www.regieorgaan-sia.nl
magazine
Nationaal Nationaal Regieorgaan Regieorgaan Praktijkgericht Praktijkgericht Onderzoek Onderzoek
juni 2014
SIA congres 2014 kennis maken in netwerken
Mens voor de Lens
RAAK in cijfers: Netwerken voor Groei
Hartslag van de gamer
Het Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA is onderdeel van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)
Inhoud 04 Hoe is het nu met... Mens voor de lens 10 Aanmelden voor de RAAK-award 2014 11 In beeld RAAK-award winnaar 2013 12 RAAK in cijfers Netwerken voor Groei 16 NIEUWS SIA congres 2014 18 INSPIRATIE vanuit het SIA-bureau Rolf Bossert 20 REGELING ONDER DE LOEP De hartslag van de gamer
Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA Van Vollenhovenlaan 661 Postbus 3021 3502 GA Utrecht 030 - 600 13 80 www.regieorgaan-sia.nl Het Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA is onderdeel van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)
Volg ons op Twitter: @kennisbundel
VOORWOORD Kennis maken in netwerken Onderzoek van hogescholen is kennis maken in netwerken. Netwerken van lectoren, docenten, studenten, mkb’ers en professionals. Ook Regieorgaan SIA werkt samen met partners om het praktijkgericht onderzoek naar een nog hoger niveau te brengen. En nu SIA als regieorgaan onderdeel is van NWO is dat netwerk alleen maar groter geworden. ’Kennis maken in netwerken’ is dan ook een logisch thema voor het SIA-congres op 27 november. Op het congres wil Regieorgaan SIA met u in gesprek gaan over de plannen voor de komende jaren. Over de resultaten die het regieorgaan wil bereiken en hoe dit te realiseren. Waar het vorig jaar ging om de visie op praktijkgericht onderzoek is het nu tijd voor actie! En juist dan is een netwerk onontbeerlijk. Ik nodig u dan ook van harte uit deel te nemen. Het duurt nog even tot het congres, maar ondertussen zijn de medewerkers van het regieorgaan druk in de weer. De voorstellen voor RAAK-mkb en RAAK-publiek zijn binnen en liggen voor bij de beoordelingscommissies. Later dit jaar volgt de call RAAK-PRO. In september opent STW de call Demonstrator. Demonstrator is een programma dat zich naast universitair onderzoek ook richt op de RAAK-projecten van hogescholen. Het programma is nog niet bij iedereen bekend, daarom leest u in dit magazine over het Demonstrator project van de NHTV waarin onderzoeker Dirk Janssen met zijn team het komende jaar de kennis uit zijn RAAK-project op de markt gaat zetten. Regieorgaan SIA wil ook iets op de markt zetten: de inhoud van de RAAKprojecten. De onderzoeken en uitkomsten binnen RAAK verdienen meer aandacht. Daarom gaat de publieksprijs van de RAAK-award dit jaar letterlijk publiek. Dit betekent dat de genomineerden voor de prijs veel aandacht krijgen op de website www.regieorgaan-sia.nl. Zo kunnen de deelnemers aan het congres zich vooraf informeren en een weloverwogen stem uitbrengen voor de publieksprijs. Daarnaast bepaalt de jury welk RAAK-project het best voldoet aan criteria als kennisdeling en duurzame doorwerking. Tot 7 juli kunnen RAAK-projecten worden aangemeld voor de prijs. In september hoort u welke onderzoeksprojecten meedingen naar de prijzen. Ik wens u een goede zomer! Richard Slotman directeur Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA @rhslotman PS: informatie over de RAAK-regelingen en onze andere activiteiten kunt u vinden op www.regieorgaan-sia.nl
SiA magazine • 03
HOE IS HET NU MET...
