(On)verantwoord ondernemen

E T S N I E HET KL AN BLAD V AND L NEDER WE GAAN GEWOON DOOR MET JAARGANG 5 IN DIT NUMMER

Dilemma’s en goede bedoelingen

: Thema ntwoord ra (On)ve men e ondern

Moeten we het hier tijdens de vijfde jaargang van HKBVN eigenlijk wel over hebben? Wordt er niet genoeg gezegd en geschreven over dit onderwerp? Is het niet een kwestie van niet praten, maar gewoon doen?! En bovendien: alsof dit Kleinste Blad Van Nederland zoveel

3 VOORWOORD

D OU

4 Maatschappelijk ondernemen?

INH

4 24 uur verantwoordelijk...

14 vitrine

duurzaam effect heeft.

VO O R

WO O VAN RD RIJN CONS ULT

Nu, daar kun je je in vergissen. We merken op de langere termijn wel degelijk de effecten. Zo hebben we ontdekt dat we goede adviseurs in huis hebben, die door HKBVN bij ons wilden werken. Die adviseurs helpen onze klanten

16 CASES van rijnconsult

nu bij de strategie en implementatie van duurzaam ondernemen in organisaties: hoe

‘Green?

Dollars are green!’

Anoniem

de quote

Duurzaamheid. Soms hoor je een begrip zo

vertaal je dat begrip in concrete producten en

vaak, dat je eigenlijk niet meer weet wat

diensten; hoe maak je het levend binnen je

het nu eigenlijk betekent. Je hoort mensen

eigen organisatie, etc. Zo zie je maar, het zijn

zeggen: ‘Daar moeten we iets mee!’. Maar

soms de kleine dingen die het doen.

wat gebeurt er dan eigenlijk? Vaak niet eens zoveel, want waar moet je eigenlijk beginnen?

Pieter Rop

Zoek het woord duurzaam op in de Van Dale

ADVISEUR

– altijd een prettig startpunt om na te gaan wat je eigenlijk zegt – en vind synoniemen als ‘lang aanhoudend’, ‘weinig vergankelijk’ en ‘bestemd om te duren’. Tsja.

2

3

Brent Spar

Maatschappelijk ondernemen? risky business!

Uit eigen onderzoek van Shell bleek het afzin-

100 ton olieresten bevatte – zoals Shell be-

ken van het laadstation in diepzeewater niet

weerde – maar 5.000 ton. Greenpeace bezette

Wie goed doet, goed ontmoet. Maar dat

alleen de goedkoopste oplossing, maar ook de

het laadstation en riep op tot een boycot van

loopt ook wel eens fout; zie de inmiddels

milieuvriendelijkste. Het alternatief, slopen,

Shell-tankstations. Een oproep die vooral in

klassieke case van de Brent Spar.

zou veel mensen blootstellen aan giftige stof-

Duitsland veel gehoor kreeg. Onder druk van

De Brent Spar was een drijvend laadstation

fen. De Britse overheid verleende daarom een

de publieke opinie en de boycot besloot Shell

voor olietankers van Shell, dat in 1995

vergunning voor het afzinken.

de Brent Star toch te laten slopen. Pas toen bleek uit onafhankelijk onderzoek dat het

buiten gebruik werd gesteld.

Dat was tegen de zin van milieuorganisatie

inderdaad ging om 100 ton olieresten. Zoals

Greenpeace, die stelde dat de Brent Spar niet

Shell had gezegd.

07 00

24 uur per dag verantwoord bezig:

09 00

It’s not easy being green

4

Met de auto of met de trein?

Korter douchen of minder zeep?

