LANDSCHAPSKRANT REGIONAAL LANDSCHAP
RIVIERENLAND Langs Nete, Dijle, Zenne & Rupel JAARGANG 6 - NUMMER 11 - NOVEMBER 2013
Deze landschapskrant van Regionaal Landschap Rivierenland wordt verspreid in de gemeenten Niel, Boom, Rumst, Willebroek, Mechelen, St-Katelijne-Waver, Bonheiden, Lier, Nijlen, Putte, Berlaar, Heist-op-den-Berg en Duffel.
Hoogstamfruitbomen in de herfst © RLH
Een hoogstamboomgaard is veel waard BLOESEMS IN HET VOORJAAR, FRUIT IN HET NAJAAR EN SAP VOOR HET HELE JAAR Wist je dat de regio rond Mechelen en Heist-op-den-Berg vroeger een echte fruitstreek was? Eindeloze hoogstamboomgaarden met zowel appel-, peren-, pruimen-, kersen- als notenbomen kleurden eeuwenlang ons landschap en zijn ondertussen kostbaar natuurerfgoed. Sommige perenvariëteiten die hier het levenslicht zagen, zijn nu internationaal bekend.
Perenvariëteit: Joséphine de Malines
IN DIT NUMMER Hoogstamboomgaarden Voorwoord KLE’s Terugblik Mens en machine Leven in Rivierenland Kalender en quiz
landschapskrant_RLR_11_def.indd 1
1 2 3 4-5 6 7 8
Door de genoodzaakte omschakeling naar laagstamfruitteelt, import en de oprukkende verstedelijking verdwenen deze bomen de laatste decennia echter uit ons landschap. Dat is jammer, want hoogstamboomgaarden hebben een belangrijke landschaps-, natuur- en cultuurhistorische waarde. Hoogstamboomgaarden zijn een streling voor het oog! Frisse bloesems in de lente, het uitbundige groen in de zomer, kleurig fruit in de herfst en mysterieuze silhouetten in de winter. Daarnaast leveren ze voedsel voor vogels, kleine zoogdieren en insecten en bieden ze onderdak aan onder meer de specht, de boomkruiper, de steenuil en de vleermuis. Bijen zorgen voor de bevruchting van de bloesems. Tenslotte krijgt ook de culinaire waarde van hoogstamfruit steeds meer aandacht. En terecht, want vaak zijn deze fruitsoorten echte
delicatessen. Bij elk gerecht past een typische appel, noot of peer met een heel eigen smaak, geur en kleur. Ook het sap wint aan populariteit. Regionaal Landschap Rivierenland zet ons streekeigen fruit opnieuw volop in de kijker. Jaarlijks organiseren wij een mobiele fruitpers in onze regio. Dit jaar kwam de fruitpers naar Duffel, kersverse gemeente binnen Rivierenland (lees hierover meer op pagina 6). MEER INFO tim.ghysels@rlrl.be - 015 21 98 53 De publicatie Fruit-Wijzer is gratis te verkrijgen of te downloaden via de Provincie Antwerpen
16/10/13 14:21
Voorwoord De zomer en de zon hebben ons de voorbije maanden heel wat energie geschonken. Energie waar we gretig gebruik van maakten om de nieuwe wandellussen ‘Otters en bevers op het spoor’ en ‘De vallei van de Zenne’ succesvol in te wandelen, een nieuwe ‘Landschapsbelevenissen’ rond Mechelen te fietsen, in speelbossen te ravotten, lokaal erfgoed te bewonderen, buitengewone plekjes te zoeken en met zijn allen talrijke natuurhappenings en landbouwdagen te overrompelen. Kortom met volle teugen te genieten van ons prachtige rivierenlandschap. Nu de herfst en de winter voor de deur staan moeten we opnieuw energie trachten te vinden. Gelukkig bieden ook deze twee seizoenen heel wat mogelijkheden. Denk maar even aan al het knothout waarmee we onze huiskamers verwarmen, het vele fruit waar we ons dankzij allerlei heerlijke recepten op kunnen verlekkeren, de wondermooie winterwandelingen die we zullen maken en de nieuwe opleiding Rivierkenner die voldoende gespreksstof zal opleveren. Als Regionaal Landschap Rivierenland vzw kijken we ook uit naar onze definitieve erkenning op 1 december door Vlaams Minister van Leefmilieu Joke Schauvliege. Een extra boost waar we dankbaar gebruik van maken om poelen te graven, hagen, heggen, houtkanten en fruitboomgaarden aan te planten, klein bouwkundig erfgoed te restaureren, scholen te vergroenen, kwetsbare diersoorten als amfibieën, vleermuizen, zwaluwen en vlinders te beschermen en buitengewone plekjes te creëren. De 50 winnaars van de wedstrijd buitengewone plekjes zijn ondertussen gekend. Surf naar www.buitengewoneplekjes.be en volg samen met ons de vergroeningswerken. Veel leesplezier!
