Initiative (GRI). Met zo’n 25 indicatoren rapporteert PWN over haar prestaties op het gebied van economie, milieu, mensenrechten, maatschappij en productverantwoordelijkheid. De PWN jaarrapporten zijn in te zien op de website. Een meer inhoudelijke toelichting op de MVO-prestaties vindt u in deze zelfverklaring.
2. MVO-prioriteiten vaststellen
PWN heeft haar MVO-prioriteiten vastgesteld met behulp van ‘onderwerpenmatrix’ van het ISO 26000 Championship Programma. Alle afdelingen hebben bijgedragen aan de analyse: • Welke MVO-onderwerpen zijn relevant voor PWN? • Welke significante impact hebben onze MVO-inspanningen op het milieu, de maatschappij en onze stakeholders? • Welk prestatieniveau streven we na en welke prioriteit geven we aan de acties die nodig zijn? Voor de MVO-onderwerpen hebben we ook in kaart gebracht op welke processen ze van toepassing zijn en welke stakeholders erbij zijn betrokken. De directie heeft de prioriteiten afgestemd met het bestuur. Elke prioriteit heeft zijn eigen actieprogramma. In aanvulling op de MVO-prioriteiten heeft PWN ook haar MVO-iconen kunnen bepalen. MVO-iconen fungeren als baken voor het MVO-verhaal van de organisatie. Ze maken zichtbaar hoe PWN zich onderscheidt op MVO-gebied. Anna Eelhart, manager Marketing en Communicatie:
“Het werken met MVO-iconen spreekt mij als communicatiedeskundige erg aan. Het helpt ons om duidelijk te maken aan onze medewerkers en stakeholders wat we met MVO bedoelen.” MVO-onderwerpen die een hoge prioriteit hebben gekregen zijn:
Milieu:
1. Broeikasgasemissies terugdringen (gasemissies terugdringen of voorkomen, gebruik fossiele brandstoffen terugdringen of compenseren en hernieuwbare alternatieven) 2. Duurzaam omgaan met hulpbronnen en duurzaam energie besparen (onder andere door pompen te renoveren)
Werkomstandigheden:
3. Persoonlijke ontwikkeling en training: opleiding en ontwikkeling van medewerkers (HR-programma ‘Talent benutten en ontwikkelen’)
Eerlijk zaken doen:
4. MVO in de invloedssfeer vergroten: meer dialoog voeren met belangrijke partijen in de waterketen voor gezamenlijke aanpak van risico’s en kansen
Mensenrechten:
5. Medeplichtigheid vermijden: zaken doen met partijen die toeleveranciers hebben in gebieden waar mensenrechten worden gerespecteerd (duurzaam inkopen en risicoanalyse in de keten)
22
Klant- en consumentaangelegenheden:
6. Voorlichten en bewustmaken: voorlichting over bewust gebruik van water en apparaten, eventueel relatie met energie (water opwarmen) 7. De binding van de Noord-Hollanders met de natuur versterken. Door bezoekers nog gastvrijer te onthalen en een mix van rustige natuurgerichte recreatie te blijven aanbieden, uiteraard onder toezicht, ter bescherming van de natuur. Ook willen we meer inspelen op de behoefte aan ‘beleving’.
3. Bewustzijn en -competenties ontwikkelen en integreren in HRM In het implementatieplan zijn de volgende acties opgenomen. Deze zijn grotendeels al uitgevoerd: Ontwikkelen bewustzijn, competenties en integratie in HRM:
Opgeleverde resultaten:
Ontwikkelen van MVO-bewustzijn voor medewerkers (voorlichting, cursus e.a.)
MVO-voorlichting in medewerkerprogramma
Ontwikkelen van MVO-competenties bij medewerkers (kennis, gedrag, vaardigheden)
MVO-opleiding in medewerkerprogramma
Eventueel opnemen in taak-, rol- en functiebeschrijvingen
Bewustzijn en competenties zijn verweven in de gedragscode.
