Jaarverslag 2019 - Planning 2020 by Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete

Foto’s:    

Links boven: Poelen monitoren met onze vrijwilligers in Meerhout Rechts boven: Kleine Nete in Nijlen/Ranst (Vilda - Jeroen Mentens) Links onder: De Kempense Heuvelrug in Herentals Rechts onder: Boomplantactie in het nieuwe stadsbos van Turnhout

VOORWOORD Beste lezer 2019 werd opnieuw een jaar van veel projecten en terreinrealisaties voor RLKGN, nog steeds de basis van onze werking. Zo realiseerden we op 19 locaties binnen ons werkingsgebied projecten rond landschapsherstel en kleine landschapselementen: 11474 nieuwe bomen en struiken (waarvan 9993 autochtoon materiaal) werden aangeplant, alsook 1,98 kilometer aan nieuwe heggen en hagen en maar liefst 2,55 kilometer (960 bomen) aan nieuwe dreven. 132 solitaire bomen werden aangeplant net als 67 hoogstamfruitbomen. 2434m² nieuwe houtkanten werden aangeplant en 1565m² werden onderhouden. Onze knotters namen dit jaar 90 knotbomen onder handen. Wat betreft landschappelijk en klein bouwkundig erfgoed is het vrijmaken van de zichtas aan de Zandkapel in Herentals vermeldenswaardig, net als de start van de uitvoering van het beheerplan van kasteeldomein Le Paige. Samen met de IOED’s Land van Nete en Aa en k.ERF gaven we tientallen adviezen aan openbare besturen en particuliere eigenaars. Ons INTERREG-project ‘Recapture the Fortress Cities’ rond vestingsteden kreeg haar Europese aftrap in Herentals. De Partisaensberg, een bronstijd grafheuvel aan de rand van de Hoge Rielen, werd opnieuw vrijgemaakt met behulp van paarden in het kader van ons gebiedsgericht project van de Slapende Reus, net als een boel andere inrichtingswerken (Wintergat, Goorseweg, startplekken), toeristische en educatieve acties (landschapswandelingen en educatieve pakketten). De landschapsbiografie werd in 2019 ook uitgebreid van Kasterlee richting Herentals en Grobbendonk. Het strategisch project ‘Veerkracht in de vallei van de Kleine Nete’ draaide in 2019 op volle toeren in elke van de zes hefboomprojecten. Ook werd opnieuw een succesvolle Netedag georganiseerd. Ook voor de vallei van de Grote Nete werd een strategisch project voorbereid met alle partners (dat helaas niet gehonoreerd werd door Vlaanderen). In de Noorderkempen, ons derde deelgebied, werd verder gewerkt o.a. aan de uitbreiding van het Stadsbos Turnhout en de trajectbiografie voor het Bels Lijntje. Vanuit het Toekomstforum Kempen werd aan IOK en RLKGN gevraagd om – onder leiding van de betrokken gemeentebesturen – de haalbaarheid van een Nationaal Park Kempen te onderzoeken naar aanleiding van de ambities in het Vlaams regeerakkoord. Naast onze gebiedsgerichte werking blijven er een aantal horizontale thema’s die een grote impact hebben op het landschap en de beeldkwaliteit in de Kempen. Zo werd de professionalisering van regulier landschapsbeheer omgevormd van het projectmatige iLandschap naar een structureel Loket Onderhoud Buitengebied (LOB). Ook het beheer van houtkanten als een van onze belangrijkste Kempense KLE’s blijft veel aandacht krijgen in al zijn facetten: in de opmaak van beheervisies en –plannen, de aanplant en het onderhoud ervan, de relatie met vleermuizen tot de valorisatie via PDPO Kempens Energiehout. De trage wegenwerking werd – op vraag van onze lokale besturen – nog uitgebreid met plannen voor o.a. Lille en ARO (Arendonk – Ravels – Oud-Turnhout) en verschillende realisaties zoals een nieuwe fietsverbinding in Geel. Ook in de vergroening van scholen schakelden we nog een tandje bij met opnieuw een vijftal scholen die een groene metamorfose ondergingen, o.a. in Mol, Lille, Geel en Turnhout.

In het kader van de samenwerkingsovereenkomst met ANB werd op verschillende plekken ingezet op het realiseren van Europese topnatuur, op bebossing en toegankelijkheid van natuur. Ook onze andere biodiversiteitsprojecten zoals fauna-akkers (met niet minder dan 77ha ingezaaid in 2019), de harkwesp (met ongeziene aantallen in 2019) en kunstnesten voor o.a. zwaluwen werden verdergezet. Een thesis met KU Leuven toonde op de 100-en onderzochte kunstnesten een broedsucces van 45% voor huiszwaluw, 27% voor boerenzwaluw en 31% voor gierzwaluw. Ook qua draagvlakvorming en communicatie zaten we niet stil, met een verdere uitbreiding en professionalisering van onze communicatiekanalen. In print, met een nieuw logo, folders en landschapsmagazine, werf- en infoborden en educatieve pakketten maar ook digitaal met sociale media, onze website en de nieuwe websites www.kleinenete.be en www.kempenseheuvelrug.be. In 2020 willen we in de eerste plaats verder doen met waar we goed in zijn: concrete terreinrealisaties in ons werkingsgebied waarbij we gemeentelijk, provinciaal, Vlaams en Europees beleid integreren en dat in nauw overleg met alle betrokken particulieren, organisaties en overheden. Waar mogelijk kaderen we deze concrete acties zoveel mogelijk in bovenlokale visies voor de grote deelgebieden binnen ons werkingsgebied: de vallei van de Kleine Nete, de vallei van de Grote Nete, de Kempense Meren (deze eerste drie zijn niet toevallig ook speerpuntgebieden in het nieuwe strategisch plan van Toerisme Kempen, naast de Kalmthoutse Heide en Kolonies) en de Noorderkempen. In de vallei van de Kleine Nete bereiden we ons samen met de partners voor op een vervolg strategisch project 2.0. In de vallei van de Grote Nete herbekijken we samen met provincie, betrokken gemeentebesturen en lokale partners de aanpak om de ambities uit de niet-gehonoreerde aanvraag toch waar te kunnen maken. In de Noorderkempen onderzoeken we samen met IOK de haalbaarheid van een Nationaal Park Kempen op vraag van het Toekomstforum Kempen en onder leiding van de betrokken gemeentebesturen. Wanneer het Vlaams beleidskader rond nationale en landschapsparken duidelijk wordt, onderzoeken we samen met de partners de mogelijkheden voor de Kempen. Rond het koninklijk verleden van de Kempen wordt samen met IOED k.ERF een gebiedsgericht project opgezet in een viertal gemeenten. De methodiek van de landschapsbiografie die we voor het eerst in Vlaanderen introduceerden voor de Slapende Reus rollen we in 2020 ook uit over de rest van de Kempense Heuvelrug. Deze ondersteunen we meteen met concrete realisaties en een educatieve werking. Vanaf 2020 starten we formeel met de werking van het Loket Onderhoud Buitengebied in een aantal van onze gemeenten. Later breiden we dit uit naar andere gemeenten en wellicht ook particulieren. Binnen de eigen organisatie willen we – onder meer door de aanwerving van een nieuwe projectmedewerker landschap – verder inzetten op sterke landschapsontwerpen en visualisaties. Samen met de provincie en betrokken gemeenten zetten we het pad in naar gebiedsdekkendheid tegen het einde van de legislatuur. We zetten verder in op efficiëntie en digitalisering door de implementatie van CRM als centraal databanksysteem en DIPLA als digitale tool voor inventarisatie, beheerplanning en –monitoring. Tot slot moet 2020 het jaar worden waarin we – eindelijk – kunnen verhuizen naar onze nieuwe uitvalsbasis in de voormalige pastorie van Oosthoven. Samen met de collega’s van Bosgroep Noorderkempen willen we van deze plek een levend(ig) landschapshuis maken voor de regio!

Veel leesplezier!

INHOUD 1

Organisatie en structuur.................................................................................................................. 7 1.1

Werkingsgebied ....................................................................................................................... 7

1.2

Bestuursorganen ..................................................................................................................... 8

1.2.1

Algemene vergadering .................................................................................................... 8

1.2.2

Raad van bestuur ........................................................................................................... 10

1.2.3

Dagelijks bestuur ........................................................................................................... 12

1.3

Personeel ............................................................................................................................... 13

Werking 2019 (in het kort) ............................................................................................................ 17

Planning 2020 (in het kort) ............................................................................................................ 22

Jaarverslag en planning ................................................................................................................. 23 4.1

Natuurbehoud en landschapszorg ........................................................................................ 23

4.1.1

Kleine landschapselementen ......................................................................................... 23

4.1.2

Boomverzorgingswerken ............................................................................................... 47

4.1.3

Klein bouwkundig erfgoed............................................................................................. 49

4.1.4

Kasteeldomeinen en parken.......................................................................................... 51

4.1.5

Intergemeentelijke Onroerende Erfgoeddiensten (IOED)............................................. 53

4.1.6

Beheerovereenkomsten en bedrijfsplanner ................................................................. 61

4.1.7

Fauna-akkers ................................................................................................................. 65

4.1.8

Bos en boer, goede buur ............................................................................................... 67

4.1.9

Kempens energiehout ................................................................................................... 71

4.1.10

iLandschap ..................................................................................................................... 76

4.1.11

LOB â&#x20AC;&#x201C; Loket Onderhoud buitengebied .......................................................................... 79

4.1.12

Adviesverlening rond biodiversiteit .............................................................................. 82

4.1.13

Zwaluwen en gierzwaluwen .......................................................................................... 83

4.1.14

Soortenprojecten .......................................................................................................... 85

4.1.15

Ingekorven vleermuis .................................................................................................... 86

4.1.16

Knotteam ....................................................................................................................... 88

4.1.17

IHDâ&#x20AC;&#x2122;s door middel van particulier natuurbeheer .......................................................... 90

4.1.18

Bebossing....................................................................................................................... 95

4.1.19

Natuur in je buurt .......................................................................................................... 96

4.1.20

Pastorie Oosthoven ....................................................................................................... 98

4.2

Gebiedsgerichte werking ..................................................................................................... 101

4.2.1

Kempische Heuvelrug .................................................................................................. 101

4.2.2

Strategisch project Kleine Nete ................................................................................... 112

4.2.3

Koninklijk domein ........................................................................................................ 130

4.3

4.3.1

Trage wegen ................................................................................................................ 135

4.3.2

Verhogen van recreatieve toegankelijkheid................................................................ 155

4.3.3

Milieuzorg op school ................................................................................................... 157

4.3.4

Natuurfilms over de Kempen ...................................................................................... 165

4.3.5

Kempen Hagelandroute .............................................................................................. 166

Communicatie ............................................................................................................................. 168 5.1

Recreatief medegebruik en natuurrecreatie....................................................................... 135

Externe Communicatie ........................................................................................................ 168

5.1.1

Opfrissing logo ............................................................................................................. 168

5.1.2

Communicatie - print................................................................................................... 169

5.1.3

Communicatie - digitaal............................................................................................... 173

Financieel..................................................................................................................................... 178 6.1

Balans en resultatenrekening 2019 ..................................................................................... 178

6.2

Begroting 2020 .................................................................................................................... 178

6.3

Toelichting door de penningmeester .................................................................................. 178

6.4

Provinciale basissubsidie voor uitvoering acties ikv landschapszorg .................................. 178

6.5

Projectsubsidies DMN ......................................................................................................... 180

Bijlagen ........................................................................................................................................ 181

1 ORGANISATIE EN STRUCTUUR 1.1

WERKINGSGEBIED

Het werkingsgebied van Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete ligt in het oosten van de provincie Antwerpen, en strekte zich tot en met 2017 uit over het grondgebied van 18 gemeenten: Arendonk, Balen, Beerse, Dessel, Geel, Grobbendonk, Herentals, Herenthout, Kasterlee, Lille, Meerhout, Mol, Olen, OudTurnhout, Retie, Turnhout, Vorselaar en Vosselaar.

Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete is gelegen in het oosten van de provincie Antwerpen en omvat 18 gemeenten.

1.2

BESTUURSORGANEN

1.2.1 ALGEMENE VERGADERING Namen nog door te geven en te verkiezen op de AV. De Algemene vergadering van Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete is samengesteld uit de provincie Antwerpen, alle 18 aangesloten gemeenten en de erkende verenigingen voor natuur, landbouw, recreatie en wildbeheer, en uit een aantal adviserende instanties. Wijzigingen samenstelling van de Algemene Vergadering (sinds 18 februari 2020) aangeduid in het vet en cursief. OV: werden goedgekeurd op de Algemene Vergadering onder voorbehoud van de stemming van de gemeenteraad.

Organisatie

effectief vertegenwoordiger

plaatsvervanger

Provincie Antwerpen

Jan De Haes

Kathleen Helsen

Gemeente Arendonk

Ann Hermans

Rudi Panis

Gemeente Balen

Wim Wouters

Evert Mol

Gemeente Beerse

Isabelle Druyts

Ingrid Van Genechten

Gemeente Dessel

Kris Van Dijck

Willy Broeckx

Gemeente Geel

Bart Julliams

Lieve Rombauts

Gemeente Grobbendonk

Jelena Cecelja

Hilde Leens

Gemeente Herentals

Rutger Moons

Peter Bellens

Gemeente Herenthout

Michel Van Hoof

Hugo Cambre

Gemeente Kasterlee

Jan Biermans

Robby Diels

Gemeente Lille

Ann Kersemans

Elien Leys

Gemeente Meerhout

Jan Melis

Griet Convens

Gemeente Mol

Hans De Groof

Jan Vangheel

Gemeente Olen

Michel De Maeyer

Seppe Bouquillon

Gemeente Oud-Turnhout

Bart Vermeiren

Jan Sels

Gemeente Retie

Karolien Adriaensen

Lut Hermans

Gemeente Turnhout

Astrid Wittebolle

Els Baeten

Gemeente Vorselaar

Sara Van Rooy

Lieven Janssens

Gemeente Vosselaar

Jo Dehouwer

Wouter Vochten

Natuurpunt vzw

Hendrik Hendrix

Gerd Zonnenberg

Natuurpunt beheer vzw

Jos Gysels

Stefan Versweyveld

Natuurpunt De Kievit

Luc Van der Eycken

Paul Prinsen

Natuurpunt De Wulp

Dirk Geysels

Wouter Vanreusel

Natuurpunt Geel-Meerhout kern Geel

Marc Verachtert

Koen Thibau

Natuurpunt Geel-Meerhout kern Meerhout

Dirk De Schutter

Luc Van den Bergh

Natuurpunt Kasterlee

Guido Verdyck

Juul Appels

Natuurpunt Lille

Nico Paepen

in te vullen

Natuurpunt Nete en Aa kern Vorselaar

Marleen Jansen

Dirk Willems

Natuurpunt Nete en Aa kern Grobbendonk-Herenthout

Julien Bouwen

Eddy Vercammen

GROEP B - Erkende mileu- en natuurverenigingen

GROEP A - Provincie- en gemeentebesturen

VASTE LEDEN (stemgerechtigd)

GROEP C - Erkende verenigingen voor landbouw - toerisme - wildbeheer

Natuurpunt Nete en Aa kern Herentals-Olen

Willy Vanberghen

Herman Puls

Natuurpunt Netebronnen kern Balen

Jan Mallants

Herman Bijnens

Natuurpunt Netebronnen kern Mol

Jan De Schepper

Johan Van Genechten

Natuurpunt De Turnhoutse Kempen

Gerd Zonnenberg

Frank Van Gorp

Natuurpunt Wamp en Neten

Kris Van der Steen

Vital Van Gorp

Koninklijke Vereniging voor Natuur- en Stedenschoon

Rutger Steenmeijer

in te vullen

Actiegroep Leefmilieu Kempen (VALK) vzw

Oscar Vanderborght

Arthur Vleugels

JNM Neteland

Floris Sanczuk

Iris Van Cleuvenbergen

Landelijke Beweging Boerenbond

Jelle Claes

in te vullen

Bedrijfsgilden Boerenbond

Marcel Heylen

in te vullen

Bedrijfskringen Boerenbond

Alfons Gios

in te vullen

Landelijke Gilden Boerenbond

in te vullen

KVLV

Rita Geerts

Nele Nackaerts

KVLV/AGRA

Hilde Van den Broeck

in te vullen

Agrakring

Rosa Helsen

Liliane Aerts

Groene Kring vzw/KLJ

Dorien Dickens

in te vullen

Regioraden Boerenbond

Michiel Sels

in te vullen

Algemeen Boerensyndicaat

Luc Huybrechts

Luc Van Dommelen

Vlaams Agrarisch Centrum

Carine Ceusters

Danny Meeusen

Wildbeheereenheid De Vart vzw

Sven Sels

Gerard Lammers

Wildbeheereenheid Retie vzw

Roger Ooms

Willy Van der Veken

Wildbeheereenheid Geel-Olen 1 vzw

Jan Lavrijsen

Paul Verluyten

Wildbeheereenheid Het Netebroek Balen vzw

Marc Geuens

Jozef Marien

Wildbeheereenheid 4B vzw

Aloys Verherstraeten

Marc Ooms

Wildbeheereenheid Bos&Duin Kasterlee vzw

Bruno Willemsens

Karel Dierckx

Wildbeheereenheid Groot-Lille vzw

Carlo Carpentier

Eric Van Echelpoel

Wildbeheereenheid Nete&Wimp vzw

Geert Van den Bosch

Dries Daems

TPA vzw

Sabine Ruts

in te vullen

Pasar Kempen vzw

Heidi De Smedt

In te vullen

Kempens Landschap vzw

Tine Vandenbroeck

Annemie Nagels

Toerisme Noorderkempen

Jan Aerts

Nik Tuytelaers

vvv Balen vzw

Walter Van de Poel

Marcel Belmans

vvv Retie vzw

Marcel Moons

Jules Mermans

vvv Vorselaar vzw

Luc Van Hoof

Guy Peeters

vvv Dessel vzw

Annie Michielsen

Roger Damen

vvv Mol vzw

Guido Van Hoof

Staf Heurckmans

Vormingplus Kempen

Christa Truyen

Martine Coppieters

Provinciale Landbouwkamer

Gert Van de Moortel

in te vullen

Cultuurraad voor de Kempen

Davy De Proost

Frans Vangenechten

vzw KEMP

Maarten D'Hondt

Guido Van Hoof

Den Bunt vzw

Roger Damen

in te vullen

2010

TOEGETREDEN LEDEN (niet-stemgerechtigd)

2011 2016 2019

Landschapszorg ABL

Chris Caerts

Guy Tilkin

Nationale Boomgaardenstichting

Marc Boermans

Ludo Royen

Bosgroep Zuiderkempen

Jan Seynaeve

Jan Millis

Bosgroep Kempen Noord

Marieke Verreet

Willy Van De Velde

Rurant

Wim Poelmans

Kristien Vanlommel

VVV Geel

Bert Goeman

Kris Alen

Departement Landbouw en Visserijk

Van Vlierberghe Sam

Marcipont Yves

Natuurpunt CVN

Joke Flour

Erik Vervoort

KMDA

Jef Dupain

Dries Herpoelaert

1.2.2 RAAD VAN BESTUUR De Raad van Bestuur van Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete is samengesteld uit de provincie Antwerpen, alle 18 aangesloten gemeenten en de erkende verenigingen voor natuur, landbouw en recreatie en de wildbeheereenheden. Wijzigingen samenstelling van de Raad van Bestuur (sinds 18 februari 2020) aangeduid in het vet en cursief.

OV : werden goedgekeurd op de Algemene Vergadering onder voorbehoud van de stemming van de gemeenteraad.

vertegenwoordiger

Organisatie

Provincie- en gemeentebesturen

GROEP A

LEDEN RAAD VAN BESTUUR (stemgerechtigd) Jan De Haes

Provincie Antwerpen

Kenny Viskens

Gemeente Arendonk

Werner Hens

Gemeente Balen

Stefan Poortmans

Gemeente Beerse

Kris Van Dijck

Gemeente Dessel

Ben Van Looveren

Gemeente Geel

Fatima De Smedt

Gemeente Grobbendonk

Mien Van Olmen

Gemeente Herentals

Michel Van Hoof

Gemeente Herenthout

Gert Storms

Gemeente Kasterlee

Luc De Backer

Gemeente Lille

Jan Melis

Gemeente Meerhout

Hans De Groof

Gemeente Mol

Gert Dierckx

Gemeente Olen

Bob Coppens

Gemeente Oud-Turnhout

Luc Janssens

Gemeente Retie

Astrid Wittebolle

Gemeente Turnhout

Jos Bouly

Gemeente Vorselaar

Jo Dehouwer

Gemeente Vosselaar

Erkende mileu- en natuurverenigingen Erkende vereningingen landbouw-toerisme-wildbeheer

GROEP B GROEP C

Hendrik Hendrix

Natuurpunt vzw

Jos Gysels

Natuurpunt beheer vzw

Paul Prinsen

Natuurpunt De Kievit

Dirk Geysels

Natuurpunt De Wulp

Marc Verachtert

Natuurpunt Geel-Meerhout kern Geel

Dirk De Schutter

Natuurpunt Geel-Meerhout kern Meerhout

Guido Verdyck

Natuurpunt Kasterlee

Nico Paepen

Natuurpunt Lille

Marleen Jansen

Natuurpunt Nete en Aa kern Vorselaar

Eddy Vercammen

Natuurpunt Nete en Aa kern Grobbendonk-Herenthout

Herman Puls

Natuurpunt Nete en Aa kern Herentals-Olen

Jan Mallants

Natuurpunt Netebronnen kern Balen

Johan Van Genechten

Natuurpunt Netebronnen kern Mol

Gerd Zonnenberg

Natuurpunt De Turnhoutse Kempen

Kris Van der Steen

Natuurpunt Wamp en Neten

in te vullen

Koninklijke Vereniging voor Natuur- en Stedenschoon

Oscar Vanderborght

Actiegroep Leefmilieu Kempen (VALK) vzw

Jelle Claes

Landelijke Beweging Boerenbond

Marcel Heylen

Bedrijfsgilden Boerenbond

Alfons Gios

Bedrijfskringen Boerenbond

in te vullen

Landelijke Gilden Boerenbond

Rita Geerts

KVLV

Hilde Van den Broeck

KVLV/AGRA

Rosa Helsen

Agrakring

Dorien Dickens

Groene Kring vzw/KLJ

Michiel Sels

Regioraden Boerenbond

Luc Huybrechts

Algemeen Boerensyndicaat

Bart Claes

Wildbeheereenheid regio Dessel

Carlo Carpentier

Wildbeheereenheid Groot-Lille vzw

Wendy Carnier

TPA vzw

Tine Vandenbroeck

Kempens Landschap vzw

Jan Aerts

Toerisme Noorderkempen

Adri Versteyen

vvv Retie vzw

1.2.3 DAGELIJKS BESTUUR De Raad van Bestuur verdeelt onder haar leden de functies van voorzitter, ondervoorzitter, secretaris en penningmeester. Het Dagelijks Bestuur bestaat uit maximaal 5 personen. Huidige samenstelling Dagelijks Bestuur RLKGN (sinds 18 februari 2020) naam

vertegenwoordiger

functie

Jan De Haes

provincie Antwerpen

voorzitter

Kris Van Dijck

gemeente Dessel

ondervoorzitter

Michiel Sels

Regioraden Boerenbond

secretaris

Jos Gysels

Natuurpunt

penningmeester

Bas Van der Veken

RLKGN

coรถrdinator

1.3

PERSONEEL

regime

loonrol

In dienst vanaf

functie

naam

Coördinator

Bas Van der Veken

100%

RLKGN

1/5/2009

Medewerker communicatie

Tilly Mertens

80%

RLKGN

3/10/2016

Projectmedewerker landschap en erfgoed

Els Oostvogels

80%

RLKGN

1/11/2009

Projectmedewerker Loket Onderhoud Buitengebied

Lotte Deman

100%

RLKGN

19/3/2018

Administratief medewerker

Suzy Volckaerts

80%

RLKGN

1/8/2011

Projectmedewerker agrarisch natuur- en landschapsbeheer

Joke Maes

100%

RLKGN

1/9/2015

Projectmedewerker trage wegen

Charlotte Corthals

100%

RLKGN

18/7/2016

Projectcoördinator Kleine Nete

Kirsten Schoonaert

100%

RLKGN

9/4/2018

Projectmedewerker landschap

Daan Janssens

100%

RLKGN

23/4/2018

Projectmedewerker biodiversiteit

Tom Snoeckx

100%

RLKGN

1/6/2015

Stafmedewerker Antwerpse regionale landschappen

Wim Debaene

werkt 100% voor 4 RL Antwerpse RL’en

RLDV*

3/6/2017

Bedrijfsplanner

Lieven Lavrijsen

100%

VLM

uit dienst vanaf

RLKGN = basisfinanciering voorzien door provincie en gemeenten * met VIA-subsidies van de Vlaamse overheid (werkt voor alle Antwerpse RL’en) Volgende personeelswijzigingen vonden plaats in 2019:  

Joke Maes heeft 1 maand voltijds ouderschapsverlof opgenomen in juli, voor de rest van het jaar nam ze 1/5 tijdskrediet. Daan Janssens heeft 1 maand voltijds ouderschapsverlof opgenomen in juli.

