Slovenian and Polish cuisine_Cookbook

ne

e en

s su ct

Int er g

Voluntee Senior ring g i Pro v ges–voluntee dt d i r b je n ring ct ru tional co G ra n

Smells like …

Slovenian and Polish cuisine Diši po …

Slovenska in poljska kulinarika Pachnie jak ...

Dear readers,

Common territory, common values, peace, safety and future, as well as intertwining of common and at the same time different cultural wealth – all this is Europe. European integration has not only contributed to moving the geographical borders, but it also means expanding our minds, ideas and cultural horizons. The process of mutual knowledge and connecting takes time and patience. The recipe for this does not include blending of diversity; it is based on respect and nurture of the differences. Mutual respect and knowledge can lead to common efforts. We have achieved one! Within the Grundtvig Senior Volunteering Project, Polish and Slovenian volunteers cooperated. They presented their countries during a three-week volunteer educational work to younger and older generations. They exchanged knowledge and skills in the fields of ethnology, geography and history. A result of this fruitful cooperation is also a recipe collection of traditional Polish and Slovenian dishes in three languages. We would like to invite you into a colourful world of culinary. Let the flavours and tastes guide you. Bon appétit!

Gabi Ogulin Počrvina Project manager, RIC Novo mesto

2

Spoštovane bralke in bralci,

skupni prostor, skupne vrednote, mir, varnost in prihodnost ter na drugi strani prepletanje in bogatenje s širino skupnega in hkrati raznolikega kulturnega bogastva, vse to je Evropa. Evropsko združevanje ni prineslo le premik zemljepisnih meja, ampak tudi širjenje miselnih, idejnih in kulturnih obzorij. Proces medsebojnega poznavanja in povezovanja zahteva čas in strpnost. Recept ni zasnovan na stapljanju raznolikosti, pač pa na spoštovanju in negovanju le-teh. Medsebojno spoštovanje in poglabljanje vedenja drug o drugem se lahko prelije v skupne podvige. In takšen je bil tudi naš! V okviru projekta Grundtvig – Prostovoljno delo starejših so za skupno mizo sedli prostovoljci s Poljske in iz Slovenije. Svojo deželo so s tritedenskim prostovoljnim izobraževalnim delom predstavljali mlajšim in starejšim generacijam. Izmenjali so znanja in spretnosti iz zakladnice etnološke, geografske in zgodovinske dediščine. Med drugim je nastala trojezična zbirka receptov tradicionalnih poljskih in slovenskih jedi. Vabljeni v pisani svet raznolike kulinarike. Naj vas vonji in okusi vodijo do novih znanj in spoznanj. Dober tek!

Gabi Ogulin Počrvina vodja projekta, RIC Novo mesto Drodzy czytelnicy,

dzisiejsza Europa to obszar pokoju, bezpieczeństwa, wspólnych wartości i wspólnej przyszłości. To codzienne i powszechne przenikanie się bogactwa kulturowego. Integracja europejska nie tylko przyczyniła się do przesunięcia granic geograficznych i zaniku granic państwowych, ale także poszerzyła nasze horyzonty myślowe i kulturowe. Proces wzajemnego poznania i łączenia wymaga czasu i cierpliwości. Europa jest mieszaniną różnorodności. Jest oparta na wzajemny szacunku dla dzielących ją różnic. Wzajemny szacunek i wiedza o sobie osiągane są wspólnym wysiłkiem. I taki był również nasz cel!

W naszym projekcie - realizowanym w ramach programu Uczenie się przez całe życie - Grundtvig - Wolontariat Seniorów - współpracują wolontariusze z Polski i Słowenii. W Słowenii przez trzy tygodnie gościli wolontariusze - seniorzy z Polski.

Spotykali się zarówno ze swoimi rówieśnikami, jak i z młodymi ludźmi. Wymienili wiedzą i umiejętnościami. Tematami spotkań i warsztatów były etnologia, geografia i dziedzictwo historyczne. Efektem ich pracy jest między innymi trójjęzyczny zbiór tradycyjnych przepisów kuchni polskiej i słoweńskiej.

Zapraszamy do kolorowego i różnorodnego smakami świata kuchni. Niech nowe smaki i nowe zapachy prowadzą Was do nowej wiedzy. Smacznego!

Gabi Ogulin Počrvina kierownik projektu, RIC Novo mesto

3

Grundtvig – Senior Volunteering Project

Intergenerational bridges – volunteering connects us 1. 8. 2012–31. 7. 2014

Intergenerational learning, socializing and volunteering The project encourages and ensures intergenerational and intercultural connection through senior volunteering. It is carried out by RIC Novo mesto and the Polish institution Bytomski Ośrodek Edukacji from Bytom.

In spring 2013, we hosted four Polish senior citizens (aged 50 years and above) in Novo mesto. They were involved in programmes of RIC Novo mesto for young adults and seniors, and presented their country in several workshops on ethnology (culinary), geography and history. The programme of their visit was competed by an intercultural evening where both Slovenian and Polish volunteers presented the national poems in Slovenian, Polish, English and Russian languages.

The members of the study circle On the Way with Volunteering made sure that the volunteers had an interesting and pleasant time in Slovenia. We presented Slovenia and the Dolenjska region with a video published on YouTube: • Introducing Slovenia. During the video production, we also got involved with the Polish embassy.

• The three weeks will be a great memory for all participants. The time in Slovenia is also documented in photos and the Documentary Film about the Mobility of Polish Volunteers.

In spring 2014, four senior citizens from Slovenia will be volunteering at the university of the third age in Poland, where they will share the skills and knowledge of the rich Slovenian and the Dolenjska region heritage.

Grundtvig – Prostovoljno delo starejših

Medgeneracijski mostovi – prostovoljstvo nas povezuje Trajanje projekta: 1. 8. 2012–31. 7. 2014

Projekt spodbuja in omogoča medgeneracijsko in medkulturno povezovanje s prostovoljnim delom starejših, ki ga izvajata RIC Novo mesto in poljska institucija Bytomski Ośrodek Edukacji iz mesta Bytom.

Spomladi 2013 smo v Novem mestu tri tedne gostili štiri starejše odrasle (nad 50 let) s Poljske. Sodelovali so v programih Razvojno izobraževalnega centra Novo mesto za mlade in starejše ter jim predstavljali svojo deželo v številnih delavnicah z etnološko (kulinarika), geografsko in zgodovinsko vsebino. Program je bil obogaten tudi z medkulturnim večerom, na katerem so slovenski in poljski prostovoljci predstavili poezijo obeh narodov v slovenskem, poljskem, angleškem in ruskem jeziku.

Da so jim dnevi v Sloveniji minili v razgibanem in prijetnem vzdušju, so ves čas skrbeli tudi člani študijskega krožka S prostovoljstvom na pot. Slovenijo in Dolenjsko so jim predstavili v video zapisu, ki je objavljen na YouTubu: • Predstavitev Slovenije, pri nastajanju videa smo se povezali tudi s poljskim veleposlaništvom, • tri tedne druženja, ki bodo vsem ostali v lepem spominu, so zabeležili tudi s fotografijami in posnetki z naslovom Reportažni film o mobilnosti poljskih prostovoljcev.

V maju 2014 se bodo štirje slovenski upokojenci prav tako za tri tedne odpravili na prostovoljno delo na univerzo za tretje življenjsko obdobje k poljskemu partnerju, kjer bodo izmenjali znanja in spretnosti iz zakladnice slovenske in zlasti dolenjske dediščine.

Program Uczenie się przez całe życie Akcja Grundtvig – Wolontariat Seniorów

Międzypokoleniowe mosty – Wolontariat nas łączy Czas trwania: 1. 8. 2012–31. 7. 2014

Projekt wspiera oraz ułatwia współpracę między pokoleniami i między kulturami poprzez wymianę wolontariuszy - seniorów reprezentujących instytucje partnerskie: Centrum Rozwoju i Edukacji w miejscowości Nove mesto (RIC Nove mesto) w Słowenii i Centrum Kształcenia Ustawicznego w Bytomiu w Polsce.

Wiosnę 2013 roku w Novym mescie w Słowenii gościło przez trzy tygodnie czworo seniorów (w wieku powyżej 50 lat) z Polski. Brali oni udział w zajęciach organizowanych przez RIC Novo mesto dla seniorów i dla młodzieży oraz uczestniczyli w licznych spotkaniach i warsztatach poświęconych geografii, historii i kuchni Polski oraz swojego regionu i miasta. Uzupełnieniem i wzbogaceniem programu pobytu polskich wolontariuszy w Słowenii był międzykulturowy wieczór, w trakcie którego seniorzy z obydwu krajów recytowali w czterech językach (słoweńskim, polskim, angielskim i rosyjskim) wybrane utwory poezji obu narodów.

Zajmujący się polskimi wolontariuszami w czasie wolnym członkowie - działającego w RIC Noves mesto - koła Droga do wolontariatu sprawili, że zapamiętają oni czas spędzony w Słowenii jako ciekawy i przyjemny. Trzytygodniowy pobyt w Słowenii zapisze się na dobre w pamięci polskich wolontariuszy także dzięki zrobionym zdjęciom i nagranym filmom dokumentującym ich podróż i pobyt.

W maju 2014r. czworo słoweńskich wolontariuszy-emerytów przez trzy tygodnie, będzie gościem Bytomskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku działającego w ramach Centrum Kształcenia Ustawicznego w Bytomiu, gdzie zaprezentuje dziedzictwo i dzień dzisiejszy Słowenii i regionu Dolenjsko.

Table of contest Table of contest

7

Slovenian cuisine | Slovenska kulinarika | Kuchnia słoweńska

25

Polish cuisine | Poljska kulinarika | Kuchnia polska

8 10 12 14 16 18 20 22

26 28 30 32

Bograč | Bograč | Bograč Jota | Jota | Jota Dolenjski štruklji | Dolenjski štruklji | Roladki dolenjskie Tri-colored bread | Tribarvni kruh | Trójkolorowy chleb Belokranjska pogača | Belokranjska pogača | Belokranjska pogača Potica | Potica | Potica Matevž and Slovenian sauerkraut | Matevž in kislo zelje | Matevž i Kiszona kapusta z boczkiem Žlikrofi | Žlikrofi | Žlikrofi

36 38

Silesian ‘Żurek’ into rye flour leaven | Šlezijski ‘Żurek’ z osnovo iz ržene moke | Żurek śląski na domowym zakwasie* Beetroot borscht with egg | Boršč iz rdeče pese z jajcem | Barszcz czerwony z jajkiem Polish Hunter’s Stew Recipe | Recept za poljsko lovsko obaro | Bigos Beef Silesia Roulade with Silesian Dumplings and red cabbage | Šlezijska goveja rulada s šlezijskimi cmoki in rdečim zeljem | Śląska rolada z kluskami i modrą (niebieską) kapustą Ribs stewed in gravy with ‘panschkraut’ (cabbage and potatoes) | Rebrca, dušena v lastnem soku, s ‘panschkraut’ (zelje in krompir) | Żeberka duszone w sosie własnym z panczkrautem Polish ‘Pierogi’ with cheese and potatoes | Poljski ‘Pierogi’ s sirom in krompirjem | Pierogi z serem i ziemniakami Silesian ‘Kołocz’ with crumbles | Šlezijski ‘Kołocz’ z drobljenim posipom | Śląski kołocz z kruszonką

40 42

Introduction of RIC Novo mesto | Predstavitev RIC-a Novo mesto | Prezentacja RIC Novo mesto Introduction of CKU Bytom | Predstavitev CKU Bytom | Prezentacja CKU Bytom

34

6

Recept za 4 osebe

Przepis dla 4 osób

Slovenian cuisine Slovenska kulinarika Kuchnia słoweńska

7

BograÄ?