Eventueel opnemen in persoonlijke ontwikkelplannen en beoordelingen
Bij medewerkers met MVO-taken komen bewustzijn en competenties terug in persoonlijke jaarplannen (inclusief ontwikkeling) en de beoordelingen.
Onze ervaring met het ISO 26000 Championship Programma heeft ons geleerd dat onze medewerkers al veel kennis en kunde hebben op het gebied van MVO. Het is de kunst om deze ‘onbewuste bekwaamheid’ om te vormen tot ‘bewuste bekwaamheid’. MVO moet nog meer ‘van ons allemaal’ worden. Om dit te bereiken werkt PWN bijvoorbeeld samen met Nudge. Dit is een consumentenplatform dat mensen en initiatieven aan elkaar verbindt om een duurzame samenleving te versterken. Het inspireert medewerkers om thuis en op het werk nog meer bezig te zijn met MVO. Ook met MVObewustwordingssessies willen we MVO dichter bij de medewerkers brengen. Met een online managementgame leren deelnemers wat MVO is, wat het kan opleveren en welke keuzes dit voor bedrijven met zich meebrengt. Hiervoor gebruiken we ook het ‘NEN praktijkboek De implementatie van MVO – Praktijkcases en tools voor ISO 26000’. Binnen de sector Drinkwater wordt de rol van ‘stakeholdermanager’ en die van ‘issue-eigenaar’ verder versterkt. Hiermee willen we bereiken dat afdelingen nog beter samenwerken bij het oplossen van incidenten die om directe actie vragen, onder andere op het gebied van MVO. In 2013 is de groep Gangmakers aan de slag gegaan met het thema ‘lean and green’. De medewerkers denken mee over mogelijkheden voor PWN om ‘groener’ en slimmer te werken en dragen hiervoor ideeën aan. Het mes snijdt aan twee kanten: gangmakers werken niet alleen aan de ontwikkeling van PWN, maar ook aan die van henzelf. Hiermee vergroten ze hun loopbaankansen. Anita Wijma, Manager HRM:
“MVO is al ingebed in de cultuur van PWN. Toch willen we extra aandacht besteden aan het bewust maken van onze kennis en bekwaamheden voor MVO. Hierdoor kunnen we nog bewuster keuzes maken voor mens, milieu en maatschappij.”
23
4. Integratie van MVO in systemen en processen
In het implementatieplan zijn de volgende acties opgenomen. Deze zijn grotendeels al uitgevoerd: Integratie in bestaande systemen en processen:
Opgeleverde resultaten:
Opnemen MVO beleidsaandachtspunten in jaarplancyclus; opnemen en eventueel aanpassen van MVO in interne processen
MVO-beleid in jaarplancyclus
Systematisch werkoverleg e.d.
Relatie met INK, projectmanagement, diverse tools
Monitoren en meten van MVO-prestaties: 10 speerpunten in plan-en-controlcyclus; MVO-KPI’s
MVO speerpunten in plan en control; MVO-KPI’s
Inbouwen c.q. benutten van continue leer- en verbetermogelijkheden voor MVO
MVO in bestaande leer-en-verbetercyclus
MVO-risicomanagement doorvoeren
MVO in risicoraamwerk
Duurzaam inkopen borgen (inclusief gedragscode voor leveranciers
Duurzaam inkopen beleid + gedragscode voor leveranciers
PWN heeft haar bedrijfsprocessen al ruim tien jaar geborgd in een gecertificeerd managementsysteem voor kwaliteit (ISO 9001), milieu (ISO 14001) en arbeidsomstandigheden (OHSAS 18001). De Drinkwaterwet stelt een kwaliteitsmanagementsysteem verplicht. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu houdt toezicht op de werking ervan. Met behulp van de ISO 26000-richtlijn heeft PWN thema’s geselecteerd die voor onze organisatie relevant en significant zijn. Dit heeft geleid tot tien speerpunten. De sectoren hebben deze thema’s opgepakt en rapporteren hierover elk kwartaal aan de directie. De MVO-regiegroep bewaakt de voortgang en stimuleert dat MVO nog meer verankerd raakt in de organisatie en de bedrijfsprocessen. Vooralsnog heeft PWN geen behoefte haar MVO-systeem apart te laten certificeren. De komende generatie ISO-normen geven ons voldoende richting om onze MVO-prestaties voortdurend te verbeteren. De nieuwe ISO-normen schrijven – veel meer dan nu het geval is – voor dat bedrijven aandacht besteden aan de context van de organisatie en het management van stakeholders, risico’s en compliance. Irene Veerkamp, manager financiën:
“ISO 26000 dient als gids bij het integreren van maatschappelijk verantwoord gedrag in onze strategie, systemen, praktijken en processen. Dit spreekt mij aan in de richtlijn.”
