ลักษณะการใช้ห้องสมุดของนักศึกษาระดับปริญญาตรีวิทยาลัยราชพฤกษ์

รายงานการวิจัย เรื่อง ลักษณะการใชหองสมุดของนักศึกษาระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ Type of library usage of students in Ratchaphruek College

โดย นางสมศรี อนประดิษฐ นางสาวสุปรียา มหาสมบัติกุล นางสาวกุลยา อุปพงษ

การวิจัยครั้งนี้ไดรับทุนอุดหนุนการวิจัยจากวิทยาลัยราชพฤกษ ปการศึกษา 2551

รายงานการวิจัย เรื่อง ลักษณะการใชหองสมุดของนักศึกษาระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ Type of library usage of students in Ratchaphruek College โดย นางสมศรี อนประดิษฐ นางสาวสุปรียา มหาสมบัติกุล นางสาวกุลยา อุปพงษ

การวิจัยครั้งนี้ไดรับทุนอุดหนุนการวิจัยจากวิทยาลัยราชพฤกษ ปการศึกษา 2551 ปที่ทําการวิจัยแลวเสร็จ 2552

ชื่อโครงการวิจัย ลักษณะการใชหองสมุดของนักศึกษาระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ ชื่อผูวิจัย 1. นางสมศรี อนประดิษฐ หัวหนาโครงการ 2. นางสาวสุปรียา มหาสมบัติกุล ผูวิจัย 3. นางสาวกุลยา อุปพงษ ผูวิจัย (ภาษาอังกฤษ) 1. Mrs. Somsri Aonpradit 2. Miss Supreya Mahasombatkul 3. Miss Kullaya Uppapong ปที่ทําการวิจัย 2552 บทคัดยอ การศึกษาวิจัยเรื่อง ลักษณะการใชหองสมุดของนักศึกษาระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ โดยมีวัตถุประสงคเพื่อ ศึกษาลักษณะการใช ปญหาอุปสรรค ขอเสนอแนะ และความตองการเกี่ยวกับ การใชหองสมุดของนักศึกษา กลุมประชากรเปาหมาย หรือกรอบตัวอยาง ( Sampling Frame) ที่ใชใน การวิจัย คือ นักศึกษาระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ จํานวน 1,622 คน กําหนดขนาดตัวอยาง โดยใชตารางสําเร็จรูปในการกําหนดขนาดตัวอยางของ ทาโร ยามาเน ( Taro Yamane) ที่ระดับความ เชื่อมั่น 95% จํานวน 320 คน และสุมตัวอยางแบบ Probability Sampling โดยวิธี Stratified Sampling โดยแบงประชากรที่แตกตางกันในเรื่อง ชั้นปการศึกษา จากนั้น ใชวิธี Probability มาจัดสัดสวนการสุม ตัวอยางแตละชั้นปการศึกษา เครื่องมือที่ใชวิจัยครั้งนี้เปนแบบสอบถาม สถิติที่ใชในการวิเคราะห ขอมูล ไดแก คาเฉลี่ย ( Mean) คาความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) การทดสอบ ความสัมพันธของสมมติฐานใชวิธีหาคาไค - สแควร (Chi - square test) สถิติ t – test และวิธีวิเคราะห ความแปรปรวนทางเดียว One – way Analysis of Variance (One – way ANOVA) ผลการศึกษาพบวา กลุมตัวอยางที่ตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญิง กําลังศึกษาอยูใน ชั้นปที่ 1 คณะบริหารธุรกิจ เปนนักศึกษากลุมเรียนปกติ และเคยใชหองสมุด นักศึกษามี วัตถุประสงค ในการใชหองสมุดเพื่อคนควาขอมูลทํารายงาน ชวงเวลาที่ ใชไมแนนอน ระยะเวลา 10 - 30 นาที มี ความถี่แบบนานๆ ครั้ง วิธีการคนควาหาขอมู ลโดยสํารวจจากชั้นวางหนังสือ ทัรพยากรสารสนเทศ ที่ ใชคือหนังสือ/ตํารา ใชบริการยืม-คืน

ข

ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดโดย ภาพรวมอยูในระดับนอย เมื่อพิจารณารายดานพบวา มีปญหาอุปสรรคการ ดานเทคโนโลยี มากที่สุด รองลงมาไดแก ดานอาคารสถานที่ ดานทรัพยากร สารสนเทศ ดานผูใชบริการ และดานบุคลากร และเมื่อพิจารณาแตละดานพบวา ดานเทคโนโลยี ขอที่มีระดับปญหาอุปสรรคมากที่สุด คือ จํานวนเครื่องคอมพิวเตอรไม เพียงพอตอความตองการใช รองลงมา คือ ความลาชาของระบบเครือขายคอมพิวเตอร และเครื่อง คอมพิวเตอรที่ติดตั้งอินเตอรเน็ตมีสมรรถนะต่ํา ดานอาคารสถานที่ ขอที่มีระดับปญหาอุปสรรคมากที่สุด คือ ที่นั่งอานไมเพียงพอ รองลงมา คือ สถานที่คับแคบ และลักษณะการจัดชั้นหนังสือไมสะดวกแกการคนหา ดานทรัพยากรสารสนเทศ ขอที่มีระดับปญหาอุปสรรคมากที่สุด คือ หนังสือ/ตํารามีจํานวน นอย รองลงมา คือ หนังสืออานเพิ่มเติมความรูทั่วไปมีนอย และระยะเวลาในการยืม -คืนหนังสือสั้น เกินไป ดานผูใชบริการ ขอที่มีระดับปญหาอุปสรรคมากที่สุด คือ ไมมีเวลาใชหองสมุด รองลงมา คือ ไมทราบวิธีการใชเครื่องมือสืบคน และไมกลาสอบถามหรือขอคําแนะนํา ดานบุคลากร ขอที่มีระดับปญหาอุปสรรคมากที่สุด คือ เจาหนาที่หองสมุดมีจํานวนนอยทํา ใหบริการไมทั่วถึง รองลงมา คือ เจาหนาที่หองสมุดเขมงวดในระเบียบมากเกินไป และเจาหนาที่ หองสมุดไมมีมนุษยสัมพันธ และจากขอเสนอแนะความตองการของการใชหองสมุด พบวา นักศึกษาตองการใหมี บริการ แนะนําหนังสือนาอาน มากที่สุด รองลงมาไดแก ขยายเวลาในการ เปด -ปด หองสมุด บริการแจง รายชื่อหนังสือใหม บริการงานวิจัย/วิทยานิพนธ บริการ Print งาน บริการตอบคําถามและแจงผลการ สืบคนขอมูลใหทาง E-mail และบริการใหคําปรึกษาในใชหองสมุด ตามลําดับ ผลการทดสอบสมมติฐาน พบวา ปจจัยสวนบุคคล ไดแก เพศ คณะที่ศึกษา กลุมเรียน ของ นักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ ระดับ 0.05 และจากสมมติฐาน ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดที่แตกตางกันตามปจจัยสวน บุคคลของผูใชหองสมุด พบวา ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดแตกตางกันตาม เพศ คณะที่ศึกษา กลุมเรียน ของนักศึกษา อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05

Project: Researcher:

Type of library usage of students in Ratchaphruek College 1. Mrs. Somsri Aonpradit 2. Miss Supreya Mahasombatkul 3. Miss Kullaya Uppapong Academic year: 2008

Abstract

The objective of this research was to study the library usage, problems, suggestion, and the need for using library of students. The target population was students in Ratchaphruek College. The 320 samples were calculated by using Yamane formula with 95% confidential interval. Stratified sampling with probability sampling was used to random sampling in this research. A questionnaire was used as the tools. Data was analyzed by mean, standard deviation, Chi-square, t-test, and Oneway ANOVA. The results found that most of the respondents were female that was still studying freshman year faculty of business administration and had been using library. The respondents were using library for searching information to do the report. The time of using library were not stated. The respondents used the library average for 10-30 minutes. The frequency of using library was once in a while. Way of searching for information surveyed from book shelf. Information resource was books and textbooks that were for rent.

The overall problems of library using were found in low level. To consider in each factor, the researcher found that the problem on technology factor was the highest level. The second highest was the problem on facilities, information resource, user, and staff factor. To consider in each sub factor were found as following; For technology factor, the highest problem was number of computers that were not enough for users. Second was the delaying of network computer and the computers that were connected with internet were low in capability.

For facilities factor, the highest problem was about not enough seats for reading books.

Second was library too small and the way of book shelf design was not convenient to use.

ง

For information resource factor, the highest problem was about not enough books and textbooks for students. Second was a few of other books or magazine for rent and time for rent too short.

For user factor, the highest problem was no time to use the library. Second was not knowing how search for information and afraid to ask question or any suggestion.

For staff factor, the highest problem was not enough librarians. Second was librarians excessively strict on rule of using library and librarians had no interpersonal relations.

From the suggestion of the need to use library, students would like to have advertisement on best book reading. Second was extended open –close time of the library, new book notify services, thesis and research project services, questioning and answering through e-mail, and advisory how to use library services.

The result of hypothesis test were found there was the different in demographic factors, which were sex, faculty, and group of study, with 95% confidential interval.

กิตติกรรมประกาศ รายงานวิจัยฉบับนี้สําเร็จลุลวงได ผูวิจัยขอกราบขอบพระคุณวิทยาลัยราชพฤกษที่ไดมอบทุน การวิจัยประจําป 2551 โดยผานความเห็นชอบจากคณะกรรมการการวิจัย และขอบพระคุณ รศ.ดร. ลัดดาวัลย เพชรโรจน ที่ปรึกษาคณะกรรมการการวิจัย และ รศ.ดร.วิรัช วรรณรัตน หัวหนาสํานักงาน เปนอยางสูง ที่กรุณาใหคําปรึกษา ขอเสนอแนะและแกไขขอบกพรองของรายงานการวิจัยดวยตนเองมา โดยตลอด ขอขอบพระคุณ คณะกรรมการวิจัย ที่ไดกรุณาใหคําแนะนําเพิ่มเติมเพื่อความสมบูรณยิ่งขึ้น ของรายงานการศึกษาวิจัย ทายสุดนี้ขอกราบพระคุณคุณพอ คุณแม และครอบครัว ที่เปนกําลังใจในการศึกษา วิจัย และ ดูแลสุขภาพมาโดยตลอด นางสมศรี อนประดิษฐ หัวหนาโครงการ เมษายน 2552

สารบัญ หนา บทคัดยอภาษาไทย.............................................................................................. บทคัดยอภาษาอังกฤษ......................................................................................... กิตติกรรมประกาศ............................................................................................... สารบัญ................................................................................................................ สารบัญตาราง...................................................................................................... บทที่ 1. บทนํา.....................................................................................................

- ความสําคัญของปญหา.................................................................

- วัตถุประสงคการวิจัย...................................................................

- ขอบเขตของการวิจัย....................................................................

- นิยามศัพท....................................................................................

- สมมติฐานการวิจัย.......................................................................

- ประโยชนที่คาดวาจะไดรับ..........................................................

ก ค จ ฉ ซ 1 1 3 4 4 5 5

2. เอกสารและวรรณกรรมที่เกี่ยวของ........................................................ 6 - แนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวของกับการใชหองสมุด........................

- แหลงบริการสารสนเทศของสถาบันการศึกษาในระดับอุดมศึกษา - ประวัติความเปนมาหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ..........................

- งานวิจัยที่เกี่ยวของ........................................................................

- กรอบแนวความคิดในการวิจัย......................................................

6 20 31 38 44

3. วิธีดําเนินการวิจัย....................................................................................

- ประเภทการวิจัย............................................................................

- ตัวแปรการวิจัย..............................................................................

- ประชากรการวิจัย..........................................................................

- การกําหนดขนาดตัวอยางและวิธีการสุมตัวอยาง...........................

45 45 46 46 46

ช

สารบัญ (ตอ) บทที่ -

หนา ขอมูลที่ใชในการวิจัย...................................................................... เครื่องมือที่ใชเก็บขอมูล.................................................................. การทดสอบเครื่องมือ...................................................................... การวางแผนวิเคราะหขอมูล.............................................................

47 47 49 50

4. ผลการวิเคราะหขอมูล................................................................................

- ตอน 1 การวิเคราะหขอมูลสวนบุคคลของผูตอบแบบสอบถาม.....

- ตอน 2 การวิเคราะหขอมูลเกี่ยวกับลักษณะการใชหองสมุด วิทยาลัยราชพฤกษ..............................................................

- ตอน 3 การวิเคราะหขอมูลเกี่ยวกับระดับปญหาอุปสรรคการใช หองสมุด .............................................................................

- ตอน 4 การวิเคราะหขอมูลเกี่ยวกับขอเสนอแนะในการใชบริการ หองสมุด.............................................................................

- ตอน 5 การวิเคราะหขอมูลขอเสนอแนะเกี่ยวกับความตองการบริการ - ตอน 6 การวิเคราะหขอมูลเพื่อทดสอบสมมติฐาน..........................

51 52

59 61 62

5. สรุปการศึกษา อภิปรายผล และขอเสนอแนะ.............................................

- สรุปผลการศึกษา..............................................................................

- อภิปรายผลการศึกษา........................................................................

- ขอเสนอแนะ.....................................................................................

78 80 83 85

บรรณานุกรม……………………………………………………………… ภาคผนวก ………………………….……….……………………………..

86 91

54 57

สารบัญตาราง ตารางที่ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

หนา รอยละเกี่ยวกับขอมูลสวนบุคคลของผูตอบแบบสอบถาม ……...................... รอยละเกี่ยวกับลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษของผูตอบ แบบสอบถาม..................................................................................……......... คาเฉลี่ย และสวนเบี่ยงเบนมาตรฐานระดับปญหาอุปสรรคการใช หองสมุด……..............………………………………………………………. แสดงคาเฉลี่ย และสวนเบี่ยงเบนมาตรฐานระดับความตองการบริการ…......... การทดสอบ เพศของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุด วิทยาลัยราชพฤกษ............................................................................................ การทดสอบ ชั้นปการศึกษาของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใช หองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ.............................................................................. การทดสอบ คณะที่ศึกษาของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใช หองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ............................................................................. การทดสอบ กลุมเรียนของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุด วิทยาลัยราชพฤกษ............................................................................................. การทดสอบ ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดแตกตางกันตามเพศของผูใช หองสมุด............................................................................................................. การทดสอบ ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดแตกตางกันตามชั้นป การศึกษาของผูใชหองสมุด................................................................................ การทดสอบ ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดแตกตางกันตามคณะที่ศึกษา ของ ผูใชหองสมุด............................................................................................... การทดสอบ ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดแตกตางกันตามกลุมเรียน ของผูใชหองสมุด.................................................................................................

52 54 57 61 62 65 68 71 74 75 76 77

บทที่ 1 บทนํา 1.1 ความสําคัญของปญหา ปจจุบันการพัฒนาแหลงสารสนเทศเพื่อประโยชนในการพัฒนาบุคลากรหรือบุคคลในองคการ หรือสถาบันตางๆ มีความจําเปนอยางยิ่ง เพื่อการจัดการการบริหารองคการใหมีประสิทธิภาพสูงสุด (ประภาวดี สืบสนธิ์ 2530) ในสถาบันอุดมศึกษาหองสมุดถือไดวาเปนหนวยงานหนึ่งในองคการมี หนาที่เปนแหลงเพิ่มพูนความรูเพื่อใหนักศึกษามีตนทุนแหงความรูอยางเพียงพอและยังเปนแหลงชวย เสริมสรางใหเปนผูมีทักษะทางปญญา ซึ่งสอดคลองกับขอกําหนดของทบวงมหาวิทยาลัย ที่ไดกําหนด หนาที่ของหองสมุดมหาวิทยาลัยวา หองสมุดมหาวิทยาลัย มีหนาที่ที่จะตองสงเสริม สนับสนุน การศึกษาคนควา การเก็บรวบรวมขอมูลการใหบริการ ตลอดจนอํานวยความสะดวกตาง ๆ ใหกับครู อาจารย นิสิตนักศึกษา และผูที่ใครจะศึกษาคนควาวิจัย สนองตอบการจัดการศึกษาระดับอุดมศึกษาให เปนไปตามเจตนารมณของการอุดมศึกษา ดวยเหตุนี้หองสมุดสถาบันอุดมศึกษาจึงไดพยายามปรับปรุง คุณภาพการบริหารงานและการบริการสารสนเทศ ใหสามารถตอบสนองความตองการของผูใชไดอยาง มีประสิทธิภาพ ใหนักศึกษาไดคนควาเพื่อเสริมสรางความรูจากที่ไดรับในชั้นเรียนมาเปนการศึกษาเพื่อ ตนเอง (ทบวงมหาวิทยาลัย .2543) ดังนั้น หองสมุดมหาวิทยาลัยจึงมีบทบาทสําคัญ ถือเปนหัวใจและ แหลงขุมทรัพยทางปญญาที่สําคัญของการจัดการศึกษาระดับอุดมศึกษา มีบทบาทสําคัญอยางยิ่งในการ สงเสริมภารกิจหลักของสถาบันอุดมศึกษาอันไดแก สงเสริมการผลิตบัณฑิตที่มีคุณภาพ สงเสริมการ ใหการศึกษาขั้นสูงทางวิชาการและทางวิชาชีพ การบริหารวิชาการ การวิจัย และ การ ทํานุบํารุง ศิลปวัฒนธรรม ดวยการจัดหา รวบรวมทรัพยากรสารสนเทศทุกรูปแบบที่เกี่ยวของตลอดจน เทคโนโลยีตาง ๆ เพื่อใชในการสืบคนสารสนเทศที่สามารถตอบสนองความตองการไดอยางรวดเร็ว และมีประสิทธิภาพ สอดคลองกับความตองการและความคาดหวังของผูใช อีกทั้ง ยัง เปนศูนยกลาง การศึกษาคนควาดวยตนเอง มีการจัดบริการสารสนเทศที่สอดคลองกับวัตถุประสงค นโยบายและ หลักสูตรของสถาบันตนสังกัด (สุริทอง ศรีสะอาด.2544) เพื่อใหหองสมุดสามารถดําเนินงานและใหบริการสารสนเทศตามบทบาทหนาที่ไดอยางมี ประสิทธิภาพ หองสมุด ควรมีการศึกษาเพื่อใหเขาใจผูใชเพราะผูใชถือเปนหัวใจสําคัญอยางยิ่งตอ

2

หองสมุด การดําเนินงานและบริการของหองสมุดจะมีประสิทธิภาพเพียงใดนั้นขึ้นอยูกับความ สอดคลองของระบบสารสนเทศกับสภาพลักษณะ การใช ของผูใช หากหองสมุดสามารถจัดวางระบบ สารสนเทศไดอยางมีประสิทธิภาพสอดคลองกับสภาพลักษณะ การใช ของผูใชแลว จะทําใหผูใชเห็น ความสําคัญของสารสนเทศและเขาใชบริการหองสมุดมากขึ้น ในทางตรงกันขามหากหองสมุดมีการจัด วางระบบสารสนเทศไมดี ไมสอดคลองกับลักษณะนิสัยและความตองการของผูใชแลวบทบาทหนาที่ และความสําคัญของหองสมุดจะลดลงซึ่งจะสงผลกระทบโดยตรงตอหองสมุดรวมถึงประเทศชาติที่ไม สามารถพัฒนากาวไกล ได เทาที่ควร ดังนั้นการศึกษาวิเคราะหความตองการที่แทจริงของผูใชจึงเปน รากฐานสําคัญสําหรับการวางแผนการดําเนินงานใหไดประสิทธิภาพ (ประภาวดี สืบสนธิ์ .2530) เหตุผลความจําเปนดังกลาว จึงทําใหที่ผานมามีการศึกษาการใชหองสมุดมหาวิทยาลัยหลายแหงทั้งใน และตางประเทศ เชน งานวิจัยของ Bauner (1979) ซึ่งไดศึกษาเรื่องการใชหองสมุดและความคิดเห็น ของนักศึกษาผูใชหองสมุดที่ Southern lllinois University Carbondale ประเทศสหรัฐอเมริกา งานวิจัย ของ Peischl (1979) ไดศึกษาความตองการของผูใชบริการหองสมุดของ University of Northern Colorado งานวิจัยของประภารัตน นาวิภาพันธ (2540) ไดศึกษาเรื่องการศึกษาความตองการการใ ช หอสมุดกลางของนักศึกษาระดับปริญญาตรี สถาบันเทศโนโลยีราชมงคล และการศึกษาของพรพรรณ กลิ่นศรีสุข (2547) ที่ไดศึกษาการใชศูนยบรรณสารและสื่อการศึกษาของนักศึกษาระดับปริญญาตรี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี เปนตน ผลงานวิจัยที่ผานมาประมวลผลไดวา นักศึกษาเขาใชหองสมุด เพื่อการศึกษาคนควาทํารายงานที่ไดรับมอบหมายและสามารถคนหาสารสนเทศไดตรงตามความ ตองการ ถูกตองและรวดเร็วนั้น สวนใหญเพราะวาไดรับความรูจากการศึกษาวิชาการใชหองสมุดและ ขึ้นอยูกับความสามารถในการใชเครื่องมือสืบคนสารสนเทศ เนื่องจากวิทยาลัยราชพฤกษไดกําหนดใหมีรายวิชาที่เกี่ยวกับการใชหองสมุด แตจากการสังเกต ของผูวิจัย พบวา นักศึกษาสวนใหญขาดความรูดานการใชหองสมุด และขาดทักษะการเขาถึง สารสนเทศ ทําใหนักศึกษาจํานวนมากไมเขาใจวิธีการใชหองสมุดอยางถูกตองโดยจากสถิติการใช บริการตอบคําถามและชวยคนควาแสดงใหเห็นวา คําถามสวนใหญเปนคําถามที่เกี่ยวกับการคนหา ทรัพยากรสารสนเทศไมพบเนื่องจากการไมทราบวิธีการเขาถึงสารสนเทศ และไมเคยใชระบบสืบคนที่ หองสมุดจัดไวใหบริการ ทําใหเกิดปญหาการใชหองสมุด นักศึกษาไมสามารถคนหาสารสนเทศได ถูกตองและตรงตามความตองการ หองสมุดที่ประสบความสําเร็จ ในการทํางาน บรรณารักษจะตอง ทํางานอยางมีปฏิสัมพันธในเชิงรุกกับผูใชและรับผิดชอบความตองการของผูใช (Coutts. 1993) รวมทั้ง การจัดระบบสารสนเทศซึ่งเปนพื้นฐานสําหรับการเรียนการสอน การคนควาและการวิจัย หองสมุดจึง

3

จําเปนตองทําหนาที่บริการใหผูใชไดรับขอมูลใหตรงกับความตองการมากที่สุด (นงลักษณ ไมหนายกิจ , 2525) เนื่องจากผูใชเปนจุดศูนยกลางที่หองสมุดใหความสําคัญ การรูและเขาใจความตองการของผูใช ยังเปนสิ่งชวยสรางความคิดรวบยอดของการวางกรอบการทํางานของหองสมุด (Johnson, 1995) นอกจากนี้ ในการศึกษาการใชหองสมุดของผูใชแตละกลุมหรือแตละสถาบันยอมมีความแตกตางกัน ตามปรัชญา และเปาหมายทางการศึกษา รวมถึง วัฒนธรรมของชุมชน ดังนั้นการศึกษาการใชหองสมุด จึงเปนสวนสําคัญเพื่อใหไดขอมูลพื้นฐานที่เปนจริงซึ่งสามารถนําไปใชวางแผนปฏิบัติงานได และการ รูจักผูใชมากขึ้นนั้นจะสามารถจัดการบริการสนองความตองการนั้นได ทั้งนี้เพราะโครงการหรือ แผนงานหองสมุดที่นักศึกษามีสวนรวมในการแสดงความคิดเห็นและมีการศึกษาการใชหองสมุดอยาง จริงจังมักจะไดรับความเห็นชอบจากผูบริหารในการดําเนินการ (ประภารัตน นววิภาพันธ , 2540) ดวย เหตุนี้ผูวิจัยจึงสนใจที่จะศึกษาการใชหองสมุดของนักศึกษาระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ ประกอบกับที่ผานมายังไมเคยมีการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับการใชหองสมุดของนักศึกษาระดับปริญญาตรี มา กอน อีกทั้งหองสมุด กําลัง อยูในระหวางการวางแผนการจัดบริการ ดังนั้น การศึกษา ลักษณะการใช หองสมุด ปญหาอุปสรรค ความตองการ และขอเสนอแนะของนักศึกษาวิทยาลัยราชพฤกษ จึงมีความ จําเปนอยางยิ่งเพื่อให สามารถบริการผูใชไดอยาง สอดคลองตรง กับความตองการของผูใชมากที่สุด นอกจากนั้นยัง เปนเครื่องมือสําคัญในการชี้นําแนวทางการวางแผนพัฒนาการจัดหาทรัพยากร จัด สื่อการศึกษา จัดบริการสืบคนสารสนเทศที่จะทําใหผูใชเกิดทักษะการใชหองสมุด ตลอดจนการ จัดบริการใหตรงความตองการของผูใช เพื่อใหเกิดการใชหองสมุดซึ่งนําไปสูประโยชนสูงสุดในการใช งบประมาณ ทั้งยังเปนประโยชนในการปรับปรุงและพัฒนางาน ใหมีประสิทธิภาพเพิ่มขึ้นเพื่อให สามารถตอบสนองความตองการของผูใชมากที่สุด วัตถุประสงคการวิจัย 1. เพื่อศึกษาลักษณะการใชหองสมุดของนักศึกษาระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ 2. เพื่อศึกษาปญหาอุปสรรค ขอเสนอแนะ และความตองการเกี่ยวกับการใชหองสมุดของ นักศึกษาระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ

4

1.3 ขอบเขตของการวิจัย การวิจัยครั้งนี้เปนการศึกษาการใชหองสมุดของนักศึกษาระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ ที่กําลังศึกษาอยูในปการศึกษา 2551 กําหนดระยะเวลาในการศึกษาวิจัย คือ ตั้งแตเดือนมีนาคมถึง พฤษภาคม 2552 และกําหนดตัวแปรที่ใชในการศึกษาดังนี้ 1. ตัวแปรอิสระ (Independent Variable) ปจจัยสวนบุคคล ประกอบดวย 1.1 เพศ คือ เพศของนักศึกษาระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ ซึ่งประกอบดวย เพศชาย และเพศหญิง 1.2 ชั้นปการศึกษา คือ ชั้นปที่กําลังศึกษาของนักศึกษา ระดับปริญญาตรีวิทยาลัยราชพฤกษ ซึ่งประกอบดวย ชั้นปที่ 1 ชั้นปที่ 2 และชั้นปที่ 3 1.3 คณะที่ ศึกษา คือ คณะ ที่นักศึกษากําลังศึกษาอยูใน ระดับปริญญาตรีวิทยาลัยราชพฤกษ ซึ่งประกอบดวย คณะบริหารธุรกิจ คณะบัญชี คณะนิติศาสตร และคณะนิเทศศาสตร 1.4 กลุมการเรียน คือ กลุม การเรียนที่นักศึกษาเลือกเรียน ซึ่งประกอบดวย กลุมการเรียนภาค ปกติ กลุมการเรียนภาคเสาร อาทิตย และกลุมการเรียนภาคค่ํา 2. ตัวแปรตาม (Dependent Variable) ไดแก 2.1 ลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ ประกอบดวย วัตถุประสงคในการใชบริการ ชวงเวลาที่ใชบริการ ระยะเวลาในการใชบริการ ความถี่ในการใชบริการ วิธีการคนหาขอมูล ทรัพยากร สารสนเทศที่ใช และประเภทบริการที่ใช 2.2 ปญหาการใชหองสมุด ซึ่งประกอบดวย 5 ดาน ไดแก อาคารสถานที่ ทรัพยากร สารสนเทศ เทคโนโลยี บุคลากร และผูใชบริการ 1.4 นิยามศัพท หองสมุด ( Library) คือ แหลงสารนิเทศที่รวบรวมทรัพยากรสารนิเทศในรูปวัสดุตีพิมพ ไดแก หนังสือ วารสาร หนังสือพิมพ จุลสาร และวัสดุที่ไมใชสิ่งตีพิมพหรือโสตทัศนวัสดุ ทุกประเภท โดยมีบรรณารักษเปนผูดําเนินการและบริหารงานในดานการจัดเก็บอยางเปนระบบและมีระเบียบ เพื่อใหผูใชไดรับความสะดวกและเกิดประโยชนสูง สารสนเทศ เปนศัพทบัญญัติของคําวา “Information” ราชบัณฑิตยสถานกําหนดใหใชไดทั้ง สองคํา ในวงการคอมพิวเตอร การสื่อสารและธุรกิจ นิยมใชคําวา “สารสนเทศ ” สวนในวงการ บรรณารักษศาสตร สารนิเทศศาสตร ใชวา “สารนิเทศ ” ความหมายกวางๆ หมายถึง ขอมูล ขาวสาร

5

ความรูตางๆ ที่มีการบันทึกอยางเปนระบบตามหลักวิชาการ เพื่อนํามาเผยแพร และใชในงานตางๆ ทุก สาขา ไมวาจะเปนเรื่องของการคา การผลิต การบริการ การบริหาร การแพทย การสาธารณสุข การศึกษา การคมนาคม การทหาร และอื่นๆ ลักษณะการใชหองสมุดสถาบันวิชาการ หมายถึง การตัดสินใจเกี่ยวกับการใชบริการ หองสมุด ไดแก วัตถุประสงคในการใชบริการ ชวงเวลาที่ใชบริการ ระยะเวลาในการใชบริการ ความถี่ ในการใชบริการ วิธีการคนหาขอมูล ทรัพยากรสารสนเทศที่ใช และประเภทบริการที่ใช ขอมูลสวนบุคคล หมายถึง ลักษณะทางประชากรของนักศึกษา ไดแก เพศ ชั้นปการศึกษา คณะที่ศึกษา กลุมเรียน และเคยหรือไมเคยใชหองสมุด ความตองการในการใหบริการของหองสมุด หมายถึง ความตองการของนักศึกษาวิทยาลัย ราชพฤกษ ที่มีตอบริการอื่นๆ ที่หองสมุดตองการใหจัดเพิ่มเติม 1.5 สมมติฐานการวิจัย 1. ปจจัยสวนบุคคลของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ 2. ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดที่แตกตางกันตามปจจัยสวนบุคคลของผูใชหองสมุด 1.6 ประโยชนที่คาดวาจะไดรับ 1. ทําใหไดขอมูลเกี่ยวกับลักษณะการใช ปญหาอุปสรรค ขอเสนอแนะ และความตองการ เกี่ยวกับการใชหองสมุดของนักศึกษาระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ 2. สามารถนําขอมูลที่ไดไปใชในการปรับปรุงการจัดบริการของหองสมุดใหมีประสิทธิภาพ มากยิ่งขึ้น

บทที่ 2 เอกสารและวรรณกรรมที่เกี่ยวของ การวิจัยเรื่อง ลักษณะการใชหองสมุดของนักศึกษาระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ ผูวิจัยไดศึกษาเอกสาร แนวคิด ทฤษฎี และงานวิจัยที่เกี่ยวของเพื่อเปนพื้นฐานงานวิจัย โดยครอบคลุม หัวขอตาง ๆ ตามลําดับตอไปนี้ 1. การศึกษาผูใช การศึกษาผูใชหมายถึง การศึกษาคุณลักษณะตาง ๆของผูใชหองสมุดหรือผูใชสารสนเทศ (Powell, 1997) เปนการศึกษาเพื่อใหไดขอมูลที่เกี่ยวกับการใชทรัพยากรสารสนเทศของผูใชและ ปญหาที่ผูใชประสบ โดยมีเปาหมายเพื่อนําขอมูลไปใชในการวางแผนและกําหนดเปนนโยบายในการ พัฒนาทรัพยากรสารสนเทศและบริการของหองสมุด (จุฑารัตน ศราวณะวงศ, 2542) 1.2 ประเภทของผูใช ผูใช หมายถึง ผูที่จะไดรับประโยชนจากระบบสารสนเทศทุกคน มิไดหมายถึงเฉพาะผูใช สารสนเทศเฉพาะเวลาใดเวลาหนึ่ง นอกจากนี้ผูใชหมายรวมถึง บุคคล หนวยงาน องคการ ฯลฯ ที่ใช สารสนเทศในการตัดสินใจเพื่อการปฏิบัติงานใหบรรลุเปาหมาย (ประภาวดี สืบสนธิ์ , 2530) ซึ่ง ประเภทของผูใชนั้นสามารถแบงได ดังนี้ 1.2.1 ประเภทของผูใช วิเคราะหตามวัตถุประสงค และภารกิจของผูใช ผูใชมีความตองการและใชทรัพยากรสารสนเทศที่สถาบันไดจัดบริการสารสนเทศไว โดยพฤติกรรมการใชนั้นอาจมีตั้งแตการคนหาอยางไมลึกซึ้งเพื่อตอบขอสงสัยของตนเอง จนถึงการที่ ผูใชไดนําสารสนเทศที่ไดไปใชประโยชน ทั้งนี้ขึ้นอยูกับวัตถุประสงค ภารกิจของผูใช (ประภาวดี สืบ สนธิ์, 2538) โดยแบงประเภทของผูใช ดังนี้ 1.2.1.1 แบงตามสาขาวิชาในสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา สามารถจําแนก ผูใชตามสาขาวิชาออกเปน 3 กลุมสาขาวิชาใหญ คือ สาขาวิทยาศาสตร สาขาสังคมศาสตร และสาขา มนุษยศาสตร และในแตละสาขาสามารถแบงยอยไดอีก เชน สาขาวิทยาศาสตร จําแนกเปน วิศวกรรมศาสตร คณิตศาสตร ชีววิทยาเคมี เปนตน

