Augusto boal” in kitabından seçmeler: DRAMA ÖRNEKLERİ
Koordinasyon ve Binayı Tanıma: Bir yerin haritası, ya da herhangi bir resim veya fotoğraf parçalara ayrıldı. Parçalar binanın çeşitli yerlerine saklandı. Baştaki kişilerin sağ ve sol ayakları boşta olmak üzere, ayaklar iple birbirine bağlandı. Saklanan mekanların krokisi her iki gruba da verildi. Krokiyle parçalar bulunmaya ve birleştirilmeye çalışıldı. Hangi grup önce bulur ve birleştirirse ödüllendirildi. Ödül de aranarak bulundu. Böylece bütün bina öğrenilmiş oldu.
Konsantrasyon ve Isınma: Eller önde kavuşturulmuş, müzik eşliğinde, gözler kapalı, zikzaklar çizerek yürüme. Çiftler halinde dans. Bir Çiftlerden birinin gözleri kapalı, diğerlerinin açık, eşleri dans ettirme. Sonra kimle dans ettiğini sorma. Eşleri değiştirerek aynı işlemi tekrar etme.
Ayna Çalışması: Grup ikiye ayrıldı. Bir taraf el ayasını açıp, bir kolunu uzatarak ayna oldu. Diğer grup da aynayı takip ederek, müzik eşliğinde dans etti. Çiftler değişti, bu kez diğerleri ayna oldu, aynı biçimde, aynayı takip ederek, müziğin ritmine uygun dans edildi.
Refleks-Koordinasyon-Dikkat: 1’den 15’e kadar sayılar, hızla, grup sıkı bir daire biçimine getirilerek söyletildi. Aynı anda, aynı sayı söylendiğinde, tekrar başa dönüldü. Tek tek ama hızlı, söylenene kadar devam edildi.
Çatı-Kapı-Pencere: İki kişi kollarını uzatarak, ellerini birleştirdi. Biri kapı, diğeri pencere oldu. Bir kişi içeri geçerek çatı oldu. Kapı dendiğinde kapılar, pencere dendiğinde pencereler, çatı dendiğinde de, çatılar yer değiştirdi.
Dikkat ve Dokunma: Grup ikiye ayrıldı. Bir grup heykel oldu. Partnerlerin gözleri kapalı, heykellere dokunarak, aynısını yapmaya çalıştılar. Gözler açıldı, kontrol edildi. Eşler değişti ve çalışma tekrarlandı.
Heykel Sergisi: Grup ikiye ayrıldı. Biri heykel hamuru, diğeri heykeltraş oldu. Bir duygu, bir düşünceyi ifade eden an, kesinlikle konuşmadan yapıldı. Sonra heykeltraşlar, sergi salonunu gezen sanatseverler olarak, heykelleri izleyerek yorum yaptılar. Çiftler değişerek işlem tekrarlandı.
Forum Tiyatro Deneyimi: Bir durum ya da olay saptanır. Bu durum ya da olay katılımcılara sorulur. Kendinizi çok ezik hissettiğiniz bir durum ya da olayı anlatın. Önce hikayeler anlatılır, sonra temalar belirlenir. 6 kişiden oluşan grubumuzda beş farklı hikaye ve tema ortaya çıktı. Bunlar: ParasızlıkEkonomik Eziklik (Çocuğuyla markete giden anne, çocuğun çok istediği çikolatayı, parası yetmediği için alamaz.), Ayrımcılık (Görünüşünden ve koşullarından dolayı bir göçmen sürekli ezilir ve kötü muamele görür.), Yasaklar (Okul içinde koşması yasaklanan çocuk kendini ezilmiş hisseder.), Tek Yönlü İletişim (Dil ya da düşünce farklılığından ötürü kişi ya da kişiler ezilir ya da kendilerini ezik hissederler.) Seminer grubunda da, ortak dil sorunu yaşandığı için en çok oy’u Tek Yönlü İletişim aldı. İçimizde hiç İngilizce bilmeyen Portekizli Yurga da, bu temayla şekillenen oyunda, hem dil bilmeyen bir Portekizli olarak yer alacak, hem de yaşadığı İngilizce sorunu (grupta bir çoğumuzun yaşadığı bir sorundu bu) tartışılmış olacaktı. Hikayeye iki farklı açıdan bakılmaya çalışıldı. Özellikle yabancı dil ortak sorun olduğu için, dil ve düşünce farklılığından kaynaklanan iletişimsizlik çıkış noktası oldu. Hikaye bir şirket toplantısı çerçevesinde kuruldu. Şirket enternasyonal bir şirkettir ve amacı tüm dünyaya ürettiği masaları satmaktır. Şirketin yöneticisi (Jacop) ve diğer ülkelerden gelen üç eski satış temsilcisi (Nurhan, Tonino ve Christina), bir yeni işe alınmış, İngilizce bilen yeni temsilci (Ema), bir de hiç İngilizce