NEDERLAND
Hoofdredacteur Adjunct-hoofdredacteur Benelux Eindredactie Art Director
Stéphane Calmeyn Ivo Pommerel Tikske Schwering Annemiek Felthuis
Aan dit nummer werkten mee
Veerle Dosogne, Marc Klaver, Jacques Koch, Jacco van de Kuilen, Marjo van Lijssel, Diana Redmeijer, Paul Robert, Paul Schuil, Annemarie Sour, Corné van der Stelt, Goffe Struiksma, Rob Verlinden, Jos Versteegen
Advertising sales manager Advertising accountmanager Oplagemanager Klantenservice
Piet Bontje Marco van Hierden Viviane Tilmant Liesbeth Van den Brande
Uitgeversmaatschappij The Reader’s Digest B.V.
Directeur West-Europa Chief Financial Officer West-Europa
Arena Plaza, gebouw Apollo, Herikerbergweg 29, 1101 CN Amsterdam Z.O.
Emmanuel Lecoq Patrick Boukobza
The Reader’s Digest Association, Inc. President and Chief Executive Officer Robert E. Guth President, International International Editor-at-Large
Dawn M. Zier Peggy Northrop
Reader’s Digest verschijnt in 50 edities en in 21 talen.
Lezersservice >> Reactie aan de redactie
>> Abonnementen
Voor inzendingen voor onze rubrieken of uw mening over onze artikelen: ■ Online: www.readersdigest.nl ■ Post: Reader’s Digest B.V., Postbus 23330, 1100 DV Amsterdam Z.O.
Wilt u zich abonneren op Reader’s Digest of wilt u iemand verrassen met een geschenkabonnement? Laat het onze Klantenservice weten. Jaarabonnementen (10 nummers) kosten € 44,50 per jaar. Opzeggen dient bij voorkeur schriftelijk te gebeuren.
>> Klantenservice
Voor visueel gehandicapten verschijnt de Nederlandse editie ook in gesproken vorm en in braille.
Reader’s Digest, t.a.v. Afdeling Klantenservice Postbus 59, 8200 AB Lelystad. Vermeld altijd uw volledige adres (inclusief postcode) en uw klantnummer (zie adresstrook). De Klantenservice is van maandag t/m vrijdag van 8 tot 18 uur telefonisch bereikbaar op 0900-8212225 (10 ct./min.). Of bezoek readersdigest.nl
>> Verhuizing? Geef 6 weken van tevoren uw nieuwe adres door en uw magazine verhuist met u mee.
>> Advertenties ■ Online: www.rdmediaplanning.nl ■ E-mail: advertisingnl@readersdigest.nl
ISSN 0005-9692 © 2012 by Uitgeversmaatschappij The Reader’s Digest B.V. Nadruk in welke vorm ook, geheel of gedeeltelijk, in het Nederlands of in enig andere taal, verboden. Alle rechten voorbehouden in de hele wereld. Van werken van beeldende kunstenaars aangesloten bij een CISAC-organisatie is het auteursrecht geregeld met Pictoright te Amsterdam.
54
Kate Ogg vocht tegen beter weten in voor Jamie (links).
APRIL 2012
A R T I K E L E N
De artsen konden niet geloven wat er gebeurde met de pasgeboren Jamie Ogg. Maar zijn ouders zagen het met eigen ogen.
62 Tijd voor jezelf Stop met doordraven! Trap eens op de rem om je alter ego te leren kennen.
74
Bauke Witte keek de dood in de ogen.
66 Athos, berg van de monniken Een bezoek aan de orthodox-christelijke ministaat waar enkel mannen mogen komen.
74 Jij pakt mijn leven niet af! Een jaar geleden richtte een schizofrene jongen een bloedbad aan in een Alphens winkelcentrum. Bauke Witte zag de schutter tientallen kogels op hem afvuren.
82 Geef ziekten geen kans Simpele manieren om veelvoorkomende kwalen niet te krijgen.
88 Smile, je bent in Cannes! Vader, zoon en kleinzoon Traverso maken al sinds 1939 foto’s op het beroemde filmfestival. Blader mee door hun album vol sterren. 2
readersdigest.nl 04 /12
FOTO’S: (BAUKE) BERT VAN ’T VEER; (BABY) PIP BLACKWOOD ; FOTO COVER: © JIM CORNFIELD/CORBIS
54 De baby die door liefde weer tot leven werd gewekt
HUMOR SPECIAL 36
En de winnaar is… Maffe wetenschappers krijgen hun verdiende loon met de Ig Nobelprijs.
42
‘Lieve meneer de agent…’ Wat automobilisten zoal verzinnen om geen bon te krijgen.
48
Zelfs voor de grap is het niet leuk Humor in tijden van dictatuur.
96 Google: Waar spelen werkt Wie zijn de Googlers en wat doen ze? Dwaal mee door Googleplex op zoek naar de antwoorden.
130 Gered uit de klauwen van de Annapurna Zes klimmers zitten vast op een steile rotswand. Er is een nooit eerder uitgevoerde missie per helikopter nodig om hen te bereiken.