7

1.2.1.2 แบงตามหนาที่ในองคกร จําแนกตามหนาที่ที่รับผิดชอบ เนื่องจาก โครงสรางขององคกรจะกําหนดหนาที่ของบุคลากรไวชัดเจน เชน นักวิจัย เพื่อการวิจัย นักวิชาการและ อาจารย เพื่อการสอนและการอบรม สําหรับนักศึกษา เพื่อการศึกษา เปนตน 1.2.2 ประเภทของผูใช วิเคราะหตามลักษณะการใชสารสนเทศ (น้ําทิพย วิภาวิน, 2544) 1.2.2.1 ผูใชที่มีความรูความสามารถในการคนหาสารสนเทศไดเองจากอินเทอรเน็ต พอใจที่จะใชเครื่องคอมพิวเตอรเพื่อคนหาขอมูลตาง ๆ ดวยตนเองอยูเสมอ 1.2.2.2 ผูใชประเภทที่สืบคนขอมูลดวยตนเอง และมีความสามารถในการใชอุปกรณ คอมพิวเตอรอยูแลว แตไมคอยมีเวลา รวมทั้งไมคอยมีเวลามาใชหองสมุด 1.2.2.3 ผูใชประเภทที่ตองการฝกฝนการสืบคนดวยตนเอง แตยังไมคุนเคยกับการใช คอมพิวเตอรและขาดประสบการณในการหาขอมูลทางอินเตอรเน็ต 1.2.2.4 ผูใชที่ไมตองการสืบคนเอง แตตองการขอมูลเพื่อวิจัยเทานั้น สาเหตุอาจเปน เพราะไมคุนเคยกับการใชคอมพิวเตอร ไมตองการเสียเวลาเรียนรู หรือมีความจําเปนรีบเรงและไมมี เวลาสืบคนดวยตนเอง 1.2.3. ประเภทของผูใช วิเคราะหตามกิจกรรมการใชบริการ เพื่อประโยชนในการจัดกิจกรรมตางๆ ในการใหบริการและเผยแพรสารสนเทศ สามารถแบงผูใชออกเปน 4 กลุมยอย (สมพร พุทธาพิทักษผล, 2546) ไดแก 1.2.3.1 ผูใชทั่วไป นิยมเรียกวา “ผูอานทั่วไป” (General reader) เปนกลุมผูใชบริการ ที่พบเห็นอยางกวางขวาง ซึ่งใช บริการอาน บริการสืบคนรายการบรรณานุกรมออนไลนและบริการ ยืม-คืนทรัพยากรสารสนเทศ การจัดบริการใหแกกลุมผูใชกลุมนี้เปนบริการพื้นฐานของสถาบันบริการ สารสนเทศ ในระยะหลังเมื่อมีการนําเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารมาใชในการจัดบริการอยาง กวางขวาง บริการดังกลาวอาจขยายผานเครือขายคอมพิวเตอรไปยังผูใชไดอยางสะดวกขึ้น 1.2.3.2 ผูใชเฉพาะสาขาวิทยาการ (Subject reader) ผูใชกลุมนี้ใชบริการทรัพยากร สารสนเทศเฉพาะสาขาวิทยาการที่ตนสนใจ โดยอาจเปนสาขาที่กําลังศึกษาหรือทํางานเกี่ยวของอยู โดยทั่วไปมักเปนผูใชของสถาบันบริการสารสนเทศในสถานศึกษา สถาบันวิจัยพัฒนา หรือหนวยงาน ที่เกี่ยวของในดานวิชาการและการศึกษาตาง ๆ 1.2.3.3 ผูใชลักษณะพิเศษ (Special reader) เปนผูใชที่มีความบกพรองหรือความ พิการบางประการ ทําใหตองมีการจัดบริการและเผยแพรสารสนเทศใหเหมาะสม เชน ผูใชที่มีความ พิการทางตาอาจตองจัดบริการหนังสือเบรลลหรือบริการอานหนังสือใหฟง ผูใชที่เปนผูตองขังอาจ

8

จัดบริการอานและหมุนเวียนทรัพยากรสารสนเทศ ผูใชที่เปนเด็กอาจจัดบริการเลานิทาน ผูใชที่อยู หางไกลอาจจัดบริการหองสมุดเคลื่อนที่ 1.2.3.4 ผูใชที่ไมใชบริการ (Non user) เปนกลุมผูใชที่เปนสมาชิกของสถาบันบริการ สารสนเทศ แตไมใชบริการตางๆ ไมวาจะดวยเหตุผลใดก็ตาม ผูใหบริการสารสนเทศจําเปนตองให ความสนใจกับผูใชกลุมนี้ ในแงหนึ่งการศึกษาเกี่ยวกับผูใชที่มีความตองการสารสนเทศแตไมใชบริการ นี้นับเปนโอกาสอันดีที่ทําใหผูใหบริการไดเห็นปญหาในการใหบริการหรือการใชบริการ รวมทั้ง แสวงหาแนวทางแกไขปญหาดังกลาว แตในอีกแงหนึ่งเนื่องจากผูใชกลุมนี้ไมใชบริการที่จัดใหทําให เปนการยากที่จะศึกษาหรือติดตามผูใชกลุมนี้ได นอกจากนี้ยังอาจมีผูใชบางรายที่ใชบริการทางออม เชน ผูบริหารที่ใหเลขานุการเปนผูยืมทรัพยากรสารสนเทศใหหากพิจารณาจากหลักฐานการใหบริการ อาจพบวาผูบริหารรายนี้ไมเคยใชบริการสารสนเทศแตอยางใด แตเมื่อไดศึกษารายละเอียดหรือติดตาม ขอมูลเพิ่มเติมอาจพบวาแทจริงแลวผูใชรายนี้เปนผูใชบริการของสถาบันบริการสารสนเทศ แมมิไดมา ใชดวยตนเองแตใชผานเลขานุการซึ่งเปนตัวแทนหรือตัวกลางอีกทอดหนึ่ง 1.3 การใชสารสนเทศของผูใช การใชสารสนเทศเปนผลสืบเนื่องมาจากความตองการและแสวงหาสารสนเทศของ บุคคลเพื่อใหไดสารสนเทศ ขอมูลขาวสารที่ตนเองตองการ ทั้งในสวนที่เกี่ยวกับความตองการสวนตัว หนาที่รับผิดชอบ และเพื่อการเรียนรู ซึ่งจะเริ่มขึ้นเมื่อบุคคลนั้นตองการรู ศึกษา และวิเคราะหเรื่องหรือ ปญหาใดปญหาหนึ่ง และพบวาความรูที่ตนมีอยูนั้นไมเพียงพอที่จะทําการศึกษาได จึงตองการความรู และสารสนเทศเพิ่มเติม (จิรวรรณ ภักดีบุตร , 2536) เพื่อที่จะนําสารสนเทศมาใชเปนแนวทางในการ ตัดสินใจเพื่อใชในการดําเนินงานตางๆ (Menzel, 1967)โดยมีพฤติกรรมในการใชขอมูลที่แตกตางกัน เชน ใชวิธีสอบถาม การสังเกต หรือ โดยทดสอบสิ่งประดิษฐ (Bouazza, 1989) 1.3.1 วัตถุประสงคในการใชสารสนเทศของผูใช วัตถุประสงคในการใชสารสนเทศสามารถจําแนกไดดังนี้ (ประภาวดี สืบ สนธิ์, 2530 ; จิรวรรณ ภักดีบุตร, 2536) 1.3.1.1 เพื่อสนองความตองการสวนบุคคล เชน เพื่อแกปญหาชีวิตประจําวัน เพื่อการตัดสินใจเพื่อความอยูรอด เพื่อรูขาวสารเหตุการณปจจุบัน เพื่อความบันเทิงและนันทนาการ 1.3.1.2 เพื่อการศึกษาและการเรียนรู การศึกษาคนควาเปนกิจกรรมที่เกิดขึ้น อยางตอเนื่องตลอดชีวิตซึ่งโดยปกติบุคคลยอมมีเรื่องที่สงสัยอยากรู ความสงสัยความอยากรู จึงเปนแรง กระตุนทําใหเกิดความตองการและการแสวงหาสารสนเทศ

9

1.3.1.3 เพื่อประกอบอาชีพ ความตองการและแสวงหาสารสนเทศเพื่อชวย เสริมการปฏิบัติงานใหบรรลุเปาหมาย ลักษณะอาชีพเปนตัวกําหนดการใชสารสนเทศเพื่อชวยการ ปฏิบัติงาน 1.3.1.4 เพื่อการถายทอดสารสนเทศไปยังบุคคลอื่น เปนการกระจายหรือ ถายทอดและเผยแพรสารสนเทศที่เก็บรวบรวมและแสวงหาออกไปในวงกวาง เชน นักเขียน นักเอกสาร นักสารสนเทศ ครู นักวิชาการเกษตร จะติดตามเรื่องราวตาง ๆ เพื่อเปนตัวกลางในการถายทอด สารสนเทศ 1.3.1.5 เพื่อวัตถุประสงคนานาชาติ เชน การแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมการคา การแลกเปลี่ยนทางวิทยาศาสตร เทคโนโลยี และการแลกเปลี่ยนทางวิชาชีพอื่น ๆ ตลอดจนการ แลกเปลี่ยนเงินตราและการคา เปนตน 1.3.1.6 เพื่อการปกครองสังคมใหมีประสิทธิภาพและเพื่ออธิบายและให ขอมูลเกี่ยวกับประเทศชาติ เชน สํามะโนประชากร สถิติสุขภาพ สถิติแรงงาน หรือเพื่อดําเนินงานของ รัฐ เชน กฎหมายขอบังคับตาง ๆ เปนตน 1.3.2 ปจจัยที่มีผลตอการใชสารสนเทศของผูใช ผูใชสารสนเทศแตละบุคคลแตละกลุม มีการใชสารสนเทศที่แตกตางกัน ออกไป ทั้งนี้ขึ้นอยูกับปจจัยหลายประการ ที่มีอิทธิพลตอพฤติกรรมการคนหาและการใชสารสนเทศ ดังนี้ (จิรวรรณ ภัดีบุตร, 2536) 1.3.2.1 ปจจัยดานอาชีพและหนาที่การงานของผูใช กลาวคือความแตกตาง ของแตละบุคคลแตละกลุมอาชีพ และ ตําแหนงหนาที่การงาน มีสวนในการกําหนดพฤติกรรมการ คนหาสารสนเทศและการใชสารสนเทศ 1.) หนาที่ความรับผิดชอบของแตละคน เชน ปฏิบัติงานในดานการ วิจัย การวางแผนงาน การผลิต การบริการ ผูใชมักจะตองการและใชสารสนเทศแตกตางกันไปตาม วัตถุประสงคของภาระหนาที่การงานนั้น 2.) สาขาวิชาที่ผูใชประกอบอาชีพและปฏิบัติงาน เชน แพทย วิศวกร นักวิทยาศาสตร เปนตน บุคคลเหลานั้นยอมตองการสารสนเทศในสาขาของตน แพทยตองการ ใชสารสนเทศที่เกี่ยวของกับความกาวหนาในการรักษาตาง ๆ 3.) ลักษณะและสภาพแวดลอมของหนวยงานเจาสังกัดมีผลตอ พฤติกรรมการคนหาและการใชสารสนเทศของพนักงานแตละคน

10

1.3.2.2 ปจจัยดานคุณสมบัติสวนตัวของผูใช เปนสวนที่กําหนดพฤติกรรม การคนหาและการใชสารสนเทศ เพราะเปนพื้นฐานและความสนใจสวนตัวของใชประกอบดวย 1.) สาขาวิชาที่ผูใชไดศึกษามา หรือผูใชมีพื้นฐานและความสนใจใน สาขาวิชานั้น หรือที่จะพัฒนาในภายหลัง สาขาวิชาเปนสิ่งที่กําหนดความใสใจเบื้องตนในการใช และ ไมใชสารสนเทศ 2.) ระดับการศึกษาของผูใช หมายถึง ความรูระดับตาง ๆ เชนระดับ วิชาชีพ ปริญญาตรี ปริญญาโท ปริญญาเอก เปนตน ระดับการศึกษามีผลตอพฤติกรรมการคนหาและ ใชสารสนเทศ ระดับการศึกษาที่สูงขึ้นอาจตองการสารสนเทศในระดับที่ลึกซึ้ง เจาะลึกเฉพาะสาขาวิชา ยิ่งขึ้น และอาจตองการสารสนเทศเพื่อเพิ่มเติมจากแหลงสารสนเทศในภาษาตางประเทศดวย 3.) สภาพแวดลอมสวนตัว อาทิ เชน สภาพแวดลอมทางเศรษฐกิจ สังคม ประสบการณในการทํางานและความสนใจสวนตัวที่อาจมีผลตอการดํารงชีวิตของแตละบุคคล 1.3.2.3 ปจจัยเกี่ยวกับการเขาถึงและการใชสารสนเทศ หมายถึง ความ สะดวกในการรับสารสนเทศของผูใช ขึ้นอยูกับปจจัยหลายประการไดแก 1.) การมีแหลงสารสนเทศและคูมือชวยการคนหาที่อํานวยความ สะดวกในการคนหา และการที่ผูใชสามารถคนหาสารสนเทศที่ตองการไดอยางถูกตอง รวดเร็ว 2.) ผูใชสามารถคนหาสารสนเทศที่ตองการไดงาย สะดวก และ รวดเร็ว เนื่องจากมีคูมือชวยคนควาหาสารสนเทศที่ตองการ และมีบริการคนหาสารสนเทศจากฐาน ขอมูลคอมพิวเตอรชวยใหผูใชไดรับความสะดวกมากยิ่งขึ้น 1.4 วิธีการศึกษาผูใชหองสมุด 1.4.1 วิธีการศึกษาผูใชสามารถทําไดหลายวิธี ดังตอไปนี้ (สมพร พุทธาพิทักษผล , 2546) 1.4.1.1 การสํารวจโดยใชแบบสอบถาม (Survey questionnaire) เปนวิธีวิจัย ที่ใชกันแพรหลายที่สุดในการศึกษาผูใช เพราะเปนวิธีที่ยืดหยุนใชไดทั้งในการศึกษากลุมประชากร ขนาดใหญหรือขนาดเล็ก แตขณะเดียวกันการสรางเครื่องมือวิจัยหรือแบบสอบถามที่มีคุณภาพมิใชเรื่อง งาย เพราะตองมีกรอบแนวคิดที่ชัดเจน รวมทั้งการทดสอบเครื่องมือเพื่อปรับปรุงแกไขหลายครั้ง การ ตั้งคําถามอาจทําไดทั้งที่เปนคําถามปดหรือเลือกตอบและคําถามเปดคือใหผูตอบไดเขียนบรรยาย คําตอบอยางเสรี

11

1.4.1.2 การสัมภาษณ (Interview) เปนวิธีวิจัยที่ใชกันแพรหลายเปนอันดับ สองรองจากการสํารวจโดยใชแบบสอบถาม การสัมภาษณมีเทคนิคตาง ๆ ที่มีการกําหนดคําถาม ทั้งหมดไวอยางชัดเจนตายตัวเชนเดียวกับแบบสอบถาม การกําหนดคําถามไวบางสวน และการกําหนด คําถามสําคัญลวงหนาเพียง 1-2 คําถามและใชคําตอบที่ไดจากการสัมภาษณในการตั้งคําถามตอไป สามารถเลือกสัมภาษณรายบุคคล หรือสัมภาษณเปนหมูคณะ ทั้งนี้จะใชเทคนิคใด ขึ้นอยูกับขอบเขต และโครงการวิจัยที่ไดวางไว ผูสัมภาษณที่ดีตองมีการเตรียมการอยางรอบคอบ 1.4.1.3 การสังเกต (Observation) เปนวิธีการศึกษาผูใชที่แพรหลายอีกวิธี หนึ่ง การสังเกตมี 2 ประเภท คือ การสังเกตที่ผูสังเกตเขาไปมีบทบาทในกิจกรรมที่ศึกษาโดยตรง เชน ผู สังเกตทําตัวเปนผูขอใชบริการเพื่อรวบรวมขอมูลเกี่ยวกับบริการสารสนเทศ ประเภทที่สองคือ การ สังเกตที่ผูสังเกตไมเขาไปมีบทบาทในกิจกรรมที่ศึกษา คอยติดตามพฤติกรรมหรือกิจกรรมที่ตองการ ศึกษาและบันทึกขอมูลไว โดยผูถูกสังเกตอาจรูตัวหรือไมรูตัว 1.4.1.4 การศึกษาจากสถิติและหลักฐานการใชบริการ (Use statistcs) เปนวิธี ศึกษาการใชบริการสารสนเทศในสถาบันบริการสารสนเทศ เพราะสวนใหญจัดเก็บหลักฐานและสถิติ การใหบริการ เพื่อเปนสวนหนึ่งของรายงานการปฏิบัติงาน ตัวอยางของหลักฐานและสถิติการใช บริการสารสนเทศที่สําคัญ ไดแก จํานวนการยืม – คืน สื่อการศึกษา จํานวนการขอใชสื่อที่ไมให ยืม – คืน จํานวนการเขามาใชบริการสารสนเทศผานเครือขายคอมพิวเตอร จํานวนคําถามที่ผูใชขอใชบริการ ชวยคนควา จํานวนสื่อการศึกษาที่มีใหบริการ 1.4.1.5 การศึกษาจากอนุทินหรือสมุดบันทึกของผูใช (Diary) เปนวิธีการ ศึกษาโดยใหผูใชที่ถูกศึกษาจดอนุทินหรือสมุดบันทึกการใชสารสนเทศในการปฏิบัติงานหรือใน ชีวิตประจําวัน ทั้งนี้ผูใชตองจดบันทึกการใชอยางสม่ําเสมอและเปนระบบระเบียบ วิธีนี้เหมาะกับ การศึกษากลุมผูใชที่ผูศึกษาไมสามารถสังเกตหรือสัมภาษณไดอยางสะดวก แตจะตองไดรับความ รวมมือจากผูใชอยางมาก มิเชนนั้นขอมูลที่ไดอาจคลาดเคลื่อน 1.4.1.6 ใชวิธีศึกษาหลายวิธีรวมกัน (Multiple techniques) ในระยะหลังมี การศึกษาจํานวนมากที่ใชวิธีการศึกษามากกวาหนึ่งวิธี เพื่อชวยใหสามารถรวบรวมขอมูลของผูใชให ครอบคลุมขึ้น เชน หากตองการศึกษาผูใชในองคการอาจเลือกสัมภาษณผูบริหารเพราะมีจํานวนไมมาก สามารถไดขอมูลที่ลุมลึกกวา สวนผูใชในระดับปฏิบัติการหรือพนักงานที่มีจํานวนมากอาจเลือกใชการ สํารวจดวยแบบสอบถาม เพราะสามารถเลือกกลุมหรือจัดสงใหกับพนักงานไดทุกคนอยางสะดวกและ รวดเร็ว

12

1.4.2 ขอบเขตของการศึกษาผูใชหองสมุด 1.4.2.1 ดานผูใช ในการศึกษาผูใชนั้น จําเปนจะตองทราบขอมูลที่จําเปนเกี่ยวกับพฤติกรรมของผูใช หรือลักษณะเฉพาะที่เกี่ยวของกับผูใช ในเรื่องตอไปนี้ (Powell, 1997) 1) ความถี่ในการใชหองสมุด /การใชสารสนเทศ (Frequency of library / information use) 2) เหตุผลในการใช (Reasons for use) 3) ประเภทของหองสมุด/ สารสนเทศที่ใช (Types of library/information us) 4) ทัศนคติและความเห็นตอหองสมุด (Attitudes and opinions regarding libraries) 5) รูปแบบการอาน (Reading patterns) 6) ระดับความพึงพอใจ (Level of satisfaction) 7) ขอมูลดานประชากร (Demographic data) 8) บุคลิกภาพสวนบุคคล (Personality) 9) ลักษณะการดําเนินชีวิต (Lifestyle) 10) การตระหนักถึงบริการที่ไดรับจากหองสมุด (Awareness of library services) 1.4.2.2 ดานทรัพยากรสารสนเทศ 1) ประเภททรัพยากรสารสนเทศ ทรัพยากรสารสนเทศของหองสมุดเฉพาะแบงไดดังนี้ (จุฑารัตน ศราวณะวงศ, 2543) 1.1) หนังสือหรือเอกสาร (Monographs) เปนทรัพยากรสารสนเทศ พื้นฐานที่หองสมุดสวนใหญจัดหาเขามา 1.2) วารสารวิชาการ เปนทรัพยากรสารสนเทศที่มีความสําคัญอยาง มากในหองสมุดเฉพาะ เนื่องจากมุงนําเสนอความกาวหนาในศาสตรดานตาง ๆ โดยเฉพาะผลการ คนควาวิจัยใหม ๆ ในสาขาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีที่เปนประโยชนสําหรับนักวิชาการและนักวิจัย ในสาขาวิชานั้น

13

1.3) สิ่งพิมพตอเนื่องประเภทอื่น (Other serials) ไดแก หนังสือพิมพ จดหมายขาว และหนังสือรายป 1.4) หนังสืออางอิง ไดแก วารสารดรรชนีและสาระสังเขปคูมือ อางอิงอื่น ๆ เชน สารานุกรม พจนานุกรม บรรณานุกรม นามานุกรม เปนตน 1.5) เอกสารจดหมายเหตุ (Archives) เปนทรัพยากรสารสนเทศของ องคกร หนวยงานตาง ๆ ทั้งรัฐบาลหรือเอกชนที่จัดทําขึ้นเพื่อใชประโยชนในการดําเนินงานที่ผานมา และมีคุณคาที่จะเก็บรักษาไว มีหลายรูปแบบทั้งเอกสาร ภาพถาย แผนที่ ตนฉบับตัวเขียน บันทึก โตตอบ ขอมูลทางสถิติ บันทึกสวนตัว และทรัพยากรไมตีพิมพ เชน ภาพยนตร สไลด เทปเสียง วีดิ ทัศน 1.6) สิ่งพิมพระยะสั้น เปนเอกสารสิ่งพิมพที่มุงนําเสนอสารสนเทศ เรื่องใดเรื่องหนึ่ง มีเนื้อหาจบในตัวเอง มีรูปแบบการพิมพงาย ๆ เชน แผนพับ แผนปลิว เปนตน 1.7) เอกสารที่ไมมีการพิมพเผยแพร หมายถึง ทรัพยากรสารสนเทศ รูปแบบพิเศษที่ไมมีการพิมพเผยแพรในวงกวางหรือในรูปการคาที่ยากตอการจัดหาแตเปนทรัพยากรที่ มีความสําคัญสําหรับการทํางานของบุคลากรในแตละองคกร ไดแก รายงานวิชาการ วิทยานิพนธหรือ รายงานวิจัย รายงานการประชุมทางวิชาการ บันทึกผลการทดลองจากหองปฏิบัติการ เอกสารงาน แปล รายการสินคา สิ่งพิมพรัฐบาล เอกสารมาตรฐาน และเอกสารสิทธิบัตร 1.8) ไมโครฟลมและไมโครฟช เปนทรัพยากรสารสนเทศที่นิยม จัดหาในหองสมุดเฉพาะเนื่องจากราคาไมแพงเปนการถนอมรักษาเอกสารตนฉบับ 1.9) โสตทัศนวัสดุ เปนทรัพยากรที่ตองใชรวมกับอุปกรณตาง ๆ สามารถใชประโยชนสําหรับโปรแกรมการฝกอบรมภายในองคกร หรือเปนประโยชนสําหรับ การศึกษาดวยตนเองไดเปนอยางดี เนื่องจากมีเนื้อหาความรูที่เนนภาพและเสียงจึงเรียนรูไดงายและ นาสนใจ (Basker, 1997) อางถึงใน จุฑารัตน ศราวณะวงศ, 2543) 1.10) ฐานขอมูลคอมพิวเตอร จัดเปนทรัพยากรสารสนเทศ อิเล็กทรอนิกสที่มีความสําคัญของหองสมุด Baker (1997) ไดกลาววา ฐานขอมูลประเภทสารานุกรม พจนานุกรม นามานุกรม และฐานขอมูลออนไลน เปนทรัพยากรที่ควรจัดหามาไวใหบริการใน หองสมุดเฉพาะ สารสนเทศหลายสาขาวิชามีการจัดเก็บในรูปแบบฐานขอมูลคอมพิวเตอร ซึ่งฐาน ขอมูลคอมพิวเตอรแบงได 2 ประเภท คือ ฐานขอมูลออนไลนเชิงพาณิชย และฐานขอมูลซีดีรอม 2) ลักษณะของสารสนเทศ

14

ลักษณะของสารสนเทศประกอบดวย (ประภาวดี สืบสนธิ์, 2539;Line, 1969) 2.1) เนื้อหา สาขาวิชา เปนลักษณะของสารสนเทศที่สําคัญที่สุด ทรัพยากร สารสนเทศที่จัดหาตองมีเนื้อหาตรงตามความสนใจความตองการและหนาที่ที่ผูใชรับผิดชอบ ซึ่ง เนื้อหาทางดานสาขาวิศวกรรมศาสตรนั้น เปนเนื้อหาความรูที่ประยุกตวิชาความรูวิทยาศาสตร ธรรมชาติ โดยเฉพาะอยางยิ่ง ฟสิกส เคมี และเทคโนโลยีชีวภาพ โดยมีคณิตศาสตร เปนเครื่องมือ เนื้อหาเปนทั้งวิทยาศาสตรและศิลปะที่ประกอบดวยหลักการ ทฤษฎี วิธีการ ความชํานาญและการ ตัดสินใจ โดยมีขอบเขตคลอบคลุมสาขาตาง ๆ ดังตอไปนี้ (ประกอบ วิโรจนกูฎ, 2546) 2.1.1) วิศวกรรมโยธา เปนการประยุกตความรูทางวิทยาศาสตรกายภาพ โดยมีคณิตศาสตรเปนเครื่องมือเพื่อใชประโยชนจากวัสดุ พลังงาน และแรงตามธรรมชาติในการ วิเคราะหออกแบบและกอสรางโครงสรางพื้นฐาน 2.1.2) วิศวกรรมเครื่องกล เปนการประยุกตวิชาการพื้นฐานดานกลศาสตร เทอรโมไดนามิคสและพลังงาน ไปใชในการศึกษาความสัมพันธระหวางพลังงานความรอนและ พลังงานรูปแบบตาง ๆ 2.1.3) วิศวกรรมไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส เปนการประยุกตความรูพื้นฐาน ทางดานแรงแมเหล็กไฟฟาและคุณสมบัติของสารในสวนที่เกี่ยวกับสัญญาณแมเหล็กไฟฟาไปใชในการ วิเคราะหและออกแบบระบบการผลิตและสงถายกําลังไฟฟา 2.1.4) วิศวกรรมอุตสาหกรรม เปนการศึกษาและทํางานเกี่ยวกับการวางแผน การออกแบบติดตั้ง การควบคุม และปรับปรุงงานอุตสาหกรรม 2.1.5) วิศวกรรมเคมีและชีวภาพ เปนการประยุกตใชความรูพื้นฐานทาง วิทยาศาสตรเกี่ยวกับกระบวนการทางฟสิกส เคมี และชีววิทยา เชน กระบวนการถายเทความรอน ระบบการถายเทมวลสาร ประยุกตความรูเกี่ยวกับกระบวนการทางเคมีและชีววิทยาไปใชแกปญหา ตางๆ 2.1.6) วิศวกรรมเฉพาะทางอื่น ๆ ที่เจาะลึกเชี่ยวชาญเฉพาะดานตาง ๆ ไดแก วิศวกรรมเกษตร วิศวกรรมสิ่งแวดลอม วิศวกรรมวัสดุ วิศวกรรมคอมพิวเตอร วิศวกรรมการแพทย วิศวกรรมคอมพิวเตอร วิศวกรรมยานบิน วิศวกรรมทรัพยากรน้ํา วิศวกรรมขนสง วิศวกรรมธรณี วิศวกรรมโครงสราง เปนตน

15

3) รูปแบบสารสนเทศ รูปแบบสารสนเทศ คือ ลักษณะภายนอกของสารสนเทศประกอบไปดวยสื่อ ในรูปแบบตางๆ สามารถจําแนกออกไดดังตอไปนี้ (ภรณี ศิริโชติ, 2533) 3.1) สื่อตีพิมพ คือวัสดุสารสนเทศที่บันทึกขอมูลและสื่อความหมายในรูปของ ตัวอักษร มีการพิมพเปนลายลักษณอักษร ผลิตขึ้นและรวบรวมเปนเลม เพื่อบอกเลาเรื่องราว เหตุการณตาง ๆ ที่เกิดขึ้น สามารถรับรูสารสนเทศชนิดนี้ได 3.2) สื่อไมตีพิมพ เปนสื่อที่ถายทอดสารสนเทศดวยวิธีหลากหลายเปนพิเศษไปจาก การอานตัวอักษรดังเชน สื่อตีพิมพ และสวนใหญจําเปนตองใชเครื่องมือ หรืออุปกรณเปนพิเศษเฉพาะ วัสดุชนิดตางๆ ใชเทคนิควิธีการที่ซับซอนล้ําสมัยในการถายทอดสารสนเทศ ไดแก โสตทัศนวัสดุ เปน ตน 3.3) สื่ออิเล็กทรอนิกศ เปนสื่อที่นําเอาเทคโนโลยีคอมพิวเตอรเขามาใช ทําให สารสนเทศแพรกระจายไดอยางรวดเร็ว สารสนเทศที่จัดเก็บในรูปสื่ออิเล็กทรอนิกสสามารถจัดเก็บไว ไดจํานวนมาก คนควาไดรวดเร็ว ถูกตองและสามารถปรับปรุงใหทันสมัยไดตลอดเวลา ไดแก ฐาน ขอมูลคอมพิวเตอร วารสารอิเล็กทรอนิกส ไปรษณียอิเล็กทรอนิกส เปนตน 4) ความใหม หรืออายุของสารสนเทศ (Data range) อายุของเอกสาร มีความสัมพันธกับเนื้อหาของสารสนเทศกลาวคือ ถาเปนสาร สนเทศที่เกี่ยวกับประวัติศาสตร ผูใชจะตองการสารสนเทศยอนหลังมากขึ้น ชวงอายุของสารสนเทศจึง กวางขึ้น แตถาเปนสารสนเทศทางวิทยาศาสตร ผูใชมักตองการสารสนเทศที่ทันสมัยในชวงเวลาสั้น ๆ ซึ่งจัดระดับชวงอายุสารสนเทศได 5 ระดับดังนี้ (Landau et al, 1982)ไมมีในบรรณานุกรม 4.1) ชวงเวลาใน 6 เดือนที่ผานมา 4.2) ชวงเวลามากกวา 6 เดือนแตไมเกิน 1 ป 4.3) ชวงเวลา 1 – 5 ป 4.4) ชวงเวลา 6 – 10 ป 4.5) ชวงเวลา 10 ป ขึ้นไป 5) ภาษา (Language) ภาษามีบทบาทสําคัญในการใชเปนเครื่องมือสื่อสารเพื่อสรางความเขาใจ ระหวางกัน เปนสวนสําคัญที่นํามาใชเพื่อการสื่อสาร และเพื่อการเรียนรูสิ่งตาง ๆ โดยเฉพาะใน การศึกษาวิชาการในแตละสาขาตางมีภาษาและคําศัพทเทคนิคเฉพาะตัวที่ทําใหผูใชจําเปนตองมีทักษะ

16

ดานภาษาเปนอยางดี เพื่อศึกษาวิชาการตาง ๆ ใหเกิดความละเอียดลึกซึ้งมากขึ้น โดยปกติทั่วไปผูใช ตองการและนิยมใชสารสนเทศที่เปนภาษาของตน (สิริรัตน ตะราษี, 2540) 1.4.2.3 ดานบริการสารสนเทศ หรือบริการหองสมุด มาตรฐานหองสมุดเฉพาะ พ.ศ.2543 ไดกําหนดใหหองสมุดเฉพาะตองมีบริการ สารสนเทศที่จําเปน ไดแก บริการสืบคนสารสนเทศดวยสื่ออิเล็กทรอนิกส บริการขาวสารทันสมัย บริการเลือกสรรสารสนเทศเฉพาะบุคคล บริการตอบคําถามและชวยคนควาทางวิชาการ บริการแนะ แหลงสารสนเทศ บริการยืมทรัพยากรสารสนเทศ และบริการยืมระหวางหองสมุด สวนบริการอื่น ๆ เชน การเผยแพรสารสนเทศ ใหพิจารณาจัดใหตามความเหมาะสมทันความตองการของผูใชบริการ โดยแบงบริการสารสนเทศที่เนนในหองสมุดเฉพาะไดดังนี้ (Christianson ; King and Ahrensfeld, 1991 อางถึงใน จุฑารัตน ศราวณะวงค, 2543) 1) บริการอางอิงหรือบริการตอบคําถามและชวยคนควา เปนบริการพื้นฐานที่ หองสมุดทุกแหงจัดใหบริการแกผูใช และมีความสําคัญสําหรับหองสมุดเฉพาะเชนกัน ซึ่งมีตั้งแตระดับ การใหบริการอางอิงพื้นฐานจนถึงระดับการบริการอางอิงลุมลึก 2) บริการขาวสารทันสมัย หมายถึง บริการที่หองสมุดทําการแจงขาวสารหรือ สารสนเทศใหม ๆ ที่หองสมุดไดรับใหกับผูใชเพื่อใหผูใชสามารถติดตามสารสนเทศใหม ๆ ไดทันเวลา ซึ่งเปนประโยชนสําหรับบุคลากรในองคกร โดยสามารถจัดบริการขาวสารทันสมัยไดหลายรูปแบบ ดังนี้ 2.1) บริการหมุนเวียนวารสาร เปนบริการที่หองสมุดทําการเวียนวารสารที่ ไดรับมาใหมจากคนหนึ่งไปยังอีกคนหนึ่งที่สนใจอานวารสารชื่อเดียวกัน 2.2) บริการเลือกสรรและเผยแพรสารสนเทศตามความสนใจเฉพาะบุคคล หรือบริการ SDI (Selective Dissemination of Information) เปนบริการที่บรรณารักษทําหนาที่อานและ สํารวจสารสนเทศที่เขามาใหมเพื่อนําเสนอใหผูใชแตละคน 2.3) บริการถายสําเนาหนาสารบาญ /สําเนาบทความวารสารฉบับใหม ซึ่ง ปจจุบันหองสมุดเฉพาะที่มีการจัดทําเว็บไซดของหองสมุด สามารถใหบริการเผยแพรสําเนาหนาสา รบาญของวารสารทางอินเตอรเน็ต หรือจัดสงใหผูใชทางอีเมล 2.4) บริการแจงรายชื่อเอกสารสิ่งพิมพใหม เพื่อใหผูใชทราบวาหองสมุด ไดรับเอกสารสิ่งพิมพใหมรายการใดบาง โดยแจงไดหลายวิธี เชน อีเมล นิทรรศการ หรือเว็บไซด