bilmeyen, yalnızca kendi dilini konuşan, henüz işe alınacak Portekizli temsilci (Yurga) kırmızı bir masa çevresinde toplanırlar. Konu masanın rengidir ve masa ihraç edilecektir. Masa kırmızı olduğu halde, biri mavi, diğeri sarı, bir diğeri siyah olduğunu söyler. Ancak Ema doğruyu söyler. Masa kırmızıdır. Portekizli temsilci adayı da kendi dilinde kırmızı olduğunu söyler. Ama anlamadıkları için onu dinlemezler. Yönetici bir kez daha düşüncelerini alır. Aynı diyaloglar yinelenir. Sonunda Yönetici düşüncesini söyler: Ona göre masa kahverengidir. Mavi, sarı, siyah diyenler bu kez Yönetici’nin düşüncesine katılır ve ağız değiştirirler. Kırmızı masanın kahverengi olduğunu ifade ederler. Ancak Ema kendi doğrusunda ve gerçek olanda diretmektedir. Masa kırmızıdır. Yönetici Ema’nın farklı düşüncesine sinirlenir ve ona kapıyı gösterir. Portekizli temsilci adayı, hala masanın kırmızı olduğunu söylemektedir. Hep birlikte onun da, kendi düşüncelerine katılarak, masanın kahverengi olduğunu söylediğine karar verirler. Sorun çözülmüş, çatlak ses susturulmuştur. Yemeğe gitmek üzere memnun ayaklanırlar. Doğruyu söyleyen Ema ve Yurga öylece dona kalırlar. Seyredenlerle, “Ezen” ve “Ezilen” kişiler üzerine tartışıldı. Ezilenler’in ezilen konumundan nasıl çıkacağı, ya da çıkartılacağı üzerine sorular soruldu. Seyircilerin önerileri doğrultusunda (Örneğin: Kimi Tercüman getirilmesini önerdi, kimi iki satış temsilcisini kaldırdı, kimi Yönetici’ye karşı çıkmayı önerdi. Vb.) durum değişiklikleri, çözüm önerileri, seyirciden çeşitli kişilerin oyuna katılımıyla tekrar tekrar oynandı ve tartışıldı. Böylece “Ezilen” in durumu ve psikolojisi ortadan kaldırmaya çalışıldı
Gazete oyunu: Çocuklar 5’er kişilik gruplara ayrılır. Her bir grup için bir gazete sayfası yere serilir. Müzik eşliğinde gazetenin etrafında dans ederler. Müzik bittiğinde 5 kişi gazetenin üzerine çıkar. Ayağı gazetenin dışında kalan oyundan çıkacağından gazeteyi paylaşmaları önemlidir. Gazeteler ikiye katlanır. Oyun aynı şekilde devam eder. Oyun, gazete üzerinde birer oyuncu kalıncaya kadar devam eder. Gazete üzerinde kalan oyuncuya gazetenin kaç kez katlanmış olabileceği sorulur. Bilen oyunda gazeteci olur. Yerdeki gazeteleri toplar. • GAZETE İLE NELER YAPABİLİRİZ? (yelpaze, elbise vs cevaplar alınır.) • "Beni takip et" yönergesiyle bir paraşüt, gazete bir temizlik bezi, jimnastik aracı, yağmurluk, top, küpe, kundaktaki bebek... • Gazeteleri diklemesine yırtarlar. Jimnastikçi gibi gazetelerle hareket edilir. Ve havaya fırlatılır. • Ortaya boş bir oyuncak saklama kabı bırakılır. Yerdeki gazete şeritlerini daha küçük parçalara yırtarak bu kabın içine doldurmaları söylenir. Saklama kabını öğretmen eline alır. Bir rüzgar çıkarır. Gazete parçaları başlarından aşağıya bir yağmur gibi yağar. • Saklama kabına tekrar parçaları koyarlar. • Bir kişi ebe olur, arkasını döner. Gruptan seçilen biri sessizce yere çömelir. Gazete parçaları üzerine dökülür. Gazetelerin arasına saklanır. Kim kayıp oyunu gazete yığınları ile oynanır. Eksik olanı arkadaşlarını hatırlamaya çalışarak bulur. • Son iki kişi (ebe ve saklanan kişi) aldım verdim usulüyle sınıftaki arkadaşlarını tek tek seçerler. . Öğretmen cebinden iki çöp poşeti çıkarır. ve bunları sona kalan iki kişiye verir. • ‘’ en büyük topu kim yapacak’’ yarışması için grup lideri olan elinde poşetli çocuklar sınıfın bir yerinde yan yana poşetlerin ağzını açarak dururlar. Öğretmen ‘’yerde tek bir gazete parçası kalmayacak, yoksa yarışmayı kazanmanız mümkün olmaz.’’ Der. • Poşetler ağızları bağlanarak top yapılır. Çember olunup yüzler çemberin dışına dönük olarak yere oturulur. Güzel bir müzik eşliğinde iki top sırayla elden ele gezer. Öğretmen "duur" dediğinde toplar kimin elinde kaldıysa o kişi yere yatıp ölür. Sona kalan kişi alkışlanır. • Sona kalan kişi de yere yatar. Gözlerini kapatırlar. Öğretmen yumuşak bir ses tonuyla; —Şimdi anlatacaklarımı hayal edin, dedikten sonra devam eder: —Biz topun üzerindeyiz. Bu top sihirli bir top. İstediğimiz her yere gidebiliyor. Şimdi nereye gitmek isterdiniz, düşünün. • Bu çalışmanın bitiminde herkes gözlerini açar. Ve çember dörde bölünerek o çeyrek içinde az önceki hayal edilen şeylerden bir konu seçilip belirlenir. Gruptan bir fotoğrafçı seçerler. • Seçilen konunun o an dondurulup fotoğrafını çekmeleri istenir. Fotoğrafçı, fotoğrafı anlatır. • Çocuklar yere çember oluşturarak otururlar. Şimdi birer gazeteci olacakları, kendi gazetelerini üretecekleri söylenir. Gazeteden resimler kesip kağıda yapıştırırlar. Gazetelerindeki olayı yorumlarlar. • Her çocuğa bir tam boy gazete sayfası dağıtılır. Pastel boyalar kapların içinde yere bırakılır. Pastel boya ile gazetenin dış yüzünü istedikleri bir tek renk ile boyamaları istenir. • İki kenarından yapıştırıcı sürüp, torba haline getirecekleri çalışmalarının içine gazete parçacıklarını çok fazla olmamak kaydı ile doldurup ağız kısmını da yapıştırırlar. • Yapıştırma işi bitince bu gazeteden oluşan pofutuk yastıklar ile neler yapabilecekleri tartışılır. Düşüncelerini söyleyen çocukların yapılacak çalışmaya en yakın cevap verdikleri an, örneği verilen ördek resimleri gösterilir. İsterlerse buna benzer bir çalışma ya da farklı bir çalışma yapabilecekleri söylenir.
• Etkinliği tamamlayabilmeleri için gerekli gaga, göz vs yapmalarına yardım edilir. • Etkinliği tamamlayan çocukların etkinliklerini ellerine almaları istenerek resimleri çekilir. • Gazetelerle oyun oynadığımız, top haline getirdiğimiz gazetelerle başka neler yapabileceğimiz sorulur. • Hala çevrede gazete parçacıkları bulunduğu hatırlatılır. • Gazete parçalarını toplayarak oyuncak saklama kabına koyarlar. Bu sırada öğretmen su ısıtır. Sıcak su ile sınıfa döner. Çocukların topladıkları gazete parçacıklarının üzerine sıcak su dökülür. Kapağı kapatılır. • Ertesi gün gazetelere ne olacağı, bunlarla ne yapabileceğimizi tahmin etmeye çalışırlar. (Ancak kağıt hamuru yapılacağı çocuklara söylenmez.) • Kağıtların yumuşaması ve sıcak kalabilmesi için radyatörün yanına bırakılır. DEĞİŞİK ETKİNLİKLER: • Ahtapot: 8 kol için 8 tane naylon bayan çorabın içine gazeteleri doldururlar. Daha önce top yapılan poşetlenmiş gazeteler ahtapotun başını oluşturur. Gazoz kapakları ile göz, ağız, burun yapılarak proje tamamlanır. ( Projeler kitabı Resim no: 2 ) • Cetvel yardımı ile boyalar ile gazete üzerine çizim yapabilirler. • Kesilmiş gazete şeritlerini kalem üzerine sarabilir, oluşturdukları sarılarak yuvarlanmış şeritlerle ağaç/ kalem süsü, grup projesi gibi farklı etkinlikler çalışabilirler. OKUMA YAZMAYA HAZIRLIK ALIŞTIRMALARI • Yönerge 1:Kesik çizgileri birleştirerek 6 rakamını tamamlayalım. • Yönerge 2:Çizgi film kahramanının eline gazete çizelim. ‘’ alıştırmalarını yaparlar.
Forum Tiyatrosu Forum Tiyatrosu, seyirci-oyuncular tarafından belirlenen bir problemin çözümlerinin araştırılarak sahne üzerinde deneyimlenmesine dayalı bir Ezilenlerin Tiyatrosu pratiğidir. Bir atölye formunda gerçekleştirilen Forum Tiyatrosu'nda, öncelikle belirlenen probleme uygulanabilecek çözümler tartışılır. Sonra bu çözümler, seyirci-oyuncular tarafından sahne üstünde deneyimlenir. Sahnede gösterilen çözüm, bütün katılımcılar tarafından tartışılarak çürütülür veya benimsenir.