Recipe for 4 people

In Slovenia, STEWS AND HOT POTS are usually served independently for lunch or dinner during the week.

Ingredients: 400 g beef 400 g fresh pork 1 kg potatoes 100 g bacon 500 g onions 1 tsp sweet paprika 2 cloves of garlic a pinch of caraway seeds a bay leaf 1 tbsp tomato puree salt

Procedure: Cut meat and bacon into pieces and finally chop onions and garlic. Heat the bacon in oil, and fry it together with the onions and garlic. Add paprika and the remaining meat, followed by enough water to braise. Braise gently for approximately 1 hour.

In the meantime, peel the potatoes, cut them into pieces and add to the meat. Season it with spices, tomato puree and salt. Cook for another 30 minutes in a covered pot.

In the Prekmurje region, bograÄ? is prepared in a special clay pot.

8

Bograč

Recept za 4 osebe

OBARE IN ENOLONČNICE v Sloveniji običajno postrežemo kot samostojne jedi, in sicer med tednom za kosilo ali večerjo.

Sestavine: 400 g govejega mesa 400 g svežega svinjskega mesa 1 kg krompirja 100 g slanine 500 g čebule 1 žlička sladke paprike 2 stroka česna ščepec semen kumine 1 lovorjev list 1 žlica paradižnikove mezge sol

Priprava: Meso in slanino narežemo na manjše koščke. Sesekljamo čebulo in česen. Slanino segrejemo v olju in jo prepražimo skupaj s čebulo in česnom. Dodamo papriko in meso ter približno 1 uro počasi dušimo z dovolj vode.

Medtem olupimo krompir, ga narežemo na kocke in dodamo k mesu. V posodo dodamo še začimbe, paradižnikovo mezgo in sol. Vse skupaj dobro premešamo in v pokriti posodi kuhamo še 30 minut.

V Prekmurju se bograč pripravlja v posebni glineni posodi.

Bograč

Przepis dla 4 osób

W Słowenii gulasze i zapiekanki zwykle podawane są w trakcie tygodnia jako główne danie na obiad lub kolację.

Składniki: 400 g wołowiny 400 g świeżej wieprzowiny 1 kg ziemniaków 100 g boczku 500 g cebuli 1 łyżeczka słodkiej papryki 2 ząbki czosnku szczypta kminku liść laurowy 1 łyżka przecieru pomidorowego sól

Przygotowanie: Pokroić mięso i boczek w małą kostkę. Posiekać cebulę i czosnek. Boczek razem z cebulą i czosnkiem podsmażyć na rozgrzanym oleju. Dodać paprykę i pozostałe mięso. Dolać wody i przez godzinę powoli dusić na małym ogniu.

Obrane ziemniaki, pokroić na kawałki i dodać do mięsa. Dodać przecier pomidorowy i pozostałe przyprawy: kminek, liść laurowy i sól. Gotować przez kolejne 30 minut pod przykryciem.

W słoweńskim regionie Prekmurje, położonym przy granicy z Węgrami, bogracz przygotowywany jest tradycyjnie w specjalnym glinianym naczyniu.

9

Jota Ingredients: 500 g dried kidney beans 500 g potatoes 500 g sauerkraut 150 g bacon 1 onion 50 g flour garlic a bay leaf 1 tomato salt cured pork neck – optional

Recipe for 4 people

Procedure: Clean and wash the beans and allow them to soak overnight. Cook the beans, potatoes and sauerkraut separately. Chop the bacon and onions. Fry the bacon on a high heat and fry the onions with it until they turn yellow. Stir in the flour and continue frying, then add water and cook until it gets smooth. Add the beans, potatoes and sauerkraut together with the water in which they were cooked. Spice with the bay leaf and crushed garlic, then add the tomato and finally salt. Cook until the soup boils strongly and serve.

If some pork neck is added, it should be cooked with the sauerkraut. When it is done, cut it into pieces and put it into the jota to boil a little more.

Jota can also be prepared with kisla repa (pickled grated turnips). In this case, mash the potatoes and add chopped garlic. Finally, add the sour cream before serving.

Jota is good even reheated.

10

Jota Sestavine: 500 g posušenega fižola v zrnju 500 g krompirja 500 g kislega zelja 150 g slanine 1 čebula 50 g moke česen 1 lovorjev list 1 paradižnik sol vratovina – po želji

Priprava: Fižol najprej očistimo in operemo in ga čez noč namočimo. Fižol, krompir in kislo zelje kuhamo ločeno. Sesekljamo slanino in čebulo. Slanino prepražimo na močnem ognju skupaj s čebulo, da porumeni. Dodamo moko, še naprej pražimo, dodamo vodo in kuhamo, da postane gladko. Dodamo fižol, krompir in zelje, in sicer skupaj z vodo, v kateri smo kuhali sestavine. Začinimo z lovorjevim listom in strtim česnom, dodamo paradižnik in sol. Kuhamo tako dolgo, da juha zavre. Preden postrežemo, dodamo še kislo smetano. Če dodamo tudi vratovino, jo kuhamo s kislim zeljem. Ko je skuhana, jo narežemo na kose, damo v joto in zavremo.

Joto lahko pripravimo tudi s kislo repo. V tem primeru krompir pretlačimo in dodamo sesekljan česen.

Jota je dobra tudi pogreta.

Jota Składniki: 500 g fasoli 500 gram ziemniaków 500 g kiszonej kapusty 150 g boczku 1 cebula 50 g mąki czosnek liść laurowy 1 pomidor sól karkówka – opcjonalnie

Recept za 4 osebe

Przepis dla 4 osób

Przygotowanie: Fasolę przebrać, opłukać i namoczyć na noc w zimnej wodzie. Następnego dnia fasolę, ziemniaki i kapustę ugotować w osobnych naczyniach. Pokroić boczek oraz cebulę i podsmażyć na mocnym ogniu na złocisty kolor. Dodać mąkę i kontynuowanie smażenia.

Następnie dolać wodę i gotować aż do uzyskania gładkiej konsystencji.

Dodać fasolę, ziemniaki i kapustę (razem z wodą, w której były gotowane). Przyprawić liściem laurowym, rozgniecionym czosnkiem. Dodać pokrojony w kostkę pomidor i posolić.

Wszytko razem jeszcze raz zagotować. Przed podaniem dodać śmietanę.

Jeśli do potrawy dodaje się karkówkę, należy ją najpierw ugotować razem z kapustą. Ugotowane mięso pokroić na kawałki, dodać do zupy i jeszcze raz zagotować.

Jotę można przygotować także z kiszoną rzepą. W tym przypadku ziemniaki należy rozgnieść i dodać posiekany czosnek.

Jotę można podawać także jako danie odgrzewane.

11

Dolenjski štruklji

Recipe for 4 people

Slovenian štruklji is a dish made with various stuffing and served independently or as a side dish. Usually it is made with thin unleavened dough, but also with leavened, corn, buckwheat or potato dough.

Ingredients:

Dough

500 g flour 2 tsp oil 2 eggs 1tbs apple vinegar lukewarm water

Stuffing

150 g butter 300 g breadcrumbs 5 eggs 500 ml warm double cream salt black pepper

Procedure: Make the dough from the listed ingredients, divide it into 3 pieces, coat each one with oil and leave them to rest for about 1 hour. Thinly roll out the dough on a floured cloth. Coat It with cream and sprinkle with fried breadcrumbs and scrambled eggs. Roll the štruklji with the help of the cloth and put the roll on a wet kitchen cloth sprinkled with breadcrumbs.

Wrap up and tie with a string. Cook the tightly rolled štruklji in salted water for half an hour. When finished, take it out, unwrap it, slice it and sprinkle with chicharrones (optional). Štruklji can be a main dish or a side dish along with meat.

Sweet štruklji If you want a sweet stuffing, add 10 g of sugar. For the walnut štruklji follow the recipe for cottage cheese štruklji, but replace cottage cheese with 25 g ground walnuts. You can also make tarragon štruklji, so that you take less cottage cheese and add chopped tarragon.

Everything else is the same as with sweet štruklji.

12

Dolenjski štruklji

Recept za 4 osebe

Slovenski štruklji so lahko pripravljeni z različnimi nadevi, jemo jih kot samostojno jed ali kot prilogo. Ponavadi so narejeni iz nekvašenega testa, lahko pa tudi iz kvašenega, koruznega, ajdovega ali krompirjevega testa.

Sestavine:

Testo

500 g moke 2 čajni žlički olja 2 jajci 1 žlica jabolčnega kisa 2 dcl mlačne vode

Nadev

150 g masla 300 g krušnih drobtin 5 jajc 500 ml tople skute (smetane) sol črni poper

Priprava: Iz navedenih sestavin naredimo testo, ga razdelimo na tri dele, premažemo z oljem in pustimo počivati približno 1 uro. Nato testo na pomokani krpi na tanko razvaljamo. Premažemo s skuto in potresemo z ocvrtimi drobtinami in razžvrkljanimi jajci. Štruklje zvijemo s pomočjo krpe. Zvitek položimo na mokro kuhinjsko krpo, posuto z drobtinami. Zavijemo in tesno zavežemo na koncu, po sredini pa z vrvico. V slanem kropu štruklje kuhamo pol ure.

Skuhane odvijemo iz krpe, narežemo in po želji potresemo z ocvirki. Skutne štruklje jemo kot samostojno jed ali kot prilogo k mesnim jedem.

Sladki štruklji Če želimo sladki nadev, dodamo skuti in maslu 10 dag sladkorja. Za orehove štruklje uporabimo enake sestavine kot za skutne štruklje, le da izpustimo skuto in jo nadomestimo s 25 dag zmletih orehov. Lahko pa naredimo pehtranove štruklje, tako da vzamemo manj skute, dodamo pa na drobno narezan pehtran, vse ostale sestavine pa enako kot za sladke štruklje.

Roladki dolenjskie

Przepis dla 4 osób

Słoweńskie roladki (štruklji), z regionu Dolenjska, podaje się z różnymi rodzajami nadzienia. Można je spożywać jako danie główne lub jako przystawkę. Zazwyczaj są przygotowywane z przaśnego ciasta, lecz można je przyrządzić także z ciasta zakwaszonego, kukurydzianego, gryczanego i ziemniaczanego.