17

2.5) บริการจัดสาระสังเขปสิ่งพิมพใหม เพื่อชวยใหผูใชเขาถึงเนื้อหาความรู ในเอกสารไดอยางสะดวก รวดเร็ว และประหยัดเวลาในการอานเอกสารฉบับเต็ม 2.6) บริการขาวสารทันสมัยของหนวยงานภายนอก ปจจุบันมีบริการขาวสาร ทันสมัยของหนวยงานภายนอกในเชิงการคาซึ่งหองสมุดสามารถสมัครเปนสมาชิกได 3) บริการสารสนเทศจากแหลงภายนอก บางครั้งผูใชหองสมุดเฉพาะตองการ สารสนเทศที่เจาะลึกไมสามารถหาไดในหองสมุดของตน การสืบคนและใชสารสนเทศจากแหลงอื่น จึงมีความสําคัญ อีกทั้งจํานวนสารสนเทศที่เกิดขึ้นเปนจํานวนมากทําใหไมมีหองสมุดแหงใดที่สามารถ จัดหาสารสนเทศมาใหบริการผูใชไดครบถวน แหลงสารสนเทศภายนอกที่เปนประโยชนสําหรับผูใชมี ดังนี้ 3.1) บุคคลหรือผูเชี่ยวชาญเฉพาะสาขาวิชา ซึ่งอาจเปนนักวิชาการหรือ นักวิจัย บุคคลเหลานี้มักมีขอมูลสารสนเทศเฉพาะสาขาที่เก็บรวบรวมไว 3.2) หองสมุดหรือศูนยสารสนเทศอื่น สารสนเทศบางอยางที่ผูใชตองการ นั้นอาจไมมีในหองสมุดของตน จึงจําเปนตองไปใชแหลงสารสนเทศหรือหองสมุดอื่น 3.3) บริการยืมระหวางหองสมุด หมายถึง การที่หองสมุดเฉพาะติดตอขอยืม ทรัพยากรสารสนเทศที่หองสมุดไมมีจากหองสมุดอื่นที่มีขอตกลงรวมกัน 3.4) อินเตอรเน็ต เปนแหลงสารสนเทศที่เชื่อมโยงสารสนเทศที่ผลิตจากที่ ตาง ๆ ทั่วโลกในรูปฐานขอมูลออนไลน 3.5) สถาบันบริการสารสนเทศเชิงพาณิชย เปนแหลงใหบริการฐานขอมูล ออนไลนที่กวางขวาง ครอบคลุมหลายสาขาวิชา 3.6) บริการสงเอกสารของหนวยงานภายนอก หมายถึง การที่หองสมุด เฉพาะใชบริการจากหนวยงานภายนอกในการใหบริการดานการนําสงเอกสาร 3.7) นายหนาคาสารสนเทศ (Information broker) เปนตัวกลางจําหนาย สารสนเทศซึ่งใหบริการคลายกับหองสมุด แตตางกันที่เปนการใหบริการที่ตอบสนองความตองการ ของผูใชไดมากกวาและมีความรวดเร็ว สารสนเทศที่ใหบริการมีลักษณะที่ทันสมัยเจาะลึกโดยอาจเปน การวิเคราะห สรุป และนําเสนอสารสนเทศในรูปแบบใหม บริการสารสนเทศของนายหนาคา สารสนเทศ ไดแก บริการจัดทําสาระสังเขปของบทความวารสารหรือเอกสารตาง ๆ บริการขาวสาร ทันสมัยแจงทางอีเมลหรือจัดสงในรูปแฟมขอมูล บริการรวบรวมบรรณานุกรมเฉพาะเรื่อง บริการแปล

18

บริการรวบรวมขอมูลเพื่อใชในการวิจัย บริการสืบคนเรื่องใดเรื่องหนึ่งโดยเฉพาะ และบริการจัดสง เอกสารที่เปนเนื้อหาฉบับเต็มใหผูใช (Crawford, 1988 อางถึงใน จุฑารัตน ศราวณะวงศ, 2543) 4) บริการประเภทอื่น ๆ บริการเผยแพรสารสนเทศในหองสมุดเฉพาะประเภทอื่น ๆ มีดังนี้ 4.1) บริการสืบคนสารสนเทศจากฐานขอมูลคอมพิวเตอร หองสมุดเฉพาะ หลายแหงมีการจัดใหบริการสืบคนสารสนเทศจากฐานขอมูล เพื่อใหผูใชเขาถึงสารสนเทศไดอยาง กวางขวางประกอบดวย บริการสืบคนฐานขอมูลซีดีรอม และบริการสืบคนฐานขอมูลออนไลน 4.2) บริการสืบคนขอมูลเฉพาะเรื่อง เปนบริการสารสนเทศที่จัดทําโดย หองสมุดหรือองคกรตนสังกัด 4.3) บริการฝกอบรมการสืบคนฐานขอมูล (User training) เปนการจัด ฝกอบรมการสืบคนฐานขอมูลใหกับผูใช เนื่องจากความซับซอนในการใชงานของฐานขอมูล 4.4) บริการรวบรวมบรรณานุกรม เปนการรวบรวมบรรณานุกรม สารสนเทศเฉพาะเรื่องจัดสงใหแกผูใชที่แจงความจํานง โดยใชคอมพิวเตอรในการดําเนินการเพื่อความ สะดวกรวดเร็ว 4.5) บริการสารสนเทศสําเร็จรูป (Repackaged information) เปนบริการที่ บรรณารักษทําการสรุปยอและตัดทอนเฉพาะเนื้อหาที่สําคัญของสารสนเทศ หรือการนําสารสนเทศ เรื่องเดียวกันจากหลายแหลงมาตัดตอ เรียบเรียง และบูรณาการใหมใหสามารถนําไปใชประโยชนได ทันที 4.6) บริการแปล เปนบริการแปลสารสนเทศใหตรงกับความตองการของผูใช 4.7) บริการเอกสารจดหมายเหตุ เปนบริการที่หองสมุดเฉพาะจําเปนตอง จัดเก็บเอกสารจดหมายเหตุขององคกร เพื่อแสดงถึงพัฒนาการและความกาวหนาขององคกรตั้งแตอดีต และมีการใชประโยชนอยางกวางขวาง 1.5 ปญหาการใชหองสมุด ในการดําเนินงานหองสมุดอาจเกิดชองวางระหวางผูใชกับหองสมุดเปนผล ใหเกิดปญหาในการใชหองสมุด ซึ่งประกอบดวยดานตางๆ ดังนี้ (Zeithaml et al., 1990; Andrews, 1991; Ciliberti, 1987 อางถึงใน ประภารัตน นววิภาพันธ 2540) 1.5.1 ดานหองสมุด การดําเนินงานของหองสมุดที่ไมตอบสนองความ ตองการของผูใช ทั้งนี้เพราะหองสมุดขาดการสํารวจหรือวิจัยการตลาดในเรื่องเกี่ยวกับความตองการ

19

ของผูใช หรืออาจเกิดจากการขาดการสื่อสารภายในระหวางผูบริหารกับผูปฏิบัติงาน รวมทั้งปญหาอัน เกิดจากการดําเนินงานของหองสมุด เชน หนังสือไมอยูบนชั้น ซึ่งอาจกําลังอยูในระหวางการนําขึ้นชั้น หรือ นําไปวิเคราะห ทรัพยากรสารสนเทศไมเพียงพอ สถานที่ไมเอื้ออํานวยตอความสะดวกของผูใช เปนตน 1.5.2 ดานตัวผูใช การบริการที่ไดมาตรฐาน แตไมอาจสนองความตองการ ของผูใชไดอาจเกิดจากตัวผูใชเองไมกลาถาม รูสึกไมคุนเคยกับหองสมุด ทําใหผูใชไมสามารถใช หองสมุดไดอยางมีประสิทธิภาพ 1.5.3 ผูปฏิบัติงานหากผูปฏิบัติงานในหองสมุดไมไดรับการฝกฝนที่ดีพอไม รูจักการจูงใจหรือไมมีทัศนติที่ดีในการปฏิบัติงานจะไมสามารถนําศักยภาพที่มีอยูออกมาใชอยางเต็มที่ ทั้งนี้อาจเกิดจากผูปฏิบัติงาน ไดรับผลกระทบตาง ๆ เชน ขาดทักษะในการใชเครื่องมือเทคโนโลยีใหม ๆ 1.5.4 ดานการประชาสัมพันธ การที่ผูปฎิบัติขาดความรูและความเขาใจใน การประชาสัมพันธ ทําใหการบริการตาง ๆ และทรัพยากรสารสนเทศของหองสมุดไมถูกนําไปใชให เกิดประโยชน (11) หามฉีก ขีดเขียน หรือกระทําการใดๆ ที่เปนการเสียหายแกทรัพยากรหองสมุด (12) นําทรัพยากรที่ยืมไป สงคืนหองสมุดตามวันและเวลาที่กําหนด (13) ใหเจาหนาที่ตรวจหนังสือ เอกสาร หรือ สิ่งพิมพทุกชนิดกอนออกจากหองสมุด (14) ใหความรวมมือในการสอดสองดูแลบุคคลที่มีพฤติกรรมไมนาไววางใจและแจง บรรณารักษหรือเจาหนาที่หองสมุด (15) ตองใชทรัพยากรหองสมุดภายในบริเวณที่หองสมุดกําหนดไวให ยกเวนจะไดรับ อนุญาตจากเจาหนาที่ผูรับผิดชอบ (16) วางหนังสือหรือทรัพยากรหองสมุดที่ใชแลวบนโตะ หรือชั้นเก็บที่จัดเตรียมไว ให (17) ผูใชบริการหองสมุดตองใชบริการตางๆ ใหเสร็จสิ้นกอนเวลาปดทําการ 15 นาที เพื่อใหเจาหนาที่หองสมุดไดสํารวจความเรียบรองกอนปดหองสมุด (18) ผูใชหองสมุดทุกคนตองปฏิบัติตามขอปฏิบัติดังกลาวขางตนโดยเครงครัดหากฝา ฝน หองสมุดมีอํานาจพิจารณาดําเนินการตามสมควรแกกรณี ดังตอไปนี้ (18.1) ตักเตือน

20

(18.2) ใหออกนอกบริเวณหองสมุด (18.3) ตัดสิทธิการเขาใชบริการหรือยกเลิกการเปนสมาชิก (18.4) กรณีที่ผูฝาฝนเปนนักศึกษา หรือบุคลากรของวิทยาลัยราชพฤกษหรือ หนวยงานอื่น อาจของใหมหาวิทยาลัย หรือสถาบันการศึกษา หรือหนวยงานแหงนั้นเปนผูพิจารณา ลงโทษทางวินัย (18.5) ผูลักทรัพยจะถูกดําเนินคดีตามกฎหมาย 2. แหลงบริการสารสนเทศของสถาบันการศึกษาในระดับอุดมศึกษา ความสําคัญของแหลงบริการสารสนเทศตอสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา ตามพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ .ศ. 2542 มาตรา 22 ระบุวา “การจัดการ ศึกษาตองยึดหลักวาผูเรียนทุกคนสามารถเรียนรูและพัฒนาตนเองได และถือวาผูเรียนมีความสําคัญ ที่สุด กระบวนการจัดการศึกษาตองสงเสริมใหผูเรียนสามารถพัฒนาตามธรรมชาติและเต็มตาม ศักยภาพ” (พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ .ศ. 2542 ราชกิจจานุเบกษา ฉบับกฤษฎีกา เลม 116 ตอนที่ 74 ก : 7) สถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษาจําเปนตองสงเสริมการเรียนรู พัฒนาความสามารถ ตามความถนัดของผูเรียน รวมทั้งฝกปฏิบัติการเรียนรูจากประสบการณจริง โดยเปดโอกาสในการ คนควาของผูเรียนใหมีโอกาสคนควาหาความรูดวยตนเอง แหลงเรียนรูที่ผูเรียนสามารถแสวงหาความรู ดวยตนเองไดและเปนแหลงเรียนรูตลอดชีวิตคือ “หองสมุด ” หรือ “สถาบันบริการสารสนเทศ ” สถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษาจึงจําเปนตองจัดใหมีสถาบันบริการสารสนเทศเพื่อสงเสริมและ สนับสนุนการเรียนการสอนอัตตอบสนองกระบวนการเรียนรู ทั้งนี้แหลงบริการสารสนเทศดังกลาว ตองเปนแหลงวิชาการที่ทันสมัย เพียบพรอมดวยทรัพยากรสารสนเทศที่มากมายและหลากหลาย มีการ จัดระเบียบที่เปนมาตรฐานสากลและใหบริการดวยเทคโนโลยีสารสนเทศหลายรูปแบบ เพื่อใหผูเรียน สามารถคนหาสารสนเทศไดอยางสะดวกรวดเร็วและตรงตามความตองการ นอกจากนี้พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ .ศ. 2542 มาตรา 25 ยังกําหนดไว วารัฐตองสงเสริมการดําเนินงานและการจัดตั้งแหลงการเรียนรูตลอดชีวิตทุกรูปแบบไดแกหองสมุด ประชาชน พิพิธภัณฑ หอศิลป สวนสัตว สวนสาธารณะ สวนพฤกษาศาสตร อุทยานวิทยาศาสตรและ เทคโนโลยี ศูนยการกีฬาและนันทนาการ แหลงขอมูลและแหลงการเรียนรูอื่นอยางพอเพียงและมี ประสิทธิภาพ (พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ .ศ. 2542 ราชกิจจานุเบกษา ฉบับกฤษฎีกา เลม 116 ตอนที่ 74 ก : 8) สถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษาทุกแหงจึงตองจัดตั้งหองสมุด หรือสถาบันบริการ

21

สารสนเทศเพื่อเปนกลไกหนึ่งในการสรางความเปนเลิศทาง วิชาการ สนับสนุนการเรียนรูดวยตนเอง ของนักศึกษาทั้งการศึกษาในระบบ นอกระบบ และตามอัธยาศัย เปนแหลงบริการวิชาการทั้งในสถาบัน นอกสถาบัน อยางไรขอบเขต เวลา และ สถานที่ ทั้งนี้เพื่อสงเสริมการศึกษา การดํารงชีวิต และเพื่อ สุขภาพ คุณภาพชีวิตที่ดี โดยสถาบันบริการสารสนเทศตองเปนแหลงสะสมและรวบรวมความรูใน รูปแบบตาง ๆ เพื่อประโยชนในการคนควา หาความรูของผูใชทุกคน “หองสมุด ” หรืออาจเรียกชื่ออื่นในบางสถาบัน จึงเปนแหลงบริการสารสนเทศที่ สถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษาทุกแหงจัดตั้งขึ้นเพื่อทําหนาที่บริการทรัพยากรและสารสนเทศเปน แหลงรวมทรัพยาการสารสนเทศ เปนแหลงการเรียนรูที่ใหบริการแกนิสิตนักศึกษา คณาจารย และ บุคลากร หองสมุดของสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษาจึงมีบทบาทหนาที่สําคัญในการสงเสริม สนับสนุนภารกิจหลัก 4 ประการของสถาบัน ดังนี้ 1) สนับสนุนภารกิจการเรียนการสอนของสถาบัน โดยการสงเสริมสนับสนุน หลักสูตรการศึกษา ดวยการจัดหา จัดเก็บ รวบรวม ดูแลรักษา และเผยแพรหนังสือและวัสดุการอานอื่น ๆ ตลอดจนโสตทัศนวัสดุ ใหสอดคลองกับหลักสูตรการศึกษา วัตถุประสงค และนโยบายของสถาบัน ตลอดจนความตองการของผูใชบริการ 2) สนับสนุนภาพกิจการวิจัย โดยใหความรวมมือในการวิจัยของสถบัน การศึกษาดวยการทําหนาที่เปนศูนยกลางในการรวบรวมและเผยแพรผลงานวิจัยของคณาอาจารย นิสิต นักศึกษา และบุคลากร 3) สนับสนุนภารกิจการใหบริการทางวิชาการแกสังคม โดยการรวบรวมขอมูล และสารสนเทศ ตลอดจนภูมิปญญาของทองถิ่นเพื่อเปนแหลงกลางในการบริการสารสนเทศของ ทองถิ่นแกสถาบันอื่นและชุมชน ตลอดจนการใหความรูเกี่ยวกับการบริการสารสนเทศแกสังคมและ ชุมชน 4) สนับสนุนภารกิจการทํานุบํารุงศิลปวัฒนธรรม โดยการเก็บรักษาทรัพยสมบัติ ทางดานเอกสารสิ่งพิมพจําพวกเอกสารโบราณอันเปนมรดกและเอกลักษณของชาติ สิ่งพิมพ และวัสดุที่ บรรจุความรูทางดานศิลปวัฒนธรรมของชาติ และของทองถิ่นนั้น ๆ ที่ทั้งเปนลายลักษณอักษร และ เทคโนโลยีสมัยใหมในรูปของสื่ออิเล็กทรอนิกส รวมทั้งศิลปะของชาติ เพื่อไวใหชนรุนหลังไดศึกษา คนควาตอไป (วาณี ฐาปนวงศศานติ 2543 : 12) ลักษณะของสถาบันบริการสารสนเทศของสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา

22

สถาบันบริการสารสนเทศในฐานะเปนแหลงเรียนรูตลอดชีวิตของ สถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา และเปนแหลงบริการสารสนเทศที่มีบทบาทสําคัญตอภารกิจหลัก ของสถาบันตั้งแตการจัดการเรียนการสอน การวิจัย การบริการทางวิชาการแกสังคม และการทํานุบํารุง ศิลปวัฒนธรรม สถาบันบริการสารสนเทศของสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษาจึงเปนศูนยรวมที่ ผสมผสานระหวาง ณ ทรัพยากรการเรียนรูและอาคารสถานที่ โดยมุงที่จะชวยเหลือผูใชในกระบวนการ เปลี่ยนสารสนเทศไปสูความรู เปนแหลงสารสนเทศที่เนนวิชาการเฉพาะสาขาวิชา ตลอดจนมีบริการ หรือกิจกรรมที่สนับสนุนการศึกษาในเชิงลึกของสาขาวิชาใดวิชาหนึ่งหรือหลายสาขาวิชา นอกจากนี้ สถาบันบริการสารสนเทศตองเปนสถาบันบริการสารสนเทศสําหรับการวิจัยดวย รวมทั้งมีการจัด องคการและบุคลากรใหสอดคลองกับภาพแวดลอมของสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา ซึ่งแตกตาง ไปจากการดําเนินงานของสถาบันบริการสารสนเทศประเภทอื่น ๆ สถาบันบริการสารสนเทศของสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษาตองมีการ รวบรวม สะสมเชื่อมโยงทรัพยากรสารสนเทศและแหลงสารสนเทศสําหรับจัดบริการในรูปแบบดั้งเดิม เทาที่เปนประโยชนและจําเปนตามความตองการ ผนวกกับการบริการตามสมัยนิยมดวยการประสาน การไดรับหรือการเขาถึงสารสนเทศที่ตองการอยางถูกตองรวดเร็วจากหลากหลายแหลงระบบ และ รูปแบบของสารสนเทศ ที่ไมจํากัดดวยมิติของเวลาและสถานที่ (นันทา วิทวุฒิศักดิ์ 2540 : 22) อยางไรก็ ตามหากพิจารณาในประเด็นเกี่ยวกับลักษณะทางกายภาพของสถาบัน บริการสารสนเทศของ สถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา ควรมีลักษณะสําคัญ ดังนี้ 2.1 อาคารสถานที่ อาคารสถานที่เปนปจจัยหนึ่งที่ทําใหสถาบันบริการสารสนเทศบรรลุผล ในการใหบริการ อาคารที่ทําการของสถาบันบริการสารสนเทศควรมีพื้นที่อยางเพียงพอตอการจัดเก็บ ทรัพยากรสารสนเทศ การใชบริการของนิสิต นักศึกษา อาจารย และผูใชบริการ รวมทั้งพื้นที่สําหรับ การทํางานของบุคลากรในสถาบันบริการสารสนเทศดวย (ACRL 1995 : 253) การสรางอาคารที่ทําการ ของสถาบันบริการสารสนเทศควรคํานึงถึงความตองการในการใชพื้นที่ทั้งในปจจุบันและในอนาคต และไดรับการออกแบบอยางเหมาะสม โดยสถาปนิกที่มีความชํานาญทางดานการออกแบบอาคาร สถาบันบริการสารสนเทศ การกอสรางอาคารตองมีความถูกตองและสอดคลองตามมาตรฐานการ กอสรางอาคาร อุปกรณอํานวยความสะดวกภายในอาคารควรใหเหมาะสมกับลักษณะงาน นอกจากนี้ การตกแตงภายในควรเปนที่ดึงดูดใจใหผูใชบริการมีความตองการที่จะเขาไปใช ภายในอาคารควรมีการ ติดตั้งเครื่องปรับอากาศและครุภัณฑภายในอาคารมีความเหมาะสม เชน โตะ เกาอี้ พื้น เพดาน และผนัง

23

อาคารควรออกแบบใหได มาตรฐาน จํานวนที่นั่งอานหนังสือตองเพียงพอสําหรับการใชของ ผูใชบริการ พื้นที่มาตรฐานสําหรับหองสมุดสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษาที่ กําหนดไวในมาตรฐานหองสมุดสถาบันระดับอุดมศึกษาโดยทบวงมหาวิทยาลัยในป 2544 ที่สําคัญมี ดังนี้ 1) เนื้อที่สําหรับผูใช จํานวนที่นั่งสําหรับศึกษาคนควาภายในหองสมุด สถาบันอุดมศึกษาใหมีจํานวนที่นั่งรอยละ 25 ของผูใชโดยเฉลี่ยตอวัน โดยคิดพื้นที่ประมาณ 2.25 – 3.15 ตารางเมตร /คน ทั้งนี้ใหจัดหองศึกษาเดี่ยว และหองศึกษากลุมสําหรับนักศึกษาและอาจารยตาม ความเหมาะสม 2) จํานวนเนื้อที่สําหรับบุคลากรผูปฏิบัติงาน เนื้อที่สําหรับการ ปฏิบัติงานของบุคลากรรวมทั้งพื้นที่สําหรับวางเอกสารการทํางาน เครื่องมือ และอุปกรณ อิเล็กทรอนิกส คอมพิวเตอร และอุปกรณอื่น ๆ ใหคิดเนื้อที่ เปน 1 ใน 8 สวนจากเนื้อที่รวมทั้งหมดของ เนื้อที่สําหรับผูใชและเนื้อที่สําหรับจัดเก็บหนังสือ 3) จํานวนเนื้อที่สําหรับเก็บหนังสือและวารสารเย็บเลม สําหรับจํานวน 150,000 เลมแรก 0.0090 ตารางเมตร/เลม สําหรับจํานวน 150,000 เลมตอไป 0.0081 ตารางเมตร/เลม สําหรับจํานวน 300,000 เลมตอไป 0.0072 ตารางเมตร/เลม ถาจํานวนหนังสือทั้งหมดมากกวา 600,000 เลมขึ้นไป 0.0063 ตารางเมตร/เลม ทั้งนี้ควรจัดเตรียมเนื้อที่สําหรับทรัพยากรสารสนเทศที่จะเพิ่มขึ้นใน อนาคตดวย 4) จํานวนเนื้อที่วางอุปกรณอิเล็กทรอนิกสและคอมพิวเตอรสําหรับผูใช ควรมีเนื้อที่ไมต่ํากวารอยละ 25 ของจํานวนที่นั่งในหองสมุด (ทบวงมหาวิทยาลัย 2544 : 8 – 9 ) 2.2 บุคลากร บุคลากรผูปฏิบัติงานในสถาบันบริการสารสนเทศของสถาบันการศึกษา ระดับอุดมศึกษาควรมีตําแหนง คุณสมบัติ และจํานวนตามความจําเปนและเพียงพอเพื่อพัฒนาสถาบัน บริการสารสนเทศ ดูแลรักษา และใหบริการทรัพยากรสารสนเทศอยางมีประสิทธิภาพและสอดคลอง กับนโยบายและวัตถุประสงคของสถาบัน ตําแหนง คุณสมบัติ และจํานวนของบุคลากรที่ปฏิบัติงานใน สถาบันบริการสารสนเทศตามมาตรฐานหองสมุดสถาบันอุดมศึกษาของทบวงมหาวิทยาลัย พ .ศ. 2544 มีดันี้

24

1) ผูบริหารสถาบันบริการสารสนเทศ ไดแก บุคลากรที่รับผิดชอบงาน บริหาร ควรประกอบดวย ผูอํานวยการสถาบันบริการสารสนเทศ รองผูอํานวยการ ผูชวยผูอํานวยการ หัวหนาฝาย สําหรับคุณสมบัติของผูบริหาร ตําแหนงผูอํานวยการควรมีวุฒิไมต่ํากวาปริญญาโท มี ความรูพื้นฐานทางบรรณารักษศาสตรและสารสนเทศศาสตรและมีประสบการณในการบริหารงานไม นอยกวา 5 ปสําหรับผูปฏิบัติงานในระดับหัวหนาฝายควรมีวุฒิอยางต่ําปริญญาโท และมีพื้นความรูใน สาขาที่ปฏิบัติงานไมต่ํากวาปริญญาตรี และมีประสบการณในการปฏิบัติงานสถาบันบริการสารสนเทศ อยางนอย 2 ป หรือเปนผูที่มีวุฒิไมต่ํากวาปริญญาตรี และมีประสบการณในการปฏิบัติงานสถาบัน บริการสารสนเทศไมนอยกวา 3 ป 2) บุคลากรระดับวิชาชีพ ไดแก บุคลากรที่รับผิดชอบงานหลักของ สถาบัน เชน งานพัฒนาทรัพยากรสารสนเทศ งานวิเคราะหทรัพยากรสารสนเทศ งานเทคนิค งาน บริการ สําหรับคุณสมบัติสําคัญของบุคลากรระดับวิชาชีพควรมีวุฒิไมต่ํากวาปริญญาตรี มีความชํานาญ เฉพาะในงานที่ปฏิบัติอยู มีโอกาสไดรับการศึกษา ฝกอบรม และเขารวมการประชุมสัมมนาทั้งภายใน และระหวางประเทศ รวมทั้งไดรับการพัฒนาในรูปแบบตาง ๆ ไมต่ํากวา 2 ครั้งตอ 1 ป เพื่อเพิ่มพูน ความรูทั้งทางวิชาการและวิชาชีพระดับสูงอยางสม่ําเสมอใหทันกับการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยี สมัยใหม และทันตอความกาวหนาทางวิชาการที่สถาบันระดับอุดมศึกษานั้น ๆ ดําเนินการสอน การวิจัย และใหบริการแกสังคม 3) บุคลากรสายสนับสนุนวิชาชีพ ไดแก บุคลากรที่ทําหนาที่ชวย บุคลากรระดับวิชาชีพ เชน เจาหนาที่หองสมุด เจาหนาที่โสตทัศนวัสดุ สําหรับคุณสมบัติของบุคลากร สายสนับสนุนวิชาชีพควรมีวุฒิไมต่ํากวาวุฒิมัธยมศึกษาชั้นปที่ 6 หรือวุฒิประกาศนียบัตรชั้นวิชาชีพ (ปวช.) หรือวุฒิประกาศนียบัตร (ปวส.) หรือวุฒิการศึกษาเทียบเทาอนุปริญญา และควรไดรับการ ฝกอบรมหรือเพิ่มพูนความรูอยางสม่ําเสมอ 4) บุคลากรสายบริหารและธุรการ ไดแก บุคลากรที่ทําหนาที่ดาน บริหารทั่วไปและงานธุรการ เชน เจาหนาที่บริหรงานทั่วไป เจาหนาที่พนักงานธุรการ และควรมี คุณสมบัติที่เหมาะสม กลาวคือ เจาหนาที่บริหารงานทั่วไปควรมีวุฒิไมต่ํากวาปริญญาตรี สําหรับ เจาหนาที่ พนักงานธุรการตองมีวุฒิไมต่ํากวามัธยมศึกษาปที่ 6 หรือ วุฒิประกาศนียบัตรชั้นวิชาชีพ (ปวช.) วุฒิประกาศนียบัตร (ปวส.) หรือเปนผูที่มีวุฒิเทียบเทาอนุปริญญา และควรมีโอกาสไดรับการ ฝกอบรม หรือเพิ่มพูนความรูอยางสม่ําเสมอ

25

สําหรับจํานวนบุคลากรที่ปฏิบัติงานในสถาบันบริการสารสนเทศ ควรมี จํานวนเพียงพอและเหมาะสม โดยคํานึงถึงจํานวนและขอบเขตของทรัพยากรสารสนเทศหองสมุดสาขา ชั่วโมงบริการ อัตราการเพิ่มของทรัพยากรสารสนเทศใหม อัตราการยืม – คืน จํานวนบุคลากร ผูใชบริการ ทั้งนี้อาจกําหนดตามสูตร ดังนี้ จํานวนนักศึกษาทั้งหมดไมเกิน 10,000 คนใหใชสัดสวน นักศึกษา 500 คน ตอบรรณารักษ 1 คน สวนจํานวนนักศึกษาที่เกินจาก 10,000 คนแรกขึ้นไป ใหใช สัดสวนนักศึกษาทุก ๆ 2,000 คน ตอ บรรณารักษ 1 คน จํานวนหนังสือ 150,000 เลม ตอ บรรณารักษ 1 คน และจํานวนหนังสือที่เพิ่มขึ้นในแตละปทุก ๆ 20,000 เลม ตอ บรรณารักษ 1 คน (ทบวงมหาวิทยาลัย 2544 : 3 – 6) นอกจากนี้การพัฒนาความรูความสามารถของบุคลากรตองดําเนินการอยาง ตอเนื่องและสม่ําเสมอ ความรูที่บุคลากรของสถาบันบริการสารสนเทศควรพัฒนา มีดังนี้ 1) ความรูดานการเขาถึงสารสนเทศ เนื่องจากบุคลากรตองทําหนาที่ กลั่นกรองขาวสารขอมูลจากที่มีอยูอยางมหาศาลใหสอดคลองกับความตองการของผูใช และนําขาวสาร ความรูมาจัดระบบและเก็บรักษาไวในสภาพที่พรอมจะใหนําไปใชประโยชนได 2) ความรูการจัดเก็บและดานเผยแพรสารสนเทศ เนื่องจากบุคลากรตองทํา หนาที่ของนักสื่อสารในการนําความรูไปเผยแพรแกชุมชน 3) ความรูดานการใหคําปรึกษาแนะนํา เนื่องจากบุคลากรตองเปนที่ปรึกษา สําหรับผูใชบริการเมื่อเกิดปญหา 4) ความรูดานการสอน เนื่องจากบุคลากรตองเปนครูที่อนภาคปฏิบัติสําหรับ การคนควาวิจัย ตลอดจนเปนครูฝกประสบการณวิชาชีพใหแก นิสิต นักศึกษาวิชาชีพ บรรณารักษศาสตรและสารสนเทศศาสตรจากสถาบันการศึกษาตาง ๆ (ศิริพร สุวรรณะ 2542 : 2 – 3) 5) ความรูดานเทคโนโลยีสารสนเทศ เนื่องจากสถาบันบริการสารสนเทศ ของสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา ไดแปรสภาพเปนหองสมุดอัตโนมัติหรือกึ่งอัตโนมัติ ดังนั้น เทคโนโลยีชั้นสูงที่นํามาใชในสถาบันบริการสารสนเทศตองมีการใชอยางถูกตองเต็มที่ตามสมรรถนะ ของ เครื่อง บุคลากรในสถาบันบริการสารสนเทศจึงจําเปนตองไดรับการพัฒนาใหมีความรูเกี่ยวกับ เครื่องมือและอุปกรณทางเทคโนโลยีเหลานั้น เพื่อใหสามารถเลือกและนํามาใชกับงานแตละประเภทได อยางเหมาะสม และจะตองรูจักวิธีใช วิธีบํารุงรักษา เพื่อใหเครื่องมือดังกลาว เกิดประโยชนเต็มที่ใน ทุก ๆ ดานทั้งในดานการบริหาร ดานบริการ และดานการปฏิบัติงานเพื่อผลิตและเผยแพรสารสนเทศ