5

Guyana

De indianen daar leefden geïsoleerd. Om in

Inderdaad waren er indianen die zich lieten

dieren en schommelingen in de markt. Ook

hun levensonderhoud te voorzien verbouw-

overhalen op percelen langs de weg pinda’s,

lukte het de boeren niet goede prijzen te be-

Ook ontwikkelingsprojecten kunnen

den ze op kleine stukjes grond een veelheid

koffie en erwten te gaan verbouwen, maar

dingen bij de Indiase en Creoolse Guyanezen,

verkeerd uitpakken. Neem Guyana.

aan gewassen, gericht op zelfvoorziening.

het project was geen succes. Zo namen niet

die de handel beheersten. Als de Utrechtse

Toen in de jaren zestig een weg werd

Dat kan anders, vond men. Er kwam een

de plaatselijke Carib- en Warao-indianen deel,

antropologe Wieteke van Breugel 40 jaar later

aangelegd tussen de dorpen Kumaka en

ambitieus project om op grote percelen langs

maar Arawaks van elders. De traditionele

naar Kumaka afreist, blijkt het project een

Kwebanne zagen ontwikkelingswerkers dat

de weg exportgewassen te telen. Voortva-

gewassen boden relatief veel voedselzeker-

stille dood gestorven

als een uitgelezen kans om de plaatselijke

rend organiseerde men Engelse en Canadese

heid, omdat er altijd wel gewassen waren die

bevolking op te stuwen in de vaart der

ontwikkelingsgelden, VN-voedselhulp en

het goed deden. De monoculturen bleken veel

volkeren.

voorlichtingsbijeenkomsten.

gevoeliger voor misoogsten, aanvreten door

11 00

Elektronisch factureren scheelt 36.000 ton CO2

13 00

Met de trap of met de lift?

6

Waar doe je je inkopen?

Wat koop je?

Heb je een ‘niet-niet’sticker op je brievenbus?

7

the world ’s Test your skills on run first indoor black

boodschappen ig ht an d gr ad ie nt , ul ty, he ff di In ic Nederland worden per jaar bijna 30 miljoen in ry va at th ns ru 5 s Sk i Du ba i ha of a fa ll wi th tassen die gebuikt worden om de bood0 m et er s plastic 40 g in be n ru t es ng th e lo schappen in te vervoeren weggegooid. Plastic ov er 60 m et er s.

vergaat zeer langzaam, was zeer belastend is

voor het milieu. Een in 2008 begraven s of all plastic oarder pes. skiers and snowb ner slo gin be tle gen ntszijn. the on tas, zal in 3008 nog altijd plastic ir stutas ce the practieen Or practice your turns snowboarders can also and s pe slo s iou w var sno se ve miljard intera Papieren tassen dan ge maar?

Omcti tien skill levels will enjoy the will have fun in the hu ke ali ts en par and s . kid papieren in the freestyle zone. snow park in the world t indoor boodsch are meters is the larges squ 00 30 at ich wh k, par

17 00

Ab ou t Sk i Du ba i 2 Ex pe ri en ce it al l 4 St ay tu ne d 8 Our exclusive retail shop, snow pro, has expert staff to advise you on your equipment needs and our team of professio8nal snow c-

an unforgettable

snow experience

19 00

uipment either. out ski clothing or eq ab rry wo to ve ha n’t You do s the use of winter it all and offers guest of ht ug tho s ha i ba Ski Du r skis will carry you wboard equipment. You clothing, ski and sno lift will promptly tow ad-chairlift and qu r ou d an pe, slo down the enjoy our themed another run. You will for top the to ck ba carry you Dubai, and Avalanche é at the entrance to Ski caf z rit Mo St ts; ran restau h views of the slope. café at mid-station, wit

9

Biobrandstoffen

Zo is het de vraag of biobrandstoffen zoveel

len op niet-voedselgewassen. Shell-topman

stengels of oud papier. Maar ook daar zitten

milieuwinst opleveren. Als je bij de productie

Van der Veer rekende eens voor dat voor

haken en ogen aan. Het ministerie van VROM

Om de CO 2-uitstoot terug te dringen willen

van gewassen voor biobrandstoffen ook de

het aftanken van een SUV met ethanol een

subsidieert momenteel energiecentrales om

de EU-leiders dat vanaf 2020 20 procent

CO2 meetelt die vrijkomt bij het vervoer en de

hoeveelheid maïs nodig is waarmee een mens

papierpulp te gebruiken voor de energiepro-

van het benzinegebruik gedekt wordt door

productie van de benodigde kunstmest, dan

zich een jaar kan voeden. Ook de huidige

ductie. Maar ook de papierindustrie gebruikt

biobrandstoffen. Maar inmiddels is er

blijkt de milieuwinst helemaal niet zo groot.

hoge voedselprijzen zijn waarschijnlijk deels

pulp als grondstof. Door de subsidie verdwijnt

flinke discussie ontstaan over dit plan.

