awel #3
La belle censure
by Sabina Bašić
little
black ants bite
sand grains from the soil
tripping with haste
days and weeks in the depth.
The colony is a place wherein workers, male and female, sit together.
The queen Closes herself in.
The construction of a fiddling ant folk in populous colonies contented with one young newly impregnated queen there thrives her descent.
under stones
nests
the bunch ant without fixed plan,
dug out
in l o n g corridors and a
nest chamber.
Termieten ‘Termieten’ is een multidisciplinaire voorstelling die gebruik maakt van dans, muziek, klank- en lichtspel, video- en beeldhouwkunst, en zich voornamelijk materialiseert in een samenspel van choreografie, performance en videoprojecties. Het verhaal behandeld het leven in een termietenheuvel. Er wordt als het ware ingezoomd op de bewoners en hun leven als en binnen een kolonie. De personages zijn prins en prinses, koning en koningin, nimfen, werkers en soldaten. Het verhaal wordt visueel vertelt en vorm gegeven via creatieve, efficiënte en relevante keuzes die binnen elk toegepast medium gemaakt worden. De voorstelling geeft het gezichtspunt van de termieten weer, de parallellen met de mens en zijn samenlevingen zijn daar om te worden ontdekt en ervaren door het publiek. Naast een eigenzinnige choreografische benadering in combinatie met videoprojecties zal een doorgedreven samenspel van dans en beeldhouwkunst nieuwe horizonten verkennen binnen dit visueel spektakel. Het is immers binnen de voorstelling, binnen een afgebakend interval in tijd en ruimte, dat er een nieuw sculpturaal gegeven ontstaat. Door enerzijds de dansers als sculptuur te laten beschouwen en anderzijds door materialen te gebruiken die tijdens de voorstelling zullen evolueren. De sculptuur, die op zichzelf statisch is en vorm vasthoudt, wordt bekrachtigd en driedimensionaal verbreed in en door dans, om zo uit haar omlijnde vorm te breken en op haar manier levend te worden. De tegenstelling tussen het statische (sculptuur) en het bewegende (dans) aspect in de driedimensionale ruimte wordt hierdoor versterkt in elk medium afzonderlijk.
Tine Van Roy en Sabina Bašić zijn meester in de beeldende kunst, resp. beeldhouwkunst en fotografie. Dans is het medium dat hen verenigt en de mogelijkheden aandraagt om veldoverschrijdend te werken. Los van enige klassieke dansopleiding en vanuit een autodidactisch engagement wordt het medium gebruikt om het idee te creëren en te visualiseren.
photo’s by Stefaan Devooght
“I SUPPOSE every investigator of termite classification or behaviour must at one time or another have been dumbfounded by the ambitious nature of their building and engineering operations. The mightiest structures man has built on this earth; the Pyramids of Egypt, London’s Underground system, New York’s skyscrapers, the Simplon tunnel, the biggest cathedrals, the longest bridges, these, compared with works of the termite, taking into consideration its size, are as mole-hills compared with mountains.” The Soul of the White Ant By Eugène N. Marais
The dangerous meme of the Self A tiny introduction to the ideas of Daniel Clement Dennett. by jeroen hoeck
When you watch an ant in a meadow climbing up and falling down a blade of grass over and over again, you might wonder why the ant is doing this. Is it trying to get a better view of the territory or seeking food or showing off to a potential mate or rival? No. Its brain is being commandeered by a tiny parasite, a lancet liver fluke (Dicrocoelium dendriticum), that needs to get itself into a sheep or cow to complete its reproductive cycle. This little brain worm is driving the insect into a position to benefit its own life cycle, not the ant’s. Rats and mice have the same problem (Toxoplasma Gondii) and once infected, they get drawn to the scent of cats. Could something like this happen to us? Yes. There might be a link between toxoplamsa gondii, schizofrenia and bipolairy disorders. Once infected, people become more insecure. Men become more paranoid, women become more friendly and extrovert. The parasite alters our behavior by changing the levels of dopamine and cytokine. But to what purpose? To end up in the stomach of bear? The brain washed ant in the meadow, climbing up its blade of grass, gives me the shivers. If we have a parasite in drawings by GÊraldine Lambert
our brain that alters our behavior for the benefit of something else, then we should need to get immune fast. In this case, I examine not a real genetic thing like the lancet fluke that alters the brain, but a real memetic thing like an idea. There are people setting aside their personal interests, health or even their own lifes for furthering the interests of an idea, that has lodged in their brains. Of course the comparison between a parasitic worm invading an ant’s brain and an idea invading a human brain, probably seems far-fetched. Unlike worms, ideas aren’t alive, and don’t invade brains; they are created by minds. Ideas can’t see where they’re going, but a lancet fluke isn’t exactly a rocket scientist either, it’s no more intelligent than a carrot, it doesn’t even have a brain. But the thought that something in your brain (a worm or an idea) can alter your behavior against your own benefit seems horror to me. We could be all zombies. Aren’t we all a bit like that poor little ant climbing to its doom for a reason outside its own existence? Daniel Dennett