Mens voor de Lens Tijdens het SIA-congres van 2011 liet onderzoeker Tim van Oosterhout zich voor het oog van de camera meerdere malen enthousiast op een matras vallen. Dit om te demonstreren dat camera’s vallende mensen kunnen detecteren. Valdetectie was onderdeel van het RAAK-project Mens voor de Lens, genomineerd voor de RAAK-award. De prijs werd niet gewonnen, maar de impact van het project is tot op de dag van vandaag merkbaar. Digital Life Centre Het onderzoeksproject Mens voor de Lens werd uitgevoerd in het Digital Life Centre van lector Ben Kröse. Het Digital Life Centre is een onderzoekslab aan de Hogeschool van Amsterdam, domein Media, Creatie en Informatie. Het doel is kennis te ontwikkelen over digitale oplossingen voor het welbevinden van mensen in een grootstedelijke omgeving. Kröse: ”Ik heb een kleine aanstelling bij de Universiteit van Amsterdam, naast mijn werk voor de hogeschool, maar toen Mens voor de Lens startte, zat ik nog voor 50% van mijn tijd bij de universiteit. De onderzoeksgroep daar was heel sterk op het gebied van computervisie. Op het hbo werd daar, behalve bij NHL Hogeschool, nauwelijks iets aan gedaan. Uit het veld kwamen wel vragen over de mogelijkheden van intelligente videosystemen en cameratoezicht in de openbare ruimte.” 04 • SiA magazine
Die vragen gingen bijvoorbeeld over het toepassen van computervisie bij het tellen van mensen op grote evenementen of het signaleren van een val of dwaalgedrag bij ouderen. Zo ontstonden twee deelprogramma’s: tracking and tracing (mensen tellen en mensen volgen) en valdectectie bij ouderen. Dat kwam overeen met de speerpunten van het lectoraat: toepassingsgebied openbare ruimte en toepassingsgebied zorg. Val-lab Binnen het project werd onderzocht of mensen langer zelfstandig kunnen blijven wonen met een camera in huis die in de gaten houdt of iemand ‘s ochtend opstaat en bij een val een seintje geeft. Hiervoor maakten de onderzoekers gebruik van een zelf ontwikkeld val-lab. Een laboratorium dat eruit ziet als een huiskamer, compleet met bankstel, schemerlamp en een plant. Van Oosterhout vertelt waarom het lab werd ontwikkeld: “Eigenlijk wil je alles in de praktijk testen, maar je wilt mensen niet lastig vallen door een camera in hun huis te hangen als die nog niet helemaal goed werkt. Dus breng je het zover als kan binnen een gecontroleerde omgeving. Een laboratorium lijkt daarbij niet genoeg op de werkelijkheid. De oplossing was om een huiskamer te bouwen in een lab. Dat
Deze praktijk setting is een begeleid wonen huis van epilepsie expertise centrum Kempenhaeghe. De afgebeelde vallende persoon is acteur en voorlichter Frans Palmen. De opnames zijn gemaakt in samenwerking met Eagle Vision.
SiA magazine • 05
‘Veel spin-offs van Mens voor de Lens’
bood ons een enigszins realistische setting, met controle over alles. Wat staat waar, wat voor bank, wat voor lamp, wanneer staat die lamp aan?” In het lab hingen meerdere camera’s. Het bedrijf Avics leverde een camera met groothoeklens. Proefpersonen, voornamelijk de onderzoekers en studenten, lieten zich vallen in de huiskamer om er zo achter te komen wat werkte en welke situaties lastig waren voor de camera’s. Vervolgens konden de camera’s ook bij mensen thuis getest worden. Het lab is inmiddels niet meer nodig en is ontmanteld. Nu dient de bank als chillhoekje voor de medewerkers van het Digital Life Centre. En mochten er nieuwe vraagstukken komen, dan kan men terugvallen op de vele data en beelden op video die het val-lab heeft opgeleverd. Spin-offs Het project heeft de basis gelegd voor verder onderzoek en een netwerk van zo’n twintig bedrijven dat nu nog functioneert. Kröse: “Eigenlijk heb ik het me nooit zo gerealiseerd, maar er komen veel spin-offs van Mens voor de Lens. Het project heeft kennis opgeleverd die soms pas een half jaar later verder gebruikt werd. Dan sluit er een bedrijf aan en blijkt kennis uit het project bruikbaar te zijn voor nieuwe toepassingen.” Een van die spin-offs is een bedrijfje van studenten voor een interactieve muur. De leefruimte van zorginstellingen wordt voorzien van sensoren die reageren wanneer dementerende ouderen aan de wandel gaan. De sensoren zijn gelinkt met
06 • SiA magazine
een audiopad. Hierdoor horen de ouderen muziek die hen naar de muur leidt. Een camera kijkt wie voor de muur staat en op basis daarvan laat het scherm bepaalde beelden zien die rust en herkenning bieden. De muur is getest in een zorginstelling in Naarden en wordt nu dus op de markt gebracht. Ook zijn er nieuwe RAAK-projecten gestart. In het project Balance-IT wordt de valdetectie verder onderzocht. In de woonomgeving is dit lastig omdat mensen in hun huis geen camera’s willen. Het onderzoek richt zich dan ook op zorginstellingen. Daar worden camera’s in de gang gehangen om valpartijen en dwalende ouderen te signaleren. Binnen het project wordt daarnaast onderzoek gedaan naar fysiotherapie op afstand en, samen met NHL, naar revalidatie verpakt in een game.