Składniki:

Ciasto

500 g mąki 2 łyżeczki oleju 2 jajka 1 łyżeczka octu jabłkowego 200 ml letniej wody

Nadzienie

150 g masła 300 g bułki tartej 5 jajek 500 g ciepłej śmietany lub twarogu sól pieprz czarny

Przygotowanie: Przygotować ciasto z podanych składników i podzielić na trzy części. Każdą część posmarować olejem i pozostawić na około 1 godzinę. Następnie ciasto cienko rozwałkować na mokrej ściereczce. Posmarować twarogiem i roztrzepanymi jajkami, a następnie posypać bułką tartą. Roladki zawijać przy pomocy ściereczki. Uformowane w wałek ciasto położyć na mokrej ścierce kuchennej, posypanej bułką tartą. Ciasto zawinąć w ścierkę i dokładnie związać sznurkiem na środku i na obu końcach. Roladki gotować we wrzącej, osolonej wodzie przez około pół godziny. Po ugotowaniu roladki należy odwinąć ze ściereczki i pokroić na talarki. Można podawać ze skwarkami.

Serowe roladki możemy jeść osobno lub podawać jako przystawkę do dań mięsnych.

Roladki na słodko, z orzechami lub z estragonem Jeżeli ktoś lubi słodkie nadzienie, w czasie przygotowania należy do twarogu i masła dodać 10 g cukru. Przygotowując roladki orzechowe do nadzienia zamiast sera należy dodać 25 dag zmielonych orzechów włoskich. Przygotowując roladki z estragonem należy wziąć mniej twarogu i dodać do niego drobno posiekany estragon.

13

Tri-colored bread Ingredients:

Buckwheat dough

200 g buckwheat flour 360 ml boiling water 200 g white flour 1 package dry yeast ¾ tsp salt 1 tsp sugar 40 ml sunflower oil

Corn dough

200 g corn flour 310 ml boiling water 200 g white flour 1 package dry yeast ¾ tsp salt 1 tsp sugar 40 ml sunflower oil

White dough

400 g white flour 1 package dry yeast ¾ tsp salt 1 tsp sugar 250 ml lukewarm milk 40 ml sunflower oil

Recipe for 4 people

Procedure: Pour boiling water over buckwheat and corn flour, stir and let cool to room temperature. Mix in each flour separately the white flour mixed with yeast and add the remaining ingredients from the recipe. Knead into a soft, smooth dough, dust it with white flour, cover the dough and let it rise to double its size.

From the above ingredients, knead dough with only white flour and let it rise in a covered bowl.

Stretch the lump of risen white dough on the working surface (this can be done by hand – it is not necessary to use a rolling pin) to approx. 30 x 30 cm. Spread buckwheat dough onto a layer of white dough, followed by corn dough. Roll the resulting layer of three-coloured dough like a rolled strudel, join it at the ends and in the middle to get a lump. Flour the loaf and let rise in a covered bowl to 1/3 its original volume.

In the meanwhile, preheat the oven to 240 degrees Celsius. Bread is best when the baking dish in which you bake bread is preheated in the oven at the same time – the best is of course to use a clay pot with a lid as baking bread in this baking pan creates an effect similar to baking bread in a brick oven. Line the baking pan with baking paper and put the risen loaf in it. If you have a pan with a lid, put it on.

Bake for 10 minutes in a covered pan at 240 degrees, then 20 minutes at 220 degrees, and finally 10 minutes without the lid at 220 degrees. Even if you bake it on a regular baking tray, baking time of 40 minutes will be enough.

Wrap the baked bread in a dry tea towel for approx. 20 minutes to let the crust slightly soften and then cool uncovered.

14

Tribarvni kruh

Trójkolorowy chleb

Recept za 4 osebe

Sestavine:

Ajdovo testo

200 g ajdove moke 360 ml vrele vode 200 g bele moke 1 vrečka suhega kvasa ¾ čajne žličke soli 1 čajna žlička sladkorja 40 ml sončničnega olja

Koruzno testo

200 g koruzne moke 310 ml vrele vode 200 g bele moke 1 vrečka suhega kvasa ¾ čajne žličke soli 1 čajna žlička sladkorja 40 ml sončničnega olja

Belo testo

400 g bele moke 1 vrečka suhega kvasa ¾ čajne žličke soli 1 čajna žlička sladkorja 250 ml mlačnega mleka 40 ml sončničnega olja

Przepis dla 4 osób

Priprava:

Składniki:

Ciasto gryczane

Ajdovo oziroma koruzno moko poparimo, premešamo in ohladimo na sobno temperaturo. Vsaki vrsti moke posebej primešamo s kvasom pomešano belo moko in dodamo še vse ostale sestavine iz recepta. Zgnetemo voljno, mehko testo, ki ga posujemo z belo moko in v pokriti posodi pustimo vzhajati na dvojni volumen.

Iz navedenih sestavin zgnetemo še testo iz same bele moke ter v pokriti posodi vzhajamo. Bel hlebček vzhajanega testa raztegnemo po delovni površini (lahko kar z roko, uporaba valjarja ni obvezna) na cca. 30 x 30 cm. Na plast belega testa razgrnemo ajdovo, sledi koruzno testo.

Dobljeno plast tribarvnega testa zvijemo kot štrudelj, ki ga na koncih in v sredini združimo, da dobimo kepo. Dobljen hlebec pomokamo in v pokriti posodi vzhajamo toliko časa, da naraste za 1/3 volumna.

Medtem pečico segrejemo na 240 stopinj.

Kruh bo najboljši, če v pečici istočasno grejete še pekač, v katerem boste kruh pekli – seveda je najboljši glinen pekač s pokrovom, saj peka kruha v takem pekaču omogoča približek peki v krušni peči.

Pekač obložimo s peki papirjem in vanj stresemo vzhajan hlebec. Če imate pekač s pokrovom, ga z njim pokrijte.

Pečemo pokrito 10 minut na 240 °C, nato 20 minut na 220 °C, potem pa še 10 minut brez pokrova na 220 °C. Tudi če pečemo v navadnem pekaču, zadostuje čas peke 40 minut.

Pečen kruh zavijemo v suho kuhinjsko krpo za cca. 20 minut, da se skorja malo zmehča, nato pa odkritega ohladimo.

200 g mąki gryczanej 360 ml wrzacej wody 200 g mąki białej 1 opakowanie suchych drożdży ¾ łyżeczki soli 1 łyżeczka cukru 40 ml oleju słonecznikowego

Ciasto kukurydziane

200 g mąki kukurydzianej 310 ml wrzącej wody 200 g mąki białej 1 torebka suchych drożdży ¾ łyżeczki soli 1 łyżeczka cukru 40 ml oleju słonecznikowego

Białe ciasto

400 g mąki białej torebka suchych drożdży ¾ łyżeczki soli 1 łyżeczka cukru 250 ml letniego mleka 40 ml oleju słonecznikowego

15

Przygotowanie: W osobnych naczyniach zalać wrzątkiem mąkę gryczaną i mąkę kukurydzianą, zamieszać i schłodzić do temperatury pokojowej. Do każdej mąki z osobna dodać drożdże, białą mąkę i pozostałe składniki przepisu. Ciasto zagniatać wolno, by stało się miękkie, od czasu do czasu podsypać białą mąką. Pozostawić pod przykryciem, by podwoiło swoją objętość.

W podobny sposób zagnieść ciasto z białej mąki i także pozostawić do wyrośnięcia. Z wyrośniętego ciasta – ręcznie lub przy pomocy wałka – uformować na stolnicy trzy placki (30 x 30 cm). Placki ułożyć jeden na drugim; najpierw placek z białego ciasta, potem gryczany i na koniec kukurydziany. Całość najpierw zwinąć w wałek, a następnie połączyć końce i nadać całości kształt gładkiej kuli. Otrzymany bochenek posmarować wodą i odstawić do wyrośnięcia w przykrytym naczyniu.

Ciasto powinno zwiększyć objętość o 1/3.

W międzyczasie nagrzać piekarnik do 240°C. Chleb jest najlepszy, gdy naczynia do pieczenia i piec chlebowy podgrzewa się jednocześnie. Do pieczenia najlepsza jest gliniana forma z pokrywką – chleb upieczony w takim naczyniu smakuje tak samo jak upieczony w piecu chlebowym. Formę należy wyłożyć papierem do pieczenia i przełożyć do niej wyrośnięty bochenek. Jeżeli korzysta się z formy z pokrywką, to chleb piecze się pod przykryciem.

W formie w pokrywką chleb piecze się najpierw pod przykryciem przez 10 min. w temperaturze 240 °C i przez 20 minut w temperaturze 220 °C, a następnie przez 10 minuty bez przykrycia w temperaturze 220 °C. W zwykłej formie (bez pokrywki) chleb piecze się przez 40 minut.

Po wyjęciu z formy chleb należy zawinąć w suchy ręcznik kuchenny i pozostawić na ok. 20 minut, a następnie przekroić i pozostawić do wystudzenia.

Belokranjska pogača Ingredients: ½ kg soft white flour 3 dl lukewarm water 2 tsp salt 20 g yeast and ½ tsp sugar 1 pinch caraway seeds 1 pinch coarse salt and 1 whole egg

Recipe for 4 people

Procedure: Knead dough from flour, lukewarm water, yeast and salt. Let it rise to double its volume, put it on a baking tray, shape with hands into a circle – with a diameter of about 30 cm.

Make slashes in the dough, about 4 cm apart, coat the surface with a beaten egg, sprinkle with coarse salt and caraway seeds.

Bake in preheated oven at 180–220 °C for 20–30 minutes.

16

Belokranjska pogača Sestavine: 500 g mehke bele moke 3 dl mlačne vode 2 kavni žlički soli 20 g kvasa in ½ žličke sladkorja 1 ščep cele kumine 1 ščep grobe soli 1 celo jajce

Recept za 4 osebe

Priprava: Iz moke, mlačne vode, kvasa in soli zgnetemo testo, vzhajamo na dvojni volumen testa, ga damo na pekač in z rokami oblikujemo v krog premera približno 30 cm. V testo zarežemo črte v razmaku približno 4 cm, premažemo z žvrkljanim jajcem, potresemo z grobo soljo in kumino.

Pečemo v poprej ogreti pečici pri temperaturi 180–220 °C za 20–30 minut.

Belokranjska pogača

Przepis dla 4 osób

Belokranjska pogača to rodzaj chleba ze słoweńskiego regionu Bela Krajina.

Składniki: 500 g białej mąki, przesianej przez gęste sito 300 ml letniej wody 2 łyżeczki soli 20 g drożdży i ½ łyżeczki cukru 1 szczypta całego kminku 1 szczypta soli gruboziarnistej 1 jajko

Przygotowanie: Z mąki, letniej wody, drożdży oraz soli zagnieść ciasto i pozostawić do wyrośnięcia (powinno podwoić swoją objętość). Przełożyć ciasto na blachę i ręcznie sformować z niego kulę o średnicy ok. 30 cm. Zrobić w cieście nacięcia o długości ok. 4 cm, posmarować je roztrzepanym jakiem, posypać solą i kminkiem.

