Rgs brochure opdrachtgever by Ron Dorland

Resultaatgericht samenwerken biedt opdrachtgevers prachtkansen

Wat kan RGS voor u betekenen?

Ontwikkelingen vragen om een andere aanpak

Grip op directe én indirecte kosten, het proces en klanttevredenheid. Dit zijn slechts enkele van de talloze voordelen die Resultaatgericht samenwerken (RGS) u biedt.

Politieke, maatschappelijke en economische ontwikkelingen maken het u momenteel niet gemakkelijk: als corporatie wordt u bijvoorbeeld geconfronteerd met het Woonakkoord, de verhuurdersheffing en collegiale bijdragen. Daarnaast is sprake van teruglopende inkomsten door een stagnerende verkoop van woningen en relatief hoge beheerkosten. Bent u opdrachtgever in de zorg- of onderwijssector, dan heeft u onder andere te maken met meer eigen verantwoordelijkheid voor de huisvesting en de bijbehorende exploitatiekosten. De zorgsector is druk bezig met de consequenties van de politieke besluitvorming rond zorg zwaartepakketten (ZZP). De focus verschuift van verzorgingshuizen naar verpleegtehuizen.

Opdrachtnemers worden vaak laat in het proces betrokken, en moeten het door u al opgestelde bestek of de werkomschrijving realiseren. De prijs is bij traditioneel werken vaak leidend. Meestal kijken opdrachtgevers niet naar de gevolgen voor de exploitatieperiode van de (woon-) gebouwen. Bovendien is het risico van dubbel uitvoeren van taken groot. Onderzoekscijfers van de TU Delft waarbij 22 projecten zijn geevalueerd onderstrepen dit: er is 30% te besparen indien taken bij onderhouden investeringsprojecten in de exploitatieperiode efficiënt worden uitgevoerd.

120% 100%

100% 80%

80%

79%

60% 40% 20% 0%

100%

49%

Directe kosten

Indirecte kosten opdrachtgever

Resultaatgericht werken

100%

Traditioneel werken

RGS biedt opdrachtgevers: •• Beheersen en verlagen van de kosten van het werk (directe kosten over de gehele exploitatieperiode); •• Grip op het proces en daarmee lagere indirecte kosten; •• Budgetzekerheid door minder risico’s en faalkosten: tegenvallers signaleert u tijdig; •• Een resultaat dat goed is afgestemd op uw vastgoedbeleid; •• Waardebehoud en waar mogelijk waardeontwikkeling van uw bezit; •• Tevreden bewoners en gebruikers; •• Betere functionaliteit en kwaliteit; •• Meetbare, en daarmee stuurbare prestaties; •• Behoud van de regie en één aanspreekpunt.

Als opdrachtgever steekt u veel geld in onderhoud, groot onderhoud en renovatie van vastgoed. Circa 85% van dit werk koopt de sector nog steeds traditioneel in. Door ruis in de afstemming tussen opdrachtgever en -nemer lopen faalen meerkosten op tot ongeveer 11%. Indien daar de overige onvolkomenheden van traditioneel werken bij worden opgeteld gaat het om meer dan 20% hogere directe kosten over de exploitatieduur.

Resultaatgericht werken

Resultaatgericht samenwerken betekent zeker niet het einde van marktwerking. Maar die marktwerking krijgt wel een andere invulling: de opdrachtgever is – over de exploitatieperiode gezien – uiteindelijk goedkoper uit en krijgt daarbij grip op de kwaliteit, het proces en de klanttevredenheid. Als opdrachtnemer krijgt u hier continuïteit voor terug. Het geven van continuïteit koppelt u aan het halen van de afgesproken prestaties en is onder voorbehoud van noodzakelijke wijzigigen in uw financieel beleid en vastgoedbeleid.

Waarom RGS u veel oplevert

Traditioneel werken

Ketensamenwerking is een gevleugelde, maar ook beladen term in bouwend en beherend Nederland. Het blijft vaak bij ‘niet al te concrete beloften’. De uitzondering vormt RGS in het vastgoedonderhoud. Hiermee is inmiddels al zo’n 20 jaar ervaring opgedaan. Het begon in het schilderwerk en installatieonderhoud, maar de afgelopen jaren zorgt RGS ook voor doorbraken bij renovatie en onderhoud van vastgoed. Van de complete buitenschil inclusief daken tot en met installaties, badkamers en keukens.