Görünmez Tiyatro Görünmez Tiyatro, genellikle kamusal alanda gerçekleştirilen, oyuncuların belirlenen bir konu üzerine bir fikir sunarak seyirci-oyuncuları da oyuna katılmaya kışkırttığı bir Ezilenlerin Tiyatrosu pratiğidir. Seyirci-oyuncular, bir tiyatro eyleminin içinde olduklarını fark etmeksizin oyuna dahil edilir ve belirlenmiş konu üzerine düşünmeye ve eylemeye teşvik edilirler. Forum Tiyatrosu'ndan farklı olarak Görünmez Tiyatro, seyirci-oyuncuların müdaheleleri ile değişen koşullara uygun dinamik bir metin gerektirir. Ayrıca oyuncular, seyirci-oyuncuları inandırmak ve kurgusal kökeninden habersiz oldukları bir oyuna çekebilmek için rollerini yaşayarak oynamalıdırlar. Bu tiyatro günümüz tiyatrosunda sokaktaki halkı interaktif olarak tiyatronun içine sokmaktadır. Türkiyede ilk defa bu tiyatroyu denemeye başlayan İzmir'de Euterpe Sanat Topluluğu olmuştur.
İmge Tiyatrosu İmge Tiyatrosu, seyirci-oyuncuların bir konu üzerine kafalarındaki imgeleri sergiledikleri bir Ezilenlerin Tiyatrosu pratiğidir. İmge Tiyatrosu'nda öncelikle seyirci-oyunculardan belirlenmiş tema üzerine bir imge göstermeleri istenir. Diğer seyirci-oyuncular, bu imgeyi onaylamazsa ikinci bir imge gösterebilir. Bu şekilde, bütün katılımcıların ortaklaştığı bir imge elde edilene kadar çalışmaya devam edilir. Elde edilen bu imge, baskının bir temsiliyeti olan gerçek imgedir. Sonra seyircioyunculardan bu baskının yok olduğu bir ideal imge yaratmaları istenir. Bu noktada tekrar gerçek imgeye dönülür. Katılımcılardan gerçek imgeden ideal imgeye geçiş aşamasını gösteren bir olası geçişin imgesini yaratmaları beklenir. İmge Tiyatrosu'nda her seyirci-oyuncu, bir rolü oynuyormuş gibi davranmalı, kendi kişisel karakter özelliklerini asla sergilememelidir.
Doğaçlama oyuncunun, konuya bağlı fakat metne bağlı kalmadan, içinden geldiği gibi konuşması ve davranmasıdır. Oyuncunun doğaçlama anında sunduğu hareketler ve sözler, spontan bir biçimde ortaya çıkar. Ayrıntıları önceden saptamadan, bir metne bağlı kalmadan ancak belirli bir hazırlık süreci barındıran; büyük ölçüde grup dinamiğine dayanarak içten geldiği gibi ve aniden gelişen rol oynama sürecidir.
ÖRNEK DOGAÇLAMA VE ISINMA ÇALIŞMALARI... (1/1) qusra: ÖRNEK DOĞAÇLAMA 1. AŞAMA � ISINMA ÇALIŞMASI Sınıf içinde öğrenciler serbest biçimde dolaşırlar. Herkes birbirine iyi günler deyip tekrar dolaşmaya devam ederler. İkinci aşamada öğretmenin � tamam � demesiyle tekrar iyi günler deyip el sıkışırlar. Öğretmen tamam deyince durulur.
2. AŞAMA - OYUN Öğrenci sayısı en fazla on olmak üzere öğrenciler karışık olarak gruplara ayrılır ve bir çember yapılır. Çemberdeki bireylere bir tane kağıttan top yapılır ve öğretmen önce kendini tanıtarak topu birisine atar. Tüm grup üyeleri kendini tanıtmayı tamamlayınca biter. Bu kez grup üyelerinin her biri ( öğretmenin başlamasıyla ya ayakkabı numaralarını, ya tuttukları takımı ya en sevdikleri yemek adı vs. türü kendilerine ait bilgiyi topu birbirlerine atarak verirler. En son kişide söyleyince öğretmen topu alır ve grup üyelerine sorar � karşısındaki öğretmen topu alır ve grup üyelerine sorar � karşındaki kişinin adı ne ? ve en sevdiği yemek ne ? � diye. Bu oyun grup üyelerinin birbirlerine ısınması, birbirini tanımasını ve asıl yapılacak doğaçlamaya ortamın hazırlanmasını sağlar. 2. AŞAMA � DOĞAÇLAMA Öğretmen oynanacak doğaçlama için sınıfta ön bilgi verir. Tarih sınavından birkaç dakika öncesidir. İki arkadaş sınıfın dışında konuşurlar. ( Sınıftan doğaçlama için istekli 2 kişinin ortaya gelmesi istenir. ) Birinci gencin amacı : Bu sınav için hiç çalışmamıştır. Soruların yanıtını kendisine göstermesi için arkadaşını ikna etmeye çalışır.
