Zeszyty Łużyckie 48 (2014) ISSN 0867-6364
Bartłomiej Chromik (Uniwersytet Warszawski)
Aspekty pojęcia ideologie językowe istotne z perspektywy działań rewitalizacyjnych1 Wstęp Celem niniejszego artykułu jest wskazanie tych cech pojęcia ideologie językowe, które mogą okazać się istotne z perspektywy procesów ukierunko‑ wanych na rewitalizację zagrożonych języków. To bardzo użyteczne pojęcie dopiero wchodzi do polskiego obiegu naukowego2, choć polscy naukowcy od dawna zajmują się fragmentami rzeczywistości, do których ono się odnosi. Nadanie im nazwy, zdefiniowanie pozwala na kojarzenie wcześniej niewią‑ zanych ze sobą zjawisk, co czyni możliwym teoretyczny namysł nad nimi. Ze stwierdzenia tego wynika drugi cel pracy − zaznajomienie polskiego czytelnika z możliwie wieloma różnymi (a czasem częściowo sprzecznymi) definicjami pojęcia ideologie językowe.
Zarys historii pojęcia ideologia Zrozumienie pojęcia ideologie językowe dla osoby niezaznajomionej ze współczesną myślą humanistyczną może być trudne. W języku polskim termin ideologia wszedł do mowy potocznej. Równolegle następowało jednakże kurczenie się jego pola semantycznego. Ogranicza się ono do określenia pseudonauki, uzasadniającej interesy pewnych grup lub jedno‑ stek. Czytelnikowi zaznajomionemu tylko z konwencjonalnie okrojonym 1 Publikacja finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą Narodowy Program Rozwoju Humanistyki w latach 2012−2015. 2 Autorem jedynych prac w języku polskim, w których użyte zostało pojęcie ideologie językowe, jest Michał Jahns (2010a, 2010b). W 2013 roku ukazało się tłumaczenie podręcznika Laury M. Ahearn Antropologia lingwistyczna. Wprowadzenie. Autorka wiele miejsca poświęca omawianemu pojęciu.