Tracking and tracing (mensen tellen en mensen volgen) tijdens het Werfpop festival in Leiden.
Onderwijs Het project heeft ook een doorwerking naar het onderwijs in de vorm van twee minoren, Zorg Technologie en Intelligent Environments en een module ‘Internet of Things’. Van Oosterhout: “We bieden geen speciaal programma computervisie aan, maar de kennis die we opdoen in het onderzoek kunnen we prima kwijt in de minoren.” Ook werken docenten en studenten mee in het onderzoek. Kröse geeft aan dat hij de verbinding met het onderwijs het moeilijkste deel van zijn werk vindt. “Je moet er iedere keer alert op zijn dat je goed contact houdt met de opleidingen. Het gaat niet honderd
SiA magazine • 07
procent vlekkeloos, maar ik heb wel geleerd. Zo vraag ik de opleidingsmanager om in de sollicitatiecommissie te komen zitten als ik een onderzoeker aanneem. Op die manier raken zij nog meer betrokken.” Hoio’s Daarnaast heeft Kröse een constructie ontwikkeld om studenten te stimuleren een masteropleiding te gaan volgen. “Hbo-afstudeerders die interesse hebben in onderzoek en die een master willen volgen, neem ik een half jaar in dienst. Vaak moet je tussen hbo en universitaire opleiding schakelen. Dat is voor veel hbo’ers een drempel. Ik bied hen de mogelijkheid twee of drie dagen in mijn onderzoeksgroep mee te lopen. Ze doen ervaring op in onderzoek, hebben een inkomen en kunnen in de andere dagen het schakelprogramma volgen. Dat zijn de zogenaamde hoio’s: hogeschoolonderzoeker in opleiding. Daar heb ik er continu twee van rondlopen.” Een aantal van de hoio’s zijn na het volgen van de master aan de UvA weer terug bij het Digital Life Centre als onderzoeker.
Fotosessie in het val-lab met mevrouw C.G. Stootman-Vronik.
video impressie seminar mens voor de lens
08 • SiA magazine
Centre of Expertise Het Digital Life Centre is een van de zeven lectoraten in het Centre of Expertise ‘Amsterdam Creative Industries’, binnen de regio Amsterdam dé plek voor toegepast onderzoek, kennisontwikkeling en gespecialiseerd onderwijs voor studenten en onderzoekers op het gebied van creatieve industrie en ICT. Kröse juicht de samenwerking toe: “Stel dat we met de camera een game willen maken, dan kunnen we lector gaming Ben Schouten heel makkelijk inschakelen bij games of visualisaties. Of kijk naar projectaanvraag ‘De gezonde wijk’ die nu bij Regieorgaan SIA ligt. In dat project willen we met camera’s en sensoren foto’s maken en metingen doen: hier is het vuil, hier is teveel geluidsoverlast. Op die manier kun je informatie verschaffen over de kwaliteit van de lucht en de veiligheid in de wijk. Informatie waar zowel bewoners als gemeente geïnteresseerd in zijn. In dit kader hebben we ‘Measuring Amsterdam’ georganiseerd, een evenement waarbij de deelnemers direct een bijdrage hebben geleverd aan de metingen en nieuwe open data hebben gecreëerd.”