opens his book ‘Breaking the spell’ with this dark but witty idea. And maybe, we don’t have to be like that poor little ant. It’s all up to us. Isn’t it? Let’s consider the meme Dualism as a small lancet fluke that has infected our little brain. What do I mean with dualism? It is about the relationship between mind and matter. A generally well known version of dualism is attributed to René Descartes in the seventeenth century, which holds that the mind is a nonphysical substance which can “view” and interact with brain events via the pineal gland. But how do these two worlds meet? How can this nonphysical substance gets properly connected with the physical substance without losing its status of being nonphysical? How does this “Soul” knows the brain is properly working? Once a popular point of view, dualism has virtually disappeared from psychology. But not from most people on this planet who still believe this nonphysical substance is yours truly? Our minds indeed remain very mysterious. Consciousness stands
alone today as a topic that leaves the most brilliant thinkers tongue-tied and confused. But time is changing. Scientists today claim that one of the functions of consciousness is “to present the result of various underlying computations and that this involves an attentional mechanism that temporarily binds the relevant neurons together by synchronizing their spikes in 40 Hz oscillations.” So what? ‘To present the results of underlying computations’. To whom? The Queen? The president of the United States? The Nonphysical Substance? The Self? We have to stop thinking that our self is a unit. It is not something that gets its information from lower parts of the brain and uses it to make judgments. Our Self seems more a secondary compilation of brain effects (remember the lancet fluke) and besides our biological heritage like ducking, predator-avoiding, grasping, throwing, berry-picking and other essential tasks for surviving, there seems to have happened something strange between all these capacities: an awareness of an awareness of these capacities. Consider it like an old computer with a lot of different programs starting to interact. These interactions become a new kind of meta software that can go much faster in adjusting our biological heritage. A small delay between the system and its new meta software starts to occur: the machine is not exactly built for this new kind of language. There is a blind spot: the time between brain activity and awareness. The eye can’t see itself. Is there a short cut? Science tells us: there is no nonphysical Self that gets connected in a vague way with our body. The Self does not resides somewhere well hidden in the brain overlooking it all and giving its judgments. There is no ghost in the machine and therefore we are even more related to our poor little ant then we want to admit. But I still feel me. Is it the imaginary “dualistic lancet fluke” that gives my brain this impression? Or worse, even a real genetic organism unknown to science today? I really do wake up every morning being me, or
at least what I think is me. But science tells me there is only a second hand me. I admit, it’s a bit begging the question: “how can I tell what I think, until I see what I say?”. The rabbit hole goes deeper then that. There seems to be a delay between brain activity and awareness, in some cases around 20 milliseconds. Something is going on inside us before we can grasp it. The virtual lancet fluke? A good example is the phi-phenomenon that still baffles a lot of scientists. This phenomenon is a perceptual illusion described by Max Wertheimer in his 1912 Experimental Studies on the Seeing of Motion, in which a disembodied perception of motion is produced by a succession of still images. In discussions of the perception of film and video it is often confused with beta movement, but it is a distinct phenomenon not directly involved in the perception of motion pictures. The classic phi phenomenon experiment involves a viewer or audience watching a screen, upon which the experimenter projects two images in succession. The first image depicts a red light on the left side of the frame. The second image depicts a green light on the right side of the frame. The images may be shown quickly, in rapid succession, or each frame may be given several seconds of viewing time. Once both images have been projected, the experimenter asks the viewer or audience to describe what they saw. At certain combinations of spacing and timing of the two images, a viewer will report a sensation of motion in the space between and around the two points, even though the viewer also perceives two distinct dots and not the continuous motion of objects referred to as Beta movement. The phi phenomenon looks like a moving zone or cloud of background color surrounding the flashing objects. The point is that when you start with a red light on the left and a green light on the right, you see a red line turning halfway into a green one, before the green light turns on. Our brain is making the whole thing up. Even when you change direction and color, the phi phenomenon still occurs. What happens in that short time between the impulses from outside that activities the brain and our judgments? Is something inside us making up the judgments? Is there a (virtual) lancet fluke giving the body an illusion of a Self? And for what purpose?
