Σύμβουλος: Κωνσταντίνος Μωραΐτης Καθηγητής, Τομέας Σχεδιασμού, Χώρων και Επικοινωνίας, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Φάσεις έργου: Α’ Φάση: Χωρική ανάλυση και χαρτογραφήσεις αναγκών, δυναμικών και δυνατοτήτων Λόφου Λυκαβηττού Β’ Φάση: Πολυδιάστατη στρατηγική αναζωογόνησης και ενεργοποίησης Λόφου Λυκαβηττού και προκαταρκτική πρόταση σχεδιασμού Γ’ Φάση: Οριστική πρόταση σχεδιασμού και προτάσεις παρεμβάσεων προτεραιότητας Χρονοδιάγραμμα: Φεβρουάριος - Οκτώβριος 2018
Αντικείμενο εργασιών Α’ Φάσης: Χαρτογραφήσεις σχέσεων και ιδιοτήτων από την πόλη προς το Λόφο Ι.
Πολεοδομική Σημασία, προσβασιμότητα και ένταξη στην πόλη
ΙΙ.
Μεταβάσεις από την πόλη προς το λόφο: Τα «κατώφλια» του Λυκαβηττού
ΙΙΙ.
Χωρική ανάλυση: Ιδιότητες, ικανότητες, τάσεις (δυνατότητες δράσης)
ΙV.
Καταγραφή χρήσεων και δραστηριοτήτων στο λόφο Λυκαβηττού
V.
Το ζήτημα της ταυτότητας του Λόφου
Η σημασία του Λυκαβηττού για την πόλη της Αθήνας
Μέρος της αρχαίας τοπογραφίας της πόλης, (ο μεγαλύτερος λόφος της Αθήνας, το ψηλότερο σημείο της πόλης, «αντίπαλο δέος» προς την Ακρόπολη) Αναπόσπαστο τμήμα της ίστορίας της πόλης με συμπληρωματική σχέση προς την πολεοδομική και κοινωνική της εξέλιξη (βοσκότοπος, λατομείο της Νεοκλασσικής Αθήνας, άλσος αναψυχής, τουριστικό αξιοθέατο, αγαπημένο τοπόσημο) Καθοριστικός παράγοντας πολεοδομικής και κυκλοφοριακής οργάνωσης της κεντρικής περιοχής της Αθήνας Σημαντικός περιβαλλοντικός πόρος, (δασική έκταση 500 στρεμμάτων στο κέντρο της Αθήνας) Πόλος αστικού πρασίνου και αναψυχής υπερτοπικής και τοπικής σημασίας Προνομιακή περιοχή κατοικίας στο κέντρο της πόλης που περιβάλλεται από γειτονιές με διαφορετικά κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά
Συνδέσεις με την πόλη – διεθνής εμπειρία
Προσβάσιμος από 5 σταθμούς μετρό σε απόσταση 500-700μ Σε κοντινή απόσταση από πυκνό δίκτυο βασικών λεωφορειακών γραμμών Τοπική συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση από το λεωφορείο 060 (Μουσείο, Κολωνάκι-Λυκαβηττός με 8 στάσεις επί του Περιφερειακού) που όμως δεν διασχίζει το λόφο Το υπόγειο τελεφερίκ-αν και έχει μεταφορική ικανότητα 68 ατόμωνστη θέση όπου βρίσκεται και στο σημείο όπου φτάνει λειτουργεί περισσότερο ως τουριστικό αξιοθέατο αντί συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση Η πρόσβαση με αυτοκίνητο παραμένει ο κύριος τρόπος προσβασιμότητας για τους υπερτοπικούς επισκέπτες Πρόβλημα παράνομης στάθμευσης κατά μήκος των εισόδων. Ο περιφερειακός δρόμος –που λειτουργει και ως παρακαμπτήριος του κέντρου αποτελεί εμπόδιο στην κίνηση πεζών Οι 18 είσοδοι πεζών συγκεντρώνονται κυρίως στο νότιο μέρος προς Κολωνάκι. Συμπίπτουν με τις θέσεις των στάσεων του λεωφορείου. Στην πλειοψηφία τους είναι λίγο αντιληπτές και χωρίς σηματοδότηση Διεθνή παραδείγματα και πρακτικές σχεδιασμού εμβληματικών χώρων πρασίνου