26

2.3 ทรัพยากรสารสนเทศ ทรัพยากรสารสนเทศเปนองคประกอบหนึ่งของหองสมุดที่เปนดัชนีชี้วัด ในการประกันคุณภาพการศึกษาของสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา ลักษณะทรัพยากรสารสนเทศ ในหองสมุดควรมีหลากหลายรูปแบบและครอบคลุมทุกสาขาวิชาโดยเนนสาขาวิชาที่สถาบันการศึกษา เปดสอน และมีความทันสมัย ทรัพยากรสารสนเทศของหองสมุดสามารถจําแนกไดเปนวัสดุตีพิมพและ วัสดุไมตีพิมพ ซึ่งแตละประเภทสามารถแบงยอย ๆ ไดดังนี้ 1) หนังสือ สามารถจําแนกเปน หนังสือสารคดี หนังสือ /ตําราวิชาการ หนังสืออานประกอบ หนังสือความรูทั่วไป หนังสืออางอิง เชน พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน สารานุกรมสําหรับเยาวชนโดยพระราชประสงคของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว และหนังสือบันเทิง คดี เชน หนังสือนวนิยาย หนังสือรวมเรื่องสั้น หนังสือสําหรับเด็ก 2) สิ่งพิมพตอเนื่อง เปนสิ่งพิมพที่ออกตามวาระ เชน ออกเปน รายวัน รายสัปดาห รายปกษ รายเดือน ไดแก วารสาร นิตยสาร และหนังสือพิมพ เปนสิ่งพิมพที่มุงเสนอขอมูล ขาวสาร สาระความรู ขาว และความเคลื่อนไหวของเหตุการณตาง ๆ 3) วัสดุไมตีพิมพ เปนทรัพยากรสารสนเทศที่ตองใชเครื่องบันทึกหรือ อาน เชน แผนเสียง เทปบันทึกเสียง แผนซีดี ภาพยนต เทปวีดิทัศน แผนวีดิทัศนระบบดิจิทัล (ดีวีดี ) และฐานขอมูล ซึ่งมีทั้งฐานขอมูลบรรณานุกรม (Bibiographic Database) และฐานขอมูลเนื้อหาเต็มรูป (Full text Database) ทั้งแบบออนไลน และแบบออฟไลน ตัวอยางฐานขอมูลออนไลนที่ควรมีใน หองสมุดสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา เชน ฐานขอมูล DAO (Dissertation Abstracts Online) เปน ฐานขอมูลวิทยานิพนธระดับปริญญาโท ปริญญาเอก ของสถาบันอุดมศึกษาตาง ๆ ทั่วโลก ฐานขอมูล ERIC (Educational Resources Information Center) เปนฐานขอมูลรวมสารสนเทศดานการศึกษา ประกอบดวยบทความวิชาการ รายงานการวิจัย รายงานการประชุม บทวิเคราะห รายงานและสถิติ ฐานขอมูล H.W. Welson เปนฐานขอมูลบทความวารสารของบริษัท H.W. Welson company ครอบคลุมสารสนเทศทุกสาขาวิชา ฐานขอมูล ScienceDirec เปนฐานขอมูลวารสารอิเล็กทรอนิกสที่ให ขอมูลบทความวารสารฉบับเต็ม และฐานขอมูล Grolier Online เปนฐานขอมูลความรูตาง ๆ ที่ใชในการ คนควาอางอิง สําหรับเกณฑการจัดหาทรัพยากรสารสนเทศใหเพียงพอกับผูใช มีดังนี้ จํานวนหนังสือ /นักศึกษา 15 เลม/ 1 คน จํานวนหนังสือ /อาจารย 100 เลม/ 1 คน หนังสือเฉพาะสาขา 500 เลม สําหรับระดับปริญญาตรี 3,000 เลม สําหรับระดับปริญญาโทกรณีที่มีการเปดสอนในระดับอื่น

27

ที่สูงกวาปริญญาโท 6,000 เลม สําหรับปริญญาโท กรณีที่ไมมีการเปดสอนระดับอื่นที่สูงกวาระดับ ปริญาโท 6,000 เลม สําหรับนักศึกษาเฉพาะทาง 6 ป 2,500 เลม สําหรับระดับปริญญาเอก (ทบวงมหาวิทยาลัย 2544 : 7) 2.4 การบริการสารสนเทศ การบริการสารสนเทศของสถาบันบริการสารสนเทศเปนหัวใจสําคัญเพราะ งานบริการถือเปนงานที่จะสรางความประทับใจใหผูใชบริการเกิดทัศนคติที่ดีตอสถาบันบริการ สารสนเทศ ชวยใหผูใชเกิดความอบอุนใจ เชื่อมั่นเมื่อผูใชบริการเขาไปใชบริการของสถาบันบริการ สารสนเทศแลวจะตองไดสิ่งที่ผูใชตองการ และตรงตามความตองการ และสามารถเขาถึงแหลงขอมูล ไดอยางรวดเร็ว การบริการสารสนเทศของสถาบันบริการสารสนเทศจะตองเปนบริการในเชิง รุกมุงใหผูใชไดรับบริการดวยความพึงพอใจ จัดบริการใหวัสดุและสภาพแวดลอมของสถาบันบริการ สารสนเทศอยูในสภาพเรียบรอยและเปนปจจุบัน การนําเทคโนโลยีชั้นสูงมาใชในการบันทึกขอมูล ขาวสาร สารสนเทศเพื่อใหสามารถสืบคนไดอยางรวดเร็ว สามารถสื่อสารขอมูลเหลานี้ไดทั้งใน ระยะใกลและไกล นอกจากนี้งานดานบริการของสถาบันบริการสารสนเทศตองมุงเนนตัวผูใช มี ความถูกตองตรงกับความตองการ สมบูรณ ทันสมัย คนหามาใชไดสะดวก รวดเร็ว (วันชัย ศิริชนะ 2540 : 107) ดังนั้น สถาบันบริการสารสนเทศจึงตองมุงสงเสริมและสนับสนุนใหความสะดวกแกผูใช ทุกประเภท เพื่อใหผูใชบริการสามารถเขาถึงทรัพยากรสารสนเทศอยางรวดเร็วและครบถวนตามความ ตองการโดยไมจํากัดเวลาและระยะทาง จัดใหมีบริการยืม – คืน โดยใหผูใชไดรับบริการอยางเสมอภาค ตามสิทธิ์ที่ควรมี บริการสืบคนผานระบบเครือขายภายในและเครือขายอินเตอร โดยเปดบริการตลอด 24 ชั่วโมง หรือมีชั่วโมงบริการอยางเพียงพอและเหมาะสม และควรมีการประชาสัมพันธการบริการใน รูปแบบตาง ๆ ทั้งการจัดแสดงนิทรรศการ การจัดทําสิ่งพิมพเผยแพร การจัดทําเว็บเพจบนโฮมเพจของ สถาบัน การปฐมนิเทศแกนักศึกษา การสอนหรือรวมสอนการคนควาทรัพยากรสารสนเทศ ตลอดจน ชวยคนควา และการใหคําปรึกษาทางวิชาการ (ทบวงมหาวิทยาลัย 2544 : 9 – 10) การบริการสารสนเทศ ของสถาบันบริการสารสนเทศของ สถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษาที่ควรจัด มีดังนี้ 1) การบริการใหอาน เปนการจัดที่นั่งพรอมสิ่งอํานวยความสะดวกแกผูใชบริการมา นั่งอานและคนควาภายในบริเวณที่กําหนดไว (สมสรวง พฤติกุล และพรทิพย สุวันทารัตน 2547 : 128)

28

2) การบริการยืม – คืน เปนบริการใหยืมทรัพยากรสารสนเทศของสถาบันบริการ สารสนเทศบางประเภทที่กําหนดใหยืมได บริการนี้เปนบริการพื้นฐานของสถาบันบริการสารสนเทศ ทุกแหงเพื่อเปนการอํานวยความสะดวกแกผูใชบริการที่ตองการนําหนังสือไปใชนอกสถาบันบริการ สารสนเทศโดยสถาบันบริการสารสนเทศจะกําหนดระเบียบการยืมและทําหลักฐานการยืมไว 3) การบริการตอบคําถามและชวยคนควา เปนการบริการตอบคําถามและชวยการ คนควาในกรณีที่ผูใชมีปญหาใหชวยคนควาขอมูลทั่ว ๆ ไป หรือเฉพาะเรื่อง โดยใชเอกสาร ประกอบการคนหาคําตอบ ซึ่งการถามคําถามนั้นผูใชบริการอาจใชบริการทางไปรษณีย โทรศัพท โทรสารหรืออื่น ๆ สถาบันบริการสารสนเทศควรจัดใหมีบุคลากรประจําไวบริการตลอดเวลาเปดทํา การเพื่อใหความชวยเหลือในดานการคนหาสารสนเทศและอํานวยความสะดวกใหแกผูใชอันจะทําให ใชขอมูลที่เผยแพรไดในเวลาที่ตองการ ทําใหมีความสัมพันธอันดีกับผูใช และผูใชเห็นความสําคัญของ ทรัพยากรสารสนเทศที่เก็บรวบรวมและเผยแพร (จารุพร พงศศรีวัฒน 2544 : 62) 4) การบริการยืมระหวางสถาบันบริการสารสนเทศเปนบริการที่สถาบันบริการ สารสนเทศขอยืมหนังสือ เอกสาร สิ่งพิมพ และวัสดุสารสนเทศซึ่งไมมีอยูในสถาบันบริการสารสนเทศ ของตนจากสถาบันบริการสารสนเทศอื่นที่มีขอตกลงรวมกัน นับเปนบริการที่อํานวยความสะดวกแก ผูใชใหมีโอกาสใชสารสนเทศที่กวางขวางขึ้น 5) การบริการคัดเลือกและเผยแพรขอสนเทศ (Selective dissemination of information) เปนบริการเลือกสรรสารสนเทศเฉพาะบุคคลตามความสนใจของผูใช และสถาบันบริการ สารสนเทศสามารถแจงหรือจัดสงสารสนเทศที่ตรงกับความสนใจถึงผูใชทันทีเปนรายบุคคล 6) การบริการอื่น ๆ เชน การบริการถายเอกสาร เปนบริการที่อํานวยความสะดวกแก ผูใช ชวยประหยัดเวลาในการคัดลอกในกรณีที่ไมสามารถนําหนังสือออกนอกสถาบันบริการ สารสนเทศ และชวยลดการทําลายทรัพยากรสารสนเทศของสถาบัน การบริการใหคําปรึกษาเปนบริการ ใหคําปรึกษาแกผูใชสารสนเทศของสถาบันบริการสารสนเทศเปนรายบุคคล และบริการสอนการใช สถาบันบริการสารสนเทศ เปนบริการใหความรูหรือสอนผูใชซึ่งมีทั้งการสอนอยางเปนทางการ คือเปน รายวิชาหนึ่งในหลักสูตรของสถาบันการศึกษา หรือเปนการปฐมนิเทศใหผูใชทราบบริการของสถาบัน บริการสารสนเทศโดยอาจมีการนําชม หรือฉายภาพยนต (นันทา วิทวุฒิศักดิ์ 2540 : 14) ไมมีใน บรรณานุกรม

29

2.5 เครื่องมือชวยคนหา เครื่องมือชวยคน เปนเครื่องมือชวยใหผูใชสามารถคนหาทรัพยากร สารสนเทศ ที่ตองการไดสะดวก รวดเร็วมากยิ่งขึ้น เครื่องมือชวยคนที่ชี้แนะทรัพยากรสารสนเทศที่มีอยู ในสถาบันเชน บัตรรายการ คือบัตรที่บันทึกรายละเอียดทางบรรณานุกรม และรายการอางอิงที่สําคัญ ของทรัพยากรสารสนเทศ นอกจากเครื่องมือชวยคนประเภทบัตรรายการแลวในปจจุบันสถาบันบริการ สารสนเทศที่ไดนําเทคโนโลยีสารสนเทศมาใชจัดทําเครื่องมือชวยคนที่ผูใชสามารถสืบคนได โดยสะดวก และรวดเร็วผานจอคอมพิวเตอรเรียกวา การสืบคนรายการทรัพยากรหองสมุดดวยระบบ ออนไลน หรือโอแพก (OPAC) โดยผูใชสามารถสืบคนโอแพกผานจอคอมพิวเตอรที่จัดบริการไวใน สถาบันหรือสามารถคนฝายเครือขายอินเทอรเน็ตได 2.6 เทคโนโลยีสารสนเทศ สถาบันบริการสารสนเทศไดนําเทคโนโลยีสารสนเทศมาใชในการดําเนินงาน ตาง ๆ ทั้งงานบริหาร งานเทคนิค และงานบริการ เทคโนโลยีสารสนเทศที่เกี่ยวของกับการบริการ สารสนเทศ ที่สถาบันบริการสารสนเทศใช มีดังนี้ 1) ระบบหองสมุดอัตโนมัติ เปนระบบที่นํามาใชในการจัดเก็บ รวบรวมประมวลผล และคนสารสนเทศไดรวดเร็ว ถูกตอง และสามารถดําเนินการไดปริมาณมาก ๆ โดยใชโปรแกรมจาก การพัฒนาขึ้นมาเอง หรือการซื้อโปรแกรมสําเร็จรูปในงานตาง ๆ ตั้งแตงานจัดหา ทรัพยากรสารสนเทศ งานเทคนิค งานวารสาร และงานบริการ เปนตน โปรแกรมหองสมุด อัตโนมันติที่ใชในสถาบันบริการ สารสนเทศระดับอุดมศึกษาในประเทศไทย เชน ฮิริโซนอานแบบนี้หรือเปลา (HORIZON) วีทีแอลเอส (VTLS) และอินโนแพค (INNOPAC) (สมพิศ คูศรีพิทักษ 2539 : 39) 2) ระบบสืบคนสารสนเทศ ระบบสืบคนสารสนเทศที่สถาบันบริการสารสนเทศ ระดับอุดมศึกษาจัดบริการแกผูใช มีดังนี้ (1) การสืบคนสารสนเทศดวยระบบเครือขายอินเทอรเน็ต เปนการสืบคนบนเวิลด ไวด เว็บ (World Wide Web) ที่มีขอมูลขาวสารเชื่อมโยงถึงกันและครอบคลุมกวางขวางอยางทั่วถึง ขอมูลที่นํามารวบรวมไวอาจเปนขอความ ตัวอักษร รูปภาพ ภาพเคลื่อนไหว หรือเสียง มีวิธีการสืบคนที่ ไดรับความนิยม 2 วิธี คือ การสืบคนโดยใสชื่อเว็บไซตของหนวยงานนั้น ๆ ในรูปของ URL (Uniform Resource Location) ในกรณีที่ทราบที่อยูของหนวยงานผลิตและเผยแพรสารสนเทศที่ตองการ เชน http://www.lib.buu.ac.th และในกรณีที่ไมรูจักที่อยูของหนวยงานที่ผลิตและเผยแพรสารสนเทศที่ตองการ สืบคน จะมีวิธีการสืบคนสารสนเทศโดยการใชเครื่องมือชวยคนบนเวิลด ไวด เว็บ ซึ่งมี 2 ประเภท คือ

30

สารระบบเรื่อง (Directory) เปนเว็บไซตหรือเว็บทา (Portal site) ที่รวบรวมรายชื่อของเว็บไซตตาง ๆ ไว ดวยกัน เชน Sanook, Thaiwebsite, Hunsa เปนตน และโปรแกรมคนหาขอมูล (Search Engine) เปน เครื่องมือที่ใชในการสืบคนเรื่องที่เฉพาะเจาะจง โปรแกรมคนหาแตละตัวไดรับการพัฒนาจากบุคคล และจากหลายหนวยงาน เชน Google, Lycos, Altavista เปนตน (อาภากร ธาตุโลหะ 2545 : 104 – 104) (2) การสืบคนสารสนเทศจากฐานขอมูล ฐานขอมูลเปนการรวบรวมขอมูลที่ สัมพันธกัน และกําหนดรูปแบบการจัดเก็บอยางเปนระบบ การจัดเก็บเปนฐานขอมูลจะจัดเก็บไวที่ หนวยศูนยกลาง ทั้งนี้เพื่อใหผูใชในหลาย ๆ หนวยงานในองคการสามารถเรียกใชขอมูลที่จัดเก็บไวได ตามความตองการของแตละหนวยงานซึ่งอาจจะถูกเรียกใชไดเสมอ ๆ (จรณิต แกวกังวาล 2540 : 14)ไม มีในบรรณานุกรม ฐานขอมูลของสถาบันบริการสารสนเทศแบงไดเปน 3 ประเภท คือ ฐานขอมูลที่ พัฒนาขึ้นเอง เปนฐานขอมูลที่สถาบันบริการสารสนเทศเปนผูจัดทําขึ้นซึ่งอาจจะใชโปรแกรมสําเร็จรูป เพื่อใชจัดการขอมูลของหนวยงานหรือองคกรนั้น ฐานขอมูลซีดี -รอม (Compact Disc Read Only Memory – CD – ROM) เปนสื่อบันทึกขอมูลลักษณะสื่อผสมหรือมัลติมีเดีย ซึ่งสามารถบันทึกขอมูลได ทั้งตัวเลข ตัวอักษร ภาพ สัญลักษณ เสียง โดยซีดี-รอม สามารถอานไดอยางเดียว ขอมูลที่บันทึกแลวไม สามารถเปลี่ยนแปลงได ขอมูลจึงไมสูญหายหรือถูกทําลายไดงาย มีอายุการใชงาน และตองมีเครื่องอาน และฐานขอมูลเชื่อมตรงหรือฐานขอมูลออนไลน (Online Database) เปนฐานขอมูลที่สามารถสืบคน ผานระบบเครือขายไดในเวลาเดียวกันหลายคนถึงแมวาจะอยูตางสถานที่กัน มีขอมูลครบสมบูรณ ทันสมัยกวาขอมูลที่มาจากซีดี -รอม เนื่องจากสามารถปรับเปลี่ยนขอมูลไดตลอดเวลา (อาภากร ธาตุ โลหะ 2545 : 122) ตัวอยางของฐานขอมูลออนไลน เชน ฐานขอมูล DAO (Dissertation Abstracts Online) และฐานขอมูล ERIC (Educational Resources Information Center) เปนตน ชุติภัค บุญปาน (2546) ไดศึกษาวิจัยเรื่อง “การศึกษาความคิดเห็นของนักศึกษาที่มี ตอการบริการของหอสมุดกลาง สถาบันราชภัฎราชนครินทร ” โดยมีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาความ คิดเห็นของนักศึกษาที่มีตอการบริการของหอสมุดกลาง สถาบันราชนครินทร 6 ดาน คือการบริการ สารสนเทศ การบริการสิ่งพิมพตอเนื่อง การบริการสื่อโสตทัศนวัสดุ การบริการอินเทอรเน็ต การบริการ ถายเอกสาร และการบริการคอมพิวเตอรเพื่อสารสนเทศ เพื่อเปรียบเทียบ ความคิดเห็นของนักศึกษาที่มี ตอการบริการของหอสมุดกลางโดยรวมในแตละดาน จําแนกตามเพศ ชั้นปที่ศึกษา สถานภาพ คณะวิชา และอัตราการใชหอสมุด และเปรียบเทียบการบริการของหอสมุดกลาง ตามความคิดเห็นของนักศึกษา กับเกณฑที่กําหนด กลุมตัวอยางที่ใชในการวิจัยสืบคนรายการบรรณานุกรมระบบออนไลน ของ หองสมุดสถาบันราชภัฎสกลนคร โดยมีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาความพึงพอใจของผูใชในการเขาใช

31

บริการสืบคนรายการบรรณานุกรมระบบออนไลนจากการประชาสัมพันธ ผูใชที่เปนอาจารยมี วัตถุประสงคในการใชเพื่อเตรียมการสอน สวนนักศึกษามีวัตถุประสงคเพื่อทํารายงานประกอบการ เรียน ผูใชรูวิธีใชบริการสืบคนรายการบรรณานุกรมระบบออนไลนจากคําอธิบายหนาจอ เฉลี่ยแลวใช บริการประมาณ 1 ครั้ง /สัปดาห โดยใชชื่อเรื่องเปนรายการคนมากกวารายการคนอื่น ๆ และผูใชสวน ใหญไดรับผลของการสืบคนตรงกับความตองการประมาณ รอยละ 70 – 90 ความพึงพอใจในการใช บริการสืบคนรายการบรรณานุกรมระบบออนไลน พบวาผูใชมีความพึงพอใจในระดับมาก ในดานผล การสืบคนดานความสามารถของระบบ และดานการใชบริการ โดยพึงพอใจตอรายการที่สืบคนไดมี ความเกี่ยวของกับเรื่องที่ตองการ ระบบทางเลือกใหผูใชเลือกสืบคนไดหลายทางเลือก การแสดงผลบน จอภาพมีความชัดเจนและคําแนะนําในการใชจากเจาหนาที่ผูใชบริการ ผูใชมีความพึงพอใจในระดับ นอยในดานฮารดแวรและซอฟตแวร ปญหาในการใชบริการสืบคนรายการบรรณานุกรมระบบ ออนไลน พบวาผูใชมีปญหาเกี่ยวกับโปรแกรมมีความลาชาในการทํางาน เครื่องคอมพิวเตอรมีไม เพียงพอ ใชเวลานานในการรอผลการสืบคน คําสั่งในการเขาสูระบบซับซอนยุงยากตอการใชและเวลาที่ เปดใหบริการนอย 3. ประวัติความเปนมาของหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ หองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ เริ่มใหบริการเมื่อวันพฤหัสบดีที่ 22 มิถุนายน พ.ศ. 2549 พรอม กับการเปดดําเนินการเรียนการสอนของวิทยาลัยราชพฤกษ โดยใชชื่อวา “ หองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ ” มีที่ทําการอยูชั้น 2 อาคารเฉลิมพระเกียรติฉลองศิริราชสมบัติ 60 ป เพื่อใหบริการศึกษาคนควาแก นักศึกษา และอาจารยของวิทยาลัย ขณะนั้นวิทยาลัยเปดดําเนินการสอนระดับปริญญาตรี หลักสูตร บริหารธุรกิจบัณฑิต ปกติ 4 ป และตอเนื่อง 2 ป จํานวน 4 สาขาวิชาคือ สาขาการบัญชี สาขา คอมพิวเตอรธุรกิจ สาขาการตลาดและสาขาการจัดการ พ.ศ.2550 หองสมุดไดเปลี่ยนสถานะเปน “ศูนยวิทยบริการ” เพื่อบริการทางวิชาการและเปน ศูนยกลางการศึกษาคนควาและการเรียนรูดวยตนเอง โดยมี ปรัชญา ปณิธานขอนี้หายไปไหน วิสัยทัศน พันธกิจตองมีขอนี้หรือไม ดังนี้ 1.ปรัชญา คือ เปนศูนยกลางการใหบริการทรัพยากรสารนิเทศ เพื่อการเรียนรูตลอดชีวิต 2.วิสัยทัศน คือ ศูนยวิทยบริการ เปนแหลงใหบริการดานสารสนเทศ สื่อการเรียน การสอน และเทคโนโลยีที่ทันสมัย เพื่อสรางความพึงพอใจใหแกผูใชบริการ สนับสนุนเปาหมายของวิทยาลัยที่ มุงเนนความเปนเลิศทางวิชาการ

32

3.พันธกิจ คือ พัฒนา ศูนยวิทยบริการ ใหเปนศูนยบริการวิชาการ และเปนเครือขายทาง การศึกษา วิจัย และ สนับสนุนการเรียน การสอน การทํานุบํารุงศิลปวัฒนธรรมในวิทยาลัย โดย มุงเนนการแสวงหาทรัพยากรสารสนเทศทุกรูปแบบ บริการที่หลากหลายสนองตอบความตองการของ ผูใช พรอมสงเสริมใหมีการนําเทคโนโลยีทันสมัยมาเพิ่มประสิทธิภาพในการใหบริการ 3.1 วัตถุสงคของศูนยวิทยบริการ 1.เพื่อใหไดทรัพยากรสารสนเทศที่ตรงตามความตองการของผูใช 2. เพื่อใหผูใชสามารถคนหาทรัพยากรสารสนเทศที่มีอยูในศูนยวิทยบริการไดอยาง สะดวกและรวดเร็ว 3.2 จํานวนทรัพยากรสารสนเทศ ทรัพยากรสารสนเทศของหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ มีทั้งหมด 8 ประเภท ไดแก 1. หนังสือทั่วไป 2. หนังสืออางอิง 3. นวนิยาย เรื่องสั้น 4. วารสารและนิตยสาร ฉบับปจจุบัน 5. วารสารและนิตยสาร ฉบับลวงเวลา 6. หนังสือพิมพ 7. จุลสาร 8. CD – ROM

33

จํานวนหนังสือและวารสารในหองสมุด ประเภท

ลําดับ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

หนังสือภาษาไทย หนังสือภาษาอังกฤษ แฟมขอมูลคอมพิวเตอร ( ซีดีรอม ) วารสารภาษาไทย หนังสือพิมพ (ชื่อเรื่อง) หนังสือพิมพภาษาอังกฤษ ( ชื่อเรื่อง ) วารสารภาษาอังกฤษ ( ชื่อเรื่อง )

จํานวน 8,026 เลม 738 เลม / 685 ชื่อเรื่อง 549 แผน 37 ชื่อเรื่อง 8 ชื่อเรื่อง 1 ชื่อเรื่อง 3 ชื่อเรื่อง

จํานวนคอมพิวเตอรในหองสมุด ลําดับที่ 1 2 3.

ประเภท คอมพิวเตอรสําหรับบริการสืบคนขอมูลสารสนเทศ คอมพิวเตอรสําหรับบริการสืบคนขอมูลทาง INTERNET คอมพิวเตอรสําหรับการปฏิบัติงานของบุคลากร

จํานวน 4 เครื่อง 7 เครือ่ ง 3 เครื่อง

จํานวนที่นั่งอาน ภายในศูนยวิทยบริการมี ประมาณ 95 ที่นั่ง ศูนยวิทยบริการ วิทยาลัยราชพฤกษ ใชระบบหองสมุดอัตโนมัติ NAVASARN Lite Edition V.L 2.0 aa สําหรับงานวิเคราะหทรัพยากรสารสนเทศ งานบริการยืม-คืนทรัพยากรสนเทศ งานการสืบ คืนรายการทรัพยากร หองสมุดดวยระบบออนไลนหรือ โอแพก (OPAC) ที่สามารถสืบคนหนังสือของ ศูนยวิทยบริการผานทางเครือขายอินเทอรเน็ตไดตลอด 24 ชั่วโมง 3.3 เวลาทําการ ภาคเรียนปกติ วันอังคาร – วันเสาร เปดบริการเวลา 8.30 น. – 18.00 น. วันอาทิตย เปดบริการเวลา 9.00 น. – 15.00 น. หยุดวันจันทรและวันหยุดตามปฏิทินการศึกษาที่วิทยาลัยฯ กําหนด

34

3.4 ระเบียบขอบังคับและมารยาทในการเขาใชหองสมุด 1. กอนเขาใชหองสมุดควรฝาก กระเปา สัมภาระ ไวที่ล็อกเกอรที่จัดเตรียมไวให 2. ของมีคา เชน กระเปาสตางค โทรศัพทมือถือ ใหนําติดตัวไปดวยหามวางทิ้งไวที่ล็อก เกอรหรือโตะอานหนังสือ หากสูญหายทางหองสมุดจะไมรับผิดชอบใด ๆ ทั้งสิ้น 3. ผูใชควรแตงกายใหสุภาพเรียบรอยตามระเบียบของวิทยาลัยฯ เมื่อเขาใชบริการของ หองสมุด 4. ขณะอยูในหองสมุดผูใชตองปฏิบัติตามระเบียบของทางหองสมุดอยางเครงครัด หาม นําอาหารเขามารับประทานในหองสมุด ปดเสียงโทรศัพทเปลี่ยนเปนระบบสั่นเมื่อเขามาภายใน หองสมุด 5. ไมฉีก ตัด ทําลาย วัสดุสารสนเทศของหองสมุด ไมขโมยทรัพยสินตาง ๆ ของ หองสมุด 6. วางหนังสือที่อานแลวบนโตะพักหนังสือไมตองเก็บไวที่เดิม 7. ใหความรวมมือกับเจาหนาที่และบรรณารักษในการตรวจคนกอนออกจากหองสมุด 8. ผูที่ไมปฏิบัติตามระเบียบที่หองสมุดกําหนดขึ้น อาจถูกลงโทษตามความเหมาะสมกับ โทษที่กอขึ้นคือ การวากลาวตักเตือน ใหออกจากหองสมุด ตัดสิทธิ์การเขาใชหองสมุด พักการเรียน คัด ชื่อออกจากการเปนนักศึกษาของวิทยาลัย 3.5 ระบบการจัดเก็บทรัพยากรสารนิเทศของหองสมุด หองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ ใชระบบการจัดเก็บทรัพยากรสารนิเทศแบบหอสมุดรัฐสภา อเมริกัน (Library of Congress Classification System) หรือเรียกยอ ๆ วา ระบบ L.C. โดยระบบ L.C. นี้ จะแบงออกเปน 20 หมวดใหญ ๆ และใชตัวอักษรเปนสัญลักษณ ดังนี้ A = General Works เรื่องทั่วไป ความรูทั่วไป B-BJ = Philosophy, psychology ปรัชญา จิตวิทยา BL-BX = Religion ศาสนา C = Auxiliary Science of History ประวัติศาสตรศึกษา H = Social Science สังคมศาสตร J = Political Science รัฐศาสตร K = Law กฎหมาย

35

L M N P Q R S T U V Z

= Education การศึกษา = Music ดนตรี = Fine Art ศิลปะ = General Philology and Linguistic ภาษาและวรรณคดี = Science วิทยาศาสตร = Medicine การแพทย = Agriculture การเกษตร = Technology เทคโนโลยี = Military Science การทหาร = Naval Science นาวิกศาสตร = Bibliography, Library and Information Science บรรณารักษศาสตร

นอกจากตัวอักษรภาษาอังกฤษที่ใชแทนเนื้อหาวิชาแลว ระบบนี้ยังใชตัวอักษรภาษาอังกฤษอีก ตัวมาเพิ่มตามหลัง เพื่อแบงสาขาวิชายอยลงไป และยังมีการใชตัวเลขมากํากับรวมกับตัวอักษรดวย เชน HF 5415 HF H = หนังสือหมวดสังคมศาสตร 5415 F = เกี่ยวกับธุรกิจ 5415 = ธุรกิจในดานการตลาด การขาย 3.6 สัญลักษณที่ใชเกี่ยวกับประเภทของทรัพยากรสารสนเทศ 1. อักษร “อ” หรือ “Ref” เปนหนังสืออางอิงไมอนุญาตใหยืมออกนอกหองสมุด แต สามารถยืมถายเอกสารได โดยติดตอที่เคานเตอรบริการยืม – คืน 2. อักษร “นว” หรือ “Fic” เปนหนังสือประเภทนวนิยาย , เรื่องสั้น 3. อักษร “CD” เปน CD-ROM ประกอบหนังสือและซีดีรอมทั่วไป

36

3.7 บริการของหองสมุดและสารสนเทศ 1. บริการตอบคําถามและชวยการคนควา บรรณารักษจะทําหนาตอบคําถามและชวยการคนควาแกผูใช โดยจะใหคําแนะนําเรื่อง ตาง ๆ เชน วิธีการใช Web OPAC การใชหนังสืออางอิง การเขียนบรรณานุกรม และแนะนํา แหลงขอมูลที่มีเนื้อหาตรงกับที่ผูใชตองการ 2. บริการยืม – คืน หนังสือทั่วไป ใหบริการที่เคานเตอรบริการยืม – คืน ผูใชตองนําบัตรประจําตัวนักศึกษาของตนเองมา ดําเนินการดวยทุกครั้ง หามใชบัตรของผูอื่นยืมโดยเด็ดขาด 3. บริการยืม – คืน CD – ROM ใหบริการยืม CD – ROM ประกอบหนังสือ และ CD – ROM ทั่วไป ผูสนใจและตองการใช บริการติดตอ ขอยืมไดที่เคานเตอรบริการยืม – คืน โดยจัดใหใชบริการที่หอง E -Library 4. บริการจองหนังสือ หนังสือเลมใดที่ผูใชตองการใช แตมีผูอื่นยืมออกไปแลว ใหแจงความจํานงขอจองไดที่ แผนกบริการยืม – คืน โดยกรอกรายละเอียดตาง ๆ ลงในแบบฟอรมขอจอง พรอมทั้งเก็บหลักฐานไว เพื่อมาติดตอขอรับหนังสือที่จองภายใน 3 วัน นับจากวันที่ระบุไว มิฉะนั้นจะถือวาสละสิทธ ยกเวนใน กรณีที่ผูยืมไปกอนสงคืนลาชากวาที่กําหนด 5. บริการแจกจายสิ่งพิมพและเผยแพรนิเทศ ผูที่ประสงคจะแนะนําสิ่งพิมพใหหองสมุดจัดซื้อ สามารถกรอกรายละเอียดเกี่ยวกับ สิ่งพิมพนั้น ๆ ลงในแบบฟอรมเสนอรายการชื่อสิ่งพิมพที่เคานเตอรบริการยืม – คืน เพื่อจะไดจัดหา สิ่งพิมพดังกลาวในกรณีที่เห็นสมควร 6. บริการคืนหนังสือนอกเวลา สําหรับผูที่ตองการจะคืนหนังสือนอกเวลาทําการของหองสมุด สามารถใชบริการไดที่ตูรับ คืนหนังสือนอกเวลาซึ่งตั้งอยูบริเวณดานหนาหองสมุดโดยใสแบบฟอรมใสไวในตู และหนังสือนั้นตอง ไมเกินกําหนดสง 7. บริการสืบคนทรัพยากรสารสนเทศดวยคอมพิวเตอร มีใหบริการดังนี้ 7.1 บริการสืบคนหนังสือภาษาไทยและภาษาตางประเทศที่มีใหบริการภายใน หองสมุด 7.2 บริการสืบคนสารสนเทศสําเร็จรูป CD-ROM

