TUIN MET GELIEFDEN van vergeten binnentuin tot bloeiend bewonersinitiatief in de Schilderswijk
tuin met geliefden - vincent van gogh
Vergeten Binnentuin Thu i s i n de Sc hi lde r swi j k
Midden in het woonblok aan de Jacob Marisstraat, de Frans Halsstraat en de Vailliantlaan in de Schilderswijk van Den Haag ligt een vergeten binnentuin. Deze tuin, die zo’n 780 m2 beslaat en sinds 20 jaar niet meer toegankelijk is, is met onkruid overwoekerd en ligt bezaaid met vuilnis. De Schilderswijk in Den Haag is het schoolvoorbeeld van de Nederlandse probleemwijk. De hoge dichtheid, de grote culturele diversiteit en hoge (jeugd)werkloosheid vallen niet te ontkennen, maar wonen in de Schilderswijk is veel leuker dan de media doen geloven. De transformatie van deze vergeten binnentuin tot waardevolle plek is daar een voorbeeld van.
VISIE De gemeente Den Haag heeft in mei 2013 een voorstel gemaakt voor de herindeling van de vergeten binnenuin, maar voor het creëren van een waardevolle binnentuin is meer nodig. Een waardevolle plek wordt niet alleen gecreëerd door denken vanuit functie, maar ook door atmosfeer, participatie en beeldvorming. Daarom is er gekozen voor een bewoner-proffesional initatief op basis van een organische groeimodel. De afgelopen jaren hebben er al verschillende sociale en artistieke projecten plaatsgevonden in de Schilderswijk die allen een bijdrage hebben geleverd aan de huidige ontwikkelingen. Door de integrale aanpak in dit project, gebaseerd op een procesmatige samenwerking tussen lokale bewoner-professionals en de betrokken partijen, wordt niet alleen gekeken naar kortetermijnresultaten, maar staat de creatie van een plek van betekenis met een ‘gevoel van thuis in de Schilderswijk’ op lange termijn centraal. VIDEO IMPRESSIE Voor een impressie van de start van het project klik hier of kijk op https://vimeo.com/125081349. Het wachtwoord is 8ack2C0ur7yar& .
ONTSTAAN De vergeten binnentuin is vroeger gebruikt als openbare speelplek, als thuishonk voor een kaartclub en als opslag voor lokale bedrijven. Na brand in een aantal woningen aan de Jacob Marisstraat zijn de kavels herverdeeld en is de tuin ontoegankelijk geworden. Op een klein bewonersinitiatief na, waarbij er kippen en geiten werden gehouden in de tuin, is er in de afgelopen vijfentwintig jaar geen gebruik gemaakt van de binnentuin en is deze in verval geraakt. Hoog tijd voor een nieuw initiatief.
Vergeten Binnentuin tot nu toe? inds maart 2015 hebben er verschillende bijeenkomsten plaatsgevonden om het herstel van de vergeten binnentuin te bespreken. Helaas heeft deze tijdsinvestering tot op heden nog weinig resultaat opgeleverd. De binnentuin ligt er nog bijna net zo bij als 1.5 jaar gelden en de overwoekering zet door. In november 2015 hebben de gemeente diensten de ergste overwoekering teruggebracht, maar het snoeiafval ligt nog steeds in de binnentuin, wat de hopeloze situatie des te meer illustreert. De ontoegankelijkheid van de binnentuin lijkt de grootste vertraging te veroorzaken. Door onoplettendheid van de gemeente is er door herverkaveling geen toegang tot deze gemeentegrond meer mogelijk, maar hoe moet dit worden opgelost? Sinds maart 2016 heeft Arcade Wonen een bedrijfspand aan Jacob Marisstraat 79 beschikbaar gesteld voor dit project. Het is nu voor de bewoners en de gemeente mogelijk om door dit pand toegang te krijgen tot de binnentuin. De eerst volgende stap is het opruimen van de binnentuin door de gemeente diensten, vervolgens is het aan de bewoners (met ondersteuning van de gemeente en overige betrokken partijen) om naar een prachtig eindresultaat toe te werken.
iedereen positief. Ongeveer de helft van de 150 adressen zijn bereikt en hebben door middel van een handtekening aangegeven dat zij het idee om de binnentuin op te ruimen ondersteunen.
CONTACT BEWONERS
Zodra de gemeente de eerste opruimwerkzaamheden hebben verricht zal er een bewonersdag georganiseerd worden. Op deze bewonerdag zal de tuin verder worden opgeruimd en zal een definitief besluit over de invulling van de tuin worden genomen.