Keigoed Volop plannen voor de toekomst dus. Een daarvan is een seminar. Begonnen in 2011 als eindpresentatie van het RAAK-project en inmiddels uitgegroeid tot een jaarlijks event. De editie van dit jaar over Augmented Realty (AR) had keigoede sprekers, aldus onderzoeker Tim van Oosterhout. Dariu Gavrila van Daimler Research vertelde hoe camera’s in de nieuwe Mercedes voetgangers en rode stoplichten detecteren en Ronald van der Linger van Layar wierp een blik op de toekomst van AR. Andere sprekers waren Sjoerd van der Zwaan (Loft Nedsense), Daphne Channa Horn (Glassexplorer) en Iskander Smit (Info.nl). De volgende editie gaat over ‘Big Data’. De titel is al bekend: Mens voor de lens, data achter de lens. Zo blijft de naam van het project dat in 2009 begon voorlopig nog wel even hangen.
‘Hbo-afstudeerders met interesse in onderzoek en het volgen van master, neem ik in dienst.’
SiA magazine • 09
Wel of niet aanmelden voor de raak-aWard 2014?
start
De RAAK-award winnen is niet niks. Je moet 27 november vrij houden voor de prijsuitreiking op het SIA-congres, het podium op, dagvoorzitter Gerdi Verbeet zoenen, al die mails met felicitaties beantwoorden….. Regieorgaan SIA wil onderzoekers niet onnodig belasten. Dus volg de pijlen en neem een weloverwogen beslissing.
kan jouW project € 10.000 extra gebruiken?
Zijn er al concrete resultaten geboekt?
ja ja
nog niet
nee
is er over Het onderZoek een interessante film te maken?
ja
doe mee in 2015!
Heb je die resultaten gedeeld?
nee
ja
nog niet met vakgenoten binnen Het consortium met de Wereld
bespaar je de moeite fijne vakantie!
ja Heb je tijd om voor 7 juli een a4tje in te vullen?
nee
is er iemand WijZer/ gelukkiger/geZonder/rijker geWorden van jouW onderZoek?
nee ja
jammer, maar Zet door!
meld je project dan aan voor de raak-aWard: 1. download het formulier op www.regieorgaan-sia.nl. 2. mail het uiterlijk 7 juli 2014 naar secretariaat@regieorgaan-sia.nl. 3. Heb een heerlijke zomer! 4. check je mail op 10 september om te zien of je bij de 10 genomineerden voor de raak-award 2014 hoort.
10 • SiA magazine
IN BEELD
RAAK-award winNAAR 2013
NAT-TEST van Hogeschool Utrecht Ook dit jaar wordt de RAAK-award uitgereikt aan het beste RAAK-project van 2014. De inschrijving loopt tot en met 7 juli. Laat Regieorgaan SIA weten waarom uw project scoort op het verhogen van kennis en impact op de praktijk en ding mee naar de hoofdprijs van € 10.000 en een film over uw RAAK-project. Aanmelden voor de prijs kan op de website van Regieorgaan SIA.
SiA magazine • 11
RAAK in cijfers
Netwerken voor Groei Netwerken van hogescholen, mkb’ers en
Projecten
professionals uit de
Spectrale Conversie Folies
Avans Hogeschool
publieke sector staan
Systems Engineering voor MKB bedrijven
Avans Hogeschool
Op weg naar een duurzame veehouderij
CAH Vilentum
call Netwerken voor
Professioneel ouderschap
Christelijke Hogeschool Ede
Groei krijgen hoge-
Bewegen met artrose
Fontys Hogescholen
scholen de gelegenheid
Een punt voor gym?!