37

8. บริการสืบคนขอมูลทางอินเทอรเน็ต 9. บริการคอมพิวเตอรชวยสอน (CAI) ผูใชบริการสามารถศึกษาหาความรูสาขาวิชาตาง ๆ ดวยตนเองจาก CD-ROM โดยติดตอ ขอใหบริการไดที่หอง E – Library 3.8 วิธีการคนหาหนังสือบนชั้น เมื่อพบรายชื่อหนังสือที่ตองการ ใหจดเลขเรียกหนังสือระบบหอสมุดรัฐสภาอเมริกัน (LC) เพื่อ นําไปหยิบตัวเลมหนังสือบนชั้น โดยจะจัดเรียงแยกกันระหวางภาษาไทยและภาษาตางประเทศโดยเรียง จากซายไปขวา ตามหมวดหมูตัวอักษร A –Z จากเลขนอยไปหาเลขมาก จากบนลงลาง ดังตัวอยาง ตอไปนี้ ชื่อเรื่อง การจัดการสิ่งแวดลอมเบื้องตน ผูแตง ไตรภพ อินทุใส มีเลขเรียกหนังสือดังนี้ เลขหมูแสดงหมวดหมูหนังสือ QH เลขหมูหนังสือ 541 เลขผูแตง ต919ก ปที่พิมพ 2545 ฉบับที่ของหนังสือ ฉ1 3.2 บทลงโทษตาง ๆ 1. ผูคางสงทรัพยากรสารสนเทศหรือคาปรับจะถูกระงับสิทธิ์ในการสอบปลายภาค หรือ ระงับสิทธิ์การขออนุมัติปริญญาหรือระงับสิทธิ์การขอลาออกจนกวาจะชําระหนี้สินกับทางหองสมุด ฯ เปนที่เรียบรอย 2. ผูทําทรัพยากรสารสนเทศชํารุดหรือเสียหาย 2.1 หาทรัพยากรฯ เรื่องเดียวกันมาแทน พรอมทั้งจายคาบริการในกระบวนการทาง เทคนิค จํานวน 30 บาท 2.2 กรณีไมสามารถหาทรัพยากรฯ เรื่องเดียวกันมาแทนไดใหซื้อชื่อเรื่องอื่นเนื้อหา และภาษาเดียวกันมาแทนและจายคากระบวนการทางเทคนิคจํานวน 30 บาท

38

2.3 กรณีที่ไมสามารถหาทรัพยากรฯ หรือที่มีเนื้อหาและภาษาเดียวกันมาแทนไดให จายเปนเงิน 3 เทา ของราคาทรัพยากรฯ นั้น ๆ และจายคากระบวนการทางเทคนิค จํานวน 30 บาท 2.4 กรณีที่ทรัพยากรฯ นั้น ๆ ไดมาโดยการรับบริจาค และไมสามารถหาราคาได การ คิดคาปรับใหอยูในดุลพินิจของบรรณารักษผูรับผิดชอบ 3. กรณีฉีก กรีด ทําลาย ขโมย ผูกระทําผิดจะตองไดรับโทษทางวินัยนักศึกษา ตาม ระเบียบที่ทางวิทยาลัยฯ กําหนด 4. งานวิจัยที่เกี่ยวของ 4.1 งานวิจัยภายในประเทศ สุกัญญา แปนสุขเย็น (2543) ไดศึกษาวิจัยเรื่อง “พฤติกรรมการใชหองสมุดของนิสิตปริญญาตรี คณะเภสัชศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ” โดยมีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาและเปรียบเทียบเหตุผลและ ศึกษาปญหาการใชหองสมุด คณะเภสัชศาสตร หอสมุดกลาง หองสมุดคณะอื่น ๆ ของนิสิตปริญญาตรี โดยวิธีการแจกแบบสอบถามผลการวิจัย พบวา นิสิตเขาใชหองสมุดคณะเภสัชศาสตรมากที่สุด รองลงมาเขาใชเรียงตามลําดับ คือ หอสมุดกลาง หองสมุด คณะแพทยศาสตร และหองสมุดคณะ วิทยาศาสตรฯ สภาพการใชหองสมุด นิสิตเรียนรูวิธีการคนหาสารสนเทศโดยการเรียนรูจากการ ปฐมนิเทศนิสิตใหม รองลงมาคืออานคูมือการใชบริการที่หองสมุดจัดทําขึ้น ความถี่นิสิตเขาใช หองสมุดคณะเภสัชศาสตร 1-4 ครั้ง/สัปดาห รองลงมา 5-8 ครั้ง/สัปดาห เขาใชหอสมุดกลาง 1-4 ครั้ง/ สัปดาห รองลงมาไมเคยเขาหอสมุดกลางเลย สวนหองสมุดคณะอื่น ๆ สวนใหญไมเคยใชเลย ชวงเวลา ที่นิสิตเขาใชหองสมุดทั้งหมด ในชวงเวลา 16.00 – 18.00 เหตุผลการเขาใชหองสมุดคณะเภสัชศาสตร คือ เพื่อคนควาประกอบการเขียนรายงาน รองลงมาคือเพื่อขอใชบริการถายสําเนาเอกสารที่ตั้งอยูใน หองสมุด เหตุผลที่นิสิตเขาใชหอสมุดกลาง คือเพื่อคนควาประกอบการเขียนรายงาน ใชคอมพิวเตอร สืบคนขอมูลหนังสือจาก Chulalinet สําหรับเหตุผลในการเขาใชหองสมุดคณะอื่น ๆ โดยรวมอยูระดับ นอย สวนปญหาที่พบในหองสมุดคณะเภสัชศาสตร คือหนังสือที่ใชกันมากมีจํานวนนอยเลม หนังสือ ตําราภาษาไทยในสาขาวิชาที่เกี่ยวของไมเพียงพอ สําหรับปญหาหอสมุดกลาง และหองสมุดคณะอื่น ๆ ที่พบสวนมากเปนปญหาเรื่อง ที่ตั้งของหองสมุดไมสะดวกตอการเดินทางไปใช หนังสือที่ใชกันมากมี จํานวนนอยเลม ทัศพร กาญจนารักษ (2543) ไดศึกษาวิจัยเรื่อง “การศึกษาความตองการและปญหาการใช บริการสารสนเทศในหองสมุดสถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูงของนายทหารนักเรียน โรงเรียนเสนาธิ

39

การทหารบกและนักศึกษาวิทยาลัยการทัพบก ” โดยมีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาความตองการในดานการ ใชบริการวัตถุประสงคไมมีเปรียบเทียบ และปญหาการใชบริการสารสนเทศ ของนายทหารนักเรียน โรงเรียนเสนาธิการทหารบก นักศึกษาวิทยาลัยการทัพบกในหองสมุดสถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง เครื่องมือที่ใชคือแบบสอบถามโดยสงใหนายทหารนักเรียน และนักศึกษาวิทยาลัยการทัพบก ผลการวิจัยพบวา นายทหารนักเรียนและนักศึกษาวิทยาลัยการทัพบกมีความตองการใช และปญหาการ ใชบริการสารสนเทศโดยรวมไมแตกตางกันแตผลบอกเปรียบเทียบ ผลการวิจัยของนายทหารนักเรียน และนักศึกษาวิทยาลัยการทหารบกที่มีความตองการใชบริการและปญหาการใชบริการเหมือนกันคือ ตองการนําสารสนเทศไปใชประโยชนในการเพิ่มพูนความรูมากที่สุด เขาใชหองสมุด 3-4 ครั้งตอ สัปดาหมากที่สุด มีความตองการใชสารสนเทศประเภทตําราทางการทหาร เพื่อประกอบการเรียนและ การคนควาวิจัยในระดับมาก มีความตองการใชคอมพิวเตอรและบริการตอบคําถามและชวยคนควาใน ระดับมาก สําหรับความตองการที่ไมเหมือนกันคือ นายทหารนักเรียนตองการเขาใชหองสมุดชวงเวลา 06.00 – 18.00 มากที่สุด ในขณะที่นักศึกษาวิทยาลัยการทัพบก ตองการเขาใชหองสมุดในชวงเวลา 06.30 – 17.30 มากที่สุด นายทหารนักเรียนไดรับความรูเรื่องการใชหองสมุดจากบรรณารักษแนะนํา มากที่สุด ในขณะที่นักศึกษาวิทยาลัยการทัพบกไดรับความรูจากการอานหนังสือแนะนําการใช หองสมุดมากที่สุด นายทหารนักเรียนคนหาเรื่องที่ตองการโดยถามเจาหนาที่หองสมุดมากที่สุด ในขณะ ที่นักศึกษาวิทยาลัยการทัพบกคนหาเรื่องที่ตองการจากบัตรรายการและถามเจาหนาที่หองสมุดมากที่สุด เบญจภรณ สมุดอินแกว (2543)ไมมีในบรรณานุกรม ไดศึกษาวิจัยเรื่อง “ความพึงพอใจและ ความคาดหวังของผูใชในการใชบริการหองสมุดกลาง มหาวิทยาลัยอัสสัมชัญ ” โดยมีวัตถุประสงคเพื่อ ศึกษาความพึงพอใจและความคาดหวังของผูใชในการใชบริการหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยอัสสัมชัญ พรอมทั้งเปรียบเทียบความพึงพอใจ และความคาดหวังของผูใชในการบริการหอสมุดกลางโดยไดเลือก ศึกษาบริการดานตาง ๆ 5 ดาน ไดแก บริการยืม – คืน บริการตอบคําถามเพื่อชวยการคนควา บริการ สิ่งพิมพลักษณะพิเศษ บริการสืบคนทรัพยากรหองสมุด และบริการอื่น ๆ ประชากรที่ใชในการศึกษา ครั้งนี้คือผูใชบริการหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยอัสสัมชัญ ไดกลุมตัวอยาง 392 คน สวนใหญผูใชเปน ชาวไทย ผูใชมีความพึงพอใจในการใชบริการหอสมุดกลางโดยรวมอยูในระดับปานกลาง ในขณะที่มี ความคาดหวังโดยรวมอยูในระดับมาก อาจารย และนักศึกษา มีความพึงพอใจในการใชบริการแตกตาง กัน 3 ดาน ยกเวน ดานบริการสิ่งพิมพลักษณะพิเศษ และบริการอื่น ๆ ไมแตกตางกัน มีความคาดหวังใน การใชบริการแตกตางกัน 4 ดานยกเวนดานบริการอื่น ๆ ไมแตกตาง ผูใชที่มีการศึกษาในระดับปริญญา ตรี ปริญญาโท และปริญญาเอก มีความพึงพอใจในการใชบริการแตกตางกัน 4 ดาน ยกเวนดานบริการ

40

ตอบคําถามเพื่อชวยในการคนควา ไมแตกตางกัน และมีความคาดหวังทุกดานแตกตางกัน ผูใชสวน ใหญมีขอเสนอแนะวา ควรมีการปรับปรุงเรื่องกฎระเบียบการใชบริการหองสมุด ควรนําระบบ หองสมุดอัตโนมัติเขามาใช ผูใชไมเห็นดวยกับการที่หองสมุดใหเจาหนาที่เดินตรวจภายในบริเวณ หองสมุดโดยเฉพาะบริเวณทางเขา-ออกหอสมุดกลาง ควรขยายพื้นที่อานหนังสือพิมพใหกวางขึ้นและ ควรมีหองสําหรับบริการอานใหมากขึ้น รุงโรจน ไพศาลสมบัติรัตน (2543) ไดศึกษาวิจัยเรื่อง “ความพึงพอใจในการใชบริการหองสมุด ศูนยใหการศึกษาจังหวัดขอนแกนของนักศึกษา โครงการจัดการศึกษาสําหรับบุคลากรประจําการ สถาบันราชภัฎเลย เฉพาะกรณีโรงเรียนสวนสนุก ” โดยมีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาและเปรียบเทียบความ พึงพอใจในการใชบริการหองสมุดศูนยใหการศึกษาจังหวัดขอนแกนของนักศึกษา เครื่องมือที่ใชในการ เก็บรวบรวมขอมูลคือแบบสอบถามความพึงพอใจในการใชบริการของหองสมุด พบวา นักศึกษา โครงการจัดการศึกษาสําหรับบุคลากรประจําการศูนยใหการศึกษาจังหวัดขอนแกน สถาบันราชภัฎเลย มีความพึงพอใจตอการบริการของหองสมุดศูนยใหการศึกษาจังหวัดขอนแกนในแตละดานโดยรวมอยู ในระดับปานกลาง เมื่อพิจารณารายดานพบวา ดานทรัพยากรสารสนเทศผูใชมีความพึงพอใจในเนื้อหา ของหนังสือพิมพในหองสมุดมากที่สุด ดานการบริการ มีความพึงพอใจในหนังสือตําราวิชาการตั้งแต หมวด 000 – 900 มากที่สุด ดานครุภัณฑและสถานที่ผูใชมีความพึงพอใจความสะอาดของหองสมุด มากที่สุดผูใชดานบุคลากร มีความพึงพอใจกิริยามารยาทของบุคลากรมากที่สุด เมื่อเปรียบเทียบระดับ ความพึงพอใจตอการบริการของหองสมุดศูนยใหการศึกษาจังหวัดขอนแกนตามสาขาวิชา ไดแก สาขาวิชาการศึกษา มนุษยศาสตรและวิทยาศาสตร พบวา ความพึงพอใจตอการบริการทุกดานมีความ แตกตางกันอยางมีนัยสําคัญที่ระดับ .05 และเมื่อพิจารณาเปนรายคูพบวา นักศึกษาสาขาวิชาการศึกษา กับสาขาวิชาวิทยาศาสตร และสาขาวิชาการศึกษากับสาขาวิชามนุษยศาสตรมีความพึงพอใจในการใช หองสมุดบริการแตกตางกัน สวนนักศึกษาสาขาศิลปศาสตรกับสาขาวิชาวิทยาศาสตรมีความพึงพอใจ ในการใชบริการหองสมุดไมแตกตางกัน 4.2 งานวิจัยในตางประเทศ งานวิจัยในตางประเทศที่ศึกษาการใชบริการสถาบันบริการสารสนเทศรวมถึงปญหาการใช บริการสถาบันบริการสารสนเทศของนักศึกษาระดับอุดมศึกษา มีดังนี้ Maughan (1997) ไดศึกษาวิจัยเรื่อง “A cross-disciplinary survey of faclty and graduate student use and satisfaction”ชื่อเรื่องไมตรง เปนการวิจัยที่ศึกษาถึงการใชและความพึงพอใจในการใช

41

ทรัพยากรและบริการของหองสมุดมหาวิทยาลัยแคลิฟอรเนีย โดยผูวิจัยไดสงแบบสอบถามทาง ไปรษณียแกอาจารยจํานวน 282 คน และนักศึกษาระดับบัณฑิตศึกษาจํานวน 823 คน ที่สังกัด 7 ภาควิชา และสาขาวิชาในสังกัดมหาวิทยาลัย ระยะเวลาในการเก็บรวบรวมขอมูลตั้งแตตนเดือน ตุลาคม ถึงปลายเดือนธันวาคม ค .ศ. 1997 ผลการวิจัยในสวนของนักศึกษา พบวานักศึกษารอยละ 63 ใช อินเทอรเน็ตผานโมเด็มจากที่ทํางานเกือบรอยละทําไมตองเกือบไมเรียงตาม %มากนอย 80 ใช อินเทอรเน็ตผานโมเด็มจากที่บาน ซึ่งนักศึกษารอยละ 65 พอใจทรัพยากรอิเล็กทรอนิกสที่มีอยูใน หองสมุด ในขณะที่รอยละ 11 พอใจทรัพยากรประเภทสิ่งพิมพมากกวา นอกจากนั้นนักศึกษายังใช หองสมุดเปนประจํา โดยนักศึกษารอยละ 80 ใชหองสมุดทุกวันและทุกสัปดาห สําหรับวัตถุประสงคใน การใชหองสมุด นักศึกษารอยละ 92 ใชหองสมุดเพื่อคนควาประกอบการเรียนเปนบางครั้งหรือบอยครั้ง นักศึกษารอยละ 93 ใชหองสมุดเพื่อการสืบคนรายการสารสนเทศออนไลนเปนบางครั้งหรือ บอยครั้ง สวนวัตถุประสงคอื่น ๆ ไดแก การสืบคนดรรชนีและสาระสังเขปทางออนไลน รอยละ 78 การสืบคน ทางเวิลดไวดเว็บ รอยละ 75 การคนหาจากชั้นหนังสือ รอยละ 48 นักศึกษาจํานวนมากไมคุนเคยกับ ทรัพยากรอิเล็กทรอนิกสอื่น ๆ นอกเหนือจากบางขอมูลของหองสมุด และนักศึกษาจํานวนเกินครึ่งไม พอใจกับบริการการสอนการใชหองสมุด Alaqeeli (1997) :International students and public library use : An exploratory study : Indiana University.” เปนการวิจัยที่ศึกษาถึงการใชหองสมุดประชาชนของนักศึกษาตางชาติ โดยมีวัตถุประสงค คือ เพื่อศึกษาความถี่ของการไปใชหองสมุดประชาชนชองนักศึกษาตางชาติ และศึกษาถึงการไมใช หองสมุดประชาชนของนักศึกษาตางชาติ และเพื่อศึกษาเหตุผลในการใชและไมใชหองสมุดประชาชน ของนักศึกษาตางชาติ รวมทั้งเพื่อศึกษาทัศนคติของผูที่ใชและผูที่ไมใชหองสมุดประชาชน ผูวิจัยได กลุมตัวอยางซึ่งไดมาโดยวิธีการสุมจากนักศึกษาตางชาติของมหาวิทยาลัยเปอรดู และมหาวิทยาลัย โอไฮโอ จํานวน 350 คน ผูวิจัยไดสงแบบสอบถามและไดรับแบบสอบถามกลับคืนทางไปรษณีย และมี การสัมภาษณเพิ่มเติมทั้งกลุมที่ใชและไมใชหองสมุด ผูวิจัยไดรับแบบสอบถามกลับคืนจากกลุม นักศึกษามหาวิทยาลัยเปอรดู รอยละ 71 และมหาวิทยาลัยโฮไฮโฮ รอยละ 61 ผลการวิจัยพบวา นักศึกษา ผูใชหองสมุดประชาชนสวนใหญเขาใชหองสมุดเพื่อการใชเวลาวางใหเปนประโยชนในการอาน การศึกษาคนควาดวยตนเอง หรือเพื่อตอบสนองความตองการของครอบครัว สวนนักศึกษาผูไมใช หองสมุดประชาชนสวนใหญ ใชหองสมุดมหาวิทยาลัยเพื่อการใชเวลาใหเปนประโยชนในการอานและ เพื่อการศึกษา

42

Barnard, Philip (2000) “A study of Internet and library use in an academic setting” เปนการ วิจัยเพื่อศึกษาการใชอินเทอรเน็ตและการใชบริการหองสมุดมหาวิทยาลัยของนักศึกษา การเก็บรวบรวม ขอมูลประชากรและกลุมตัวอยางการวิจัยแบงเปน 3 กลุมคือ ชวงแรกเปนการสํารวจกลุมนักศึกษาที่ ลงทะเบียนผานวิทยาลัยการศึกษาตอเนื่อง ชวงที่สองเปนการสัมภาษณนักศึกษา และขั้นสุดทายเปน การสํารวจนักศึกษามหาวิทยาลัยทั่วไป การวิจัยพบวานักศึกษาสวนใหญใชอินเทอรเน็ตเปนประจํา และสวนมากใชอินเทอรเน็ตแทนการใชหองสมุดมหาวิทยาลัย ผลการวิจัยชี้ใหเห็นวานักศึกษาตองการ เขาถึงทรัพยากรสารสนเทศของหองสมุดดวยระบบทางไกลผานอินเทอรเน็ต และพบวานักศึกษาสวน ใหญตองการใหเพิ่มการฝกอบรมในการคนหาทั้งอินเทอรเน็ตและหองสมุดมหาวิทยาลัย อันจะเปน ประโยชนอยางยิ่งตอนักศึกษา และพบความสัมพันธวาการใชอินเทอรเน็ตเปนสารสนเทศขั้นปฐมภูมิ ทําใหลดการใชหองสมุดลง และนักศึกษาที่มีอายุนอยและศึกษาชั้นปตน ๆ ชอบใชอินเทอรเน็ต มากกวาใชหองสมุด Bancroft (1996) ไดศึกษาวิจัยเรื่อง “A forward-looking library use survey : WSU libraries in the 2st century” เปนการวิจัยเพื่อศึกษาสภาพการใชหองสมุดในปจจุบันและความเขาใจของผูใชที่มีตอ บริการและทรัพยากรที่มีอยูในหองสมุด ตลอดจนสํารวจความสนใจของผูใชที่มีตอบริการและ ทรัพยากรที่สําคัญของหองสมุดมหาวิทยาลัยแหงมลรัฐวอชิงตัน ผูวิจัยไดสงแบบสอบถามทางไปรษณีย แกอาจารย และนักศึกษาระดับปริญญาโท มหาวิทยาลัยแหงมลรัฐวอชิงตัน จํานวน 1,653 คน และ 1,196 คน ตามลําดับ ไดรับแบบสอบถามกลับคืนจากอาจารยจํานวน 1,033 คน และจากนักศึกษา จํานวน 828 คน และไดแจกแบบสอบถามเพิ่มแกนักศึกษาระดับปริญญาตรี จํานวน 130 คน ซึ่งไดรับ แบบสอบถามคืนครบทุกฉบับ ผลการวิจัยพบวาดานวัตถุประสงคในการใชหองสมุด อาจารยรอยละ 86.8 และนักศึกษาระดับปริญญาโทรอยละ 93.7 ใหหองสมุดเพื่อทําการวิจัย ในขณะที่นักศึกษาระดับ ปริญญาตรีรอยละ 90.8 ใชหองสมุดเพื่อทําวิจัยและรายงาน สวนการใชบริการถายเอกสาร และบริการ คอมพิวเตอร นักศึกษาระดับปริญญาตรีและปริญญาโทใชบริการคอมพิวเตอรมากกวาอาจารย ในขณะ ที่นักศึกษาระดับปริญญาโทใหใชหองสมุดมากกวานักศึกษาระดับปริญญาตรีและอาจารย ผูใชพอใจ มากที่สุดในเรื่องทรัพยากรอิเล็กทรอนิกสที่มีในหองสมุด ซึ่งรวมทั้งเวิลดไวดเว็บ นักศึกษาระดับ ปริญญาตรี รอยละ 20 นักศึกษาระดับปริญญาโท รอยละ 15 และอาจารยเกือบรอยละ 15 เห็น ความสําคัญของเวิลดไวดเว็บ นักศึกษา นักศึกษาระดับปริญญาโท รอยละ 53.9 สนใจในการดาวน โหลดบทความ วารสาร การเขาถึงรายการสารสนเทศของหองสมุด รอยละ 47.7 และการดาวนโหลด ขอมูลบรรณานุกรม รอยละ 40.7 สวนนักศึกษาระดับปริญญาตรีรอยละ 56.9 สนใจบริการคอมพิวเตอร

43

การดาวนโหลดบทความวารสาร รอยละ 53.7 นอกจากนั้นผูใชตองการเขาถึงวารสารเนื้อหาเต็มทาง ออนไลนมากที่สุด และเห็นวาควรเพิ่มจํานวนเครื่องพิมพในหองสมุด Elliott (1977) ไดศึกษาวิจัยเรื่อง “A Study of the use by undergraduate of one university Library” เปนการวิจัยที่ศึกษาถึงการใชหองสมุดของนักศึกษาระดับปริญญาตรีของมหาวิทยาลัยบ็อบ โจนสประเทศสหรัฐอเมริกา โดยมีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาความแตกตางในการใชหองสมุดของ นักศึกษาทั้ง 4 ชั้นป จํานวนผูใช และไมใชหองสมุด รวมทั้งทัศนคติของนักศึกษาที่มีตอการใชหองสมุด ในการสอนการใชหองสมุดในรายวิชาตาง ๆ กลุมตัวอยางที่ใชในการศึกษาครั้งนี้ คือผูใชหองสมุดซึ่ง หมายถึง นักศึกษาระดับปริญญาตรีที่เขาใชหองสมุดอยางนอย 1 ครั้งภายใน 3 เดือน และผูที่ไมใช หองสมุด คือนักศึกษาที่เขาใชหองสมุดนอยกวานี้ ผลการวิจัยพบวานักศึกษาใชหองสมุดมากกวา สัปดาหละ 1 ครั้ง โดยเขาไปเพื่อใชหนังสือสวนตัวมากเทา ๆ กับที่ใชสิ่งพิมพตาง ๆ ของหองสมุด และ นักศึกษาเหลานี้เคยไดเรียนการใชหองสมุดมากอน นอกจากนี้ยังพบวาชั้นปของนักศึกษามีสวนสําคัญ ตอการใชหองสมุด นักศึกษาชั้นปแรกๆ มักจะมีการบานที่ตองคนควาจากหนังสือในหองสมุด ในขณะ ที่ชั้นปสูงขึ้นจะมีการบานที่ตองการใชหนังสือคนควาจากหองสมุดนอยกวา ทําใหนักศึกษาที่อยูชั้นปสูง เขาใชหองสมุดนอยลงดวย

44

กรอบแนวความคิดในการวิจัย

ตัวแปร ดาน ปจจัยสวนบุคคล 1. เพศ 2. ชั้นปการศึกษา 3. คณะที่ศึกษา 4. กลุมการเรียน

ตัวแปรตาม ดาน ปญหาอุปสรรคการ ใชหองสมุด ประกอบดวย 1. ดานอาคารสถานที่ 2. ดานทรัพยากรสารสนเทศ 3. ดานเทคโนโลยี 4. ดานบุคลากร 5. ดานผูใชบริการ

ตัวแปรตาม ดาน ลักษณะการใชหองสมุด ประกอบดวย 1. วัตถุประสงคในการใชบริการ 2. ชวงเวลาที่ใชบริการ 3. ระยะเวลาในการใชบริการ 4. ความถี่ในการใชบริการ 5. วิธีการคนหาขอมูล 6. ทรัพยากรสารสนเทศที่ใช 7. ประเภทบริการที่ใช

บทที่ 3 วิธีดําเนินการวิจัย การวิจัยเรื่อง ลักษณะการใชหองสมุดของนักศึกษาระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ ผูวิจัย ไดกําหนดวิธีดําเนินการศึกษาดังนี้ 1. ประเภทการวิจัย 2. ตัวแปรการวิจัย 3. ประชากรการวิจัย 4. การกําหนดขนาดตัวอยางและวิธีการสุมตัวอยาง 5. ขอมูลที่ใชในการวิจัย 6. เครื่องมือที่ใชในการเก็บขอมูล 7. การทดสอบเครื่องมือ 8. การวางแผนวิเคราะหขอมูล 3.1 ประเภทการวิจัย การวิจัยนี้มีวัตถุประสงคในการศึกษา ถึงลักษณะการใชหองสมุดของนักศึกษาระดับปริญญา ตรี วิทยาลัยราชพฤกษ เมื่อจําแนกตามประโยชนของการใชผลงานวิจัย ถือวาเปนการวิจัยเชิงประยุกต (applied research) โดยมีจุดมุงหมายในการนําผลการวิจัยที่ไดไปใชใหเกิดประโยชนตอการปรับปรุง เปลี่ยนแปลงการใหบริการของหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ และใชวิธีการวิจัยเชิงสํารวจ (Survey Research) โดยเก็บขอมูลจากประชากรการวิจัยที่กําหนด 3.2 ตัวแปรการวิจัย 3.2.1 ตัวแปรอิสระ (Independent Variable) ปจจัยสวนบุคคล ประกอบดวย • เพศ คือ เพศของนักศึกษาระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ ซึ่งประกอบดวย เพศชาย และเพศหญิง

46

• ชั้นปการศึกษา คือ ชั้นปที่กําลังศึกษาของนักศึกษา ระดับปริญญาตรีวิทยาลัยราชพฤกษ ซึ่งประกอบดวย ชั้นปที่ 1 ชั้นปที่ 2 และชั้นปที่ 3 • คณะที่ศึกษา คือ คณะที่กําลังศึกษาของนักศึกษา ระดับปริญญาตรีวิทยาลัยราชพฤกษ ซึ่ง ประกอบดวย คณะบริหารธุรกิจ คณะบัญชี คณะนิติศาสตร และคณะนิเทศศาสตร • กลุมการเรียน คือ กลุมการเรียนที่นักศึกษาเลือกเรียน ซึ่งประกอบดวย กลุมการเรียนปกติ กลุมการเรียนเสาร อาทิตย และกลุมการเรียนภาคค่ํา 3.2.2 ตัวแปรตาม (Dependent Variable) ไดแก 1. ลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ ประกอบดวย วัตถุประสงคในการใชบริการ ชวงเวลาที่ใชบริการ ระยะเวลาในการใชบริการ ความถี่ในการใชบริการ วิธีการคนหาขอมูล ทรัพยากร สารสนเทศที่ใช และประเภทบริการที่ใช 2. ปญหาการใชหองสมุด ซึ่งประกอบดวย 5 ดาน ไดแก อาคารสถานที่ ทรัพยากรสารสนเทศ เทคโนโลยี บุคลากร และผูใชบริการ 3.3 ประชากรการวิจัย ประชากรการวิจัยในที่นี้ เปนนักศึกษาระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ มีจํานวนทั้งสิ้น 1,622 คน (ขอมูลจากฝายทะเบียน ณ วันที่ 31 มี.ค. 2552) 3.4 การกําหนดขนาดตัวอยาง และการสุมตัวอยาง การกําหนดขนาดกลุมตัวอยาง ( Sample Size) เพื่อเปนตัวแทนประชากรนั้น ใชการคํานวณหา ขนาดกลุมตัวอยาง จากสูตรของ ทาโร ยามาเน ณ. ระดับความเชื่อมั่นที่ 95% คือ n =. N .