RIK RÖTTGER Voorzitter Regionaal Landschap Rivierenland Gedeputeerde van de provincie Antwerpen
Opleiding Rivierkenner Na het grote succes van onze opleiding Rivierkenner in 2012 organiseren wij deze opnieuw in 2014 Tijdens vier lezingen en vier excursies tussen 7 januari en 29 maart staan experten stil bij thema’s als het geologisch ontstaan van onze rivieren, hun invloed op het landschap, getijdennatuur, het Sigmaplan, en water en samenleving. Zij schetsen een verhaal over verleden, heden en toekomst. MEER INFO elly.vaes@rlrl.be – 015 21 98 53 www.rlrl.be/rivierkenner.php ORGANISATIE RL Rivierenland, Toerisme Rupelstreek-Vaartland, Natuurpunt Rupelstreek, Vereniging voor Milieueducatie Provincie Antwerpen
Knotboom zoekt kachel Ben je knotboomeigenaar of – beheerder en kan je zelf niet instaan voor het regulier onderhoud? Wij hebben de oplossing. Ons Rivierenland-knotteam knot vrijwillig en vakkundig jouw knotbomen in ruil voor het brandhout. Al wat je moet doen is een knotaanvraag invullen. Wij brengen je in contact met een knotter uit de buurt. Opgelet: mensen met sier- en leibomen verwijzen we graag door naar een boomverzorger. MEER INFO elly.vaes@rlrl.be – 015 21 98 53 knotaanvraag via www.rlrl.be/knotboomzoektkachel.php
Groene Longen Wandeling, 2e plaats ‘Wandeling van het jaar’ Dat het landschap, de natuur en de geschiedenis van de gemeente Boom beklijven, bewijst de tweede plaats die de Groene Longen Wandeling behaalde bij de verkiezing ‘Wandeling van het jaar, editie 2013’. Deze wandelroute, die de 4 groene longen van Boom verbindt, leidt je doorheen de Rupelstreek en de industriële geschiedenis van de klei-ontginningsgebieden. Ze plaatst het verstedelijkte Boom in een groen daglicht en wordt gespekt met interessante weetjes over fauna, flora en over plaatselijke initiatieven rond duurzaam leven. MEER INFO joke.maes@rlrl.be Download de brochure via www.rlrl.be/publicaties_brochures.php REALISATIE RLRL, Gemeente Boom, WSV Schorrestappers, ATB De Natuurvrienden
2
landschapskrant_RLR_11_def.indd 2
16/10/13 14:21
Kleine landschapselementen, opnieuw groots in het landschap
Wat zijn kleine landschapselementen? Het is een verzamelnaam voor de vele kleine natuurlijke groenelementen in de open ruimte, die het landschap mee vorm, inhoud en identiteit geven (hagen, heggen, houtkanten, poelen, (knot)bomen…). Hun ontstaan en voortbestaan is haast altijd op de een of andere manier te danken aan menselijke activiteit. De functies van kleine landschapselementen waren vroeger talrijk. Zij dienden o.a. als windscherm, veekering, voedselvoorziening en leverden gerief- en brandhout. Met het wegvallen van de functie stopte vaak ook het beheer en verdween het landschapselement. Daardoor zijn nu enkel nog resten aanwezig van wat eens een dicht netwerk was. Gelukkig worden in onze huidige maatschappij kleine landschapselementen en hun functies opnieuw erkend. Ze zijn belangrijk voor het behoud van biodiversiteit, als natuurverbinding, voor de belevingswaarde van het landschap en voor erosiebestrijding.