Piec we wcześniej nagrzanym piekarniku w temperaturze 180–220 ° C przez 20–30 minut.

17

Potica Ingredients:

Dough

1 kg flour ½ liter milk 6 egg yolks 150 g butter 3 tbs cream 200 g sugar 40 g yeast vanilla sugar, salt, rum, lemon zest

Walnut filling

600–700 g ground walnuts or hazelnuts 2 dl milk, 2 eggs Sugar for taste, cinnamon, vanilla sugar, a tablespoon of honey if desired.

Pour hot milk over walnuts, cool down, add the remaining ingredients and stir.

Recipe for 4 people

Ingredients:

Tarragon filling

½ kg cottage cheese 2 eggs 2,5 dl sweet cream cinnamon, cream and a bunch of tarragon – chop the leaves finely Procedure: Combine all of the ingredients, kneading to form dough, allow the dough to rise, knead again and let rise again. Roll out the dough, spread the filling (walnuts or cottage cheese), roll (cut into two pieces and put in a greased baking tray or on baking paper) and let rise. Bake for 50–55 minutes at 170–200 °C.

18

Potica Sestavine:

Testo

½ l mleka

6 rumenjakov 150 g masla 3 žlice smetane 200 g sladkorja 40 g kvasa vanilin sladkor, sol, rum, limonina lupinica

Orehov nadev

600–700 g mletih orehov ali lešnikov 2 dl mleka 2 jajci sladkor po okusu, cimet, vanilin sladkor, po želji tudi žlico medu.

Orehe poparimo z mlekom, ohladimo, dodamo ostale sestavine in zmešamo.

Sestavine:

Nadev s pehtranom

½ kg skute 2 jajci 2,5 dl sladke smetane cimet, smetana in šopek pehtrana – listke drobno narežeš.

Priprava: Iz sestavin zamesimo testo in ga damo vzhajat, ponovno pregnetemo in vzhajamo. Razvaljano testo namažemo z nadevom (orehov ali skutin), zvijemo (prerežemo na dva dela in damo v namaščen pekači ali na peki papir), vzhajaš. Pečemo 50–55 minut pri 170–200 °C.

Potica Składniki:

Ciasto

1 kg mąki ½ l mleka 6 żółtek 150 g masła 3 łyżki śmietany 200 g cukru 40 g drożdży odrobina cukru waniliowego, sól, łyżka rumu, starta skórka z cytryny

Nadzienie orzechowe

600–700 g zmielonych i sparzonych orzechów włoskich lub laskowych 200 ml mleka 2 jajka cukier do smaku, cynamon, cukier waniliowy, może być też łyżka miodu.

Recept za 4 osebe

Przepis dla 4 osób

Składniki:

Nadzienie z estragonem

500 g twarogu 2 jajka 250 ml słodkiej śmietany cynamon, śmietana i pęczek estragonu – listki drobno posiekać

Przygotowanie: Z podanych składników wyrobić ciasto i pozostawić do wyrośnięcia. Następnie ponownie zagnieść i jeszcze raz pozostawić do wyrośnięcia.

Przygotować nadzienie.

Po wyrośnięciu rozwałkować ciasto, nałożyć nadzienie (orzechowe lub serowe), zwinąć w wałek (przekroić na dwie części) i włożyć do nasmarowanej tłuszczem lub wyłożonej papierem formy. Piec około przez 50–55 min. w temperaturze 170–200 °C.

19

Matev탑 and Slovenian sauerkraut Matev탑 Ingredients: 350 g boiled potatoes 250 g mixed cooked beans chopped onion garlic salt pepper chicharrones

Recipe for 10 people

Slovenian sauerkraut

Procedure:

Ingredients:

Mash potatoes and beans together. Season it with fried chopped onions, garlic, salt and pepper. Sprinkle with chicharrones.

100 g bacon 400 g onion 500 g sauerkraut oil salt and pepper to taste 1 bay leaf

20

Procedure: Melt chopped bacon, then roast onions. If necessary, add some oil.

Mix washed sauerkraut, then roast it in oil and onions and add some water, so that it does not burn. If necessary, add more water. Add a bay leaf, salt and pepper. Cook until sauerkraut become soft.

Matevž in kislo zelje Matevž Sestavine: 350 g kuhanega krompirja 250 g mešanega kuhanega fižola sesekljana čebula česen sol poper ocvirki

Recept za 4 osebe

Kislo zelje

Priprava:

Sestavine:

Skupaj pretlačimo 350 g kuhanega krompirja in 250 g mešanega kuhanega fižola. Začinimo s praženo čebulo, česnom, soljo in poprom. Posujemo z ocvirki.

100 g slanine 400 g čebule 500 g kislega zelja olje sol in poper po okusu 1 lovorjev list

Priprava: Popečemo slanino, nato pa še čebulo. Če je potrebno, dodamo malo olja.

Operemo kislo zelje, ga nato popečemo na olju in dodamo malo vode, tako da se ne zažge. Če je potrebno, dodamo še vodo. Dodamo lovorjev list, sol in poper. Kuhamo tako dolgo, dokler kislo zelje ne postane mehko.

Matevž i Kiszona kapusta z boczkiem Matevž Składniki: 350 g gotowanych ziemniaków 250 g gotowanej fasoli posiekana cebula czosnek sól pieprz skwarki

Kiszona kapusta z boczkiem

Przygotowanie: Rozgnieść razem ziemniaki i fasolę. Dodać podsmażoną cebulę, czosnek, sól i pieprz.

Podawać ze skwarkami.

Przepis dla 4 osób

Składniki:

21

100 g boczku 400 g cebuli 500 g kiszonej kapusty olej sól i cebula do smaku 1 liść laurowy

Przygotowanie: Rozpuścić słoninę na patelni i dodać cebulę. Jeśli to konieczne, dodać trochę oleju. Kiszoną kapustę należy przepłukać wodą, podsmażyć na oleju i dodać trochę wody, aby się nie przypaliła. W razie potrzeby dodać więcej wody.

Dodać liść laurowy, sól i pieprz.

Gotować, aż kiszona kapusta zmięknie.

Žlikrofi Ingredients: 500 g flour 3 eggs 1 tbsp oil less than 1 dl water 3 small potatoes (cooked and mashed) 1 onion, marjoram chopped parsley breadcrumbs pepper and salt fat

Recipe for 10 people

Procedure: Make dough from the flour, eggs and water. The dough should be softer than that used for noodles. Roll out the dough thinly. Place spoonful of filling evenly on the dough. Brush beaten egg on the edges of the dough surrounding the filling. Bring together the dough from opposite sides and, using the egg as an adhesive. Pinch them together above the filling to make a pocket. Make a small depression in the dough above the filling; this way the žlikrofi obtain their characteristic hat-like appearance.

To make a filling, cook the potatoes and mash them. Add some fried chopped onion, marjoram, chopped parsley, breadcrumbs, pepper and salt. Mix all the ingredients into a smooth mixture. To make žlikrofi you can use meat, vegetable or cottage cheese filling. Žlikrofi are served as an individual dish with salad. They can also be served with other meats with gravy.

22

Žlikrofi Sestavine: 500 g moke 3 jajca 1 čajna žlička olja manj kot 1 dl vode 3 majhni krompirji (kuhani in pretlačeni) 1 čebula, majaron sesekljan peteršilj krušne drobtine poper in sol maščoba

Priprava: Iz moke, jajc in vode naredimo testo, ki ga na tanko razvaljamo. Testo naj bo mehkejše kot za rezance. Nanj s čajnimi žličkami enakomerno porazdelimo nadev. Robove testa okoli nadeva namažemo s stepenim jajcem. Robove testa damo skupaj, tako da žlikrofi izgledajo kot mošnjički. Jajce lahko uporabimo za boljše sprijemanje testa. S prstom naredimo majhno vdolbinico v testo na vrhu; na ta način žlikrofi ohranijo svojo značilno obliko klobučka.

Za nadev krompir skuhamo in ga pretlačimo. Dodamo malo sesekljane čebule, majarona, sesekljanega peteršilja, drobtine, poper in sol. Vse sestavine zmešamo, da dobimo gladko maso. Za nadev žlikrofa lahko uporabimo tudi meso, zelenjavo ali skuto. Žlikrofe serviramo kot samostojno jed s solato. Lahko pa jih postrežemo tudi z drugimi mesnimi omakami.

Žlikrofi Składniki: 500 g mąki 3 jajka 1 łyżeczka oleju Mniej niż 100 ml wody 3 małe ziemniaki (ugotowane i rozgniecione) 1 cebula, majeranek posiekana pietruszka bułka tarta pieprz i sól tłuszcz

Recept za 4 osebe

Przepis dla 4 osób

Przygotowanie: Z mąki, jajek i wody wyrobić ciasto. Powinno być bardziej miękkie niż to używane do klusek. Ciasto cienko rozwałkować. Z pozostałych składników przygotować nadzienie i równomiernie je nałożyć na ciasto. Krawędzie ciasta nasmarować roztrzepanym jajkiem.

Następnie skleić je tak, aby žlikrofi wyglądały jak poduszeczki. Palcem zrobić mały dołek na wierzchu, w ten sposób žlikrofi zachowają swoją charakterystyczną formę kapelusika.

Przygotowanie nadzienia: ziemniaki ugotować i przecisnąć przez praskę. Dodać posiekaną cebulę, majeranek, posiekaną pietruszkę, bułkę tartą, pieprz i sól. Wszystkie składniki wymieszać, by uzyskać gładką masę. Można dodać mięso, warzywa lub biały ser. Žlikrofi podaje się jako osobne danie z sałatką. Można także serwować z sosami mięsnymi.

23

24

Recept za 4 osebe

Przepis dla 4 os贸b

Polish cuisine Poljska kulinarika Kuchnia polska

25

Silesian ‘Żurek’ into rye flour leaven Ingredients: ½ liter rye flour leaven

300–400 g Silesian sausage 100 g smoked bacon 3 grains allspice 2–3 bay leaves 4 grains black pepper 3 cloves garlic salt, pepper, marjoram 4 large potatoes 1 large onion olive oil 4 hard-boiled eggs

Recipe for 4 people

Rye flour leaven

Procedure: Place bacon, allspice, peppercorns, crushed garlic cloves in a large pot. Pour about 2 liters of water and simmer until bacon is soft. Cut cooked bacon and sausage into cubes or slices, and add to the broth. Cook for a few minutes.

Add leaven. Season with salt, pepper and marjoram, and boil for about 10 minutes.

Peel potatoes and boil them.

When soft, drain and mash them.

Cut onion into small cubes and brown in olive oil. Add to mashed potatoes and mix.

Serve ‘Żurek’ with mashed potatoes and hard-boiled eggs cut in quarters or halves.