1+ Ne2 N = ขนาดประชากรการวิจัย ( 1,622 คน) e = ความคลาดเคลื่อนของการสุมกลุมตัวอยาง (0.05 หรือ 5%) n = ขนาดกลุมตัวอยาง n = 1,622 / 1+ 1,622 (0.05)2 ดังนั้นจึงไดขนาดกลุมตัวอยาง n = 320 คน

47

และใชวิธีการสุมตัวอยางชนิดอาศัยความนาจะเปน ( Probability Sampling) แบบ Stratified Sampling โดยแบงประชากรที่แตกตางกันในเรื่อง ชั้นปการศึกษา ซึ่งสามารถแบง ไดเปน 4 กลุม จากนั้น ใชวิธี Probability มาจัดสัดสวนการสุมตัวอยางแตละชั้นปการศึกษา ดังรายละเอียดตอไปนี้ ลําดับที่ 1 2 3

ชั้นป ชั้นปที่ 1 ชั้นปที่ 2 ชั้นปที่ 3 รวมทั้งสิ้น

จํานวนประชากร 976 597 49 1,622

กลุมตัวอยาง 192 118 10 320

3.5 ขอมูลที่ใชในการวิจัย ขอมูลที่ทําการศึกษาแบงออกเปน 2 ประเภท คือ 1. ขอมูลปฐมภูมิ ( Primary Data) ผูวิจัยเก็บรวบรวมขอมูลในสวนนี้ โดยวิธีการสํารวจจากการ สรางแบบสอบถาม (Questionnaire ) ไปสอบถามจากกลุมตัวอยางของประชากรการวิจัย 2. ขอมูลทุติยภูมิ (Secondary Data) เปนการศึกษาผลงานวิจัยและทฤษฎีหลักวิชาการ ในเรื่องของ การใชหองสมุด เพื่อใชเปนแนวทางการวิจัย โดยคนควาจากหนวยงานตางๆ เชน หอสมุดมหาวิทยาลัย รามคําแหง หอสมุดแหงชาติ หองสมุดสภาวิจัย และหอสมุดของมหาวิทยาลัยอื่นๆ และรวมทั้งคนหา ขอมูลจาก เว็บไซตตาง ๆ ที่เกี่ยวของ 3.6 เครื่องมือที่ใชเก็บขอมูล เครื่องมือที่ใชในการวิจัยครั้งนี้ คือ แบบสอบถาม (Questionnaire) โดยออกแบบเปน 5 สวน ดังนี้ สวนที่ 1 ใชสอบถามเกี่ยวกับขอมูลสวนบุคคลของผูตอบแบบสอบถาม ประกอบดวยคําถามที่ เปนตัวชี้วัดเกี่ยวกับลักษณะสวนบุคคลของผูตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ ชั้นปการศึกษา คณะที่ศึกษา และกลุมการเรียน โดยใชคําถามปลายปด ( Close-Ended Question) เปนแบบเลือกตอบ (Multiple Choice) สวนที่ 2 เปนแบบสอบถามที่เกี่ยวกับลักษณะการใชบริการหองสมุด ในประเด็นเกี่ยวกับ วัตถุประสงคในการเขาใช ชวงเวลาในการใช ระยะเวลาในการใช ความถี่ในการใช วิธีการคนหาขอมูล

48

ประเภทสารสนเทศที่ใช และประเภทบริการที่ใช โดยใชคําถามปลายปด ( Close-Ended Question) เปน แบบเลือกตอบ (Multiple Choice) สวนที่ 3 เปนแบบสอบถามที่เกี่ยวกับปญหาการใชหองสมุด ซึ่งประกอบดวย 5 ดาน ไดแก อาคารสถานที่ ทรัพยากรสารสนเทศ เทคโนโลยี บุคลากร และผูใชบริการ โดยใชคําถามปลายปด (Close-Ended Question) แบบมาตราสวนประมาณคา 3 ระดับ (Rating Scale) โดยมีเกณฑการใหคะแนนคําตอบ 3 ระดับ ดังนี้ ระดับปญหา ระดับคะแนน ปญหามาก เทากับ 3 คะแนน ปญหาปานกลาง เทากับ 2 คะแนน ปญหานอย เทากับ 1 คะแนน และมีเกณฑการแปลความหมายของระดับคะแนนเฉลี่ย ดังนี้ เปน 3 ขอ แตปรับเปน 5 ชวงชั้น คะแนนเฉลี่ย 4.50 – 5.00 หมายถึง มีปญหาอุปสรรคในการใชหองสมุดอยูในระดับมากที่สุด คะแนนเฉลี่ย 3.50 – 4.49 หมายถึง มีปญหาอุปสรรคในการใชหองสมุดอยูในระดับมาก คะแนนเฉลี่ย 2.50 – 3.49 หมายถึง มีปญหาอุปสรรคในการใชหองสมุดอยูในระดับปานกลาง คะแนนเฉลี่ย 1.50 – 2.49 หมายถึง มีปญหาอุปสรรคในการใชหองสมุดอยูในระดับนอย คะแนนเฉลี่ย 1.00 – 1.49 หมายถึง มีปญหาอุปสรรคในการใชหองสมุดอยูในระดับนอยที่สุด สวนที่ 4 เปนแบบสอบถามที่เกี่ยวกับขอเสนอแนะในการใชหองสมุด โดยใชคําถามปลายเปด (Open Question) เพื่อใหนักศึกษาแสดงความคิดไดอยางอิสระ สวนที่ 5 เปนแบบสอบถามที่เกี่ยวกับความตองการใหหองสมุดบริการสารสนเทศในเรื่องตางๆ โดยใชคําถามปลายปด (Close-Ended Question) แบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดับ (Rating Scale)

49

โดยมีเกณฑการใหคะแนนคําตอบ 5 ระดับ ดังนี้ ระดับความตองการ ขอความ เทากับ 5 คะแนน ตองการมากที่สุด เทากับ 4 คะแนน ตองการมาก เทากับ 3 คะแนน ตองการปานกลาง เทากับ 2 คะแนน ตองการนอย เทากับ 1 คะแนน ตองการนอยที่สุด และมีเกณฑการแปลความหมายของระดับคะแนนเฉลี่ย ดังนี้ คะแนนเฉลี่ย 4.50 – 5.00 หมายถึง มีความตองการบริการอยูในระดับมากที่สุด คะแนนเฉลี่ย 3.50 – 4.49 หมายถึง มีความตองการบริการอยูในระดับมาก คะแนนเฉลี่ย 2.50 – 3.49 หมายถึง มีความตองการบริการอยูในระดับปานกลาง คะแนนเฉลี่ย 1.50 – 2.49 หมายถึง มีความตองการบริการอยูในระดับนอย คะแนนเฉลี่ย 1.00 – 1.49 หมายถึง มีความตองการบริการอยูในระดับนอยที่สุด 3.7 การทดสอบเครื่องมือ การทดสอบเครื่องมือที่ใชในการรวบรวมขอมูล มีขั้นตอนดังนี้ 1. การหาความเที่ยงตรงในเนื้อหา ( Content Validity) โดยการปรึกษาคณะกรรมการการวิจัย รศ.ดร.ลัดดาวัลย เพชรโรจน และหัวหนางานวิจัยวิทยาลัยราชพฤกษ อาจารยกุลยา อุปพงษ ตรวจสอบ และพิจารณาความถูกตองดานการตั้งหัวขอการวิจัย วัตถุประสงค สมมุติฐาน แบบสอบถามและรูปแบบ การเขียนแบบสอบถาม และรายงาน เพื่อเปนแนวทางในการนําไปปรับปรุงแกไขขอบกพรอง 2. การหาความนาเชื่อถือ ( Reliability) ของเครื่องมือ โดยไดนําแบบสอบถามไปทําการทดสอบ กับประชากรการวิจัย จํานวน 30 ชุด เพื่อทดสอบถึงขอบกพรองในเนื้อหาขอความ และทําการ ทดสอบความเชื่อมั่นของแบบสอบถามดวยวิธีหาคาสัมประสิทธิ์ Cronbach’s Alpha เพื่อนํา แบบสอบถามไปปรับปรุงแกไขใหมีความสมบูรณ และสามารถนําไปใชวิจัยได

50

3.8 การวางแผนวิเคราะหขอมูล การวิเคราะหขอมูล ผูวิจัยนําขอมูลที่ไดจากแบบสอบถาม มาทําการวิเคราะหขอมูลดวย โปรแกรมสําเร็จรูป โดยใชสถิติในการวิจัยดังนี้ 1. สถิติเชิงพรรณนา ( Descriptive Statistics) ใชเปนสถิติเบื้องตนในการอภิปรายผล ขอมูลสวน บุคคลทั่วไป ลักษณะการใชหองสมุด ปญหาอุปสรรคในการใชหองสมุด ไดแก คารอยละ (Percentage) คาความถี่ (Frequency) คาเฉลี่ย (Mean) และ คาเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) 2. สถิติเชิงอนุมาน ( Inferential Statistics) ในการทดสอบสมมติฐานผูวิจัยกําหนดใชสถิติ ทดสอบ ความสัมพันธของสมมติฐานใชวิธีหาคาไค - สแควร (Chi - square test) สถิติ t – test และวิธี วิเคราะหความแปรปรวนทางเดียว One – way Analysis of Variance (One – way ANOVA)

บทที่ 4 ผลการวิเคราะหขอมูล การศึกษาวิจัยเรื่อง “ลักษณะการใชหองสมุดของนักศึกษาระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราช พฤกษ” ในการวิเคราะหขอมูล ผูศึกษาวิจัยใชโปรแกรมสําเร็จรูป ซึ่งในการนําเสนอผลการวิเคราะห ขอมูล และการแปลผลการวิเคราะหขอมูลของการศึกษาครั้งนี้ ผูศึกษาแบงการวิเคราะหออกเปน ขั้นตอน และเพื่อใหเกิดความเขาใจที่ตรงกันในการแปลความหมายของผลการวิเคราะหขอมูล ผู ศึกษาวิจัยจึงไดกําหนดสัญลักษณและอักษรยอในการวิเคราะหขอมูลดังนี้ n แทน ขนาดกลุมตัวอยาง แทน คาคะแนนเฉลี่ย (Mean) ของกลุมตัวอยาง X S.D. แทน คาความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation) แทน คาสถิติของการทดสอบไค-สแควร (Chi-square) χ2 t แทน คาสถิติที่ใชพิจารณา t-distribution df แทน ชั้นของความเปนอิสระ (Degree of freedom) SS แทน ผลรวมกําลังสองของคะแนน (Sum of square) MS แทน คาประมาณความแปรปรวนของคะแนน (Mean of square) F แทน คาสถิติที่ใชพิจารณา F-distribution p แทน คาความนาจะเปน (Probability) สําหรับบอกนัยสําคัญทางสถิติ * แทน นัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05

การนําเสนอผลการวิเคราะหขอมูล

ผูศึกษาวิจัยไดวิเคราะหและนําเสนอในรูปแบบตารางประกอบคําอธิบาย โดยแบงการ นําเสนอออกเปน 6 ตอน ดังนี้ ตอนที่ 1 การวิเคราะหขอมูลสวนบุคคลของผูตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ ชั้นปการศึกษา คณะที่ศึกษา กลุมเรียน และเคยหรือไมเคยใชหองสมุด โดยวิเคราะหจากรอยละ เสนอผลใน รูปแบบของตาราง ตอนที่ 2 การวิเคราะหขอมูลเกี่ยวกับลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ โดย วิเคราะหจากคารอยละ เสนอผลในรูปแบบของตาราง

52

ตอนที่ 3 การวิเคราะหขอมูลเกี่ยวกับระดับปญหาอุปสรรคในการใชหองสมุด โดยวิเคราะห จากคาเฉลี่ย และคาสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และเสนอผลในรูปแบบของตาราง ตอนที่ 4 การวิเคราะหขอมูลเกี่ยวกับขอเสนอแนะในการใชบริการหองสมุด โดยการ บรรยาย ตอนที่ 5 การวิเคราะหขอมูลขอเสนอแนะเกี่ยวกับความตองการบริการ โดยวิเคราะหจาก คาเฉลี่ย และคาสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และเสนอผลในรูปแบบของตาราง ตอนที่ 6 การวิเคราะหขอมูลเพื่อทดสอบสมมติฐาน โดยทดสอบความสัมพันธของ สมมติฐานโดยใชวิธีหาคาไค -สแควร (Chi-square test) สถิติ t–test และวิธีวิเคราะหความ แปรปรวนทางเดียว One–way Analysis of Variance (One–way ANOVA) เสนอผลในรูปแบบของ ตาราง

ผลการวิเคราะหขอมูล ตอนที่ 1 การวิเคราะหขอมูลสวนบุคคลของผูตอบแบบสอบถาม ขอมูลสวนบุคคลของผูตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ ชั้นปการศึกษา คณะที่ศึกษา กลุม การเรียน และเคยหรือไมเคยใชหองสมุด โดยนําเสนอในรูปของคารอยละ ดังตาราง ตาราง 1 รอยละเกี่ยวกับขอมูลสวนบุคคลของผูตอบแบบสอบถาม ปจจัยสวนบุคคล จํานวน เพศ ชาย 76 หญิง 244 ชั้นปการศึกษา ชั้นปที่ 1 192 ชั้นปที่ 2 118 ชั้นปที่ 3 10 คณะที่ศึกษา คณะบริหารธุรกิจ 182 คณะบัญชี 92 คณะนิติศาสตร 35 คณะนิเทศศาสตร 11

รอยละ 23.75 76.25 60.00 36.88 3.12 56.88 28.75 10.94 3.43

53

ตาราง 1 รอยละเกี่ยวกับขอมูลสวนบุคคลของผูตอบแบบสอบถาม (ตอ) ปจจัยสวนบุคคล

กลุมการเรียน กลุมการเรียนปกติ กลุมการเรียน เสาร- อาทิตย กลุมการเรียนค่ํา เคยหรือไมเคยใชหองสมุด เคย ไมเคย

จํานวน

รอยละ

113 100 107

35.31 31.25 33.44

277 43

86.56 13.44

จากตาราง 1 พบวา กลุมตัวอยางที่ตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญิง (คิดเปนรอย ละ 76.25) กําลังศึกษาอยูในชั้นปที่ 1 (คิดเปนรอยละ 60.00) รองลงมาตามลําดับ คือ ชั้นปที่ 2 และ ชั้นปที่ 3 เปนนักศึกษาในคณะบริหารธุรกิจมากที่สุด (คิดเปนรอยละ 56.88) รองลงมาตามลําดับ คือ คณะบัญชี คณะนิติศาสตร และคณะนิเทศศาสตร ซึ่งสวนใหญเปนนักศึกษากลุมการเรียนปกติ (คิดเปนรอยละ 35.31) รองลงมาตามลําดับ คือ กลุมการเรียนค่ํา และกลุมการเรียน เสาร - อาทิตย และนักศึกษาสวนใหญเคยใชหองสมุดมากกวากลุมที่ไมเคยใชหองสมุด (คิดเปนรอยละ 86.56)

54

ตอนที่ 2 การวิเคราะหขอมูลเกี่ยวกับลักษณะการใชบริการหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ ขอมูลเกี่ยวกับลักษณะการใชบริการหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษของกลุมตัวอยาง ไดแก วัตถุประสงคในการใชบริการ ชวงเวลาที่ใชบริการ ระยะเวลาในการใชบริการ ความถี่ในการใช บริการ วิธีการคนหาขอมูล ทัรพยากรสารสนเทศที่ใช และประเภทบริการที่ใช โดยนําเสนอในรูป ของคารอยละ ดังตาราง ตาราง 2 รอยละเกี่ยวกับลักษณะการใชบริการหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษของผูตอบ แบบสอบถาม ลักษณะการใชบริการหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ จํานวน รอยละ วัตถุประสงคในการใชบริการ เพื่อคนควาขอมูลประกอบการเรียนรายวิชาตามหลักสูตร 166 25.94 เพื่อคนควาขอมูลทํารายงาน 199 31.09 เพื่อคนควาขอมูลทําโครงงาน 103 16.09 เพื่อความบันเทิงและพักผอน 93 14.53 เพื่อนัดหมายเพื่อนทํารายงาน 63 9.85 อื่น ๆ 16 2.50 640 100.00 ชวงเวลาที่ใชบริการ ชวงเชา 0 0 ชวงบาย 49 17.69 ชวงเย็น 59 21.30 ชวงพักกลางวัน 71 25.63 ใชทั้งวัน 2 0.72 ไมแนนอน 96 34.66 277 100.00 ระยะเวลาในการใชบริการ นอยกวา 10 นาที 8 2.89 10 – 30 นาที 157 56.68 มากกวา 30 นาที แตไมเกิน 1 ชั่วโมง 93 33.57 มากกวา 1 ชั่วโมง 19 6.86 277 100.00

55

ตาราง 2 รอยละเกี่ยวกับลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ ของผูตอบแบบสอบถาม (ตอ) ลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ ความถี่ในการใชบริการ ทุกวัน สัปดาหละครั้งหรือมากกวา เดือนละครั้งหรือมากกวา นาน ๆ ครั้ง ไมแนนอน วิธีการคนหาขอมูล สํารวจจากชั้นวางหนังสือ คนจากเครื่องคอมพิวเตอร สอบถามบรรณารักษ ถามจากเพื่อนหรือคนรูจัก ทรัพยากรสารสนเทศที่ใช หนังสือ/ตํารา หนังสือพิมพ หนังสือทั่วไป หนังสืออางอิง วารสาร จุลสาร ซีดี/วีซีดี/ดีวีดี สารสนเทศจาก WWW. อื่น ๆ

จํานวน

รอยละ

4 62 21 133 57 277

1.45 22.38 7.58 48.01 20.58 100.00

162 143 95 19 419

38.66 34.13 22.67 4.54 100.00

183 96 127 57 55 15 8 70 7 618

29.61 15.53 20.55 9.22 8.90 2.43 1.29 11.33 1.14 100.00

56

ตาราง 2 รอยละเกี่ยวกับลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ ของผูตอบแบบสอบถาม (ตอ) ลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ ประเภทบริการที่ใช บริการยืม-คืน บริการอินเตอรเน็ต บริการตอบคําถามและชวยคนควา บริการแนะนําการใชหองสมุด บริการสืบคนฐานขอมูลออนไลนตางๆ อื่น ๆ

จํานวน

รอยละ

173 140 54 33 65 7 472

36.65 29.66 11.44 6.99 13.77 1.49 100.00

จากตาราง 2 พบวา กลุมตัวอยางที่ตอบแบบสอบถามสวนใหญมีวัตถุประสงคเพื่อคนควา ขอมูลทํารายงาน (คิดเปนรอยละ 31.09) รองลงมาตามลําดับ คือ เพื่อคนควาขอมูลประกอบการ เรียนรายวิชาตามหลักสูตร และเพื่อคนควาขอมูลทําโครงงาน เพื่อความบันเทิงและพักผอน เพื่อนัด หมายเพื่อนทํารายงาน และอื่น ๆ ชวงเวลาใชบริการ สวนใหญไมแนนอน (คิดเปนรอยละ 34.66) รองลงมาตามลําดับ คือ ชวงพักกลางวัน ชวงเย็น ชวงบาย และใชทั้งวัน ในการเขาหองสมุดแตละ ครั้งสวนใหญใชเวลา 10 - 30 นาที (คิดเปนรอยละ 56.68) รองลงมาตามลําดับ คือ มากกวา 30 นาทีแตไมเกิน 1 ชั่วโมง มากกวา 1 ชั่วโมง และนอยกวา 10 นาทีกับอื่น ๆ สวนใหญ มีความถี่ใน การเขาใชหองสมุดแบบ นาน ๆ ครั้ง (คิดเปนรอยละ 48.01) รองลงมาตามลําดับ คือสัปดาหละครั้ง หรือมากกวา ไมแนนอน เดือนละครั้งหรือมากกวา และทุกวัน นักศึกษาสวนใหญ ใชวิธีการคนควาหาขอมูลโดยสํารวจจากชั้นวางหนังสือ (คิดเปนรอยละ 38.66) รองลงมาตามลําดับ คือ คนจากเครื่องคอมพิวเตอร สอบถามบรรณารักษ และถามจากเพื่อน หรือคนรูจัก ทรัพยากรสารสนเทศของหองสมุดที่นักศึกษาสวนใหญ คือ หนังสือ/ตํารา (คิดเปน รอยละ 29.61) รองลงมาตามลําดับ คือ หนังสือทั่วไป หนังสือพิมพ สารสนเทศจาก WWW. หนังสืออางอิง วารสาร จุลสาร ซีดี/วีซีดี/ดีวีดี และอื่น ๆ และนักศึกษาสวนใหญใชบริการของ หองสมุด คือ บริการยืม -คืน (คิดเปนรอยละ 36.65) รองลงมาตามลําดับ คือ บริการอินเตอรเน็ต บริการสืบคนฐานขอมูลออนไลนตาง ๆ บริการตอบคําถามและชวยคนควา บริการแนะนําการใช หองสมุด และบริการอื่น ๆ

57

ตอนที่ 3 การวิเคราะหขอมูลเกี่ยวกับระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุด ขอมูลเกี่ยวกับการวิเคราะหระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุด โดยวิเคราะหจาก คาเฉลี่ย และคาสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ดังตาราง ตาราง 3 คาเฉลี่ย และสวนเบี่ยงเบนมาตรฐานระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุด รายละเอียด ดานอาคารสถานที่ 1. สถานที่คับแคบ 2. ที่นั่งอานไมเพียงพอ 3. เครื่องปรับอากาศไมเย็น 4. เสียงรบกวนมากเกินไป 5. ลักษณะการจัดชั้นหนังสือไมสะดวกแกการคนหา ดานทรัพยากรสารสนเทศ 1. หนังสือ/ตํารามีจํานวนนอย 2. หนังสือในหองสมุดสวนใหญมีสภาพชํารุด 3. หนังสือในหองสมุดสวนใหญมีสภาพเกาไมทันสมัย 4. หนังสือที่เรียงไวบนชั้นไมเปนไปตามลําดับตามเลขเรียก หนังสือ ทําใหคนหาไมพบ 5. หนังสืออานเพิ่มเติมความรูทั่วไปมีนอย 6. ระยะเวลาในการยืม-คืนหนังสือสั้นเกินไป 7. งดยืมหนังสือบอย ดานเทคโนโลยี 1. จํานวนเครื่องคอมพิวเตอรไมเพียงพอตอความตองการใช 2. เครื่องคอมพิวเตอรที่ใหบริการมีสภาพชํารุด 3. ความลาชาของระบบเครือขายคอมพิวเตอร 4. เครื่องคอมพิวเตอรที่ติดตั้งอินเตอรเน็ตมีสมรรถนะต่ํา 5. ระบบการสืบคนขอมูลขัดของบอย

ระดับปญหาอุปสรรค SD. แปลผล X 1.67 0.752 นอย 1.90 0.935 นอย 1.94 0.964 นอย 1.41 0.799 นอยที่สุด 1.43 0.828 นอยที่สุด 1.68 0.909 นอย 1.62 0.759 นอย 1.94 1.003 นอย 1.43 0.796 นอยที่สุด 1.54 0.870 นอย 1.52 0.856 นอย 1.78 1.66 1.44 1.74 2.05 1.61 1.72 1.68 1.66

0.943 0.899 0.802 0.838 1.036 0.882 0.912 0.918 0.899

นอย นอย นอยที่สุด นอย นอย นอย นอย นอย นอย

58

ตาราง 3 (ตอ) แสดงคาเฉลี่ย และสวนเบี่ยงเบนมาตรฐานระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุด รายละเอียด ดานบุคลากร 1. เจาหนาที่หองสมุดมีจํานวนนอยทําใหบริการไมทั่วถึง 2. เจาหนาที่หองสมุดขาดประสบการณ และไมมีความรู เพียงพอ 3. เจาหนาที่หองสมุดไมมีมนุษยสัมพันธ 4. เจาหนาที่หองสมุดใหบริการลาชา 5. เจาหนาที่หองสมุดเขมงวดในระเบียบมากเกินไป ดานผูใชบริการ 1. ไมทราบวิธีการใชเครื่องมือสืบคน 2. ไมมีเวลาใชหองสมุด 3. ไมมีความรูดานการใชหองสมุดมากอน 4. ไมกลาสอบถามหรือขอคําแนะนํา รวม

ระดับปญหาอุปสรรค SD. แปลผล X 1.51 0.759 นอย 1.63 0.858 นอย 1.48 0.830 นอยที่สุด 1.51 1.43 1.52 1.58 1.62 1.70 1.49 1.52 1.63

0.856 0.813 0.849 0.786 0.870 0.929 0.827 0.856 0.728

นอย นอยที่สุด นอย นอย นอย นอย นอยที่สุด นอย นอย

จากตาราง 3 พบวา กลุมตัวอยางที่ตอบแบบสอบถามมีระดับปญหาอุปสรรคการใช หองสมุดโดยรวมในระดับนอย มีคาเฉลี่ยเทากับ 1.63 เมื่อพิจารณารายดานพบวา ดานที่มีระดับ ระดับปญหาอุปสรรคเรียงลําดับจากมากไปหานอย โดยพิจารณาจากระดับคาเฉลี่ย คือ ดาน เทคโนโลยี ดานอาคารสถานที่ ดานทรัพยากรสารสนเทศ ดานผูใชบริการ และดานบุคลากร และเมื่อพิจารณารายขอ พบวา ดานเทคโนโลยี ขอที่มีระดับปญหาอุปสรรคเรียงลําดับจาก มากไปหานอย คือ จํานวนเครื่องคอมพิวเตอรไมเพียงพอตอความตองการใช มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 2.05 รองลงมา คือ ความลาชาของระบบเครือขายคอมพิวเตอร มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.72 เครื่อง คอมพิวเตอรที่ติดตั้งอินเตอรเน็ตมีสมรรถนะต่ํา มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.68 ระบบการสืบคนขอมูล ขัดของบอย มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.66 และเครื่องคอมพิวเตอรที่ใหบริการมีสภาพชํารุด มีคะแนน เฉลี่ยเทากับ 1.61 ตามลําดับ ดานอาคารสถานที่ ขอที่มีระดับปญหาอุปสรรคเรียงลําดับจากมากไปหานอย คือ ที่นั่งอาน ไมเพียงพอ มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.94 รองลงมา คือ สถานที่คับแคบ มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.90 ลักษณะการจัดชั้นหนังสือไมสะดวกแกการคนหา มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.68 เสียงรบกวนมาก

59

เกินไป มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.43 และเครื่องปรับอากาศไมเย็น มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.41 ตามลําดับ ดานทรัพยากรสารสนเทศ ขอที่มีระดับปญหาอุปสรรคเรียงลําดับจากมากไปหานอย คือ หนังสือ/ตํารามีจํานวนนอย มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.94 รองลงมา คือ หนังสืออานเพิ่มเติมความรู ทั่วไปมีนอย มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.78 ระยะเวลาในการยืม -คืนหนังสือสั้นเกินไป มีคะแนนเฉลี่ย เทากับ 1.66 หนังสือในหองสมุดสวนใหญมีสภาพเกาไมทันสมัย มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.54 หนังสือที่เรียงไวบนชั้นไมเปนไปตามลําดับตามเลขเรียกหนังสือ ทําใหคนหาไมพบ มีคะแนนเฉลี่ย เทากับ 1.52 งดยืมหนังสือบอย มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.44 และหนังสือในหองสมุดสวนใหญมี สภาพชํารุด มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.43 ตามลําดับ ดานผูใชบริการ ขอที่มีระดับปญหาอุปสรรคเรียงลําดับจากมากไปหานอย คือ ไมมีเวลาใช หองสมุด มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.70 รองลงมา คือ ไมทราบวิธีการใชเครื่องมือสืบคน มีคะแนน เฉลี่ยเทากับ 1.62 ไมกลาสอบถามหรือขอคําแนะนํา มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.52 และไมมีความรู ดานการใชหองสมุดมากอน มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.49 ตามลําดับ ดานบุคลากร ขอที่มีระดับปญหาอุปสรรคเรียงลําดับจากมากไปหานอย คือ เจาหนาที่ หองสมุดมีจํานวนนอยทําใหบริการไมทั่วถึง มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.63 รองลงมา คือ เจาหนาที่ หองสมุดเขมงวดในระเบียบมากเกินไป มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.52 เจาหนาที่หองสมุดไมมีมนุษย สัมพันธ มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.51 เจาหนาที่หองสมุดขาดประสบการณ และไมมีความรูเพียงพอ มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.48 และเจาหนาที่หองสมุดใหบริการลาชา มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.43 ตามลําดับ

60

ตอนที่ 4 การวิเคราะหขอมูลเกี่ยวกับขอเสนอแนะในการใชบริการหองสมุด ขอมูลเกี่ยวกับขอเสนอแนะในการใชบริการหองสมุด โดยการบรรยาย 1. ควรเปดใหบริการถึง 1 ทุม เพราะนักศึกษาภาคค่ําไมคอยมีเวลา หรือมาแลวไมทัน แลวจะเก็บคาบํารุงรักษาหองสมุดทําไม คาอินเตอรเนตก็เสียแตปหนึ่ง ๆ ใชไมถึง 3 ครั้ง จํานวน 37 คน 2. สถานที่คับแคบ อยากใหมีหนังสือทุกประเภทมากกวานี้ บรรณารักษและเจาหนาที่มี มนุษยสัมพันธดี คอยใหบริการเมื่อตองการความชวยเหลือ จํานวน 31 คน 3. ควรจะมีคอมพิวเตอรและอินเตอรเน็ตใหใชงานอยางนอยเพื่อเปนการกระตุนใหมีการ ใชหองสมุดมากขึ้น จํานวน 30 คน 4. อยากใหมีหนังสือทุกประเภทและมีจํานวนมากกวาที่มีอยู เพราะหนังสือมีนอย เกินไป จํานวน 17 คน 5. เครื่องถายเอกสารมีความจําเปนมากแตหองสมุดไมมี จํานวน 13 คน 6. อยากใหหองสมุดแบงออกเปนโซน ๆ เพราะจะไดสะดวกในการคนหาและไมยุงยาก 7. ควรมีการติดปายคําอธิบายการคนควา การหา – ใชหนังสือในหองสมุดใหชัดเจน เพราะบางคนไมกลาถามบรรณารักษ 8. ขอยืมหนังสือเกินกําหนด ไมควรเสียคาปรับ 9. อยากใหอาจารยทุกทานพิจารณาจากภาคค่ํา และเสาร – อาทิตยสวนมากจะไมไดใช หองสมุด อยากใหพิจารณาคาเทอม ลดหยอนคาเทอมดวยคะ เพราะสวนมากไมไดใชบริการ หองสมุด หองคอมฯ หองพยาบาล แทบจะไมไดเขาไปรับบริการเลย

61

ตอนที่ 5 การวิเคราะหขอมูลเกี่ยวกับขอเสนอแนะระดับความตองการบริการ วิเคราะหขอเสนอแนะเกี่ยวกับความตองการบริการ โดยวิเคราะหจากคาเฉลี่ย และคาสวน เบี่ยงเบนมาตรฐาน ดังตาราง ตาราง 4 คาเฉลี่ย และสวนเบี่ยงเบนมาตรฐานระดับความตองการบริการ รายละเอียด 1. บริการแนะนําหนังสือนาอาน 2. บริการแจงรายชื่อหนังสือใหม 3. บริการตอบคําถามและแจงผลการสืบคนขอมูลใหทาง E-mail 4. บริการใหคําปรึกษาในใชหองสมุด 5. บริการ Print งาน 6. บริการงานวิจัย/วิทยานิพนธ 7. ขยายเวลาในการ เปด-ปด หองสมุด รวม

ระดับความตองการบริการ SD. แปลผล X 3.63 0.907 มาก 3.51 0.998 มาก 3.42 0.992 ปานกลาง 3.37 3.45 3.51 3.58 3.49

0.914 1.189 1.001 0.989 0.835

ปานกลาง ปานกลาง มาก มาก ปานกลาง

จากตาราง 4 พบวา กลุมตัวอยางที่ตอบแบบสอบถามมีขอเสนอแนะเกี่ยวกับระดับความ ตองการบริการโดยรวมในระดับปานกลาง (มีคาเฉลี่ยเทากับ 3.49) และเมื่อพิจารณารายขอ พบวา ขอที่มีระดับความตองการบริการเรียงลําดับจากมากไปหา นอย คือ บริการแนะนําหนังสือนาอาน มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 3.63 รองลงมา ขยายเวลาในการ เปด ปด หองสมุด มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 3.58 บริการแจงรายชื่อหนังสือใหมกับบริการงานวิจัย/ วิทยานิพนธ มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 3.51 บริการ Print งาน มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 3.45 บริการตอบ คําถามและแจงผลการสืบคนขอมูลใหทาง E-mail มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 3.42 และบริการให คําปรึกษาในใชหองสมุด มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 3.37 ตามลําดับ

62

ตอนที่ 6 การทดสอบสมมติฐาน การทดสอบสมมติฐาน โดยทดสอบความสัมพันธของสมมติฐานใชวิธีหาคาไค - สแควร (Chi - square test) สถิติ t – test และวิธีวิเคราะหความแปรปรวนทางเดียว One – way Analysis of Variance (One – way ANOVA) ดังตาราง สมมติฐานที่ 1 ปจจัยสวนบุคคลของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัย ราชพฤกษ สมมติฐานที่ 1.1 เพศของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัยราช

พฤกษ ผลการทดสอบสมมติฐานแสดงดังตาราง

ตาราง 5 การทดสอบ เพศของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัย ราชพฤกษ (หนวย เพศ ลักษณะการใชหองสมุด χ2 ชาย หญิง วัตถุประสงคในการใชบริการ เพื่อคนควาขอมูลประกอบการเรียนรายวิชา 47.37 53.28 0.811 ตามหลักสูตร เพื่อคนควาขอมูลทํารายงาน 57.89 63.11 0.669 เพื่อคนควาขอมูลทําโครงงาน 32.89 31.97 0.023 เพื่อความบันเทิงและพักผอน 43.42 24.59 9.967* เพื่อนัดหมายเพื่อนทํารายงาน 19.74 19.67 0.000 อื่น ๆ 6.58 4.51 0.523 28.884* ชวงเวลาที่ใชบริการ ชวงเชา 0 0 ชวงบาย 9.21 17.62 ชวงเย็น 11.84 20.49 ชวงพักกลางวัน 14.47 24.59 ใชทั้งวัน 2.63 0 ไมแนนอน 36.84 27.87

:รอยละ) P 0.368 0.413 0.880 0.002 0.990 0.470 0.000

63

ตาราง 5 การทดสอบ เพศของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัย ราชพฤกษ (ตอ) (หนวย เพศ ลักษณะการใชหองสมุด χ2 ชาย หญิง ระยะเวลาในการใชบริการ 26.906* นอยกวา 10 นาที 0 3.28 10 - 30 นาที 32.89 54.51 มากกวา 30 นาที แตไมเกิน 1 ชั่วโมง 30.26 28.69 มากกวา 1 ชั่วโมง 11.84 4.10 ความถี่ในการใชบริการ 32.650* ทุกวัน 5.26 0 สัปดาหละครั้งหรือมากกวา 22.37 18.85 เดือนละครั้งหรือมากกวา 2.63 7.79 นานๆ ครั้ง 35.53 43.44 ไมแนนอน 9.21 20.49 วิธีการคนหาขอมูล สํารวจจากชั้นวางหนังสือ 50.00 51.23 0.150 คนจากเครื่องคอมพิวเตอร 43.42 45.49 0.269 สอบถามบรรณารักษ 25.00 31.56 1.721 ถามจากเพื่อนหรือคนรูจัก 13.16 4.10 6.222* ทัรพยากรสารสนเทศที่ใช หนังสือ/ตํารา 50.00 59.43 2.103 หนังสือพิมพ 36.84 27.87 2.222 หนังสือทั่วไป 43.42 38.52 0.580 หนังสืออางอิง 21.05 16.80 0.715 วารสาร 22.37 15.57 1.880 จุลสาร 14.47 1.64 21.365* ซีดี/วีซีดี/ดีวีดี 5.26 1.64 3.122 สารสนเทศจาก WWW. 11.84 25.00 5.871* อื่น ๆ 1.32 2.46 0.354

:รอยละ) P 0.000

0.000

0.698 0.604 0.190 0.013 0.147 0.136 0.446 0.398 0.170 0.000 0.077 0.015 0.552

64

ตาราง 5 การทดสอบ เพศของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัย ราชพฤกษ (ตอ) (หนวย เพศ ลักษณะการใชหองสมุด χ2 ชาย หญิง ประเภทบริการที่ใช บริการยืม-คืน 39.47 58.61 8.542* บริการอินเตอรเน็ต 48.68 42.21 0.986 บริการตอบคําถามและชวยคนควา 18.42 16.39 0.170 บริการแนะนําการใชหองสมุด 22.37 6.56 15.663* บริการสืบคนฐานขอมูลออนไลนตางๆ 26.32 18.44 2.219 อื่น ๆ 2.63 2.05 0.092 * มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05

:รอยละ) P 0.003 0.321 0.680 0.000 0.136 0.762

จากตาราง 5 ผลการทดสอบ พบวา เพศมีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัย ราชพฤกษ ในทุกเรื่อง ไดแก วัตถุประสงคในการใชบริการ ชวงเวลาที่ใชบริการ ระยะเวลาในการ ใชบริการ ความถี่ในการใชบริการ วิธีการคนหาขอมูล ทัรพยากรสารสนเทศที่ใช และประเภท บริการที่ใช อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05

