2
PROF. DR. ÜSTÜN DÖKMEN, 1954 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. İlk ve ortaokulu Erzurum’da, liseyi Ankara’da bitirdi. Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nden lisans ve yüksek lisans derecesi aldı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi’nde Psikolojik Danışma ve Rehberlik Bölümü’nde profesör olarak görev yapmakta olan Dökmen, 2005’te, Süleyman Hecebil’le birlikte Üstün Dökmen Yaşam Boyu Gelişim, Eğitim ve Danışmanlık Akademisi’ni kurdu. Şiir kitapları da bulunan Dökmen’in diğer yapıtları şunlardır: Roman: Ladesçi; Miyase’nin Kuzuları; Kelebekler ve İnsanlar; Metrestepe. Oyun: Komşu Köyün Delisi / Nokta Nokta Hanım’ın Hayatı; Otoyalda Piknik / Padişah-ı Hali Osman/Uluğ Bey; Pusulamı Ayarlar mısınız? / Depremzâdeler Mahallesi. Bilimsel yayınları: İletişim Çatışmaları ve Empati; Varolmak Gelişmek Uzlaşmak; Küçük Şeyler 1 – Deniz Kabukları; Küçük Şeyler 2 – Suflörlü Yaşamlar, Tulumbacı Sendromu, Psikolojik Düğümler; Küçük Şeyler 3 – Yaşama Yerleşmek; Küçük Şeyler 4 – Eşitler Evi; İnsanın Korunakları-1: Deriden Kültüre; İnsanın Korunakları-2: Mimari (Selcan Dökmen ile).
3
ÜSTÜN DÖKMEN
Tangramım Nerede? Pepe mi, Sobe mi? Duru’nun Yıldızları
Remzi Kitabevi
4
tangramım nerede? / pepe mi, sobe mi? / duru’nun yıldızları / Üstün Dökmen © Remzi Kitabevi, 2013 Her hakkı saklıdır. Bu yapıtın aynen ya da özet olarak hiçbir bölümü, telif hakkı sahibinin yazılı izni alınmadan kullanılamaz. Kapak: Murat Özgül ısbn 978-975-14-1571-4 birinci basım: Ağustos 2013 Remzi Kitabevi A.Ş., Akmerkez E3-14, 34337 Etiler-İstanbul Sertifika no: 10705 Tel (212) 282 2080 Faks (212) 282 2090 www.remzi.com.tr post@remzi.com.tr Baskı ve cilt: Remzi Kitabevi A.Ş. basım tesisleri 100. Yıl Matbaacılar Sitesi, 196, Bağcılar-İstanbul Sertifika no: 10648
5
Tüm gençlere ve onları yetiştirenlere…
6
7
Tangram覺m Nerede? (Gen癟lik oyunu, 2 perde)
8
Tangram覺m Nerede?
İçindeki Şahıslar
9
İçindeki Şahıslar Cem
: Lise öğrencisi, tangram sevdalısı
Gülsu
: İlkokulda, 10 yaşında, Cem’in kardeşi
Nedret Hanım : Anneleri; bir holdingde insan kaynakları müdürü Nedim Bey
: Bilgisayar mühendisi.
Tezcan ve Mertcan : Cem’in arkadaşları Selcan H.
: Psikolojik danışman ve rehber
Narin
: Cem’in sınıf arkadaşı
Tarkan
: Cem’in dayısı
1. Anlatıcı
: Aynı zamanda Tezcan (Erkek)
2. Anlatıcı
: Aynı zamanda Narin (Kız)
Not: Anlatıcılar konuştuktan sonra söylediklerini özetleyen kısa bir şarkı olabilir.
10
Tangram覺m Nerede?
I. Perde, I. Sahne
11
I. PERDE
I. Sahne (Sahnenin arkasında, projeksiyonla yansıtılan beyaz zemin üzerinde siyah büyük bir kare vardır.) 1. ANLATICI
Merhaba, ben anlatıcıyım. Oyun anlaşılmaz diye ya da yanlış anlaşılırsa diye, ara ara olup bitenleri anlatacağım sizlere. Oyunda da rolüm var; Cem’in arkadaşlarından birisini canlandıracağım. 2. ANLATICI
Ben de anlatıcıyım; arkadaşım gibi bana da iki rol verdiler. Oyunda Narin rolündeyim. 1. ANLATICI
Bize ikişer rol verilmesinin sebebi, maddi sıkıntı tabii. Ucuza gelsin diye. 2. ANLATICI
Tiyatro dışardan görüldüğü gibi değildir. Dışı parlak, içi borç içindedir. 1. ANLATICI
Borç içindedir tiyatro; içerde uçan kuşa borcu vardır. Ama dışarda toplumdan alacağı vardır.