Verder gaat het telen van biobrandstofgewas-

te verklaren uit de vergrote vraag naar bio-

deze grondstof echter grotendeels naar de

sen ook ten koste van de voedselproductie.

brandstof.

energiecentrales, waardoor papierfabrikan-

Omdat voedselgewassen gebruikt worden

Meer perspectief bieden de ‘tweede-genera-

ten genoodzaakt zijn meer ‘nieuw hout’ te

voor brandstof, of omdat boeren overschake-

tiebrandstoffen’: groenresten zoals stro, maïs-

gebruiken.

18 00

20 00

Af en toe heet wassen is beter voor de machine

Was op maximaal 40°

10

Gewone peertjes of spaarlampen in huis?

11

mvo-ondernemers zijn glukkiger

Ondernemers die zich inzetten voor maatschap-

Wel blijkt uit het onderzoek onder 500 onder-

Ondernemers die ook zelf vrijwillig bijdragen

pelijk verantwoord ondernemen (mvo) zijn

nemers dat geloof inspireert tot maatschap-

aan het oplossen van maatschappelijke pro-

gelukkiger dan hun collega’s die dat niet doen,

pelijk ondernemen op het gebied van milieu,

blemen, doen het meest aan maatschappelijk

zo blijkt uit onderzoek van de Brabants-Zeeuwse

maatschappij, goede doelen, respectvolle om-

verantwoord ondernemen.

Werkgeversvereniging en VNO-NCW uit 2006. Hoe

gang met eigen personeel. Katholieke onder-

het oorzakelijke verband precies ligt, is niet he-

nemers en ondernemers zonder levensover-

lemaal duidelijk. Worden ondernemers gelukkig

tuiging gaat het vooral om mogelijke winst.

omdat ze maatschappelijk ondernemen of gaan ze

Protestantse ondernemers doen vooral aan

maatschappelijk ondernemen omdat ze lekker in

mvo uit ethische en morele overwegingen.

hoe gelukkig bent u?

hun vel zitten?

22 00

Zolder en muren isoleren.

Maar waarmee?

00 00

In 2012 moet de CO2 uitstoot p/km op 130 gr liggen

12

Zet de thermostaat een graadje of wat lager

13

HKBVN verschijnt wanneer het uitkomt.

Uit deze uitgave mag eigenlijk alles worden

BOEK

www.verantwoordconsumeren.startplezier.nl en

Cradle to Cradle – afval = voedsel.

zie wat er al bedacht is, o.a. www.adopteer-

Voor iedereen die wil werken aan een duurzame

eenappelboom.nl, waar je ook een kip kunt

wereld: het boek ‘Cradle To Cradle – Remaking

adopteren.

gekopieerd en/of verveelvoudigd.

FILM

Sterker nog, dat zouden we erg leuk vinden.

Beperkt houdbaar.

Wilt u ons dat, via onderstaand adres, wel

De documentaire van

laten weten?

Sunny Bergman over de cosmetische industrie

en William McDonough is in het Nederlands

Weblog over maatschappelijk verantwoord

en de houdbaarheid van het uiterlijk deed

verkrijgbaar via www.duurzaamheid.nl/c2c

ondernemen. www.goodblog.nl

De hier genoemde artikelen zijn veelal te vinden op onze website.

the Way We Make Things’ van Michael Braungart

Wilt u dat hkbvn ook naar iemand

behoorlijk wat stof opwaaien. De film (en de

anders wordt gestuurd?

vervolgfilm) kun je nog zien op www.beperkt-

De winst zit in de opbrengst.

Netwerk op internet over duurzaamheid en

Kijk dan op www.rijnconsult.nl

houdbaar.info.

Door Henk Folkerts en René Weijers.

duurzame ontwikkeling. www.insnet.org

of bel 030 29 84 250

Uitgever: Van Gorcum 2004 Tegenlicht: Afval is voedsel.