Tussen maart en december 2015 zijn er vijf bewonersbijeenkomsten georganiseerd om samen tot een voorstel voor de binnentuin te komen. Deze bijeenkomsten zijn goed bezocht. Het idee om de binnentuin op te knappen is goed ontvangen. Natuurlijk heerst er ook bezorgdheid bij de omwonende met betrekking tot veiligheid en privacy, maar zolang hier genoeg aandacht aan wordt besteed, is
Op dit moment is er een kleine groep bewoners (zie team en betrokkenen) actief betrokken bij de ontwikkeling. Zodra er in de tuin gewerkt kan worden zullen ook de andere enthousiaste bewoners weer aansluiten bij de activiteiten.
In samenspraak met de gemeente is er besloten nog geen stichting of vereeniging op te richten voor deze tuin, omdat het nog niet duidelijk is hoe en of dit project voortgezet gaat worden.
CONTACT GEMEENTE Sinds maart 2015 zijn we in contact met de gemeente. Tot en met december 2015 is Dave Smit contact persoon geweest voor dit project. Er zijn een aantal bijeenkomsten op het stadhuis geweest om dit project te bespreken. In deze tijd is er helaas weinig vooruitgang geboekt met het opruimen dan wel ontwikkelen van de binnentuin. Met name de onbereikbaarheid van de tuin bleek een groot struikelblok.
ondersteuning rekenen wat betreft veiligheidsadvies en (eventueel) het inzetten van de buurtbroeders bij beheer van dit project. In 2015 is dit project, onder de naam Back2Courtyard ondersteund door het duurzaamheidsinitiatieven budget Den Haag. De kleine financiële bijdrage is besteed aan het organiseren van de bewonersbijeenkomsten en het inwinnen van organisatorisch advies.
CONTACT WONINGBOUW
In november 2015 hebben we dit project gepresenteerd op het evenement Heel Den Haag Harkt. Op dit event waren er verschillende adviserende en investerende partijen aanwezig. We hebben een zeer goed contact gelegd met fonds1818. Zodra er meer zekerheid is over de ontwikkelingen van deze plannen zijn zij bereid om dit project financieel te ondersteunen.
De omliggende woningen zijn prive eigendom, eigendom van HaagWonen (deel valliantlaan) en Arcade Wonen ( deel Frans Halsstraat en Jacob Marisstraat). Sinds het begin van dit project is er goed contact met Arcade Wonen. Sinds november 2015 is er ook contact met HaagWonen ontstaan.
Daarnaast heeft dit project inmiddels verschillende media aandacht ontvangen. Op kleine artikelen zijn we in gegaan, maar bijvoorbeeld het verzoek van de EO om een item te maken over dit project hebben we voorlopig nog uitgesteld. Eerst resultaat, vervolgens kunnen we een verhaal vertellen.
Sinds januari 2016 is Renzo Steijvers contact persoon voor dit project. Daarnaast ondersteunt Shakira van Steenis als initiatievenmakelaarster bij de organisatie van dit project sinds maart 2016.
CONTACT ONDERSTEUNENDE ORGANISATIES In de Schilderswijk en ver daar buiten zijn er verschillende organisaties die geïnteresseerd zijn om het project te ondersteunen dan wel te volgen. In Maart 2015 is dit project kort aan bod gekomen op het evenement ‘plekken in de Schilderswijk’ georganiseerd door transcity in het Vaillant theater. Op dit evenement waren veel lokale partijen uit de Schilderswijk aanwezig die allemaal positief reageerde op het mogelijke herstel van deze binnentuin. Bijvoorbeeld Basisschool het startpunt heeft aangeboden om als locatie voor bewonersbijeenkomsten te fungeren en de stichting Art’scool zou graag bijdragen aan het opknappen van de binnentuin doormiddel van (bijvoorbeeld) een mozaïek werk. Ook vanuit het politiebureau hoefkade kan dit project op
Bloeiende Binnentuin Org ani sc he g ro e i In samenspraak met de bewoners en de gemeente is er besloten om de tuin leefbaar te maken aan de hand van (zeer) kleine ingrepen op basis van een organische groeimodel. Op deze manier wordt de rust bewaard (en de kosten gedrukt). Daarnaast ontstaat er op deze manier voor de verschillende partijen nog ruimte om na te denken over een definitieve toegang en/of een overdracht van de gemeentegrond aan de woningbouwverenigingen. Bij wijze van experiment wordt er dus geen algemeen ontwerp gemaakt en uitgevoerd, maar wordt er uit gegaan van de kracht van de locale initiatieven en gedeelde verantwoordelijkheid. TUIN : PARK & NATUURSPEELPLEK Op de bewonersbijeenkomsten is lang gesproken over mogelijkheden en activiteiten in de binnentuin, van sporttuin tot speluitleen, van barbecue plek tot atelier voor kunstenaars, van zwembad to theehuis; alles is voorbij gekomen. Uit de bijeenkomsten blijkt echter dat de grote, en gedeelde, behoefte aan het behouden van rust, privacy en veiligheid de belangrijkste wens is van alle bewoners. Daarom is er voor gekozen om de tuin te gebruiken als park en natuurspeelplek. De mogelijkheid om buiten een boek te lezen en een kopje thee te drinken terwijl je kinderen spelen in de tuin lijkt aantrekkelijk voor iedereen. Over de mogelijkheid tot moestuinieren is lang gesproken. Op dit moment zijn er geen concrete plannen van bewoners om een moestuin te onderhouden. Zodra hier wel behoefte aan is zal er worden nagedacht over het plaatsen van moestuinbakken (i.v.m. vervuiling grond).