Μορφολογία του λόφου: πεδία δυνατοτήτων δράσης Ανάλυση κλίσεων
Περιοχές με κλίση 0-10% (13% της συνολικής επιφάνειας) Περιοχές με κλίση 10-30% (68% της συνολικής επιφάνειας) Περιοχές με κλίση 30-80% (19% της συνολικής επιφάνειας)
Ανάλυση θεάσεων (ισοοπτικά διαγράμματα) • • • • •
Περιοχές με στενή κατευθυνόμενη θέαση Περιοχές με ευρεία θέαση πολλαπλών κατευθύνσεων Περιοχές με αμφίπλευρη θέαση Περιοχές με εκτεταμένη θέαση Περιοχές με θέαση 360 μοιρών
Ανάλυση μονοπατιών (space syntax) • • •
Ενσωμάτωση Συνδεσιμότητα Μέσο βάθος
Καταγραφές χρήσεων και δραστηριοτήτων
• • •
•
Ευρύ φάσμα δυνατοτήτων χρήσης του λόφου (εν μέρει αχαρτογράφητο) 2 κύριες κατηγορίες χρηστών: ο περιστασιακός επισκέπτης/τουρίστας και ο κάτοικος Συνδυασμός επίσημων (θεσμοθετημένων) χρήσεων που επικεντρώνονται σε συγκεκριμένες περιοχές (key areas) και ανεπίσημων (αυθόρμητων) δραστηριοτήτων που διαχέονται σε όλη την έκταση του λόφου. Αρμονική συνύπαρξη μεταξύ διαφορετικού τύπου δραστηριοτήτων και χρηστών χωρίς συγκρούσεις /οχλήσεις αλλά και χωρίς κανόνες
Αξιολόγηση υφιστάμενων υποδομών και εγκαταστάσεων: εικόνα εγκατάλειψης και απαξίωσης και κενό προγραμματισμού Εγκαταστάσεις στην κορυφή του λόφου • Εκκλησσάκι Αγ. Γεωργίου • Εστιατόριο Ορίζοντες Υπαίθριο Θέατρο 3000 θέσεων (κηρυγμένο μνημείο από 1998, έχει πάψει να λειτουργεί από το 2008) Εγκαταστάσεις στη μέση του λόφου Εκκλησία Αγ. Ισιδώρων (αυτόνομη λειτουργία) Στρατιωτικό Καταφύγιο (κλειστό) Τοποθεσία Πράσινης Τέντας (διατηρητέα η χρήση, έχει πάψει να λειτουργεί από το 2000) Λοιπά κτίσματα (σε ερειπιώδη κατάσταση και αναζήτηση νέας χρήσης) Σημεία στάσης και καθιστικά (σε κατάσταση εγκατάλειψης)
Το ζήτημα της ταυτότητας του λόφου: Το βλέμμα των Αθηνών Αναστοχασμός πάνω στη σημασία του λόφου για την Αθηναϊκή ταυτότητα παράλληλα με τις χαρτογραφήσεις των ιδιοτήτων του λόφου Ανάγκη δημιουργίας μιας νέας αφήγησης για το Λυκαβηττό σε σχέση με το branding της Αθήνας Ο Λυκαβηττός ως το φυσικό ανάλογο ενός ουρανοξύστη, το μόνο κτίριο-λόφος που είναι πιο ψηλό από την Ακρόπολη, και επιτρέπει θεάσεις της πόλης από ψηλά Ιδεολόγημα που απαντά με οραματικό τρόπο σε τρεις θεμελιώδεις προβληματικές: Τη διαπραγμάτευση της σχέσης της πόλης με την ιστορία, την πολιτική και τη φύση Η παγίδευση του πνεύματος του λόφου σε ένα αντικείμενο... Το βιβλίο του Λυκαβηττού
Αντικείμενο εργασιών Β’ Φάσης: Χωρική Στρατηγική Ι.