24
5. Keuze van MVO-initiatieven
PWN krijgt veel verzoeken van maatschappelijke initiatieven en goede doelen om een (financiĂŤle) bijdrage te leveren. Omdat we onze tijd, middelen en geld zo duurzaam mogelijk willen besteden, kiezen we voor die MVO-initiatieven die passen bij onze kernactiviteiten. Dit zijn activiteiten die een directe relatie hebben met ons voorzieningsgebied en met water en/of natuur en gezondheid. Over onze selectiecriteria zijn we duidelijk. PWN ondersteunt de volgende MVO-initiatieven:
25
MVO-initatief:
Activiteiten:
Geregeld in:
PWN als leerbedrijf
Stagemogelijkheden en leerwerkplekken bieden, met begeleiding en vergoeding
Beleidskader vastgesteld door de directie
Sponsoring
FinanciĂŤle bijdrage leveren aan maatschappelijke activiteiten, soms onderdeel van stakeholdermanagement
Sponsorbeleid
Bedrijf en Samenleving
Diverse activiteiten met bedrijfsleven Zuid-Kennemerland; financiĂŤle bijdrage aan Stichting B&S en de KinderUniversiteit
Overeenkomst
Serious gaming / multiple reality adventure
Inhoudelijk en financieel bijdragen aan ontwikkeling en uitvoering van nieuwe educatietechniek
Contract, innovatiebeleid
Faciliteren maatschappelijke evenementen
Duingebied en bezoekerscentra al dan niet inclusief begeleiding beschikbaar stellen voor maatschappelijke activiteiten
Beheernota Natuur en Recreatie
6. Verificatie van MVO-prestaties
In het implementatieplan zijn de volgende acties opgenomen. Deze zijn grotendeels al uitgevoerd:
Verificatie van MVO-prestaties:
Opgeleverde resultaten:
Bij interne audits (door sector FI/team K&R) worden de MVO-speerpunten meegenomen in de beoordeling van processen.
MVO als aandachtspunt opgenomen in auditmethodiek (Kwaliteitshandboek, kwaliteitsbeleid).
ISO 26000 zelfverklaring (in corporate communicatieplan; géén refer-matrix naar buiten)
Zelfverklaring MVO
Verificatie van prestaties door (externe) stakeholders
In onderzoeken naar medewerkers- en klanttevredenheid en in stakeholderplan
Assurance door externe onafhankelijke deskundigen; afstemmen met het interne auditteam (FI/K&R)
Vooralsnog geen behoefte aan certificering of externe verificatie. Wel prestaties transparant rapporteren (op basis van GRI-standaard).
Onze stakeholders bepalen uiteindelijk hoe duurzaam PWN bijdraagt aan mens, milieu, economie en maatschappij. Zo zijn er voor de sector Drinkwater vele (duurzame) criteria van branchevereniging VEWIN waaraan we moeten voldoen. Ditzelfde geldt voor het natuurbeheer. Meer hierover leest u bijlagen 2 en 3. Het uitbrengen van deze zelfverklaring is een belangrijke stap op weg naar verificatie van de duurzame prestaties van PWN. Hiermee laten we op een transparante en open manier zien hoe we invulling geven aan duurzame ontwikkeling.