Personeel RLKGN 2019 functie

naam

regime

loonrol

j f m a m j j

a s o n d

Coördinator

Bas Van der Veken

100%

RLKGN

x x x

x x

x x x x x x x

Medewerker communicatie

Tilly Mertens

80%

RLKGN

x x x

x x

x x x x x x x

Projectmedewerker biodiversiteit Tom Snoeckx

100%

RLKGN

x x x

x x

x x x x x x x

Projectmedewerker landschap en Els Oostvogels erfgoed

80%

RLKGN

x x x

x x

x x x x x x x

Projectmedewerker loket onderhoud buitengebied

Lotte Deman

100%

RLKGN

x x x

x x

x x x x x x x

Administratief medewerker

Suzy Volckaerts

80 %

RLKGN

x x x

x x

x x x x x x x

Projectmedewerker trage wegen

Charlotte Corthals

100%

RLKGN

x x x

x x

x x x x x x x

Projectmedewerker agrarisch natuur- en landschapsbeheer

Joke Maes

80%

RLKGN

x x x

x x

x x x x x

Projectmedewerker landschap

Daan Janssens

100%

RLKGN

x x x

x x

x x x x x

Projectcoördinator Kleine Nete

Kirsten Schoonaert

100% %

RLKGN

x x x

x x

x x x x x x x

Stafmedewerker Antwerpse regionale landschappen

Wim Debaene

RLDV*

x x x

x x

x x x x x x x

Bedrijfsplanner

Lieven Lavrijsen

werkt 100% voor 4 RL’en 100%

VLM

x x x

x x

x x x x x x x

RLKGN = basisfinanciering voorzien door provincie en gemeenten * met VIA-subsidies van de Vlaamse overheid (werkt voor alle Antwerpse RL’en)

In 2020 worden enkele verschuivingen in het personeelsbestand verwacht. Joke Maes zal vanaf half april in zwangerschapsverlof gaan. Vanaf augustus gaan zij voltijds met ouderschapsverlof en vanaf oktober gaat zij halftijds in ouderschapsverlof. Charlotte Corthals ondersteunt Kirsten Schoonaert 2/5 op het strategisch project Kleine Nete. Daan Janssens gaat zich inzetten voor verschillende landschapsprojecten. Er wordt een nieuwe landschapsanimator aangeworven. Personeelsverwachting RLKGN 2020 functie

naam

Coördinator

Bas Van der Veken

Medewerker communicatie Projectmedewerker biodiversiteit

regime

loonrol

m a

m j j

a s o n d

100%

RLKGN

x x x x x x x x

Tilly Mertens

80%

RLKGN

x x x x x x x x

Tom Snoeckx

100%

RLKGN

x x x x x x x x

Projectmedewerker trage wegen Charlotte Corthals

100%

RLKGN

x x x x x x x x

Projectmedewerker landschap en erfgoed

Els Oostvogels

80%

RLKGN

x x x x x x x x

Projectcoördinator Kleine Nete

Kirsten Schoonaert

100%

RLKGN

x x x x x x x x

Projectmedewerker agrarisch natuur- en landschapsbeheer

Joke Maes

80%

RLGKN

Projectmedewerker loket onderhoud buitengebied

Lotte Deman

100%

RLKGN

x x x x x x x x

Administratief medewerker

Suzy Volckaerts

80%

RLKGN

x x x x x x x x

Projectmedewerker PDPO en Leader

Daan Janssens

100%

RLKGN

x x x x x x x x

Projectmedewerker landschap

In te vullen

100%

RLKGN

x x x x x x x x

Stafmedewerker Antwerpse regionale landschappen

Wim Debaene

100%

RLDV*

x x x x x x x x

Bedrijfsplanner

Lieven Lavrijsen

100%

VLM

x x x x x x x x

x x x x x x

RLKGN = basisfinanciering voorzien door provincie en gemeenten * met VIA-subsidies van de Vlaamse overheid (werkt voor alle Antwerpse RL’en) Taakomschrijving huidige teamleden

functie

naam

regime

taakomschrijving

Coördinator

Bas Van der Veken

100%

Algemene coördinatie team, eindverantwoordelijkheid jaarprogrammatie en werking, contacten bestuur en leden, overkoepelende projecten, eindredactie communicatie

Medewerker communicatie

Tilly Mertens

80%

Communicatie: website, facebook, nieuwsbrief, folders, tentoonstellingen. Organisatie evenementen.

Projectmedewerker biodiversiteit

Tom Snoeckx

100%

Projecten natuurbehoud, monitoring, IHD

Projectmedewerker agrarisch natuur- en landschapsbeheer

Joke Maes

100%

Projecten rond agrarisch natuur- en landschapsbeheer

Projectmedewerker trage wegen en Kleine Nete

Charlotte Corthals

100%

Project trage wegen, communicatie, vormingen en publieksactiviteiten, Groen op School

Projectmedewerker LOB en trage wegen

Lotte Deman

100%

Project trage wegen en Loket Onderhoud Buitengebied

Projectmedewerker landschap en erfgoed

Els Oostvogels

80%

Landschapszorg, landschapsvisies, gebiedsgerichte projecten, IOED pijler landschap

Projectcoördinator Kleine Nete

Kirsten Schoonaert

100%

Coördineren strategisch project Kleine Nete

Daan Janssens

100%

Project loslopend vee, ontharddingdossiers,…

Projectmedewerker landschapsbeelden

In te vullen

100%

Projectmedewerker landschap

Administratief medewerker

Suzy Volckaerts

80%

Algemene administratie, boekhouding, personeel

Lieven Lavrysen

100% (VLM)

Promotie, afsluiten en opvolgen van beheerovereenkomsten met landbouwers voor agromilieumaatregelen op landbouwbedrijven; participatie in RLKGN-projecten met landbouwraakvlakken

Projectmedewerker PDPO en Leader

Bedrijfsplanner

Stafmedewerker Antwerpse regionale landschappen

Wim Debaene

100% (Antw. RL’en)

Organisatie samenwerking tussen provincie en Antwerpse regionale landschappen en RL’en onderling in beleidsdomeinen natuur, soorten & biodiversiteit, landschap, erfgoed, recreatief medegebruik (uitwerken van gemeenschappelijke projecten; afstemming op het vlak van potentiële synergieën; centrale spil in samenwerking tussen provincie, RL’en en andere partners)

Een teamvergadering vindt in de regel plaats om de twee maanden. Daarnaast worden er ook drie wintersessies georganiseerd waar meer inhoudelijk gediscussieerd kan worden. Vier maal per jaar is er een stafvergadering waar men individueel zijn projecten/ideeën/bevindingen… kan bespreken. Om de twee maanden wordt er een opleidingswandeling georganiseerd voor heel het team in het werkingsgebied gekoppeld aan een van de gebieden en/of projecten.

2 WERKING 2019 (IN HET KORT) 2019 werd opnieuw een jaar van veel projecten en terreinrealisaties voor RLKGN, nog steeds de basis van onze werking. Zo realiseerden we op 19 locaties binnen ons werkingsgebied projecten rond landschapsherstel en kleine landschapselementen: 11474 nieuwe bomen en struiken (waarvan 9993 autochtoon materiaal) werden aangeplant, alsook 1,98 kilometer aan nieuwe heggen en hagen en maar liefst 2,55 kilometer (960 bomen) aan nieuwe dreven. 132 solitaire bomen werden aangeplant net als 67 hoogstamfruitbomen. 2434m² nieuwe houtkanten werden aangeplant en 1565m² werden onderhouden. Onze knotters namen dit jaar 90 knotbomen onder handen.

Wat betreft landschappelijk en klein bouwkundig erfgoed is het vrijmaken van de zichtas aan de Zandkapel in Herentals vermeldenswaardig, net als de start van de uitvoering van het beheerplan van kasteeldomein Le Paige. Samen met de IOED’s Land van Nete en Aa en k.Erf gaven we tientallen adviezen aan openbare besturen en particuliere eigenaars. Ons INTERREG-project ‘Recapture the Fortress Cities’ rond vestingsteden kreeg haar Europese aftrap in Herentals.

De Partisaensberg, een bronstijd grafheuvel aan de rand van de Hoge Rielen, werd opnieuw vrijgemaakt met behulp van paarden in het kader van ons gebiedsgericht project van de Slapende

Reus, net als een boel andere inrichtingswerken (Wintergat, Goorseweg, startplekken) , toeristische en educatieve acties (landschapswandelingen en educatieve pakketten). De landschapsbiografie werd in 2019 ook uitgebreid van Kasterlee richting Herentals en Grobbendonk. Het strategisch project ‘Veerkracht in de vallei van de Kleine Nete’ draaide in 2019 op volle toeren in elke van de zes hefboomprojecten. Ook werd opnieuw een succesvolle Netedag georganiseerd.

Ook voor de vallei van de Grote Nete werd een strategisch project voorbereid met alle partners (dat helaas niet gehonoreerd werd door Vlaanderen). In de Noorderkempen, ons derde deelgebied, werd verder gewerkt o.a. aan de uitbreiding van het Stadsbos Turnhout en de trajectbiografie voor het Bels Lijntje. Vanuit het Toekomstforum Kempen werd aan IOK en RLKGN gevraagd om – onder leiding van de betrokken gemeentebesturen – de haalbaarheid van een Nationaal Park Kempen te onderzoeken naar aanleiding van de ambities in het Vlaams regeerakkoord. Naast onze gebiedsgerichte werking blijven er een aantal horizontale thema’s die een grote impact hebben op het landschap en de beeldkwaliteit in de Kempen. Zo werd de professionalisering van regulier landschapsbeheer omgevormd van het projectmatige iLandschap naar een structureel Loket Onderhoud Buitengebied (LOB). Ook het beheer van houtkanten als een van onze belangrijkste Kempense KLE’s blijft veel

aandacht krijgen in al zijn facetten: in de opmaak van beheervisies en –plannen, de aanplant en het onderhoud ervan, de relatie met vleermuizen tot de valorisatie via PDPO Kempens Energiehout.

De trage wegenwerking werd – op vraag van onze lokale besturen – nog uitgebreid met plannen voor o.a. Lille en ARO (Arendonk – Ravels – Oud-Turnhout) en verschillende realisaties zoals een nieuwe fietsverbinding in Geel.

Ook in de vergroening van scholen schakelden we nog een tandje bij met opnieuw een vijftal scholen die een groene metamorfose ondergingen, o.a. in Mol, Lille, Geel en Turnhout.

ongeziene aantallen in 2019) en kunstnesten voor o.a. zwaluwen werden verdergezet. Een thesis met KULeuven toonde op de 100-en onderzochte kunstnesten een broedsucces van 45% voor huiszwaluw, 27% voor boerenzwaluw en 31% voor gierzwaluw. Ook qua draagvlakvorming en communicatie zaten we niet stil, met een verdere uitbreiding en professionalisering van onze communicatiekanalen. In print, met een nieuw logo, folders en landschapsmagazine, werf- en infoborden en educatieve pakketten maar ook digitaal met sociale media, onze website en de nieuwe websites www.kleinenete.be en www.kempenseheuvelrug.be.

3 PLANNING 2020 (IN HET KORT) In 2020 willen we in de eerste plaats verder doen met waar we goed in zijn: concrete terreinrealisaties in ons werkingsgebied waarbij we gemeentelijk, provinciaal, Vlaams en Europees beleid integreren en dat in nauw overleg met alle betrokken particulieren, organisaties en overheden. Waar mogelijk kaderen we deze concrete acties zoveel mogelijk in bovenlokale visies voor de grote deelgebieden binnen ons werkingsgebied: de vallei van de Kleine Nete, de vallei van de Grote Nete, de Kempense Meren (deze eerste drie zijn niet toevallig ook speerpuntgebieden in het nieuwe strategisch plan van Toerisme Kempen, naast de Kalmthoutse Heide en Kolonies) en de Noorderkempen. In de vallei van de Kleine Nete bereiden we ons samen met de partners voor op een vervolg strategisch project 2.0. In de vallei van de Grote Nete herbekijken we samen met provincie, betrokken gemeentebesturen en lokale partners de aanpak om de ambities uit de niet-gehonoreerde aanvraag toch waar te kunnen maken. In de Noorderkempen onderzoeken we samen met IOK de haalbaarheid van een Nationaal Park Kempen op vraag van het Toekomstforum Kempen en onder leiding van de betrokken gemeentebesturen. Wanneer het Vlaams beleidskader rond nationale en landschapsparken duidelijk wordt, onderzoeken we samen met de partners de mogelijkheden voor de Kempen. Rond het koninklijk verleden van de Kempen wordt samen met IOED k.Erf een gebiedsgericht project opgezet in een viertal gemeenten. De methodiek van de landschapsbiografie die we voor het eerst in Vlaanderen introduceerden voor de Slapende Reus rollen we in 2020 ook uit over de rest van de Kempense Heuvelrug. Deze ondersteunen we meteen met concrete realisaties en een educatieve werking. Vanaf 2020 starten we formeel met de werking van het Loket Onderhoud Buitengebied in een aantal van onze gemeenten. Later breiden we dit uit naar andere gemeenten en wellicht ook particulieren. Binnen de eigen organisatie willen we – onder meer door de aanwerving van een nieuwe projectmedewerker landschap – verder inzetten op sterke landschapsontwerpen en visualisaties. Samen met de provincie en betrokken gemeenten zetten we het pad in naar gebiedsdekkendheid tegen het einde van de legislatuur. We zetten verder in op efficiëntie en digitalisering door de implementatie van CRM als centraal databanksysteem en DIPLA als digitale tool voor inventarisatie, beheerplanning en –monitoring. Tot slot moet 2020 het jaar worden waarin we – eindelijk – kunnen verhuizen naar onze nieuwe uitvalsbasis in de voormalige pastorie van Oosthoven. Samen met de collega’s van Bosgroep Noorderkempen willen we van deze plek een levend(ig) landschapshuis maken voor de regio!

4 JAARVERSLAG EN PLANNING 4.1

NATUURBEHOUD EN LANDSCHAPSZORG

4.1.1 KLEINE LANDSCHAPSELEMENTEN ALGEMEEN Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete Daan Janssens Provincie Antwerpen, Agentschap Natuur en Bos, Agentschap Onroerend Erfgoed, gemeenten Diverse grondeigenaars: landbouwers, particulieren, openbare besturen, verenigingen Behoud, herstel en uitbreiding van het netwerk van houtige kleine landschapselementen (houtkanten, hagen, dreven en hoogstamboomgaarden) in functie van landschapsherstel, landschapsbeleving, natuurbehoud, erfgoedherstel, natuurverbindingen, versterking van ecologische corridors, en behoud van autochtone bomen en struiken.

OMSCHRIJVING Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete wil meewerken aan het behoud, herstel en uitbreiding van landschappelijk en cultuurhistorisch waardevolle houtige landschapselementen met een hoge ecologische en erfgoedwaarde, zoals hoogstamboomgaarden, dreven, hagen en houtkanten. Met bijzondere aandacht voor het historisch voorkomen van kleine landschapselementen in het landschap willen we de missing links binnen het KLE-netwerk in kaart brengen en waar mogelijk en wenselijk herstellen. Als basis voor de selectie van missing links willen we historische kaarten vergelijken met actuele inventarisaties (onder meer de provinciale landschapskaart).

Naast het landschappelijk en cultuurhistorische aspect, is ook het behoud van streekeigen genetisch materiaal en versterking van biodiversiteit een doelstelling. KLE’s worden steeds gescreend op aanwezigheid van autochtone genenbronnen en bij aanwezigheid wordt deze vrijgesteld, en indien mogelijk verder opgekweekt. De aanplantingen van nieuwe KLE’s gebeuren dan ook steeds met autochtoon plantgoed. Hagen, houtkanten en (knot)bomenrijen zijn belangrijke landschapsbepalende elementen met een grote waarde als habitat, fourageerplaats of migratieroute voor talrijke dieren en planten. De laatste jaren is hun dichtheid echter sterk afgenomen. KLE’s zullen hersteld, uitgebreid en nieuw aangelegd worden. Bij het herstel van deze kleine landschapselementen wordt rekening gehouden met:  cultuurhistorisch voorkomen van KLE’s  wenselijkheid van heraanplant uitgaande van de huidige natuur- en landschapswaarden  het voorhanden autochtoon plantgoed.  meerwaarde van de locatie voor heraanplant: voldoende landschappelijke en/of natuurwaarde in de nabijheid (liefst nabij andere KLE, bos, natuurgebieden, groenblauwe verbindingen), exacte ligging niet in ‘vertuinde’ plek, voldoende ruimte voor aanplant (min. 10 meter haag / houtkant).  haalbaarheid, b.v. in functie van landbouwbedrijfsvoering

Uitgevoerd 2019          

Op 19 locaties binnen het werkingsgebied van RLKGN werd gewerkt aan herstel of uitbreiding van kleine landschapselementen. Aanplant van een totaal van 11474 stuks plantgoed, waarvan 9993 stuks autochtoon plantgoed Aanplant van 1,98 kilometer nieuwe heggen en hagen Aanplant van 2434 m² nieuwe houtkanten Onderhoud en herstel van 1565m² houtkanten, voornamelijk exotenbestrijding in de houtkanten van Amerikaanse vogelkers en heraanplant Aanplant van 132 solitaire bomen Aanplant van 67 hoogstamfruitbomen met een totaal van 6600m² nieuwe hoogstamboomgaard, 12 verzorgde oude hoogstamfruitbomen. Aanplant van 960 hoogstammige bomen in dreefverband, met een realisatie van 2,55km nieuwe dreven 2670m² poelen hersteld 90 beheerde knotbomen

ACTIE 1: ONTWERP EN AANPLANTINGEN TALANDER ARENDONK OMSCHRIJVING

Overzicht luchtfoto Wouwershoeve (Beeld: architects in motion)

Zorginstelling Talander vzw baadt in een groene oase van rust, want men bouwt op en rond de Wouwershoeve aan een gemeenschap met actieve natuur- en cultuurbeleving. De bewoners van Talander zijn dan ook, dankzij gespecialiseerde begeleiding, zelf de gastheren en -vrouwen voor de activiteiten en initiatieven die er plaatsvinden. En daarvoor kunnen ze alle extra hulp gebruiken. De afgelopen jaren genoot de Wouwershoeve alvast een grondige renovatie, om zo dienst te kunnen doen als ontmoetingsruimte in de vorm van een gezellig theehuisje met vergaderruimte. Momenteel wordt ook het woonhuis afgewerkt tot studio's voor de bewoners van Talander vzw. RLKGN zorgde met mussenpannen, een muddenvide, vleermuizenkasten, een kerkuilkast etc voor enkele ingebouwde nestgelegenheden (natuurinclusief bouwen). Na de recente renovatie van de Wouwershoeve was er nog vraag naar voldoende landschappelijke inkleding.

Beplantingsplan aan de Wouwershoeve

Mussenpannen op de gerenoveerde woonhuizen.

Zo werd er beroep gedaan op Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete vzw voor een beplantingsplan en plantgoed voor het domein. Medewerkers van Hoebenschot Plant en Tuin kwamen helpen en sponsorden de

fruitbomen van de eigen kwekerij. De vrijwilligers van Johnson & Johnson en Stichting Zin zullen op hun beurt de aanplant van 604 streekeigen bomen en struiken voorzien. UITGEVOERD IN 2019    

Nieuw ontwerp voor de landschappelijke inpassing van de Wouwershoeve; terreinbezoeken en overleg met Talander Aanvraag additionele subsidie oproep ANB ‘Natuur in je Buurt’ Opmaak beplantingsplan met instructies voor de vrijwilligers Mede-organisatie van de plantdag en persbericht

GEPLAND IN 2020   

Aanplant kruidentuin aan theehuisje en voor de bewoners Aanplant eetbare struiken aan de plukweide Plaatsen veekering rond de fruitbomen aan de fruitboomgaard

ACTIE 2: AANPLANT BOOMGAARD IN ARENDONK OMSCHRIJVING Te midden van de speciale beschermingszone (vogel- en habitatrichtlijngebied) in Arendonk aan De Lusthoven zijn enkele landbouwbedrijven actief. Aan een oude hoeve met erf stond in de vorige eeuw een fruitboomgaard die we in 2019 terug aanplantten op de hoger gelegen stukken van het aanpalende weiland. Om de ezels op afstand te houden werd door de eigenaar een veekering rond de fruitbomen geplaatst. Aan het lagergelegen deel van de weide zijn de restanten van een verland ven te zien dat we i.s.m. de eigenaar de volgende jaren terug willen open maken. Zo creëren we op een cultuurhistorisch verantwoorde manier meer biodiversiteit.

Foto van de aanplant van de fruitboomgaard

Ontwerp boomgaard en ven

UITGEVOERD IN 2019   

GEPLAND IN 2020   

Detailontwerp ven Omgevingsaanvraag ven Bestek + (her)aanleg ven

ACTIE 3: AANPLANT HOUTKANT IN BALEN OMSCHRIJVING Nabij het kasteel ‘De Most’ in Balen, temidden het groot natuur- en boscomplex van De Most, is een hoeve gelegen met bijhorende weilanden. De eigenaars houden enkele paarden op deze site volgens de principes van ‘paddock paradise’. Samen met de eigenaars werd nagedacht over het vergroten van de landschapskwaliteit en de biodiversiteit op hun erf. Er werd een concept uitgewerkt voor het hele erf. In 2017 werd hier al een poel gegraven. Een houtkant werd aangeplant door onze landschapsteams. Ontwerp erf De Most in Balen

UITGEVOERD IN 2019  

Opmaak ontwerp en beplantingsplan Aanplant houtkant

GEPLAND IN 2020 

Opvolging werken

ACTIE 4: AANPLANT VOGELBOSJES, HAGEN AAN DE BRINK IN HERENTALS OMSCHRIJVING Het jeugdverblijf De Brink werd verrijkt met ecologisch interessante planten typisch voor de Kempense Heuvelrug. Hiermee werden de kampeerverblijven aangekleed en de parking aan het zicht onttrokken. Tegelijk werden heel wat vruchtdragende planten aangeplant waar de jonge kampeerders van kunnen snoepen. Sociale en ecologische winst, twee vliegen in één klap! Het sociaal-economiebedrijf Natuurwerk hielp bij de aanplant van de 300 planten voor een gemengde haag tegen de straatkant en de vruchtbomen rond de dierenverblijven.

Aanplanting met vrijwilligers aan jeugdverblijf De Brink

UITGEVOERD IN 2019  

Opmaak ontwerp en beplantingsplan Aanplant haag aan straatkant en vruchtbomen aan de dierenverblijven

GEPLAND IN 2020 

Verdere samenwerking rond natuureducatief aanbod De Brink i.s.m. Natuurpunt

ACTIE 5: AANPLANT BOOMGAARD EN HOUTKANTEN IN LICHTAART OMSCHRIJVING Aan de straat Hoebenschot in Lichtaart werd, enkele jaren geleden, in samenwerking met de Nationale Boomgaardenstichting al meer dan 40 hoogstamfruitbomen geplant. In 2018 breidde de eigenaar zijn fruitboomgaard nog uit met 30 hoogstamfruitbomen. Dit in samenwerking met RLKGN. In het voorjaar van 2020 gaven we advies om de omliggende houtkanten te beheren en werden nog extra 85m houtkant aangeplant, akkerranden aangelegd en 2 bestaande houtkanten exotenvrij gemaakt en terug ingeplant in functie van een toekomstige beheerovereenkomst. Samen werden zo alvast 1025 bomen en struiken aangeplant. UITGEVOERD IN 2019   

Ontwerp en beplantingsplan kleine landschapselementen LE3 127m omvorming houtkant (exotenbestrijding + inheemse in de plaats) + LE6: 85m houtkant + knotwilgenrij in belendend perceel + LE4 terug inplanten na vogelkersbestrijding. Inzaaien bloemenstroken (akkerranden)

GEPLAND IN 2020  

Aanplant LE1 (landschapselement 1) 211m houtkant + LE2 elzensingel 99m Controleren aanplant (inboeten) + controle nestkast kerkuil die in de hoeve werd gehangen

ACTIE 6: AANPLANT HOUTKANT EN SOLITAIRE BOMEN IN KASTERLEE (HOUTUM) OMSCHRIJVING Camping Houtum van Groep Van Eyck wil zijn camping verder vergroenen, enkele exoten vervangen en een lokaal voedselinitiatief van het werkervaringscentrum ‘De Pompoenerie’ ondersteunen met een ‘voedselhoutkant’ van inheemse struiken en bomen om hun gerechten mee te verrijken. Op de camping werden inheemse heggen aangeplant en enkele solitaire bomen. In totaal werden 660 bomen en struiken aangeplant. Boven: Beeldsimulatie van de voedselhoutkant

Aanplant van de heg

UITGEVOERD IN 2019  

Ontwerp, beeldsimulatie en beplantingsplan Aanplant van voedselhoutkant met inheemse soorten en heggen op de camping met solitaire bomen

GEPLAND IN 2020



Fase 2 van de vergroening van de camping: extra aanplant van solitaire bomen, laanbomen en heggen.