65

สมมติฐานที่ 1.2 ชั้นปการศึกษาของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุด วิทยาลัยราชพฤกษ ผลการทดสอบสมมติฐานแสดงดังตาราง ตาราง 6 การทดสอบ ชั้นปการศึกษาของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุด วิทยาลัยราชพฤกษ (หนวย:รอยละ) ชั้นปการศึกษา ลักษณะการใชหองสมุด P ชั้นป ชั้นป ชั้นป χ2 ที่ 1 ที่ 2 ที่ 3 วัตถุประสงคในการใชบริการ เพื่อคนควาขอมูลประกอบการเรียน 53.13 50.85 40.00 0.735 0.692 รายวิชาตามหลักสูตร เพื่อคนควาขอมูลทํารายงาน 64.58 58.47 50.00 1.773 0.412 เพื่อคนควาขอมูลทําโครงงาน 30.21 34.75 40.00 0.978 0.613 เพื่อความบันเทิงและพักผอน 28.65 28.81 40.00 0.600 0.741 เพื่อนัดหมายเพื่อนทํารายงาน 18.23 22.03 20.00 0.670 0.715 อื่น ๆ 6.77 2.54 0 3.294 0.193 ชวงเวลาที่ใชบริการ 10.157 0.427 ชวงเชา 0 0 0 ชวงบาย 14.58 16.10 30.00 ชวงเย็น 18.23 19.49 10.00 ชวงพักกลางวัน 23.96 21.19 0 ใชทั้งวัน 0 1.69 0 ไมแนนอน 31.77 26.27 40.00 ระยะเวลาในการใชบริการ 9.543 0.299 นอยกวา 10 นาที 3.65 0.85 0 10 – 30 นาที 46.35 52.54 70.00 มากกวา 30 นาที แตไมเกิน 1 ชั่วโมง 32.29 26.27 0 มากกวา 1 ชั่วโมง 6.25 5.08 10.00 อื่น ๆ 0 0 0

66

ตาราง 6 การทดสอบ ชั้นปการศึกษาของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุด วิทยาลัยราชพฤกษ (ตอ) (หนวย:รอยละ) ชั้นปการศึกษา ลักษณะการใชหองสมุด P ชั้นป ชั้นป ชั้นป χ2 ที่ 1 ที่ 2 ที่ 3 ความถี่ในการใชบริการ 6.142 0.803 ทุกวัน 1.04 1.69 0 สัปดาหละครั้งหรือมากกวา 19.27 19.49 30.00 เดือนละครั้งหรือมากกวา 6.25 7.63 0 นานๆ ครั้ง 41.15 43.22 30.00 ไมแนนอน 20.83 12.71 20.00 วิธีการคนหาขอมูล สํารวจจากชั้นวางหนังสือ 50.00 54.24 30.00 2.336 0.311 คนจากเครื่องคอมพิวเตอร 43.75 46.61 50.00 0.346 0.841 สอบถามบรรณารักษ 30.21 28.81 40.00 0.559 0.756 ถามจากเพื่อนหรือคนรูจัก 5.73 6.78 10.00 0.385 0.825 ทัรพยากรสารสนเทศที่ใช หนังสือ/ตํารา 58.33 57.63 30.00 3.131 0.209 หนังสือพิมพ 33.33 26.27 10.00 3.702 0.157 หนังสือทั่วไป 35.94 46.61 30.00 3.883 0.144 หนังสืออางอิง 18.75 15.25 30.00 1.657 0.437 วารสาร 17.19 18.64 0 2.251 0.324 จุลสาร 4.69 5.08 0 0.533 0.766 ซีดี/วีซีดี/ดีวีดี 1.56 4.24 0 2.410 0.300 สารสนเทศจาก WWW. 24.48 16.95 30.00 2.824 0.244 อื่น ๆ 2.08 2.54 0 0.303 0.859

67

ตาราง 6 การทดสอบ ชั้นปการศึกษาของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุด วิทยาลัยราชพฤกษ (ตอ) (หนวย:รอยละ) ชั้นปการศึกษา ลักษณะการใชหองสมุด P ชั้นปที่ ชั้นปที่ ชั้นปที่ χ2 1 2 3 ประเภทบริการที่ใช บริการยืม-คืน 53.13 57.63 30.00 3.003 0.223 บริการอินเตอรเน็ต 45.83 40.68 40.00 0.848 0.654 บริการตอบคําถามและชวยคนควา 17.71 16.95 0 2.126 0.345 บริการแนะนําการใชหองสมุด 9.90 10.17 20.00 1.053 0.591 บริการสืบคนฐานขอมูลออนไลนตางๆ 20.31 21.19 10.00 0.713 0.700 อื่น ๆ 3.65 0 0 4.771 0.092 * มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 จากตาราง 6 ผลการทดสอบ พบวา ชั้นปการศึกษาไมมีความสัมพันธกับลักษณะการใช หองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ ในทุกเรื่อง ไดแก วัตถุประสงคในการใชบริการ ชวงเวลาที่ใชบริการ ระยะเวลาในการใชบริการ ความถี่ในการใชบริการ วิธีการคนหาขอมูล ทัรพยากรสารสนเทศที่ใช และประเภทบริการที่ใช อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05

68

สมมติฐานที่ 1.3 คณะที่ศึกษาของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุด วิทยาลัยราชพฤกษ ผลการทดสอบสมมติฐานแสดงดังตาราง ตาราง 7 การทดสอบ คณะที่ศึกษาของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุด วิทยาลัยราชพฤกษ (หนวย:รอยละ) คณะที่ศึกษา ลักษณะการใชหองสมุด P χ2 บริหาร นิติ นิเทศ วัตถุประสงคในการใชบริการ เพื่อคนควาขอมูลประกอบการ เรียนรายวิชาตามหลักสูตร เพื่อคนควาขอมูลทํารายงาน เพื่อคนควาขอมูลทําโครงงาน เพื่อความบันเทิงและพักผอน เพื่อนัดหมายเพื่อนทํารายงาน อื่น ๆ ชวงเวลาที่ใชบริการ ชวงเชา ชวงบาย ชวงเย็น ชวงพักกลางวัน ใชทั้งวัน ไมแนนอน ระยะเวลาในการใชบริการ นอยกวา 10 นาที 10 – 30 นาที มากกวา 30 นาที แตไมเกิน 1 ชั่วโมง มากกวา 1 ชั่วโมง อื่น ๆ

ธุรกิจ

บัญชี

ศาสตร

ศาสตร

47.25 58.70

60.00

45.45

4.379

0.223

57.14 34.07 30.22 22.53 6.04

77.17 33.70 27.17 17.39 2.17

54.29 22.86 31.43 14.29 8.57

36.36 18.18 18.18 9.09 0

14.745* 2.775 1.004 2.662 3.483 38.695*

0.002 0.428 0.800 0.447 0.323 0.001

0 8.79 19.23 21.98 1.10 35.71

0 32.61 16.30 23.91 0 19.57

0 8.57 20.00 22.86 0 25.71

0 9.09 18.18 9.09 0 36.36 31.149*

0.002

3.30 2.17 54.40 41.30 21.43 47.83

0 45.71 22.86

0 45.45 18.18

7.69 0

8.57 0

9.09 0

1.09 0

69

ตาราง 7 การทดสอบ คณะที่ศึกษาของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุด วิทยาลัยราชพฤกษ (ตอ) (หนวย:รอยละ) คณะที่ศึกษา ลักษณะการใชหองสมุด P χ2 บริหาร นิติ นิเทศ ความถี่ในการใชบริการ ทุกวัน สัปดาหละครั้งหรือมากกวา เดือนละครั้งหรือมากกวา นานๆ ครั้ง ไมแนนอน วิธีการคนหาขอมูล สํารวจจากชั้นวางหนังสือ คนจากเครื่องคอมพิวเตอร สอบถามบรรณารักษ ถามจากเพื่อนหรือคนรูจัก ทัรพยากรสารสนเทศที่ใช หนังสือ/ตํารา หนังสือพิมพ หนังสือทั่วไป หนังสืออางอิง วารสาร จุลสาร ซีดี/วีซีดี/ดีวีดี สารสนเทศจาก WWW. อื่น ๆ

ธุรกิจ

บัญชี

ศาสตร ศาสตร

29.750*

0.013

2.20 20.88 2.75 40.11 20.88

0 16.30 15.22 47.83 13.04

0 20.00 5.71 34.29 17.14

0 27.27 0 36.36 9.09

52.75 42.86 26.92 6.59

50.00 56.52 33.70 6.52

45.71 28.57 34.29 2.86

45.45 36.36 36.36 9.09

0.785 9.420* 1.937 0.887

0.853 0.024 0.586 0.828

54.40 25.27 38.46 17.58 15.93 6.04 4.40 24.18 3.30

68.48 47.83 42.39 19.57 22.83 2.17 0 21.74 0

48.57 8.57 40.00 8.57 11.43 0 0 17.14 0

36.36 8.379* 27.27 23.548* 36.36 0.447 36.36 4.827 9.09 3.578 18.18 8.255* 0 6.221 0 4.103 9.09 6.337

0.039 0.000 0.930 0.185 0.311 0.041 0.101 0.251 0.096

70

ตาราง 7 การทดสอบ คณะที่ศึกษาของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุด วิทยาลัยราชพฤกษ (ตอ) (หนวย:รอยละ) คณะที่ศึกษา ลักษณะการใชหองสมุด P χ2 บริหาร นิติ นิเทศ ประเภทบริการที่ใช บริการยืม-คืน บริการอินเตอรเน็ต บริการตอบคําถามและชวยคนควา บริการแนะนําการใชหองสมุด บริการสืบคนฐานขอมูลออนไลนตางๆ อื่น ๆ * มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05

ธุรกิจ

48.90 42.86 14.29 12.64 20.33 3.30

บัญชี

67.39 52.17 21.74 6.52 25.00 0

ศาสตร ศาสตร

48.57 45.45 9.287* 28.57 36.36 6.232 20.00 9.09 3.140 5.71 18.18 4.030 11.43 9.09 3.811 2.86 0 3.423

0.026 0.101 0.370 0.258 0.283 0.331

จากตาราง 7 ผลการทดสอบ พบวา คณะที่ศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุด วิทยาลัยราชพฤกษ ในทุกเรื่อง ไดแก วัตถุประสงคในการใชบริการ ชวงเวลาที่ใชบริการ ระยะเวลาในการใชบริการ ความถี่ในการใชบริการ วิธีการคนหาขอมูล ทรัพยากรสารสนเทศที่ใช และประเภทบริการที่ใช อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05

71

สมมติฐานที่ 1.4 กลุมการเรียนของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุด วิทยาลัยราชพฤกษ ผลการทดสอบสมมติฐานแสดงดังตาราง ตาราง 8 การทดสอบ กลุมการเรียนของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุด วิทยาลัยราชพฤกษ (หนวย:รอยละ) กลุมการเรียน ลักษณะการใชหองสมุด P χ2 เสารปกติ

วัตถุประสงคในการใชบริการ เพื่อคนควาขอมูลประกอบการเรียน รายวิชาตามหลักสูตร เพื่อคนควาขอมูลทํารายงาน เพื่อคนควาขอมูลทําโครงงาน เพื่อความบันเทิงและพักผอน เพื่อนัดหมายเพื่อนทํารายงาน อื่น ๆ ชวงเวลาที่ใชบริการ ชวงเชา ชวงบาย ชวงเย็น ชวงพักกลางวัน ใชทั้งวัน ไมแนนอน ระยะเวลาในการใชบริการ นอยกวา 10 นาที 10 - 30 นาที มากกวา 30 นาที แตไมเกิน 1 ชั่วโมง มากกวา 1 ชั่วโมง อื่น ๆ

อาทิตย

ค่ํา

58.41

59.00

38.32

11.842*

0.003

76.99 32.74 21.24 18.58 1.77

59.00 46.00 38.00 26.00 3.00

48.60 18.69 28.97 14.95 10.28

19.291* 17.685* 7.230* 4.124 9.605* 189.652*

0.000 0.000 0.027 0.127 0.008 0.000

0 29.20 1.77 34.51 1.77 25.66

0 15.00 0 31.00 0 44.00

0 1.87 53.27 0.93 0 21.50 33.525*

0.000

1.77 43.36 42.48 5.31 0

0 57.00 24.00 9.00 0

5.61 48.60 19.63 3.74 0

72

ตาราง 8 การทดสอบ กลุมเรียนของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุด วิทยาลัยราชพฤกษ (ตอ) (หนวย:รอยละ) กลุมเรียน ลักษณะการใชหองสมุด P χ2 เสารปกติ

ความถี่ในการใชบริการ ทุกวัน สัปดาหละครั้งหรือมากกวา เดือนละครั้งหรือมากกวา นานๆ ครั้ง ไมแนนอน วิธีการคนหาขอมูล สํารวจจากชั้นวางหนังสือ คนจากเครื่องคอมพิวเตอร สอบถามบรรณารักษ ถามจากเพื่อนหรือคนรูจัก ทัรพยากรสารสนเทศที่ใช หนังสือ/ตํารา หนังสือพิมพ หนังสือทั่วไป หนังสืออางอิง วารสาร จุลสาร ซีดี/วีซีดี/ดีวีดี สารสนเทศจาก WWW. อื่น ๆ

อาทิตย

ค่ํา

48.072*

0.000

1.77 17.70 9.73 43.36 20.35

0 36.00 4.00 29.00 21.00

1.87 6.54 5.61 51.40 12.15

59.29 43.36 32.74 5.31

55.00 49.00 32.00 8.00

38.32 42.99 25.23 5.61

10.635* 0.943 1.753 0.769

0.005 0.624 0.416 0.681

65.49 53.10 48.67 20.35 25.66 3.54 1.77 10.62 0

69.00 19.00 31.00 13.00 13.00 7.00 4.00 33.00 2.00

37.38 15.89 38.32 19.63 12.15 3.74 1.87 23.36 4.67

26.019* 44.616* 7.048* 2.321 8.844* 1.746 1.345 15.758* 5.633

0.000 0.000 0.029 0.313 0.012 0.418 0.510 0.000 0.060

73

ตาราง 8 การทดสอบ กลุมเรียนของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุด วิทยาลัยราชพฤกษ (ตอ) (หนวย:รอยละ) กลุมเรียน ลักษณะการใชหองสมุด P χ2 เสารปกติ

ประเภทบริการที่ใช บริการยืม-คืน บริการอินเตอรเน็ต บริการตอบคําถามและชวยคนควา บริการแนะนําการใชหองสมุด บริการสืบคนฐานขอมูลออนไลนตางๆ อื่น ๆ * มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05

70.80 40.71 25.66 10.62 20.35 1.77

อาทิตย

53.00 51.00 12.00 9.00 24.00 3.00

ค่ํา

37.38 40.19 12.15 11.21 16.82 1.87

24.773* 3.113 9.620* 0.292 1.645 0.451

0.000 0.211 0.008 0.864 0.439 0.798

จากตาราง 8 ผลการทดสอบ พบวา กลุมการเรียนมีความสัมพันธกับลักษณะการใช หองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ ในทุกเรื่อง ไดแก วัตถุประสงคในการใชบริการ ชวงเวลาที่ใชบริการ ระยะเวลาในการใชบริการ ความถี่ในการใชบริการ วิธีการคนหาขอมูล ทรัพยากรสารสนเทศที่ใช และประเภทบริการที่ใช อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05

74

สมมติฐานที่ 2 ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดที่แตกตางกันตามปจจัยสวนบุคคลของผูใช หองสมุด สมมติฐานที่ 2. ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดแตกตางกันตามเพศของผูใชหองสมุด ผลการทดสอบสมมติฐานแสดงดังตาราง ตาราง 9 การทดสอบ ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดแตกตางกันตามเพศของผูใชหองสมุด ปญหาอุปสรรคการใชหองสมุด 1. ดานอาคารสถานที่ เพศชาย เพศหญิง 2. ดานทรัพยากรสารสนเทศ เพศชาย เพศหญิง 3. ดานเทคโนโลยี เพศชาย เพศหญิง 4. ดานบุคลากร เพศชาย เพศหญิง 5. ดานผูใชบริการ เพศชาย เพศหญิง * มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05

จํานวน

X

S.D

t

P

76 244

1.42 1.76

0.907 0.670

24.693*

0.000

76 244

1.34 1.71

0.890 0.684

14.024*

0.000

76 244

1.46 1.84

0.957 0.769

11.024*

0.001

76 244

1.26 1.60

0.868 0.698

8.392*

0.004

76 244

1.42 1.64

0.969 0.707

21.217*

0.000

จากตาราง 9 ผลการทดสอบ ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดแตกตางกันตามเพศของ ผูใชหองสมุด พบวา เพศแตกตางกันมีระดับปญหาอุปสรรคที่แตกตางกัน ในทุกเรื่อง ไดแก ดาน อาคารสถานที่ ดานทรัพยากรสารสนเทศ ดานเทคโนโลยี ดานบุคลากร และดานผูใชบริการ อยาง มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05

75

สมมติฐานที่ 2.2 ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดแตกตางกันตามชั้นปการศึกษาของผูใช หองสมุด ผลการทดสอบสมมติฐานแสดงดังตาราง ตาราง 10 การทดสอบ ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดแตกตางกันตามชั้นปการศึกษาของ ผูใชหองสมุด ปญหาอุปสรรคการใช แหลงความ df SS MS F P หองสมุด แปรปรวน 1. ดานอาคารสถานที่ ระหวางกลุม 2 1.46 0.73 1.310 0.271 ภายในกลุม 317 176.08 0.56 รวม 319 177.54 2. ดานทรัพยากรสารสนเทศ ระหวางกลุม 2 0.99 0.50 0.874 0.418 ภายในกลุม 317 180.10 0.57 รวม 319 181.10 ระหวางกลุม 3. ดานเทคโนโลยี 2 1.49 0.74 1.073 0.343 ภายในกลุม 317 219.39 0.69 รวม 319 220.88 ระหวางกลุม 4. ดานบุคลากร 2 0.60 0.30 0.527 0.591 ภายในกลุม 317 180.96 0.57 รวม 319 181.56 5. ดานผูใชบริการ ระหวางกลุม 2 0.04 0.02 0.035 0.966 ภายในกลุม 317 194.44 0.61 รวม 319 194.48 * มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 จากตาราง 10 ผลการทดสอบ ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดแตกตางกันตามชั้นป การศึกษาของผูใชหองสมุด พบวา ชั้นปการศึกษาแตกตางกันมีระดับปญหาอุปสรรคที่ไมแตกตาง กัน ในทุกเรื่อง ไดแก ดานอาคารสถานที่ ดานทรัพยากรสารสนเทศ ดานเทคโนโลยี ดานบุคลากร และดานผูใชบริการ อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05

76

สมมติฐานที่ 2.3 ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดแตกตางกันตามคณะที่ศึกษาของผูใช หองสมุด ผลการทดสอบสมมติฐานแสดงดังตาราง ตาราง 11 การทดสอบ ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดแตกตางกันตามคณะที่ศึกษาของ ผูใชหองสมุด ปญหาอุปสรรคการใช แหลงความ df SS MS F P หองสมุด แปรปรวน 1. ดานอาคารสถานที่ ระหวางกลุม 3 5.63 1.88 3.448* 0.017 ภายในกลุม 316 171.91 0.54 รวม 319 177.54 2. ดานทรัพยากรสารสนเทศ ระหวางกลุม 3 4.65 1.55 2.778* 0.041 ภายในกลุม 316 176.44 0.56 รวม 319 181.10 ระหวางกลุม 3. ดานเทคโนโลยี 3 6.47 2.16 3.179* 0.024 ภายในกลุม 316 214.41 0.68 รวม 319 220.88 ระหวางกลุม 4. ดานบุคลากร 3 3.01 1.00 1.777 0.151 ภายในกลุม 316 178.55 0.57 รวม 319 181.56 5. ดานผูใชบริการ ระหวางกลุม 3 5.80 1.93 3.238* 0.022 ภายในกลุม 316 188.68 0.60 รวม 319 194.48 * มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 จากตาราง 11 ผลการทดสอบ ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดแตกตางกันตามคณะที่ ศึกษาของผูใชหองสมุด พบวา คณะที่ศึกษาแตกตางกันมีระดับปญหาอุปสรรคที่แตกตางกัน ใน เรื่อง ไดแก ดานอาคารสถานที่ ดานทรัพยากรสารสนเทศ ดานเทคโนโลยี และดานผูใชบริการ อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 แตระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดในดานบุคลากรไม แตกตางกันตามคณะที่ศึกษา

77

สมมติฐานที่ 2.4 ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดแตกตางกันตามกลุมเรียนของผูใชหองสมุด ผลการทดสอบสมมติฐานแสดงดังตาราง ตาราง 12 การทดสอบ ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดแตกตางกันตามกลุมการเรียนของ ผูใชหองสมุด ปญหาอุปสรรคการใช แหลงความ df SS MS F P หองสมุด แปรปรวน 1. ดานอาคารสถานที่ ระหวางกลุม 2 11.70 5.85 11.186* 0.000 ภายในกลุม 317 165.83 0.52 รวม 319 177.54 2 7.89 3.94 7.219* 0.001 2. ดานทรัพยากรสารสนเทศ ระหวางกลุม ภายในกลุม 317 173.21 0.55 รวม 319 181.10 ระหวางกลุม 3. ดานเทคโนโลยี 2 9.80 4.90 7.356* 0.001 ภายในกลุม 317 211.08 0.67 รวม 319 220.88 ระหวางกลุม 4. ดานบุคลากร 2 10.78 5.39 10.005* 0.000 ภายในกลุม 317 170.78 0.54 รวม 319 181.56 5. ดานผูใชบริการ ระหวางกลุม 2 4.50 2.25 3.752* 0.025 ภายในกลุม 317 189.98 0.60 รวม 319 194.48 * มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 จากตาราง 12 ผลการทดสอบ ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดแตกตางกันตามกลุม การเรียนของผูใชหองสมุด พบวา กลุมเรียนแตกตางกันมีระดับปญหาอุปสรรคที่แตกตางกัน ในทุก เรื่อง ไดแก ดานอาคารสถานที่ ดานทรัพยากรสารสนเทศ ดานเทคโนโลยี ดานบุคลากร และดาน ผูใชบริการ อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05

บทที่ 5 สรุปผลการวิจัย อภิปรายผล และขอเสนอแนะ การวิจัยครั้งนี้เปนการศึกษา “ลักษณะการใชหองสมุดของนักศึกษาระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ ” ในบทนี้ผูวิจัยกลาวถึงสาระสําคัญของการวิจัยเกี่ยวกับ วัตถุประสงค ของการ วิจัย สมมติฐานของการวิจัย วิธีดําเนินการวิจัย สรุปผลการวิจัย การอภิปรายผล และขอเสนอแนะ ดังตอไปนี้ วัตถุประสงคของการวิจัย 1. เพื่อศึกษาลักษณะการใชหองสมุดของนักศึกษาระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ 2. เพื่อศึกษาปญหาอุปสรรค ขอเสนอแนะ และความตองการเกี่ยวกับการใชหองสมุดของ นักศึกษาระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ สมมติฐานการวิจัย 1. ปจจัยสวนบุคคลของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัยราช พฤกษ 2. ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดที่แตกตางกันตามปจจัยสวนบุคคลของผูใช หองสมุด วิธีดําเนินการวิจัย ผูวิจัยมีวิธีดําเนินการวิจัยดังตอไปนี้ 1 . ในการวิจัยครั้งนี้ ผูวิจัยไดกําหนดกลุมประชากรเปาหมาย หรือกรอบตัวอยาง (Sampling Frame) ที่ใชในการวิจัย เพื่อศึกษาลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ ไดแก นักศึกษาระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ ซึ่งมีจํานวนประชากรประมาณ 1,622 คน จาก จํานวนประชากรเปาหมายประมาณ 1,622 คน ผูวิจัยไดนํามากําหนดขนาดตัวอยาง โดยใชตาราง

79

สําเร็จรูปในการกําหนดขนาดตัวอยางของ ทาโร ยามาเน ( Taro Yamane) ที่ระดับความเชื่อมั่น 95% ทําใหไดกลุมตัวอยางจํานวน 320 คน และสุมตัวอยางแบบ Probability Sampling โดยวิธี Stratified Sampling โดยแบงประชากรที่แตกตางกันในเรื่อง ชั้นปการศึกษา ซึ่งสามารถแบงไดเปน 4 กลุม จากนั้นใชวิธี Probability มาจัดสัดสวนการสุมตัวอยางแตละชั้นปการศึกษา 2 . เครื่องมือที่ใชวิจัยครั้งนี้เปนแบบสอบถามที่สรางขึ้นเอง แบงออกเปน 5 ตอน คือ ตอนที่ 1 ใชสอบถามเกี่ยวกับขอมูลสวนบุคคลของผูตอบแบบสอบถาม ประกอบดวยคําถามที่เปนตัวชี้วัดเกี่ยวกับลักษณะสวนบุคคลของผูตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ ชั้นปการศึกษา คณะที่ศึกษา และกลุมการเรียน ตอนที่ 2 เปนแบบสอบถามเกี่ยวกับลักษณะการใชบริการหองสมุด ในประเด็น เกี่ยวกับ วัตถุประสงคในการเขาใช ชวงเวลาในการใช ระยะเวลาในการใช ความถี่ในการใช วิธีการ คนหาขอมูล ประเภทสารสนเทศที่ใช และประเภทบริการที่ใช ตอนที่ 3 เปนแบบสอบถามเกี่ยวกับปญหา อุปสรรค การใชหองสมุด ซึ่ง ประกอบดวย 5 ดาน ไดแก อาคารสถานที่ ทรัพยากรสารสนเทศ เทคโนโลยี บุคลากร และ ผูใชบริการ ตอนที่ 4 เปนแบบสอบถามเกี่ยวกับขอเสนอแนะในการใช บริการ หองสมุด เพื่อใหนักศึกษาแสดงความคิดเห็นโดยเสรี ตอนที่ 5 เปนแบบสอบถามเกี่ยวกับขอเสนอแนะความตองการใหหองสมุดบริการ สารสนเทศในเรื่องตางๆ 3. การเก็บรวบรวมขอมูล ผูวิจัยทําการเก็บรวบรวมขอมูลดวยตนเองไดจํานวน แบบสอบถามครบทั้ง 320 ชุด การวิเคราะหขอมูล การวิเคราะหขอมูลใชการวิเคราะหขอมูลดวยเครื่องคอมพิวเตอรโปรแกรม โดย แบบสอบถามตอนที่ 1 และตอนที่ 2 วิเคราะหขอมูลโดยใชคารอยละ ตอนที่ 3 กับ ตอนที่ 5 วิเคราะหขอมูลโดยใชคาเฉลี่ย (Mean) และคาความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) ตอนที่ 4 วิเคราะหขอมูลเชิงพรรณาโดยบรรยาย ตอนที่ 6 การวิเคราะหขอมูลเพื่อทดสอบสมมติฐาน โดย การทดสอบความสัมพันธของสมมติฐานใชวิธีหาคาไค - สแควร (Chi - square test) สถิติ t – test และวิธีวิเคราะหความแปรปรวนทางเดียว One – way Analysis of Variance (One – way ANOVA)

80

สรุปผลการวิจัย การสรุปผลการวิจัยไดแยกออกเปนตอน ๆ ดังตอไปนี้ ตอนที่ 1 ผลการวิจัยเกี่ยวกับขอมูลสวนบุคคลของผูตอบแบบสอบถาม ผลการวิจัย

พบวา 1.1 กลุมตัวอยางที่ตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญิง คิดเปนรอยละ 76.25 และเพศชาย คิดเปนรอยละ 23.75 1.2 สวนใหญนักศึกษากําลังศึกษาอยูในชั้นปที่ 1 คิดเปนรอยละ 60.00 รองลงมา คือ ชั้นปที่ 2 คิดเปนรอยละ 36.88 และชั้นปที่ 3 คิดเปนรอยละ 3.12 ตามลําดับ 1.3 สวนใหญเปนนักศึกษาคณะบริหารธุรกิจ คิดเปนรอยละ 56.88 รองลงมา คือ คณะ บัญชี คิดเปนรอยละ 28.75 คณะนิติศาสตร คิดเปนรอยละ 10.94 และคณะนิเทศศาสตร คิดเปน รอยละ 3.44 ตามลําดับ 1.4 สวนใหญเปนนักศึกษากลุม การเรียนปกติ คิดเปนรอยละ 35.31 รองลงมา คือ กลุม การ เรียนค่ํา คิดเปนรอยละ 33.44 และกลุม การ เรียน เสาร - อาทิตย คิดเปนรอยละ 31.25 ตามลําดับ 1.5 สวนใหญนักศึกษาเคยใชหองสมุด คิดเปนรอยละ 86.56 และไมเคยใชหองสมุด คิดเปนรอยละ 13.44 ตอนที่ 2 ผลการวิเคราะหขอมูลเกี่ยวกับลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ ของนักศึกษาระดับปริญญาตรี ผลการวิจัยพบวา 2.1 กลุมตัวอยางที่ตอบแบบสอบถามสวนใหญมีวัตถุประสงคในการใชหองสมุดเพื่อ คนควาขอมูลทํารายงาน คิดเปนรอยละ 31.09 รองลงมา คือ เพื่อคนควาขอมูลประกอบการเรียน รายวิชาตามหลักสูตร คิดเปนรอยละ 25.94 เพื่อคนควาขอมูลทําโครงงาน คิดเปนรอยละ 16.09 เพื่อความบันเทิงและพักผอน คิดเปนรอยละ 14.53 เพื่อนัดหมายเพื่อนทํารายงาน คิดเปนรอยละ 9.84 และอื่นๆ คิดเปนรอยละ 2.50 ตามลําดับ 2.2 สวนใหญมีลักษณะการใชหองสมุดในชวงเวลาที่ ไมแนนอน คิดเปนรอยละ 34.66 รองลงมา คือ ชวงพักกลางวัน คิดเปนรอยละ 25.63 ชวงเย็น คิดเปนรอยละ 21.30 ชวงบาย คิดเปน รอยละ 17.69 และใชทั้งวัน คิดเปนรอยละ 0.72 ตามลําดับ

81

2.3 สวนใหญใชหองสมุดเปนระยะเวลา 10 - 30 นาที คิดเปนรอยละ 56.68 รองลงมา คือ มากกวา 30 นาที แตไมเกิน 1 ชั่วโมง คิดเปนรอยละ 33.57 มากกวา 1 ชั่วโมง คิดเปนรอยละ 6.86 และนอยกวา 10 นาทีกับอื่นๆ คิดเปนรอยละ 2.89 ตามลําดับ 2.4 สวนใหญใชหองสมุดโดยมีความถี่แบบนานๆ ครั้ง คิดเปนรอยละ 48.01 รองลงมา คือ สัปดาหละครั้งหรือมากกวา คิดเปนรอยละ 22.38 ไมแนนอน คิดเปนรอยละ 20.58 เดือนละ ครั้งหรือมากกวา คิดเปนรอยละ 7.58 และทุกวัน คิดเปนรอยละ 1.44 ตามลําดับ 2.4 สวนใหญ ใชวิธีการคนควาหาขอมู ลโดยสํารวจจากชั้นวางหนังสือ คิดเปนรอยละ 38.66 รองลงมา คือ คนจากเครื่องคอมพิวเตอร คิดเปนรอยละ 34.13 สอบถามบรรณารักษ คิดเปน รอยละ 22.67 และถามจากเพื่อนหรือคนรูจัก คิดเปนรอยละ 4.53 ตามลําดับ 2.5 สวนใหญใชทรัพยากรสารสนเทศของหองสมุดคือหนังสือ/ตํารา คิดเปนรอยละ 29.61 รองลงมา คือ หนังสือทั่วไป คิดเปนรอยละ 20.55 หนังสือพิมพ คิดเปนรอยละ 15.53 สารสนเทศจาก WWW. คิดเปนรอยละ 11.33 หนังสืออางอิง คิดเปนรอยละ 9.22 วารสาร คิดเปน รอยละ 8.90 จุลสาร คิดเปนรอยละ 2.43 ซีดี/วีซีดี/ดีวีดี คิดเปนรอยละ 1.29 และอื่นๆ คิดเปนรอย ละ 1.13 ตามลําดับ 2.6 สวนใหญเลือกใชบริการของหองสมุดคือบริการยืม -คืน คิดเปนรอยละ 36.65 รองลงมา คือ บริการอินเตอรเน็ต คิดเปนรอยละ 29.66 บริการสืบคนฐานขอมูลออนไลนตางๆ คิด เปนรอยละ 13.77 บริการตอบคําถามและชวยคนควา คิดเปนรอยละ 11.44 บริการแนะนําการใช หองสมุด คิดเปนรอยละ 6.99 และอื่นๆ คิดเปนรอยละ 1.48 ตามลําดับ ตอนที่ 3 ผลการวิเคราะหขอมูลเกี่ยวกับระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดวิทยาลัย ราชพฤกษของนักศึกษาระดับปริญญาตรี ผลการวิจัยพบวา กลุมตัวอยางที่ตอบแบบสอบถามมี ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดโดยรวมในระดับนอย มีคาเฉลี่ยเทากับ 1.63 เมื่อพิจารณาราย ดานพบวา ดานที่มีระดับระดับปญหาอุปสรรคเรียงลําดับจากมากไปหานอย โดยพิจารณาจากระดับ คาเฉลี่ย คือ ดานเทคโนโลยี ดานอาคารสถานที่ ดานทรัพยากรสารสนเทศ ดานผูใชบริการ และ ดานบุคลากร และเมื่อพิจารณารายดาน พบวา 3.1 ดานเทคโนโลยี ขอที่มีระดับปญหาอุปสรรคเรียงลําดับจากมากไปหานอย คือ จํานวนเครื่องคอมพิวเตอรไมเพียงพอตอความตองการใช มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 2.05 รองลงมา คือ ความลาชาของระบบเครือขายคอมพิวเตอร มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.72 เครื่องคอมพิวเตอรที่ติดตั้ง อินเตอรเน็ตมีสมรรถนะต่ํา มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.68 ระบบการสืบคนขอมูลขัดของบอย มี

