ra sa mga peer n sa HIV/AIDS pa a Balasahon bahi ba lo sa ka tan-onan ng ud gt na a ng s or at uc ed go ana-a sa tumang ris
PAG AMPING SA KAUGALINGON, PAG AMPING PARA SA USA’G USA: Balasahon bahin sa HIV/AIDS para sa mga peer educators nga nagtudlo sa kabatan-onan nga ana-a sa tumang risgo
Gibuhat kini nga balasahon aron magiyahan ang mga nabansay nga peer counselors sa ilang pakiglambigit sa ilang mga kaubang kabatanonan ilabi na kadtong adunay taas nga risgo nga matakdan sa HIV ug AIDS, sama sa mga naga-inject og droga ug kadtong nakighilawas sa lain-laing kapares nga walay gigamit nga proteksyon.
Tinahod namo’ng peer educators, Tumong niini’ng balasahon nga matabangan kamo sa inyong buluhaton sa pagtudlo sa inyong kaubang kabatan-onan kon unsaon ang pagpugong sa pagtakod-takod sa human immunodeficiency virus (HIV) ug uban pang sexually transmitted infections (STIs) o mga sakit nga makuha sa pakighilawas. Kini’ng balasahon nagsentro sa mga mahinnundanong punto nga nakat-onan ninyo sa mga mi-aging pagbansay ug wala malangkob ang uban pang mga hisgutanan. Ayaw og pataka lang nga ihatag sa ubang kabatan-onan kini nga booklet. Kinahanglan nga pasabton sila aron ilang matuhop ang mga hisgutanan. Hinumdumi nga daghan ang makat-unan sulod niining booklet nga dili sayon masabtan sa usa lang ka panaghisgot. Mao nga angay lang nga hatagan gayud og saktong panahon ang inyong kaubang kabatan-onan sa paghinuktok ug pagpangutana panahon sa inyong mga panagtapok. Ang impormasyon sulod niini’ng balasahon usa lang ka bahin sa pamaagi sa pagprotekta sa inyong mga kaubang kabatan-onan batok sa HIV. Kinahanglan usab nila ang pagpalambo sa ilang mga kapasidad, pagsalig sa kaugalingon, pagbaton sa mga serbisyo ug ang makanunayong pag awhag nga pag-amping sa kaugalingon.
Agnihon nato sila sa pagbisita sa kapunongan o organisasyon kon asa mo nagboluntaryo niini’ng kalihukan, pag adto sa Social Hygiene Clinic sa City Health Office aron sa dugang kasayuran, ug makanunayon nga pagpa check-up. Ato pud silang pasalmoton sa mga programa para sa kabatan-onan diin makahimo sila og bag-ong mga higala, maglingaw-lingaw ug makakat-on og kasayuran. Importante kaayo ang inyong gimbuhaton makatabang mo aron ang tawo mamahimong himsog ang panglawas ug tingale makaluwas pa og kinabuhi. Posible nga ilhon kamo sa inyong mga kaubang kabatan-onan isip usa ka modelo nga maayong mag-atiman sa kaugalingon ug nakihabalo sa daghang butang. Mamahimong matngon niini’ng responsibilidad. Angkonon nato nga lisod ang magpabiling luwas sa mga sakit ug wala’y bisan kinsang tawo nga nakahibalo sa tanang butang. Daghang salamat sa inyong pagpaningkamot. Pinaagi sa mga batan-on sama ninyo, adunay paglaum ang kabatan-onang Pilipino para sa usa ka mas himsog ug luwas nga ugma.
HIV Human Mutakod pinaagi sa tawo. Immunodeficiency Pagkaluya sa tigpanalipod sa resistensya sa lawas. Virus Ang hinungdan mao ang usa ka klase sa kagaw nga gitawag og virus.