Waterweetjes Wist u dat? • • • •
In Nederland voldoet kraanwater aan strengere kwaliteitseisen dan de Europese normen voor flessenwater. Flessenwater is zo’n 200 tot 800 keer duurder dan kraanwater. Jaarlijks gooien we meer dan 100 miljoen plastic waterflessen weg en het aantal neemt nog toe. Tandenpoetsen met de kraan dicht (twee keer per dag twee minuten lang) scheelt per maand 1.000 liter drinkwater!
PWN-water scoort een 8,5
Water van PWN is betrouwbaar, duurzaam, goedkoop en vooral heel lekker. Dat vinden we niet alleen zelf; ook onze klanten zeggen het. Ze geven het water in Noord-Holland het rapportcijfer 8,5, een tiende punt hoger dan het landelijk gemiddelde. Waarom zou u nog flessenwater drinken?
Kom werken bij PWN
PWN is een sociale, maatschappelijk betrokken werkgever die meegaat met zijn tijd: flexibel in arbeidsvoorwaarden én arbeidstijden. Regelmatig hebben we uitdagende nieuwe vacatures. Houd daarom onze site in de gaten. www.pwn.nl/vacatures
26
Bijlage 1 Onze stakeholders Corporate:
• Klanten • Medewerkers / Vrijwilligers • Leveranciers • Raad van Commissarissen (RvC) • Provincie (commissaris van de Koningin, Gedeputeerde • Staten, Provinciale Staten) • Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie • (EL&I) en ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) • Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) • Rijkswaterstaat • Gemeenten Noord-Holland • Collega drinkwaterbedrijven (directie) • Waterschappen (directie en management) • Brancheorganisaties • (Samenwerkings)partners • Financiële instanties • Vakbonden • Universiteiten/ Hogescholen • Pers (o.a. vakbladen)
Natuur & recreatie:
• Provincie: leden Commissie Ruimte & Milieu (R&M) • (Georganiseerde) duinbezoekers • Vrijwilligers • Wederverkopers • Recreatieschappen • Natuurbeheerorganisaties (NBO) • Belangengroepen • Duingemeenten Noord-Holland • Duin Advies Raad (DAR) • Collega natuurbeheerders/ Faunabeheereenheid • Hulpdiensten, veiligheidsregio’s • Leveranciers • (Samenwerkings)partners
Drinkwater:
• Klanten (zoals: Tata Steel, Crown van Gelder, Vezet) • Provincie: leden commissie Water, Economie en Bestuur • (WEB) • Gemeenten Noord-Holland • Rijkswaterstaat • Collega drinkwaterbedrijven • Waterschappen • Het Waterlaboratorium • Grondeigenaren • Aannemers • Ingenieursbureaus • Belangenverenigingen • Brancheorganisatie • RIWA • Netbeheerders/kabelaars • Hulpdiensten, veiligheidsregio’s 28
Bijlage 2 Drinkwaterkwaliteit Om te kunnen garanderen dat klanten 24 uur per dag, 7 dagen per week schoon drinkwater tot hun beschikking hebben, houdt PWN de waterkwaliteit continu in de gaten, van de bron tot aan de kraan.
Wettelijke normen
PWN toetst de drinkwaterkwaliteit in een continu meetprogramma aan de wettelijke normen van de Drinkwaterwet. Deze schrijft onder andere voor dat bij de activiteiten van de drinkwaterbedrijven in Nederland de kwaliteit van het drinkwater centraal staat en altijd zal blijven staan. De duurzame veiligstelling van de openbare drinkwatervoorziening wordt aangemerkt als een ‘dwingende reden van groot openbaar belang’. Deze status houdt in dat bij een afweging van strijdige belangen het belang van de drinkwatervoorziening voorrang heeft. Prestatievergelijking
Brancheorganisatie Vewin voert eens in de drie jaar een prestatievergelijking uit onder alle Nederlandse drinkwaterbedrijven, voor het laatst in 2012. Onderzoekers meten onder meer de kwaliteit van het water dat de drinkwaterbedrijven leveren. Ook milieuaspecten van de drinkwatervoorziening, klantenservice, kostenefficiëntie en inspanningen op het gebied van onderzoek en ontwikkeling komen aan bod. PWN gebruikt de resultaten om haar processen te optimaliseren. Vewin toetst de kwaliteit van het drinkwater aan de hand van drie criteria: 1. waterkwaliteitsindices (WKI) per parametergroep. Deze laten zien in welke mate water voldoet aan de wettelijke normen, zoals bepaald in de Drinkwaterwet. Een score van ‘0’ is de hoogst haalbare score en wordt daarmee als optimaal drinkwater beschouwd. Water dat net voldoet aan de wettelijke normen krijgt een score van ‘1’; 2. normoverschrijdingen; 3. rapportcijfer van de klant. De drinkwaterbedrijven zijn transparant over de geleverde prestaties. Het verslag van de prestatievergelijking drinkwaterbedrijven 2012 (‘Water in zicht 2012’) is te downloaden via de website van Vewin.