12
Tangramım Nerede?
2. ANLATICI
Tiyatrolar, özellikle özel tiyatrolar kareye benzer. Yuvarlanıp gidemezler; bir kenarları mutlaka zemine takılır. 1. ANLATICI
Evet kare. Dikdörtgene göre daha demokratik ama daireye göre statik. (Anlatıcılar çıkar, Cem girer, çekmecelere, gazetelerin altına bakarak bir şeyler arar.) CEM
Anne… Anne… Anne niçin cevap vermiyorsun? (Daha güçlü) Anneee! NEDRET HANIM
(Sesi dışarıdan duyulur.) Ne var çocuğum? CEM
Demin niye cevap vermedin? NEDRET HANIM
Demin duymadım evlâdım. CEM
Niye duymadın? NEDRET HANIM
(İçeri girer, sinirlidir.) Ne bileyim niçin duymadım. Araştırıp söylerim. CEM
Tamam anne, sinir yapma, üçleme. NEDRET HANIM
Ne demek şimdi bu?
I. Perde, I. Sahne
13
CEM
Üçleme mi ne demek? NEDRET HANIM
Evet; kimden öğreniyorsun bu argo lafları? CEM
Kimseden öğrenmedim, ben buldum anne. Birisi sinirlendi mi, “üçleme; ani kalkış yapma, lastikleri yakarsın,” diyorum. NEDRET HANIM
Peki o ne yapıyor? CEM
Hemen vites küçültüp, sakinleşiyorsun. NEDRET HANIM
Aman iyi; ne istiyorsun? CEM
Tangramımı gördün mü? NEDRET HANIM
Ne bileyim evlâdım; her yerde olabilir. (Odayı toplamaya başlar.) CEM
Anneciğim, her yerde olamaz. Ben tangramımla her yeri, her şekli yapabilirim ama tangramım bir tek yerde durur sonuçta. Evet, nereye kaldırdınız? NEDRET HANIM
Çekmeceye bak. CEM
Çekmece nerde? NEDRET HANIM
Hepsine bak.
14
Tangramım Nerede?
CEM
Babam sakladı yine di mi? NEDRET HANIM
Niçin saklasın oğlum? CEM
Biliyorum saklıyor. O da saklıyor sen de saklıyorsun. İkiniz de saklıyorsunuz; oynamayayım diye. NEDRET HANIM
Eh, bazen sakladığımız oluyor. CEM
Anne ya, hayret bişi ya! Ne akıl saklıyorsunuz? Bu yaptığınız insan haklarına aykırı, gençlik haklarına aykırı. Ağır geliyor. NEDRET HANIM
(Oturur.) Yavrum, bizim de haklarımız var; çocuğumuzun bütün bir gün yalnızca bir tek şeyle uğraştığını görmek de bize ağır geliyor. CEM
Tangram, bir tek şey değildir anne; bütün bir dünya var onun içinde. NEDRET HANIM
Evlâdım, bütün gün elinde, şu tek karecik tangram. Eskiden yemiyordun, içmiyordun yalnızca internetle yaşıyordun. Şimdi de bu tangram çıktı başımıza. Doğru dürüst ders çalışmıyorsun, adam gibi uyumuyorsun, sokağa çıkmıyorsun, iki arkadaşınla konuşmuyorsun, lütfedip bizimle konuşmuyorsun. CEM
Abartıyorsun anne.
I. Perde, I. Sahne
15
NEDRET HANIM
Abartmıyorum. Geçen yaz tatilde bir ay boyunca evde tangram oynadın; ne denize girdin, ne güneşe çıktın. Yemiyorsun, içmiyorsun, damardan seruma bağlanmış gibi yalnızca bu tangramla yaşıyorsun. Dün okulundan aradılar; derste cepten internete girip, habire tangramla oynuyor dediler. Seni rehberlik servisine göndereceğim. CEM
Cezam mı şimdi bu rehberlik? NEDRET HANIM
Ne sayarsan efendim. CEM
Anne, ben size karışıyor muyum? NEDRET HANIM
Vay, vay vay… Demek annene babana karışmıyorsun; özgür bırakıyorsun bizi. Teşekkür mü etsek, ne? CEM
Anne, hakkındaki söylentiler, bütün feys-buk’ları basmış halde. NEDRET HANIM
(Yerinden fırlar.) Ne söylentisi? CEM
Boş ver. NEDRET HANIM
Söyle oğlum ne dedikodu çıkmış. CEM
Boş ver, şimdi durup dururken canını sıkma.