AIDS Acquired Nakuha gikan sa laing tawo. Immune Deficiency Grabeng pagkaguba sa tigpanalipod sa resistensya sa lawas. Syndrome Paggawas sa nagkalain-laing sakit. Kung ang usa ka tawo adunay AIDS, buot ipasabot hapit na hingpit nga maguba sa virus ang mga tigpanalipod sa resistensya sa lawas. Tungod niini, ang tawo dali na kaayo makaangkon og uban pang mga nagkalain-laing sakit. Ang mga tigpanalipod sa resistensya sa lawas mao ang nakigbatok sa mga sakit pinaagi sa pagmugna ug lain-laing antibodies. Talagsaon kini nga antibodies kay makaila ug mobatok kini sa lain-laing klase sa kagaw ug uban pa nga mo atake sa kalawasan. Sumpo-on sa HIV ang mga antibodies tigpanalipod nga magluya ang resistensya sa lawas ug dili na kayang pildihon ang bisan unsang sakit.
Negatibo sa HIV Wala sa lawas sa tawo kini nga kagaw.
Positibo sa HIV Anaa na sa sulod sa lawas sa tawo kini nga kagaw. Taliwala niini, mamahimong himsog ra gihapon ang panglawas ug pamati sa apektadong tawo. Dili niya mamatikdan o mahibaw-an nga naa na sa lawas ang kagaw hangtod dili siya magpablood test.
Unsaon kaha nako pagsulti niya nga naa koy HIV? Wala man tingale ni siya’y sakit kay himsog man siya tan-awon.
Pagtakod: Ang HIV motakod pinaagi sa 3 ka pamaagi 1. PAKIGHILAWAS NGA WALAY PROTEKSYON Pakighilawas sa kinatawo o lubot nga wala naggamit og kondom. Sa akong pakighilawas sa lainlaing tawo nga walay kondom, pwede nako mapasa ang HIV nga wala ko makabalo.
Ang pakighilawas nga walay kondom sa akong uyab nga lalaki sama ra ka risgo sa nakighilawas ko sa laing laki.
Basin og naa ko’y HIV ug akong mapasa sa lain kung dili ko mogamit og kondom.
Pagtakod: Ang HIV motakod pinaagi sa 3 ka pamaagi 2. DUGO-SA-DUGO Pag abono og dugo gikan sa tawo nga dunay HIV o ang paghulam og dagum nga gigamit sa tawo nga positibo sa HIV.
Murag dili ni limpyo nga dagum. Mamahimo kong matakdan ogHIV o Hepatitis C.
Pagtakod: Ang HIV motakod pinaagi sa 3 ka pamaagi 3. INAHAN NGADTO SA ANAK Sa pagmabdos, pagpanganak o pagpatutoy kon ang inahan positibo sa HIV. Mahimong magka HIV o syphilis ang bata kon ako mismo natakdan na niini.
PARA MOTAKOD ANG HIV‌ Kinahanglan gikan kini sa tawo nga aduna’y HIV... Kinahanglan nga nagagikan kini sa tawo nga aduna nay HIV, ug kinahanglan nga adunay pamaagi aron ang mga duga sa lawas diin anaa ang HIV makagawas ug makabalhin sa uban. Ang mga duga sa lawas nga makadala sa kagaw mao ang dugo, tuhos, duga sa babaye ug gatas sa inahan. ....direkta padulong sa dugo sa tawo nga wala pay HIV Kinahanglan ang HIV sa duga sa lawas gikan sa tawo nga adunay HIV makasulod diretso sa dugo sa tawo. Kasagaran mosulod kini sa mga nipis nga parte sa ilawom sa kinatawo sa babaye, sa lubot ug sa ulo sa kinatawo sa lalaki pinaagi sa mga gagmay nga mga samad-samad o gasgas. Mamahimo usab mosulod diretso sa mga ugat sa dugo kung nagpuli-puli sa dagum nga gigamit sa pag tusok og droga.