Hugo Van Calster, inwoner Rivierenland en landschapsbouwer Hugo, zijn vrouw Katrien en hun 2 kinderen koesteren een passie voor al wat leeft, beweegt en groeit. Ze hebben een hond, vijf voskopschapen, enkele kippen en een grote fascinatie voor het moois dat de natuur hen dagelijks biedt. Katrien herinnert zich nog dat haar herbarium uit de middelbare school heel wat dikker was dan dat van haar klasgenoten. Onlangs kochten ze samen een stuk grond in Bonheiden waarop ze niet alleen een huis bouwden, maar waar ze ook de natuur nieuw leven inbliezen. Via een vriend kwamen ze in contact met ons regionaal landschap. Samen vervingen we de monotone maïsakkers door kleurrijke en diverse fauna-akkers omzoomd met houtkanten. In de nabije toekomst willen Hugo en Katrien ook nog een poel en een fruitboomgaard aanleggen. Zelfs de knotbomen, die voorlopig nog op hun oude woonplaats staan, willen ze overbrengen. Tot slot hopen ze op een terugkeer van zwaluwen door nestplaatsen te voorzien. Het resultaat van hun inspanningen liet zich meteen merken. De fauna-akkers werden, naast een streling voor het oog, vooral een biodiverse plek die heel wat vlinders, hommels en bijen aantrok, waar talrijke akkervogels zaden en beschutting vonden en waar hazen maar al te graag in rondhuppelden. Bij valavond hoopt Hugo er ooit, samen met zijn zoon vanuit hun zelfgemaakte boomhut, reeën en ander wild te spotten. In hun woning lieten Hugo en Katrien een energiezuinige en milieuvriendelijke speksteenkachel installeren die ze warm stoken met het hout van de aangeplante houtkanten. De elzen uit de houtkanten leveren genoeg brandstof en worden door Hugo terecht ‘superbomen’ Hugo en Katrien genoemd.
In de fauna-akker van Hugo van Calster zeggen de zonnebloemen de zomer vaarwel, maar ze leveren wel nog voedsel en schuilmogelijkheden voor vele dieren in de winter
De familie is RLRL enorm dankbaar voor de hulp, de financiële steun en de knowhow voor het aanleggen van deze kleine landschapselementen. Naast hun ecologische en economische meerwaarde brengen ze ook mensen dichter bij elkaar. De familie Van Calster wil graag buren, kennissen, vrienden en familie mee laten genieten van en waardering tonen voor dit prachtig stukje levend landschap.
Zelf een haag, heg, houtkant of hoogstamboomgaard aanplanten, autochtoon plantgoed bestellen, een poel aanleggen of een fauna-akker inzaaien? Neem contact op met : aanplantingen: tim.ghysels@rlrl.be poelen en fauna-akkers: elly.vaes@rlrl.be
3
landschapskrant_RLR_11_def.indd 3
16/10/13 14:22
Terugblik Samenwerken aan een mooier landschap, over de sectoren heen, met zowel ademruimte voor landbouw, recreatie als voor natuur, het kan! Onze landschapsanimator kent het terrein als geen ander. Soms verschijnt hij op kantoor met enkele adembenemende foto’s.
Hooilandschap, romantiek
pur sang
Grote Nete, Gestel, eve
n Apocalypse Now
Tijdens het otter-beverfestival op 31 augustus te Klein-Willebroek leefden sommige bezoekers zich wel erg goed in. Deze enthousiasteling ruilt zijn fopspeen, om op een stokje zoethout te knagen zoals alleen echte bevers dat doen.