16
Tangramım Nerede?
NEDRET HANIM
Bana bak Cem, öyle sinsice bir laf atıp ortalığa, kenara çekilme. Başladın bir kez, bitir. CEM
Anne seni üzmek istemem ama senin için, “Dünya şirketler tarihinin, en can alıcı insan kaynakları müdürü” diyorlar. NEDRET HANIM
Ne demek şimdi bu? CEM
Elemanları alıyor, atıyor, alıyor atıyor diyorlar. Ben inanmıyorum tabii. NEDRET HANIM
(Oturur.) Bak sen dünyanın en can alıcı İK müdürü ha! Ekran ekran dolaşıyor demek adım. Kim çıkarmış bu ahlaksız dedikoduyu? CEM
Valla bilemeyiz. İnternetteki bilgiler, yer altı suları gibidir. Gür akar ama kaynağı belli değildir. NEDRET HANIM
(Kendi kendine) Şimdi bu genel müdürün kulağına da gider. “At” diyor atıyorum. Ama tepki gelince de “Müdüre hanım insanları niçin atıyorsunuz?” der merhametli bir yüzle. (Yüksek sesle) Başka ne diyorlar? CEM
Hah buldum tangramımı; en dibe koymuşsunuz. İyi saklıyorsunuz ama artık alıştım; nerede olsa buluyorum. NEDRET HANIM
Başka ne diyorlar Cem?
I. Perde, I. Sahne
17
CEM
Siz saklayınca buluyorum da Bahriye Abla toplayınca bulamıyorum. Kadın, temizlikçi mi, milli saklayıcı mı belli değil. Topluyorum diye, neyim var neyim yok, ilgisiz yerlere sıkıştırıyor. Yaratıcı da üstelik bir koyduğu yere bir daha koymuyor. Odamı bir topluyor, her şeyim kayboluyor. NEDRET HANIM
Sen de ortada bırakma. CEM
Yaratıcı düşünce sahipleri dağınık ortamlarda çalışırlarmış anne. Dağıtmadan toplayamaz insan. NEDRET HANIM
Aman da aman; demek dağıtmadan toplayamıyor insan. 1. ANLATICI
(Yandan kafasını uzatır.) Dağıtmadan toplayamaz insan (çekilir.) NEDRET HANIM
O yüzden mi siz gençler de dağıtıyorsunuz kendinizi, bir gün toparlanmak üzere? CEM
Ne alaka anne, ben yaratıcı zekâdan, tangramdan söz ediyorum kendimce. NEDRET HANIM
Demin bir şey sordum, laf karıştırdın. CEM
Ne sordun? NEDRET HANIM
Feys-bukta hakkımda başka ne diyorlar? CEM
Bana söyletme anne aç kendin bak. TN 2
18
Tangramım Nerede?
NEDRET HANIM
Nasıl bakayım evlâdım; beni feysinde arkadaş listene almıyorsun. CEM
Gönül koyma anne; bizim sınıfta kimse arkadaş olmuyor anababasıyla feyste. Öyle fes-to-feyse gelip yüz-göz olmamak için. NEDRET HANIM
Tamam tamam uzatma. Benim hakkımda ne yazıyorlar? CEM
Valla, koridordaki su sebillerine, tuvaletlerin içine gizli kamera yerleştirdiğini söylüyorlar, uzun durup da dalga geçenleri, kaytaranları yakalamak için. (Sahne kararır) ANLATICILAR
(Önce sözle, sonra şarkıyla.) Dağıtmadan toplayamaz insan. Tangram gibi bir kareden çıkıp dağılır evrene; çoğalır, çoğalır da sonra tekrar döner ilk kareye.
II. Sahne (Cem, tangramla oynuyordur, Gülsu girer.) GÜLSU
N’apıyorsun abi? CEM
Hiç. GÜLSU
Hiç mi yapıyorsun?
I. Perde, II. Sahne
19
CEM
Evet! GÜLSU
Abi. CEM
Ne? GÜLSU
Hiç yapıyorsan, hiçbir şey yapmıyorsun demektir. CEM
Üfff. Git başımdan, ufaklık! GÜLSU
Abi, sen yine tam-tamınla oynuyorsun. CEM
Tam-tam değil, tangram. GÜLSU
Bak bildim işte. Hadi bana da öğret. CEM
Olmaz. Annenle baban kızarlar. GÜLSU
Niye? CEM
Ben oynuyorum diye kızıyorlar. Oynarsan sana da kızarlar. GÜLSU
Gizli gizli oynarım. Kitabımın arasına saklarım, ders çalışıyorum diye oynarım. CEM
(Tangramı bırakır.)