Waterkwaliteit in Nederland
Het drinkwater in Nederland behoort tot het beste in de wereld en heeft de minste kwaliteitsverschillen. De gemiddelde Nederlandse klant geeft zijn waterbedrijf maar liefst een 8,4 als rapportcijfer voor de waterkwaliteit. De drinkwaterbedrijven blijven ruimschoots binnen de wettelijke normen met een gemiddelde WKI over alle parametergroepen van 0,02 (Gezondheidskundig acuut = 0,00; Gezondheidskundig niet-acuut = 0,01; Bedrijfstechnisch = 0,03; Klantgericht = 0,04). De drinkwaterkwaliteit (meting 2012) voldoet voor zowel acuut als niet-acuut gezondheidskundige parameters als voor bedrijfstechnische en klantgerichte parameters ruimschoots aan alle wettelijke normen. Er zijn zelfs optimale scores voor acuut gezondheidskundige parameters. Het gaat hier om bacteriën en virussen die direct effect op de gezondheid kunnen hebben. Sinds 1997 komen deze in drinkwater nauwelijks voor en in 2012 kan het drinkwater van alle drinkwaterbedrijven als optimaal worden beschouwd met een waterkwaliteitsindex van 0,00. De kwaliteit van oppervlaktewater fluctueert over het jaar: de zuivering is er daarom op ingericht om ook van de slechtste kwaliteit water betrouwbaar drinkwater te maken. Drinkwaterbedrijven investeren voortdurend in technieken waarmee ze de kwaliteit van het drinkwater tot het hoge niveau te houden waar het nu is en de toenemende vervuiling, bijvoorbeeld met medicijnresten, ‘voor te blijven’.
29
Ontwikkelingen rondom drinkwaterkwaliteit in Nederland
De drinkwaterbedrijven willen borgen dat iedere Nederlander het volste vertrouwen houdt in het schone drinkwater dat zij leveren. Daar de ontwikkelingen van de kwaliteit van de drinkwaterbronnen nog relatief onzeker zijn, is het een uitdaging voor de drinkwaterbedrijven om de drinkwaterkwaliteit ten minste op het hoge niveau te houden ongeacht of de drinkwaterbronnen van slechtere kwaliteit worden of niet. De uitdagingen hierin liggen enerzijds bij het samenwerken met andere betrokken partijen, zoals waterschappen, internationale organisaties en de land- en tuinbouwsector, om de kwaliteit van de drinkwaterbronnen te beschermen. PWN maakt deel uit van internationale organisaties als EUREAU, IAWR en RIWA en stuurt ze bovendien aan. Martien den Blanken, directeur van PWN, is voorzitter van RIWA en IAWR (Internationale lobbyorganisaties ter verbetering van de kwaliteit van Rijn en Maas). Bovendien maken klimaatveranderingen en milieuvervuiling het noodzakelijk voor de sector om te blijven investeren in verbetering en vernieuwing van de zuiveringsprocessen. Bij stijgende omgevingstemperatuur kan op termijn het drinkwater worden opgewarmd in het distributienet met negatieve gevolgen voor de waterkwaliteit (groei bacteri毛n).