Petit four mi s à la Pompadour 1984
photo’s by: Spank Moons
Most insects are extremely inventive killers that use an arsenal of tactics. (text by Tom Verstraete)
photo by:
Ionut Lungu
Download PDF and click on image to play video!
video by Kathi Walter
Part of insect strategy focuses on the take-over or destruction of human resoures and systems. For some, the price is the mammal itself. At all times their warfare is inventive, effective and relentlessly brutal. Part of it chemical, some of it is parasitic, most of it predatory and bounded by nothing but physical limitations. At a certain age most children will incorporate forms of insect torture in their play. Insect fights are popular entertainment. Some humans display a na誰ve tendency to consider these facts of violence as a cruel part of nature, but nonetheless nature, and not warfare. The same mechanism keeps these specimens from considering any of their warfare as natural. (text by Tom Verstraete)
illustration by Bart Verschueren
sculpture by: Tine Van Roy
De wondere wereld der termieten in scène gezet Awel sprak met Sabina Bašić en Tine Van Roy, 2 jonge Antwerpse kunstenaars en makers van ‘Termieten’, een voorstelling die op 19 en 20 augustus te zien was in het cultureel centrum van Berchem (CCbe). Noem het een spektakel en multimediaal experiment. Noem het een kruispunt waarop dans, muziek, video- en beeldhouwkunst staan te drummen om elkaar aan te rijden. (interview by: Silvija Bašić)
Wat zijn termieten en waarom doen jullie een multimediale dansvoorstelling over termieten? Sabina: Een vriendin uit Belgrado had een bijzonder interessant boek gelezen van de Belg Maeterlinck over termieten, “De ziel van de witte mier”. In mijn zoektocht naar het boek ben ik gevallen op een ander werk over termieten, van de Zuid-Afrikaan Eugène Marais, de wondere wereld van de termietenstaat (1925). Maeterlinck bleek het basiswerk van Marais geplagieerd te hebben. Marais heeft jarenlang de termieten bestudeerd en zag een aantal parallellen tussen de mens en termieten. Tine: Het samenlevingsmodel van een termietenkolonie komt overeen met dat van de samenleving van de mens. Ook op het vlak van architectuur zijn er parallellen tussen een termietenheuvel en de bouw van een huis. Maar je kan de termietenkolonie ook vergelijken met het functioneren van het menselijke lichaam. Sabina: Marais vergelijkt de koningin met de hersenen van een mens. Als de koningin sterft, houdt heel de kolonie onmiddellijk op te bestaan, zoals de mens niet zonder hersenen kan. In een termietenkolonie heb je naast de koningin ook soldaten en werksters.
De soldaten vergelijkt hij met witte bloedlichamen van de mens en de werksters met de rode bloedlichamen. De soldaten verdedigen de kolonie tegen andere aanvallen van buitenaf zoals de witte bloedlichaampjes de mens beschermen tegen ziekten. Tine: De werksters zorgen voor de behoud van het systeem en zijn net zoals de rode bloedlichaampjes de bouwstenen van het systeem. Sabina: Eugène Marais vergelijkt de termietenheuvel met een immobiel dier, moest het poten hebben, het zou een dier zijn. Sabina: De werksters bouwen de holen en de broedkamers en zorgen voor het voedsel via een soort van tuinen. De werksters eten hout dat ze opnieuw afscheiden. Die afscheiding wordt bewerkt in tuinen, waardoor er een soort schimmel ontstaat. Die schimmel is het voedsel van de kolonie en kan enkel worden geteeld onder zeer specifieke omstandigheden op vlak van licht en temperatuur. Hun voedselproductie is te vergelijken met de maag van de mens en zijn spijsvertering. Tine: De lucht die vrijkomt in die tuinen is zeer zuiver en zorgt voor een luchtcirculatie, een luchtsysteem vergelijkbaar met airconditioning of koelingsystemen. In een termietenheuvel zijn platen gebouwd die zorgen voor verkoeling.
