VERSLAG EXPERTMEETING STEDELIJKE CIRCULAIRE ECONOMIE
www.rdamsenieuwe.nl
DEELNEMERS • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Kiki Bakker (Businessmodellen, bedrijven Rotterdam) Thijs Barendse (Rdamse Nieuwe) Satish Kumar Beella (TUD productontwikkeling) Bas Van der Berg (De Bende) Siemen Cox (Rotterzwam) Lieve Custers (buro Boris) David Dooghe (David Dooghe) Nynke Feenstra (expert team R’dam) Willem de Klerk (expert team R’dam) Tabitha Mann (Made in 4Havens) Isaac Monte (Atelier Monte) Arthur Nijhuis (Rechtstreex) Chantal Olffers (gemeente Rotterdam) Marte van Oort (R’damse Nieuwe) Chris Roorda (expert team R’dam) Marcel Schouwenaar (The Incredible Machine) Florens Slob (Circularity Centre) Ebami Tom (Made in 4Havens) Philip Troost (Stadsgas) Boudewijn van der Sar (Workspot) Bart van der Zande (R’damse Nieuwe)
VRAAG 1: WAT IS DE WAARDE
VAN JE AFVALZAK?
Uit deze sessie werd duidelijk dat vooral bepaalde onderdelen van afval een waarde vertegenwoordigen. De groep bekeek dan ook vooral wat de waarde van de verschillende onderdelen zou kunnen zijn en hoe die waarde kan worden verzilverd:
• De zak als geheel, zegt iets over jouw
persoonlijk consumptiegedrag. Deze informatie is mogelijk interessant voor bijvoorbeeld supermarkten.
• Bepaalde onderdelen hebben nog een
waarde voor de gebruiker en kunnen nog dienen voor productie van nieuwe producten (bv GFT) of voor recycling (hervulbaar). Zo kan verwerking al plaats vinden in huis. Hierbij is er vaak een tekort aan kennis bij de gebruiker om dit te optimaliseren.
• Ander onderdelen zijn minder interessant
voor verwerking in huis, door kleine oplage of specifieke verwerking. Voordat deze producten (bv frituurvet, koffiedik, scheermesjes etc.) interessant worden voor ondernemers is er wel een zekere massa en doorloop nodig. Pas bij genoeg interesse van ondernemers kunnen er meer inzamelpunten worden gecreëerd, vraag en aanbod moet zich ontwikkelen. Als schakel tussen consument en ondernemer kan ‘ongebruikte’ arbeid worden ingezet. Bijvoorbeeld een centraal inzamelpunt in de wijk creëren bij buurtcentra, verzorgingshuizen (sociale contacten verhogen) waardoor de keten flexibeler kan worden geregeld en er genoeg binnenkomt om er een economische waarde aan te koppelen.
Door inzameling van verschillende materialen, wordt het inzamelpunt als ontmoetingsplek ook steeds interessanter.
• Naast de afvalzak is er natuurlijk ook
zwerfafval. Om dit te verminderen moet de waarde van zwerfafval zichtbaar gemaakt worden, bijvoorbeeld door een soort marktplaats voor specifiek grofvuil.
• Als dit handelen in afval mainstream wordt,
stelt dat ook andere eisen aan producten. Al bij het ontwerp van producten moet worden nagedacht hoe op een eenvoudige manier de waardevolle onderdelen ‘gemijnd’ kunnen worden.
• De groep zag ook de voordelen van online
shoppen bij het verminderen van afval door bijvoorbeeld het directe contact tussen groothandel en klant te bevorderen. Doordat de leverancier het product thuis komt afleveren zou verpakking eigenlijk overbodig moeten zijn. Indien er toch nood is aan verpakking, zou het product kunnen worden afgeleverd in standaardverpakking die weer door leverancier wordt meegenomen.
VRAAG 2: KOPEN, LEASEN
OF DELEN?
• Op de vraag wat de deelnemers bereidt
zijn te kopen, leasen of delen waren de antwoorden erg uiteenlopend. Doorvragend naar de afwegingen die men daarbij maakt bleken gebruikstermijn (dagelijks of sporadisch), return on investment (huis als investering), en de beschikbaarheid (hier en nu gevoel) terugkerende elementen.
• Voor specifek delen is ook het hygiënische
aspect en het behoud van de eigen identiteit bepalend (vooral bij kleding). Daarnaast is comfort ook een belangrijke factor bij delen: men moet als gebruiker in een deelsysteem nog steeds de mogelijkheid hebben om in te gaan op een vraag of niet. Daarnaast spelen ook vertrouwen en wederkerigheid mee. Men wil nagaan of degene waarvan je iets leent, ook al aan iemand anders heeft geleend en hoe de gebruiker beoordeeld wordt. Dit kan via een online community maar zeker ook gewoon in je eigen buurt.