Βελτίωση των λειτουργικών, αντιληπτικών και νοηματικών συνδέσεων μεταξύ λόφου και πόλης
ΙΙ.
Βελτίωση της προσβασιμότητας
ΙΙΙ.
Επαναπροσδιορισμός της εμπειρίας περιήγησης στο λόφο
ΙV.
Προγραμματισμός και ενεργοποίηση του λόφου
V.
Ανάδειξη της μοναδικότητας του Λυκαβηττού ως εμβληματικού τοπόσημου της Αθήνας
Συνδέσεις με την Πόλη (Αστικά Κατώφλια) Ο λόφος ως αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορικής τοπιογραφίας της Αθήνας και βασικό αναγνωρίσιμο τοπόσημο που αποτελεί συνάμα οργανικό μέρος της καθημερινότητας των κατοίκων στις γειτονιές που τον περιβάλλουν.
Βελτίωση των λειτουργικών, αντιληπτικών και νοηματικών συνδέσεων μεταξύ λόφου και πόλης
Ανασχεδιασμός του περιφερειακού δρόμου και βελτίωση των εισόδων
Προσβασιμότητα Πολυτροπική προσβασιμότητα (με ΜΜΜ, με τα πόδια, με shuttle bus, με τελεφερίκ) και προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας (περιορισμός χρήσης του ΙΧ)
Αξιολόγηση εναλλακτικών δυνατοτήτων προσβασιμότητας και συγκοινωνιακής εξυπηρέτησης
Περιήγηση και εμπειρία του χώρου Βελτίωση της εμπειρίας περιήγησης, απόλαυση της θέας, ασφάλεια, προσανατολισμός
Προτεινόμενο δίκτυο 5+1 κύριων διαδρομών 01. Περιμετρικό μονοπάτι [2734μ] μονοπάτι καθημερινής χρήσησ απο τους κατοίκους, τρέξιμο, βόλτα σκύλων 02. Εποπτικό μονοπάτι [957μ.] απόλαυση του τοπίου και της φύσης 03. Τούριστική διαδρομή [925μ] ανοδος στον Αη Γιώργη, πανοραμική θεα 04. Μονοπάτι δραστηριοτήτων [1960μ] συνδέει όλους τους θεματικούς χώρους και το επιχειρησιακό κέντρο μέσω ενός συνεχούς βρόγχου 05. Κύρια περιηγητική διαδρομή [1756μ] Βασική διαδρομή πρόσβασης προς το θέατρο και τη ζώνη της Πράσινης Τέντας από τις δύο πλευρές του λόφου
Θαυμάσιος Περίπατος
Ανασχεδιασμός του εσωτερικού ασφαλτοστρωμένου δρόμου με αλλαγή του οδοστρώματος και μετατροπή του σε περιπατητική διαδρομή που θα αποκαθιστά τη συνέχεια του φυσικού τοπίου
– Πρόβλεψη της δυνατότητας δημιουργίας νέας εναέριας σύνδεσης cable car προς την αλάνα του θεάτρου από το σταθμό του Ευαγγελισμού
Προγραμματισμός και ενεργοποίηση του λόφου ο
Πλαίσιο ανάπτυξης χρήσεων/ δραστηριοτήτων στο Λυκαβηττό Κατηγορίες δραστηριοτήτων (υφιστάμενων και προτεινόμενων)
Κύριοι πόλοι ανάπτυξης χρήσεων/δραστηριοτήτων
1) 2)
3)