Dit boek biedt een vernieuwende kijk op

Wat gemeenten in Nederland zoal doen.

De ontwerper William McDonough en de

ondernemen: het perspectief van duurzaam

www.duurzamegemeente.nl

chemicus Michael Braungart beargumenteren

ondernemen tegen de achtergrond van een

Rijnconsult

dat bij het ontwerp van alles, van kleding tot

opkomende duurzame economie. Het raakt

GreenWish stimuleert en ondersteunt het

T.a.v. redactie HKBVN

gebouwen, alvast bedacht moet worden hoe

de snaar van nieuwe zingeving in onderne-

waarmaken van duurzame idealen. Voor men-

Postbus 233

het eventuele afval als nuttig product kan

merschap en gaat in op de integratie van

sen die zelf een initiatief in de wereld willen

3990 GA Houten

worden gebruikt. Is dit ‘cradle to cradle’-prin-

economische vitaliteit, talentontwikkeling en

zetten, mensen die initiatieven willen helpen

030 29 84 250

cipe utopisch of realistisch?

maatschappelijk respect.

ontwikkelen en voor diegenen die vanuit hun werk met burgerinitiatieven bezig zijn.

Rob van Hattum, 2006 (51 min). www.hollanddoc.nl/dossiers/34436996/

COLOFON eindredactie: de tekst:

medewerkers van Rijnconsult TIJDSCHRIFT

OneWorld is actief in het bevorderen van

hart heeft voor onze planeet.’ www.dummies.nl

P+ wil het multimedium voor de praktijk van

124 Design, Amster-

dam druk:

www.greenwish.nl

‘De allesomvattende gids voor iedereen die

Bas Barkman en Peter Boorsma

concept, realisatie ontwerp:

Groen leven voor dummies.

Bakker Baarn 14

(draagvlak voor) internationale samen­werking

maatschappelijk verantwoord ondernemen

WEBSITE

door nieuwe media en ICT-toepassingen,

(mvo) zijn: tijdschrift, website, e-zine, movies,

Verantwoorde cadeaus. Helemaal hot voor

vanuit een onafhankelijke en maatschappelijk

congressen en seminars. www.p-plus.nl

mensen die al alles hebben. Kijk eens op

betrokken positie. www.oneworld.nl 15

CASES van rijnconsult Bedrijven worden zich bewuster van hun rol binnen en hun effect op de samenleving. Ze kijken hoe zij op hún manier kunnen bijdragen aan het verduur­ zamen van de samenleving. De kunst is om duurzaam ondernemen daadwerkelijk het uitgangspunt van strategie en bedrijfsvoering te maken. Daarbij helpt een zakelijke benadering.

Het moet duidelijk worden dat duurzaam ondernemen positief bijdraagt aan de strategie van een onderneming. Dit kan door inhoudelijk invulling te geven aan zogenaamde bouwstenen. De bouwstenen ontstaan door de beantwoording van vragen als: • Hoever is de bewustwording binnen het bedrijf?

• Waar staat het bedrijf nu?

• Wat zijn relevante stakeholders, wat is hun behoefte en waar staan zij?

• Wat zijn de belangrijkste culturele kenmerken van het bedrijf?

• Wat is de positie binnen de keten?

• Hoe wordt omgegaan met transparantie en verantwoording?

Op deze manier ontwikkel je een op het bedrijf afgestemde invulling.

Wilt u ook handvatten aangereikt krijgen om zo’n proces te doorlopen? Bel Rijnconsult.

Het Kleinste Blad Van Nederland is een uitgave van Rijnconsult. Het behandelt per keer een thema dat ons aan het hart gaat, is opgevallen of dat wij anderszins belangrijk vinden. We geven (denk)richtingen aan, maar streven geen volledigheid na.

HKBVN is vooral bedoeld om te inspireren.

Achter in HKBVN vindt u over het gekozen onderwerp wel een lijst van artikelen, adressen, websites en wat dies meer zij, waarmee u zelf gemakkelijk meer informatie kunt vinden.

Kijk ook op onze website www.rijnconsult.nl Rijnconsult organisatieadvies, tijdelijk management, mensontwikkeling.

16