PAKIGHILAWAS
(Kinatawo sa lalaki ngadto sa kinatawo sa babaye)
Kung walay gigamit nga proteksyon sama sa kondom, taas kaayo ang risgo nga magka HIV. Ang HIV mahimong madala sa tuhos sa lalaki ug duga sa babaye. Nipis kaayo ang panit sa ilawom sa kinatawo sa babaye ug ang ulo sa kinatawo sa lalaki mao nga mas dali ang pagsulod sa kagaw. Mas magkataas ang risgo kung nakighilawas nga adunay mga samad-samad. Dili na kinahanglan nga adunay dugo nga makita para motakod ang kagaw. Bisan pa og hulbuton sa lalaki ang iyang kinatawo sa wala pa magawasi, dili gihapon ni siya luwas kay mahimong nabalhin na ang kagaw.
PAKIGHILAWAS PINAAGI SA LUBOT
(kinatawo sa lalaki ngadto sa lubot) Taas kaayo ang risgo niini’ng akto sa pakighilawas ilabi na kung walay gigamit nga kondom. Nipis kaayo ang panit sa ilawom sa lubot mao nga dali kaayo makasulod ang kagaw. Dali ra pod magisi ang panit samtang nakighilawas mao nga mas mosamot ang risgo. Pareho ra ang risgo sa pakighilawas pinaagi sa lubot sa duha ka lalaki o lalaki sa babaye. Sama sa pakighilawas sa kinatawo sa babaye, dili gihapon luwas maski hulbuton sa lalaki ang iyang kinatawo sa wala pa magawasi sa lubot. Ang lubot walay natural nga pagpadanlog dili pareha sa kinatawo sa babaye. Mas dili daling magisi ang kondom kung butangan og “water-based” nga pagpadanlog. Ayaw paggamit og lana, shampoo, lotion o bisan unsang tuhos nga dili “waterbased” nga pagpadanlog. Makagisi ni sila sa kondom.
PAGTSUPA/PAGTILA
(pakighilawas pinaagi sa baba)
Ang paggamit og kondom sa pagchupa makaluwas batok sa mga sakit nga makuha sa pakighilawas pinaagi sa baba. Bisan og wala naggamit og kondom sa pagtsupa, mubo ang risgo nga magka HIV basta wala’y mga samad-samad o hubag sa baba ug walay dugo gikan sa baba, sa kinatawo sa lalaki o babaye.
PAGLU-LU
(Masturbation) Paglu-lu - walay risgo nga magka HIV.
UNSAON NAKO PAGKAHIBALO KON ANG TAWO ADUNAY HIV? Imposibleng mailhan kon adunay HIV ang usa ka tawo pinaagi lang pagtan-aw sa iyang dagway. Taas ang lugway sa panahon kon asa ang usa ka tawo nga positibo sa HIV mamahimo na nga magka AIDS. Niining mga panahona, himsog gihapon sila tan-awon ug himsog ang ilang pamati. Kun dili sila magpa blood test, dili sila makahibalo nga aduna diay silay HIV. Ang HIV blood test mao ra gyud ang pamaagi aron mahibaw-an kung ang tawo aduna bay HIV. Bisag kinsa pwede matakdan bisan pa siya limpyo ug himsog tan-awon. Walay gipili ang kagaw, motakod bisan bata, t i g u w a ng, ad u n a h a n o po br e pinaagi sa pakighilawas nga walay proteksyon pagpuli-puli ug dagum ug sa pagmabdos.
MAGPABILING LUWAS Kitang tanan makalikay sa HIV ug AIDS. Mao kini ang mga pamaagi.
ABSTAIN
(Pagpugong)
Dili makighilawas. Pug-ngan sa mas taas nga panahon ang imong unang higayon sa pakighilawas. Mahimong lami ang pakighilawas bisan og wala kini penetrasyon o pagsulod sa kinatawo pinaagi sa ubang diskarte sama sa paghalok.
B E FAITHFUL
(Pagkamatinudanon sa usag-usa)
Angkonon ang usa ka relasyon nga duha ra kamo sa imong kapares ug wala nay lain pa.