De interactieve kinderwandeling werd officieel geopend in het bijzijn van Schepen Maaike Bradt (gemeente Willebroek), Dirk Vandenbussche (Provincie Antwerpen) en Karin De Mulder (TRVL).
Officiële
n
chte Doe-opdra
Waar is de tijd dat we in slechts een kleedje of een marcelleke al fietsend of wandelend het landschap langsheen Dijle, Nete, Zenne en Rupel verkenden? De brochures ‘Landschapsbelevenissen langs de 4 rivieren in Rivierenland’ en ‘De vallei van de Zenne’ zijn evenals de brochure ‘Otters en bevers op het spoor, knagende vragen, scherpe antwoorden’ te verkrijgen via info@rlrl.be of online te bekijken via onze website.
Fietsbrug
over de D
opening
ijle, Hein
donk
Vallei van de Zenne, Heffen
4
landschapskrant_RLR_11_def.indd 4
16/10/13 14:22
Natuurpunt Pinzieleke
Retroligweide RLRL
Dankzij deze twee stoere Natuurpuntmatrozen van het historische veer Pinzieleke konden heel wat bezoekers op 23 juni de overkant bereiken om te genieten van- en te spelen op de retroligweide in het natuurreservaat ‘Vallei van de Grote Nete’ te Heist-op-den-Berg.
Fauna-akkerzaden determineren is niet eenvoudig, aldus de bezoekers van de Hoevefeesten te Bevel en de Heistse Landbouwdag. Het resultaat van die zaden bewonderen is dat uiteraard wel!
Zaden raden op de Hoevefeesten ker
Fauna-ak
Het project ‘Grachten van de Broeklei’ in Niel werd samen met 11 andere projecten verkozen als Heldendaad in het kader van het plattelandsproject Scheldelandschapspark, in opdracht van de Vlaamse overheid. RLRL herstelde er samen met Natuurpunt Rupelstreek en Onroerend Erfgoed twee amfibieënpoelen en één vlasrootput. Daarnaast monitorde RLRL in het voorjaar haar eerste aangelegde en herstelde poelen met soms opmerkelijke resultaten.
Grachten van de Broeklei
ts
Staafwan
Groene Kikker
Alpenwa
tersalam
ander
Greep uit de resultaten van onze poelenmonitoring
5
landschapskrant_RLR_11_def.indd 5
16/10/13 14:23
Mens en machine
De mobiele sappers te gast in Duffel
Mobiele fruitpers
Op zondagmorgen aan de keukentafel enkele appelsienen tot sap persen is fijn. Op een doordeweekse zaterdag in Duffel duizenden kilo’s vers fruit uit eigen streek of tuin tot het lekkerste sap van de wereld persen, dankzij de mobiele sappers van de Houtlandse tuinsappen, is indrukwekkend. De bewoners van Duffel, sinds de zomer van 2013 aangesloten bij Regionaal Landschap Rivierenland, kregen Duffel sluit zich aan bij Rivierenland bovendien een gratis sapje en een gesmaakte ontvangst. Dit bracht heel wat fruitliefhebbers en ‘kijklustigen’ op de been. Regionaal Landschap Rivierenland dankt alvast het voltallige gemeentebestuur voor de medeorganisatie en kijkt uit naar de eerste terreinrealisaties. RLRL werkt dit najaar alvast mee aan de vergroening van het ‘buitengewoon plekje’ in de Mijlstraat, de avontuurlijke inrichting van het buurtpark ‘De Koddige Kater’ en de (her)aanleg van de boerentuin in natuurgebied Mosterdpot.
Fruitweetjes:
Brug tussen natuur en landbouw?
