Een nieuwe vleugel voor het AfricaMuseum?

Een VN-expertengroep die racisme tegenover mensen van Afrikaanse herkomst bestudeerd was in 2019 snoeihard in haar rapport over België. Zo drong ze erop aan dat de Belgische overheid zich excuseert voor de wreedheden uit het koloniaal verleden en leverde kritiek op het AfricaMuseum dat volgens hen niet ver genoeg zou gaan in het kaderen van dit koloniale verleden. Nu, twee jaar later, lijkt er met die kritiek weinig aangevangen.

Paul Van Hoorick

‘De inertie, de vrees of de onwil om het eigen koloniale verleden recht in de ogen te kijken sleept dus al decennia aan. Als burger kan ik alleen, samen met zovele anderen, hopen dat hierin snel verandering komt.’ Het is een citaat uit een artikel van Guy Vanthemsche (De feiten moeten kloppen, ook over Congo – De Standaard – 22 februari 2019). ‘Wat men ook denkt van het recente deskundigenverslag van de VN, België wordt hierin niet voorgesteld als een ergere kolonisator dan de anderen. België wordt echter wel bekritiseerd voor haar volkomen onvermogen om haar koloniale verleden onder ogen te zien.’ Het is een citaat uit een artikel van Amandine Lauro en Benoit Henriet (‘Geschiedschrijving vermag veel, maar kan niet alles: 10 misvattingen over de Belgische kolonisatie’ – Knack – 30 juni 2019). Beide artikels waren in maart 2021 nog te vinden op de site van het AfricaMuseum en werden daar gepresenteerd als standpunten. Vreemd. De site brengt eveneens het interessante weetje dat de beeldengroep van Leopold II in het park niet onder hun bevoegdheid valt. Met alle sympathie maar wie nog wat verder rondneust op de site op zoek naar beleid en visie komt al gauw terecht in een slaapverwekkende toestand, een geur van mottenballen, een processie van Echternach …

Hierbij twee jaar na de artikels in De Standaard en Knack een poging tot een short-cut, een dwarse oversteek over het ronde punt vlak voor het AfricaMuseum, een sprint in plaats van een surplace. Ineens een invuloefening voor de herinrichting van een complete museumvleugel naar keuze. Het is dringend. De Belgische tricolore hangt op schaamrood, zoals een VN-rapport stelt. De afgelopen jaren zijn in heel wat Europese steden herdenkingsmonumenten en musea voor verborgen koloniale geschiedenis en slavenhistoriek opgericht (Lissabon, Parijs, Nantes, Bordeaux, Liverpool, Amsterdam …). Tot voor 1830 waren er geen ‘Belgen’ betrokken bij de slavenhandel of toch? En Leopold II, roi-marchand, royaal schaakmeestermanipulator, was hij een uitzondering of past hij naadloos tussen andere Europese vorstenhuizen? Onderstaande invuloefening hoort thuis in een cahier de brouillon of nog liever in een Atoma-schrift, waarbij de decors eindeloos kunnen wisselen. Om per decor een ander achterkantje geschiedenis voor de spots te schuiven. Licht en muziek laat ik over aan specialisten, maar mag ik toch een mengelmoes van klaagzangen in Yoruba, fado en flamenco, tambores, steelband en kamermuziek met harp en viool bepleiten? Om de blues niet te vergeten … Verfdecors met brede strepen zoals in de botsauto’s, buiten de lijnen! Hierbij een schets van enkele decors van die nieuwe museumvleugel.

DECOR 10: 1890-1897

In Antwerpen laat Leopold II eenendertig duizend kilo ivoor veilen. De formele verkoper is de Caisse Hypothécaire Anversoise op de Meir, zijn Antwerpse bankier. Het is slechts de helft van de voorraad, de andere helft