drawings by: Monica Rizzolli
Sabina: Ook de stand van de zon en de invloed hiervan op de temperatuur onder de grond speelt een rol bij het bouwen van de heuvel. Het is een ingewikkeld gangensysteem met lange luchtkokers die worden gebouwd afhankelijk van de windrichtingen en de stand van de zon. Het is werkelijk wonderlijk hoe gesofisticeerd het allemaal is. Termietenheuvels kunnen echt immens groot worden, tot vier meter hoog. Bekijk je de verhouding termiet en termietenheuvel dan stelt men vast dat geen enkel dier in de natuur verhoudingsgewijs zulke hoge gebouwen construeert, zelfs de mens niet. Wij vonden het verhaal van de termieten zo intrigerend dat we beslist hebben van daarrond een multimediale dansvoorstelling te maken. Waar vind je een termieten eigenlijk? Sabina: In Australië, Amerika en Afrika. Omdat ze hout nodig hebben als grondstof, zijn mens en termiet niet altijd de beste vrienden. Voor zij die nog nooit een termiet hebben gezien: als je op YouTube 'termites' ingeeft, dan moet je het eerste filmpje dat je krijgt, bekijken. Zeer geschikt bij wijze van introductie. Welke media gebruiken jullie in jullie voorstelling? Sabina: Dans, muziek, video en beeldhouwkunst. Tine: De interactie van de verschillende media vormen samen één geheel. Met dans en beeldhouwkunst beelden we het leven van de termieten uit, met de projecties belichten we de parallellen tussen mens en termietenheuvel. De muziek, die speciaal voor de voorstelling wordt gemaakt, zorgt voor de sfeer.
reduzido
Sabina: We hebben uitgelegd welke sfeer we wilden en aan de hand van een aantal woorden heeft Miloš Sitarica (Sabina's echtgenoot (nvdr)) de muziek gemaakt. De muziek is minimalistisch en gaandeweg de creatie van de voorstelling zijn er nog aanpassingen gebeurd op onze vraag. Kelly De Wilde, Sabina Bašić en Miloš Sitarica zorgden voor de videobeelden.
Tine: Het onbeweeglijke van de koningin die enkel eieren legt, inspireerde mij om daarvan een soort sculptuur te maken. Op die manier krijgt beeldhouwen een plaats binnen de voorstelling. Tijdens de voorstelling krijgt afwisselend dan het ene, dan het andere medium de bovenhand. Hoe is de voorstelling opgebouwd? Tine: We vertrekken van de levenscyclus van de termietenkolonie. We zijn een basishouding gaan zoeken, een danstaal die is geïnspireerd op de bewegingen van termieten. Sabina: Het begin is de zogenaamde bruidsvlucht. Op een nacht bij volle maan, als alles net goed is wat betreft temperatuur, licht en andere omgevingsfactoren, vliegen de koning en de koningin weg om een nieuwe kolonie te starten. Het paar doet een hysterische paringsdans en paren. De eerste werksters die uit de paring van deze nieuwe koning en koningin ontstaan maken een broedkamer, het begin van een nieuwe termietenkolonie. Tine: De enige taak van de koningin is eitjes leggen, de koning bevrucht de eitjes en verzorgt de koningin. De koningin wordt gaandeweg enorm groot, tot driehonderd keer haar aanvankelijke grootte. Ze kan zich dan niet meer zelfstandig bewegen. De koningin legt haar eieren in een broedkamer, waar ze nooit uitkomt. De koningin kan trouwens tot 80 jaar oud worden. Ze legt enorm veel eieren per jaar, aan de lopende band eigenlijk. De rol van de koning is beperkt. Hij bevrucht en verzorgt de koningin. Sabina: Ze moet geregeld worden verplaatst naar een grotere broedkamer want ze groeit en groeit en kan zichzelf niet verplaatsen. We hebben een scene daarop gebaseerd. Tine: Dan is er ook een ‘gevechtsscène’. De soldaten verdedigen tegen de mieren. De grootste vijand van de termietenkolonie is de mier. Mieren vallen geregeld een kolonie aan.