Het ‘Duffelke’, ook wel ‘Duvelke’ genoemd omwille van zijn knalrode kleur, werd omstreeks 1988 door Frans Nauwelaerts als aflegger gevormd. Het Duffelke is afkomstig van een merkwaardige appelaar die groeide op de plaats van de versterkte middeleeuwse hoeve ‘Muggenberg’. Deze zoete appel is bijzonder geschikt als sierappel, maar ook voor verwerking en als dessertappel. De Kiliaan werd vernoemd naar Cornelius Kiliaan uit Duffel, proeflezer en corrector van Christoffel Plantijn. De appel zelf is sappig, zuurzoet en geschikt voor de verwerking tot sap.
De oprichting van een agrobeheergroep is een initiatief van, door en voor landbouwers die agrarisch landschaps- en natuurbeheer willen inpassen in hun economische bedrijfsvoering. Op die manier ontstaat een win-winsituatie voor zowel landbouw als natuur. De landbouwer kan zijn landschapsbeheer uitbouwen tot een economische activiteit en zijn knowhow en machines heel het jaar door inzetten. Door de meer gebiedsgerichte en gecoördineerde aanpak verhoogt een agrobeheergroep de effectiviteit van maatregelen en resultaten op vlak van biodiversiteit en landschapsbeheer. Om landbouwers uit de streek kennis te laten maken met de diverse mogelijkheden van agrarisch natuurbeheer lanceerde RLRL het project ‘Onbekend onbemind’, een initiatief van VLM, ANB, Departement Leefmilieu, Natuur en Energie en Departement Landbouw en Visserij, en gesubsidieerd door de Vlaamse Landmaatschappij. In het voorjaar ging RLRL samen met de Antwerpse fruittelers op uitstap naar Haspengouw en leerden we hoe wilde bijen ingezet worden op een fruitteeltbedrijf. Eind oktober gaan landbouwers op excursie naar Kruibeke en Brecht om ervaringen met bestaande agrobeheergroepen uit te wisselen. Verder staat nog op het programma: ‘waterbeheer via stuwen’ en ‘werking machinering’.
Majoor Esperen, hij had zijn naam niet gestolen, bekwam fruitvariëteiten met buitengewone kwaliteit en liet ons een 30-tal perenvariëteiten na. Zijn grootste aanwinst doopte hij zeer toepasselijk ‘Soldat-Laboureur’ waarmee hij zowel zijn bewogen militaire loopbaan in het leger van Napoleon I als zijn vreedzame tijdverdrijf als fruitkweker in de kijker zet. De peer wordt gebruikt als dessertpeer, om stroop van te maken en als droogpeer. De ‘Joséphine de Malines’, een zeer sappige, rondborstige en zoete peer met een suikermeloenachtig aroma vernoemde hij naar zijn vrouw.
MEER INFO Excursies voor geïnteresseerde landbouwers : joke.maes@rlrl.be – 015 21 98 53 SAMENWERKING Regionaal Landschap Rivierenland, VLM, WenZ, Natuurpunt Studie, Boerenbond, Agrobeheercentrum Eco² en lokale landbouwers
6
landschapskrant_RLR_11_def.indd 6
16/10/13 14:23
Leven in Rivierenland Tuin-Wijzer In een landschap waarin wordt gewoond en gewerkt, zijn tuinen erg belangrijk voor de natuur. Ze beslaan in Vlaanderen immers een groter oppervlak dan alle natuurgebieden samen. Een tuin is ook een plek om even tot rust te komen, om je actief uit te leven als je groene vingers hebt, om te tafelen, te lezen, kampen te bouwen, van de zon te genieten en te kijken naar al wat er leeft. Hoe groot of klein jouw tuin of balkon ook is en welke stijl je ook verkiest, je kunt zelf een verschil maken en kiezen voor méér natuur, louter door de aanleg of het beheer van je tuin anders aan te pakken. Het resultaat is een tuin vol leven, met planten die het goed doen, met vogels, vlinders en tal van andere insecten en met een afwisselende bloei doorheen de seizoenen.