İkinci gencin amacı : Sınıfda örnek bir öğrencidir. Sınav sırasında yanıtları arkadaşına göstermeyi hayal bile etmemesini söyler. Oynayacak öğrencilere amaç açıklandıktan sonra kısa bir süre düşünmeleri için zaman tanınır. 3 dakika 5 dakika gibi bir zaman beklenebilir. Öğrenciler kendi kafalarında yorumladıkları rolleri canlandırmaya başlarlar. Süre sonunda oynanan oyun bittiyse ( bitmedi ise ve giderek uzuyorsa öğretmen tarafından nazikçe bitirilir. ) oyunculara teşekkür edilir. Önce öğrencilerin oyuncuları , yorumları, süreyi iyi kullanıp kullanmadıkları, amaçtan sapıp sapmadıkları vs. konusunda sınıfta kısaca konuşulur. Sınıfta durumla ilgili tartışma başlatılır. 1. öğrencinin ve 2. öğrencinin davranışları ve düşünce biçimleri nedenleri sınıfta yorumlanır. İstekli iki öğrenci çıkarılarak aynı durum onların yorumlarıyla oynatılır. 3. 4. doğaçlama başka ikililerle farklı olarak oynatılabilir. GRUP ÇALIŞMA ÖRNEKLERİ Lider öğrencileri belli sayıdaki gruplara ayırır. Her gruba bir gazete kağıdı verir. Öğrenciler daire şeklinde ayakta dururlar. Gazete kağıdı da dairenin ortasında yerde durur. Lider anlatmaya başlar. �Sizler bir gemide yolculuk ediyordunuz gemi battı. Denizde bulabildiğiniz bir bota biniyorsunuz� der.Tüm öğrenciler ayaklarıyla gazeteye basarlar.Burada amaç kimsenin denizde kalmadan bota gelmesidir. Herkes bota binen arkadaşından sorumludur. Lider anlatmaya devam eder. Sonra �bot delindi ve küçülmeye başladı� der. Gazete kağıdı bir kez katlanır. Öğrenciler bu kez biraz küçülen bir botta hep birlikte durmaya çalışırlar. Lider �botun daha da küçüldüğünü söyler� . Gazete kağıdı bir daha katlanır. Çalışmada tüm öğrencilerin küçük bir botta bir arada durmaları istenir . HİKAYE CANLANDIRMA Lider bir hikayeyi giriş, gelişme, sonuç olarak üç bölüme ayırır. Her bölüm için bir- iki başlangıç cümlelerini kağıda yazar ve her gruba bir bölümü verir. Çocukların grup oluşturmada serbest kalmaları sağlanarak kendilerini ve ait oldukları grubu tanımaları sağlanır. Gruplar kendi aralarında kısa bir çalışma ve planlama yaparak sırayla hikayeyi dramatize ederler. Dramatize sonucunda hep birlikte değerlendirmesi yapılır. ELLERİMİZ FIRÇA OLSUN MU? Öğrenciler sınıfın istedikleri bir köşesini yada eşyasını kullanarak bu çalışmaya katılabilirler. Liderin yönergelerine uygun davranarak vücutlarını fırça olarak kullanırlar. Örneğin; lider �ellerimiz fırça olsun mu?� dediğinde herkes ellerini kullanarak seçtiği yeri boyar. (ayaklarımız fırça olsun mu ? dizlerimiz ? dirseklerimiz ? sırtımız ?...) DOĞAÇLAMA ÖRNEKLERİ Çok kalabalık bir havaalanı.Bazı öğrenciler tatile gidenleri, bazıları da havaalanında çalışan görevlileri canlandırırlar. Bir öğrenci uçuş anonsu bir başkası da temizlik görevlisi olur. Öğrencilerden bir çölün ortasında olduklarını düşünmeleri istenir. Bir uçak kazası olmuş yada kaybolmuşlardır. Ne yapmaları gerektiğini düşünmeleri istenir.
