Ermanno Cavazzoni
Vidas breves de idiotas
Ao lector O que segue é o calendario dun mes; cada día leva a vida dunha especie de santo que padece e goza coma os santos tradicionais. Despois o noso mes remata, porque neste mundo todo remata, incluso as nosas breves vidas de idiotas. Cal é o mes que vén despois, ninguén o sabe con seguridade; se, por exemplo, riremos ou choraremos, se estaremos sós ou en compañía de moitos. Só son suposicións. Algunhas, impresionantes. Hai quen sostén que o mes que segue non remata nunca; é unha idea extravagante, e só de pensalo xa se sente un canso. Hai quen afirma, en cambio, que todo volve empezar, quizais noutro planeta; pero cada vez a humanidade é un grao máis idiota. Ata que nun lento progreso, de planeta en planeta, se chega á absoluta e total idiocia, na cal ninguén lembra xa nada, nin sequera as cousas máis elementais, por exemplo, sentirse diferente dunha pedra ou dun meteorito. Ese sería o estado de beatitude. Alguén dixo que é un estado moi semellante ao do chumbo.
7
1 O perito aeronáutico O señor Pigozzi lera no xornal que un alemán do Leste, de profesión enxeñeiro mecánico, construíra en 1976 un pequeno aeroplano con pezas de vellos automóbiles e fuxira á Alemaña do Oeste cruzando a fronteira polo aire. Eran os anos en que os pobos sufrían o xugo do comunismo. Como Pigozzi posuía un vello automóbil Fiat e non se levaba ben nin coa muller nin coa filla, comezara a acariñar a idea de emprender o voo un bo día e non regresar xamais. Era perito industrial e sabía traballar con motores. Ademais estaba influenciado por unha enciclopedia xeográfica ilustrada. A súa idea era alixeirar ao máximo o seu automóbil Fiat, e para iso quitáralle as portas e toda a carrocería. Quitáralle tamén as rodas traseiras e colocara no seu lugar unha rodiña central que atopara no chatarreiro. Desprazara ao centro o asento do condutor, tamén moi alixeirado, e eliminara o chasis e a árbore de transmisión. Só quedara o motor sobre as rodas dianteiras e un tubo no que estaba o asento, coa rodiña ao final. Levara o automóbil ás aforas, onde había un gran campo sen cultivar á espera da licenza de construción. Traballaba preto dun cemiterio de coches, pero o dono non estaba ao corrente do seu proxecto; pensaba que quería facer unha máquina para segar a herba, como lle dixera Pigozzi, unha máquina experimental de concepción 9
futurista. Para iso precisábase unha hélice, que montara diante, no cegoñal. A hélice atopáraa no aeroporto, tirada nunha esquina; regaláranlla porque tiña un defecto, pero el non llo atopara. “No aeroporto”, dicíalle ao dono do cemiterio de coches (señor Caravita), “atópanse as hélices gratis polo chan, porque teñen tantas que as desbalden.” Logo fixera as ás de tea sobre un bastidor lixeiro de listóns metálicos. E detrás, na cola, enriba da rodiña, ía o temón direccional. O dono do cemiterio de coches dicía que aquilo parecía un aeroplano de principios de século; pero Pigozzi aseguraba que era unha segadora de concepción moderna, como as que se fan agora en América. A construción durou máis dun ano. Pero a tea púxoa o último día, para non chamar a atención; logo, inesperadamente, unha mañá, arredor das dez (era xullo de 1978), arrincou o motor. Vírono todos os xitanos dun campamento que había alí. O motor non tiña silenciador e el acelerouno ao máximo, de modo que o aeroplano se moveu. Ía en dirección sueste. Comezou a coller velocidade. Tamén saíu a mirar o dono do cemiterio de coches, que o viu avanzar xa moi rápido, segundo el, a setenta ou oitenta quilómetros por hora. Os xitanos din que a cen. O campo ten unha lixeira