Toename van belang netwerk als organisatievorm, wat is de betekenis voor leiderschap? Op steeds meer gebieden is niet een organisatie bepalend voor resultaat en succes, maar zien we dat bedrijven opereren in netwerken. Sterker nog: de oplossing van echt complexe problemen ligt in heel veel gevallen niet binnen een organisatie, maar tussen organisaties. Bijvoorbeeld bij maatschappelijke vraagstukken rond jeugd of zorg in de wijk, bij economische opgaven zoals het functioneren van een (regionaal) cluster van bedrijven of bij samenwerkingen tussen bedrijven, wetenschap en overheid, zoals in de topsectoren. De vraag die dan opkomt is de volgende: wat betekent dit voor ons denken over leiderschap in netwerken, en waarin verschilt leiderschap in netwerken van traditioneel leiderschap?
Leiderschap in netwerken
Henk Folkerts en Boris van de Woestijne
Om een goed beeld te krijgen van de kenmerken van leiderschap in netwerken, maken we onderscheid tussen leiderschap in klassieke organisaties, unit-organisaties en netwerken2. Om wat voor soort leiderschap vragen deze verschillende organisatievormen, en welke functie heeft leiderschap in de 3 organisatievormen?
Rust in de tent In een klassieke organisatie komen alle vraagstukken samen in de top. De leider is het bindende element. Dat geldt voor de strategie en de richting van een organisatie, maar ook tegenstellingen tussen functi-
16
Rijnconsult Business Review
onele eenheden, denk aan marketing en productie, worden op het niveau van de leider opgelost: de leider ‘hakt de knoop door’. Leiderschap richt zich op het bedrijf en staat voor stabiliteit en ‘rust in de tent’.
Klant centraal In de unit-organisatie stelt het leiderschap kaders waarbinnen medewerkers kunnen opereren. Dat vraagt om delegeren. De leider is er niet om onzekerheid weg te nemen, maar juist om onzekerheden beheersbaar te maken. De leider vervult hier meer de rol van manager. Het hoogste doel is hier niet ‘rust in de tent’, maar klantgerichtheid.
Rijnconsult Business Review
17