ACTIE 7: AANPLANT DIVERSE KLE IN KASTERLEE (VOSSENHAAG) OMSCHRIJVING Aan de Vossenhaag in Kasterlee werd een grote hoeve en de huiskavels landschappelijk ingericht. Verschillende gemengde heggen werden aangeplant, een bomenrij, samen goed voor 2676 bomen. Ook werden enkele schuilbossen voor de paarden aangeplant van zo’n 600m². In de toekomst zijn er nog verschillende hectaren die de eigenaar verder ecologisch wil inrichten.

Het ontwerp werd gemaakt door een tuinarchitect.

UITGEVOERD IN 2019  

Opmaak beplantingsplan Advies ontwerp erf

GEPLAND IN 2020  

Opmaak beplantingsplan Opmaak plannen poel en inrichting andere percelen

ACTIE 8: AANPLANT HOUTKANT EN PLAATSING KEMPENS VEKEN IN KASTERLEE (VORSEL) OMSCHRIJVING Op de hoek van Straaleind en Vorsel bevindt zich de nieuw ingerichte B&B de Driehoekshoeve. De eigenaars diversifiëren hun landbouwbedrijf met hoevetoerisme en o.a. bijenteelt. Een boomgaard, lindendreef, heggen en houtkanten werden aangelegd in 2017-2018 op 7 verschillende percelen van deze landbouwersfamilie. Het resultaat mag er wezen, 14 hoogstamfruitbomen, 27 hoogstamlindes en 1600 inheemse bomen en struiken in heggen en houtkanten. Als kers op de taart werden in 2019 nog 2 Kempense Vekens geplaatst aan de B&B.

Beplantingsplan Driehoekshoeve

UITGEVOERD IN 2019  

Plaatsing kempense vekens Bezoek op de dag van de regionale landschappen aan deze hoeve om de plantwerken en vekens te aanschouwen

GEPLAND IN 2020 

Opmaak beplantingsplan voor extra perceel waar een houtkant zal komen

ACTIE 9: AANPLANT HOUTKANT EN BOS ROND POEL IN KASTERLEE (VORSEL) OMSCHRIJVING Het perceel is gelegen in landschappelijk waardevol agrarisch gebied en in ankerplaatszone Priorij van Corsendonk en de Tikkebroeken. De Bosgroep voerde eerst een aantal bosbeheerwerken uit in het kader van het lopende beheerplan. Hierbij werd een open plek in het bos gemaakt door de vergunde kap van een bestand kaprijpe populieren. De eigenaar contacteerde het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete om het terrein optimaal in te richten naar landschappelijke en ecologiche normen. Te midden van intensief landbouwgebied vormt dit perceel een waardevol gebied met belangrijke visuele en ecologische waarden. Daarom werd in 2017 een vijver omgevormd tot amfibieĂŤnpoel. In 2019 volgde de heraanplant van het stuk waar de grondwerken hadden plaatsgevonden. Met deze werken is het plan dat in 2015 werd aangevat volledig uitgevoerd. De heraangelegde poel met recent aangeplant een gagelstruikje

Ontwerp herinrichting perceel

UITGEVOERD IN 2019

 

Opmaak beplantingsplan en aanplant van 710 inheemse bomen en struiken Bezoek op de dag van de regionale landschappen aan deze hoeve om de plantwerken en vekens te aanschouwen

GEPLAND IN 2020 

Eventuele inboet plantgoed

ACTIE 10: AANPLANT HOUTKANT IN LICHTAART (DRIESSTRAAT) OMSCHRIJVING Het samentuinproject ‘Lichtaarde’ verbindt een tiental burgers die samen tuinieren op een perceel tussen Lichtaart en Tielen. Het perceel is gelegen in open landbouwgebied, en sluit aan bij de vallei van de Kaliebeek. Het perceel is omzoomd met historisch eikenhakhout. Het regionaal landschap gaf advies omtrent het beheer van de houtkant en leverde plantgoed aan voor de uitbreiding van hun hoogstamboomgaard, de houtkant en de aanplant van een eikenrij in 20162017. In 2018 werd onder de overstaanders van zomereik een dichte houtkant geplant. In hetzelfde jaar ontsproot vzw ‘de wildernij’ uit dit perceel. In 2019 werd deze met 340 bomen en struiken nog een 10tal meter breder gemaakt. Zo werd een mooie gradiënt gecreëerd van laag naar hoog en cultuurgewassen naar natuurgewassen, van de groentetuin naar kleinfruit, laagstamfruit, voedselproducerende autochtone struiken en tenslotte de boomlaag en houtkant van wilde planten. Oud eikenhakhout dat nog verder werd uitgebreid tot een brede houtkant

UITGEVOERD IN 2019 

Opmaak beplantingsplan en aanplant van 340 inheemse bomen en struiken

GEPLAND IN 2020 

Inboet plantgoed

ACTIE 11: AANLEG PLEINTJE IN LICHTAART (MOLENSTRAAT) OMSCHRIJVING De gemeente Kasterlee is eigenaar van een pleintje op de hoek van de Dressenstraat en Molenstraat en wenste na een bevraging van de buurt het pleintje helemaal herin te richten. Er staat een elektriciteitscabine op en een kapel, verder was het omheind door een houtkant aan de westkant en een verwaarloosde haag aan de oostkant. De beplanting op het hele stuk was bijna allemaal uitheems. Met uitzondering van de inheemse soorten (o.a. lindes en notenboom) wordt alle beplanting gerooid. Een nieuwe functie wordt gegeven aan het pleintje. Na overleg wordt gekozen om veel eetbare soorten te planten. Samen met een picknickbank moet het in de toekomst passanten en de buurt uitnodigen om van het lekkers te komen proeven en te genieten van de rustige groene omkadering. In totaal worden 464 bomen en struiken aangeplant.

Boven: voor de werken Midden: tijdens de werken (Natuurwerk) Onder: na de werken

UITGEVOERD IN 2019   

Opmaak ontwerp en goedkeuring door CBS Kasterlee Opmaak beplantingsplan en bestek Uitvoering werken door Natuurwerk + opvolging

GEPLAND IN 2020 ï&#x192;¼

Opvolging plantwerken en eventuele inboet

ACTIE 12: RUIMEN EN AANSCHUINEN POELEN IN GIERLE OMSCHRIJVING Het domein van Soulhorses vzw herbergt 2 poelen. De ene was verland omdat de paarden jarenlang toegang hadden tot de poel wat zorgde voor eutrofiëring en een beperkte oevervegetatie. De andere poel was volledig verland en overgroeid met bomen en bamboe. Geopteerd werd om beide poelen te ruimen en aan te schuinen als amfibieënpoelen. Er werd een afbakening voorzien door de eigenaars zodat de paarden geen toegang verkrijgen tot een deel van de kleine amfibieënpoel. Aan de grote poel moesten de bomen aan de Zuidkant gekapt worden alsook de aanwezige bamboe worden afgegraven en de exoten verwijderd. Het hooiland bij de grote amfibieënpoel zal worden omgevormd tot een kruidenrijk hooiland met ruigte achteraan, het is gekarteerd als ‘biologisch zeer waardevol’.

Grote poel voor de werken

Grote poel na de werken

Ontwerpplan voor de grote poel

Onder: Kleine poel na de werken

UITGEVOERD IN 2019   

Opmaak ontwerp poelen Bestek grondwerken Opvolging werken door Heylen Bvba

GEPLAND IN 2020  

Opmaak ontwerp voor beplanting percelen Soulhorses Aanplantingen

ACTIE 13: AANPLANT HEG EN ELZENSINGEL IN LILLE OMSCHRIJVING Deze landbouwer langs de Gierlebaan in Lille diversifieert zijn inkomsten door ook hakselhout te verkopen voor hakselhoutketels. Een verhaal dat we ook stimuleren via het project Kempens Energiehout. Om deze reden, voor de schaduw voor de runderen, om het gras te beschermen tegen de droogte en om termijn geen prikkeldraad meer te hoeven zetten, opteert de landbouwer om zijn hele huiskavel te omzomen met een gemengde (toekomstige) vlechtheg. Een extra elzensingel aan de nattere westkant brengt nog extra korte omloophout ifv de stookketels. Aan de inkom van het erf wordt een lindeboom geplant als welkomstboom. Een mooi voorbeeld hoe economische en ecologische belangen hand in hand kunnen gaan met respect voor landschapskwaliteit en erfgoed. 360m toekomstige vlechtheg en een elzensingel van 50m lengte resulteren in een aanplant van 1301 bomen die kunnen starten met de opslag van CO2. Boven: Aanplanting gemengde heg aan het weiland UITGEVOERD IN 2019  

Opmaak ontwerp en beplantingsplan Aanplant 1301 bomen in 360m vlechtheg en 50m elzensingel

GEPLAND IN 2020 

Eventuele inboet aanplanting

ACTIE 14: HERINRICHTING POEL IN POEDERLEE OMSCHRIJVING Aan een rustieke hoeve nabij het natuurgebied Den Haerd aan de Lichtaartsesteenweg in Poederlee lag een verlande poel. Om de methaanemissie te stoppen, eutrofiëring tegen te gaan en amfibieën weer alle kansen te geven, wordt de poel geruimd tot op de minerale laag. Ook hier was veel bamboe aanwezig die moest worden verwijderd. De zuidkant werd open gemaakt en de noordkant extra aangeschuind met de beschikbare grond om ondiepe stukken met een lage hellingsgraad te hebben waar het water snel kan opwarmen.

De afgewerkte poel

UITGEVOERD IN 2019   

Opmaak ontwerp poelen Bestek grondwerken Opvolging werken door Heylen Bvba

GEPLAND IN 2020  

Opmaak beplantingsplan voor verdere landschappelijke inpassing van de percelen rondom de hoeve Aanplanting houtkanten en knotwilgen.

ACTIE 15: AANPLANT ROND POEL IN OUD-TURNHOUT OMSCHRIJVING Nabij de Aa in het nieuwe overstromingsgebied dat de Dienst Integraal Waterbeleid van de provincie Antwerpen wil aanleggen, liggen enkele oude visvijvers. We willen graag experimenteren om deze om deze succesvol om te vormen tot amfibieënpoelen. De eigenaar wil graag ecologische meerwaarde creëren en startte alvast met een de aanplant van 200 bomen in de zone waar de graafwerken die gepland zijn in 2020 niet zullen komen.

Het inplantingsplan van de poel

UITGEVOERD IN 2019  

Ontwerp poel en bestek grondwerken Beplantingsplan en aanplant 200 streekeigen bomen en struiken

GEPLAND IN 2020    

Overleg met Dienst Integraal Waterbeleid van de Provincie Antwerpen, ANB en Onroerend Erfgoed Aanvraag omgevingsvergunning voor de poel Aanleg van de poel Definitief beplantingsplan en aanplant

ACTIE 16: AANPLANT HEGGEN EN HOUTKANTEN IN RETIE OMSCHRIJVING Een oude boerderij in de Goorstraat in Retie veranderde onlangs van eigenaar. De huiskavel is volledig ontdaan van kleine landschapselementen op enkele grote zomereiken na. De eigenaars willen graag een bijdrage leveren aan de biodiversiteit en zo ook aan het welzijn van hun paarden. In samenspraak kwamen we tot een beplantingsplan met houtkanten, heggen, bomenrijen en knotwilgen. Het gros hiervan werd aangeplant in 2018. In 2019 volgde de 2de fase van de aanplantingswerken met nog 450 extra bomen. Na de verbouwingswerken aan de boerderij, volgen hopelijk nog een poel, boomgaard en enkele solitaire bomen. De weiden zullen mogelijks ook worden afgesloten met Kempense Vekens.

Beplantingsplan 2018, deels uitgevoerd in 2019. De poel en boomgaard volgen mogelijks in 2020 of 2021.

UITGEVOERD IN 2019 

Verdere aanplant van ontwerp en beplantingsplan van 2018

GEPLAND IN 2020  

Ontwerp van de poel en bestek grondwerken Beplantingsplan boomgaard en solitaire bomen

ACTIE 17: INBOET PLANTGOED HOUTKANT BIEBOND IN RETIE OMSCHRIJVING De Biegilde van Retie plantte dit najaar nog wat plantgoed bij in de houtkant die in 2016 werd aangeplant in samenwerking met het Regionaal Landschap in de Oude Beemden. De houtkanten hebben vooral bijvriendelijke planten en moeten het uitgeklede landschap terug wat structuur geven.

Aanplantingswerken Biegilde Retie UITGEVOERD IN 2019 

Inboet aanplant van ontwerp en beplantingsplan van 2016

GEPLAND IN 2020 

ACTIE 18: AANPLANT HOUTKANT IN RETIE OMSCHRIJVING

De eigenaar aan de Noordstraat-Beemdenstraat wilde een beperkte hoogstamfruitboomgaard en een houtkant aanplanten op zijn percelen. Een deel werd in 2018 gerealiseerd, het laatste deel in het voorjaar van 2019. Het vormt de scheiding tussen ruilverkavelde erg uitgeklede landbouwlandschap en de bebouwing. Op ferrariskaarten en kaarten van latere data blijkt dat het historisch altijd eerder gekenmerkt was als een typisch boccagelandschap met vele houtkanten en hooilanden afgewisseld met akkers op de hogere stukken.

Inplantingsplan

UITGEVOERD IN 2019 ď&#x192;ź

Aanplanting hoogstamboomgaard en houtkant

GEPLAND IN 2020 ď&#x192;ź

Opvolging aanplanting en eventuele inboet

ACTIE 19: LANDBOUWLANDSCHAP DE MALOU IN BALEN OMSCHRIJVING In de nasleep van 2 opeenvolgende leaderprojecten ‘Landschapsherstel en agrarisch natuurbeheer in de jonge landbouwontginning Malou in Balen’ en ‘Landschapsherstel en agrarisch natuurbeheer in Malou te Balen (fase 2)’, wilden we graag samen met de gemeente Balen nog enkele realisaties doen aan het klein historisch erfgoed (het Kruis in Balen en het kapelletje in de Antverpialaan) en qua aanplant van laanbomen in de Antverpialaan en omgeving. Het College van Burgemeester en Schepenen keurde de nieuwe inrichting van het Oorlogskruis van de Malou goed. Uiteindelijk werd geopteerd om de bestaande (zieke) Italiaanse populieren en de taxusstruiken te rooien en het monument een hele nieuwe make-over te geven. Voorjaar 2020 zal dit worden uitgevoerd.

Boven: Bestaande situatie monument Oorlogskruis van de Malou Onder: Het nieuwe inrichtingsplan van de Calvarieberg of het ‘Oorlogskruis van de Malou’ in Balen. De (vele) zieke Italiaanse populieren ruimen plaats voor lindes en meidoorn.

UITGEVOERD IN 2019 ď&#x192;ź

Opmaak en afstemmen ontwerp met gemeente Balen

GEPLAND IN 2020 Uitvoering terreinwerken aan de Calvarieberg, de kapel in de Antverpialaan en inboeten van plantgoed

4.1.2 BOOMVERZORGINGSWERKE N ALGEMEEN Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete Daan Janssens Gemeenten Diverse grondeigenaars, landbouwers, particulieren, openbare besturen Toekomst bieden aan de monumentale bomen in ons landschap

ACTIE 1: BOOMVERZORGING AAN DE PASTORIE IN OUD-TURNHOUT

OMSCHRIJVING De oude pastorie van Oosthoven, de toekomstige kantoorruimte van het Regional Landschap Kleine en Grote Nete, heeft een prachtige pastorietuin met enkele monumentale bomen o.a. gewone es, robinia, beuk, appelaar. We lieten een Visual Tree Assessment (VTA) opmaken waarna de boomverzorgers ons aanraadden een picus tomografie en trekproef te laten doen. Na deze studies van de stabiliteit van de bomen, werd een snoeischema uitgewerkt en werden de bomen deskundig gesnoeid door Bergen Boomverzorging. Ook werd voor de grootste en meest risicovolle bomen een beheerplan en een boombeschermingsplan opgemaakt.

Snoeiwerken aan de gewone es in de pastorietuin

UITGEVOERD IN 2019 ď&#x192;ź

Uitvoering boomveiligheidscontrole, tomografie en trekproef

 

Opmaak beheerplan en boombeschermingsplan voor de bomen en informeren aannemer ifv renovatiewerken Uitvoering snoeiwerkzaamheden

GEPLAND IN 2020 

Jaarlijkse controle in zomer 2020

ACTIE 2: BOOMVERZORGING AAN DE KABOUTERBERG IN KASTERLEE OMSCHRIJVING Op vraag van het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete heeft Treexpert op 1 februari 2019 een boomveiligheidscontrole (VTA controle) uitgevoerd bij 2 dennen op het domein ‘De Kabouterberg’ in Kasterlee. Dit kadert in het eerder opgemaakte bomenbeheerplan. Bij dit onderzoek is elke boom individueel bekeken en onderzocht op defecten zoals de aanwezigheid van holtes, wonden, inrottingen, vruchtlichamen van schimmels, scheuren en aanwijzingen van overgewicht van zware takken. Deze uitwendige symptomen kunnen een indicatie zijn van inwendige verzwakkingen en een verhoogd risico aangeven op breuk van stam of takken of windworp van de gehele boom. Op basis van de resultaten van deze controle werd een onderhoudsadvies voor beide dennen gegeven dat ook werd uitgevoerd. Eén den werd gesnoeid om de kruin te verlichten en de andere werd dynamisch verankerd aan een andere boom door de boomverzorgers.

De 2 ‘gevaarlijke’ bomen

Bomenbeheerplan kabouterberg

UITGEVOERD IN 2019  

Boomveiligheidscontrole door Tree Expert Uitvoering snoei en verankering door Bergen Boomverzorging

GEPLAND IN 2020 

Jaarlijkse controle in zomer 2020

4.1.3 KLEIN BOUWKUNDIG ERFGOED ALGEMEEN Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

Regionaal landschap Kleine en Grote Nete Daan Janssens - Els Oostvogels heemkringen, erfgoedcellen, IOED Erfgoed Noorderkempen, agentschap onroerend erfgoed, gemeenten, technische scholen. Diverse grondeigenaars, gemeentes Herstel van kleinschalig (bouwkundig) erfgoed en omgeving

ACTIE 1: VRIJMAKEN ZICHTAS ZANDKAPEL HERENTALS OMSCHRIJVING De kapel, die eigendom is van de kerkfabriek OnzeLieve-Vrouw, was de afgelopen jaren helemaal opgeslokt door het dennenbos en vooral door het weelderig opschietende kreupelhout waaronder veel Amerikaanse vogelkers. De kapel moest weer zichtbaar gemaakt worden vanaf de Lichtaartseweg in Herentals. In een samenwerking tussen het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete, de kerkfabriek OLV Herentals, ANB en de IOED Nete & Aa, werd een bestek uitgeschreven en lieten we de werken uitvoeren door Heylen Bvba.

De Zandkapel is weer zichtbaar vanaf de Lichtaartseweg

UITGEVOERD IN 2019 

Jaarlijkse controle in zomer 2020

GEPLAND IN 2020 

Toegankelijkheidsreglement verder uitwerken

ACTIE 2: KAPPELLETJES DESSEL OMSCHRIJVING In 2016 is RLKGN in de gemeente Dessel gestart met het renoveren van 2 kapelletjes. Eerst werd de veldkapel ‘Kleine Heide’ onder handen genomen door ons landschapsteam. Vervolgens zijn de leerlingen van de Technische School, Sint-Jozef uit Geel, de Kruiskapel beginnen renoveren. In de loop van 2018 werd dit project zeer succesvol beëindigd.

Infoavond Mariakruiden met Nathalie Hermans

In 2017 liet gemeente Dessel weten dat ze de samenwerking graag willen voortzetten en alle kapelletjes in Dessel onder handen willen nemen. 12 kapelletjes werden verspreid over 2017 en 2018 onder handen genomen worden. In 2019 werd een bestek opgemaakt voor de renovatie van nog 2 kapelletjes (aan het Meiplein en de Bleukenstraat) die in 2020 zullen gerenoveerd worden. Een fietsroute werd opgemaakt langsheen de gerenoveerde kapelletjes van Dessel en feestelijk geopend en ingewijd op 1 mei 2018. Hiervoor werd samengewerkt met de Heemkundige kring van Dessel en de Erfgoedcel k.ERF. Ook het buurthuis en dagcentrum ‘De Hei’ zorgt mee voor het dagelijkse onderhoud van de kapel. Omdat de wens bestaat om in een volgende fase de kapelletjes aan te planten met zogeheten Mariakruiden, organiseerden we op 26 maart 2019 een infoavond over Mariakruiden met herboriste Nathalie Hermans. In 2020 zouden we met deze inspiratie graag enkele kapelletjes opfleuren. UITGEVOERD IN 2019   

Infoavond mariakruiden Inventarisatie bestaande planten aan alle publieke kapelletjes Offertevraag renovatie kapelletjes Meiplein en Bleukenstraat

GEPLAND IN 2020  

Renovatie kapelletjes aan het Meiplein en de Bleukenstraat Aanplant mariakruiden

4.1.4 KASTEELDOMEINEN EN PARKEN KASTEEL LE PAIGE Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

Regionaal landschap Kleine en Grote Nete i.s.m. architect Herman Adriaensens Els Oostvogels IOED Land van Nete en Aa Stad Herentals – burgers Realisatie en opvolging van het onroerend erfgoed beheersplan voor beschermd monument kasteel en park Hof Le Paige in Herentals.

OMSCHRIJVING

Toekomstbeeld Le Paige: uitbouw tot een volwaardig stadspark

Hof Le Paige is als historische site aan de Kleine Nete en als onderdeel van het beschermd stads- en dorpsgezicht beeldbepalend voor de stad Herentals. Het kasteel vormt samen met het koetshuis, de oude gasthuissite en relicten van de vesten een erfgoedcluster aan de ingang van de stad. De ligging aan de stadsrand geeft Le Paige een poortfunctie naar de stad, maar ook naar het buitengebied. Via de oever van de Kleine Nete kan je de verderop gelegen natuurgebieden ontdekken; de Roest, Vuilvoort, Olens Broek en ook de duinen van de Kempense Heuvelrug liggen op wandelafstand. In 2018 werd het beheerplan voor het beschermde park en kasteel opgemaakt in samenwerking met IOED Land van Nete en Aa en architect Herman Adriaensens. In 2019 begeleidden we de stad in de fasering van de uitvoering en aanvraag van subsidies en werden eerste werken uitgevoerd. Om de historiek, erfgoedwaarden, en de potenties van de site tot uiting te brengen zoals uitgestippeld in het beheersplan is ook blijvende opvolging en verankering in bovenlokale processen en stedelijke projecten nodig. Na oplevering van het beheerplan blijven we actief betrokken en volgen vanuit regionaal landschap en de IOED Land van Nete en Aa de realisatie op en zoeken samen met de stad Herentals naar subsidies. Naast de restauratie van het park, en uitbouw tot stadspark voor Herentals, behartigen we het potentieel van de site voor Herentals in de bovenlokale processen (PRUP Olympiadelaan, INTERREG ‘Recapture the Fortress Cities’, SP Kleine Nete, …).

OPVOLGING BEHEERPLAN LE PAIGE OMSCHRIJVING  

Opvolgen uitvoering beheersplan Le Paige i.s.m. IOED Land van Nete en Aa Ondersteuning stad Herentals in premieaanvragen, fasering werken en zoeken naar subsidies.