Fontys Hogescholen
om deze netwerken nog
Firebee
Fontys Hogescholen
Microreactoren en Flow Chemistry
Fontys Hogescholen
Een stap naar voren
Hanzehogeschool Groningen
baarder te maken voor
Kansen in Krimp
Hanzehogeschool Groningen
de praktijk. 45 RAAK-
Sociaal in bestek
Hanzehogeschool Groningen
projecten hebben
Tailored Care for Optimizing the Development of Preterm Infants
Hanzehogeschool Groningen
Van weten naar verwezenlijken
Hanzehogeschool Groningen
GOAL
Hogeschool Rotterdam
meer transparantie,
Schoolcijfers, een tweede natuur
Hogeschool Rotterdam
matchmaking en
Bezielende omgeving in de ouderenzorg BEZO
Hogeschool Utrecht
Community Support for Persons with Disabilities
Hogeschool Utrecht
De vereniging in bedrijf; vitale Utrechtse voetbalverenigingen in turbulente tijden
Hogeschool Utrecht
Dilemma’s doordacht
Hogeschool Utrecht
Every picture tells a story
Hogeschool Utrecht
MKB-innovatie in het kader van de groene economie
Hogeschool Utrecht
PREPGO
Hogeschool Utrecht
aan de basis van ieder RAAK-project. Met de
beter te verankeren in de regio en de resultaten van de projecten beschik-
een extra bedrag van e 15.000,- gekregen om te besteden aan
implementatie van resultaten.
12 • SiA magazine
The Nurses and older patients Reducing Stress Study: the NO PRESS
Hogeschool Utrecht
Balance-IT
Hogeschool van Amsterdam
Het geheel is meer dan de som der delen
Hogeschool van Amsterdam
Het stedenbouwkundig bureau van de toekomst
Hogeschool van Amsterdam
SBR in bedrijf
Hogeschool van Amsterdam
Sturen op motivatie
Hogeschool van Amsterdam
Wie helpt de hulpverlener
Hogeschool van Amsterdam
LIFE
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
PLUTO
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
Rechtdoen met verschillen met behulp van ICT, iXperium
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
Digitalisering in de gymles
Hogeschool Windesheim
Methodisch werken bij dementie
Hogeschool Windesheim
Nieuwe vrienden oude emoties
Hogeschool Windesheim
KOENST
Hogeschool Windesheim
Professionalization of Case Managers
Hogeschool Windesheim
Succesvol ondernemen eHealth
Hogeschool Windesheim
Resilient Deltas
HZ University of Applied Sciences
Ultrasone desinfectie
HZ University of Applied Sciences
Kan ik als leerkracht opbrengstgericht werken in een ontwikkelingsgerichte context
NHL Hogeschool
Ontwikkeling Best Practice t.b.v. ouderen met specifieke zorgbehoeften
Saxion
Facilitating movement implicity
Zuyd Hogeschool
MKB 2.0 integratie van sociale media in het productontwikkelingsproces
Zuyd Hogeschool
Moleculaire diagnostiek
Zuyd Hogeschool
Call Netwerken voor groei
45 projecten
15 hogescholen
152 professionals
510 betrokken
organisaties
SiA magazine • 13
Hogescholen A Avans Hogeschool B CAH Vilentum C Christelijke Hogeschool Ede
Netwerken voor Groei
D Fontys Hogescholen E Hanzehogeschool Groningen F Hogeschool Rotterdam G Hogeschool Utrecht H Hogeschool van Amsterdam I Hogeschool van Arnhem en Nijmegen J Hogeschool Windesheim K HZ University of Applied Sciences L NHL Hogeschool M Saxion N Zuyd Hogeschool
Verdeling projecten over thema’s 4%
2% 2%
2%
Gezondheid en Zorg Onderwijs
4%
Maakindustrie
4%
33%
Jeugdzorg ICT
5%
Gedrag en Maatschappij Duurzaamheid en Energie Volkshuisvesting, Bouw en Ruimtelijke Ordening
7%
Toerisme, Sport en Recreatie Polymeren, Chemie en kunststoffen Kunst, Cultuur en Creatieve Industrie
7% 9% 7% 7%
14 • SiA magazine
7%
Proces- en Voedselindustrie Landbouw, Natuur en Milieu (Internationale) Handel en Zakelijke dienstverlening
K
Verdeling projecten over de hogescholen L
B BCAH Vilentum
E
H
olen
ol Groningen
erdam
D Fontys Hogescholen
G
F
cht
B
C Christelijke J Hogeschool Ede