Waterkwaliteit van PWN
De klanten van PWN beoordelen de kwaliteit van hun drinkwater met een gemiddeld rapportcijfer 8,5. Hiermee staat PWN op de eerste plek in Nederland. Dit is een uitstekende prestatie, gezien het feit dat de kwaliteit van oppervlaktewater fluctueert en het zuiveringsproces complex is. Van de bron tot aan de kraan
Het monitoren van de waterkwaliteit begint bij de inname en voorzuivering van het oppervlakte- en grondwater. Hier meten we voortdurend de troebelheid, hardheid en zuurgraad van het water. Daarnaast voert Het Waterlaboratorium analyses uit, die moeten uitwijzen of alle stappen in het zuiveringsproces hun werk goed doen. Ook bij het transport van het water kan vervuiling ontstaan. Om dit te monitoren nemen we dagelijks monsters, meer en in grotere volumes dan wettelijk verplicht is. Zo signaleren we eventuele afwijkingen al in een vroeg stadium en kunnen we sneller ingrijpen. Het Waterlaboratorium voert jaarlijks 110.000 analyses uit op 25.000 monsters. Controles dicht bij huis
Ook dicht bij huis voert PWN controles uit. Op vaste en willekeurig gekozen adressen nemen we monsters uit de keukenkraan bij klanten thuis. Ook brandkranen controleren we, evenals plekken in het leidingnet waar onderhoud is uitgevoerd of lekkage is opgetreden. Bij enige twijfel krijgen omwonenden het advies hun water v贸贸r consumptie eerst drie minuten te koken, totdat het water weer betrouwbaar is. Naast al deze testen controleren we ook op esthetische normen: kleur, geur en smaak. PWN spendeert jaarlijks 5 miljoen euro in monitoring op waterkwaliteit. Door de geavanceerde monitoring zijn we in staat om bij de minste of geringste afwijking de processen bij te sturen. Waar nodig verrichten we vervolgonderzoek naar mogelijke oorzaken. Dat doen we snel, accuraat en deskundig. Alles om te kunnen garanderen dat het drinkwater van een constante en onberispelijke kwaliteit is en blijft.
30
Bijlage 3 Natuurbeheerresultaten PWN beheert meer dan 7.300 hectare schitterend natuurgebied. Het gebied strekt zich uit tussen Wijk aan Zee en Bergen (Noordhollands Duinreservaat) en IJmuiden en Zandvoort (Nationaal Park Zuid Kennemerland). Daarnaast beheert PWN Landgoed Marquette bij Heemskerk. De Noord-Hollandse duinen zijn aangewezen als Natura 2000-gebied. Natura 2000 is een Europees netwerk van natuurgebieden waarin belangrijke flora en fauna voorkomen, gezien vanuit een Europees perspectief. De richtlijnen van Natura 2000 voor het in stand houden van de duinen zijn voor PWN het belangrijkste uitgangspunt voor het beheer van de duinen.
Bestrijding invasieve prunus
PWN bestrijdt de Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina) in haar natuurgebied. De Amerikaanse vogelkers is een zogenaamde ‘invasieve exoot’, die van nature niet in Nederland thuishoort maar sinds de jaren ’90 van de vorige eeuw grote delen van het duingebied heeft overwoekerd. Steeds meer natuurbeheerders bestrijden, net als PWN, deze soort om te voorkomen dat kenmerkende duingebieden met hun unieke flora en fauna verdwijnen. Met het herstel van het oorspronkelijke duin valt er voor bezoekers straks meer te genieten. Vanuit Natura 2000 (Europees netwerk van beschermde natuurgebieden) zijn natuurbeheerders verplicht deze duingebieden in stand te houden. Duinen komen wereldwijd erg weinig voor.