Ύψωμα του Αη Γιώργη (αναψυχή) – αναψυκτήριο-εστιατόριο-τελεφερίκ Χώρος αλάνας θεάτρου – «Πλατεία των Αθηνών» (αναψυχή-πολιτισμός, κεντρικός προορισμός επισκεπτών) – υπαίθριο θέατρο, αναψυκτήριο, υπαίθριοι χώροι διημέρευσης, φιλοξενία εκδηλώσεων, cable car Γραμμική Πλατεία «Πράσινης Τέντας» (αναψυχή, πολιτισμός, κοινωνικές εκδηλώσεις, θρησκευτικές δραστηριότητες) – εκκλησία, θεματικός μουσειακός/εκθεσιακός χώρος, αναψυκτήριο-ουζερί, καθιστικά
Η αλάνα του θεάτρου θα μπορούσε να μετατραπεί σε προνομιακό χώρο κατόπτευσης της Αθηναϊκής ιστορίας
Πρόταση ανάπλασης χώρου αλάνας υπαίθριου θεάτρου «Πλατεία κατόπτευσης Αθηναïκής ιστορίας»
Αντικείμενο: Α. Ζώνη Ξενάγησης [α] κύριο τμήμα πλατείας [α1] όριο κερκίδων [α2] δάπεδο-χάρτης [α3] στέγαστρο κατόπτευσης [α4] γραμμική εξέδρα [α5] αναψυκτήριο [β] στάγαστρο κατόπτευσης Β. Ζώνη υποστήριξης του θεάτρου [γ], [δ] περιοχές εισόδων [ε] υπηρεσιακή είσοδος [γ1] θέση σταθμού cable car
Εκκλησία Αγ. Ισίδωρου
«Πράσινη Τέντα» Αντιαεροπορικό Καταφύγιο (θεματικός μουσειακός χώρος)
Δευτερεύοντες προτεινόμενοι χώροι δραστηριοτήτων
(ενεργοποιώντας το λανθάνον δυναμικό του λόφου)
[ii03] Πλάτωμα των Συμβάντων/ Μικρό πλάτωμα, εμβαδον 1.300τμ Προτεινόμενη χρήση: Φιλοξενία μικρών εκδηλώσεων
[ii05] Αποσπερίτης Κόμβος Διαχείρισης Λυκαβηττού Προτεινόμενη χρήση: Επιχειρησιακό κέντρο για τις ομάδες που δραστηριοποιούνται στο λόφο
[ii05] Το Κρυμμένο Πλάτωμα/ Μικρό πλάτωμα, εμβαδον 850τμ που ευνοεί τις άτυπες δράσεις Προτεινόμενη χρήση: Φιλοξενία ιδιωτικών δραστηριοτήτων, πικνίκ
[Ι03] Περιοχή Υιοθεσίας Με καθορισμένους κανόνες λειτουργίας μέσω συμμετοχικών διαδικασιών και με δυνατότητα υποδιαίρεσης σε υπο-περιοχές Προτεινόμενη χρήση: Παιδική Χαρά, Αστικές Καλλιέργειες
Περιοχή Υιοθεσίας
Περιοχή που προτείνεται να υιοθετηθεί από τους κατοίκους των γύρω περιοχών για να παραλάβει χρήσεις που συνδέονται με τις πρακτικές της καθημαρινότητας τους
[ii03] Κόμβος πληροφόρησης Λυκαβηττού Κύριο τουριστικό κατώφλι για τον Αη Γιώργη, αποβίβαση τουριστικών λεωφορείων, σημείο πληροφόρησης Προτεινόμενη χρήση: Χώρος υποδοχής και πληροφόρησης
[ii04] Το Πλάτωμα του Ορύγματος (της Χαράδρας) Σημείο με ιδιαίτερη θέα προς το όρυγμα της περιοχής φυσιολατρίας Προτεινόμενη χρήση: Χώρος εισόδου /στάσης
Περιοχή Φυσιολατρίας Εξερεύνηση, Θεματικές περιηγήσεις Περιπέτειας/ Πεζοπορία
[ii01] Βραχώδες Πλάτωμα/ Περιοχή κατάλληλη για ορειβασία Προτεινόμενη χρήση: Αναρρίχηση
[ii02] Πλάτωμα της Θεραπείας / Μεγάλο ξέφωτο με εμβαδον 4.000τμ Προτεινόμενη χρήση: Παιχνίδι και ήπια άσκηση Περιοχή Αθλητισμού/ Αναρρίχησης