USE
CONDOM
og kondom)
(Paggamit
Sa kanunay, maggamit og kondom kada pakighilawas.
D ON’T SHARE NEEDLES
(Ayaw pagpulihay sa paggamit sa usa ka dagum)
Kung mahimo, ayaw paggamit og droga. Ayaw pag turok og droga. Kung naga turok na ka’g droga, siguradohon lang nga kanunay ka mogamit og bag-ong dagum ug syringe.
PELIGROSO PELIGROSO Mga peligrosong pagtuo ug gawi: Pagpili sa kapares base lang sa kalimpyo ug kahimsog tan-awon Pagtan-aw sa kondisyon sa kinatawo sa lalaki isip sukdanan kon kini luwas sa sakit Paghulbot sa lalaki sa iyang kinatawo sa wala pa magawasi gikan sa kinatawo sa babaye o sa lubot, sa pagtoo nga kini dili makapasa og HIV Pagtuo nga ang HIV makuha lang gikan sa mga langyaw Pagtuo nga ang pakighilawas sa lubot sa babaye mas luwas sa risgo kaysa pakighilawas sa kinatawo. Paglimpyo sa syringe nga tubig ra ang gigamit.
DILI MAKUHA ANG HIV PINAAGI SA... LAMOK
Pwede ko makapasa ug malaria ug dengue apan dili ang HIV PAGGAKOS
Sigurado kaayo nga luwas ang paggakos.
PAGHALOK O KISSING
Nalipay ko nga mahimo ra gihapon ta nga maghalok.
DILI MAKUHA ANG HIV PINAAGI SA...
PAGGINUNITAY SA KAMOT O HOLDING HANDS
PAGSAWO SA PAGKAON UG KUBYERTOS Dili ko makakuha og HIV pinaagi sa laway.
KANUNAY MOGAMIT OG KONDOM ANG PAGGAMIT OG KONDOM DILI NAGAHITABO SA BASTA-BASTA LANG. KINI NAGKINAHANGLAN NGA PLANOHON, BAROGAN UG HINUKTOKAN. Magdesisyon nga dili ka makighilawas kung walay proteksyon, labi na kung sa lubot o sa kinatawo. Balibari og tarong ug sa walay kaikog ang pakighilawas nga dili mogamit og kondom. Barogan ug sultian ang imong kapares nga ang imong kinabuhi ug panglawas labaw pa kabililhon kay sa sekswal nga relasyon. Paninguha nga adunay magamit nga kondom ug nisugot ang imong kapares nga mogamit mo niini sa wala pa ang akto sa pakighilawas.
Gikan sa FHI Peer-to-Peer Trainers Guide
Agniha ang imong kapares nga himo-on nimong makalingaw ang pagtaod sa kondom. Ipasabot sa kapares nga imo kining gibarogan alang sa kaluwasan ninyong duha. Pagsugyot og uban pang pamaagi sa pakighilawas nga dili kinahanglan nga naay penetrasyon o pagsulod sa kinatawo. Likayi ang mga sitwasyon nga dili nimo ma kontrolar.
PAMAAGI SA PAGGAMIT SA KONDOM 1. Tan-awa ang petsa kung kanus-a mo expire ang kondom
2. Hinaya pag abli ang pakete sa kondom ug ipagawas ang kondom
3. Siguradoha nga dili bali ang kondom para dali masul-ob.
4. Pislita ang tumoy sa kondom
5. Isul-ob ang kondom sa ulo sa kinatawo sa lalaki hangtod sa punu-an niini.
6. Paghuman sa pakighilawas, guniti ang punu-an sa kondom samtang ginahulbot ang gahi pa nga kinatawo. 7. Taronga ang pagtantang sa kondom gikan sa kinatawo sa lalaki aron dili mayabo ang tuhos. Ibaligtos ang punu-an.