Resultaatgericht werken

Grip op kosten, kwaliteit, proces en klanttevredenheid

Het gevolg: op dit moment bent u hoogstwaarschijnlijk bezig om uw uitgaven en beheerkosten te reduceren. De beschikbare budgetten voor onderhoud gaan omlaag en investeringen draait u waar mogelijk terug. En misschien kunt u net als veel andere opdrachtgevers ook niet om ingrijpende reorganisaties heen. Dit vraagt om een efficiënter proces, professionalisering van opdrachtgevers en zakelijke ketensamenwerking en partnerships met het bedrijfsleven.

Traditioneel werken

Deze brochure helpt u als opdrachtgever op weg om meer te weten te komen over RGS en de mogelijkheden voor uw inkoopbeleid. Om te beginnen gaan we in op de vraag ‘Waarom RGS?’ Met recente ontwikkelingen en cijfers laten we u zien in welke typen projecten u RGS kunt inzetten en geven we inzicht in behaalde resultaten bij andere opdrachtgevers. Bovendien leest u hoe u grip houdt op de prijsvorming, waar u op moet letten bij de selectie van opdrachtnemers, wat RGS betekent voor uw organisatie en welke opleidingen er zijn.

Indirecte kosten opdrachtnemer

Directe kosten

Corporatie regio Den Haag (2002-2012)

Corporatie regio Rotterdam (2006-2011)

10-31% lagere kosten

4-23% lagere kosten

Kwaliteit product/ werk

Aanvang gem 8,8 Aanvang gem 8,3 en eind interval 7,9 en eind 9,0

Proceskwaliteit

7,4

7,3 (voorbereiding) 7,4 (uitvoering)

Klanttevredenheid 7,3

6,9 (OH bedrijven) 7,0 (corporatie)

Realistisch plannen en begroten

Opdrachtgevers focussen bij uitgaven nu vaak op de korte termijn. Herkenbaar? Net als anderen kijkt u daarbij wellicht voornamelijk naar de ‘prijs’ van het onderhoud of de investeringsbeurt in het eerstvolgende jaar. 100%

le ntië pote uctie red n e t os

oplevering

invloed op onderhoudskosten

levensduurkosten

invloed op nieuwbouwkosten

Investeringskosten

Het resultaatgericht inkopen van onderhoud en renovatie zorgt aantoonbaar voor lagere directe kosten: u dringt faalkosten en meerwerk terug, en optimaliseert het ontwerp. Ook zorgt RGS voor een verlaging van de indirecte kosten, ofwel de kosten van het proces zelf. Met RGS maakt u dergelijke doelstellingen meetbaar door ze te koppelen aan ondernemingsdoelstellingen.

Risicovol project? Streef naar ketensamenwerking!

Een nieuwe richting in het inkoopbeleid is ‘het opzoeken van de markt waar mogelijk en ketensamenwerking nastreven waar nodig’. Die afweging kunt u maken met de zogenoemde Kraljic matrix. Daarbij houdt u twee aspecten in het oog, namelijk: de risico’s verbonden aan projecten en het financieel belang dat ermee gemoeid is. Projecten die u eenvoudig in een bestek of werkomschrijving kunt vangen en waarmee u geen risico’s op meerwerk loopt, besteed u traditioneel aan. Zijn de risico’s groter en is er relatief veel geld mee gemoeid? Streef dan naar ketensamenwerking. U kunt hierbij denken aan groot onderhoud en renovatieprojecten, maar bijvoorbeeld ook aan schilderwerk, gevelonderhoud en investeringsprojecten met energetische opwaardering. Geef de markt de ruimte om meer verantwoordelijkheid te nemen en u als opdrachtgever te verrassen met aantoonbare resultaten. Hoog Financieel risico/belang

Evaluaties bij twee opdrachtgevers in de regio Rotterdam en Den Haag met jarenlange ervaring bevestigen het beeld van de besparingen. Daarnaast nemen de kwaliteit van het geleverde werk bij oplevering en gedurende de beheerperiode toe, alsmede de klanttevredenheid (huurders). Bovendien waarderen de opdrachtgevers de proceskwaliteit van zowel de voorbereiding- als uitvoeringsfase, beter.