UITGEVOERD IN 2019   

Opvolging beheerwerken: opruimen stormschade Planning, fasering en begroting acties i.s.m. de stad Aanvraag ‘Natuur in Je Buurt’ dossier i.s.m. stad Herentals en St. Elisabethziekenhuis  Doelstellingen: vertoeven, wandelen, revalideren in het nieuwe stadspark  Bijdrage aan lokaal welzijn, milieu- en beeldkwaliteit van de stad. Realisatie van een groene toegangspoort, een ecologische stapsteen langs de Kleine Nete, een rustplaats voor omwonenden en startplaats voor wandelen langs de Nete en naar de heuvelrug.  Versterking van de werking van de zorginstelling St. Elisabethziekenhuis. Het ziekenhuis beschikt niet over eigen groene ruimte en is dus aangewezen op omringend publieksgroen zoals Le Paige. Uitwerken van het park tot een toegankelijk park, waarin ook langdurige revalidatie kan ondersteund worden ikv het programma ‘To Walk Again’.  Sleutelacties:  Nieuwe brugverbinding tussen Le Paige en ziekenhuis  Weghalen hekwerk rond het park en herstelbeheer zorgen voor toegankelijk en volwaardig stadspark  Maximaal ecologisch beheer in relatie tot erfgoedwaarden (herstel parkvijver, arboretum, extensief maaibeheer, herstel stinsenvegetatie, aanplant inheemse soorten als buffer naar Poederleesteenweg en spoorweg)  Het project werd niet goedgekeurd, maar wordt herwerkt en opnieuw ingediend bij een volgende oproep.

Kasteel Hof Le Paige en koetshuis

GEPLAND IN 2020  

Opvolging project en werken (restauratie prieel, brug, park) Prospectie financiering (herindiening Natuur in Je Buurt i.s.m. stad Herentals en St. Elisabethziekenhuis, …)

NAZORG EN OPVOLGING De vrijwilligers worden opgevolgd, alsook het goede verloop van de werken. De beheerde locatie worden samen met de eigenaar opgevolgd en bij voorkeur wordt een beheerplan voor de knotbomen en houtkanten opgemaakt zodat consequent beheer op lange termijn gebeuren kan.

4.1.5 INTERGEMEENTELIJKE ONROERENDE ERFGOEDDIENSTEN (IOED) IOED LAND VAN NETE EN AA Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

RLGKN, Erfgoedcel Kempens Karakter Els Oostvogels Lille, Grobbendonk, Herentals, Olen, Vorselaar, Herenthout, Gemeenten, middenveld en burgers inventaris, advisering, ontsluiting onroerend erfgoed (archeologisch, bouwkundig en landschappelijk erfgoed)

OMSCHRIJVING De nieuwe onroerend erfgoedregelgeving geeft gemeenten de mogelijkheid om zelf meer bevoegdheden inzake onroerend erfgoed te nemen. De IOED Land van Nete en Aa werd begin 2017 erkend door de Vlaamse overheid. Op 28 september 2017 besliste de minister om de IOED Land van Nete en Aa een jaarlijkse werkingssubsidie toe te kennen voor de periode 2018-2020. Kempens Karakter is de projectvereniging waaronder IOED Land van Nete en Aa werkt. Voor het landschappelijk erfgoed heeft de IOED een structurele samenwerking opgezet met het Regionaal Landschap.

De Aa in Poederlee

De IOED werkt binnen de strategische en operationele doelstelling uitgezet in het beleidsplan 2018-2020: 

Doelstelling 1: onze IOED staat er

De IOED Land van Nete en Aa is een professionele en kwaliteitsvolle netwerkorganisatie rond onroerend erfgoed. We zetten dit netwerk en de werking meteen krachtig in de wereld. 

Doelstelling 2: de erfgoedtamtam roffelt en resoneert in het Land van Nete en Aa De ‘erfgoedreflex’ zit in het hoofd en hart van actoren en publiek; het maatschappelijk draagvlak voor onroerend erfgoed is groot. We leggen accenten op zinderende maar gerichte communicatie en laagdrempelige publiekswerking.



Doelstelling 3: onze erfgoedactoren maken het verschil De IOED versterkt en ondersteunt de regionale erfgoedactoren en is een huis van vertrouwen. Onze rol van netwerkorganisatie, verbinder, facilitator en ondersteuner wordt ter harte genomen en gewaardeerd.



Doelstelling 4: het gaat goed met ons erfgoed De IOED versterkt het bouwkundig, landschappelijk en archeologisch erfgoed van de regio. Onze focus is hier aandacht voor de gezonde fysieke toestand van ons erfgoed, integrale zorg en ontwikkeling van erfgoed.

IOED Land van Nete en Aa binnen het werkingsgebied van RLKGN en Kempens Karakter

ADVIES IOED LAND VAN NETE EN AA OMSCHRIJVING De IOED adviseert en begeleidt zowel in bouwkundige, landschappelijke als archeologische dossiers en start eigen projecten op om het lokale erfgoedbeleid uit te bouwen of te versterken. De intensieve samenwerking tussen regionaal landschaps en de IOED maakt dat dossiers integraal bekeken worden. De IOED gaf advies in 70tal dossiers in 2019. In een 20-tal dossiers en projecten werd samengewerkt rond landschappelijk erfgoed, of integraal, vanuit landschap, archeologie en/of bouwkunde, een dossier benaderd of behandeld. UITGEVOERD IN 2019

                 

Advies schuur Het Rolleken Beheersplan Heggekapel Beheersplan Ten Troon Wandeling Dag van de Regionale Landschappen Input en medewerking opstart INTERREG Recapture the Fortress Cities Advies rooien houtkant Vorselaar Adviesvraag toevoegen brug Schranshoeve Vorselaar Dorpswoning Gierle met markante lindes Site Poederkot, Herentals Jurering en advies BWMSTR Open Oproep : een nieuwe kerk voor Herentals WO II-erfgoed: Flakstellung Herentals – Lichtaart Werkgroep Erfgoed: masterplan ABO, Herentals Aanvraag Platteland Plus project ‘Kempen Hagelandroute’ Inspiratienota site Mercurius Grobbendonk Advies Bouwelhoeve en omgeving, beschermd landschap Opvolging uitvoering beheerplan Le Paige Cursus landschapsgids Kempense Heuvelrug Plus Opvolging landschapsbiografie en –visie Kempense Heuvelrug fase II

Greep uit de inspiratienota van de werkgroep Erfgoed ABO (Augustijnenlaan – Belgiëlaan – Olympiadelaan): opmetingsplan uit 1903 van het kanaal en localisering van oude prentkaarten. Copyright: Stadsarchief Herentals

ACTIEPLAN 2020 Algemeen  Opvolggesprek met alle betrokken ambtenaren en schepenen ter evaluatie van de samenwerking  Onderzoeken in welke mate IOED kan werken rond ‘erfgoed en zorg’

Netwerk  Onderhouden en verder uitbouwen van ons eigen netwerk (Broodje erfgoed, vorming, ontmoetingsmoment, kennis- en expertisedeling, deelname Vlaams netwerk IOED’s OEG’s en NOE, overleg AOE, Kempenoverleg)  Onderhouden contacten met aangemelde eigenaars van (bouwkundig) erfgoed.  Opbouwen contacten met (erkende) metaaldetectoristen  Onderhouden contacten uit de Cursus Landschapsgids Kempense Heuvelrug +Plus uit 2019 Expertise  Adviesverlening voor archeologische, landschappelijk en bouwkundig erfgoed  Afwerken van het waarderingsproject voor de bestaande vastgestelde inventaris bouwkundig erfgoed naar model van Erfgoed Noorderkempen en in nauwe samenwerking met IOED k.ERF en IOED Berg en Nete.  Methodiek herinventarisatie die vertrekt vanuit een gehuchtwerking: LEADER-project ingediend ‘buurten over landschap en erfgoed’  Opmaak van een regionale inspiratiegids (beeldenbank voorbeelden onderhoud, herstel en renovatie)  Voorbereiden van een project in samenwerking met Erfgoed Noorderkempen, IOED k.ERF en IOED Berg en Nete voor synthese van de archeologische onderzoeken in de Kempen sinds 2013.  Start inventarisatie lokaal bewaarde archeologische ensembles of collecties.

Voorbeeld integraal advies bouwkundig en landschappelijk erfgoed: erf en hoeve met Kempische schuur aan het Rolleken in Lille

Een greep uit de lopende projecten waarin de RLKGN intensief samenwerkt met de IOED:  Kempen-Hagelandroute. Project met inventarisatie, herstel en (vernieuwde) publiekswerking rond de voormalige militaire spoorlijn doorheen Noorderwijk (Herentals). PDPO in samenwerking met Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete (aanvrager) en heemkring Notrevic (niet goedgekeurd, bekijken hoe we alsnog kunnen ondersteunen)  Recapture the Fortress Cities. Project van de Antwerpse Regionale Landschappen. Interreg Europe. IOED is lokale partner, betrokken in functie van Herentals als vestingstad,



Landschapsbiografie Kempense Heuvelrug (Lichtaart tot Bouwel). Project van Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete. IOED is betrokken voor de gemeentes uit de IOED regio: Herentals, Olen, Lille, Vorselaar en Grobbendonk. Inbreng en uitwisseling erfgoedexpertise. Opmaak geïntegreerd beheersplan Kasteelhoeve van Grobbendonk. Project van Kempens Landschap en gemeente Grobbendonk.

Publiekswerking  Onderzoeken in welke mate het publieksproject gekoppeld aan het waarderingstraject van de vastgestelde inventaris bouwkundig erfgoed kan worden aangepast aan het herziene traject van waardering en lokale herinventarisatie.  Uitrol van het project (Bij)Gelovige Kempen. Dit is een project over de grenzen van immaterieel, roerend en onroerend erfgoed heen dat we in samenwerking met IOED Berg en Nete en erfgoedcel Kempens Karakter uitrollen.  Buurten met Erfgoed. Schooljaar 2020-2021 in gemeente Grobbendonk. Dit is een project in samenwerking met erfgoedcel Kempens Karakter. De voorbereidingen zijn opgestart in het najaar van 2019 en de voorbereiding loopt nog door in schooljaar 2019-2020. Voor de trajectbegeleiding trekken we nog een externe partner aan.  Het organiseren en stimuleren van lokale publieksactiviteiten op Archeologiedagen, Open Monumentendag en Nacht van het Kempens Erfgoed (organisatie door Kempens Karakter, k.ERF en Erfgoed Noorderkempen). Communicatie  Vergroten van onze online zichtbaarheid, actief communiceren, ondersteunen publieksactiviteiten en educatieve werkingen Vrijwilligerswerking  Actief betrekken van lokale erfgoedactoren als vrijwilligers bij projecten van de IOED,  Ondersteunen van vrijwilligersorganisaties bij het opzetten en uitrollen van publieksprojecten en door hun werking in de kijker te zetten.  Ondersteunen van vrijwilligersorganisaties door hun werking in de kijker te zetten via de communicatiekanalen van de IOED,  Onderhouden en verder uitbouwen van de dynamiek ontstaan uit de cursus landschapsgids Kempense Heuvelrug +Plus. Rapportage  Het opmaken van een nieuwe aanvraag voor werkingsjaren 2021-2026. Update opgestart in najaar van 2019,

IOED K.ERF Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

Erfgoedcel k.ERF Els Oostvogels Mol, Balen, Retie, Meerhout, Dessel gemeenten en burgers inventaris, advisering, ontsluiting onroerend erfgoed (archeologisch, bouwkundig en landschappelijk erfgoed)

OMSCHRIJVING

De IOED k.ERF werd begin 2017 erkend door de Vlaamse overheid. Op 28 september 2017 besliste de minister een jaarlijkse werkingssubsidie toe te kennen voor de periode 2018-2020. Voor het landschappelijk erfgoed is een structurele samenwerking opgezet met het Regionaal Landschap. IOED k.ERF creëert maatschappelijk draagvlak bij inwoners en bezoekers voor het lokaal onroerend erfgoed. De gemeenten Balen, Dessel, Geel, Meerhout, Mol en Retie slaan de handen in elkaar om het aanwezige onroerend erfgoed en haar actoren op de kaart te zetten. Een gezamenlijk positief en stimulerend kader voor gemeentelijk onroerend erfgoedbeleid en alle betrokken actoren is daarbij het uitgangspunt. Op die manier wordt een bijdrage geleverd aan de Kempische streekidentiteit en de kennis over en beleving ervan. De IOED speelt daarbij een vanuit expertise opgebouwde dienstbare rol, die lokale overheden, het onroerend erfgoedweefsel en bewoners met een relatie tot onroerend erfgoed helpt de juiste beslissingen te nemen in het belang van de rijke bouwkundige, archeologische en landschappelijke kwaliteit van het gebied en de bijhorende beeldkwaliteit. De IOED k.ERF wil daarbij tevens de rol van bruggenbouwer tussen verschillende actoren, beleidsdomeinen en beleidsniveaus opnemen. De IOED breekt een lans voor haar onroerend erfgoed en doet dat vanuit vijf gemeenschappelijke erfgoedthema’s, die de eigenheid, de uniciteit van de regio uitmaken:     

Het ontginningslandschap Het waterlandschap Het zorglandschap Het religieus en funeraire landschap Het agrarische landschap

Zandlandschap: de duinen van Geel Bel

Waterlandschap: Vallei van de Grote Nete

Agrarisch landschap: beemden met houtkanten van zwarte els in de Vennen in Balen

IOED k.ERF wil in haar benadering rond restauratie en ontsluiting tegelijk conserverend en vooruitkijkend zijn, gericht op verleden, heden en toekomst. Verbeelding, beeldkwaliteit en bruikbaarheid zijn daarbij kernwoorden. Om dat mogelijk te maken wordt er maximaal gewerkt aan integratie en samenwerking met aanverwante organisaties en vakgebieden.

Het waterlandschap met beken, rivieren, kanalen, plassen en veengebieden in de regio van IOED k.ERF

IOED k.ERF werkt binnen onderstaande strategische en operationele doelstellingen om zo tegemoet te komen aan de erkenningsvoorwaarden die het Agentschap Onroerend Erfgoed oplegt aan een intergemeentelijke onroerend erfgoeddienst (cfr. Onroerenderfgoedbesluit van 16 mei 2014). 

Doelstelling 1: IOED k.ERF is een sterke, professionele organisatie met een soepele werking in een geïntegreerd samenwerkingsverband.  IOED k.ERF zet sterk in op inhoudelijke expertise en dat voor alle deelaspecten van de werking.  IOED k.ERF heeft een duidelijk mandaat van de Raad van Bestuur.  Er is een geïntegreerde samenwerking met erfgoedcel k.ERF en Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete.



Doelstelling 2: IOED k.ERF ondersteunt gemeenten en andere actoren in hun onroerend erfgoedbeleid vanuit een gemeenschappelijk beleidskader.  Op basis van een grondige waardering van de inventaris bouwkundig erfgoed wordt er een afwegingskader gecreëerd waarop het lokale onroerend erfgoedbeleid zich ent.  k.ERF adviseert en ondersteunt zowel lokale besturen als verenigingen en privé-actoren bij beheersplannen, herbestemmings- en restauratiedossiers.  IOED k.ERF bouwt bruggen over verschillende gemeentelijke diensten en beleidsdomeinen heen om een geïntegreerde en integrale benadering van onroerend erfgoed mogelijk te maken.

 Doelstelling 3: IOED k.ERF laat het lokale onroerend erfgoed én de erfgoedgemeenschappen errond schitteren.    



Integrale thematische projecten brengen erfgoedgemeenschappen samen en bereiken een nieuw publiek (bv. project: ‘De koning te rijk’) IOED k.ERF betrekt erfgoedgemeenschappen en vrijwilligersorganisaties bij de eigen werking en biedt inhoudelijke ondersteuning. IOED k.ERF zet voor haar publiekswerking in op sterke, positieve erfgoedverhalen die zorgen voor fiere erfgoedgemeenschappen én een fier publiek. Kinderen worden gesensibiliseerd over onroerend erfgoedwaarden om hen heen.

Doelstelling 4: IOED k.ERF functioneert als een kennisknooppunt rond onroerend erfgoed in de regio en bouwt het eigen consultatienetwerk steeds verder en breder uit.  De IOED verknoopt de eigen werking met een breder netwerk.  IOED k.ERF neemt een loketfunctie op met betrekking tot onroerend erfgoed voor zowel de lokale besturen als het brede publiek.  IOED k.ERF actualiseert de bestaande kennis over het onroerend erfgoed en maakt deze beschikbaar  Er wordt breed en laagdrempelig gecommuniceerd over erfgoeddienst k.ERF, waardoor de IOED haar rol als kennisknooppunt voluit kan opnemen.

UITGEVOERD IN 2019    

35 adviezen adviezen voor gemeentebestuur van Mol, Balen, Meerhout, Retie Opvolging geïntegreerd beheerplan Goorstraat en het Goor in Dessel Infomoment Molse gidsen en heemkring over beschermde archeologische zone met grafheuvels in Postel Herbestemming religieus onroerend erfgoed Meerhout  Projectdefinitie opstellen met bestuur Meerhout  Denk- en inspiratiedag met gemeentebestuur, kerkfabrieken, experten (Agentschap Onroerend Erfgoed, provincie Antwerpen, Ar-Tur)  Inspiratienota met SWOR per site voor een versterkte visie omtrent het onroerend erfgoed binnen de gemeente. De nota formuleert ook aanbevelingen om het groene karakter van de kern te versterken en in te zetten op het behoud van de landschapskwaliteit in de dorpsranden en de verbinding met het Grote Netewoud te versterken De nota formuleert aanbevelingen over volgende sites en hun omgeving:  Kapel met oude naaischool  St. Trudopastorie  St.Trudokerk met kerkhof  St. Jozefkerk (Meerhout, Berg)  Onze-Lieve-Vrouwekerk (Gestel)



 Sint-Bavokerk Zittaart Hernieuwen beleidsplan IOED k.ERF omwille van het toetreden van de stad Geel tot de IOED.

GEPLAND IN 2020  



Advisering en uitbouw lokaal erfgoedbeleid Werking vanuit onderstaande vijf erfgoedthema’s:  Het ontginningslandschap  Het waterlandschap  Het zorglandschap  Het religieus en funeraire landschap  Het agrarische landschap LEADER-project Koning Te Rijk – Koninklijk Domein  Testcase inventariseren en waarderen bouwkundig en landschappelijk erfgoed  (Zie ook fiche ‘Koninklijk Domein’)

4.1.6 BEHEEROVEREENKOMSTEN EN BEDRIJFSPLANNER ALGEMEEN Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

VLM Lieven Lavrijsen Landbouwverenigingen, VLM Landbouwers Via het afsluiten van beheerovereenkomsten agromilieumaatregelen op landbouwbedrijven stimuleren, met de focus op ‘aandachtsgebieden’, waar de inzet van beheerovereenkomsten een duidelijke meerwaarde heeft.

OMSCHRIJVING Het sluiten van beheerovereenkomsten biedt de landbouwer de mogelijkheid om naast voedselproductie, ook een vergoeding te ontvangen voor zijn bijdrage aan landschapsbeheer. De afgelopen jaren stijgt het aantal beheerovereenkomsten terug in het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete. Na afloop van de beheerperiode van 5 jaar, worden ze meestal verlengd waardoor de maatregelen door het duurzame karakter vaak een hoge meerwaarde opleveren voor natuur en landschap. We hebben de kaap van 100 landbouwers met een beheerovereenkomst, die hun bedrijfszetel hebben binnen RLKGN, overschreden. Er lopen voor ca. 250 ha beheerovereenkomsten. Op de vaak toegepaste grasstroken ontstaan, door het goede maaibeheer dat vele landbouwers voeren, bloemenrijke hooilanden, zoals we ze enkele decennia geleden veelvuldig tegenkwamen in de Kempen. Vol met insecten, vlinders en libellen, en een interessant biotoop voor patrijs en kievitkuikens. Voor het beheer van houtkanten en houtsingels, die kenmerkend zijn voor de regio, kunnen we met het instrument beheerovereenkomsten onvoldoende inspelen op de lokale noden. Het aantal houtkanten die met ondersteuning van een beheerovereenkomst worden beheerd, valt jaar na jaar sterk terug. Hier ligt een grote uitdaging voor de toekomst.

De VLM-beheerovereenkomsten kaderen binnen het derde Vlaams programma voor plattelandsontwikkeling (2014-2020) dat uitvoering geeft aan het Europese Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB). Dit programma loopt af op 31/12/2020. Om de periode naar de start van het volgende plattelandsontwikkelingsbeleid te overbruggen (2021-2027) wordt een overgangsregeling binnen het GLB uitgewerkt. De definitieve regeling alsook de duur van de overgang (uitstel in voege treden nieuw programma) is niet gekend. Het is wel de verwachting dat de overgangsregeling tijdig beschikbaar zal zijn om onderbrekingen tussen de beleidsperiodes te voorkomen. We kijken uit naar de mogelijkheden in het nieuwe plattelandsontwikkelingsbeleid voor Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete.

Grasstrook met bloemrijke hooilandvegetatie

Overzicht beheerovereenkomsten

4.1.7 FAUNA-AKKERS ALGEMEEN

Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

RLDV, RLKGN, RLRL, RLSD Tom Snoeckx Antwerpse RL’en, WBE’s, ANB, landbouwers, gemeentes, imkerverenigingen WBE’s, landbouwers, imkers, gemeentes  Terreinbeheerders van praktische informatie voorzien voor het aanleggen en beheren van fauna-akkers  Via terreinbezoeken bij WBE’s waar mogelijk en wenselijk faunaakkers herevalueren en plaatsen in een ruimere landschappelijke context en mogelijk andere bijkomende inrichtingen evalueren  Bestellen en verspreiding van zaadmengels voor het inzaaien van fauna-akkers.

OMSCHRIJVING Sinds 2009 werkt RL de Voorkempen voornamelijk met de wildbeheereenheden (WBE) samen rond het aanleggen van fauna-akkers. Een gedeelte van enkele maïsakkers, die enkel interessant zijn voor ree en fazant, werden omgevormd naar fauna – akkertjes die schuilen voedselmogelijkheden bieden voor een ruime groep dieren (insecten, zoogdieren, (akker)vogels). Meestal gaat het om overstukjes die voor een commercieel landbouwtype niet rendabel zijn. Fauna-akker

Fauna-akkers bepalen op die manier ook mee het uitzicht, de beleving en de appreciatie van het landschap. Bovendien kon vanuit het thema bijen, met zowel aandacht voor honingbijen als de vele soorten solitaire bijen, zowel WBE’s als het brede publiek warm gemaakt worden om mee actie te ondernemen. Deze bestuivers hebben sterk te lijden onder habitatfragmentatie, drachtverarming (aanbod stuifmeel en nectar), grootschalige landbouw, steriele sierplanten in tuinen en gebruik van herbiciden en pesticiden. De aanleg van tijdelijke faunaakkers kan bijdragen tot een oplossing. Op 2 jaar tijd groeide het project totdat alle WBE’s binnen de Voorkempen participeerden in het project. Ook buiten het werkingsgebied van RL de Voorkempen was er reeds interesse. Omwille van de voordelen op vlak van biodiversiteit, de ecologische waarde en de beeldkwaliteit van het platteland wilde RLDV het bestaande fauna-akkerproject uitbreiden naar het volledige grondgebied van de provincie Antwerpen. De RL’en willen streven naar meer fauna-akkers in de provincie om zo op termijn een ecologisch netwerk te kunnen vormen waarlangs fauna kan migreren door het landschap.