libelula
Hoewel we uiteindelijk slechts met drie mensen op scène staan ensceneren we het leven van een hele termietenkolonie. De beelden zullen daarbij helpen. Waardoor hebben jullie je nog laten inspireren? Sabina: We zijn een jaar lang veel gaan kijken naar dansvoorstellingen. Daar hebben we veel inspiratie uit gehaald. Tine: Aangezien we geen van beide een professionele dansopleiding hebben gevolgd, moest dat ons voldoende zelfvertrouwen geven. Wie zijn Sabina Bašić en Tine van Roy eigenlijk? Sabina: Ik heb een grafische opleiding genoten en daarna een opleiding fotografie. Ik teken en maak illustraties, schilder, fotografeer, ontwerp logo’s en linnen zakken, huisstijlen,... . Ik heb jarenlang met veel plezier gedanst (jazz- en hedendaagse dans). Tine: Ik ben beeldhouwster, ik teken, schilder, geef workshops bij buurtprojecten in Berchem, grimeer en doe body painting. Ook ik heb gedurende vele jaren gedanst (klassiek en jazz). Toen ik na het middelbaar een studierichting moest kiezen, heb ik getwijfeld tussen dans en beeldhouwen en heb dan voor het laatste gekozen. Vinden jullie het fijn om te werken aan een dansproductie? Sabina: Het is ontzettend leuk om eens iets anders te doen. Het is een enorme uitdaging. Tine: We voelen duidelijk dat we grenzen aan het verleggen zijn en dat is een super gevoel. Hoe komt het dat twee mensen die geen professionele dansopleiding hebben genoten, noch choreografen zijn, de gelegenheid krijgen om een dansproductie te maken en op te voeren?
Tine: We wilden iets doen met een aantal creatievelingen, een samenwerking tussen mensen die tot dusver altijd afzonderlijk creatief bezig waren. We wilden een kruisbestuiving teweegbrengen tussen 2 bijna tegengestelde disciplines: dans en beeldhouwen, beweeglijkheid versus het statische. Eigenlijk is dans ook een soort beeldhouwen, een beeld maken. Het toeval wil ook dat het ccBe in 2008 een project doet om jonge, beginnende kunstenaars een duw in de rug te geven. Het project heet 'In residentie' en bestaat wereldwijd om jonge artiesten te lanceren. We waren op zoek naar een podium en ik ging eens horen bij Roel Verniers, de directeur van het Cultureel Centrum van Berchem (ccBe), de buurman van Tine. De directeur was meteen verkocht voor het idee om dans en beeldhouwen te integreren in één voorstelling, dat hij ons meteen twee avonden geprogrammeerd heeft, nog vooraleer we dat idee concreter hadden gemaakt. Sabina is dan ondertussen gefascineerd geraakt door termieten, vandaar. Sabina: We worden ondersteund door vzw AMAI (Antwerp Multimedia Art Initiative), een collectief van jonge kunstenaars. Nog iets? Sabina: We willen heel graag het cc Berchem bedanken want hun ondersteuning is van grote waarde. Zij zorgen ervoor dat wij een zaal hebben, we hebben ook alle mogelijke technische ondersteuning, ze zorgen voor de flyers en affiches. We willen ook Arenbergschouwburg en jongerencentrum Kavka bedanken, die ons repetitieruimte ter beschikking hebben gesteld en Gerardo van de Arenbergschouwburg voor zijn steun. Als mensen financiëel willen ondersteunen, mag dat uiteraard altijd. We werken namelijk zonder subsidies. Meer info: www.amai-amai.be
Bram Luyts
polaroid
Horatio Baltz
iwish
flywallpaper
by Ela Haney Punkie
All rights reserved. The work incorporated in this publication as photographs, illustrations, graphic material and texts are copyright protected and can not be reproduced without written permission in any other form other than this publication.
AWEL is AMAI creation. AMAI = AWEL : Bašić Sabina, Bašić Silvija, Devooght Stefaan, Dosogne Tobias, De Wilde Kelly, Hoeck Jeroen, Sitarica Miloš, Van Roy Tine, Verstraete Tom
this AWEL:
Baltz Horatio p.50-51 Bašić Sabina p.04-05-06-07-08-09-10-11-12-13 Bašić Silvija p.36-39-40-43 Devooght Stefaan p.15-18-19 Grunewald Manor p.56 Haney Ela p.52-53-54-55 Hoeck Jeroen p.20-22-23-25 Lambert Géraldine p.21-22-23-24 Lungu Ionut p.28 Luyts Bram p.46-49 Moons Spank p. 26-27 Rizzolli Monica p.37-38-41-42 Sitarica Miloš p.01-58 Van Roy Tine p.34-35 Verschueren Bart p.32-33 Verstraete Tom p.28-29-33 Walter Kathi p.31 Westbrook Jessica p.44-45
support: rare3.be, Antwerpen _photology, Antwerpen CC Berchem, Antwerpen Arenbergschouwburg, Antwerpen
by Manor Grunewald
for more info please visit: www.amai-amai.be
All works have been reproduced with the knowledge and prior consent of the artist concerned and no responsibility is accepted by producer, publisher, or printer for any infringement of copyright or otherwise, arising from the contents of this publication. Every effort has been made to ensure that credits accurately comply with information supplied.
Copyright © AWEL