eschool Ede
J
H
M
E Hanzehogeschool Groningen
M G
F CHogeschool Rotterdam
C
F
I G Hogeschool Utrecht
I
H Hogeschool van Amsterdam
Amsterdam
Arnhem en Nijmegen
L
E
A Avans Hogeschool
ol
desheim
Netwerk hogescholen (aantal betrokken organisaties)
K
A
I Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
A
K
J Hogeschool Windesheim
D
K HZ University of Applied Sciences
Applied Sciences
D
L NHL Hogeschool M Saxion N Zuyd N Hogeschool
l
N
Samenstelling netwerken Mkb Kennisinstelling Zorg en Welzijn Overheid
292
Brancheorganisatie
57%
Onderwijs
88
17%
70
14%
22 5%
22 4%
16 3%
Aantal deelnemer relaties:
523
SiA magazine • 15
NIEUWS
SIA-congres 2014
Kennis maken in netwerken, de essentie van praktijkgericht onderzoek van hogescholen en thema van het SIA-congres 2014. Vorig jaar hebben we in het SIA-congres een visie neergezet aan de hand van ‘de professionele praktijk van 2023’. Centrale vragen toen: Hoe denken we dat de praktijk er in 2023 uit ziet? En de professional, welke eisen worden daar aan gesteld?
16 • SiA magazine
Dit jaar kijken we vooral naar wat we kunnen doen als Regieorgaan SIA om daar te komen: met hogescholen en hun partners in het mkb en de publieke sector, met de vertrouwde SIA-partners en met de nieuwe partners binnen NWO. Hoe zorgen we dat we zijn voorbereid op de toekomst, welke activiteiten/samenwerkingsverbanden/inzichten zijn daar voor nodig?
Dit gaan we doen vanuit het thema: Kennis maken in netwerken. Inspirerende sprekers, zoals Thom de Graaf en Rob Wijnberg, geven hun visie op het congresthema. In de workshops kunnen de partners van Regieorgaan SIA, lectoren van hogescholen en partners uit de praktijk met elkaar delen wat zij ondernemen om tot vernieuwing van de beroepspraktijk te komen.
Terugblik SIA-congres 2013
Aanmelden SIA-congres 2014
Waar het vorig jaar ging om visie, gaat het nu om actie! SIA-congres 2014
Kennis maken in netwerken Donderdag 27 november 2014 9.30 - 17.00 uur dagvoorzitter: Gerdi Verbeet Fokker Terminal, Den Haag
SiA magazine • 17
INSPIRATIE vanuit het SIA-bureau
“Benutten van onderzoekend vermogen” Dat is waar Rolf Bossert, programmamanager bij Regieorgaan SIA, zich voor inzet. Rolf is alweer drie jaar verbonden aan het programmabureau van SIA, op dit moment vanuit de Kamer van Koophandel. Hij begeleidt de RAAK-mkb regeling en de RAAK-award. De regionale inbedding van hogescholen en verbondenheid met inspirerende ondernemingen biedt veel kansen. Dat ziet hij terug in de betrokkenheid van de vele bedrijven in de RAAK-mkb projecten. “Onderzoekers van hogescholen vormen samen met deze ondernemers de regionale motoren voor vernieuwing en groei. Samen geven zij een economische impuls vanuit een maatschappelijke kracht. De Europese Unie noemt dit Smart Regions. De hogescholen zijn internationaal ook goed in beeld. Dit zag ik op de Hannover Messe, de grootste industriebeurs, waar bijvoorbeeld Fontys Hogeschool sterk vertegenwoordigd was met studenten en slimme technologische oplossingen.” INSPIRATIETIP
Boek
“Sketching the basics” van Koos Eissen
18 • SiA magazine
INSPIRATIETIP
FILM
“De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween”
Het bundelen van kennisvragen en deze vertalen naar onderzoekslijnen gaat helaas niet vanzelf. Daarbij ondersteunt zowel het SIA-programmabureau als de KvK. Juist het verbinden van onderzoekers aan ondernemers vormt de inspiratie bij Rolfs werkzaamheden. De Mix & Match bijeenkomst met 260 deelnemers uit de Creatieve Industrie is daarvan een voorbeeld. “Nederland beschikt over een enorm reservoir aan onderzoekend vermogen, het is zaak dit te verbinden en te benutten. Daar zet ik me graag voor in.”