Lider, çocuklara � geçmeniz gereken bir köprü var ve köprü çok dar. Ayrıca köprünün üzerinde yaralı bir kuş duruyor. Köprüyü geçmek için bu kuşu yolunuzdan nasıl çekersiniz?� der. Sonra çocukların sırayla tahminlerde bulunup bu olayı canlandırmaları istenir. -Lider çocuklara çeşitli dergi ve gazeteler, yapıştırıcı, makas, boya kalemleri verir.Çocuklar bunlardan ilgilerini çeken, sevdikleri, sevmedikleri, hayalleri, beklentileri, ailesi, arkadaşları,... kendisiyle ilgili düşünceleri anlatan resimleri keserek büyük kağıtlara yapıştırırlar.Daha sonra her çocuk kendisiyle ilgili oluşturduğu bu albümü tüm gruba anlatır. KENDİNİ İFADE ETME ÇALIŞMALARI Lider çeşitli insan resimlerini öğrencilere gösterir.Bunlar genç,yaşlı,çocuk,köylü,şehirli...vb resimlerdir. Öğrenciler kendi seçtikleri bir resmi önce bir süre inceler daha sonra o resimdeki kişi hakkında bir hikayeyi gruba anlatır. Resimdekinin yaşamı,istekleri,amaçları,başına gelen ilginç bir olayı,o resimdeki pozu nasıl verdiği,neler düşündüğünü kısa hikayeler ve drama yaparak canlandırırlar. DOKUNMA DUYUSUNU GELİŞTİREN ÇALIŞMALAR Lider öğrencilere,çeşitli malzemeler verir. Bunlar kadife, kabarık dokulu kumaşlar, pamuk, ağaç kabuğu, cam...gibi malzemelerdir. Öğrenciler çeşitli hareketlerle dokundukları bu malzemeleri gruba anlatabilirler. ISINMA ÇALIŞMALARI Çeşitli malzemeler üzerinde yürüme, çamur, zamk, su birikintisi ,kuru yapraklar, çakıl, çim vb. (müzik veya ritim eşliğinde, hızlı-yavaş, ileri-geri, ayakta - çömelerek yürüme şeklinde olabilir) Üçer veya daha fazla gruplar halinde büyük bir antika porselen tabağı sınıfın değişik köşelerine taşıma, yerini değiştirme; (porselen tabak çok değerli çok ince her an kırılabilir) Grup üyeleri kollarını birbirlerine kenetleyerek el ele tutuşur ve daire halini alırlar tabak bu şekilde taşınır. Çeşitli ülkelerin müzikleri eşliğinde �ellerinle dans et, kollarınla dans et, ayaklarınla başınla dans et, gibi yönergelerle öğrencilerin dans etmeleri istenir. Oldukça keyifli olan bu ısınma çalışmasında vücudun sadece bir bölümünü kullanarak dans etme ayrıca da vücudu, bedeni fark etme çalışması olarak da kullanılabilir. Lider öğrencilere �şimdi siz bir sönük balonsunuz ben sizi yavaş yavaş şişirmeye başlayacağım bakalım nasıl şişeceksiniz?" der ve üflemeye başlar. Herkes istediği gibi şişme hareketi yapar. Lider üflemeyi bırakır ve tek tek bütün balonları bağlayıp iplerini eline aldığını ve sağa sola doğru salladığını söyler öğrenciler sağa sola istedikleri gibi sallanır. KAYNAŞTIRMA ÇALIŞMALARI (BAŞKALARIYLA İLETİŞİM KURMA) Halka şeklinde oturulur. Bir öğrenci kendi ismini söyler ve elindeki topu yerden yuvarlayarak bir kişiye atar. Topu alan kişide kendi ismini söyleyerek bir başkasına topu atar. Herkes ismini
söyledikten sonra ikinci aşamaya geçilir. Burada ilk kişi ismini söyler topu başkasına atar, o kişide önce ilk kişinin ismini sonra kendi ismini söyler ve topu üçüncü kişiye atar. O da ilk ve ikinci kişinin ismini sonrada kendi ismini söyler.. oyun bu şekilde devam eder oyunun sonuna doğru söylenecek isimler çoğaldığından dikkat etme, ilgiyle dinleme, akılda tutma, çalışması olarak da düşünülebilir. KENDİ VÜCUDUNU ETKİLİ OLARAK KULLANABİLME (KATILIMCILARLA KOORDİNELİ OLARAK HAREKET ETME ) Tüm öğrenciler eşleşirler liderin söylediği bir organlarıyla yanlarındaki arkadaşına dokunurlar ve birbirlerine yapışırlar. Bu şekilde tüm eşler ayrılmadan müzik eşliğinde yürümeye başlar, sonra eşler durdurulur. Yukarıdaki işlem başka organlarla tekrar edilir. (el-el, baş-baş, el-baş, diz-el, sırt-sırt) KONSANTRASYON ÇALIŞMALARI Bu çalışmanın amacı öğrenciler birbirleriyle daha rahat iletişim kurduktan sonra grubun dikkatini bir noktaya toplamak ve drama etkinliğine yönlendirmektir. İkili eş olarak öğrenciler yere karşılıklı olarak uzanır. Ayak tabanları karşılıklı birleştirilerek ritim eşliğinde hareket edilir. Aynı işlem oturur vaziyette, el ele tutuşarak, sağa sola sallanarak, ileri-geri, hızlı-yavaş hareket edilerek tekrarlanabilir. EŞİNE GÜVEN DUYABİLME ( EŞİNİ GÜVENLİ BİR ŞEKİLDE YÖNLENDİREBİLME ) Öğrenciler ikili eş olurlar. Eşlerden birinin gözleri bağlanır, diğeri onun ellerinden tutup yönlendirerek sınıf içinde yada dışında gezdirir. Sonra rol değiştirilir. Yürüyüş sırasında gözü bağlı eşe zarar gelmemesine dikkat etmek gerekir. Rehber olan eş çeşitli yönergelerle eşini gezdirir. (şimdi yürü, basamak var, masanın yanındayız gibi) Daha sonra gözü bağlı olan eşe nereye gitmiş olabileceği veya sınıfın hangi köşesinde gezdiğini tahmin edip etmediği sorulabilir. ESAS ÇALIŞMA ÖRNEKLERİ... -Bir doğum günü hediyesini bulunduğu kutuyu açma ve kutudan çıkan hediyeyi canlandırma. -Teypten çeşitli elektronik ev eşyalarının sesleri dinletilir ve öğrencilerden bu aletin canlandırılması istenir. -Rol oynama çalışmaları: " Lider ben şimdi birisinin taklidini yapacağım, bu sık sık gördüğünüz kişilerden biri der. Ben o kişiyi canlandırdıktan sonra ben kimim? diye soracağım. Bakalım bilebilecek misiniz? "diye açıklama yapar. Daha sonra grubun ilgi ve ihtiyaçlarına göre bir kişi canlandırılır (küçük yaş gruplarında çocuk doktoru, öğretmen, şekerci olabilir) Öğrenciler bildikten sonra onlarda birini canlandırır ve kim olduğu bilinir. SÖZEL YARATICILIĞI GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI Öğrenciler daire şeklinde oturur. Lider elindeki fotoğrafları gösterir ve resimdeki kişilerin tam bir şey söylerken fotoğraflarının çekildiğinden bahseder. Daha sonra bir öğrenci seçilerek bu fotoğraftaki kişinin ne söylediği,kime söylediği, neden söylediği sorularak kişiyi canlandırması istenir.
