Ključni nalazi

Odabrani ključni nalazi trebalo bi da pruže više razumevanja u pogledu društvenog i političkog konteksta u kojem žive mladi Zapadnog Balkana, kao i najvažnije uvide važne za razumevanje potencijala i ograničenja učešća mladih u regionu.

1. Širom ZB6, među mladima ne postoji zajednička percepcija ni o EU uopšte niti o procesu pristupanja EU. Razlike u percepciji kreću se od pozitivnijih u Albaniji i na Kosovu* do onih negativnijih u Srbiji.

2. Snažna migracija je jedna od najistaknutijih zajedničkih karakteristika čitavog regiona Zapadnog Balkana i veliki broj mladih ljudi razmišlja o odlasku u druge zemlje izvan regiona, pre svega zbog nezadovoljavajućih socio-ekonomskih uslova.

3. Regulatorni okvir za mlade (učešće mladih) nije u potpunosti razvijen u svim društvima Zapadnog Balkana. Međutim, tamo gde postoji većina zakona i propisa, evidentno nedostaje povoljno okruženje, bilo zbog neadekvatne ili nedovoljne primene, bilo zato što postojeći pravni okvir ne podstiče učešće mladih.

4. Opšte razumevanje učešća među intervjuisanim omladinskim aktivistima uključuje čitav niz različitih percepcija: percipiraju učešće i kao formalnu i kao neformalnu aktivnost koja se obavlja formalnim ili neformalnim kanalima. Učešće je takođe usko povezano sa samim aktivizmom, koji se ovde definiše kao zauzimanje javnog stava i bavljenje aktivnošću kojom se rešava pitanje od važnosti za javnost.

5. Nivo poverenja u javne institucije je znatno nizak, dok se za njih smatra da ne služe svojoj svrsi ili još gore, da su korumpirane. Ovo nepoverenje ide ruku pod ruku sa generalno niskim poverenjem u političku elitu, mada nešto manje na Kosovu* u poređenju sa ostatkom regiona.

6. Nizak nivo poverenja u institucije i elitu čini neformalna sredstva i mehanizme za učešće privlačnijim. Ovi mehanizmi i alati imaju snažniji demokratski potencijal, nose više energije i omogućavaju više kreativnosti, ali ponekad su manje efikasni i manje verodostojni u formalnim sistemima u kojima se donose odluke.

7. Internet komunikacija i e-participacija se, sa jedne strane, smatraju brzim i sveobuhvatnim alatima, ali sa druge strane postoji široko prisutna svest o njihovim negativnim aspektima među učesnicima u FG.

8. Kriza izazvana pamdemijom COVID-19, kao i svaka druga potencijalna kriza, doživljava se i kao prilika i kao pretnja. Drugim rečima, u kontekstu Zapadnog Balkana, pandemija se doživljava kao nešto što iz mladih ljudi može iznedriti najbolje - solidarnost, motivaciju i kreativnost, a najgore iz autokratskih, populističkih režima.

9. Većina ispitanika izrazila je prepoznavanje osnovnih demokratskih vrednosti vezanih za proces integracije u EU, uključujući ljudska i manjinska prava, rodnu ravnopravnost, jednakost, toleranciju, inkluzivnost i kritičko mišljenje (stečeno obrazovanjem).