pendente e isto facilitaba a velocidade. Percorreu case un quilómetro cada vez máis veloz. Probablemente tiña un fallo nas ás, porque non chegou a elevarse. Porén, ninguén o viu ben. O dono do cemiterio de coches, por certo, pensaba que quería segar a herba; os xitanos, en cambio, correron detrás del e atopárono morto, ao pobre, contra o terraplén da autoestrada sobreelevada. O avión estaba desfeito, pero aínda se recoñecía o motor Fiat e as rodas dianteiras Fiat. A autopsia revelou que a Pigozzi o matara a hélice. Levaba no peto catro millóns de liras, o carné de 10
conducir e un tubo de leite condensado, se cadra para alimentarse durante o voo. Levaba tamén un mapa de Asia. Segundo o testemuño do dono do cemiterio de coches, o fallo estivo na falta de freos: Pigozzi non considerara a eventualidade de frear, e isto fora un erro, mesmo se se tratase dunha segadora. A muller e a filla non sabían nada, e repetíanlle a todo o mundo que o marido (e pai) morrera nun accidente de tráfico mentres conducía o seu Fiat 850 por unha curva da autoestrada. Elas pensaban que o vendera había tempo; non sabían que aínda o usaba, malia ser vello e perigoso. Colocaron na curva unha pequena lápida, como é costume facer cos familiares que saen da estrada. Nela podían lerse as palabras que adoitan escribir os marmoristas: “… a súa esposa Virginia e a súa filla Sara, consternadas pola perda… etcétera, etcétera… de Ettore Pigozzi”.
11
2 Os Reis Magos Moitos sosteñen que Cristo é un extraterrestre. Tamén o sostivo Raffaello Pelagatti toda a súa vida, é dicir, dende os dezanove anos ata os cincuenta aproximadamente, idade á que faleceu. Este é o exemplo de como unha simple idea oída por aí pode arruinar a vida dunha persoa. Dicía que Xesucristo era un extraterrestre probablemente caído dun mísil a noite de Nadal, ou un extraterrestre ilexítimo abandonado por tres sicarios desembarcados dunha astronave e vestidos coma os Reis Magos. Despois, os reis meigos regresaran a bordo e ninguén volvera oír falar do asunto. No tocante a todo o demais, era un home disposto a discutir e a chegar a acordos, pero non con respecto aos Reis Magos. Engadía que, en certo modo, Xesús se aburguesara. Como o abandonaran a tan tenra idade, volvérase coma todos os homes, mentres que os Reis Magos eran máis importantes dende o punto de vista da pureza da súa raza. E habería que ver se non volveran descender á Terra para tirar algo, e se non descenden aínda de cando en vez. O problema era como conciliar todo isto co marxismo, pois Pelagatti profesaba a fe marxista; el non vía ningunha contradición nisto. Non obstante, pasara toda a vida no medio de polémicas e incomprensións. Cando os marxistas dicían que os Reis Magos non eran máis ca unha superestrutura, isto alporizábao e poñíase de inmediato a 13
dar pancadas irracionalmente, sobre todo aos teóricos e aos máis ortodoxos do seu partido. Dicíalles aos marxistas que, na fin de contas, el tamén era ateo, e que unha astronave non contradicía o marxismo, ao contrario, expandíao cara ao espazo sideral. A maior obxección que lle adoitaban poñer era a presenza dos tres camelos. “Como é”, dicíalle o secretario de célula, que se chamaba Siccardi, “como é que os Reis Magos chegan en camelos e non en foguetes?” El respondía que o marxismo tiña prexuízos inxustificados contra os camelos; e ademais, que sabían eles dos sistemas de propulsión extraterrestres? Eran anos de grande intolerancia política nos que todos se atiñan só a Engels e a Marx, e chegaban facilmente ás mans para establecer quen tiña razón e quen se trabucaba. En 1952, Pelagatti acabou cun brazo