BENLİK KONTROLÜ VE DİSİPLİNİ SAĞLAYABİLME Öğrenciler daire şeklinde otururlar. Liderle birlikte müzik aletlerinden bahsedilir bu konuda sohbet edilir.Daha sonra öğrencilerden biri orkestra şefi diğerleri ise bir müzik aleti çalan sanatçılar olur.Sonra teypten parça çalınınca şef orkestrayı idare eder. Sanatçılarda müzik aletlerini istedikleri gibi hayallerinden çalarlar. YARATICILIĞI GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI -Kendini kutu şekline sok. -Dev gibi adımlarla yürü. -Kendini bir parça kek haline sok. -Küçük bir fare haline gir. -Lavabo kenarında duran bir sabun ol. -Bir parfüm şişesi gibi dur. RAHATLAMA ÇALIŞMALARI -Buz dağının eriyerek denize karışması -Bir tarlada duran korkuluksunuz ve rüzgara karşı duruyorsunuz. -Bir ağaç dalında kalan tek kurumuş yapraksınız, rüzgarın sizi uçurarak bir yerlere götürmesi. -Küçük bir çocuğun elindeki balonsunuz ve çacuğun elinden kaçarak gökyüzüne havalanıyorsunuz. Ses Çalışması (her grup için uygun düşmeye bilir grubun seviyesine bakarak uygulayın!) Konu: Ses Eğitimi Amaç: Ses eğitimine giriş yapmak. Grup duygusunu geliştirmek, konsantrasyonu pekiştirmek, toplulukla çalışma isteğini geliştirmek, grup içinde uyum sağlamak. Çalışma Alanı: Zemini parke ya da halı kaplı boş bir salon. Isınma: Katılımcıların bedenlerini ısıtacak/gevşetecek bir genel ısınmanın yanı sıra, boğumlanma temrinleri. Ses ısıtma ve ses açma. Herkes salona dağılsın, kümeleşmeyelim. Tek tek ama hep beraber çalışacağız. Yaptığınız işe konsantre olun ve birbirinize yardım edin. Hep birlikte anlamlı sesler çıkaracağız. Durun! diye bağırdığımda ya da el çırptığımda tüm seslerin anında kesilmesi gerekir. Hazır mısınız? Evet, herkes susturma sesi çıkarsın� Şşş� Şimdi fısıldama... Tıslama� Mırıldanma� Mızırdanma� İnleme� Yakarma� Söylenme� Homurdanma� Kükreme� Bağırma� Durun! Son çıkardığımız sesten başlayarak (sondan başlayarak), başa doğru gideceğiz. Bağırma� Kükreme� Homurdanma� Söylenme� Yakarma� İnleme� Mızırdanma� Mırıldanma� Tıslama... Fısıldama� Susma� Durun! Drama Liderine Notlar
Üzerinde önemle durulacak nokta, sözcüklerin değil, seslerin kullanılmasıdır. Tüm grup aynı ses yoğunluğu ve yüksekliğinde bir arada olmaya çalışmalıdır. Bu uyumu sağlamak kolay değildir. Bunun için iyi konsantre olmaları gerekir. Başardıklarında onları ödüllendirin. Amaç gereken sesi mümkün olduğu kadar gerçeğe yakın bir şekilde çıkarmak için, birbirleriyle yardımlaşırken grup �duygusunu� geliştirmektir. Bu tip bir �koro� çalışması katılımcıların birbirlerini dinlemelerini, yardımlaşmayı ve toplulukla çalışma isteğini geliştirir. Bu da yapılan drama çalışmasının ana amaçlarından birisidir. Eğer çalışmada çocuklar iyi bir konsantrasyon yakalamışlarsa; tüm sınıfla veya beşer kişilik gruplarla aşağıdaki çalışmalar denenebilir. Çocuklardan aşağıdaki duyguları seslerle ifade etmelerini isteyin; korkmuş, gülen,heyecanlı, meraklı, sıkılmış, memnun, sinirli, üzgün ve neşeli.