Bijzaak wordt hoofdzaak
Wil je meer natuur in je tuin, dan vind je in de publicatie ‘Tuin-Wijzer’ heel wat concrete tips. De eerste 15 aanvragers uit ons werkingsgebied krijgen bovendien een bouwpakket voor een bijenhotel erbij. Stuur hiervoor een mailtje naar bart@rlrl.be. Waarom bijenhotels zo belangrijk zijn, lees je in onderstaand artikel. MEER INFO Download de brochure via www.provant.be/tuin-wijzer
Zwaluwen in nesten STAD LIER IN DE BRES VOOR ZWALUWEN
Vosje, Andrena fulva © Pauln
Het gaat niet goed met onze bijen en dat is slecht nieuws. Einstein voorspelde dat de mens slechts vier jaar zou blijven leven wanneer er geen bijen meer zijn. We horen steeds vaker dat bijen massaal verdwijnen. Natuurpunt wijst erop dat bijenkast na bijenkast leeg komt te staan en niet alleen honingbijen boeren achteruit, ook heel wat wilde bijen zijn bedreigd. Bijen vervullen nochtans een sleutelrol in de natuur. Ze zijn in grote delen van de wereld de belangrijkste bestuivers van wilde planten, fruitbomen en heel wat land- en tuinbouwgewassen. We kunnen het tij nog keren. In je tuin of op je balkon kan je heel wat acties ondernemen: met bloemborders, moestuinen, een groendak, een kruidentuin, een autochtone haag of een bijen-hotel. Ook het aanplanten van een fruitboomgaard is een goed idee. Landbouwers kunnen het voedselaanbod voor de bijen mee verhogen (bloemenweiden, bloeiend akkerranden…), nestgelegenheid voorzien (ondergronds, bovengronds of via een bijenhotel) en waar mogelijk op een milieubewuste manier omgaan met gewasbeschermingsmiddelen (ver van voedsel voor bijen, tijdstip gebruik, dosering…). Gelukkig springen heel wat gemeenten in Rivierenland mee op de kar. Van een weloverwogen plantkeuze van haagplantacties, over het aanbieden van specifieke bijenstruwelen en bijenhotels, naar specifiekere straatbebloeming, tot het organiseren van infomomenten. Voor meer info: zie de activiteitenkalender op de laatste pagina. MEER INFO joke.maes@rlrl.be - 015 21 98 53
Nestkasten kunsthumaniora Lier
De stad Lier plant al jaren de afbraak van de oude Sionskazerne langs de stadsvesten. Die deed tot voor kort dienst als stadsmagazijn, maar zal nu plaats maken voor 48 gezinswoningen en 68 appartementen. De bouwvallige dakgoten en het dak van het oude stadsmagazijn bieden echter plaats aan tientallen broedpaartjes gierzwaluwen, een beschermde soort. Een dilemma? Niet noodzakelijk. Lier pakt uit met een oplossing om u tegen te zeggen. Ten eerste bood de stad technische ondersteuning aan Natuurpunt De Wielewaal en Regionaal Landschap Rivierenland voor de ophanging van enkele tientallen kunstnesten voor gierzwaluwen aan de nabijgelegen Kunsthumaniora en de Artesis Hogeschool. Vervolgens stelde het Stedelijk Ontwikkelingsbedrijf Lier autonoom gemeentebedrijf (SOLag) de afbraak, die normaal gezien in april 2013 zou hebben plaatsgevonden, uit tot na het broedseizoen. Zo hadden de gierzwaluwen alle tijd om hun jongen groot te brengen, de nieuwe kunstnesten te ontdekken en weer naar hun wintergebied in Afrika te trekken. SOLag plant, in overleg met RLRL en NP De Wielewaal, inbouwnestkasten te voorzien bij het bouwproject. Wil je meer te weten komen over zwaluwen? RLRL ontwikkelde deze zomer een splinternieuwe zwaluwtentoonstelling die je voor jouw school of evenement kan uitlenen. MEER INFO Overzetdienst Pinzieleke joke.maes@rlrl.be – 015 21 98 53
7
landschapskrant_RLR_11_def.indd 7
16/10/13 14:23
Activiteitenkalender 7/11/2013
Fietstocht Landschapsbelevenissen langs de 4 rivieren in Rivierenland
9u45 Netedijk Rumst, ter hoogte van de fietsbrug over de Nete (inschrijven verplicht - natuur.rupel@skynet.be)
14/11/2013
Open milieuraad met als thema ‘Bijzaak wordt hoofdzaak wat doe jij voor de bij?