Pagmenos sa Risgo sa Pagtakod sa HIV ug Syphilis Pinaagi sa Ginikanan ngadto sa Anak Magpa check-up ta kung aduna ba tay HIV ug syphilis. Kung kinahanglan, imnon nato ang tambal nga gireseta sa doctor
Kung ikaw mabdos o adunay planong magmabdos: • Pagbisita sa pinakadu-ol nga health center o Social Hygiene Clinic para magpatan-aw og aduna bay HIV ug sipilis. • Balikan ang center o clinic para makuha ang resulta sa test. Kung imong mahibaloan nga aduna kay HIV o syphilis, lihok dayon. Dali ra matambalan ang syphilis sa health center o Social Hygiene Clinic. Kabahin sa HIV, • Dangup sa ospital nga rekomendado sa imong doktor o sa sentro sa Prevention of Mother To-Child Transmission of HIV (PMTCT) para sa pagpa testing, pagpangayo ug tambag, pagpatambal, pagpanganak o uban pang serbisyo. • Unom hangtod walo ka semana gikan pagpanganak, balik sa ospital kuyog ang imong anak para ma check-up pod siya ug matambalan kung gikinahanglan gyud. • Tawag sa mga lokal nga grupong tigsuporta sama sa BabaePlus.
Pagmenos sa Risgo sa Pagtakod sa HIV Pinaagi sa Paggamit og Droga Bisan ka-usa ka lang makigpulihay sa pag gamit og usa ka dagum, pwede kang matakdan ug HIV labi na ug Hepatitis C. Ang pagpulihay sa paggamit og usa ka dagum o syringe, makapataas sa risgo nga makakuha og HIV. Kon mahimo, AYAW PAGGAMIT OG DROGA. Mas lisod protektahan ang kaugalingon kung apektado na ka sa droga, sama sa pagkalimot sa paggamit sa kondom. Kon dili malikayan ang paggamit og droga, ang pinakaluwas nga paagi mao ang DILI PAG TUSOK OG DROGA. Dili ang droga ang nagdala og HIV kung dili ang gamay nga dugo nga nahabilin sa dagum o syringe labi na kon nakigsawo ka. Bisan unsa pa ka gamay sa dugo mahimo gihapon kini magdala sa kagaw. Kon dili gyud malikayan ang pag tusok, himuong batasan ang kanunay nga paggamit og BAG-O NGA DAGUM ug SYRINGE nga para ra gyud sa imoha. Kon dili ni mahimo, gamit og dagum nga NALIMPYOHAN OG TARONG.
Paglimpyo sa Dagum Adunay tulo ka lakang ang pamaagi sa paglimpyo sa dagum ug syringe. Pag andam ug tulo ka sudlanan sama sa plastik nga baso. Para gamiton sa una ug ika-tulong lakang, pun-a ang duha ka sudlanan og limpyo nga tubig gripo. Samtang ang usa pa ka sudlanan, butangi og puro nga bleach (5.25% hypochlorite) para sa ikaduhang lakang.
PARA SA UNANG LAKANG Limpyong tubig
PARA SA IKA-2 LAKANG Puro nga bleach (5.25% hypochlorite)
PARA SA IKA-3 LAKANG Limpyong tubig
Paglimpyo sa Dagum Unang Lakang: Hugasi og tubig, 3x Pun-a og tubig ang sulod sa syringe.
Uyuga ang syringe para matangtang ang mga namilit nga dugo. Ipasirit ang tubig pagawas sa syringe Buhata kini nga lakang og duha pa ka balik. Timan-i: Ayaw ibalik og pasirit didto sa baso nga gikuhaan sa tubig ug bleach, aron dili magbalik-balik ang hugaw.
Ika-2 Lakang: Hugasan gamit ang bleach, 2x Pun-a og bleach ang syringe og paghuwat og mga 30 segundo o sobra pa.
Paglimpyo sa Dagum Ipasirit ang bleach pagawas sa syringe Balika kini nga paagi.
Pasabot: Kaya kaayong patyon sa puro nga bleach (5.25% hypochlorite) ang HIV sa sulod sa 30 segundo ug ang kagaw sa Hepatitis B sulod sa 2 ka minuto. Dili pa klaro kung kayang patyon sa bleach ang kagaw nga Hepatitis C bisag sobra pa sa 2 ka minuto.