Het gebruik van typische gewasteelten (mede door de streekgebonden bodemkenmerken maar ook door streektradities) bepaalt ook mee de streekidentiteit. Burgers, fietsers en andere recreanten die het platteland bezoeken zullen bovendien ook een mooi aangenaam landschap beleven. Het doel en andere praktische (technische) informatie om fauna-akkers aan te leggen zullen promoot worden bij potentiële partners. Het project resulteerde inmiddels in een brede samenwerking met de WBE’s en andere landschapsbeheerders waardoor tot heden in RLKGN jaarlijks tientallen hectaren fauna-akkers en bloemrijke akkerranden aangelegd werden. Uit de bevraging van 2017 werd geconcludeerd dat vanaf 2017 de Antwerpse regionale landschappen nog enkel een samen-aankoop organiseren voor de WBE’s. UITGEVOERD IN 2019  

 



Organisatie bestellingen en opvolging van de inschrijvingen voor de samen-aankoop Verdeling van de zaadmengsels via centraal afhaalpunt (Prinsenpark). Administratieve afhandeling van de samen-aankoop Er werd in 2019 35 ha landbouwmengsel, 10 ha akkervogelmengsel en 32 ha Tübingermengsel besteld. De bestelde hoeveelheden liggen in 2019 aanzienlijk hoger dan in voorgaande jaren. De totale oppervlakte ingezaaide fauna-akkers (alle RL’en) in 2019 bedraagt dan 96 ha landbouwmengsel, 32 ha akkervogelmengsel en 69 ha Tübingermengsel. Communicatie en sensibilisatie naar doelgroepen, brede publiek

GEPLAND IN 2020  

Verdeling van de zaadmengsels via centraal afhaalpunt (Prinsenpark) Communicatie en sensibilisatie naar doelgroepen, brede publiek

4.1.8 BOS EN BOER, GOEDE BUUR ALGEMEEN Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

Bosgroep Kempen Noord Joke Maes Vlaamse Landmaatschappij, Agrobeheercentrum Eco² Landbouwers en boseigenaars Dit project heeft als doelstellingen (1) in contact brengen van landbouwers en boseigenaars die aan elkaar grenzende percelen hebben; (2) Sensibilisatie omtrent de ecologische en economische voordelen van geleidelijke bosranden; en (3) creëren van enkele goede praktijkvoorbeelden waarin geleidelijke overgangen tussen landbouw- en bosperceel zijn gerealiseerd binnen een duurzaam kader.

OMSCHRIJVING De minst productieve en moeilijk te bewerken meters van een landbouwperceel liggen langs randen met bos. Deze delen zijn vanuit bedrijfseconomisch standpunt weinig interessant omwille van beschaduwing, verdroging en bladval. Op de perceelrand kunnen landbouwers, voor de vermindering van bestrijdingsmiddelen, gronden maaiwerken, momenteel een vergoeding ontvangen via beheerovereenkomsten (VLM).

Vergelijking een geleidelijke bosrand met een scherpe bosrand

De Bosgroep wil samen met het regionaal landschap een stapje verder gaan en mede zorg dragen voor de voorlichting en inrichting van een geleidelijke overgang tussen wei of akker enerzijds en bos anderzijds. De boseigenaar zal daartoe op de rand van zijn perceel (mantel) een brede strook vrij maken door boomkappingen uit te voeren. Op de perceelrand van het landbouwperceel (grasland en zoom) wordt gefaseerd maaien, met afvoeren en eventueel het inzaaien met ruigtekruiden gefaciliteerd. De biodiversiteit in de bosranden kan nog meer verhoogd worden door laagblijvende struiksoorten aan te planten in de mantel. Het resultaat is een bosrand die bedrijfskundig, landschappelijk én ecologisch interessanter is dan de huidige strakke overgang van landbouwperceel naar bos.

ACTIE 1: AANLEG DEMORAND OMSCHRIJVING

Een belangrijk onderdeel van het project was de aanleg van een demobosrand om zowel de deelnemende eigenaars als geĂŻnteresseerden te laten kennismaken met het concept van een geleidelijke bosrand, de mogelijke beheerovereenkomsten bij de Vlaamse Landmaatschappij en de praktische aanpak van de aanleg ervan. UITGEVOERD IN 2019 In 2019 werden samenwerkingsovereenkomsten met de deelnemende landbouwers en boseigenaars die in 2018 waren gecontacteerd, bestendigd. Dit gebeurde in samenwerking met de bosgroep en de VLM. Vervolgens werden ze begeleid bij de realisatie van de geleidelijke bosrand, nl. de kapwerken, heraanplant van bosgoed, de bestelling en inzaaien van het zaadmengsel voor de zoomvegetatie. GEPLAND IN 2020 RLKGN en bosgroep zullen de ontwikkelingen van de bosrand monitoren en bijsturen indien nodig. De zoomvegetaties werden in oktober 2019 grotendeels verankerd binnen een vijfjarige beheerovereenkomst van de VLM.

Aangelegde geleidelijke bosrand

ACTIE 2: ONTWIKKELING FOLDER OMSCHRIJVING Er werd een folder ontworpen over het project die alle voordelen van de bosrand voorstelt en die zich specifiek richt op de samenwerking tussen landbouwers en boseigenaars en de mogelijke vergoedingen binnen o.a. beheerovereenkomsten bij de VLM.

Folder over bosranden

UITGEVOERD IN 2019 Ontwerp van inhoud en lay-out en drukwerk. De folder werd voor het eerst voorgesteld op het infomoment. GEPLAND IN 2020 De folder zal in 2020 en daaropvolgende jaren adhoc verdeeld worden aan geïnteresseerden.

ACTIE 3: INFOMOMENT OMSCHRIJVING In juni werd een infomoment georganiseerd voor geïnteresseerde landbouwers, boseigenaars, ambtenaren etc. Dit vond plaats bij de aangelegde bosrand waar RLKGN, Bosgroep Kempen Noord en VLM een woordje uitleg gaven over het project. Samen met de aanwezigen (deelnelende eigenaars, geïnteresseerden, projectpartners) ontsond een dialoog over de kansen, struikelblokken van dergelijke samenwerkingen rond geleidelijke bosranden. UITGEVOERD IN 2019 Organisatie van infomoment op de grens van Retie met Geel bij de nieuw aangelegde geleidelijke bosrand. Gepland in 2020

Slotmoment rond bosranden (Retie)

4.1.9 KEMPENS ENERGIEHOUT ALGEMEEN Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete Joke Maes IOK, Agrobeheercentrum Eco2, Provincie Antwerpen Landbouwers, gemeenten, scholen, terreinbeheerders Dit project heeft de volgende doelstellingen: (1) houtkantenvisie en bijhorende beheerplannning opstellen ter garantie van een ecologisch en landschappelijk correct beheer; (2) definiëren en kwantificeren van de kritische parameters voor een marktconform buninessmodel bij inzet van houtsnippers uit reststromen als alternatieve energiebron; en (3) activeren van meerdere cases.

OMSCHRIJVING Dit project heeft als doel om in de Kempen een werkbaar economisch model op regioniveau te realiseren dat de link legt tussen een duurzame energetische valorisatie van houtige reststromen (hernieuwbare energie) en ecologisch landschapsbeheer. Dit is een hefboom voor de optimalisatie van het landschaps- en biodiversiteitsbeheer en een verbreding binnen de landbouwsector die bijdraagt aan de klimaatdoelstellingen. De economische opbrengst wordt berekend op basis van zowel de valorisatie van de houtsnippers als de valorisatie van de verschillende ecosysteemdiensten. Projectgebied – Kempens Energiehout

De ecologische meerwaarde van het project bestaat uit een goed beheerd landschap met een duidelijk KLE-netwerk. Voor elke pilotcase wordt een houtkantenvisie en een beheerplanning opgesteld, om zo een goed beheer te garanderen en kaalkap van het landschap voor de economische opbrengsten te vermijden. ACTIE 1: CONCRETISERING VAN HET REGIONALE WERKVELD OMSCHRIJVING Op regionaal niveau wordt de nodige kennis vergaard en de mogelijkheden in kaart gebracht: het gebiedsgericht kwantificeren van het biomassa-aanbod, prospectie van afzetmogelijkheden en identificeren van logistieke voorzieningen. Daarnaast streven we er ook naar de optimale schaal voor het gebruik van houtige biomassa voor de Kempen te bepalen en een businessmodel op te zetten, op basis van het aanwezige aanbod, vraag en faciliteiten. Hierbij wordt rekening gehouden met rendabiliteit, efficiëntie en garanties op levering. Het basisdoel blijft echter altijd een ecologisch en landschappelijk beheer van de houtkanten toepassen.

UITGEVOERD IN 2019

Ten eerste, wat betreft de schatting van het biomassa-aanbod, wordt de GIS-analyse, uitgevoerd door Provincie Antwerpen op basis van een aantal basiskaarten, gevalideerd aan de hand van terreininventarisaties in Kasterlee, Raves en Meerhout en beheerplannen (afgerond: Kasterlee, opstart: Ravels) die uitgevoerd worden in kader van het PDPO-project. Parallel wordt binnen het project door RLKGN in overleg met de verschillende partners een methodiek/draaiboek ontwikkeld voor de opmaak van een dergelijke landschapsvisie en beheerplannen wat betreft houtkanten. Deze methodiek wordt geënt op de Verkenningsnota, een verplicht onderdeel van de officiële natuurbeheerplannen type 2, om zo vlot te kunnen inspelen op mogelijke voordelen van natuurbeheerplannen, veranderende voorwaarden, etc. In kader van het instrumentarium beheerplanning, visievorming houtkanten, duurzaamheidscriteria, etc. vonden er reeds vele overlegmomenten plaats met volgende partners: Agentschap Natuur en Bos, Provincie Antwerpen, Instituut voor Natuur en Bosonderzoek, Boerenbond, Vlaams Energie Agentschap en OVAM . Ten tweede, wordt de afzet en logistieke faciliteiten verkend op basis van bedrijfsbezoeken en overleg met projectpartners. Omwille van de wetgeving rond privacy is het moeilijker dan aanvankelijk aangenomen om gegevens te verzamelen van de bestaande afnemers van houtsnippers. De verschillende bedrijfsbezoeken die werden uitgevoerd door RLKGN en ABC Eco² in Kasterlee, Ravels en Meerhout hebben echter al waardevolle informatie vrijgegeven over een aantal bestaande ketens tussen gemeentes, loonwerkers en/of landbouwbedrijven. Via interviews werden een interessante samenwerkingen bekendgemaakt, die mogelijk een belangrijke rol kunnen spelen elders in de Kempen of Vlaanderen. Ook werden er bepaalde knelpunten en bezorgdheden geuit, waar we binnen dit project mee aan de slag zijn gegaan. Zo was er o.a. een mogelijke verbetering van de individuele opslagfaciliteiten in Ravels, mogelijk gebruik van restwarmte bij biogasinstallaties in Meerhout. Daarnaast werden de structurele logistieke faciliteiten van IOK die aanwezig zijn binnen de regio in beeld gebracht. Specifiek voor Meerhout worden momenteel de mogelijkheden onderzocht om vanuit IOK ondersteuning te geven in de logistieke keten. Ten derde, zal binnen het project aanbevelingen gedaan worden voor de gewenste schaal/schalen om op Kempisch niveau aan de slag te gaan met het gebruik van biomassa uit houtkantenbeheer. ABC Eco² heeft de eerste berekeningen uitgevoerd en afgetoetst aan de stuurgroep om de rendabiliteit van de verschillende schaalgroottes te analyseren. Deze worden in overleg met alle projectpartners nog verfijnd en indien nodig aangepast. De verschillen in opbouw van de verschillende cases heeft bovendien impact op de toepassing van de wet op overheidsopdrachten, zodra er openbare besturen zich aansluiten. De verschillende formules werden door ABC eco² neergeschreven en afgetoetst bij de juridische dienst van IOK. GEPLAND IN 2020      

Afronding beheervisies- en plannen voor gemeente Ravels en Meerhout. Verfijning van gebiedsdekkende schatting biomassa-aanbod op basis van de beheerplannen die in opmaak zijn (Ravels en Meerhout) met behulp van extrapolatie in GIS Organisatie en uitbreiding overlegstructuur rond visievorming en instrumentarium beheerplanning. Afwerking draaiboek visievorming houtkanten Aanvulling gegevens logistieke faciliteiten Businessmodellen: verfijnen, herhalen van de verschillende berekeningen op basis van nieuwe financiële gegevens (o.a. op basis van de eerste praktijktesten tijdens winter 2020. Rapporteren van deze berekeningen en formuleren van advies op schaal niveau Kempen.

ACTIE 2: OPTIMALISATIE EN ACTIVATIE VAN CASES OMSCHRIJVING

Op basis van de regionale kennis werden verschillende pilotcases geselecteerd voor begeleiding. UITGEVOERD IN 2019 De gemeente Kasterlee heeft een snipperketel die wordt gestookt op houtsnippers van stamhout uit gemeentelijke bossen. Binnen dit project streven we steeds naar de hoogst mogelijke toepassing van het hout volgens het cascadeprincipe. Daarom begeleidt RLKGN de milieudienst van de gemeente in het gebruik van houtsnippers afkomstig van hakhoutbeheer i.p.v. stamhout. Vorige winter zijn de eerste snippers geoogst. Ten tweede werd er volgens de algemene methodiek, die ook binnen dit project heeft vorm gekregen, een beheervisie opgesteld voor de houtkanten in Kasterlee door RLKGN. De houtkanten in eigendom van de gemeente werden op basis van deze visie opgenomen in een beheerplan en bijgevolg een oogstplan, gebruikmakend van de landschapstool Dipla. Voorbije winter werd Dipla voor het eerst gebruikt als communicatiemiddel met de gemeente en de aannemer om de oogst in goede banen te leiden. Ten slotte, RLKGN en ABC Eco² voerde een reeks bedrijfsbezoeken uit. Hierbij werden zowel landbouwers bevraagd die gebruik maken van houtsnippers, als loonwerkers, als een installateur van biomassa-ketels. bij landbouwers die reeds gebruik maken van houtsnippers. • • • • •

Uitvoeren hakhoutbeheer op openbare eigendommen (voorjaar 2019) Digitalisering en rapportage met behulp van Dipla Overleg tussen RLKGN en gemeente Kasterlee Bedrijvenbezoeken Kasterlee Opstart en afronding beheervisie en –plan.

Gemeente Meerhout had aanvankelijk het plan om een vernieuwde scholencampus te verwarmen met snippers uit lokaal houtkantenbeheer. Deze houtkanten zijn eigendom van zowel de gemeente zelf, maar ook van landbouwers, Natuurpunt, de Vlaamse Waterweg, en anderen. Binnen dit project werd de gemeente door RLKGN en ABC Eco² ondersteund bij de doorstart van het project (Meer)hout-warmte volgens de volgende drie pijlers: (1) engageren van de nodige schakels in de biomassa-keten (o.a. eigenaars van houtkanten en mogelijke beheerders); (2) in kaart brengen van alle ecosysteemdiensten van de houtkanten plus opmaak van een duurzame houtkantenvisie welke vertaald zal worden in een beheer-/oogstplan (in nauw overleg met Provincie Antwerpen en met extra begeleiding door INBO); en (3) het uittekenen en opstarten van een duurzame organisatiestructuur voor de coördinatie van de gehele biomassaketen. Omwille van budgettaire redenen wordt het gebruik van biomassa voor de scholencampus voorlopig on hold gezet. Binnen het project wordt de gemeente nog wel ondersteund in haar engagement voor het bevorderen en verduurzamen van het landschapsbeheer. • • • • • • • •

Overlegmomenten met de gemeente Meerhout Contactmoment met plaatselijke landbouwers Workshop stakeholders Meerhout Bedrijvenbezoeken Meerhout Opstart inventarisatie Startoverleg met gemeente en Provincie Antwerpen voor opmaak beheerplan Overleg mogelijke aannemers beheerwerken Overleg IOK voor alternatieve bestemmingen van reststromen van landschapsbeheer

In Ravels is de gemeente sinds een drietal jaren gestart om de houtkanten die zijn aangeplant bij de ruilverkaveling in de jaren 90, weer in hakhout te zetten. Deze werken worden uitgevoerd door een lokale aannemer die de houtsnippers verkoopt aan lokale landbouwers. Zowel de gemeente als de beheerder en de gebruikers waren vragende partij voor ondersteuning bij enkele organisatorische en praktische vraagstukken. Daarnaast bestaat er een samenwerking tussen de Wildbeheereenheden en een lokale landbouwer rond het beheer van de houtkanten die in eigendom zijn van Departement Landbouw en Visserij. Binnen dit project

ondersteunen RLKGN en ABC Eco² de volgende acties: (1) digitalisering van houtkanten op gemeente-eigendom (2) in kaart brengen van alle ecosysteemdiensten van de houtkanten plus opmaak van een duurzame houtkantenvisie welke vertaald zal worden in een beheer-/oogstplan en welke makkelijk te raadplegen door de technische diensten van de gemeente en beheerder. (3) optimalisatie van de logistieke faciliteiten in combinatie met het sensibiliseren en informeren voor het verbeteren van de houtsnipperkwaliteit en dus verbranding. • • • • •

Overlegmomenten met de gemeente Ravels Opstart en afronding digitalisering van houtkanten Ravels Overleg en terreinbezoek met Wildbeheereenheid Ravels Bedrijvenbezoeken Ravels Opstart gedetailleerde terreininventarisatie van gemeente-eigendom ter ondersteuning van opmaak beheervisie- en planning Terreinbezoek in kader van opmaak landschapsvisie Ravels en opstart opmaak visievorming

•

Samen met RLKGN en verschillende studiebureaus onderzoekt het Sint-Pieterinstituut of houtkanten uit de omgeving ingezet kunnen worden als duurzame en CO2-neutrale energiebron om de schoolgebouwen te verwarmen. Parallel wordt reeds gestart met een educatief traject dat ook aantakt op de geplande vergroening van de schoolomgeving. Om zowel de leerlinge, omwonenden als toevallige passante te sensibiliseren over de verschillende functies van houtkanten werd op het schooldomein, aan de straatkant een houtkant aangeplant en een infobord geplaatst.   

Ontwerp en plaatsing infobord Aanplant houtkant langs straatkant Overlegmomenten Sint-Pieter en studbureaus Kelvin Solutions en Esta-advies

GEPLAND IN 2020 Kasterlee:   

Monitoring verbranding houtsnippers van houtkanten Begeleiding van gemeente Kasterlee bij gebruik visie- en beheerplan en Dipla Organiseren uitwisselingsmomenten huidige landbouwers en aannemers ter versterking van de link tussen het biomassa-gebruik en landschapsbeheer

Meerhout:   

Afronding terreininventarisatie Ondersteuning opstart ontwikkeling natuurbeheerplan (voor houtkanten én bossen) (trekker: Provincie Antwerpen) Onderzoek naar rendabiliteit en eventueel uitvoering van samenwerkingsverband voor beheer van houtkanten tussen beheerder, eigenaar en IOK

Ravels:    

Terreininventarisatie van houtkanten in beheer van gemeente Toepassing draaiboek visievorming en vertaling daarvan in beheerplan/oogstplan. Organisatie uitwisseling in samenwerking met ZLTO uit Nederland tussen de ‘Coöperatie duurzame energieketen de Baronie’ (CDEB) in Baarle Nassau’ (https://cdebblog.wordpress.com/) Organiseren contactmoment ter sensibilisatie van kwaliteit houtsnippers

Sint-Pieterinstituut: 

Verdere begeleiding en aanleveren input bij haalbaarheidsstudie over het gebruik van biomassa

ACTIE 3: COMMUNICATIE OMSCHRIJVING De verzamelde kennis op regio-schaal, concrete ondersteuning en activatie van cases, promotie van de kansen voor landbouw etc. worden gecommuniceerd via o.a. de eigen kanalen en kanalen van de partners. UITGEVOERD IN 2019 Wat betreft interne communicatie, zowel het RLKGN-team al de projectgroep kwam verschillende keren bij elkaar en doorlopend vonden er bilaterale terugkoppelmomenten plaats tussen de verschillende partners. Doorheen de projectduur zijn er thematische klankbordgroepen ontstaan rond thema’s instrumentarium beheerplan (ANB, Provincie Antwerpen, ABC Eco² en RLKGN), opmaak beheervisie en –plan (Provincie Antwerpen, RLKGN, ABC Eco² en INBO), duurzaamheidscriteria (OVAM, VEA, ODE, BB, RLKGN en ANB). Tenslotte werden volgende uitwisselingsmomenten georganiseerd of bijgewoond:       

Overleg Biomassa brochure: geven van input voor de biomassabrochure die zal uitgegeven worden door Biomassaplein Limburg. De inhoud van de brochure is klaar en wordt momenteel vormgegeven Overlegmomenten met BOM (Business Development and Foreign Investments BV) over mogelijke kennisuitwisseling met project DOEN (Interreg Vlaanderen-Nederland) Inspiratiedag Bocholt: bezoek aan biomassaproject in Bocholt, georganiseerd door ABC Eco² en Regionaal Landschap Lage Kempen Uitwisseling tussen Kempens Energiehout en biomassaproject in Getevallei door Interleuven en Regionaal Landschap Zuid-Hageland Overleg Antwerpse RL'en over uitrol in toekomstige projecten Presentatie case Kempens Energiehout op Platform Oogstbare Landschappen georganiseerd door de Vlaamse Landmaatschappij en Agentschap voor Natuur en Bos Presentatie voor 25 jaar Behaag Onze Kempen

GEPLAND IN 2020   

Doorlopende interne communicatie met het RLKGN-team en de stuurgroep behouden Slotmoment om de belangrijkste resultaten van het project te presenteren Verdere communicatie en sensibilisatie van de doelgroepen uitbouwen op lokaal- en regioniveau

Ontwikkeling van opmaak beheervisies en plannen

Contactmoment landbouwers

Infobord Sint-Pieterinstituut Turnhout

4.1.10 ILANDSCHAP ALGEMEEN Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete Lotte Deman Regionaal Landschap Rivierenland, Regionaal Landschap de Voorkempen en Regionaal Landschap Schelde-Durme 2-3 gemeenten per Regionaal Landschap die openstaan om hun werking rond kleine landschapselementen te optimaliseren De Regionale Landschappen willen de gemeenten ondersteunen bij hun landschapsonderhoud. Door het landschapsonderhoud tijds- en kostenefficiĂŤnter op bovenlokale schaal te reorganiseren en automatiseren, wordt gestreefd naar een kwaliteitsvol en duurzaam beheerd landschap.

OMSCHRIJVING We staan in Vlaanderen voor grote uitdagingen m.b.t regulier landschapsonderhoud van kleine landschapselementen (KLE’s): houtkanten, hagen, poelen, boomgaarden, solitaire bomen, markante boomgroepen, bomenrijen, grazige bermen, trage wegen, … Het beheer van deze kleine landschapselementen in het buitengebied (opnieuw) opnemen kan voor een gemeente een hele uitdaging zijn. De Regionale Landschappen willen de gemeenten ondersteunen bij hun landschapsonderhoud. Door landschapsonderhoud tijds- en kostenefficiënter te reorganiseren en te automatiseren, wordt gestreefd naar een kwaliteitsvol en duurzaam beheerd landschap. Projectgebied – iLandschap RLKGN

Ook na afloop van het project iLandschap wordt verder gewerkt aan een kwaliteitsvol en duurzaam beheerd landschap binnen het werkingsgebied van alle Regionale Landschappen, via het LOB of Loket Onderhoud Buitengebied.

Regionaal infomoment iLandschap

ACTIE 1: SAMENWERKING ONTWIKKELEN OMSCHRIJVING Efficiënt landschapsbeheer is pas mogelijk als alle spelers samenwerken en deze samenwerking gecoördineerd verloopt. Dit project focust op landschapsonderhoud op gemeentelijk eigendom, een goede samenwerking met de gemeenten is dus cruciaal. Daarnaast is het ook noodzakelijk een samenwerking te hebben met mogelijke uitvoerders om op die manier de meest geschikte uitvoerder (bv gemeentelijke dienst, aannemer, sociaaleconomiebedrijf, werkers, …) te kunnen inschakelen voor het onderhoud van een bepaalde categorie landschapselement (bv knotbomen, dreven, houtkanten, poelen, trage wegen, …). Op het einde van het project worden de belangrijkste resultaten gedeeld in een infomoment voor zowel gemeenten als uitvoerders, waarbij de deelnemende partners optreden als ambassadeurs. Op dit infomoment worden ook de andere gemeenten en uitvoerders gesensibiliseerd om deel te nemen aan verder implementatie. UITGEVOERD IN 2019 Organisatie van een infomoment voor gemeenten en uitvoerders (18 juni 2019) GEPLAND IN 2020 Samenwerking met partners, gemeenten, … verder zetten via het LOB – Loket Onderhoud Buitengebied ACTIE 2: PILOOTSTUDIES ONTWIKKELEN OMSCHRIJVING Het vooropgestelde systeem van landschapsbeheer wordt ontwikkeld aan de hand van tests in pilootgebieden, op een set van landschapselementen. Deze testen worden voorbereid door pilootgebieden (Olen en Kasterlee) en landschapselementen (laanbomen en houtkanten) te selecteren en deze vervolgens gedetailleerd te inventariseren. UITGEVOERD IN 2019 De selectie van pilootgebieden en landschapselementen en de detailinventarisaties werden reeds in 2017 afgerond. ACTIE 3: OPTIMALISEREN EN AUTOMATISEREN VAN KWALITEITSVOL ONDERHOUD OMSCHRIJVING Het huidige landschapsonderhoud gebeurt vrij intuïtief, op basis van ervaring en expertise. Door de aanpak grondig te herdenken en een meer systematische aanpak voorop te stellen, zouden grote efficiëntiewinsten geboekt kunnen worden. Het laat ook toe om de coördinatie en controle meer automatisch te laten gebeuren. Belangrijk is om daarbij de kwaliteit niet uit het oog te verliezen. We streven naar een nieuwe aanpak, waar landschapskwaliteit op een economisch rendabele manier gegarandeerd wordt. Om deze nieuwe aanpak te bekomen worden eerst de randvoorwaarden van kwaliteitsvol beheer samengebracht per landschapselement. Op basis van regionale kennisuitwisseling worden dan beheerrichtlijnen en beheertrajecten opgesteld. Hierbij wordt rekening gehouden met de individuele elementen, maar ook met het omringende landschap, bijvoorbeeld door het beheer te spreiden in tijd en ruimte. Deze beheertrajecten

worden in een digitaal platform omgezet tot een reeks normen die duidelijk aangeven wat wanneer moet worden uitgevoerd. Uiteindelijk worden deze beheertrajecten uitgetest in de pilootgebieden en waar nodig bijgeschaafd om de haalbaarheid, duurzaamheid, efficiëntie, automatisering en praktische toepassing te optimaliseren. UITGEVOERD IN 2019  

Bestaande beheerschema’s, handleidingen en werkschema’s doorlopend aanpassen en verbeteren en nieuwe beheerschema’s, handleidingen en werkschema’s opmaken voor bijkomende thema’s. Uitvoering van de werken in Olen (snoei laanbomen).