138 Wat je genen over je zeggen Waar zijn genetische tests goed voor? Uw toekomst of de kassa van de onderzoeker? Een analyse.
150 De mythe van het multitasken Wie zoveel mogelijk tegelijk doet, is sneller klaar, toch? De praktijk wijst iets anders uit.
ILLUSTRATIE: © LAURENT BLACHIER
R U B R I E K E N
1 4 9 10 14 32 128 146 179 180 182 183 185 186
154 Wie durft? Eten met
Beste lezer een griezelfactor Eenmaal, andermaal Gestoomde zijderupslarven? Humeur Een hapje levende inktvis misHelden schien? Smakelijk eten op z’n Lachen Zuid-Koreaans! Oog in oog 162 Sir David kiest Puzzel het luchtruim RD Spoedcursus Na zestig jaar filmen gaat David Opmerkelijk Attenborough nu voor 3D. Breinkrakers Wie weet? 170 Moord of toch niet? 15 Woordenschat Een bizarre dood drijft een wig Het Beste Sudoku tussen de inwoners van een 13 pagina’s stadje in Nieuw-Zeeland. Leven boordevol met praktische tips.
3
Beha die levens redt readersdigest.nl 04 /12
HUMOR SPECIAL
En de
r a a n n i W Ig Nobel PRIJS
is...
DOOR BILL RICHARDSON EN DE REDACTEUREN ILLUSTR ATIES: MARK MATCHO
Hoe verzinnen ze het? Maffe wetenschappers krijgen hun verdiende loon met de Ig Nobelprijs.
Z
wemmen mensen sneller in water dan in siroop? Hoe be誰nvloedt het kijken naar Star Wars de hersenactiviteit van een sprinkhaan? Kunnen ratten een onderscheid maken tussen Nederlands en Japans achterstevoren gesproken? Dit zijn geen slechte grappen, maar serieuze projecten uitgevoerd door onderzoekers en wetenschappers in heel de wereld. Met de Ig Nobelprijzen voor Onwaarschijnlijk Onderzoek wordt dit werk in de schijnwerpers gezet. Anders dan bij 37
de echte Nobelprijzen, liggen de categorieën niet vast. De jaarlijkse
prijsuitreiking op Harvard University is een feestelijke aangelegenheid, waarbij de winnaars in het zonnetje worden gezet en worden omarmd door een echte Nobelprijswinnaar. Uit de 21-jarige geschiedenis van deze prijs hebben we enkele van de meest interessante winnaars gekozen. Je kunt erom lachen, maar je kunt je ook afvragen: ‘Waar gaat het eigenlijk allemaal om?’
Eentje voor jou en eentje voor mij Volksgezondheidsprijs, 2009 Oprechte humanitaire bezorgheid kan soms leiden tot de meest fantasievolle innovaties. Dokter Elena Bodnar uit Chicago begon haar medische carrière in Oekraïne, waar ze meehielp bij de evacuatie en behandeling van kinderen uit Tsjernobyl. Deze ervaring, en de aanslagen van 11 september in New York, inspireerden haar om een bustehouder uit te vinden die je snel kunt omtoveren tot een paar beschermende gezichtsmaskers die schadelijke deeltjes uit de lucht kunnen filteren. De rode beha met ruches kan gewoon worden gedragen, strapless o off kruiselin kruiselings.
Eihoofden Interdisciplinaire Onderzoeksprijs, 2003 Een debat over de betekenis 38
van seksuele signalen en de oorsprong van seksuele voorkeuren zette drie onderzoekers van de universiteit van Stockholm aan tot het volgende onderzoek. Zij wilden aantonen dat de menselijke voorkeur voor een bepaald gezicht niet is gebaseerd op een ‘gezichtsspecifiek’ hersenmechanisme… het heeft allemaal met training te maken. readersdigest.nl 04 /12
HUMOR SPECIAL Om dit te bewijzen trainden de onderzoekers zes kippen om te reageren op beelden van een doorsnee menselijk gezicht op een touchscreen monitor. De hennen werden beloond met et evoedsel als ze naar een mannengear zicht pikten, en de hanen als ze naar een vrouwengezicht pikten. at De erop volgende test liet zien dat nzowel hennen en vrouwelijke studenten dezelfde mannelijke gezichten prefereerden en dat hanen en mannelijke studenten de voorkeur gaven aan dezelfde vrouwelijke gezichten. Het is maar dat je het weet, zelfs k ippen pr kippen prefereren knappe mensen.