• Als deze kennis in de praktijk zou moeten
worden toegepast, leek het de deelnemers interessant om al bij aanschaf de drie keuzes (kopen, leasen of delen) voorgelegd te krijgen.
• Naast deze drie mogelijkheden is ook
ruilen een optie. Vroeger was men hiervoor afhankelijk van markten, maar met de komst van het internet is dit veel makkelijker geworden.
VRAAG 3: HOE CIRCULAIR IS
JE WIJK?
Op de vraag of de deelnemers bestaande voorbeelden kennen van stedelijke circulaire economie in hun wijk kwam maar een lichte respons (deelauto’s, Peerby, gescheiden afval). Wel werden enkele voorbeelden genoemd waarbij het niet sluiten van kringlopen overlast veroorzaakt. Aan de tafel kwam langs: grof vuil/ zwerfafval in Delftshaven (terwijl de materialen nog bruikbaar kunnen zijn), overlast van vogels (doordat eten op straat wordt gegooid). Oftewel: de mogelijkheden liggen op straat! Om het inzamelen van te recyclen afval efficiënt te organiseren zou er al meer gescheiden moeten worden bij de bewoner. Een kleine rondvraag aan tafel maakt duidelijk dat men an sich wel bereid is te gaan scheiden, maar dat het niet bemoedigd wordt vanuit de stad. De opgave volgens de deelnemers was dan ook: Hoe kan je de grote min van afval gewoon weggooien van genoeg plussen voorzien om het toch aantrekkelijker te maken om te scheiden? Enkele eerste ideeën die al uit de eerste groep kwamen:
• Scheiden versterkt het gevoel iets goeds
te doen voor de wereld - promoot hierbij duidelijk de lokale gevolgen: minder last van vogels, smerige straten, etc.
• Maak het makkelijk en comfortabel
(bijvoorbeeld diensten die eten brengen en papier mee terugnemen)
• Geef iets terug (geld, ander product,
tijdsbesparing), return on afval! (bijvoorbeeld stadsgas project, gas voor GFT)
• Creëer werkgelegenheid (maak een
inzamelpunt in de wijk voor nog bruikbaar grofvuil of een decentraal milieucentrum en een karretje dat je kan lenen om het daarheen te brengen of te halen).
• Stem vraag en aanbod af (sloopafval
uit de buurt is goedkoper voor productontwikkelaars dan steeds naar Gamma rijden, of een marktplaats voor sloopafval).
• Vermijdt afval in huis door slim design,
een krant wordt op een makkelijk manier toiletpapier, van sinaasappelschillen maak je een biologisch schoonmaakmiddel.
• Verbindt er een spel of beloningselement
aan. Je kan aan gezamenlijk inzamelen ook een unieke beleving geven of de opbrengst delen in de wijk.
Opties te over, dus wat houdt ons tegen? Dat bleek vooral het afvalbeleid van de stad Rotterdam te zijn:
• Bewoners betalen nu voor het afval,
onafhankelijk van massa. Kan je op een of andere manier korting krijgen of verdienen?
• Bedrijven kunnen eigenlijk amper hun afval
kwijt, en mogen nu bijvoorbeeld officieel geen glas of papier in de glas- en papierbak gooien.
• Rotterdam zamelt zo weinig gescheiden in omdat de stad een boete krijgt als ze niet genoeg levert aan de verbrandingsoven. Alleen als je afvalverwerkingen uitgeeft aan meerdere commerciële partijen, ipv tenders, kan je een dergelijke monopoliepositie doorbreken.
ALGEMENE CONCLUSIE Deze expertmeeting toonde verschillende mogelijkheden tot ondernemen in een stedelijke circulaire economie, zowel mbt de ontwikkeling van een product (wat is de restwaarde?), als de aanschaf (welke behoefte vervult dit product en wat is precies de verwachte gebruikstijd?), als het restant (hoe verzilver je de materialen?). Met deze uitkomsten gaan David Dooghe en Buro Boris de komende tijd aan de slag. Graag horen van jullie wat jullie ideeĂŤn of opmerkingen over de bijeenkomst waren. Verder horen we graag of jullie geĂŻnteresseerd zijn in een vervolg waarbij we verder op het onderwerp stedelijke circulaire economie ingaan. En Zo ja, wat zijn dan vragen, onderwerpen die jullie graag verder uitgediept zien?