Ingredients: 4 heaped tablespoons of rye flour 4 heaped tablespoons of ‘żarnówka’ (coarsely ground rye flour) 3–4 cloves garlic 2–3 bay leaves 3–4 grains allspice pinch of salt lukewarm water

26

Procedure: Ingrediens for 1 liter leaven: Put flour into one-liter jar or ceramic bowl.

Add sliced garlic and other spices.

Pour lukewarm water and stir thoroughly.

Cover with saucer to allow access of air.

Let stand in a warm shaded place for about 3 days (stir several times a day).

After three days you can use it to cook the soup or pour into a jar, close tightly and refrigerate up to one month.

Šlezijski ‘Żurek’ z osnovo iz ržene moke Sestavine: ½ litra osnove iz skisane

ržene moke 300–400 g šlezijske klobase 100 g prekajene slanine 3 zrna pimenta 2–3 lovorjeve liste 4 zrna črnega popra 3 stroki česna sol, poper, majaron 4 veliki krompirji 1 velika čebula olivno olje 4 trdo kuhana jajca

Osnova iz skisane ržene moke

Priprava: Slanino, piment, zrna popra in zdrobljene stroke česna položimo v velik lonec.

Dolijemo približno 2 litra vode in počasi kuhamo, dokler se slanina ne zmehča.

Kuhano slanino in klobaso narežemo na kocke oz. kolobarje, ki jih dodamo juhi.

Kuhamo nekaj minut. Dodamo kisli pripravek iz ržene moke. Začinimo s soljo, poprom in majaronom. Vse skupaj naj vre približno 10 minut. Krompir olupimo in skuhamo. Ko je kuhan, ga odcedimo in pretlačimo. Čebulo narežemo na majhne kocke, ki jih popražimo na olivnem olju.

Nato jih dodamo pretlačanemu krompirju in premešamo.

Juho ‘Żurek’ postrežemo s krompirjevim pirejem in trdo kuhanimi jajci, ki smo jih narezali na četrtine ali polovice.

Sestavine: Sestavine za 1 liter kislega pripravka iz ržene moke:

4 zvrhane jedilne žlice ržene moke 4 zvrhane jedilne žlice moke ‘żarnówka’ (grobo mleta ržena moka) 3–4 stroke česna 2–3 lovorjeve liste 3–4 zrna pimenta ščepec soli mlačna voda

Priprava: Moko stresemo v litrski vrč ali keramično skledo.

Dodamo narezan česen in ostale začimbe.

Prilijemo mlačno vodo in dobro premešamo.

Pokrijemo s krožnikom, da omogočimo dostop zraka.

Pustimo stati na toplem, senčnem mestu približno 3 dni (premešamo večkrat na dan).

Po treh dneh lahko kisli pripravek uporabimo za kuhanje juhe ali pa ga nalijemo v posodo, ki jo tesno zapremo in hranimo v hladilniku do enega meseca.

Żurek śląski na domowym zakwasie* Składniki: około ½ l zakwasu na żurek 300–400 g kiełbasy śląskiej 100 g wędzonego boczku 3 ziarenka ziela angielskiego 2–3 liście laurowe 4 ziarenka pieprzu czarnego 3 ząbki czosnku sól, pieprz, majeranek 4 duże ziemniaki 1 duża cebula oliwa z oliwek 4 jajka

Recept za 4 osebe

Przepis dla 4 osób

Domowy zakwas

Przygotowanie: Do dość dużego garnka włożyć boczek, ziele angielskie, ziarna pieprzu, obrane i rozgniecione ząbki czosnku. Wszystko zalać około 2 litrami wody i gotować na wolnym ogniu aż boczek będzie miękki.

Kiełbasę pokroić w kostkę lub plasterki, ugotowany boczek pokroić w kostkę dodać do wywaru i gotować jeszcze kilkanaście minut. Wlać wymieszany zakwas, doprawić solą, pieprzem i majerankiem i gotować całość około 10 minut.

Obrane ziemniaki ugotować. Gdy są miękkie odcedzić i ugnieść na puree.

Cebulę pokroić w drobną kostkę i podsmażyć na oliwie z oliwek, aż się zrumieni. Dodać do ugniecionych ziemniaków i wymieszać. Jajka gotujemy na twardo i obieramy z łupinek. Żurek podawać z puree ziemniaczanym i jajkami na twardo pokrojonymi w ćwiartki lub połówki.

27

Składniki: Składniki na 1 litr zakwasu:

4 czubate łyżki mąki żarnówki, czyli grubo mielonej mąki żytniej na żur 3–4 ząbki czosnku 2–3 liście laurowe 3–4 ziarenka ziela angielskiego szczypta soli letnia woda przegotowana

Przygotowanie: Do litrowego słoika lub naczynia kamionkowego wsypać mąkę dodać pokrojony w plasterki czosnek i pozostałe przyprawy całość zalać letnia wodą i dokładnie wymieszać przykryć talerzykiem, tak, aby zakwas miał dostęp powietrza odstawić w ciepłe, nienasłonecznione miejsce na około 3 dni (kilka razy dziennie mieszać zakwas) po trzech dniach można gotować żurek lub przelać zakwas do słoika, mocno zakręcić i wstawić do lodówki, gdzie może stać około 1 miesiąca

Beetroot borscht with egg Ingredients: about ½ kilo of large beets beef-poultry brew 1 carrot, 1 parsley, half a celery 1 onion 4 eggs 1 spoon of butter 1 bay leaf season with salt and peppers

Recipe for 4 people

Procedure: Chop the beetroots into cubes and grate it.

Put them into a beef-poultry brew and bring to a boil.

Add to vegetables to the boil (carrot, parsley and cellery).

Chop the onion into cubes and frizzle with butter – put it into the pot along with a bay leaf.

Season with salt and pepper, carry on boiling.

When the vegetables are tender, strain them through a sieve.

Add lemon juice and bring to a boil.

Add hard boiled eggs to the borscht.

28

Boršč iz rdeče pese z jajcem Sestavine: približno ½ kilograma velikih rdečih pes goveje-piščančja juha 1 korenček, 1 peteršilj, polovica zelene 1 čebula 4 jajca 1 žlica masla 1 lovorjev list sol in poper za začinjanje

Priprava: Rdečo peso narežemo na kocke, ki jih nato naribamo.

Stresemo jih v goveje-piščančjo juho in zavremo.

Dodamo zelenjavo in pustimo, da vre (korenje, peteršilj in zelena). Čebulo sesekljamo na kocke in popražimo na maslu – dodamo v lonec skupaj z lovorjevim listom.

Začinimo s soljo in poprom in pustimo, da vre.

Ko se zelenjava zmehča, jo odcedimo s cedilom.

Dodamo limonin sok in zavremo.

Boršču dodamo še trdo kuhana jajca.

Barszcz czerwony z jajkiem Składniki: ½ kg buraków wywar drobiowo-wołowy 1 marchewka, 1 pietruszka, połówka selera 1 cebula 4 jajka 1 łyżka masła 1 liść laurowy sól i pieprz do smaku

Recept za 4 osebe

Przepis dla 4 osób

Przygotowanie: Buraczki pokroić w kostkę lub zetrzeć na tarce z grubymi oczkami.

Wrzucić do wywaru drobiowo-warzywnego i zagotować.

Do wrzątku wrzucić jarzynę (marchewkę, pietruszkę i seler).

Cebulę pokroić w kostkę i zeszklić na maśle i również wrzucić do garnka wraz z liściem laurowym.

Doprawić solą i pieprzem i dalej gotować.

Gdy warzywa zmiękną, przecedzić je przez sito.

Barszcz zaprawić sokiem z cytryny i zagotować.

Jajka ugotować na twardo, obrać ze skorupek i dodać do barszczu.

29

Polish Hunter’s Stew Recipe Ingredients: 1½ kilo sauerkraut, rinsed well and drained 2 medium onions, chopped 2 tablespoons vegetable oil ½ kilo smoked Polish sausage, cut into 1-inch pieces 250 gram beef cut into cubes without bones 250 gram veal cut into cubes 100 gram of bacon 150 ml of red wine 3 tablespoons of tomato puree ½ handful of dried Polish or porcini mushrooms ½ handful of prunes 2 bay leaves 3 granules of pimiento 1 spoon of caraway 1 spoon of marjoram salt and peppers

Recipe for 4 people

Procedure: When the cabbage gets soft, add mushrooms (drained off and chopped into a small pieces), the meat and onion with sausages. Boil it using the moderate heat (without a lid) for 20 inutes. If there is too much water it should be drained off.

Add red wine and carry on boiling for 15 minutes. Season with marjoram, caraway, salt and pepper. Add tomato puree and heat up everything stirring at the same time. If the Hunter’s Stew is still dry, add some water (left after mashroom boiling).

If we want our Hunter’s Stew to be more delicious, it can be still simmered using a moderate heat in a pot with a lid for an hour. It should be under the superstition all the time and stirred from time to time, and if it is too dry add some water (left after mashroom boiling).

Advice: THE LONGER THIS COOKS THE BETTER IT TASTES, AND IT’S EVEN BETTER SERVED THE NEXT DAY.

30

Recept za poljsko lovsko obaro Sestavine: 1½ kg kislega zelja, dobro splaknjenega in osušenega 2 srednje veliki čebuli, nasekljani 2 jedilni žlici rastlinskega olja ½ kg prekajene poljske klobase, narezane na približno 2,5 cm debele rezine 250 g govedine, narezane na kocke, brez kosti 250 g teletine, narezane na kocke 100 g slanine 150 ml rdečega vina 3 jedilne žlice pretlačenega paradižnika ½ pesti posušenih poljskih gob ali jurčkov ½ pesti suhih sliv 2 lovorjeva lista 3 zrna pimenta 1 žlica kumine 1 žlica majarona sol in poper

Priprava: Če je zelje zelo kislo, ga operemo pod tekočo vodo. Iztisnemo odvečni sok in ga nato sesekljamo. Stresemo ga v velik lonec in prilijemo vrelo vodo, dodamo suhe slive, lovorjev list in piment. Naj lahno vre, dokler se ne zmehča (približno 50 minut).

Medtem s prevreto, vročo vodo prelijemo posušene gobe v manjši posodi. Pustimo stati.

Nekoliko prepražimo čeb ulo. Dodamo klobase, ki jih tudi še malo popražimo.

V drugi posodi zavremo 1 liter vode. Dodamo goveje in telečje meso ter slanino. Pustimo, da vre približno 20 minut in nato odcedimo.

Ko se zelje zmehča, dodamo gobe (odcejene in na drobno narezane), meso in čebulo s klobaso. Vse skupaj kuhamo na zmernem ognju (brez pokrova) 20 minut. Če je vode preveč, jo je treba odcediti.

Dodamo rdeče vino in pustimo, da vre še 15 minut. Začinimo z majaronom, kumino, soljo in poprom. Dodamo paradižnikovo mezgo, vse skupaj segrejemo in ob tem nenehno mešamo. Če je lovska obara še zmeraj suha, dodamo nekaj vode (s katero smo prelili gobe). Če želimo, da je naša lovska obara še bolj okusna, jo lahko še eno uro počasi kuhamo na zmernem ognju v pokriti posodi. Ves čas pazitmo na obaro in jo občasno premešamo. Če je presuha, dodamo malo vode (s katero smo prelili gobe).