Ika-3 Lakang: Hugasi og tubig, 6x Pun-on og tubig ang syringe ug ipasirit pagawas. Ka lima balik-balikon aron ma tangta n g gyu d ang bleach. Ayaw gamita ang tubig ug ang sudlanan nga una nimong gigamit kay tingali o g konta min a d o kini sa dugo.
HEPATITIS C Ang Hepatitis C maoy usa ka laing klase sa kagaw kansang kasagarang pamaagi sa pagtakod mao ang dugo-sa-dugo. Kini kalagmitan naga hitabo diha sa pag tusok og droga. Sa Pilipinas, kumon kini nga kaso sa pagtakod sa mga naga tusok og droga. Mao nga dako kaayo ang tsansa nga makuha nimo kini nga kagaw bisan pa kausa ka lang nagpulihay og gamit sa usa ka dagum ug syringe diha sa pagtusok og droga. Mas dali makuha ang Hepatitis C sa pag tusok og droga. Bisa’g unsa ka gamay ang dugo nga nahibilin sa syringe, kaya gihapon ni nga motakod. Mas maayo gyud nga permehon ang paggamit og bag-ong dagum ug ayaw magpulihay sa paggamit sa usa ka dagom ug syringe. Bisan kinsa nga adunay Hepatitis C mahimong makatakod sa uban. Dili tanan nga natakdan niini masakiton tan-awon ug kadaghanan nila himsog ra gihapon tan-awon. Pero sa pag abot sa panahon, kadaghanan nila magkaproblema sa atay ug ang pipila kanila mangamatay. Wala pay kaluwasan ang Hepatitis C pero adunay tambal para mamenosan ang pag grabe sa sakit.
Unsa ang STI? Ang Sexually Transmitted Infection mao ang ginatawag nga sira sa Sinugbo nga pinulungan o tawgon pod ni siya og Sexually Transmitted Disease (STD). Adunay pipila ka klase sa sira o STI nga dala sa virus ang dili na gyud maayo. Ang uba’ng mga sira/STI dala sa baktirya, fungi ug mga kuto pwede pang matambalan sa sakto nga tambal. Ang pila ka pananglitan niini mao ang sipilis, tulo o gonorrhea, herpes, kunggo sa kinatawo ug kuto sa bolbol. Kumon nga mga Timailhan sa Sira o STI Nagkalain-lain ang sintomas o timailhan sa sira/STI pero daghan ang walay sintomas labi na sa mga babaye. Kini makadaut gihapon sa kalawasan ug makatakod sa ubang tawo. Naay mga timailhan o sintomas sa pipila ka sira/STI nga mawala ra bisan wala kini gidapatan og tambal. Wala kini nagpasabot nga naayo na ang sakit. Naa ra gihapon kini sa lawas, makatakod pa gihapon kini sa uban, ug ginadaot pa gihapon niini ang panglawas. Naa po’y kaso nga mahimong mograbe ang sira/STI ug ang ilang dagway mamahimong sama sa mga na-a sa litrato sa ubos:
Genital Warts
Syphilis
Gonorrhea
Herpes
Sakit inig pangihi
Abnormal nga tulo gikan sa kinatawo/ Danlag nga nana
Sakit
Sobrang pangatol
Sakit sa tiyan
Samad - samad
Naa kaha koy sira/ STI? Unsa man akong buhaton?
Mas maayo nga mangayo ko og tambag sa doctor kabahin sa mga sintomas nga akong gibati.