19u30 Provinciale Tuinbouwschool, Mechelen
20/11/2014
Kinderwandeling Otter en bever (6-12 jaar) 13u45, pleintje Sashuis, Klein-Willebroek (organisatie NP Rupelstreek)
24/11/2013
Boomplantingsdag Brede zeyp
10u-16u Parking fort van Koningshooikt, Donderheide 3, 2500 Koningshooikt(Lier)
07/01/2014
Start opleiding Rivierkenner
9u30 De Schorre, Boom, inschrijven verplicht
06/03/2014
Lezing wilde bijen, milieuraad Duffel
Bibliotheek, Beethovenzaal, Onze-Lieve-Vrouwlaan 1, Duffel
10/04/2014
Start cursus wilde bijen theorie 1
19u30 Natuur.huis De Paardenstal, Niel (organisatie NP Rupelstreek)
21/04/2014
Scheldehappening
Hoek 76, Boom
27/04/2014
Erfgoeddag 2014, thema Grenzeloos
verschillende locaties
Landschapsquiz COLOFON Deze landschapskrant is een uitgave van Regionaal Landschap Rivierenland vzw
DOE MEE EN WIN !
Kies uit onderstaande woordenlijst het juiste begrip bij deze 6 foto’s: Perceelsrand, fauna-akker, afgeknaagde beverstam, geknotte knotboom, Broek te Blaasveld, Dijle, poelenmonitoring, mobiele sappers, Joséphine de Malines, kleiput, otter, bever, Duffelke, zwaluwnest, bijenhotel.
CONTACTADRES Vrijbroekpark Hombeeksesteenweg 264 2800 Mechelen tel. 015 21 98 53 info@rlrl.be www.rlrl.be Ontdek ons op Facebook via www.facebook.com/rivierenland Schrijf je in op onze elektronische nieuwsbrief door een email naar nieuwsbrief@rlrl.be VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Ankatrien Boulanger, wnd coördinator RLRL vzw REDACTIE Regionaal Landschap Rivierenland vzw FOTO’S RLRL, RLH, Hugo Van Calster, Mick Otten, Rudy Moens, Joke Maes, Elly Vaes, Tim Ghysels, Houtlandse tuinsappen, Dries Martens VORMGEVING Graffito/De Verbeelding DRUK Drukkerij Buroform NV DANKZIJ DE FINANCIELE STEUN VAN Agentschap voor Natuur en Bos, Agentschap Onroerend Erfgoed, Provincie Antwerpen, Stad Mechelen, Stad Lier, gemeenten Niel, Boom, Rumst, Willebroek, Sint-Katelijne-Waver, Bonheiden, Putte, Berlaar, Nijlen, Heist-op-den-Berg en Duffel
1
2
3
4
5
6
PRIJS: De winnaars krijgen een verwenpakket met onder andere 5 liter geperst fruitsap van de Houtlandse Tuinsappen en de nieuwste wandel- en fietsbrochures uit eigen streek. SCHIFTINGSVRAAG: Hoeveel kilometer bedraagt de optelsom van de 29 wandelingen van Wandelgebied Pallieterland?
Voornaam: Naam: Adres: Postnummer: Gemeente:
Stuur deze strook voor 1 januari naar: Regionaal Landschap Rivierenland vzw, Vrijbroekpark, Hombeeksesteenweg 264 2800 Mechelen info@rlrl.be
Telefoonnummer: E-mail: Deze krant werd gedrukt met bio-inkt op gerecycleerd papier.
landschapskrant_RLR_11_def.indd 8
16/10/13 14:23