Per landschapselement worden randvoorwaarden en richtlijnen voor kwaliteitsvol beheer afgestemd met specialisten vanuit de verschillende Regionale Landschappen. Op basis van deze input worden beheerschema’s opgesteld en/of verbeterd en een vertaling gemaakt naar digitale werkschema’s in DIPLA. GEPLAND IN 2020 Beheerschema’s, handleidingen en werkschema’s blijvend evalueren en elementen toevoegen waar nodig, via het LOB – Loket Onderhoud Buitengebied ACTIE 4: ILANDSCHAPTOOL ALS DUURZAAM SYSTEEM VOOR LANDSCHAPSONDERHOUD OMSCHRIJVING De resultaten van het beheer in de pilootgebieden worden opgeschaald tot een (digitaal) model dat bruikbaar is voor een hele regio. Deze resultaten worden maximaal afgestemd tussen de projectpartners en de verschillende regio’s, maar verschillen op maat blijven mogelijk. Er worden ‘beheerpakketten’ ontwikkeld die interessant zijn voor gemeenten om op in te tekenen. UITGEVOERD IN 2019  

Doorlopend overleg met alle projectpartners, gemeenten en uitvoerders Opstart LOB – Loket Onderhoud Buitengebied als iLandschaptool

GEPLAND IN 2020 Verdere uitwerking LOB – Loket Onderhoud Buitengebied

4.1.11 LOB – LOKET ONDERHOUD BUITE NGEBIED ALGEMEEN Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete Lotte Deman Provincie Antwerpen, gemeenten, andere Regionale Landschappen, … Gemeenten Via het LOB of Loket Onderhoud Buitengebied willen de verschillende Regionale Landschappen gemeenten ondersteunen bij het regulier landschapsonderhoud van hun buitengebied. Via kennisuitwisseling en een

digitaal programma zal het beheer niet alleen kwaliteitsvoller en duurzaam uitgevoerd worden maar ook tijdsefficiënter worden opgevolgd.

OMSCHRIJVING Via het LOB of Loket Onderhoud Buitengebied willen de verschillende Regionale Landschappen gemeenten ondersteunen bij het regulier landschapsonderhoud van hun buitengebied. Via kennisuitwisseling over inventarisatie en beheeracties en het toepassen van een digitaal programma zal het beheer niet alleen kwaliteitsvoller en duurzaam uitgevoerd worden maar ook tijdsefficiënter worden opgevolgd. Een LOB-project bestaat klassiek uit drie onderdelen, die al dan niet alle drie worden uitgevoerd, afhankelijk van de bestaande gegevens en de wensen van een gemeente.

Inventarisatie: verzamelen en analyseren van bestaande gegevens tot een bruikbare werkkaart en inventariseren van de kleine landschapselementen. Het resultaat is een digitale inventarisatie.

Opmaak beheerplan*: vanuit de gegevens van een nieuwe of bestaande inventarisatie een digitaal beheerplan opmaken, waarbij voor elk element afzonderlijk wordt bekeken welke opeenvolgende beheeracties nodig zullen zijn.

Coördinatie uitvoering: het beheerplan opvolgen en uitvoerders (aannemers of technische dienst) zoeken, aansturen en controleren, zodat de taken op de juiste manier worden uitgevoerd, op het juiste moment.

*Opgelet: hiermee wordt niet een goedgekeurd beheerplan van ANB bedoeld, maar een digitaal en uitvoeringsgericht plan dat aangeeft wanneer bepaalde beheeracties moeten worden uitgevoerd.

LOB-PROJECT KASTERLEE OMSCHRIJVING In gemeente Kasterlee werd in kader van het project iLandschap (de voorloper van LOB) reeds een inventarisatie uitgevoerd voor het landschapselement houtkanten. Op basis van die gegevens werd een houtkantenvisie en een digitaal beheerplan opgemaakt. Met dit beheerplan zal de gemeente zelf verder aan de slag gaan. UITGEVOERD IN 2019 

Opmaak van een visiedocument en een digitaal beheerplan

LOB-PROJECT LILLE OMSCHRIJVING In gemeente Lille zullen twee van de drie onderdelen van een LOB-project worden uitgevoerd, namelijk de inventarisatie en de opmaak van een digitaal beheerplan. Deze taken worden uitgevoerd voor het landschapselement laanbomen, met een uitbreiding naar knotbomen waar deze voorkomen. Met dit beheerplan zal de gemeente zelf verder aan de slag gaan. UITGEVOERD IN 2019 Opstart van de gesprekken over de wensen en noden van gemeente Lille GEPLAND IN 2020  

Inventarisatie van de laanbomen in gemeentelijk eigendom Opmaak van een digitaal beheerplan

LOB-PROJECT OUD-TURNHOUT OMSCHRIJVING In gemeente Oud-Turnhout zullen alle drie de onderdelen van een LOB-project worden uitgevoerd, voor het landschapselement laanbomen, met een extra focus op erfgoedbomen. De inventarisatie en de opmaak van het beheerplan zullen worden opgenomen door het Regionaal Landschap. De coördinatie van de uitvoer zal inhouden dat de gemeentelijke ploegen worden aangestuurd en opgevolgd zodat de werken correct gebeuren. UITGEVOERD IN 2019 Opstart van de gesprekken over de wensen en noden van gemeente Oud-Turnhout GEPLAND IN 2020   

Inventarisatie van de laanbomen (en erfgoedbomen) in gemeentelijk eigendom Opmaak van een digitaal beheerplan Coördinatie uitvoering

4.1.12 ADVIESVERLENING ROND BIODIVERSITEIT ALGEMEEN

Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

RLKGN Tom Snoeckx Bosgroep Kempen Noord Bosgroepen, steden en gemeenten, provincie Antwerpen, particulieren  Verbeteren van ruimtelijke en ecologische connectiviteit in het landschap  Sensibilisering van particulieren/openbare besturen en hen motiveren voor een duurzaam beheer van hun terreinen.  Aanmoedigen van habitatherstel in SBZ-gebieden.  Soortgerichte maatregelen in functie van Europees beschermde soorten en/of Provinciaal Prioritaire soorten

OMSCHRIJVING Werken aan een duurzaam en kwaliteitsvol landschap is niet evident en Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete probeert sinds jaren, samen met andere partners in het buitengebied, hiertoe bij te dragen. Steeds meer particulieren en openbare besturen in ons werkingsgebied vinden de weg naar de loketfunctie van het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete en hebben vertrouwen in de deskundigheid en de neutrale opstelling van de organisatie. Hierdoor kunnen de adviezen ook dienstdoen als een springplank voor verdere gesprekken. Visualisatie leenperceel De Maaskens

Inkomende vragen bij het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete worden op een professionele wijze verwerkt waarbij steeds het wettelijk kader, kaartonderzoek (Gewestplan, bodemkaart, Natura 2000, …), potenties e.d. worden afgetoetst aan de vraagstelling. Uiteindelijk is het de bedoeling, om in overleg met de (verschillende) partij(en), te komen tot een gedragen, kwaliteitsvol advies.

UITGEVOERD IN 2019        

Advies rond zwaluwen aan particulieren in Retie, Turnhout, Arendonk, Kasterlee, … Beheeradvies Harkwesp op de Kapucienenberg (Geel-Bel) voor Kempens Landschap Na poelenmonitoring wordt beheeradvies gegeven aan de eigenaar. Adviesverlening bij particulier over vervolgbeheer na inrichtingswerken in de Balderij. Adviesverlening rond boscompensatie en communicatie te Dessel. Aviesverlening en uitvoering natuurinclusief bouwen Talander. Adviesverlening bij opstellen soortenbeschermingsplan “Grote modderkruiper” Adviesverlening voor inrichting leenperceel De Maaskens - Arendonk

GEPLAND IN 2020 

Voortzetting adviesverlening rond nieuwe en bestaande projecten in 2020

4.1.13 ZWALUWEN EN GIERZWALUWEN ALGEMEEN

Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

RLKGN Tom Snoeckx Natuurpunt, ANB, gemeenten Eigenaars, bewoners, bedrijven, scholen, wijkverenigingen  Vergroten van het aantal populaties door het nemen van enkele eenvoudige maatregelen  Sensibilisatie omtrent het voorkomen en de bijzondere ecologie van gierzwaluwen  Het plaatsen van kunstnesten en advies bij het inrichten van de omgeving.  Eenvormige subsidie aanbieden voor de eigenaars van een kolonie zwaluwen (en dus ook eenvormige subsidieaanvraagformulieren) en afspraken maken over de loketfunctie (bij de gemeenten of bij RL)

OMSCHRIJVING Het zwaluwenproject van RLKGN spitste zich aanvankelijk toe op de boerenzwaluw en de huiszwaluw, twee soorten die vaak op het platteland of in de dorpsranden terug te vinden zijn, maar minder in verstedelijkte milieus. Omwille van de grote vraag van bewoners van de stedelijke gebieden Turnhout, Herentals, Mol en Geel is het oorspronkelijke projectinitiatief uitgebreid met gierzwaluwen vanaf 2011. Vanaf 2016 bestaat ook de mogelijkheid voor het verkrijgen van steenuilen-, kerkuilen en torenvalknestkasten. Deze nestkasten worden in potentieel interessante zones (oude boomgaarden, kleinschalig landschap, …) opgehangen waardoor gezorgd wordt dat de nestgelegenheid voor deze soort uitbreidt.

Thesis rond broedsucces van nestkasten

Een voorstel voor een éénvormig gemeentelijk subsidiereglement werd in juli 2011 ter goedkeuring voorgelegd aan de 17 gemeentes van het werkingsgebied. Heel wat gemeentes reageerden reeds positief. Naast een subsidie voor boeren- en huiszwaluwkolonies werd ook een subsidie voor kolonies van gierzwaluwen reeds opgenomen.

UITGEVOERD IN 2019  

Telefonisch advies en advies per e-mail aan particuliere geïnteresseerden en gemeentebesturen In 2019 werden 14 overeenkomsten afgesloten. Er werden 5 huiszwaluwnesten, 20 boerenzwaluwnesten, 3 gierzwaluwnesten en 2 torenvalknestkasten verdeeld. Dat brengt het totaal op



199 kunstnesten voor huiszwaluw, 229 boerenzwaluwnesten, 110 gierzwaluwnesten, 2 kerkuilnestkasten, 2 torenvalknestkasten en 6 steenuilennestkasten. Monitoring van zwaluwkunstnesten waarvan hieronder de voorlopige resultaten volgen: de bezettingsgraad bedraagt voor huiszwaluw 45%, Boerenzwaluw 27% en gierzwaluw 31%.

GEPLAND IN 2020 



Hernieuwing oproep. Geïnteresseerden dienen een uitgebreide vragenlijst in te vullen waaruit moet blijken of de woning, stal en/of schuur en omgeving geschikt zijn voor boeren-, huis- en/of gierzwaluwen. Deze werkwijze moet vermijden dat er teveel onnodige verplaatsingen met de wagen gedaan worden. Na een positieve evaluatie kunnen nesten opgehaald worden op het kantoor of enkele centraal gelegen afhaalplaatsen in het werkingsgebied. Voortzetten van de bestaande werking.

4.1.14 SOORTENPROJECTEN ALGEMEEN

Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

RLKGN Tom Snoeckx Natuurpunt, gemeentes, ANB, Boerenbond, VLM,… Burgers, terreinbeheerders  IHD’s: realisatie van geschikte habitats en/of inrichtingen die Europees beschermde dier-en plantensoorten ten goede komen.  PPS: realisatie van geschikte habitats en/of inrichtingen die de Provinciaal Prioritaire Soorten ten goede komen.

OMSCHRIJVING Door inzet van de Vlaamse Regering op Europese instandhoudingsdoelstellingen en de bijhorende financiële ondersteuning, zullen allerhande soortenprojecten nu en in de toekomst een nog prominentere rol gaan spelen in de werking van het Regionaal Landschap. In het verleden zijn reeds diverse initiatieven rond soorten opgezet (fauna-akkersoorten, bijen, Harkwesp, zwaluwen en gierzwaluwen, vleermuizen, …).

Grote modderkruiper

De focus zal in de toekomst meer op Europees beschermde soorten, Provinciaal Prioritaire Soorten, Rode Lijstsoorten, … komen te liggen. In eerste instantie gaat het om advies, sensibilisering en terreiningrepen bij particulieren. Dit om tegemoet te kunnen komen aan de eisen die Europa stelt en om het resterende saldo van IHD’s – naast dus de “evidenties” bij ANB en Natuurpunt - te kunnen realiseren.

UITGEVOERD IN 2019



 

Monitoring Harkwesp Geel-Bel.;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;; Het aantal waargenomen Harkwespen op 04/07/2019 bedroeg 49 stuks. Het aantal waarnemingen ligt fors hoger dan deze van 2018. De toename kan verklaard worden door een combinatie van warme zomers en het gevoerde kleinschalige beheer. SBP Grote Modderkruiper…………………………………………………………………………………………………………………. Momenteel wordt, door INBO, een soortbeschermingsplan (SBP) voor de Habitatrichtlijnsoort grote modderkruiper opgesteld. Een belangrijk onderdeel van dit SBP omvat de uitwerking van een concreet actieplan betreffende leefgebiedherstel en maatregelen voor de herinrichting en het beheer van gebieden als leefgebied voor de Grote Modderkruiper zodat er een voldoende groot potentieel leefgebied voor deze soort ter beschikking kan komen in Vlaanderen. In eerste instantie zal dit actieplan worden uitgewerkt voor de locaties waar Grote Modderkruiper recent nog werd aangetroffen, meer concreet in het werkingsgebied van RLKGN: Het Goorken, Rode Del en Hooyput (Arendonk). Hiervoor werden verschillende terreinbezoeken (04/06/2019, 07/06/2019, 15/01/2020) en overlegmomenten (26/11/2019) voorzien met de verschillende partners (ANB, Natuurpunt, Gemeente Arendonk, Provincie Antwerpen (DIW), RLKGN, Landbouworganisatie, …). De jaarlijkse poelenmonitoring waarbij poelen, in het verleden gegraven door RLKGN, na 4 jaar voor de eerste keer geïnventariseerd wordt door een team van gemotiveerde vrijwilligers (4 -5 pers.). Opvolging Vleermuizentoren;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;; Na inventarisatie blijken er nog steeds een tiental Gewone dwergvleermuizen gebruik te maken van de toren.

GEPLAND IN 2020  

Opvolging en monitoring van bestaande initiatieven Implementatie in IHD-werking

4.1.15 INGEKORVEN VLEERMUIS ALGEMEEN Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete Joke Maes en Tom Snoeckx Stad Herentals, gemeente Olen, Vleermuizenwerkgroep natuurpunt, Vlaamse Landmaatschappij, Agrobeheercentrum Eco², Agentschap voro natuur en Bos Landbouwers, openbare besturen en andere grondeigenaars De uitzonderlijke aanwezigheid van de grootste Vlaamse kolonie van de zeer zeldzame ingekorven vleermuis wordt binnen deze acties aangegrepen om samen met de lokale landbouwers en de openbare besturen acties rond agrobiodiversiteit op te starten in Herentals en Olen. Hierbij leggen we de nadruk op herstel en beheer van groen-blauwe elementen en op een brede communicatie naar de bevolking.

OMSCHRIJVING

De ingekorven vleermuis (Myotis emarginatus)

De grootste broedkolonie (830 exemplaren, dit vertegenwoordigt 2/3 van de Vlaamse populatie) van Ingekorven vleermuis bevindt zich al meer dan 30 jaar bij particulieren op zolder. Via overleg met stad Herentals, Vleermuizenwerkgroep (NP) en Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete wordt getracht om het landschap grenzend aan de kolonie te optimaliseren zodat foerageeren migratiemogelijkheden behouden blijven en mogelijks versterkt worden. Dit kan bereikt worden door acties op het openbaar domein zoals b.v. uitbreiden/onderhouden van KLE’s, voorkomen van lichtpollutie, creëren van “hop-overs” over wegen, …

ACTIE 1: VERSTERKING GROENE VERBINDINGSELEMENTEN OMSCHRIJVING Natuurpunt onderzocht in opdracht van Provincie Antwerpen hoe migrerende en jagende ingekorven vleermuizen het landschap gebruiken. Het onderzoek bracht in kaart hoe bomen, houtkanten en duisternis sterk bepalend waren voor de vliegroutes en op welke locaties de toegankelijkheid van het landschap kan verbeterd worden. Deze info grijpt RLKGN om samen met grondeigenaars aan de slag te gaan. UITGEVOERD IN 2019 Aanplant van 1 km dreef in de buurt van Roetershoek voor het versterken en vervolledigen van de groene verbindingen die gebruikt worden door de vleermuizen.

Artikel Gazet van Antwerpen 22 februari 2019

GEPLAND IN 2020 De versterkingen van de groene verbindingen worden voortgezet binnen het integraal PDPO-project (zie actie 2)

ACTIE 2: PDPO VLEERMUIZEN THUIS IN HET LANDBOUWLANDSCHAP OMSCHRIJVING Het hoofddoel van dit project is om uitzonderlijke aanwezigheid van grootste Vlaamse kolonie van de zeldzame ingekorven vleermuis te verheffen naar een lokale mascotte ter bevordering van een duurzaam landbouwlandschap. De vleermuisvriendelijke acties zijn maatregelen die (1) gedragen zijn door alle sectoren en (2) die standhouden en uitgebreid worden na het verloop van het project. De maatregelen die hiervoor in aanmerking komen, zullen ook een positief effect hebben op andere dieren plantensoorten en landschapsbeleving. Via een brede communicatie streven we er bovendien naar om de bevolking te laten kennis maken met de brede waaier aan positieve effecten van agrarisch natuurbeheer (natuur, educatie, klimaat, landschapsbeleving, etc.). UITGEVOERD IN 2019 Uitwerken en indien van de projectaanvraag. GEPLAND IN 2020 Uitvoeren van de projectacties.

4.1.16 KNOTTEAM ALGEMEEN

Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners

Doelgroep Doelstelling

RLKGN Tom Snoeckx Vrijwilligers van het knotteam, Agentschap Onroerend Erfgoed, Agentschap voor Natuur en Bos, Bosgroep Noorderkempen, Bosgroep Kempense Heuvelrug, Bosgroep Zuiderkempen. Grondeigenaars en â&#x20AC;&#x201C;pachters, lokale overheden en verenigingen Herstel en beheer van knotbomen en hakhout.

OMSCHRIJVING

Knotcursus januari 2020

Er zijn heel wat houtkanten en knotbomen met achterstallig beheer, voornamelijk in particulier bezit. Met dit project dat knotbomen en hakhout in de kijker zet, willen we herstelmaatregelen uitvoeren en beheeradvies advies meegeven ter behoud van deze cultuurhistorische landschapselementen. Bijkomend willen we sensibiliseren over knotbomen, houtkanten en goede praktijken van beheer. Het RLKGN ging in 2012 daarom van start met het oprichten van een knotteam. Dit team van vrijwilligers voert knotbeheer en hakhoutbeheer uit bij particulieren in ruil voor het brandhout. Het RLKGN stemt vraag en aanbod op elkaar af. In 2016 werd opnieuw de oproep voor knotters en locaties met knotbomen en houtkanten verspreid in de Landschapskrant en via tal van digitale kanalen. Ondertussen zijn er 29 vrijwilligers die zich engageren om deel uit te maken van het knotteam.

UITGEVOERD IN 2019    

Oproep vrijwilligers Oproep te knotten bomen / hakhout Eerste contact met knotters en eigenaars van knotbomen of hakhout Uitvoering werken waarbij 90 knotbomen en 390 meter houtkant werden beheerd.

UITGEVOERD IN 2020 

Werking van het knotteam verder optimaliseren.



Knotcursus op 18/01/2020 in Mol

Nazorg en opvolging De vrijwilligers worden opgevolgd, alsook het goede verloop van de werken. De beheerde locatie worden samen met de eigenaar opgevolgd en bij voorkeur wordt een beheerplan voor de knotbomen en houtkanten opgemaakt zodat consequent beheer op lange termijn gebeuren kan.

4.1.17 IHD’S DOOR MIDDEL VAN PARTICULIER NATUUR BEHEER ALGEMEEN

Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

RLKGN Tom Snoeckx, Bas Van der Veken ANB, Natuurpunt, private grondeigenaars, gemeenten, provincie Antwerpen, Particulieren, openbare besturen, … Onderstaande thema’s kaderen in de samenwerkingsovereenkomst tussen het Agentschap voor Natuur en Bos en de provincies die de Vlaamse financiering regelt van een projectwerking uitgevoerd door regionale landschappen en bosgroepen. De projectwerking wordt specifiek gericht op de uitvoering van 5 Vlaamse beleidsdoelstellingen:  Instandhoudingsdoelstellingen (IHD’s) voor de Europees beschermde natuur  Bosuitbreiding  Verhogen van de recreatieve toegankelijkheid  Meer en beter groen bij steden en woonkernen  Uitvoering van soortenbeschermingsprogramma’s In onderstaande worden de verschillende thema’s en acties verder besproken.

OMSCHRIJVING Het regionaal landschap draagt vanuit zijn missie en eigenheid bij tot de realisatie van de instandhoudingsdoelstellingen. Het RL richt zich in eerste instantie op het maximaal activeren, stimuleren en engageren van private eigenaars, lokale besturen, landbouwers en andere gebruikers en beheerders van de open ruimte, voor de concrete realisatie van de instandhoudingsdoelstellingen op het terrein binnen ons werkingsgebied. Hieronder worden de verschillende acties kort toegelicht.

Terreinbezoek aan vleermuizenreservaat La Bonne Espérance

BALDERIJ (KASTERLEE) OMSCHRIJVING Het projectgebied is gelegen in de Balderij te Tielen, deelgemeente van Kasterlee. Het maakt deel uit van het EUhabitatrichtlijngebied BE21000017, Bos- en heidegebieden ten oosten van Antwerpen en situeert zich specifiek in deelgebied 13, Tielenkamp. De Balderij is een onderdeel van een grotere landschappelijk en ecologisch verwante zone van ongeveer 1000ha. Binnen deze zone werken verschillende beheerders aan de instandhouding van de Europese natuurdoelstellingen. Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) beheert het militair domein Tielenheide en verschillende percelen in de Balderij en het Rielenbroek. Natuurpunt vzw is actief in het Winkelsbroek en de Dongen. Binnen deze landschappelijke zone, in de vallei van de Caliebeek, liggen de meeste privépercelen in de deelgebieden Balderij en Rielenbroek. In deze gebieden wil Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete in samenwerking met de Bosgroep Kempense Heuvelrug vzw (bosgroep) met de privéboseigenaars werken aan de realisatie van de Europese doelstellingen die geformuleerd zijn voor EU-habitatrichtlijngebied BE21000017.