Magpa-testing. Bisita sa Social Hygiene Clinic para sa sakto nga pagtan-aw sa sakit ug sakto nga pagpatambal. Ayaw kaulaw magkonsulta sa doktor. Kadaghanan sa mga sira/STI dali ra matambalan ug ang uban ma kontrolar ang sintomas niini. Apan kung dili nimo matambalan ang sira/ STI, mahimong mas mo taas ang imong tsansa nga dali ka matakdan og HIV. • Ayaw sudli og karne o bisan unsang kemikal, mainom, sabon o shampoo ang sulod sa kinatawo o lubot. Ayaw huluma ang kinatawo sa lalaki sa bisan unsang tuhos. Dili kini makatambal. • Dili mapawala ang sira/STI bisan pa mapasa kini sa uban pinaagi sa pakighilawas. • Ayaw pag inom ug bisan unsang antibiotics nga gireseta para sa ubang tawo o para sa lain nga sakit. Mas makadaut kini kay mahimong mas kusgan ang kagaw ug dili na makaya sa tambal.
Aduna ba koy risgo nga magka HIV o sira/STI?
Gapakighilawas ba ko og kapin sa usa ka partner? Ang partner ba nako sa pakighilawas naa poy laing partner? Naa ba ko o ang akong kapares og senyales o sintomas sa sira/STI? Nagadroga ba ko, o ang akong kapares, ug nagapulihay sa paggamit sa usa lang ka dagum sa pagtusok?
Kung nakatubag ka og sa bisan usa lang sa mga pangutana sa ibabaw, mahimong aduna kay risgo nga magka HIV o STI. Bisita sa local nga health center para magpakonsulta, magpatambal o makaangkon sa uban pang serbisyo.
“Oo�
Mga Sekswal nga Katungod ug Responsibilidad Bisan kinsa, bisan unsa ang edad, kitang tanan adunay katungod ug responsibilidad. Sa pakighilawas, aduna kita’y katungod nga: Makipaghilawas kung gusto lang nato Dili bati-on nga napugos Mo pili ug mga sekswal nga kalihukan nga kaya ug dili nato kayang buhaton Irespeto sa uban ang atong desisyon Angkonon ang impormasyon kabahin sa HIV ug sira/STI ug unsaon pagprotekta ang kaugalingon Makakuha og mga serbisyo ug uban pang panginahanglanon para sa pagprotektar sa kaugalingon, pagtesting ug pagpatambal Modesisyon kon unsaon paggamit sa atong lawas.
Kon ana-a kita’y mga katungod, ana-a sad kita mga responsibilidad: Irespeto ang katungod sa uban Ampingan ang atong panglawas ug ang panglawas sa atong kapares.
Kon ikaw bata-on ug nakighilawas na, katungod nimo ang mubalibad panahon nga dili ka ganahan makighilawas.
Bisan pa kon sa miagi nidawat ka og kwarta o mga regalo para sa pakighilawas, ana-a kay katungod sa tabang ug suporta aron kining panghitaboa dili na mausab pa.
Du-ol sa mga mas maguwang nimo nga imong gisaligan -- pwedeng ginikanan, paryente, social worker o silingan-- ug pangayo og tabang nga
imong
gikinahanglan.
Kon
ginabayaran ka sa usa ka hamtong para
sa
pakighilawas,
sila
ang
gabuhat og sayop ug dili ikaw, ma babaye ka man o lalaki.
Timan-i: Ikaw ang modesisyon og unsaon nimo paggamit sa imong lawas.
WALAY TAMBAL SA HIV UG AIDS Pagkadimalasa lang kay sa pagkakaron, wala pa gayud tambal nga maka-ayo sa HIV ug AIDS. Matod pa sa mga eksperto, wala nila mahibaw-i kon kanus-a sila makadiskubre og tambal niini.
WALAY BAKUNA BATOK SA HIV Sa pagkakaron, wala pa’y bakuna para malikayan nga matakdan sa HIV.
PERO NAAY MGA PAMAAGI SA PAGPANAMBAL NGA GINABUHAT KARON Ang tawo nga adunay HIV pwedeng hatagan sa doktor og mga tambal nga makapugong sa pagdaghan niining kagaw. Magpabilin pod nga baskog ang panglawas sa mas taas nga panahon. Apan tungod kay dili mapatay sa tambal kining kagaw, pwede gihapong manakod sa uban. Sukad niini, ang apektadong tawo, adlaw-adlaw na ang pag inom sa tambal sa tibu-ok nilang kinabuhi.