Laag Ontwerp

Realisatie

Gebruik

levensduur van het gebouw

Maar u kunt veel efficiënter te werk gaan en heel veel kosten besparen, als u uw focus verplaatst: • van prijs naar kosten • en van kosten op korte termijn naar jaarkosten over de resterende exploitatieduur. Gaat u met RGS aan de slag, dan kunt u veel realistischer meerjarenplanningen en -begrotingen opstellen over de resterende exploitatie. Geheel afgestemd op uw strategisch voorraad- of huisvestingsbeleid, huurbeleid en investeringsbeleid.

HEFBOOMPRODUCTEN Alternatieve leveranciers beschikbaar Verwisseling mogelijk

STRATEGISCHE PRODUCTEN Moeilijk om van leverancier te wisselen Kritisch voor kostprijs en levering

Strategie: Concurrentiestelling

Strategie: Samenwerking

ROUTINEPRODUCTEN Groot aanbod Grote diversiteit aan producten Bewerkelijk

KNELPUNTPRODUCTEN Monopolitische markt Hoge entreebarrières

Strategie: Procesvereenvoudiging Reduceren aantal leveranciers

Strategie: Veiligstelling levering Ontwikkelen alternatieven

Laag

Toeleveringsrisico

Hoog

Hoe ziet RGS er precies uit?

I. Initiatieffase

RGS zorgt voor een optimaal ontwerp voor het project. Uw visie en randvoorwaarden vertaalt u samen met de opdrachtnemer in kwaliteitsuitgangspunten voor een complex of gebouw. U formuleert uw eisen zoveel mogelijk in functionele termen op verschillende kwaliteitsthema’s. Denk hierbij aan: • energiezuinigheid (energieprestatie) • gezondheid (lucht, geluid, vocht) • veiligheid (constructief, inbraak, brand, valveiligheid) • gebruikskwaliteit (toegankelijkheid, bruikbaarheid, visuele beleving ondergrond en afwerking) • duurzaamheid (milieuzorg, watergebruik)

II. Planontwikkeling

De opdrachtnemer ondersteunt u hierbij.

III. Planuitwerking en optimalisatie

Samen werkt u vervolgens de functionele eisen uit. En zo legt u als opdrachtgever in feite wat u vraagt specifiek vast in het verwachte eindresultaat. Denk hierbij bijvoorbeeld aan eisen als een energielabel B, geen asbest, geen houtrot, beperkt voegwerkschade, geen daklekkages, enzovoort. De opdrachtnemer legt prestatie-eisen zoveel mogelijk vast in harde meetbare normen (acceptabele klasse voor houtrot, voegwerkschade, storingsgraad installaties, enzovoort).

Als u resultaatgericht samenwerkt, dan stuurt u op optimalisatie van uw proces en het te realiseren werk. Met RGS gaat u uit van een ketenbenadering in het proces en voorkomt u dubbel werk. Betrokkenheid opdrachtnemer Procesfasen

Traditioneel

Bouwteam

RGS

IV. Opdrachtverstrekking en uitvoeringsvoorbereiding V. Projectuitvoering VI. Oplevering VII Beheerfase/ exploitatieperiode

Opdrachtnemers komen al in een vroeg stadium van het planproces aan tafel, na een selectie gebaseerd op een aantal relevante eisen (uitsluitingscriteria en algemene en specifieke geschiktheidseisen). De prijs is nog niet bekend, maar prijsvorming maakt wel onderdeel uit van de selectie. Lees de alinea ‘Enorme besparingen en meer transparantie’ voor een nadere uitleg. In de praktijk neemt het onderhoudsbedrijf desgewenst een deel van de taken van u als opdrachtgever over. Zo kan een opdrachtnemer u als opdrachtgever adviseren en ondersteunen bij het formuleren van kwaliteitsuitgangspunten en de vertaling naar prestatie-eisen, de inventarisatie, de inspectie, het aansturen van specialistisch onderzoek, het doorrekenen van scenario’s met het oog op kosten en impact op kwaliteitsthema’s en de werkomschrijving/het bestek nadat een voorkeurscenario is gekozen. Maar ook bij een deel van de communicatie met, en sociale begeleiding van bewoners van woningen of gebruikers van gebouwen. En desgewenst kunt u ook ondersteuning krijgen bij het aanvragen van vergunningen, het verkrijgen van subsidies en het uitvoeren van woonwensen en een bewonerstevredenheidsonderzoek.