İlave Geliştirme Çocuklar bir daire oluşturmalı ve kendilerinin birer büyük (zırıltılı, vızıltılı sesler çıkaran) topaç olduğunu düşünmeliler Çocuklar dairede kendileri dönmemeliler, birbirlerinin peşi sıra yürüyüp genel dairenin bir parçası olmalılar. Ancak çok hızlı bir şekilde ve daireyi hiç bozmadan, içeri ve dışarı doğru hareket etmeliler. Sonra onlara çok büyük bir ağız şeklini almalarını söyleyin. Bu çalışma �Koca Ağız� diye anılır. Kimlerin dudak, dil veya diş olması gerektiğine grup karar vermelidir. Ağız yavaş ve gitgide ritimli bir şekilde soluk alıp vermelidir. Grup koca ağız olarak kızgın bir şekilde bağırmalı, horlamalı, dırdır etmeli, iç çekmeli ve feryat etmelidir. Koca ağız tüm grupla yapılabileceği gibi, 5 veya 6 kişilik küçük gruplarla da yapılabilir. Dikkat edilmesi gereken husus �söz� yerine �ses� kullanmaları gerektiğidir. Son aşamada ise grup bilinen bir öyküyü sadece �ses� kullanarak oynayabilir.
Doğaçlama örnek 2 .1.AŞAMA – ISINMA ÇALIŞMASI Sınıf içinde öğrenciler serbest biçimde dolaşırlar. Herkes birbirine iyi günler deyip tekrar dolaşmaya devam ederler. İkinci aşamada öğretmenin “ tamam “ demesiyle tekrar iyi günler deyip el sıkışırlar. Öğretmen tamam deyince durulur.
2. AŞAMA - OYUN Öğrenci sayısı en fazla on olmak üzere öğrenciler karışık olarak gruplara ayrılır ve bir çember yapılır. Çemberdeki bireylere bir tane kağıttan top yapılır ve öğretmen önce kendini tanıtarak topu birisine atar. Tüm grup üyeleri kendini tanıtmayı tamamlayınca biter. Bu kez grup üyelerinin her biri ( öğretmenin başlamasıyla ya ayakkabı numaralarını, ya tuttukları takımı ya en sevdikleri yemek adı vs. türü kendilerine ait bilgiyi topu birbirlerine atarak verirler. En son kişide söyleyince öğretmen topu alır ve grup üyelerine sorar “ karşısındaki öğretmen topu alır ve grup üyelerine sorar “ karşındaki kişinin adı ne ? ve en sevdiği yemek ne ? “ diye. Bu oyun grup üyelerinin birbirlerine ısınması, birbirini tanımasını ve asıl yapılacak doğaçlamaya ortamın hazırlanmasını sağlar. 2. AŞAMA – DOĞAÇLAMA Öğretmen oynanacak doğaçlama için sınıfta ön bilgi verir. Tarih sınavından birkaç dakika öncesidir. İki arkadaş sınıfın dışında konuşurlar. ( Sınıftan doğaçlama için istekli 2 kişinin ortaya gelmesi istenir. ) Birinci gencin amacı : Bu sınav için hiç çalışmamıştır. Soruların yanıtını kendisine göstermesi için arkadaşını ikna etmeye çalışır. İkinci gencin amacı : Sınıfda örnek bir öğrencidir. Sınav sırasında yanıtları arkadaşına göstermeyi hayal bile etmemesini söyler. Oynayacak öğrencilere amaç açıklandıktan sonra kısa bir süre düşünmeleri için zaman tanınır. 3 dakika 5 dakika gibi bir zaman beklenebilir. Öğrenciler kendi kafalarında yorumladıkları rolleri canlandırmaya başlarlar. Süre sonunda oynanan oyun bittiyse ( bitmedi ise ve giderek uzuyorsa öğretmen tarafından nazikçe bitirilir. ) oyunculara teşekkür edilir. Önce öğrencilerin oyuncuları , yorumları, süreyi iyi kullanıp kullanmadıkları, amaçtan sapıp sapmadıkları vs. konusunda sınıfta kısaca konuşulur. Sınıfta durumla ilgili tartışma başlatılır. 1. öğrencinin ve 2. öğrencinin davranışları ve düşünce biçimleri nedenleri sınıfta yorumlanır. İstekli iki öğrenci çıkarılarak aynı durum onların yorumlarıyla oynatılır. 3. 4. doğaçlama başka ikililerle farklı olarak oynatılabilir.