In dit kader stelde de bosgroep een Uitgebreid Bosbeheerplan (UBP) op voor de privéboseigenaars in de Balderij. In 2012 keurde het ANB dit beheerplan goed. Destijds stapten zes boseigenaars mee in het plan. Samen beheren zij 21,283ha bos in habitatrichtlijngebied. In tussentijd kocht ANB een aantal van deze percelen waardoor de resterende oppervlakte privé-eigendom in het UBP 15,593ha bedraagt. EU-habitatrichtlijngebied BE21000017-13 wordt als niet-prioritair wordt beschouwd. Toch geven de gewestelijke instandhoudingsdoelstellingen (IHD’s) aan dat dit habitatrichtlijngebied zeer belangrijk is voor habitattype 91E0 (Bossen op alluviale gronden met Alnus glutinosa en Fraxinus excelsior). In het projectgebied vinden we de in Vlaanderen zeldzame en sterk achteruitgaande grote watereppe in boszomen van elzenbroekbos. De boshabitats

in het projectgebied worden vooral bedreigd door invasieve exoten (rododendron en bamboe). Enkele bosbestanden bestaan nog uit naaldhout (fijnspar en grove den). In het projectgebied komt habitattype 7140_MRD (Overgangs- en trilvenen, subtype varen- en/of (veen)mosrijke rietlanden op drijftillen) voor. De kwaliteit van deze drijftilvegetaties behoort tot de beste van provincie Antwerpen. Soorten als holpijp, snavelzegge, naaldwaterbies, moerashertshooi, grote boterbloem, grote egelskop, waterzuring, grote waterweegbree, wateraardbei, moeraswederik, waterviolier, veenmossen (o.a. haakveenmos), ... vormen vlottende matten langs de oevers en centraal in de waterpartij. Boringen op de landtongen bevestigen dat onder een dunne organische laag (kroonhout en wortelzone braamstruiken) zich nog een intact bodemprofiel bevindt. Een veenlaag van gemiddeld 1,5m dikte bovenop een laat-glaciale gyttjalaag van ongeveer 0,40m dik. Verder komt habitattype 3150 (van nature eutrofe meren met vegetaties van het type Magnopotamion of Hydrocharition) voor in het projectgebied. De waterpartij situeert zich centraal in de vallei op venige bodem. De meest kenmerkende plantensoort van dit type in de waterpartij is kikkerbeet. De oorsprong van de waterpartij is waarschijnlijk terug te brengen tot de ontginningsperiode van turf/moerasijzererts in de 19de en begin 20ste eeuw. In een latere fase (2de helft 20ste eeuw) zijn nog werken uitgevoerd voor recreatiedoeleinden. De plas heeft vandaag nog een antropogeen karakter (steile oevers) en vele oevers zijn sterk bebost waardoor vegetatieontwikkeling/uitbreiding beperkt wordt.

UITGEVOERD IN 2019  

Afstemming met eigenaar in verband met vervolgbeheer. Eindverslag project voor ANB opstellen

GEPLAND IN 2020 

Afstemming met eigenaar in verband met vervolgbeheer.

GROTE NEERHEIDE (KASTERLEE/HERENTALS) OMSCHRIJVING De Grote Neerheide op de grens van Kasterlee en Herentals markeert de zone tussen de Natuurreservaten Snepkensvijver en Olens Broek. Door de ligging in de oorspronkelijke Kleine Netevallei aan de voet van de Kempense Heuvelrug, herbergt dit gebied een kleinschalig mozaïek van bos-, heide- en venbiotopen. Het gebied is ontoegankelijk voor bezoekers en is daardoor een foerageeren broedgebied voor heel wat dieren, waaronder heikikker, blauwborst, nachtzwaluw, kamsalamander, hazelworm, levendbarende hagedis, diverse vleermuizensoorten, venwitsnuitlibel en gevlekte witsnuitlibel (nabijgelegen Schoutenheideven). De grote natuurwaarde kan slechts behouden worden door een doordacht beheer van dit privéterrein. De gebiedsvisie van het NRP voor Snepkensvijver en Grote Neerheide omschrijft het herstel van een biotoop van “vennen met natte heide, struweel en droog bos”. Na uitvoering van de eerste fase wordt tegen 2024 – 2025 gemikt om fase 2 uit te voeren. UITGEVOERD IN 2019 

Het project werd door de overheid in december 2019 goedgekeurd

GEPLAND IN 2020

 

Terreinbezoek(en) met belanghebbende (ANB, erfgoed, beheerder, eigenaar, …) Na goedkeuring van het project worden vergunningen aangevraagd en bestek opgemaakt waarna een terreinbezoek met aannemers wordt voorzien.

BREMBERG (KASTERLEE) OMSCHRIJVING De Bremberg met duinzandvlakte is gelegen langs de steilrand die de weg Herentals – Lichtaart volgt en onderdeel uitmaakt van de Kempense Heuvelrug. Lokaal vindt men op het perceel goed ontwikkelde maar beperkte voorbeelden terug van duinzandvegetaties en droge heide (habitattypes 2330 en 4030). De duinzandvegetaties die voorkomen in het gebied bestaan o.a. uit Buntgras, Dwergviltkruid, Klein tasjeskruid, Schapenzuring, Zandzegge, Rood bekermos, Gevorkt heidestaartje, Open rendiermos en tal van andere (korst)mossen. In de duinzandvegetatie bevinden zich Bastaardzandloopkever, Zandroofvlieg en een grote kolonie Pluimvoetbijen. Tegen de noordhelling van de Bremberg vinden we vooral vegetaties terug van het habitattype 4030, droge heide met als kenmerkende plantensoort Struikhei. Momenteel worden beide habitattypes (2330 en 4030) sterk bedreigt door de voortschrijdende successie op het perceel. Het gebied is in principe ontoegankelijk voor bezoekers en is daardoor een broedgebied voor o.a. Boomleeuwerik , Nachtzwaluw en Levendbarende hagedis. De eigenaar van deze gronden maakt met zijn percelen onderdeel uit van het Uitgebreid Bosbeheerplan (UBP/AN/07/05) en neemt deel aan de realisatie van het Natuurrichtplan “het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN), de Speciale Beschermingszones (SBZ) en de groene bestemmingsgebieden van de Heuvelrug-benedenstrooms”(NRP A07a). De mogelijke werken voorzien het herstel van habitattypes 2330 (0,80 ha) en 4030 (1 ha) langs de noordelijke helling van de Bremberg die op deze manier een corridor vormt tussen de Vlaamse Natuurreservaten Snepkesvijver en Zwart Water enerzijds en Vlaams Natuurreservaat Snepkesvijver en Grote Heide (oost) anderzijds. Het beoogde resultaat bestaat uit een afwisseling van open landduinvegetaties en droge heide met her en der enkele vliegdennen of een klein bosje. Op termijn wordt dit alles omgeven door een structuurrijk eiken- berkenbos.

UITGEVOERD IN 2019 Het project werd door de overheid in december 2019 goedgekeurd GEPLAND IN 2020  

Terreinbezoek(en) met belanghebbende (ANB, erfgoed, beheerder, eigenaar, huurder, …) Na goedkeuring van het project worden vergunningen aangevraagd en bestek opgemaakt waarna een terreinbezoek met aannemers wordt voorzien.

LA BONNE ESPÉRANCE (TURNHOUT) OMSCHRIJVING

Het projectgebied situeert zich op de site van het voormalige steen- en cementfabriek "La Bonne Espérance" gelegen langs het kanaal Dessel - Schoten op grondgebied Turnhout. Eind 19de eeuw werd het fabriek gebouwd, maar door de economische crisis moest de fabriek in 1930 haar deuren sluiten en bleef ze leeg staan. Sindsdien is een groot deel van de gebouwen ingestort en resten er enkel nog ruïnes die na verloop van tijd terug zijn overgenomen door de natuur. Het maakt deel uit van het EU-habitatrichtlijngebied BE21000024 vennen, heiden en moerassen rond Turnhout, deelgebied 6 Geleeg. In 2010 - 2011 werd de site door Natuurpunt, met de steun van de stad Turnhout, aangekocht. Sinds de aankoop worden de ruïnes stelselmatig opgeruimd en ingericht tot een winterverblijfplaats voor vleermuizen. Tot nu toe werden al 250 m² ingericht, met heel positieve resultaten. De overwinterende vleermuizen met o.a. soorten als Meervleermuis, Watervleermuis, Baardvleermuizen, Franjestaart, Ingekorven vleermuis, Gewone dwergvleermuis en Grootoorvleermuizen kennen een gestage groei van 80 exemplaren in 2010 naar 521 exemplaren in 2016. Tijdens de zwermperiode is er vanaf september tot december een grote activiteit van vleermuizen in de winterverblijven. Des te groter het zwermgedrag des te meer overwinterende dieren. Ondertussen kan de site bij de betere overwinteringsplaatsen in Vlaanderen (top 5) gerekend worden. De waarde is des te groter omdat het de enige grote winterverblijfplaats is in de Antwerpse Kempen. Alle andere grote winterverblijven situeren zich in de fortengordel rond Antwerpen of in de Limburgse mergelgroeven. Het verder uitbouwen van het winterverblijf in Turnhout zal alleen maar een grotere aantrekkingskracht uitoefen op dieren die een overwinteringsplaats zoeken. Ook de ligging naast het kanaal heeft een positief effect omdat het kanaal fungeert als migratieroute voor vleermuizen tussen hun winter- en zomerverblijf. Verder vormt de site ook een interessant biotoop voor verschillende andere organismen waaronder een groot aantal amfibieën. Door het industriële verleden is er zeer veel kalk in de bodem terechtgekomen waardoor een atypische flora tot ontwikkeling kwam met soorten zoals Donderkruid, Grote keverorchis, Sleutelbloem, Longkruid, Steentijm, Tongvaren... In de ruimte (78m²) worden werken voorzien die moeten resulteren in gunstige overwinteringscondities (temperatuur boven het vriespunt houden, hoge luchtvochtigheid en rust) voor verschillende vleermuissoorten. Het onderverdelen van de ruimte in compartimenten en de variatie in grootte van de twee invliegopeningen moet voor een variërende temperatuur en vochtigheid zorgen. Op deze manier kan een ruim aanbod aan overwinteringsomstandigheden worden aangeboden. In het bijzonder wordt rekening gehouden met de ecologische vereisten van de Ingekorven vleermuis. Deze soort heeft in de momenteel ingerichte verblijven geen optimaal biotoop (warmteminnende soort) en komt nu slechts in beperkte aantallen voor, ondanks de aanwezigheid van een grote zomerkolonie op relatief beperkte afstand (Mol-Postel). De potentiële overwinteringsplaats zal worden gerestaureerd om verder verval tegen te gaan en de locatie veilig te stellen voor de toekomst. De actieve groep vrijwilligers die werkzaam is op de site van LBE heeft in het verleden veel expertise opgedaan in het succesvol inrichten van vleermuisverblijven. Dit project zal een volgende stap zijn in hun succesverhaal.

UITGEVOERD IN 2019   

Omgevingsvergunning → mei 2019 goedgekeurd Prijsvraag materialen Start van de werken

GEPLAND IN 2020

 

Verdere uitvoering van de werken Zomer 2020: infowandeling

4.1.18 BEBOSSING ALGEMEEN

Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

RLKGN Tom Snoeckx NIRAS, ANB, Stora, gemeente Dessel, WBE Dessel Particulieren, openbare besturen, … Onderstaande thema’s kaderen in de samenwerkingsovereenkomst tussen het Agentschap voor Natuur en Bos en de provincies die de Vlaamse financiering regelt van een projectwerking uitgevoerd door regionale landschappen en bosgroepen. De projectwerking wordt specifiek gericht op de uitvoering van 5 Vlaamse beleidsdoelstellingen:  Instandhoudingsdoelstellingen (IHD’s) voor de Europees beschermde natuur  Bosuitbreiding  Verhogen van de recreatieve toegankelijkheid  Meer en beter groen bij steden en woonkernen  Uitvoering van soortenbeschermingsprogramma’s In onderstaande worden de verschillende thema’s en acties verder besproken.

OMSCHRIJVING Voor de opdracht bosuitbreiding voorziet de samenwerkingsovereenkomst in de realisatie van een concreet doel: 150 hectare nieuw bos in Vlaanderen tegen 2022. Dit wil zeggen dat per provincie 30ha bos gerealiseerd moet worden door de verschillende bosgroepen en regionaal landschappen.

Infobord bebossing Dessel

Voor Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete wil dit zeggen dat tegen 2022, 4 ha bos gerealiseerd dient te worden. De realisatie hiervan wordt gekoppeld aan een projectplan met potentiële locatie voor bebossing en aan de ontwikkeling van een lokaal draagvlak.

UITGEVOERD IN 2019   

Begeleiden van het inrichtingsplan van de te bebossen gronden in Dessel. Uitwerken van de plantactie. De plantactie vond plaats in december 2019. In de gemeente Dessel zijn verschillende overlegmomenten geweest om o.a. het communicatieluik en de compenstatiebebossing (12,93ha) in goede banen te leiden. De 1 ste fase van de herbebossing vond plaats in november 2019.

GEPLAND IN 2020  

Dessel: overleg stuurgroep en uitvoering herbebossing (2de fase). Verder verkennen van mogelijke concrete acties in de geselecteerde bebossingslocaties.

4.1.19 NATUUR IN JE BUURT ALGEMEEN

Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

RLKGN Tom Snoeckx Oud-Turnhout, BC De Liereman (Natuurpunt), VLM, PVT Particulieren, openbare besturen, … Onderstaande thema’s kaderen in de samenwerkingsovereenkomst tussen het Agentschap voor Natuur en Bos en de provincies die de Vlaamse financiering regelt van een projectwerking uitgevoerd door regionale landschappen en bosgroepen. De projectwerking wordt specifiek gericht op de uitvoering van 5 Vlaamse beleidsdoelstellingen:  Instandhoudingsdoelstellingen (IHD’s) voor de Europees beschermde natuur  Bosuitbreiding  Verhogen van de recreatieve toegankelijkheid  Meer en beter groen bij steden en woonkernen  Uitvoering van soortenbeschermingsprogramma’s In onderstaande worden de verschillende thema’s en acties verder besproken.

OMSCHRIJVING

Simulatiebeeld

Er wordt meer en meer bewijs verzameld dat de natuur positieve effecten heeft op onze lichamelijke en geestelijke gezondheid. Mensen voelen zich gezonder en komen minder bij de huisarts als ze in een groene buurt wonen. Het gezonde effect gaat verder dan de zuivere lucht of een mooie omgeving. De ervaring van de natuur zelf heeft een positieve invloed op de manier waarop onze hersenen informatie verwerken en op het herstel bij stress en ziekte. Met deze projectoproep wil de overheid dan ook projecten ondersteunen die zorgen voor meer bereikbare en toegankelijke natuur in de nabijheid van mensen, voor natuurontwikkeling die zich focust op het lichamelijk en

geestelijk welzijn van mensen, en/of ten behoeve van het verbeteren van de milieukwaliteit. Bij dit alles wordt gestreefd naar meer en meer robuuste natuur zodat ook de biodiversiteit ondersteund wordt. Onze visie bestaat eruit om het bezoekerscentrum (BC De Liereman) en omgeving beter te integreren in een landschappelijke context waardoor de zone aantrekkelijker en beleefbaarder wordt gemaakt voor de vele bezoekers. Door integratie in het landduinencomplex wordt ook een ecologische kwaliteitsinput nagestreefd. Om bovenstaande visie te realiseren worden binnen het project zowel recreatieve als natuurdoelstellingen nagestreefd. De recreatieve doelstellingen rond het BC/psychiatrisch verzorgingstehuis (PVT) worden in hoofdzaak ingevuld door een kwalitatieve ontsluiting en het beleefbaar maken van de zone. Dit zal gebeuren via onderstaande maatregelen: -

Verplaatsen van de bestaande parking Aanleggen van een nieuw wandelpad waardoor een kleine wandellus wordt vervolledigd Centraliseren van de bebording Integreren van de buitenruimte PVT in het bredere landschapsverhaal.

Naast de recreatieve doelstellingen worden ook natuurdoelstellingen nagestreefd op de Broederspleinen/zone rond het BC. Momenteel bestaan de Broederspleinen uit een genivelleerde zandvlakte met scherpe overgangen naar naburige heide- en bosbestanden. Het is de bedoeling om binnen het project het omringende heide-, bosen landduinenlandschap door te trekken tot tegen het terras van het BC/PVT. Dit zal gebeuren door een herprofilering van de zone en het doorvoeren van een doordacht bosbeheer waardoor bestaande (harde) grenzen zullen vervagen en uiteindelijk verdwijnen. Via deze ingrepen zullen Europees beschermde habitats (2310, 2330, 4030) hersteld worden waardoor het leefgebied van boomleeuwerik, nachtzwaluw en blauwvleugelsprinkhaan wordt uitgebreid. Kortom het project beoogt … -

… een gunstig effect gezondheid en beleving … landschappelijke inkleding …relatie tussen zorginstelling en omgeving …kwalitatieve natuurinput.

Bovenstaande doelstellingen zullen ertoe bijdragen dat het BC en omgeving een blijvende aantrekkingskracht zal uitoefenen op toekomstige bezoekers, patiënten en omwonenden. UITGEVOERD IN 2019 

Schrijven en indienen van het project in augustus/september 2019.

GEPLAND IN 2020 



Overlegmomenten met de verschillende partners (gemeente Oud-Turnhout, Natuurpunt, Psychiatrisch verzorgingstehuis, VLM, …) organiseren waarbij o.a. de planning en uitvoering van de werken zal besproken worden. Indien nodig zullen de nodige vergunningen worden aangevraagd.

4.1.20 PASTORIE OOSTHOVEN ALGEMEEN

Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

RLKGN Tom Snoeckx BGKN, Provincie Antwerpen, aannemers, … Particulieren, openbare besturen, … Realisatie van een open levend(ig) landschapshuis met educatieve toegankelijke tuin, en kantoren voor RLKGN en bosgroep Kempen-Noord

OMSCHRIJVING Met dit project wil het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete (RLKGN) en Bosgroep Kempen-Noord (BGKN) de voormalige pastorie in Oosthoven (Oud-Turnhout) een nieuwe toekomst geven en omvormen naar een inspirerende ontmoetingsplek die mensen en organisaties op verschillende schaalniveaus (Oosthoven, OudTurnhout, ARO, Kempen) verbindt rond thema's als platteland, landbouw, natuur, landschap, bos, stilte, erfgoed, streekproducten, ... Dit doen we via een concept van een 'open' levend(ig) landschapshuis waarbij mensen en organisaties betrokken worden niet alleen bij het eindresultaat maar ook bij het tot stand komen ervan. Concreet investeren we in het gemeenschappelijk gebruik van het huis, de buitenomgeving en de tuin. We geven het dorp hiermee een nieuwe ontmoetingsplek en de Kempen een bijkomende uitvalsbasis rond streekidentiteit en de bijhorende plattelandsthema's. Regionaal landschap en bosgroep namen voor de verwezenlijking hiervan, het architectenbureau Burobill onder arm. Wij werkten een ontwerp uit voor de renovatie van de pastorie, rekening houdend met de verschillende doelen voor het gebouw. De tuin en het terras zullen ingericht worden als ontmoetingsplek, als park in dorpsomgeving die zowel dagdagelijks als met speciale evenementen kan gebruikt worden. De keuken wordt ingericht om grote groepen te kunnen bedienen. Daarom zijn bepaalde punten van belang in de inrichting:    

Toegankelijkheid voor iedereen, ook mindervaliden Gebruik van natuurlijke materialen, in overeenstemming met gebouw en gebruik door landschaps- en bosorganisatie Multifunctioneel gebruik van de keuken, refter en sanitair: zowel voor personeel als voor bezoekers Aantrekkelijke ingang die mensen verwelkomt

Ontwerpvisie pastorietuin

Cultuurhistorische functie: integratie beschermd dorpsgezicht

Sfeerbeeld pastorietuin

Sociale functie: Open huis, open tuin

Educatieve functie: Toontuin, ontsloten info, educatieve activiteiten

Het huidige ontwerp houdt rekening met deze punten. We voorzien daarvoor:     

Een groot, verhoogd terras, met rolstoelhellingen, multifunctioneel te gebruiken, ingesloten tussen 3 gebouwen, waardoor een erf-gevoel ontstaat Toegankelijkheid voor iedereen van de belangrijkste ruimten zowel binnen (gelijkvloers) als buiten Een mindervaliden toilet Een ingerichte keuken en refter, die flexibel ingezet kan worden Een mooi en functioneel ingerichte tuin voor medewerkers, omwonende en evenementen

Simulatiebeeld

UITGEVOERD IN 2019

 

In de zomer van 2019 werd gestart met de renovatiewerken Wekelijks opvolging van de werfvergaderingen.

GEPLAND IN 2020   

Verderzetting van de renovatiewerken in 2020. Einde van de werken wordt voorzien in oktober 2020. Wekelijks opvolging van de werfvergaderingen. Aanleg en inrichting van de tuin: aanbesteding terras en buitenruimte, aanleg educatieve tuin in eigen regie.

100

4.2

GEBIEDSGERICHTE WERKING

4.2.1 KEMPISCHE HEUVELRUG ALGEMEEN Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

RLKGN Els Oostvogels en Kirsten Schoonaert Provincie Antwerpen, gemeente Kasterlee, Toerisme Kasterlee, Toerisme Provincie Antwerpen, Agentschap Onroerend Erfgoed Gemeenten, beheerders, burgers, recreanten en toeristen Ontwikkelen van een duurzaam landschapsbeheer en toerisme op de Kempense Heuvelrug in Kasterlee op basis van de methodiek van de landschapsbiografie. Vergroten van draagvlak, ontsluiting en betere zorg voor het landschap en erfgoed van de Kempense Heuvelrug.

OMSCHRIJVING De Kempense Heuvelrug is alom gekend in de Kempen en daarbuiten als het meest uitgesproken reliëf van de regio Grobbendonk tot Retie: met een lengte van ongeveer 14 km, een maximale breedte van 1 km en een maximale hoogte van 33 m. Het gebied heeft een specifieke ruimtelijke eigenheid door zijn unieke geologische ontstaansgeschiedenis. Van een veelzijdig bodemgebruik met vooral akkers en heide is de heuvelrug geëvolueerd tot een in hoofdzaak bosgebied met een hoge landschappelijke-, natuur-, geologische, pedologische, archeologische en erfgoedwaarde.

Beeldmontage Kempense Heuvelrug, Lichtaart

Geologische doorsnede van de Kempense Heuvelrug in Kasterlee

In het zuiden wordt het uitgestrekt natuur- en bosmassief van de Kempense Heuvelrug geflankeerd door de vallei van de Kleine Nete, in het noorden door de vallei van de Aa. De steile zuidrand van de heuvelrug is ongeveer 10 m hoog; de noordflank helt veel geleidelijk af. Het fysisch systeem en het reliëf van de Kempense heuvelrug omringd door de 2 beekvalleien is sterk structuurbepalend. Op een groot deel van de rug komt een grillig stuifzandreliëf voor, lokaal in de vorm van goed gevormde paraboolduinen.

101

De Kempense heuvelrug maakt deel uit van het traditionele landschap ‘het land van Herentals-Kasterlee’ (Antrop M. et al., 2002) en wordt omschreven als een bosrijk gebied met een uitgesproken parallelle reliëfstructuur gevormd door de valleien en lang liggende (beboste) zandruggen. De afbakening van dit traditionele landschap duidt de Kempense heuvelrug als meest dominant landschaps-ecologisch geheel. Het projectgebied is een aaneenschakeling van landschappelijk waardevolle gebieden met een groot aandeel erfgoedrelicten en veelheid aan cultuurhistorisch beschermde landschappen. Bovendien maakt de heuvelrug deel uit van de speciale beschermingszone ‘Valleigebied van de Kleine Nete met brongebieden, moerassen en heide’ (BE2100026) en van het VEN-gebied ‘Vallei van de Kleine Nete benedenstrooms’ waarvoor een natuurrichtplan werd opgemaakt. Verder zorgt het aanwezige zand en reliëf voor een grote recreatief-toeristische aantrekking. Al in het begin van de 20ste eeuw ontstaat de traditie van landschapstoerisme op de Kempense Heuvelrug. Het gebied is doorweven met het wandelnetwerk Kempense Heuvelrug, het fietsknooppuntennetwerk en ruiterroutes. Vanuit de historiek van landschapstoerisme groeiden enkele jeugdkampeerterrein (De Brink in Herentals, Boslicht in Kasterlee, …) en een aantal zones in bosgebied met weekendverblijven. Op de overgang van de Kempense Heuvelrug naar de Kleine Nete ligt het Sport Vlaanderen-centrum Herentals en het educatief centrum Hidrodoe.