PAG-AMUMA SA TAWO NGA NAAY HIV Karon nga nasayod na kita kung unsa ang pagtakod ug ang paglikay sa HIV, dapat dili na ta mahadlok sa mga tawo nga naa niini. Kinahanglan sa mga tawo nga adunay HIV ug AIDS ang tabang medical ug ang pagpatambal para mapabiling maayo ang ilang panglawas. Pareha sa uban, nagkinahanglan pod sila ug paghigugma ug pag-amuma gikan sa pamilya ug mga higala. Dili angay nga lainon ang pagtratar ug panghimarauton ang tawo nga naay HIV o AIDS. Hatagan nato sila sa susamang oportunidad nga anaa sad sa uban aron maangkon ang kalipay sa kinabuhi taman sa kinakutuban. Likayan natong tanan ang HIV pero dili ang tawo nga natakdan niini.
ASA KO MAKAPANGAYO’G TABANG? HOTLINE AND CONTACT NUMBERS*
Philippine National AIDS Council Secretariat
Department of Health 3rd Floor, Bldg 15 San Lazaro Compound, Sta. Cruz, Manila Tel Nos. (02) 743.0512 and (02) 743 8301 loc. 2551/2553
DOH National AIDS and STI Prevention and Control Program San Lazaro Compound, Sta. Cruz, Manila Tel. Nos. (02) 651-7800 loc. 2350 to 2354
San Lazaro Hospital
Quiricada St., Sta. Cruz, Manila Tel Nos. (02) 732-3776 to 78 / (02) 732-3125
Research Institute for Tropical Medicine (RITM)
Department of Health Compound, FILINVEST Corporate City, Alabang, 1781 Muntinlupa City, 1781 Philippines Tel No. (02) 807-2628 loc. 208
Philippine General Hospital
Taft Avenue, Manila Tel Nos. (02) 521-8450 / (02) 554-8400
Lunduyan para sa Pagpapalaganap, Pagtataguyod, Pagtatanggol ng Karapatang Pambata Foundation, Inc. 17-17A Casmer Apartment, Del Pilar corner Don Jose St. Bgy. San Roque, Cubao, 1109 Quezon City Tel Nos. (02) 421-4953 / (02) 913-3464
Positive Action Foundation Phils. Inc. ( PAFPI )
2613 Dian St. Malate, Manila Philippines 1004 Tel No. (02) 832-6239 / (02) 404-2911
* UNICEF and DOH accept no responsibility for the content of these websites and information from these hotlines.
Pinoy Plus Association, Inc.
c/o Remedios AIDS Foundation, Inc. 1066 Remedios cor. Singalong Sts, Malate, 1004 Manila Tel Nos. (02) 524-0924 / (02) 524-4507 Hotline No: 0921-5465758
Babae Plus Support group of women living with HIV 2615 Dian Street, Malate, Manila Tel Nos. (02) 404-2911 / (02) 528-4531 Email: babaeplus@gmail.com
“Dial a Friend� Hotline Foundation for Adolescent Development, Inc. (FAD) 1066 Remedios cor. San Bartolome Sts., Malate, Manila Tel Nos. (02) 525-1743 / (02) 525-1881 / (02) 525-0428 (Monday-Friday, 9 am-6 pm) Target population: 13-24 year olds Free phone call from within Metro Manila Websites for frequently asked questions: www.avert.org/faq1.htm www.thebody.com/index/whatis/faqs.html www.aids.org/info/FAQs.html www.teenfad.ph/ Website for HIV Statistics, Philippines Department of Health www.doh.gov.ph
ra sa mga peear sa HIV/AIDS paata n-onan ng Balasahon bahin kab sa dlo gtu na a educators ng a-a sa tumang risgo an
2012