Nasvet: DLJE KOT SE OBARA KUHA, BOLJ JE OKUSNA IN CELO BOLJ DOBRA, ČE JO POSTREŽEMO NASLEDNJI DAN.

Bigos Składniki: 1 i ½ kg kiszonej kapusty 2 cebule drobno posiekane 2 łyżki oleju 500 g kiełbasy 250 gram wołowiny bez kości pokrojonej w kostkę 250 gram cielęciny pokrojonej w kostkę 100 g boczku pokrojonego w kostkę 150 ml czerwonego wina 3 łyżki koncentratu pomidorowego ½ garści suszonych grzybów ½ garści suszonych śliwek 2 liście laurowe 3 ziarenka ziela angielskiego 1 łyżka kminku 1 łyżeczka majeranku sól i pieprz do smaku

Recept za 4 osebe

Przepis dla 4 osób

Przygotowanie: Kapustę przepłukać pod bieżącą wodą jeśli jest bardzo kwaśna. Odcisnąć z nadmiaru soku, a następnie poszatkować. Włożyć do dużego garnka i zalać wrzątkiem, dodać śliwki, liście laurowe i ziele angielskie. Dusić, aż zmięknie (ok. 50 minut).

W międzyczasie zalać suszone grzyby wrzątkiem w małym garnuszku. Odstawić.

Cebulę podsmażyć aby się zeszkliła. Do podsmażonej cebuli dodać kiełbasę i podsmażyć na rumiano.

W oddzielnym garnku zagotować ok. litra wody. Do wrzątku dodać wołowinę, cielęcinę i boczek. Gotować około 20 minut, a następnie mięso odcedzić.

Gdy kapusta będzie już miękka, dodać grzyby (odcedzone i pokrojone na małe kawałki), mięso oraz cebulę z kiełbasą. Gotować na małym ogniu bez przykrycia przez 20 minut. Jeśli jest za dużo wody, należy ją odlać.

Dodać czerwone wino i gotować jeszcze 15 minut. Doprawić majerankiem, kminkiem, solą i pieprzem. Dodać przecier pomidorowy i podgrzać jeszcze dobrze całość, mieszając. Jeśli bigos jest zbyt suchy, podlać wodą po grzybach.

Jeśli chcemy, by bigos był smaczniejszy, można go jeszcze dusić na małym ogniu pod przykryciem przez godzinę. Należy jednak pilnować, żeby nie przywarł i od czasu do czasu mieszać, a jeśli jest za suchy - podlać wodą z grzybów.

IM DŁUŻEJ BIGOS SIĘ GOTUJE LUB ODGRZEWA, TYM JEST SMACZNIEJSZY NAJLEPSZY JEST PO KILKU DNIACH

31

Beef Silesia Roulade with Silesian Dumplings and red cabbage Recipe for 4 people

Ingredients:

Roulade

4 pieces of thin beef 150 g of smoked bacon 2 pickled cucumbers 1 large onion mustard salt and pepper

Silesian Dumplings

1 kilo peeled potatoes, cooked in salted water 250 gram of potato flour 1 egg yolks salt

Red cabbage

1 head red cabbage, shredded 1 medium onion, shredded 150 gram of smoked bacon salt, sugar, pepper and vinegar

Procedure: Slice the beef about Âź inch thick across the large surface. Spread some mustard on each slice and add salt.

Dice onion, bacon and cucumber. Put the stuffing on slices of beef and add pepper. Roll up from the filled end and tie with string or using pins. Put on the hot saucepan and brown the outside of the roulade. Add some water and simmer until it gets soft. Add some flour mixed with water to the sauce to get it thicker.

Grind thoroughly drained potatoes and divide them into 4 parts. Replace Âź of potatoes with potato flour and a yolk. Add the removed earlier potatoes and mix thoroughly. Pinch off pieces of dough and roll between the palms to the size of 4 centimeters oblong with a small dent on one side. Drop them into the boiling water until the dumplings rise to the surface. Remove with slotted spoon to a colander and rinse with cold water.

Shred the cabbage and boil in salted water. Dice the bacon and fry. Brown diced onion along with bacon. Drain the cabbage, add bacon with onion. Season with salt, sugar, pepper and vinegar and mix everything.

32

Šlezijska goveja rulada s šlezijskimi cmoki in rdečim zeljem Sestavine:

Rulada

4 kosi pustega govejega mesa 150 g prekajene slanine 2 vloženi kumarici 1 velika čebula gorčica sol in poper

Šlezijski cmoki

1 kg olupljenega krompirja, kuhanega v slani vodi 250 g krompirjeve moke 1 rumenjak sol

Rdeče zelje

1 glava rdečega zelja, nasekljana 1 srednje velika čebula, nasekljana 150 g prekajene slanine sol, sladkor, poper in kis

Recept za 4 osebe

Priprava:

Govedino narežemo na približno pol centimetra debele kose vzdolž večje površine. Meso dobro potolčemo s kladivom. Premažemo vsak kos z gorčico in ga posolimo. Čebulo, slanino in kumarice narežemo na kocke. Nadev naložimo na rezine govedine in dodamo poper. Začnemo zvijati, kjer je nadev, in zvežemo z vrvico ali uporabimo paličice. Položimo na vročo ponev in zapečemo zunanjost rulade, da porjavi. Dodamo nekaj vode in počasi kuhamo, dokler se ne zmehča. Da se omaka zgosti, ji dodamo malo moke, pomešane z vodo.

Temeljito zdrobimo kuhan krompir in ga razdelimo na 4 dele.1/4 krompirja nadomestitmo s krompirjevo moko in rumenjakom. Dodamo krompir, ki smo ga prej odstranili, in temeljito premešamo.

Odščipnemo koščke testa in jih zvaljamo v dlaneh v velikosti 4-centimetrskih pravokotnikov z majhno vdolbino na eni strani. Cmoke stresemo v vrelo vodo in kuhamo, dokler ne priplavajo na površje. S penovko vzamemo cmoke iz vode, jih položimo na cedilo in oplaknemo s hladno vodo.

Zelje nasekljamo in kuhamo v slani vodi. Slanino narežemo na kocke in popražimo. Skupaj s slanino popražimo na kocke narezano čebulo, da porjavi. Odcedimo zelje, dodamo slanino s čebulo. Začinimo s soljo, sladkorjem, poprom in kisom ter vse skupaj premešamo.

Śląska rolada z kluskami i modrą (niebieską) kapustą Przepis dla 4 osób

Składniki:

Rolada

4 płaty chudego mięsa wołowego na pieczeń 150 g boczku wędzonego 2 ogórki kiszone 1 duża cebula musztarda sól i pieprz

Przygotowanie: Mięso rozbić tłuczkiem na cienkie plastry. Każdy plaster posmarować musztardą i posolić.

Cebulę, boczek i ogórek pokroić w kostkę. Nałożyć farsz na plastry mięsa i popieprzyć. Ciasno zwinąć płaty mięsa w roladę i spiąć szpilkami lub związać nitką. Kłaść na rozgrzany tłuszcz i obsmażyć z każdej strony. Podlać rolady wodą i dusić do miękkości. Sos zagęścić mąką zmieszaną z wodą.

Kluski

Ziemniaki zmielić i podzielić na 4 części. Usunąć ¼ ziemniaków i w to miejsce wsypać mąkę ziemniaczaną i żółtko. Dołożyć usunięte wcześniej ziemniaki i dokładnie wymieszać. Z ugniecionego ciasta formować kulki o średnicy około 4 cm, lekko je spłaszczyć i z jednej strony zrobić palcem małe wgłębienie. Wrzucić do osolonego wrzątku i gotować do chwili wypłynięcia na powierzchnię.

Przelać zimną wodą i wyjmować łyżką cedzakową.

Kapusta

Poszatkować kapustę i ugotować w posolonej wodzie. Boczek pokroić w kostkę i usmażyć. Pokrojoną w kostkę cebulę zeszklić razem z boczkiem. Kapustę odcedzić, dodać boczek z cebulą. Doprawić do smaku solą cukrem, pieprzem i octem i wymieszać

1 kg ugotowanych ziemniaków 250 g mąki ziemniaczanej 1 żółtko sól

1 kg niebieskiej kapusty 1 średnia cebula 150 g wędzonego boczku sól, cukier, pieprz i ocet do smaku

33

Ribs stewed in gravy with ‘panschkraut’ (cabbage and potatoes) Recipe for 4 people

Ribs stewed in gravy Ingredients: 1 kg pork ribs 2 onions 2 bay leaves 4–5 grains allspice 3 tablespoons oil pepper, salt 1 cup water

Panschkraut

Procedure:

Ingredients:

Wash the ribs and cut into strips 45 cm thick. Season with salt and pepper.

Heat oil in a frying pan. Fry the ribs on both sides until the meat is properly done.

Add sliced onions.

When the onion is soft and delicate, baste the meat with water. Add bay leaves, allspice and simmer covered for about 40 minutes

500 g sauerkraut 500 g potatoes 1 onion tablespoon butter salt and pepper

34

Procedure: Peel potatoes, boil in salted water and drain.

In a separate pan, cook sauerkraut.

When cooked, drain the sauerkraut in a colander to remove excess of water.

Cut onions into cubes and fry in a pan.

Mash potatoes and chop sauerkraut.

Mix with fried onions.

Add pepper to taste.

Rebrca, dušena v lastnem soku, s ‘panschkraut’ (zelje in krompir) Recept za 4 osebe

Rebrca, dušena v mesnem soku Sestavine: 1 kg svinjskih reber 2 čebuli 2 lovorjeva lista 4–5 zrn pimenta 3 jedilne žlice olja poper, sol 1 skodelica vode

Panschkraut

Priprava:

Sestavine:

Rebrca operemo in jih narežemo na 4–5 cm debele kose. Začinimo s soljo in poprom.

V ponvi segrejemo olje. Popražitmo rebrca na obeh straneh, dokler meso ni primerno pečeno.

Dodamo narezano čebulo.

Ko postane čebula mehka in krhka, polijemo meso z vodo.

Dodamo lovorjev list, piment in pustimo, da 40 minut rahlo vre v pokriti posodi.

500 g kislega zelja 500 g krompirja 1 čebula jedilna žlica masla sol in poper

Priprava: Krompir olupimo, ga skuhamo v slani vodi in odcedimo.

V drugi posodi skuhamo kislo zelje.

Ko je kuhano, ga odcedimo na cedilu, da odstranimo odvečno vodo. Čebulo narežemo na kocke in popečemo v ponvi.

Pretlačimo krompir in nasekljamo zelje.

Zmešamo s praženo čebulo.

Dodamo poper po okusu.