visie

scenario’s

kwaliteitsuitgangspunten

prestatie eisen

De maatregelen die nodig zijn om dit resultaat te bereiken legt u uitdrukkelijk vooraf niet vast. De opdrachtnemer doet, op basis van de afgesproken eisen en de opname van de huidige kwaliteit, voorstellen voor onderhoudsscenario’s en activiteitenplannen. Daarbij moet hij niet alleen kijken naar het uit te voeren werk op korte termijn, maar nadrukkelijk ook naar de consequenties over de totale exploitatieperiode! Alternatieven rekent de opdrachtnemer netto contant door. Hij optimaliseert ze en presenteert ze naast elkaar. Als opdrachtgever verwerkt u het uiteindelijk gekozen onderhoudsscenario in de eigen Meerjaren Onderhoudsplanning en -begroting. De opdrachtnemer is liefst ook verantwoordelijk voor het planmatig onderhoud in een periode na de oplevering van het werk. De afgesproken prestaties controleert hij dan bij oplevering en tijdens de beheerperiode. Zo kan het werk optimaal worden gevolgd op de afgesproken kwaliteit.

Handige tool: Kwaliteit in Balans Een handige tool om kwaliteit van woningen te meten en bespreekbaar te maken, is Kwaliteit in Balans (KiB). De opdrachtgever legt het gewenste kwaliteitsniveau hiermee van grof naar fijn vast. Hij vertaalt kwaliteitsuitgangspunten naar functionele eisen voor thema’s als energiezuinigheid, gezondheid, veiligheid, gebruikskwaliteit en wonen, en legt die eisen vast in meetbare prestatie-indicatoren. Deze koppelt hij uiteindelijk aan bouwdelen en gebouwruimten. De prestatie-eisen en normen sluiten aan op het Bouwbesluit Bestaande Bouw en Keurmerken zoals PKVW, Woonkeur en dergelijke. Meer informatie over deze tool vindt u op www.rgsNL.nl

cyclus en in de utiliteitsbouw de installaties). De opdrachtgever kan dus nog steeds tussentijds bijsturen. Betrokkenheid opdrachtnemer Procesfasen

Model A Model B Model C RGS project RGS project/beheer RGS Afkoop

I. Initiatieffase II. Planontwikkeling III. Planuitwerking en optimalisatie IV. Opdrachtverstrekking en uitvoeringsvoorbereiding V. Projectuitvoering VI. Oplevering

Enorme besparingen en meer transparantie

In periode

VII Beheerfase/ gemaakte exploitatieperiode prestatieafspraken

Vanzelfsprekend moet een opdrachtnemer resultaatgericht werken, onder de voorwaarde van een scherpe marktconforme prijsstelling. Dit borgt u door samen vooraf spelregels over prijsvorming (eenheidsprijzen, opslagen en toeslagen, wijze van indexeren) overeen te komen. U werkt met een open begroting en onafhankelijke prijstoetsing. Met RGS reduceert u faalkosten, zorgt u voor een optimaal ontwerp en voorkomt u meerwerk. Dat levert enorme besparingen op in de directe projectkosten. En als opdrachtgever krijgt u prestatiegaranties die uitstijgen boven traditionele. Daarom is het belangrijk om een marktconforme prijsstelling niet te verwarren met ‘het vel over oren trekken’. U gaat uit van prijzen waarbij de opdrachtnemer een normale renderende bedrijfsvoering kan voeren. Het principe ziet er als volgt uit:

Kosten

Levert de opdrachtnemer in het samenwerkingsmodel goed werk tegen de afgesproken prijs, dan kunt u relatief snel vervolgafspraken maken over elk volgend onderhoudsinterval. Na elk onderhoudsinterval behouden partijen de mogelijkheid om afscheid van elkaar te nemen.

Omgaan met risico’s

Bij resultaatgericht samenwerken ziet het risicomanagement er anders uit. Bij traditioneel aanbesteden liggen (ondanks productgaranties) veel risico’s bij u als opdrachtgever. Dit uit zich vooral in meerwerk. Meerwerkrisico’s en de risico’s die gekoppeld zijn aan prestatiegaranties liggen bij resultaatgericht samenwerken voor een belangrijk deel bij de opdrachtnemer. Maakt de opdrachtnemer prestatiegaranties niet waar, dan betaalt hij de extra kosten.

Zijn opdrachtnemers er klaar voor?

Jaren in de tijd

Welk RGS-model werkt goed?