Het ene oor in, het andere uit Vredesprijs, 2006 Howard Stapleton uit Wales kwam op het idee toen zijn vijftienjarige dochter de dorpswinkel niet in kon, omdat er een groep jongens rondhing die stoned en dronken waren. Stapleton herinnerde zich een bezoekje uit zijn jeugd aan een Eveready batterijenfabriek. Toen hij daar een zaal binnenkwam waar ze ultrasoon aan het lassen waren kon hij het geluid niet verdragen – een geluid dat hij wel kon horen, maar de volwassenen niet. Aldus zijn inspiratie voor de Mosquito. Deze kleine metalen box laat een pulserende hoge frequentietoon horen die ontzettend irritant en
ergerlijk is voor jonge mensen. Stapleton zette de Mosquito aan buiten de dorpswinkel en na ongeveer acht minuten was het groepje hangjongevertr ren vertrokken.
Geeft een nieuwe betekenis aan de ‘windbuil’ Biologieprijs, 2004 Een consortium uit Scandinavië, Schotland en Canada won een Ig Nobelprijs voor de ontdekking dat haringen blijkbaar communiceren door winden te laten. De vijf onderzoekers waren de eersten die de Fast Repetitive Tick (FRT) bestudeerden en beschreven. Dit is de geluidsproductie bij haringen die wordt geassocieerd met winden uitgescheiden via de zwemblaas en de anale buis. Toen een aantal
39
haringen ’s nachts werd opgesloten in tanks, nam het aantal FRT’s onevenredig toe in vergelijking met de hoeveelheid aanwezige vissen. Men gaat er daarom van uit dat het een sociale activiteit is. De impact en het belang van deze ontdekking vereist meer evaluatie, zeggen de onderzoekers.
Kevermanie Biologieprijs, 2011 Twee etymologen deden in 1981 veldonderzoek in westelijk Australië toen ze iets vreemds zagen langs de kant van de weg. ‘We zagen ongeveer zes flessen vol met kevers. De beestjes klommen erbovenop en langszij. Het was duidelijk dat de kevers probeerden te paren met de flessen,’ zegt Darryl Gwynne. In hun verslag noteerden Gwynne 40
en zijn onderzoekspartner David Rentz dat de kevers alleen werden aangetrokken door ‘stubbies’. Dit zijn bierflesjes met een korte hals, oranjebruin van kleur, met een enigszins naar binnen gebogen onderkant die licht reflecteert. Eigenlijk net zoals de vleugelbedekking van een ‘supervrouwtje’ onder de prachtkevers eruit ziet. De mannetjes negeerden de echte vrouwtjes, klommen op de flessen en wilden niet vertrekken, zelfs niet als ze de dood in ogen keken door de hitte van de zon of werden aangevallen door hongerige mieren – alles uit naam van de liefde. Toen de twee dertig jaar later eindelijk de Ig Nobelprijs ontvingen, had Gwynne het volgende te zeggen: ‘Waarom moest het zo lang duren?’
Klaar…richten… vuur! Hydrodynamicaprijs, 2005 De basisprincipes van de natuurkunde werden gebruikt om de druk te berekenen die wordt opgebouwd in het lichaam van een pinguïn. Wetenschappers uit Duitsland, Finland en Hongarije ontdekten dat dit een ongelooflijk grote kracht is. Om waterachtig materiaal uit te scheiden, genereren pinguïns ongeveer 1.45 PSI (pounds per square inch). Voor materiaal met een hogere stroperigheid – bijvoorbeeld iets à la olijfolie – readersdigest.nl 04 /12
HUMOR SPECIAL ligt het dichter bij de 8.7 PSI. Zelfs bij grote inspanning komt het er bij mensen zelden sneller dan 2 PSI uit. Na veel meetwerk veronderstelden de onderzoekers dat de vogels hun ontlasting zo ver wegschieten om hun veren niet te besmeuren. Hoe lang dit onderzoek duurde? Niet lang genoeg om de vele andere potentiële toepassingen van deze buitengewone lichaamsfunctie in kaart te kunnen brengen.
Ga maar na Geneeskundeprijs, 2011 Twee groepen wetenschappers (de ene uit Nederland en België, de andere uit de VS en Australië) bestudeerden onafhankelijk van elkaar de effecten van een volle blaas op het nemen van beslissingen. De groep van Nederlandse en Belgische onderzoekers kwam tot de merkwaardige conclusie dat een volle blaas mensen geduldiger maakt over geldzaken. De wetenschappers uit de tweede groep deden er nog een paar glaasjes bovenop. Ze
lieten hun proefpersonen meer dan drie keer zoveel water drinken dan die van hun Nederlandse en Belgische collega’s. Hun bevindingen? Cognitieve functies nemen af bij een zeer volle blaas. Het is vergelijkbaar met een lichte onbekwaamheid door matig alcoholgebruik of een hoge mate van vermoeidheid omdat je vierentwintig uur lang niet hebt geslapen. Het onderzoek wees ook uit dat het hebben van een extreme drang om te urineren een negatief effect heeft op iemands concentratievermogen en geheugenfuncties. Wat had je gedacht? ■
41
Lees uw favoriete magazine nu
op de iPad!
Download gratis de app Tijdschrift.nl (in de App Store), zoek Reader’s Digest en druk op ‘koop’.