Rolf Bossert: - woont in Utrecht - werkt bij de Kamer van Koophandel en Regieorgaan SIA - studeerde Industrieel Ontwerpen - motto: “Get connected” - is te volgen op twitter: @RolfBossert • 19
REGELING ONDER DE LOEP
20 • SiA magazine
De hartslag van de gamer Kennis wordt product met behulp van Demonstrator programma In de Demonstrator call van 2013 werden twee projecten gehonoreerd. Een daarvan is van de NHTV, een onderzoek naar het gebruik van lichaamssensoren in games. Een mooie kans voor Dirk Janssen, onderzoeker bij NHTV’s ADE (Academy for Digital Entertainment) om de ontwikkelde kennis in het RAAK-project ‘Biometric Design for Casual Games’ aan de man te brengen. Technische onderzoeksprojecten leiden soms niet verder dan het aantonen dat het principe van een nieuwe technologie werkt (zogeheten proof-of-principle). Het risico voor bedrijven is vaak nog te groot om met de kennis aan de slag te gaan. Met Demonstrator wil Technologiestichting STW stimuleren dat deze kennis wordt omgezet in een concreet product. Het programma biedt financiering voor de ontwikkeling van een praktisch demonstratiemodel dat de commerciële mogelijkheden van de technologie laat zien (zogeheten proof-ofconcept). Het programma richt zich onder andere op RAAK-projecten van hogescholen. Dirk Janssen: “Demonstrator sluit precies aan bij wat wij willen. We hebben een systeem ontwikkeld dat gecommercialiseerd kan worden. De financiering geeft ons de kans de beperkingen die we zijn tegen-
gekomen op te lossen en werkbare toepassingen te ontwikkelen.” Sensoren Normaal wordt een game getest door mensen te laten spelen en achteraf te vragen wat ze leuk, moeilijk etc. vonden. In het RAAK-project hebben Janssen en zijn team een manier ontwikkeld om
met behulp van sensoren biometrische reacties vast te stellen tijdens het spelen van een game. Met zes sensoren op het hoofd om gelaatsspieren te meten en een aantal sensoren op de vingers die de hartslag en vochtigheid van de huid meten, worden de lichamelijke reacties vastgesteld. Janssen: “Als je bijvoorbeeld
Valorisatie-instrument Demonstrator Onder het motto “Technologie zoekt exploitant” heeft Technologiestichting STW het valorisatie-instrument Demonstrator opgezet. Doel is om resultaten uit universitair onderzoek of RAAK-onderzoek te verkopen en aan een marktpartij over te dragen. In een Demonstratorproject wordt een plan van aanpak voor het vermarkten van de technologie uitgevoerd. Dit plan bestaat uit twee onderdelen. Het eerste deel betreft de ontwikkeling van een commercieel demonstratiemodel. Parallel hieraan worden commerciële activiteiten uitgevoerd die moeten leiden tot de verkoop en overdracht van de technologie naar een derde partij. Op 1 september 2014 opent de nieuwe call. Indienen is mogelijk tot en met 30 september, 11.59 uur. Voor een Demonstrator-project kan maximaal 150.000 euro worden aangevraagd. Meer informatie op www.stw.nl
SiA magazine • 21
schrikt, krijg je onmiddellijk een lichamelijke reactie die je kunt meten.” Samen met gamebedrijven heeft het team van Janssen het meten van deze reacties gekoppeld aan games om zo meer te weten te komen over de moeilijkheidsgraad hiervan. Een aanhoudend hoge hartslag kan er bijvoorbeeld op duiden dat het spel te moeilijk is. Demomodel Het eerste onderdeel van Demonstrator is het maken van een ‘proof-of-concept’, oftewel een demomodel. Janssen vertelt wat hij in gedachten heeft: “We gaan de software ontwikkelen waarmee gamebedrijven tijdens het ontwikkelen van een game kunnen testen. Er zijn heel veel onderzoeksinstrumenten met biometrics maar die zijn gemaakt voor