RGS kan u in verschillende modellen toepassen. De meeste opdrachtgevers kiezen voor een tussenmodel. Dit zogenaamde model B gaat ervan uit dat de opdrachtnemer onderhoudsscenario’s aanlevert over de resterende exploitatieperiode van het complex of gebouw. Tegelijk beperkt het contract (de aannemingsovereenkomst) zich tot het eerste onderhoudsinterval (in de woningbouw vaak de schilder-

Duidelijk is dat resultaatgericht werken andere eisen stelt aan opdrachtnemers. Naast vakkennis, betrouwbaarheid en financieel draagvlak (rentabiliteit en solvabiliteit) moeten zij beschikken over aantoonbare kennis en vaardigheden. De opdrachtnemer dient over een organisatie te beschikken die scenario’s en activiteitenplannen kan maken, die deze netto contant door kan rekenen en die opdrachtgevers zoals u kan adviseren. Via het VGO-Keur kunnen opdrachtnemers aantonen dat zij het RGS proces beheersen. Uiteraard stelt RGS ook eisen aan opdrachtgevers.

Aparte brochure voor opdrachtnemers Bent u opdrachtnemer of wilt u opdrachtnemers wijzen op de kansen van RGS? Vraag dan naar onze RGS-brochure speciaal voor opdrachtnemers. Deze is te bestellen via SBRCURnet: www.sbrcurnet.nl.

Wat betekent RGS voor uw organisatie?

VGO-keur

De beslissing om met RGS aan de slag te gaan is ingrijpend maar biedt u wel veel kansen. RGS is een bedrijfsstrategie. U moet hier vol overtuiging voor kiezen en het borgen in de missie, visie en het inkoopbeleid van uw bedrijf. Die keuze heeft vervolgens consequenties voor de interne processen, kwalificaties en competenties van personeel en dus voor uw organisatie als geheel. Transparantie is belangrijk. Zorg als opdrachtgever voor een inzichtelijke selectieprocedure, duidelijke beoordelingscriteria en schriftelijke rapportages van de resultaten. Verbeter het proces door uiteindelijk over te stappen op tweezijdige evaluaties, waarbij u ook uw eigen betrokkenheid bij projecten bespreekt. Doe eerst ervaring op met enkele pilotprojecten met ervaren RGS bedrijven. Stel de doelen vooraf goed vast en zorg voor een onafhankelijke evaluatie. Gebruik de pilots om het proces en uw instrumentarium in te richten. Afhankelijk van de ervaringen kiest u als opdrachtgever vervolgens voor wel of niet verder opschalen.

Met het VastgoedOnderhoudskeurmerk (VGO-keur) bewijzen opdrachtnemers dat zij voldoen aan basale eisen voor resultaatgericht werken. Om te bepalen of opdrachtnemers in aanmerking komen voor het VGO-keur, wordt een competentiescan afgenomen. Daarbij moeten zij met projectdossiers, opleidingen en andere bewijsstukken aantonen dat ze over de benodigde kennis en organisatie beschikken. Ook worden eisen gesteld aan de financiële gezondheid (solvabiliteit en rentabiliteit), aan tevredenheid van medewerkers en aan klanttevredenheid. Het VGO-keur sluit aan op de eisen uit de Leidraad RGS. Meer informatie op www.vgokeur.nl.

Handig hulpmiddel: Leidraad RGS

In 2013 verscheen een nieuwe Leidraad Resultaatgericht Samenwerken bij Investeren en Onderhoud. Een initiatief van OnderhoudNL, TNO en SBRCURnet. Dit praktische boek geeft u inzicht in het proces bij RGS en helpt u bij de te nemen stappen. In de bijlagen van de Leidraad vindt u voorbeelden en contractstukken. Ook vindt u een heldere beschrijving van alle eisen waaraan alle partijen moeten voldoen. U kunt de Leidraad bestellen via de website van SBRCURnet, www.sbrcurnet.nl.

OnderhoudNL

OnderhoudNL is de ondernemersorganisatie van ruim 2.500 (restauratie-)schilders, (totaal-) onderhoudsbedrijven, industriële onderhoudsbedrijven en glaszetbedrijven.

Leidraad Resultaatgericht Samenwerken bij Investeren en Onderhouden

Opleidingen RGS

De beschikbare opleidingen die Savantis en SBRCURnet aanbieden, zijn recent herzien en aangepast op basis van de nieuwe Leidraad. Zij bieden u ook houvast voor het implementeren van RGS in uw organisatie en om het gesprek aan te gaan met uw opdrachtnemer. Meer informatie op www.sbrcurnet.nl.