Żeberka duszone w sosie własnym z panczkrautem Przepis dla 4 osób

Żeberka Składniki: 1 kg żeberek wieprzowych 2 cebule 2 liście laurowe 4–5 ziarenek ziela angielskiego 3 łyżki oleju pieprz, sól szklanka wody

Panczkraut

Przygotowanie:

Składniki:

Żeberka umyć i pokroić w paski (szerokości około 4-5 cm).

Posolić i popieprzyć.

Na rozgrzaną patelnię wlać olej i wrzucić przygotowane żeberka. Smażyć z obu stron, aż mięso się porządnie przypiecze.

Cebulę pokroić i wrzucić do przypieczonych żeberek.

Gdy cebula się zeszkli, podlać mięso wodą, dodać liście laurowe, ziele angielskie i dusić pod przykryciem około 40 minut.

500 g kapusty kiszonej 500 g ziemniaków 1 cebula łyżka masła sól, pieprz

35

Przygotowanie: Ziemniaki obrać, ugotować w osolonej wodzie i odcedzić.

W osobnym garnku ugotować kiszoną kapustę, ugotowaną odcisnąć na sicie, aby nie zawierała zbyt dużo wody.

Cebulę pokroić w kostkę i przesmażyć na patelni.

Ziemniaki utłuc tłuczkiem, kapustę pokroić.

Wymieszać z przesmażoną cebulą.

Dodać pieprz do smaku.

Polish ‘Pierogi’ with cheese and potatoes Ingredients:

Dough

3 cupful of flour 1 cupful of water 1 spoonful of butter

Stuffing

1 kilo potatoes 300 g of White cheese (available from Polish shop) 1 onion salt and pepper to season 2 spoonfuls of oil of olives

Recipe for 4 people

Procedure: Melt the butter in 1/3 cup of water – bring to a boil, and next mix with the rest of the water.

Mix flour and butter gradually in a bowl.

Knead on floured board but do not knead too much. Keep dough soft. Put it aside for 30 minutes (keep it under the up-side-down bowl).

Boiled and mashed potatoes mix with crumbled white cheese.

Fry onion on an oil of olives and add to potato-cheese mass.

Stir well and season with salt and pepper.

Roll dough thin and cut out round pieces with open end of glass.

Put some filling in the middle and fold in half to make a semi-circle.

Put the ‘pierogi’ into salt water (15 at a time), bring the water to boil until the ‘pierogi’ float on the surface – about 5–6 minutes.

Put the ‘pierogi’ onto the colander with a spoon.

Serve with fried onion and diced bacon (fried and kept in a lot of oil so it like a sauce to pour onto ‘pierogi’) , or sour cream and spring onion.

36

Poljski ‘Pierogi’ s sirom in krompirjem Sestavine:

Testo

3 skodelice moke 1 skodelica vode 1 žlica masla

Nadev

1 kg krompirja 300 g belega sira (na voljo v trgovinah s poljskim blagom) 1 čebula sol in poper za začinjanje 2 žlici olivnega olja

Priprava: V skodelici raztopimo maslo v 1/3 količine vode – zavremo in nato zmešamo s preostalo količino vode.

Postopoma zamešamo moko in maslo v skledi.

Zamesimo na pomokani deski, vendar ne gnetemo preveč. Testo mora ostati mehko. Pustitmo ga počivati 30 minut (pod skledo, ki smo jo obrnili na glavo).

Kuhan, pretlačen krompir zmešamo z zdrobljenim belim sirom.

Spražimo čebulo na olivnem olju in jo dodamo masi iz krompirja in sira.

Dobro premešamo in začinite s soljo in poprom.

Testo razvaljamo na tanko in s kozarcem izrežemo okrogle krpice.

Malo nadeva položimo na sredino in prepognemo na pol, da dobimo polkrog.

Stresemo blazinice (‘pierogi’) v slano vodo (15 naenkrat), ki naj vre, dokler ne plavajo na površini – približno 5–6 minut.

Z žlico položimo blazinice na cedilo.

Postrežemo s praženo čebulo in slanino v kockah (praženo in shranjeno v veliko olja, da je kot omaka, ki jo polijemo čez blazinice), ali kislo smetano in mlado čebulo.

Pierogi z serem i ziemniakami Składniki:

Ciasto

3 szklanki mąki pszennej 1 szklanka wody 1 łyżka masła

Farsz

1 kg ziemniaków 300 g białego sera półtłustego 1 cebula sól i pieprz do smaku 2 łyżki oliwy z oliwek

Recept za 4 osebe

Przepis dla 4 osób

Przygotowanie: Masło rozpuścić w 1/3 szklanki wody - doprowadzić do wrzenia, a następnie wymieszać z pozostałą wodą.

Do miski przesiać mąkę i stopniowo dolewać masło z wodą, jednocześnie zarabiając ciasto.

Wyrobić ciasto na jednolitą, elastyczną masę i odstawić na 30 minut pod przykryciem. Najlepiej schować je pod odwróconą miskę.

Ugotowane i utłuczone ziemniaki wymieszać z rozkruszonym białym serem.

Cebulę podsmażyć na oliwie i dodać do masy ziemniaczano-serowej.

Dobrze wymieszać i doprawić solą i pieprzem do smaku.

Ciasto rozwałkować na oprószonej mąką stolnicy i wykrawać krążki literatką (można użyć szklanki – pierogi będą wtedy większe).

Na każdy krążek ciasta nakładać po łyżeczce farszu i zlepiać bok.

Pierogi wrzucać partiami po 15 sztuk na osoloną, gotującą wodę i gotować do momentu wypłynięcia na powierzchnię – około 5–6 minut.

Wyjmować pierogi z garnka łyżką cedzakową i wykładać na durszlak.

Pierogi podawać z przysmażoną cebulką lub boczkiem (tradycyjna słoninka ze skwarkami).

37

Silesian ‘Kołocz’ with crumbles Ingredients:

Dough

100 g butter 50 g yeast ¾ cup sugar 1 cup of milk 1 cup water ½ vanilla flavour 1 tablespoon salt 1 egg 2 egg yolks 5 cups flour cup milk

Crumbles

120 g butter 2 egg yolks ½ cup sugar 1 teaspoon vanilla sugar 1 ½ cups flour

Recipe for 4 people

Procedure: Dissolve yeast and sugar in lukewarm milk in a cup and stir.

Let rise for about 5 minutes.

Mix flour, sugar and salt in a bowl. Make a hollow and pour the remaining milk, vanilla flavour and yolks.

Melt margarine in a pan.

Add lukewarm water, stir and pour into the bowl with the remaining ingredients.

Add yeast and knead the dough by hand.

Cover the kneaded dough with a cloth and leave for about half an hour to rise.

When risen, move the dough to a medium-sized greased baking tin and spread evenly.

Cover the dough with crumbles.

Bake for about 40 minutes in the oven at 180 °C. When cooled, sprinkle with powdered sugar.

Combine soft butter, sugar, vanilla sugar, yolks, and mix well.

Add flour and mix.

Put in a fridge for about half an hour.

38

Šlezijski ‘Kołocz’ z drobljenim posipom Sestavine:

Testo

100 g margarine 50 g kvasa ¾ skodelice sladkorja 1 skodelica mleka 1 skodelica vode ½ vanilijine arome 1 čajna žlička soli 1 jajce 2 rumenjaka 5 skodelic moke skodelica mleka

Drobljeni posip

120 g masla 2 rumenjaka ½ skodelice sladkorja 1 čajna žlička vanilijinega sladkorja 1 ½ skodelice moke

Priprava: V skodelici mlačnega mleka razpustimo kvas in sladkor ter premešamo. Pustimo, da vzhaja približno 5 minut.

V skledi zamešamo moko, sladkor in sol. Naredimo jamico in vanjo vlijemo preostalo mleko, vanilijino aromo in rumenjake.

V kozici raztopimo margarino.

Dodamomlačno vodo, premešamo in vlijemo v skledo s preostalimi sestavinami.

Dodamo kvas in gnetemo testo z rokami.

Pregneteno testo pokrijemo s kuhinjsko krpo in pustimo, da vzhaja pol ure.

Vzhajano testo položimo v srednje velik namaščen pekač in ga enakomerno porazdelimo.

Testo prekrijemo z drobljenim posipom.

Pečemo približno 40 minut v pečici pri 180 °C. Ko se ohladi, potresemo s sladkorjem v prahu.

Zamešamo zmehčano maslo, sladkor, vanilijin sladkor in rumenjake ter dobro premešamo.

Dodamo moko in premešamo.

Postavimo v hladilnik za približno pol ure.

Śląski kołocz z kruszonką Składniki:

Ciasto

100 g margaryny 50 g drożdży ¾ szklanki cukru 1 szklanka mleka 1 szklanka wody ½ olejku waniliowego 1 łyżka soli 1 jajko 2 żółtka 5 szklanek mąki 1 szklanka mleka

Posypka

120 g masła 2 żółtka ½ szklanki cukru 1 łyżeczka cukru waniliowego 1 i ½ szklanki mąki

Recept za 4 osebe

Przepis dla 4 osób

Przygotowanie: Drożdże rozrobić z cukrem w kubku lub szklance, zalać letnim mlekiem i wymieszać.

Zostawić na około 5 minut, aby drożdże zaczęły się podnosić.

Do miski wsypać mąkę, cukier i sól – z wymieszanych składników stworzyć dołek do którego wlać resztę mleka, olejek waniliowy żółtka i jajko.

Margarynę rozpuścić w garnku, żeby była płynna.

Wlać do niej letnią wodę, wymieszać i wlać do miski z pozostałymi składnikami Dodać drożdże i wyrobić ręcznie ciasto.

Wyrobione ciasto przykryć ściereczką i zostawić na około ½ godziny żeby wyrosło.

Wyrośnięte ciasto drożdżowe przełożyć do średniej wielkości blaszki wysmarowanej tłuszczem i rozprowadzić ciasto równomiernie.

Wierzch ciasta pokryć kawałkami posypki.

Piec około 40 minut w piekarniku w temperaturze 180 °C. Po upieczeniu i wystudzeniu wierzch ciasta posypać cukrem pudrem.

Do miękkiego masła dodać cukier, cukier waniliowy i żółtka i dobrze wymieszać dodać mąkę i wymieszać włożyć do lodówki na około ½ godziny

39

Introduction of RIC Novo mesto The Development and Education Centre Novo mesto (Razvojno izobraževalni center Novo mesto – RIC Novo mesto) is a public institute with more than 50 years of experience and tradition in adult education.

Throughout the years we developed our offer in four interconnected programme areas: • Formal adult education and training, • General lifelong learning, • Guidance and learning support for adults and • Project work.

RIC Novo mesto strives for education which is available and accessible to all adults in the local environment and region, in all periods of life.

We cooperate successfully in different national, international and European projects.

Here, we exchange good practices with other partners and gain new experience in lifelong learning. In doing so, we can offer our citizens free services.

We are dedicated to providing the best quality to our clients. Thus, we are proud to be accredited with the green POKI quality mark and the international ISO certificate, achieved in January 2013.