22 • SiA magazine
wetenschappelijke metingen. Ze zijn duur en bedoeld om gebruikt te worden door wetenschappers die er een achtergrond in hebben. En dat willen die gamebedrijven helemaal niet. Die willen met een druk op de knop relevante informatie.” Hartslag De volgende stap is het mogelijk maken sensoren te gebruiken tijdens het spelen van een game. Hiervoor willen de onderzoekers van de NHTV middleware maken. Middleware is geen software, geen hardware maar iets er tussenin dat beide verbindt. Gamebouwers kunnen middleware inkopen en aan games toevoegen zodat ze bepaalde elementen niet steeds opnieuw hoeven te schrijven. Zo bestaat er een standaardsysteem voor het afspelen van geluiden in
allerlei formaten op allerlei computers zodat de gamemakers zich daar geen zorgen over hoeven te maken. Het demomodel zal informatie van sensoren doorgeven, waarop het spel aanpassingen kan doen. “Heel veel tijd en geld gaat zitten in het spel precies moeilijk genoeg maken. Als mensen vastzitten en alsmaar doodgaan, dan leggen ze het spel neer en komen nooit meer terug. Of ze stoppen ermee omdat het te makkelijk is en ze door alle levels vliegen. Wat je kunt doen is de hartslag van de gamer meten. Als die consequent laag en relaxed is dan moet het spel moeilijker worden. En als de hartslag constant piekt en hoog is, moet het misschien iets makkelijker”, legt Janssen uit. De toepassing die ontwikkeld wordt, werkt op verschillende soorten hardware en is aan te sluiten op meerdere consumer devices. De game vraagt aan de speler of deze een apparaat heeft met een hartslagmeter. Of dat nu een Polar watch is, of een van Nike, dat maakt niet uit. De game kan vervolgens zelf de moeilijkheidsgraad aanpassen. Iets wat nog geen andere partij op de markt heeft gebracht.
Vermarkten Voor deze twee toepassingen gaat Janssen in het Demonstrator-project een proof-ofconcept maken. Vervolgens moet dit ook vermarkt worden. Dat is relatief nieuw voor Janssen en de hogeschool. Toch heeft hij ook daar al duidelijke ideeën over. “We gaan eerst op zoek naar een partner op de Nederlandse markt. Een gamebedrijf maakt liever spellen en geen tools, maar er zijn een paar uitzonderingen. Ook gaan we naar de GDC (Game Developers Conference) in San Francisco. Daar willen we met middleware bedrijven praten om te kijken of er interesse is. Dan zijn we redelijk ver met de ontwikkeling
en kunnen we echt iets laten zien. In dit traject zullen we ook onze opleiding International Media and Entertainment Management (Imem) betrekken.” Volgens Janssen hoeven we niet bang te zijn dat de kennis naar het buitenland verdwijnt. “De hogeschool heeft de expertise en het is gemaakt naar de wens van de zes gamebedrijven die hebben meegedaan met het RAAK-project. Nederland is heel sterk in serious games, dus daar is het ook op gericht.” Als de verkoop aan een groot middleware bedrijf lukt, komt het product via hen weer terug bij de Nederlandse gamebedrijven.
Doen! In september opent de nieuwe call voor Demonstrator. Dirk Janssen moedigt RAAK-projectleiders aan een voorstel in te dienen. “Doen! Als je een RAAK-project hebt gedaan, wil je aan het eind graag een geïmplementeerde oplossing hebben. Meestal ben je daar nog een stap vanaf. Demonstrator probeert precies die extra duw te geven. Wat dat betreft is het een hartstikke mooi programma.”
SiA magazine • 23
Het Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA maakt deel uit van
Volg ons op Twitter: @kennisbundel
Colofon Redactie Marianne Kroon en Stephanie Dijkstra Timothy Sealy (infographics) Interviews Marianne Kroon Ontwerp Akron Communicatie & Vormgeving, Leiden