Gedurende de opruimwerkzaamheden van de gemeente zullen de bestaande barrières (schuttingen en/of klimop) zoveel mogelijk worden gerespecteerd. Zodra deze opruimwerkzaamheden klaar zijn, zijn alle bewoners welkom om zelf met kleine initiatieven te komen voor de indeling van de tuin. Iedereen kan zo verantwoordelijkheid nemen voor een klein onderdeel van de gezamelijke tuin. Tijdens de eerste bewonersdag zullen de eerste taken worden verdeeld en projecten worden opgestart. Contact persoon voor de invulling van tuin is Renske Maria van Dam, Jacob Marisstraat 117.
TOEGANG : Nr. 79 & HAAGSE HULP Gedurende de bewonersbijeenkomsten waren privacy en veiligheid een gevoelig onderwerp. Daarom is er besloten om de tuin te ontsluiten via Jacob Marisstraat 79. De stichting Haagse Hulp, met als bestuurslid bewoner Mohamed Arbib, zal pand 79 gaan gebruiken voor haar activiteiten en daarmee ook de toegang tot de tuin beheren. Haagse Hulp zal invulling geven aan het pand en de openingstijden van de tuin in de gaten houden. De openingstijden worden bepaald door stichting Haagse Hulp, maar zullen nooit voor zonsopgang en/of na zonsondergang zijn. Contactpersoon voor het beheer van de tuin is Mohammed Arbib, Jacob Marisstraat 111. ACTIVITEITEN : BEWONERSDAG & MEER Alle bewoners zijn welkom om zelf met kleine initiatieven te komen voor bewonersactiviteiten. Na het opruimen van de tuin door de gemeente zal een bewonersdag worden georganiseerd. Bij het organiseren van activiteiten wordt rekening gehouden met alle omwonenden. Met name de bewoners naast of boven Jacob Marisstraat 79 zullen inspraak hebben op de duur en data van de activiteiten. Contactpersoon voor het organiseren van bewonersactiviteiten is Marisa Albino, Jacob Marisstraat 73.
Huidige situatie
Tuin met geliefden (naar een schilderij van vincent van gogh)
elke bewoner een klein stukje verantwoordelijkheid voor een gezamelijke tuin
locatie voor natuurspeeltuin
locatie voor moestuinieren
opening pand 79 door Haagse Hulp
locatie voor bloemenmuur
Binnentuin Team over zi c ht betro k ke n e n Bewoners Het initiatief tot opruimen van de binnentuin wordt inmiddels gesteund door de omwonende. Er zijn rond +/- 60 handtekeningen verzamel en op verschillende bewonersbijeenkomsten is actief meegedacht over de mogelijke transformatie. Belanghebbende partijen
Kernteam AtelierSpices Renske Maria van Dam Jacob Marisstraat 117
Initatief en tuin info@renskemaria.com
Haagse Hulp Mohamed Arbib Jacob Marisstraat 111
Jacob Marisstraat 79 mo_arbib@live.nl
Marisa Albino Bewonersactiviteiten Jacob Marisstraat 73 marisa.albino@aegon.nl Wendy Higureos Wijnand Nuyenstraat 5
Organsiatie wendyhigueros@gmail.com
Umut Igdir Valliantlaan 566
Contactpersoon Valliantlaan umutigdir@hotmail.com
Thomas Swart Ondersteuning PR Jacob Marisstraat 95 thomas.swart@gmail.com
Gemeente Den Haag Grondeigenaar Renzo Steijvers Wijk Manager Schilderswijk renzo.steijvers@denhaag.nl Shakira van Steenis Initiatieven makelaar namens DSO [bureau gras-wortel) shakira@bureau-graswortel.nl Arcade Wonen Eigenaar woningen Frans Halsstraat en Jacob Marisstraat inclusief nr 79 Zakaria Rachad zra@arcadewonen.nl HaagWonen Grada Hiddink
Eigenaar flat Valliantlaan g.hiddink@haagwonen.nl
&p i ces architecture
philosophy as creative practice