roto, o esquerdo; poucos meses despois foi el quen lle rompeu o brazo a un cura. Sucedía que todo o que lle facían os marxistas na sede do partido, facíallelo el de inmediato aos curas. Era unha especie de compensación psíquica, tamén ela filla da época, coma se os curas estivesen feitos para que os marxistas desafogasen neles as súas neuroses. Perdera ata os dentes por defender a súa teoría sobre os reis meigos; pero, en xeral, tras un primeiro intercambio de ideas, o comité directivo e o secretario en persoa botábano ao chan e inmobilizábano, mentres Pelagatti forcexaba e, se podía, lanzaba golpes ás cegas cos puños e cos pés. Pero eran varios contra un só, e á fin lograban ter razón e facelo calar para continuar coas súas reunións políticas. De xeito que, ao día seguinte, Pelagatti ía buscar curas cheo de rabia, aínda que lle abondaba cun só para saldar as súas contas. “Os Reis Magos viaxaban en foguetes”, dicía. Polo xeral o cura tiña medo, e ao oír isto trataba de fuxir decontado, porque a fama de Pelagatti como inimigo xurado dos curas se estendera. Pelagatti 14
pretendía iniciar unha discusión teolóxica que, en cambio, acababa antes de empezar, porque, só con verlle a cara ao cura, xa adiviñaba as súas ideas conformistas e retrógradas sobre os Reis Magos. Ás veces, o cura atrincheirábase no confesionario e Pelagatti interrogábao dende fóra. “Quen son os Reis Magos?”, berraba, e oíase como daba pancadas na madeira para desaloxalo do seu tobo. Hai que, dicir que se o cura estaba só, Pelagatti o vencía, porque os confesionarios están feitos de madeira lixeira; pero o clero raramente se atopa illado, e axiña acudían reforzos de cregos ou de crentes, e Pelagatti retrocedía un pouco. “Quero saber”, dicía, “por que negades a posibilidade das astronaves.” Sabían que Pelagatti era marxista e isto creaba barreiras. Por iso Pelagatti foi toda a súa vida un solitario; conducido a miúdo a comisaría, suxeito a crises de identidade política que o sumían nun mutismo obstinado ou o lanzaban a unha va prédica sobre os motores dos foguetes e sobre os camelos dos tres Reis Magos. Cara a 1960 ocorreu unha cousa curiosa; nunha das súas saídas contra os curas, Pelagatti foi dar con un que sería, por así dicilo, a súa curación final. E resulta aínda máis curioso que este cura, por unha ironía do destino, se chamaba padre Pelacani. O padre Pelacani era un párroco de barrio, exento do servizo divino e de idade xa avanzada. Era un gran fumador e tiña a seguinte teoría. Dicía que a Marx e a Engels os inventaran os marxistas e que na súa opinión non existiran nunca. Víase nos seus retratos, porque levaban barba postiza, probablemente alugada. El supoñía que os inventaran dous ignotos marxistas, probablemente irmáns, un día de esmorga cos outros marxistas. Segundo el, puxeran as barbas e presentáranse ao fotógrafo como Marx e Engels. E como isto lle viña ben a todo o movemento marxista, dende entón levaban os 15
seus retratos nas manifestacións ostentosamente, malia ser evidente que as barbas eran postizas, pegadas ou suxeitas cun cordel, e resultar tamén evidente que eran irmáns ou xemelgos monocigóticos, ocultos baixo o pseudónimo, xustamente, de Engels e Marx. O padre Pelacani paseaba con Pelagatti e estaban tranquilos; discutían sobre os Reis Magos ou sobre Engels e Marx, pero sen interferir nas súas respectivas teses; existía un pacto tácito de respectar democraticamente o campo de competencias do outro. Víanos a miúdo sentados nun banco en silencio. Resulta cómico o feito de que un se chamase Pelagatti e o outro padre Pelacani, pero viviron en Varese polo menos ata 1965.
16