82

คะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.66 และเครื่องคอมพิวเตอรที่ใหบริการมีสภาพชํารุด มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.61 ตามลําดับ 3.2 ดานอาคารสถานที่ ขอที่มีระดับปญหาอุปสรรคเรียงลําดับจากมากไปหานอย คือ ที่นั่งอานไมเพียงพอ มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.94 รองลงมา คือ สถานที่คับแคบ มีคะแนนเฉลี่ย เทากับ 1.90 ลักษณะการจัดชั้นหนังสือไมสะดวกแกการคนหา มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.68 เสียง รบกวนมากเกินไป มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.43 และเครื่องปรับอากาศไมเย็น มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.41 ตามลําดับ 3.3 ดานทรัพยากรสารสนเทศ ขอที่มีระดับปญหาอุปสรรคเรียงลําดับจากมากไปหา นอย คือ หนังสือ/ตํารามีจํานวนนอย มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.94 รองลงมา คือ หนังสืออานเพิ่มเติม ความรูทั่วไปมีนอย มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.78 ระยะเวลาในการยืม -คืนหนังสือสั้นเกินไป มี คะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.66 หนังสือในหองสมุดสวนใหญมีสภาพเกาไมทันสมัย มีคะแนนเฉลี่ย เทากับ 1.54 หนังสือที่เรียงไวบนชั้นไมเปนไปตามลําดับตามเลขเรียกหนังสือ ทําใหคนหาไมพบ มี คะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.52 งดยืมหนังสือบอย มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.44 และหนังสือในหองสมุด สวนใหญมีสภาพชํารุด มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.43 ตามลําดับ 3.4 ดานผูใชบริการ ขอที่มีระดับปญหาอุปสรรคเรียงลําดับจากมากไปหานอย คือ ไมมี เวลาใชหองสมุด มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.70 รองลงมา คือ ไมทราบวิธีการใชเครื่องมือสืบคน มี คะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.62 ไมกลาสอบถามหรือขอคําแนะนํา มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.52 และไมมี ความรูดานการใชหองสมุดมากอน มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.49 ตามลําดับ 3.5 ดานบุคลากร ขอที่มีระดับปญหาอุปสรรคเรียงลําดับจากมากไปหานอย คือ เจาหนาที่หองสมุดมีจํานวนนอยทําใหบริการไมทั่วถึง มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.63 รองลงมา คือ เจาหนาที่หองสมุดเขมงวดในระเบียบมากเกินไป มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.52 เจาหนาที่หองสมุดไม มีมนุษยสัมพันธ มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.51 เจาหนาที่หองสมุดขาดประสบการณ และไมมีความรู เพียงพอ มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.48 และเจาหนาที่หองสมุดใหบริการลาชา มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 1.43 ตามลําดับ ตอนที่ 4 ผลการวิเคราะหขอมูลขอเสนอแนะเกี่ยวกับความตองการบริการจาก หองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษของนักศึกษาระดับปริญญาตรี ผลการวิจัยพบวา มีขอเสนอแนะเกี่ยวกับ ระดับความตองการบริการโดยรวมในระดับปานกลาง มีคาเฉลี่ยเทากับ 3.49 และเมื่อพิจารณาราย ขอ พบวา ขอที่มีระดับความตองการบริการเรียงลําดับจากมากไปหานอย คือ บริการแนะนําหนังสือ นาอาน มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 3.63 รองลงมา ขยายเวลาในการ เปด -ปด หองสมุด มีคะแนนเฉลี่ย

83

เทากับ 3.58 บริการแจงรายชื่อหนังสือใหมกับบริการงานวิจัย/วิทยานิพนธ มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 3.51 บริการ Print งาน มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 3.45 บริการตอบคําถามและแจงผลการสืบคนขอมูล ใหทาง E-mail มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 3.42 และบริการใหคําปรึกษาในใชหองสมุด มีคะแนนเฉลี่ย เทากับ 3.37 ตามลําดับ ตอนที่ 5 การวิเคราะหขอมูลเพื่อทดสอบสมมติฐาน โดยการทดสอบความสัมพันธของ สมมติฐานใชวิธีหาคาไค - สแควร (Chi - square test) สถิติ t – test และวิธีวิเคราะหความ แปรปรวนทางเดียว One – way Analysis of Variance (One – way ANOVA) จําแนกตามเพศ ชั้นป การศึกษา คณะที่ศึกษา และกลุมเรียน ผลการวิจัยพบวา 5.1 จากสมมติฐาน ปจจัยสวนบุคคลของนักศึกษามีความสัมพันธกับลักษณะการใช หองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ พบวา เพศ คณะที่ศึกษา กลุมเรียน ของนักศึกษามีความสัมพันธกับ ลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 แตปจจัยสวน บุคคลดานชั้นปการศึกษาของนักศึกษาไมมีความสัมพันธกับลักษณะการใชหองสมุดวิทยาลัยราช พฤกษ 5.2 จากสมมติฐาน ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดที่แตกตางกันตามปจจัยสวน บุคคลของผูใชหองสมุด พบวา ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดแตกตางกันตาม เพศ คณะที่ ศึกษา กลุมเรียน ของนักศึกษา อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 แตปจจัยสวนบุคคลดานชั้นป การศึกษาของนักศึกษาไมมีผลกับระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ อภิปรายผลการวิจัย กลุมตัวอยางที่ตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญิง กําลังศึกษาอยูในชั้นปที่ 1 คณะบริหารธุรกิจ เปนนักศึกษากลุมเรียนปกติ และเคยใชหองสมุด เนื่องจากวิทยาลัยราชพฤกษ เปนสถาบันอุดมศึกษาเปดใหมและคณะที่เปดเปนคณะแรก คือ คณะบริหารธุรกิจ ซึ่งนักศึกษาที่ ศึกษาในคณะบริหารธุรกิจสวนใหญเปนเพศหญิงและศึกษาในชั้นปที่ 1 นักศึกษามี ลักษณะการใช หองสมุด ซึ่งวัตถุประสงคในการใชหองสมุดเพื่อคนควาขอมูลทํารายงาน ชวงเวลาที่ ใชไมแนนอน ระยะเวลา 10 - 30 นาที มีความถถี่แบบนานๆ ครั้ง วิธีการคนควาหาขอมู ลโดยสํารวจจากชั้นวาง หนังสือ ทรัพยากรสารสนเทศที่ใชคือหนังสือ/ตํารา ใชบริการยืม -คืน จะพบวานักศึกษาสวนใหญ เขาหองสมุดเพราะจําเปนตองคนควาขอมูลทํารายงานสงอาจารย นักศึกษามีลักษณะการใช หองสมุดแบบชวงเวลาที่ ใชไมแนนอน ระยะเวลา 10 - 30 นาที และมีความถถี่แบบนานๆ ครั้ง แสดงใหเห็นวานักศึกษายังไมเห็นความสําคัญและประโยชนมากมายจากการใชหองสมุด ดังนั้น

84

ทางวิทยาลัยจึงควรเนนเรื่องการสงเสริมการใชหองสมุดใหแกนักศึกษา เชน โครงการหรือกิจกรรม ตางๆ และจะตองมีการพัฒนาหองสมุดอยางตอเนื่อง เพื่อชวยใหเปนตัวกระตุนในการตองการเขา ไปใชหองสมุดของนักศึกษา ซึ่งไมสอดคลองกับ ทัศพร กาญจนารักษ (2543) ไดศึกษาวิจัยเรื่อง “การศึกษาความตองการและปญหาการใชบริการสารสนเทศในหองสมุดสถาบันวิชาการทหารบก ชั้นสูงของนายทหารนักเรียน โรงเรียนเสนาธิการทหารบกและนักศึกษาวิทยาลัยการทัพบก ” เพราะ นักเรียนโรงเรียนเสนาธิการทหารบกและนักศึกษาวิทยาลัยการทัพบกมีความตองการนําสารสนเทศ ไปใชประโยชนในการเพิ่มพูนความรูมากที่สุด เขาใชหองสมุด 3-4 ครั้งตอสัปดาหมากที่สุด มีความ ตองการใชสารสนเทศประเภทตําราทางการทหาร เพื่อประกอบการเรียน และการคนควาวิจัยใน ระดับมาก มีความตองการใชคอมพิวเตอรและบริการตอบคําถามและชวยคนควาในระดับมาก นายทหารนักเรียนไดรับความรูเรื่องการใชหองสมุดจากบรรณารักษแนะนํามากที่สุด ระดับปญหาอุปสรรคการใชหองสมุดโดย ภาพรวมอยู ในระดับนอย เมื่อพิจารณาราย ดานพบวา มีปญหาอุปสรรคการดานเทคโนโลยี มากที่สุด รองลงมาไดแก ดานอาคารสถานที่ ดาน ทรัพยากรสารสนเทศ ดานผูใชบริการ และดานบุคลากร และเมื่อพิจารณาแตละดานพบวา ดานเทคโนโลยี ขอที่มีระดับปญหาอุปสรรคมากที่สุด คือ จํานวนเครื่องคอมพิวเตอร ไมเพียงพอตอความตองการใช รองลงมา คือ ความลาชาของระบบเครือขายคอมพิวเตอร และ เครื่องคอมพิวเตอรที่ติดตั้งอินเตอรเน็ตมีสมรรถนะต่ํา นักศึกษามีความตองการใหหองสมุดเปน หองที่มีความทันสมัยทางดานเทคโนโลยี ซึ่งวิทยาลัยตองใหความสําคัญดานนี้ดวย ไมวาจะเปน จํานวนที่เพียงพอตอการใช หรือสมรรถนะของเครื่องคอมพิวเตอร ไมสอดคลองกับ Maughan (1997) ไดศึกษาวิจัยเรื่อง “A cross-disciplinary survey of faclty and graduate student use and satisfaction” เปนการวิจัยที่ศึกษาถึงการใชและความพึงพอใจในการใชทรัพยากรและบริการของ หองสมุดมหาวิทยาลัยแคลิฟอรเนีย พบวา นักศึกษารอยละ 65 พอใจทรัพยากรอิเล็กทรอนิกสที่มีอยู ในหองสมุด ซึ่งนักศึกษามี การสืบคนดรรชนีและสาระสังเขปทางออนไลน รอยละ 78 การสืบคน ทางเวิลดไวดเว็บ รอยละ 75 การคนหาจากชั้นหนังสือ รอยละ 48 ดานอาคารสถานที่ ขอที่มีระดับปญหาอุปสรรคมากที่สุด คือ ที่นั่งอานไมเพียงพอ รองลงมา คือ สถานที่คับแคบ และดานทรัพยากรสารสนเทศ ขอที่มีระดับปญหาอุปสรรคมากที่สุด คือ หนังสือ/ตํารามีจํานวนนอย รองลงมา คือ หนังสืออานเพิ่มเติมความรูทั่วไปมีนอย และ ระยะเวลาในการยืม -คืนหนังสือสั้นเกินไป ทางวิทยาลัยไดใหความสําคัญในเรื่องนี้เชนกัน เพราะ ทราบดีวาปจจุบันจํานวนนักศึกษามีอัตราเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ จึงสงผลใหหองสมุดและหนังสือ/ตําราที่มี

85

อยูไมเพียงพอตอความตองการใช ซึ่งในปการศึกษา 2552 จะยายหองสมุดไปอยูอาคารใหมซึ่งมี พื้นที่กวางขวางและมีสั่งซื้อหนังสือ/ตําราเพิ่มมากมาย และจากขอเสนอแนะความตองการของการใชหองสมุด พบวา นักศึกษาตองการใหมี บริการแนะนําหนังสือนาอาน มากที่สุด รองลงมาไดแก ขยายเวลาในการ เปด -ปด หองสมุด บริการแจงรายชื่อหนังสือใหม บริการงานวิจัย/วิทยานิพนธ บริการ Print งาน บริการตอบคําถาม และแจงผลการสืบคนขอมูลใหทาง E-mail และบริการใหคําปรึกษาในใชหองสมุด ซึ่ง ขอเสนอแนะสวนนี้ทางวิทยาลัยจะนําไปเสนอใหผูที่มีสวนเกี่ยวของกับงานบริหารหองสมุด เพื่อ นําไปเปนแนวทางในการวางแผนปรับปรุงหองสมุด ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะในการนําผลการวิจัยไปใช จากผลที่ไดจากการวิจัย มีขอเสนอแนะตอผูบริหาร และผูมีสวนเกี่ยวกับการจัดการ หองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ ดังตอไปนี้ 1. ควร ขยายเวลาในการ ใหมีบริการยืม – คืนหนังสือ เพื่อเปนการสงเสริมการเรียนรู ใหแกนักศึกษา 2. ควรเพิ่มเติมและปรับปรุงบริการใหมากขึ้น และทันสมัยอยูเสมอ เพื่อสามารถ ติดตามขาวสาร ความเคลื่อนไหว และพัฒนานักศึกษาไดอยางมีประสิทธิภาพ 3. ควรจัดอบรม นักศึกษา ใหมีความรูเกี่ยวกับการใชบริการหองสมุด เพื่อ นักศึกษา สามารถใชบริการหองสมุดไดอยางมีประสิทธิภาพ 4. ควรขยายพื้นที่ หรือตอเติมอาคาร เพื่อใหมีพื้นที่บริการอยางเพียงพอตอความ ตองการของนักศึกษาที่เขาไปใชบริการ 5. ขยายเวลาในการเปด – ปดของหองสมุด เนื่องจากนักศึกษาที่เรียนภาคค่ํามีเวลาเรียน ในชวงที่หองสมุดปดทําการ ทําใหนักศึกษาไมมีโอกาสไดใชบริการหองสมุด 6. ควรมีการจัดหาหนังสือและทรัพยากรสารสนเทศตางๆ ที่ทันสมัยอยูเสมอ เพื่อ ขอมูลที่นักศึกษาคนควา จะไดขอมูลที่ทันตอเหตุการณปจจุบัน

86

ขอเสนอแนะในการทําวิจัยครั้งตอไป 1. ศึกษาความพึงพอใจในการใชหองสมุด เพื่อหาแนวทางในการปรับปรุง แกไขใหมี ประสิทธิภาพยิ่งขึ้น 2. ศึกษาความคิดเห็นในการจัดรูปแบบหองสมุดจากระบบเดิมเพื่อปรับเปลี่ยนไปสู รูปแบบหองสมุดที่เหมาะสม

บรรณานุกรม จารุพร พงศศรีวัฒน (2544) การเผยแพรสารสนเทศโดยใชเทคโนโลยีสารสนเทศ จัดพิมพโดย โปรแกรมวิชาบรรณารักษและสารนิเทศศาสตร คณะมนุษยและสังคมศาสตร สถาบันราชภัฏเชียงราย จิรวรรณ ภักดีบุตร (2533). เอกสารการสอนชุดวิชาการบริการและเผยแพรสารนิเทศ นนทบุรี : สํานักพิมพมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.

(2536). เอกสารการสอนชุดวิธีสารนิเทศเบื้องตน. พิมพครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. จุฑารัตน ศราวณะวงศ (2542). สภาพและปญหาการแสวงหาสารสนเทศในกระบวนการสํารวจ วรรณกรรมเพื่อการเขียนวิทยานิพนธของนักศึกษาระดับบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยขอนแกน. ขอนแกน : ภาควิชาบรรณารักษศาสตรและสารสนเทศศาสตร คณะมนุษยศาสตรและสังคมศาสตร มหาวิทยาลัยขอนแกน.

(2543). หองสมุดเฉพาะ. ขอนแกน : ภาควิชาบรรณารักษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ชุติภัค บุญปาน (2546) “การศึกษาความคิดเห็นของนักศึกษาที่มีตอการบริการของหอสมุดกลาง สถาบันราช ภัฏราชนครินทร” วิทยานิพนธปริญญาการศึกษามหาบัณฑิต วิชาเอกธุรกิจ คณะสังคมศาสตร มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ทัศพร กาญจนารักษ (2543) “การศึกษาความตองการและปญหาการใชบริการสารสนเทศในหองสมุด สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูงของนายทหารนักเรียน โรงเรียนเสนาธิการทหารบก และ นักศึกษาวิทยาลัยการทหารบก” วิทยานิพนธปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต (บรรณารักษศาสตรภาควิชาบรรณารักษศาสตรและสารนิเทศศาสตร) คณะมนุษยศาสตร มหาวิทยาลัยรายคําแหง ทบวงมหาวิทยาลัย (2543)หรือ2544 . ประกาศทบวงมหาวิทยาลัย เรื่อง มาตรฐานหองสมุด มหาวิทยาลัย พ.ศ.2543. กรุงเทพฯ : กองวิชาการ ทบวงมหาวิทยาลัย. นงลักษณ ไมหนายกิจ (2525) หองสมุดสถาบันอุดมศึกษา สังกัดกระทรวงศึกษาธิการ. กรุงเทพมหานคร : คณะอักษรศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.

87

น้ําทิพย วิภาวิน (2544). ความทาทายดานบริการสารสนเทศแนวใหม. เอกสารประกอบการอภิปราย ทางวิชาการเรื่อง กระบวนทัศนใหมสําหรับวิชาชีพบรรณารักษศาสตรและ สารนิเทศศาสตรในยุค 2000. (อัดสําเนา) ประกอบ วิโรจนกูฎ (2546). ความรูเบื้องตนทางวิศวกรรมศาสตร. อุบลราชธานี : คณะวิศวกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. ประภารัตน นววิภาพันธ (2540). ความตองการใชหอสมุดกลางของนักศึกษาระดับปริญญาตรี สถาบันเทคโนโลยีราชมงคล. วิทยานิพนธปริญญาอักษรศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาบรรณารักษศาสตรและสารนิเทศศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. ประภาวดี สืบสนธิ์ (2530). การใชและการแสวงหาสารนิเทศของเกษตรกร อําเภอมะขาม จังหวัดจันทบุรี. กรุงเทพฯ : ภาควิชาบรรณารักษศาสตร คณะอักษรศาสตร จุฬาลงกรณ มหาวิทยาลัย.

(2538). “บรรณารักษศาสตรและสารนิเทศศาสตรกับการวิจัยสหวิทยาการ” ในบรรณารักษ 40. ภาควิชาอักษรศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. พรพรรณ กลิ่นศรีสุข (2547). การใชศูนยบรรณสารและสื่อการศึกษาของนักศึกษาระดับปริญญาตรี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี. วิทยานิพนธปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาบรรณารักษศาสตรและสารสนเทศศาสตร มหาวิทยาลัยขอนแกน. “พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ.2542” (2542, 18 สิงหาคม) ราชกิจจานุเบกษา ฉบับกฤษฎีกา เลม 116 ตอนที่ 74 ก หนา 8 ภรณี ศิริโชติ. (2533). สารนิเทศวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี. ขอนแกน : ภาควิชาบรรณารักษศาสตรและสารสนเทศศาสตร คณะมนุษยศาสตรและสังคมศาสตร มหาวิทยาลัยขอนแกน. มาตรฐานหองสมุดสถาบันอุดมศึกษา (2544) “ประกาศทบวงมหาวิทยาลัย เรื่องมาตรฐานหองสมุด สถาบันอุดมศึกษา พ.ศ.2544” ประกาศ ณ วันที่ 14 สิงหาคม 2544 มาตรฐานสํานักวิทยบริการ ของสถาบันราชภัฎ (2540) วันที่สืบคน 15 พฤษภาคม 2548 จาก http://arc.kru.ac.th/samnul/standard.html.

88

รุงโรจน ไพศาลสมบัติ รัตน (2543) “ความพึงพอใจในการใชบริการหองสมุดศูนยใหการศึกษา จังหวัดขอนแกนของนักศึกษา โครงการจัดการศึกษาสําหรับบุคคล ากรประจําการ สถาบัน ราชภัฎเลย เฉพาะกรณีโรงเรียนสวนสนุก” วิทยานิพนธปริญญาศิลปศาตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาบรรณารักษศาสตรและสารนิเทศศาสตร มหาวิทยาลัยมหาสารคาม วาณี ฐาปนวงศศานติ (2543) กิจกรรมสําหรับหองสมุดกรุงเทพมหานคร สถานที่จัดพิมพโสภณ การพิมพ วันชัย ศิริชนะ (2540) รายงานการสัมมนาความรวมมือระหวางหองสมุดสถาบันอุดมศึกษาครั้งที่ 15 ยุทธศาสตรการพัฒนาเพื่อความเปนเลิศของหองสมุดสถาบันอุดมศึกษา บรรยายพิเศษเรื่อง ความเปนเลิศของหองสมุดสถาบันอุดมศึกษา มหาสารคาม สํานักวิทยาบริการและภาควิชา บรรณารักษศาสตรและสารนิเทศศาสตร มหาวิทยาลัยมหาสารคาม หนา 107 – 112 ศิริพร สุวรรณะ (2542) “การกําหนดสถานภาพของบรรณารักษหองสมุดมหาวิทยาลัย ศึกษากรณี หองสมุดมหาวิทยาลัยในสหรัฐอเมริกา” วารสารบรรณสารสพบ .31,2 (กรกฎาคม-ธันวาคม) : 1-17 สมพิศ คู ศรีพิทักษ (2539) ศูนยเทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกสและคอมพิวเตอรแหงชาติ หนังสือระบบ หองสมุดอัตโนมัติและเครือขายหองสมุดทางวิชาการในประเทศไทย กองบริการสื่อสาร สารสนเทศศูนยเทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกสแหงชาติ สมสรวง พฤติกุล และพรทิพย สุวันทา รัตน (2547) “กรณีศึกษาบริการสารสนเทศ” ในประสบการณ วิชาชีพสารสนเทศศาสตร หนวยที่ 12 หนา 128 สาขาศิ ล ปศาสตร นนทบุรี มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช สุกัญญา แปนสุขเย็น (2543) “พฤติกรรมการใชหองสมุดของนิสิตปริญญาตรี คณะเภสัชศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย” วิทยานิพนธปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต วิชาเอก บรรณารักษศาสตรและสารนิเทศศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย สมพร พุทธาพิทักษผล. (2546). เอกสารการสอนชุดวิชา 13313 การบริการและเผยแพร สารสนเทศ. นนทบุรี : มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. สุริทอง ศรีสะอาด. (2544). รายงานการวิจัยเรื่องแนวทางการพัฒนาหองสมุดสถาบันอุดมศึกษา ไปสูเกณฑมาตรฐานหองสมุดสถาบันอุดมศึกษา. มหาสารคาม : สํานักวิทยบริการ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.

89

อาภากร ธาตุโลหะ (2545) “ทรัพยากรสารสนเทศและการจัดเก็บ” ในเอกสารประกอบการสอนชุดวิชา ทรัพยากรสารสนเทศเพื่อการคนควาและการใชหองสมุด มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร วิทยาเขต ศรีราชา คณะวิทยาการจัดการ ศาสตร คณะมนุษยศาสตร และสังคมศาสตร มหาวิทยาลัยขอนแกน.

ACRL. (1995) “Standards for College Libraries, 1995 Edition,” College and Research Library New. 59 (4) (April) : 253.

Alaqeeli, Jamal Abdullah (1997) “International Students and Public Library Use : An Exploratory Study. Thesis (Ph.D.) Indiana University. Abstract Online. Pub. No. AAT9716402 Retrieved January 25, 2005, from Dissertation Abstracts Online http://www.lib.umi.com/disserations/su/cit/9716402

Bancroft, Audrey F. ; Croft, Vicki F. ; Stpth, Robert; and phillips, Dretha M. (1996) “A forwardlooking library use survey : WSU libraries in the 21st century.” The Journal of Academic Librarianship 24, 3 (May) : 216 – 233.

Barnard, John Phillip (2000) “A Study of Internet and Library Use in an Academic setting. Arizona state University,” Thesis (Ph.D.) Arizona University. Abstract Online. Pub.No. AAT9962600 Retireved January 25, 2005, from Dissertation Abstracts Online http://lib.umi.com/disserations/su/cit/9962600

Bouazza, A. (1989). Information user studies. In Encyclopedia of library and Information Science. ฮนส.44 (ยย.144-159). New York : Marcel Decker.

Bauner, R. E. Z1979). “Library Use and the Perceptions of Student Library Users at Southern Illinois University Carbondale.” Dissertation Abstracts International. 39 (May) : 6379-A. Coutts, M. M. (1993). Services. In Maurice Line (Ed.). Librarianshlp and Information work worldwide. London : Bower- Saur.

Elliott, Lloyd Gene (1977) A Study of the Use by Undergraduate of one University Library.” Thesis (Ph.D.) Bob Jones University. Abstract online. Pub. No. AAT7724756 Retrieved January 25, 2005, from Dissertation Abstracts Online http://lib.umi.com/disserations/su/cit/7724756

90

Johnson, D. T. (1995). “Focus no the library customer : revelation, revolution or redundance?.”

Library Trends. 43(Winter 1995) : 221-233.

Line, M. (1969). Information requirement in the social sciences : Some preliminary Consideration. Journal of Librarianship, 1 (January) : 1-17.

Menzel, H. (1967). Information needs and uses in science and technology. Annual Review of Information Science and Technology. Vol.1 (pp.41-69). New York : John Wiley.

Maughan, Patricia Davitt. (1997)” Library Resourecs and Services : A Cross-Eisciplinary Survey of Faculty and Graduate Student Use and Satisfaction.” The Journal of Academic Librarianship 25, 5 (September): 354 –366.

Peischl, T. M. (1979) “A User study of a University Library Systems : An Investigation of the Perceived Needs of an University Library ‘ s Patrons.” Dissertation Abstract International. 40 (November) : 2328-A Powell, R. R. (1997). User studies. In John Feather & Paul Sturges (Eds.) International Encyclopedia of Information and Library Science. (pp. 455-457).London : Routledge.

ภาคผนวก

92

แบบสอบถามเพื่อสํารวจลักษณะการใชหองสมุดของนักศึกษา ระดับปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ แบบสอบถามชุดนี้มีจุดมุงหมายที่จะศึกษา ลักษณะ การใชบริการหองสมุดของนักศึกษาระดับ ปริญญาตรี วิทยาลัยราชพฤกษ เพื่อนําผลที่ไดมาเปนแนวทางใหหองสมุดนําไปใชในการพัฒนา ปรับปรุง แกไข และสงเสริมการใหบริการใหเกิดประโยชน ในการศึกษาหาความรูตรงตามความ ตองการของนักศึกษามากที่สุด สวนที่ 1 ขอมูลสวนบุคคล คําชี้แจง ใหกาเครื่องหมาย√ ลงในชอง ( )ที่ทานเลือกตอบ 1. เพศ (

) ชาย

2. ชั้นปการศึกษา ( ) ชั้นปที่ 1 ( ) ชั้นปที่ 3 3. ศึกษาในคณะ ( ) คณะบริหารธุรกิจ ( ) คณะนิติศาสตร 4. กลุมการเรียน ( ) กลุมเรียนปกติ ( ) กลุมเรียนค่ํา

( ) หญิง ( ) ชั้นปที่ 2

( ) คณะบัญชี ( ) คณะนิเทศศาสตร ( ) กลุมเรียน เสาร- อาทิตย

5. ทานเคยใชบริการหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษหรือไม ( ) เคย ( ) ไมเคย (ไมตองทําแบบสอบถามในสวนที่ 2 ขามไปทําสวนที่ 4 ไดเลย)

93 สวนที่ 2 ลักษณะการใชบริการหองสมุดวิทยาลัยราชพฤกษ คําชี้แจง ใหกาเครื่องหมาย√ ลงในชอง ( )ที่ทานเลือกตอบ 1. โดยสวนใหญทานมาใชบริการหองสมุด มีวัตถุประสงคเพื่อ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ( ) เพื่อคนควาขอมูลประกอบการเรียนรายวิชาตามหลักสูตร ( ) เพื่อคนควาขอมูลทํารายงาน ( ) เพื่อคนควาขอมูลทําโครงงาน ( ) เพื่อความบันเทิงและพักผอน ( ) เพื่อนัดหมายเพื่อนทํารายงาน ( ) อื่นๆ โปรดระบุ......................................................................................................................

2. ชวงเวลาที่ทานมักมาใชบริการหองสมุด (ตอบไดเพียงขอเดียว) ( ) ชวงเชา ( ) ชวงบาย ( ) ชวงเย็น ( ) ชวงพักกลางวัน ( ) ใชทั้งวัน ( ) ไมแนนอน 3. ระยะเวลาที่ทานมักมาใชบริการหองสมุด (ตอบไดเพียงขอเดียว) ( ) นอยกวา 10 นาที ( ) 10 - 30 นาที ( ) มากกวา 30 นาที แตไมเกิน 1 ชั่วโมง ( ) มากกวา 1 ชั่วโมง ( ) อื่นๆ โปรดระบุ......................................................................................................................

4. ความถี่ที่ทานมาใชบริการหองสมุด (ตอบไดเพียงขอเดียว) ( ) ทุกวัน ( ) สัปดาหละครั้งหรือมากกวา ( ) เดือนละครั้งหรือมากกวา ( ) นานๆ ครั้ง ( ) ไมแนนอน 5. วิธีการที่ทานใชในการคนหาขอมูล (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ( ) สํารวจจากชั้นวางหนังสือ ( ) คนจากเครื่องคอมพิวเตอร ( ) สอบถามบรรณารักษ ( ) ถามจากเพื่อนหรือคนรูจัก 6. ทานมักใชทัรพยากรสารสนเทศในหองสมุดประเภทใด (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ( ) หนังสือ/ตํารา ( ) หนังสือพิมพ ( ) หนังสือทั่วไป ( ) หนังสืออางอิง ( ) วารสาร ( ) จุลสาร ( ) ซีดี/วีซีดี/ดีวีดี ( ) สารสนเทศจาก WWW. ( ) อื่นๆ.......................................................................................................................................

94 7. ประเภทบริการอะไรบางของหองสมุดที่ทานเคยใช (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ( ) บริการยืม-คืน ( ) บริการอินเตอรเน็ต ( ) บริการตอบคําถามและชวยคนควา ( ) บริการแนะนําการใชหองสมุด ( ) บริการสืบคนฐานขอมูลออนไลนตางๆ ( ) อื่นๆ....................................................................................................................................... สวนที่ 3 ปญหาอุปสรรคการใชหองสมุด คําชี้แจง ใหกาเครื่องหมาย√ ลงในชองที่นักศึกษาเห็นวาปญหาอุปสรรคในดานตางๆ มีสวนใหเกิด ปญหาอุปสรรคในการใชหองสมุด โดย 3 2 1 มีความหมายดังนี้ 3 หมายความวา นักศึกษาเห็นวาเปนปญหาอุปสรรคในการใชหองสมุด มาก 2 หมายความวา นักศึกษาเห็นวาเปนปญหาอุปสรรคในการใชหองสมุด ปากกลาง 1 หมายความวา นักศึกษาเห็นวาเปนปญหาอุปสรรคในการใชหองสมุด นอย ขอความ ดานอาคารสถานที่ 1. สถานที่คับแคบ 2. ที่นั่งอานไมเพียงพอ 3. เครื่องปรับอากาศไมเย็น 4. เสียงรบกวนมากเกินไป 5. ลักษณะการจัดชั้นหนังสือไมสะดวกแกการคนหา ดานทรัพยากรสารสนเทศ 1. หนังสือ/ตํารามีจํานวนนอย 2. หนังสือในหองสมุดสวนใหญมีสภาพชํารุด 3. หนังสือในหองสมุดสวนใหญมีสภาพเกาไมทันสมัย 4. หนังสือที่เรียงไวบนชั้นไมเปนไปตามลําดับตามเลขเรียกหนังสือ ทําให คนหาไมพบ 5. หนังสืออานเพิ่มเติมความรูทั่วไปมีนอย 6. ระยะเวลาในการยืม-คืนหนังสือสั้นเกินไป 7. งดยืมหนังสือบอย

3

ระดับปญหา 2

1

95

ขอความ ดานเทคโนโลยี 1. จํานวนเครื่องคอมพิวเตอรไมเพียงพอตอความตองการใช 2. เครื่องคอมพิวเตอรที่ใหบริการมีสภาพชํารุด 3. ความลาชาของระบบเครือขายคอมพิวเตอร 4. เครื่องคอมพิวเตอรที่ติดตั้งอินเตอรเน็ตมีสมรรถนะต่ํา 5. ระบบการสืบคนขอมูลขัดของบอย ดานบุคลากร 1. เจาหนาที่หองสมุดมีจํานวนนอยทําใหบริการไมทั่วถึง 2. เจาหนาที่หองสมุดขาดประสบการณ และไมมีความรูเพียงพอ 3. เจาหนาที่หองสมุดไมมีมนุษยสัมพันธ 4. เจาหนาที่หองสมุดใหบริการลาชา 5. เจาหนาที่หองสมุดเขมงวดในระเบียบมากเกินไป ดานผูใชบริการ 1. ไมทราบวิธีการใชเครื่องมือสืบคน 2. ไมมีเวลาใชหองสมุด 3. ไมมีความรูดานการใชหองสมุดมากอน 4. ไมกลาสอบถามหรือขอคําแนะนํา

3

ระดับปญหา 2

1

สวนที่ 4 ขอเสนอแนะในการใชบริการหองสมุด ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................

96 ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ สวนที่ 5 ขอเสนอแนะตอความตองการบริการ √

ทานตองการใหหองสมุดบริการสารสนเทศตอไปนี้มากนอยเพียงใด โปรดทําเครื่องหมาย ลงในชองวางที่ตรงกับความตองการของทาน ขอความ

มากที่สุด

ระดับความตองการ

มาก

ปาน กลาง

1. บริการแนะนําหนังสือนาอาน 2. บริการแจงรายชื่อหนังสือใหม 3. บริการตอบคําถามและแจงผลการสืบคนขอมูลใหทาง E-mail 4. บริการใหคําปรึกษาในใชหองสมุด 5. บริการ Print งาน 6. บริการงานวิจัย/วิทยานิพนธ 7. ขยายเวลาในการ เปด-ปด หองสมุด อื่นๆ............................................................................................. .....................................................................................................

ขอขอบคุณที่ทานไดกรุณาตอบแบบสอบถามในครั้งนี้

นอย

นอย ที่สุด