40

Take a look and read: www.ric-nm.si www.facebook.com/ric.novomesto Call us: 00 386 7 393 45 50, 00 386 31 745 470 Write us: ric@ric-nm.si Visit us: RIC Novo mesto, Topliška cesta 2, 8000 Novo mesto

Predstavitev RIC-a Novo mesto Razvojno izobraževalni center Novo mesto (RIC Novo mesto) je javni zavod za izobraževanje odraslih z več kot 50-letno tradicijo.

Skozi leta našega delovanja smo izoblikovali ponudbo štirih programskih sklopov, ki se med seboj prepletajo: • formalno izobraževanje in usposabljanje odraslih, • splošno vseživljenjsko učenje, • dejavnosti za podporo odraslim pri učenju ter • projektno delo.

Prizadevamo si, da bi bilo učenje vedno na voljo in dostopno vsem odraslim prebivalcem lokalnega okolja in regije, v vseh življenjskih obdobjih.

Uspešno sodelujemo v različnih nacionalnih, mednarodnih in evropskih projektih.

V povezovanju s partnerji izmenjujemo dobre prakse in pridobivamo nove izkušnje na področju vseživljenjskega učenja, hkrati pa za okolje, v katerem delujemo, pridobivamo brezplačno ponudbo, ki jo lahko koristijo naši občani.

Vseskozi posvečamo veliko pozornost kakovosti. Smo nosilci nacionalnega certifikata kakovosti zeleni znak POKI in mednarodnega standarda ISO, ki smo ga pridobili januarja 2013.

Poglejte in preberite: www.ric-nm.si www.facebook.com/ric.novomesto Pokličite: 00 386 7 393 45 50, 00 386 31 745 470 Pišite: ric@ric-nm.si Pridite: RIC Novo mesto, Topliška cesta 2, 8000 Novo mesto

Prezentacja RIC Novo mesto Centrum Edukacji i Rozwoju Novo Mesto (Razvojno centrum izobraževalni Novo Mesto – RIC Novo Mesto) jest publiczną instytucją z ponad 50 letnim doświadczeniem i tradycją w edukacji dorosłych.

RIC Nove Mesto od wielu lat rozwija swoją ofertę w czterech wzajemnie powiązanych obszarach programowych : • formalna edukacja I kształcenie dorosłych, • ogólne kształcenie ustawiczne, • udzielania wsparcia osobom dorosłych w trakcie nauki, • przygotowywania i realizacja projektów edukacyjnych.

Spójrz i przeczytaj: www.ric-nm.si www.facebook.com/ric.novomesto

RIC Novo Mesto działa w środowisku lokalnym i regionalnym, a jego misją jest umożliwienie uzyskania wykształcenia osobom doroslym we wszystkich okresach życia.

RIC z powodzeniem uczestniczy w różnych projektach krajowych, międzynarodowych i ogólnoeuropejskich. Poprzez udział w tych projektach RIC Nove Mesto uzyskuje możliwość wymiany dobrych praktyk z innymi instytucjami oraz zdobywa nowe doświadczenia w zakresie kształcenia ustawicznego. W ten sposób pozyskuje także dodatkowe środki umożliwiające zaoferowanie swoim klientom bezpłatnych usług.

Celem RIC Nove Mesto jest także zapewnienie jakości usług świadczonych swoim klientom.

Wyrazem realizacji tego celu jest uzyskania w roku 2013 akredytacji zielonym znakiem jakości POKI i międzynarodowego certyfikatu ISO.

Odwiedź nas: RIC Novo mesto, Topliška cesta 2, Novo mesto

41

Zadzwoń do nas: 00 386 7 393 45 50, 00 386 31 745 470 Napisz do nas: ric@ric-nm.si

Introduction of Centre for Continuing Education in Bytom The Wojciech Korfanty Centre for Continuing Education in Bytom (Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Wojciecha Korfantego w Bytomiu – CKU Bytom) is a public educational institution. CKU operates since 1982. Centre conducts general education and vocational training for adults. As part of the CKU operate schools for adults (general and vocational) and the Bytom University of the Third Age. The Centre also runs vocational training for people interested in gaining new skills and raise the level of already owned. Centre allows adult people completing high school, obtaining secondary education, passing matriculation exam, obtaining professional qualifications. The Centre collaborates with enterprises, local labor offices, social welfare centers and prisons. It organizes vocational training for them. Since 1999, the Centre participates in international cooperation programs in the field of adult education. Each year, the different forms of education, training and improvement offered by the Centre uses more than 900 people.

Take a look and read: www.cku.bytom.pl Call us: 00 48 322 81 6 076, 00 48 322 810 817 Write us: cku@cku.bytom.pl Visit us: Centrum Kształcenia Ustawicznego, Powstańców Śląskich 10, Bytom

42

Predstavitev Centrum Kształcenia Ustawicznego w Bytomiu Center za Nadaljnje izobraževanje v mestu Bytom – Centrum Kształcenia Ustawicznego (CKU Bytom) je javna izobraževalna ustanova. Deluje od leta 1982 in se ukvarja s splošno izobrazbo in poklicnim izobraževanjem za odrasle. V okviru CKU delujejo šole za odrasle (splošne in poklicne) ter Univerza za tretje življenjsko obdobje v mestu Bytom. V Centru potekajo tudi poklicna usposabljanja za ljudi, ki jih zanima pridobitev novih znanj in spretnosti ter dvig ravni spretnosti, ki jih že imajo. Center omogoča odraslim končanje gimnazije, pridobitev srednješolske izobrazbe, opravljanje mature, pridobitev poklicnih kvalifikacij ali dvig že pridobljenih ravni. Pri svojih izobraževalnih dejavnostih Center sodeluje s podjetji, lokalnimi zavodi za zaposlovanje, centri za socialno varstvo in zapori. Od leta 1999 se Center udeležuje mednarodnih programov sodelovanja na področju izobraževanja odraslih. Vsako leto več kot 400 oseb koristi različne oblike izobraževanja, usposabljanja in izpopolnjevanja, ki jih ponuja Center.

Poglejte in preberite: www.cku.bytom.pl Pokličite: 00 48 322 81 6 076, 00 48 322 810 817 Pišite: cku@cku.bytom.pl Pridite: Centrum Kształcenia Ustawicznego, Powstańców Śląskich 10, Bytom

Prezentacja Centrum Kształcenia Ustawicznego w Bytomiu Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Wojciecha Korfantego w Bytomiu (CKU Bytom) jest publiczną placówką oświatową. Działa od roku 1982 i zajmuje się kształceniem ogólnym oraz kształceniem zawodowym osób dorosłych. W ramach CKU działają szkoły dla dorosłych (ogólnokształcące i zawodowe) oraz Bytomski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Centrum prowadzi także szkolenia zawodowe dla osób zainteresowanych uzyskaniem nowych kwalifikacji zawodowych lub podniesieniem poziomu już posiadanych. Centrum umożliwia osobom dorosłych ukończenie gimnazjum, uzyskanie średniego wykształcenia, zdanie egzaminu maturalnego, uzyskanie uprawnień zawodowych. W swojej działalności szkoleniowej Centrum współpracuje z przedsiębiorstwami, lokalnymi urzędami pracy, ośrodkami pomocy społecznej i zakładami karnymi. Od roku 1999 Centrum uczestniczy w międzynarodowych programach współpracy w dziedzinie edukacji dorosłych. Corocznie z różnych form kształcenia, dokształcania i doskonalenia oferowanych przez Centrum korzysta ponad 900 osób.

43

Zobacz i przeczytaj: www.cku.bytom.pl Zadzwoń do nas: 00 48 322 81 6 076, 00 48 322 810 817 Napisz do nas: cku@cku.bytom.pl Odwiedź nas: Centrum Kształcenia Ustawicznego, Powstańców Śląskich 10, Bytom

The project is supported by | Projekt so podprli | Projekt jest wspierany przez

The project is co-funded by the Lifelong Learning Programme of the European Union.

Published by:

Collected and edited by: Photography: Translating: Proofreading: Designed by:

Izdajatelj:

Gradivo zbrali in uredili: Fotografije: Prevajanje: Lektoriranje: Oblikovanje:

Opublikowane przez:

Zebrali i opracowali: Fotografie: Tłumaczenia: Korekta: Skład:

Development and Education Centre Novo mesto - Slovenia For it: Marjeta Gašperšič The Wojciech Korfanty Centre for Continuing Education - Poland For it: Ryszard Kłak members of study circle By Volunteering on the Way, group of students of the Bytom University of the Third Age and Gabi Ogulin Počrvina and Jolanta Girsch-Hajda Stane Gregorčič, Peter Cigler, Wojciech Sokolnicki, http://domowozesmakiem.blogspot.com, www.kuchniaplus.pl, http://mojepasjekrakow.blogspot.com, http://www.joannarestauracja.pl, http://katowice.naszemiasto.pl, www.zmiksowani.pl, www.samiraka.blox.pl Tina Kočevar Donkov, Agata Chudziak and Aleksander Adles, Damian Kołtun Maja Regina, Jolanta Girsch-Hajda Simona Pavlin Novo mesto, May 2014 Razvojno izobraževalni center Novo mesto - Slovenija zanj Marjeta Gašperšič Ime Wojciech Korfanty Center za nadaljnje izobraževanje v Bytom - Poljska zanj Ryszard Kłak člani študijskega krožka S prostovoljstvom na pot, skupina študentov Univerza za tretje življenjsko obdobje v mestu Bytom in mag. Gabi Ogulin Počrvina, in mag. Jolanta Girsch-Hajda Stane Gregorčič, Peter Cigler, Wojciech Sokolnicki, http://domowozesmakiem.blogspot.com, www. kuchniaplus.pl, http://mojepasjekrakow.blogspot.com, http://www.joannarestauracja.pl, http:// katowice.naszemiasto.pl, www.zmiksowani.pl, www.samiraka.blox.pl Tina Kočevar Donkov, Agata Chudziak and Aleksander Adles, Damian Kołtun Maja Regina, Jolanta Girsch-Hajda Simona Pavlin Novo mesto, maj 2014 Centrum Rozwoju i Edukacji Nove Mesto - Słowenia Dyr.: Marjeta Gašperšič Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Wojciecha Korfantego w Bytomiu - Polska Dyr.: Ryszard Kłak członkowie studenckiego koła Wolontariat w drodze, grupa słuchaczy Bytomskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku oraz Gabi Ogulin Počrvina i Jolanta Girsch-Hajda Stane Gregorčič, Peter Cigler, Wojciech Sokolnicki, http://domowozesmakiem.blogspot.com, www.kuchniaplus.pl, http://mojepasjekrakow.blogspot.com, http://www.joannarestauracja.pl, http://katowice.naszemiasto.pl, www.zmiksowani.pl, www.samiraka.blox.pl Tina Kočevar Donkov, Agata Chudziak, Aleksander Adles, Damian Kołtun Maja Regina, Jolanta Girsch-Hajda Simona Pavlin Novo mesto, May 2014