Wisenten helpen de duinen open te houden
Het is belangrijk dat het duingebied dat PWN beheert ‘open blijft’. Als we niet ingrijpen, verruigen de duinen terwijl dat van oorsprong open landschappen zijn waar de wind vrij spel heeft en kaal zand en lichte begroeiing elkaar afwisselen. Eén van de manieren om het duin open te houden is het laten grazen van wisenten (wilde rundachtigen). In dit project werken PWN, Stichting Duinbehoud, ARK, FREE Nature en Stichting Kritisch Bosbeheer samen. Via wetenschappelijk onderzoek bekijken we wat het effect is van het gedrag van de wisenten. Op dit moment zijn we de enige organisatie in Nederland die de wisent hebben teruggebracht naar Nederland. Een project dat ook internationaal de aandacht trekt. Op die manier leveren wij een bijdrage aan kennis over dit dier in het ecosysteem zoals dit er vroeger heeft uitgezien.
Stuivende duinen terug
In het duingebied ten noorden van Bloemendaal, de zogenaamde ‘Noordwest Natuurkern’, willen PWN en Natuurmonumenten de duinen weer laten stuiven. De natuurbeheerders hebben op meerdere plekken bomen, struiken, helmgras en andere begroeiing verwijderd. De wind heeft hier nu weer vrij spel. In de buitenste duinenrij zijn vijf ‘windsleuven’ gegraven, die kalkrijk zand alle ruimte geven om de duinen in te waaien. Stuivend zand houdt het duin open en kalkrijk. Dat is goed voor ‘duineigen’ planten, het duinviooltje bijvoorbeeld, en diersoorten, zoals de zandhagedis en duinparelmoervlinder. Ook de wijngaardslak vaart er wel bij, want die heeft voor zijn huisje veel kalk nodig. In de Noordwest Natuurkern geven we – nog meer dan in onze andere duingebieden – prioriteit aan natuurlijke processen. Vroeger kenden we alleen maar stuivende duinen. Menselijk ingrijpen maakte daar een einde aan. We plantten de zeewerende duinen vol met helmgras, zodat zand niet kon wegwaaien. Door luchtvervuiling werd het voedselrijker in de duinen, waardoor de plantengroei alsmaar toenam. Ook de konijnenziekte zorgde ervoor dat de duinen dichtgroeiden en stuivende plekken verdwenen. Met dit grootschalig natuurherstelproject willen we het natuurlijk karakter van het duin herstellen. Via een speciale wandelroute kunnen natuurliefhebbers de stuivende duinen van dichtbij zien.
31
Natuurbrug verbindt habitats
Samen met onder andere de provincie Noord-Holland, gemeente Zandvoort, Natuurmonumenten en Waternet heeft PWN in 2013 de Natuurbrug Zandpoort aangelegd. Dit ecoduct vormt een belangrijke schakel bij het verbinden van het Nationaal Park Zuid-Kennemerland en de Amsterdamse Waterleidingduinen. Veel dier- en plantensoorten hebben baat bij de aanleg van een natuurbrug. Bijvoorbeeld het damhert, de rugstreeppad, de wezel, de zandhagedis en allerlei vlindersoorten. Ze krijgen een groter aaneengesloten leefgebied en meer mogelijkheden om zich voort te planten. De brug brengt verschillende typen landschappen bij elkaar, zoals bos, struweel en open duinlandschap. Er zijn ook ecoducten over de Zeeweg bij Bloemendaal en over het spoor tussen Zandvoort en Haarlem in voorbereiding. Met de drie bruggen ontstaat er een aaneengesloten duingebied van meer dan 7.000 hectare.
Zonnige zomen
Een ander voorbeeld van ecologische verbinding zijn de ‘zonnige zomen’ die PWN heeft aangelegd in haar duingebied ter hoogte van Heemskerk en Castricum. Sinds de aanplant van bossen zijn de meeste paden dichtgegroeid en veranderd in schaduwrijke tunnels door een bos. Open duingebieden zijn door het aangeplante bos geïsoleerd geraakt voor plant- en diersoorten die van een zonnige leefomgeving afhankelijk zijn. De oplossing is het maken van ‘zonnige zomen’. Enkele bospaden zijn aangewezen als verbindingszone tussen open duingebieden. Langs deze paden groeien al struiken als meidoorn, vlier en sleedoorn. Door hoge, schaduwgevende bomen over een breedte van 20 á 30 meter te verwijderen, komt er meer licht en ruimte voor de flora om door te groeien en uit te zaaien.
32