OnderhoudNL behartigt de belangen en verstevigt de marktpositie van de lidbedrijven via innovatieprojecten, PR, hulpmiddelen voor bedrijfsvoering, educatie, arbeidsvoorwaarden en het beïnvloeden van weten regelgeving (lobby). OnderhoudNL streeft er naar dat de leden door de markt worden gezien als dé bedrijven voor investerings- en onderhoudsopgaven binnen de bestaande woningvoorraad. OnderhoudNL richt zich op het doorontwikkelen en promoten van resultaatgericht samenwerken en alles wat daarmee samenhangt. De nieuw ontwikkelde Leidraad Resultaatgericht Samenwerken is daarvoor het uitgangspunt. Meer informatie op www.OnderhoudNL.nl.

SAMEN

OPDRACHTGEVER SVB / Portefeuillebeleid (gebouw- /complexstrategie)

onderhoudsplanning en begroting

investeringsplanning en begroting

projectinitiatief

INITIATIEFFASE

opstellen startdocument

selecteren opdrachtnemer selecteren deelnemers ontwikkelteam

formeren ontwikkelteam

vaststellen startdocument incl. planning

PLANONTWIKKELING

goedkeuring startdocument, concept planning en raamovereenkomst

vaststellen raamovereenkomst

visie en randvoorwaarden project en beheer

vaststellen kwaliteitsuitgangspunten (7 thema’s)

bewonersparticipatie

selecteren deelnemers ontwikkelteam en formeren projectteam

opstellen concept voorbereidingsplanning fase I t/m V

. raamovereenkomst incl algemeen geldende afstandverklaring . raamafspraken met losse afstandsverklaring . samenwerkingsovereenkomst

herijken voorbereidingsplanning, verzamelen projectinformatie en globale beoordeling opstellen kostenopgave ontwerp en engineering

goedkeuring kwaliteitsuitgangspunten kosten ontwerp en engineering en planning bewonersparticipatie . klankbordgroep . woonwensenonderzoek optioneel

voorzet prestatie-eisen project en beheer voorlopig vaststellen prestatie-eisen voorbereiden projectopname (inspectie en inventarisatie) projectopname (destructief onderzoek en evt. proefwoning)

III

PLANUITWERKING EN OPTIMALISATIE

voorstel maaregelen en samenstellen scenario’s , opties en VO op basis van 7 thema’s

bewonersparticipatie

vaststellen maatregelen en voorkeurscenario’s

risicoanalyse

uitwerken en doorrekenen scenario’s (balanceren op 7 thema’s) vaststellen scenario en prestatie-eisen

. stukken investeringsbesluit

. globale werkomschrijving . kostenraming . NCW berekening . huisvestingskosten/ woonlasten

investeringsbesluit (uitvoeringsbesluit)

OPLEVERING RENOVATIE BEHEERFASE EXPLOITATIEPERIODE

VII

PROJECTUITVOERING

V VI

OPDRACHTVERSTREKKING EN UITVOERINGSVOORBEREIDING

PROCESMODEL RGS

PORTEFEUILLEBELEID

OPDRACHTNEMER

optimaliseren maatregelen (evt. DO) en gedetailleerde begroting

bewonersparticipatie

. keuze opties . 70% goedkeuring . modelwoning . subsidies . vergunningen

. prijstoetsing

goedkeuring begroting afsluiten aannemingsovereenkomst

toezicht op proces

akkoord opleveren

beoordelen prestatiemetingen

projectvoorbereiding

projectuitvoering

prestatiegaranties afhandelen

opleveren project

evaluatie project

bewonersonderzoek evt.

prestatiegaranties afhandelen

periodieke prestatiemeting

evaluatie samenwerking

aanpassen / optimaliseren onderhoudsscenario

Onderhoud NL, TNO en SBRCURnet hebben de handen ineengeslagen om de terminologie, het procesmodel en de stappenplannen van Prestatiegericht Samenwerken (PGS) en Resultaatgericht Vastgoed Onderhoud (RGVO) in elkaar te schuiven zodat er in 2013 een uniforme visie op onderhoud en renovatie is ontstaan in de vorm van Resultaatgericht Samenwerken (RGS).