FASE I: KEMPENSE HEUVELRUG TUSSEN KASTERLEE EN LICHTAART LANDSCHAPSVISIE EN TOERISTISCH ONTWIKKELINGSPLAN KASTERLEE

Publicatie ‘landschapsvisie en toeristisch ontwikkelingsplan Kempense Heuvelrug in Kasterlee’

LANDSCHAPSBIOGRAFIE ALS METHODIEK De Kempense Heuvelrug heeft in Kasterlee een lange traditie in ‘landschapstoerisme’. Verschillende generaties inwoners en toeristen hebben goede herinneringen aan het spelen in het zand van de Hoge Mouw of het

102

klimmen op de luchtwortels van de dennen op Kabouterberg. Het is een uitdaging om het toenemende toerisme in balans te houden met het behoud en beheer van de landschappelijke kwaliteiten van de Kempense Heuvelrug. Om het landschap als uitgangspunt te nemen voor toeristisch ontwikkeling werd voor het eerst in Vlaanderen de methodiek van de landschapsbiografie toegepast. Vanuit deze ambitie zetten de verschillende partners hun schouders onder dit project dat leidde tot de Slapende Reus, een innovatief concept waarbij de toeristische ontwikkeling steunt op een vooruitstrevende landschapsvisie en doorgedreven landschapsbiografie. Strootman Landschapsarchitecten en Ontwerpbureau Bailleul werkte de de opdracht uit tot de publicatie ‘Kempense Heuvelrug tussen Lichtaart en Kasterlee, landschapsvisie en toeristisch ontwikkelignsplan’. Het boek is intussen uitverkocht, maar wel nog digitaal te raadplegen op de webiste van het RLKGN via deze link. In 2016 werd het plan afgerond en in boekvorm gegoten. Het samenwerkingsverband tussen regionaal landschap, gemeente Kasterlee, Toerisme Provincie Antwerpen en Provincie Antwerpen zet zich door om verder uitvoering te geven aan het project en blijven afstemmen in een stuurgroepoverleg. In de loop van 2016 werd een dossier ingediend bij Toerisme Vlaanderen onder leiding van Toerisme Provincie Antwerpen met het regionaal landschap als partner, daarnaast werd een Platteland + dossier en LEADER-dossier goedgekeurd. Dit laat toe om meer dan 500.000 euro te investeren in de Kempense Heuvelrug tussen Kasterlee en Lichtaart en een deel van het toeristisch ontwikkelingsplan en de landschapsvisie tot uitvoering te brengen.

UITVOERING SLAPENDE REUS: TOERISME VLAANDEREN, PLATTELAND PLUS EN LEADER-PROJECT TOERISME VLAANDEREN SUBSIDIE In de zomer 2016 werd een toerisme Vlaanderen dossier aangevraagd en goedgekeurd dat loopt tot 2021. Toerisme Provincie Antwerpen is de trekker in samenspraak met de stuurgroep Slapende Reus. Het toerisme Vlaanderen dossier focust voornamelijk op de realisatie van de onthaal- en ontvangstinfrastructuur en het uitwerken van toeristische producten. Acties rond het ontsluiten van erfgoedrelicten, beheerwerken, landschapsherstel en integratie van infrastructuur worden getrokken door het RLKGN. PLATTELAND PLUS SUBSIDIE (VLAANDEREN EN PROVINCIE ANTWERPEN) Het Platteland Plus dossier ging van start in september 2018 en rond af in juni 2020. Het grootste deel van de acties zijn gerealiseerd, waaronder ‘A Giant Sculpture’ en landschapswerken. In 2020 staan nog communicatieacties gepland. LEADER ‘BELEVING IN EN OVER HET KEMPENSE LANDSCHAP’ HetLEADER-project ‘beleving in en over het Kempense landschap’ werd afgerond in juni 2019 en gaf impuls aan de educatieve werking op de Kempense Heuvelrug. Landschapsgidsen werden opgeleid en gidsen nu actief in het gebied. Deze landschapswandeling is te boeken via Toerisme Kasterlee. Daarnaast zijn nu educatieve paketten ter beschikking voor 1ste, 2de en 3de graad middelbaar rond landschap.

103

Blikvanger van de Slapende Reus: ‘A Giant Sculpture’ door www.gijsvanvaerenbergh.com geplaatst in oktober 2018 op de top van de duin Hoge Mouw.

UITGEVOERD IN 2019 



 



  

 

Bronstijd grafheuvel Partisaensberg  Opnieuw zichtbaar maken van de grafheuvel door het verwijderen van de bomen en opslag.  Persbericht, RTV-reportage en artikel in Ex-Situ over de grafhevel project Slapende Reus Herinrichting startplaats wintergat/ kabouterberg  Door het opheffen van de weg onstaat een nieuw open terrein dat bij het bos van de zwarte berg weer aansluting kan vinden. Deze plek grenst aanj Kabouterberg en wordt de startplaats van een nieuwe themawandeling ‘trekjan’. Plaatsen van zitmeubilair in de huisstijl Slapende Reus aan het heraangelegde Wintergat Herinrichting startplaat Goorseweg:  De parking verdwijnt en maakt plaats voor een nieuwe speelplek ‘spelen in de Ijzertijd’. De parking werd dichtgeplant zodat auto’s niet langer doorgang vinden naar deze open plek. Deze plek wordt zo een veilige speelplek en startplaats voor de Slapende Reus. Landschappelijke integratie Goorseweg:  De Goorseweg werd na de heraanleg in 2018 nu ook beplant. Daarmee is het project van downgrade tot landschappelijke integratie volledig afgerond. De beplantingswerken hebben als doel de weg te integreren in het landschap door inkleding met gebiedseigen soorten als dennen, eiken en lindes. De aanplant die zorgt voor bijkomende versmalling doelt ook op een verkeersremmend effect. De werken werden uitgevoerd en opgeleverd februari 2019. Plaatsen infobakens Slapende Reus Infoborden Slapende Reus  Tekst en beeld voorbereid, provincie Antwerpen staat in voor plaatsing Uitwerking landschapswandeling Slapende Reus  Te boeken via Toerisme Kasterlee  Aanmelden van deze wandeling als ‘wandeling van het jaar’ Uitwerking landschapswandeling op het domein De Hoge Rielen Uitwerking archeologiewandeling op de Kempense Heuvelrug i.s.m. Erfgoed Noorderkempen en landschapsgidsen (i.k.v. tentoonstelling ‘Alles uit de kast’) Opstart samenwerking met school GO! De 3master uit Kasterlee  Structurele samenwerking voor beheerwerken (exotenbestrijding, opslag verwijderen in heidegebied) en onderhoud van zitbanken, speelinfrastructuur. Realisatie educatieve pakketten middelbaar i.s.m. Hooibeekhoeve Realisatie website www.kempenseheuvelrug.be

104



Communicatie:  Persberichten beheerwerken Partiseansberg, aanplant Goorsweg, startplaats Goorseweg en Wintergat  Artikel over de Partisaensberg in ‘ExSitu’  Voorstelling project Slapende Reus en methodiek landschapsbiografie op de studiedag ‘landschapskarakterisatie’ en studiedag Natuur.Focus, ‘referentiebeelden voor natuur in tijden van snelle verandering’  Lezing adviesraad UNESCO: Kempense Heuvelrug, Slapende Reus  Rondleiding provinciale kwaliteitskamer  Rondleiding Vlaamse Regionale landschappen

FOTOVERSLAG SLAPENDE REUS KASTERLEE 2019

Inrichtingpslan heraanleg Wintergat, Kasterlee

Uitvoering heraanleg plein Wintergat

105

Startplaats Wintergat, Kasterlee voor en na.

Inrichtingsplan ter herinrichting van de voormalig parking van het provinciaal domein Hoge Mouw ter hoogte van de Goorseweg

Paatsen van zitmeubilair bij heraangelegde wintergat in de huisstijl Slapende Reus

106

De parking werd opgeplant. De beplanting en een slagboom versmallen de doorgang. De plek is nu volwaardig te gebruiken als startplaats voor de Slapende Reus en speelplek â&#x20AC;&#x2DC;spelen in de ijzertijdâ&#x20AC;&#x2122;

Beheerwerken grafheuvel Partiseansberg, Kasterlee

107

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s van de aanplantingswerken in februari 2019: dennen, eiken en lindes worden aangeplant ter versmalling en inkleding van de Goorseweg

108

Foto: na de heraanleg en de aanplant, juni 2019

Infoborden in opmaak

Infobakens geplaatst

GEPLAND IN 2020 



Verdere promotie en communicatieproject:  Plaatsen infoborden op de startplaatsen  Promofilm Kempense Heuvelrug (koppeling SORP Kleine Nete)  Lancering natuurfilm Slapende Reus door Frans Verhoeven  uitwerken website www.kempenseheuvelrug.be Uitbouwen samenwerking GO! De 3master:  Opvolgen beheerwerken  Opstart opkweek autochtoon materiaal uit de regio i.s.m. de groendienst van de 3master  Uitwerken van een belevingspad bij Kabouterberg i.s.m. de 3master en Toerisme Kasterlee  Logistieke en inhoudelijke ondersteuning van de school via het LEADER-project ‘landschapsvrijwilligers’ Opvolgen Toerisme Vlaanderen (tot 2021)  Landschappelijke integratie van toeristische infrastructuur,  Bewaken inhoudelijke link van toeristische producten met landschap

FASE II: KEMPENSE HEUVELRUG TUSSEN LICHTAART EN BOUWEL (ZIE OOK STRATEGISCH PROJECT KLEINE NETE) OMSCHRIJVING In 2019 werd in opdracht van het regionaal landschap fase 2 voor de Kempense Heuvelrug opgestart. In opdracht van Strootman Landschapsarchitecten i.s.m. historisch geografe Shera van den Wittenboer wordt een een

109

landschapsbiografie en -visie en een toeristisch ontsluitingsplan voor de Kempense Heuvelrug van Lichtaart tot Bouwel uitgewerkt.

Fasering gebiedswerking Kempense Heuvelrug

UITGEVOERD IN 2019 (zie ook strategisch project Kleine Nete)  

  

110



Uitwerking ruimtelijke ontwikkelingsvisie voor de sporten recreatiecluster langs de Kleine Nete in Herentals. 3 grote thema’s worden belicht: bereikbaarheid, infrastructuur en natuur/open ruimte; deze studie werd uitgevoerd door Stramien die 3 scenario’s heeft uitgewerkt in het eindrapport: o Scenario met compacte ijspiste o Scenario met 400 m ijspiste nabij het Netepark zwembad o Scenario met 400 m ijspiste nabij het sporthotel van Sport Vlaanderen o In de 3 scenario’s werd een locatie voorgesteld voor de hockey terreinen, een overdekte atletiekpiste, locatie voor werpnummers, een rolwagenpad, … Onderzoek haalbaarheid verwervingssubsidie voor percelen op de Kempense heuvelrug; er werd geen projectvoorstel ingediend.

Afsluiter landschapsgids heuvelrug plus

Terreinwerk i.f.v. de landschapsbiografie II

GEPLAND IN 2020  

  

Verdere uitvoering van de landschapsbiografie, landschaps- en inrichtingsvisie; Opleiding landschapsgidsen: o Een groot aantal cursisten gaf zich op voor een vervolgtraject waarbij er vanuit themagroepen insteek gegeven zal worden voor de landschaps- en inrichtingsvisie van de Kempense Heuvelrug; o Geïnteresseerde cursisten zullen ondersteund worden bij hun gidsenwerking op de Heuvelrug; o De nauwe samenwerking met jeugdverblijf De Brink wordt behouden; educatieve werking en landschapswandeling worden verder uitgewerkt. Opvolgen site De Brink en natuureducatieve inrichting van een nieuw perceel ism Natuurpunt; Verder in kaart brengen quick-wins ter hoogte van de Kempense Heuvelrug; Geopark: studiedag op 01/04/2020

111

4.2.2 STRATEGISCH PROJECT KLEINE NETE ALGEMEEN Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners

Doelgroep Doelstelling

Projectcoördinator strategisch project Kleine Nete Kirsten Schoonaert Provincie Antwerpen, Departement Omgeving, diensten Gouverneur, gemeentebesturen, Natuurpunt, Boerenbond, Kempens Landschap, De Vlaamse Waterweg, RLRL, RLDV Overheden, middenveld, burgers Doel is het op elkaar afstemmen van complexe beleids- en gemeentegrensoverschrijdend initiatieven in de vallei om te komen tot concrete realisaties op het terrein.

OMSCHRIJVING Het projectgebied omvat de vallei van de Kleine Nete en Aa van Kasterlee tot Lier op het grondgebied van elf gemeenten in de provincie Antwerpen: Kasterlee, Geel, Olen, Herentals, Lille, Vorselaar, Grobbendonk, Zandhoven, Ranst, Nijlen en Lier. Het projectgebied is een aaneengesloten gebied van ca. 11.000 ha dat een op Vlaams niveau bepalende openruimtestructuur vormt. Het omvat het valleisysteem van de Kleine Nete vanaf de N19 tot Lier. De Kleine Nete stroomt binnen het projectgebied door de kleinstedelijke gebieden Herentals en Lier en kruist ter hoogte van Grobbendonk het Albertkanaal. Belangrijke delen van de Kleine Nete behoren tot het Natura 2000-netwerk, het Vlaams Ecologisch Netwerk en zijn opgenomen in de vastgestelde landschapsatlas. De vallei is ook een belangrijk landbouwgebied waarbij er aaneengesloten gebieden langs de Kleine Nete en in de vallei van de Aa liggen. De vallei ligt in een dicht bevolkt gebied met een sterk verspreide bebouwing waardoor de open ruimte gefragmenteerd is en onder druk staat. Verstedelijkingsprocessen hebben landbouw-, natuur- en bosgebieden sterk versnipperd waardoor het moeilijker wordt essentiële openruimtefuncties zoals voedselproductie, waterberging, klimaatregulatie en het behoud van biodiversiteit goed samen te laten functioneren. Om de effecten van klimaatveranderingen op te vangen moet de ruimte veerkrachtig zijn. De landbouw-, natuur- en bosgebieden in de vallei moeten tegen een stootje kunnen en in zekere mate mee kunnen bewegen met de sterk wisselende omstandigheden zoals meer intense regenbuien en langere periodes van droogte. Dat vraagt een aangepaste inrichting van de vallei, maar ook een goed doordachte visie op stedelijke ontwikkelingen langs de Kleine Nete in Herentals en Lier. Daarom zijn er al verschillende entiteiten erg actief in de vallei. Grote lopende projecten zijn de opmaak van gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen, het bekkenbeheerplan, het sigmaplan, de uitvoering van de Europese natuurdoelen, het nemen van compenserende maatregelen in het kader van de Kempische Noordzuidverbinding, … Gouverneur Cathy Berx kreeg in 2012 de coördinatieopdracht van de Vlaamse regering om de verschillende lopende processen beter op elkaar af te stemmen. Het strategisch project moet dit complex samenspel mee vorm geven door een ambitieus beleidsniveau- en beleidsdomeinoverschrijdend samenwerkingsverband neerzetten met als doel de vallei van de Kleine Nete zo in te richten en te beheren dat ze de toekomstige schokken inzake klimaatverandering kan opvangen en tegelijkertijd kan blijven instaan voor voedsel-, water- en

112

energievoorziening, waterberging en behoud van biodiversiteit, erfgoed en landschappelijke kwaliteit. Het actieprogramma van het strategisch project focust op korte termijn op de realisatie van zes hefboomprojecten die de ambitie om synergiĂŤn tussen bestaande initiatieven of nieuwe ideeĂŤn tot stand te brengen door de projecten te verbreden en meerdere doelen vanuit een gebiedsgerichte en geĂŻntegreerde benadering te realiseren, concreet moeten maken. Het strategisch project omvat de volgende zes hefboomprojecten: 1. Landschapspark Pallieterland: Ontwikkeling van een randstedelijk groengebied langs de Benedennete stroomafwaarts Lier om bezoekers kennis te laten maken met een groene omgeving met o.a. speelbos, volkstuintjes en speelnatuur en om in te zetten op het realiseren van waterbergingsgebieden en topnatuur in het zuidelijke deel. 2. Vallei van de Kleine Nete tussen Molternetebrug (N116) en Lier: Versterken van de samenhang van het gebied en verbeteren van de water- en natuurfuncties van het door (verblijfs)recreatie versnipperde valleigebied tussen Nijlen en Lier en realiseren van recreatieve en functionele verbindingen. 3. Graafweide-Schupleer: het samenvloeiingsgebied van Kleine Nete en Aa: Inzetten op de realisatie van Natura 2000- doelen door middel van een inrichtingsproject waarbij ook de landschaps- en erfgoedwaarden versterkt worden, de verwevenheid tussen landbouw, natuur en landschap vorm krijgt en de recreatieve infrastructuur wordt uitgewerkt. 4. Vallei van Aa: Vrijwaren van de Aa-vallei als verwevingsgebied voor de functies landbouw en water en het aanbod aan trage verbindingen tussen de dorpskernen uitbreiden met inclusie van de erfgoedsites. 5. Groenblauwe dooradering Herentals: Vrijwaren van de Netevallei ter hoogte van Herentals door niet te ontwikkelen delen van woonuitbreidingsgebied in te inrichten als groenblauwe ruimte. Het versterken van de relatie tussen het stedelijke gebied en de omliggende openruimtestructuren en inrichten van de Kempense Heuvelrug. 6. Zeggeloop (en andere zijlopen van de Kleine Nete tussen Geel en Herentals): Versterken groenblauwe dooradering van het bebouwde gebied en het landbouwgebied tussen Geel centrum en de Kleine Nete door het ontwikkelen van de Zeggeloop, Larumseloop en eventueel andere zijlopen.

Situering projectgebied met de 6 hefboomprojecten

113

ACTIE 1: LANDSCHAPSPARK PALLIETERLAND OMSCHRIJVING Het hefboomproject beoogt de geïntegreerde ontwikkeling van de open ruimte in de vallei van de Beneden-Nete in Lier waarbij doelstellingen op vlak van beveiliging tegen overstroming en natuurontwikkeling vanuit het Sigmaplan, behoud van onroerend erfgoed en randstedelijk groen (speelbos en volkstuinen) binnen één landschapspark Pallieterland gerealiseerd worden.

UITGEVOERD IN 2019 

Speelbos       

        





Beheerwerken speelbos (vervolg: knotten wilgen, kappen populierenrij, bramen verwijderen, …); Offerteaanvragen en inrichtingswerken speelprikkels speelbos (speelelementen en onthaal); Veiligheidscontrole 2 speelbos uitvoeren; Terugkoppeling ontwerp schets naar partners; Aanbrengen spelelementen; Aanbrengen bebording speelbos: speelzone en spelregels; Start beheer/onderhouden veiligheidswerken (kappen zieke essen, vrijmaken locatie wilgentunnel, aanplant natuurlijke afscheiding van meidoorn als grens van het speelbos, opruimen stormschade) door Polder van Lier); Aanvraag kapmachtigingen voor populierenrij i.k.v. beheer van knotwilgen; Overleg 2 en rondgang 2 veiligheidscontrole speelbos; beslissing om veiligheidsredenen alle essen preventief te kappen en kunstmatig te verjongen met andere boomsoorten; Opstellen plan met locatie ziek essen en aanvraag van noodkapvergunning; Uitvoering noodkap na schoontijd door Polder van Lier; Opstellen herbeplantingsplan i.s.m. Bosgroep Antwerpen-Zuid; Finale terugkoppeling van het opgestelde plan naar jeugdraad Lier; Aanvraag wijziging bosbeheerplan OCMW Lier bij ANB – goedgekeurd; Opstellen en uitsturen van de offertevraag voor het maken en plaatsen van de speelaanleidingen en gunning van de werken aan Onetwotree boomverzorging (RLRL); Terreinbezoeken met Onetwotree boomverzorging, Polder van Lier en stad Lier om prioriteiten te bepalen voor realisaties tegen de Netedag in Lier (22/09) en locaties van de speelaanleidingen te bepalen inspelend op lopend bosbeheer; Opstellen en uitsturen van de offertevraag voor het maken en plaatsen van houtsculpturen (waarvan 1 live zal gemaakt worden op de Netedag 22/09) en gunning van de werken aan Arboleo houtsculpturen; Inrichting van het speelbos met een eerste deel speelaanleidingen en infrastructuur, namelijk: 2 takkentipi’s, reuzenmikado, hoogteparcours, evenwichtsparcours met stelten en boomstammen, boomstambank, 1 picknickbank, natuurlijke fietsenstalling en toegangspoort; Officiële opening van het speelbos op de Netedag van 22/09/2109.

Volkstuinen 

In 2019 werd een nieuwe, gedetailleerde prijsvraag voor volkstuinbegeleiding opgemaakt: Velt vzw en TuinHier vzw dienden in. Offertes en interpretatie werden bezorgd aan Stad Lier voor de selectie op CBS. CBS gunde op 24/06/2019 de opdracht aan Velt vzw. De gevraagde dienstverlening bevat een voorbereidende fase en twee teeltseizoenen, start op 2 september 2019 en eindigt op 30 november 2021. De opdracht bestaat uit: o Medeorganisatie infoavond opstart nieuwe volkstuin; o Deelname aan en organisatie van overleg met projectpartners en volkstuiniers; o Lesgeven: basiscursus ecologisch tuinieren;

114

 



Acties omgeving PIME 





o Praktijkdemonstraties en -begeleiding in de volkstuin; o Organisatie referentiebezoek; o Adviesverlening. Eerste overleg met Velt vzw, RLRL en Stad Lier op 9/9/2019. Presentatie aanpak Velt aan CBS Lier op 23/9/2019; De grond waarop de volkstuinen en speelnatuur gerealiseerd zal worden, is in eigendom van OCMW Lier. De pachter is niet akkoord met stopzetten pacht, er loopt een gerechtelijke procedure over de pachtverbrekingsvergoeding bij de vrederechter. De zaak zal behandeld worden in de zitting van 14/01/2020. De infoavond voor nieuwe volkstuiniers en het verdere traject kan pas doorgaan na afwikkeling van deze zaak en zodra stad Lier zicht heeft op een datum waarop de pacht stopgezet kan worden.

Overleg tussen Provinciaal Instituut voor Milieueducatie (PIME) en Provinciale Groendomeinen Regio Mechelen (PGRM) (beheerder van groendomein Rivierenland) over de verdere ontwikkeling van de zuidelijke punt van Pallieterland als groene starten verpoosplek; Overleg met Toerisme Provincie Antwerpen, tussen Provinciaal Instituut voor Milieueducatie en Provinciale Groendomeinen Regio Mechelen en Regionaal Landschap Rivierenland over de mogelijkheden om een onthaalpoort te maken aan het PIME ; Overleg met Vlaamse Waterweg, stad Lier, PIME en PGRM over fietsbrug tussen de Beneden-Nete en het Netekanaal ter hoogte van PIME.

Sanering Neteland 

Heropstart overleg gesloten voormalige stedelijke stortplaats;



Beslissing tot aanstellen van een studiebureau voor het verdere bodemonderzoek op de site van PIME, zodat uitsluitsel gegeven kan worden over de afbakening en ernst van de verontreiniging; Onderzoek perimeter is reeds gebeurd, bijkomend onderzoek is noodzakelijk omdat de vervuiling buiten de perimeter loopt. Hiervoor wordt een aanbesteding uitgewerkt.



GEPLAND IN 2020 

Speelbos   

   

Verderzetten van het bosbeheer (kappen essen); Uitvoeren van het herbeplantingsplan; Inrichting van het speelbos met de overige geplande speelaanleidingen wanneer bosbeheer en heraanplant voltooid zijn, namelijk: vertelhoekje, klimhut, wilgentunnel, 3 picknickbanken en houtsculpturen (eventueel met educatief bordje); Wedstrijd rond naamgeving voor het bos; Aanbrengen bebording speelbos: speelzone en spelregels; Organiseren van publieksactiviteit (speeldag).

Volkstuinen    

Start begeleidingstraject nieuwe volkstuinen: infoavond, evaluatie kandidaat-volkstuiniers, cursus ecologisch tuinieren ,… Offerteaanvragen en inrichtingswerken nieuwe volkstuinen ‘Den Hof van Pallieter’ (grondwerken, aanplantingen); Start bewerken volkstuinpercelen met nieuwe volkstuiniersgroep; planning was voorzien voor voorjaar 2020; Bovenstaande planning kan i.f.v. uitspraak vrederechter afwijken (procedure vrederechter opzeg pacht percelen OCMW).

115



Acties omgeving PIME    

  

Signalisatie parking PIME, plannen van provincie Antwerpen binnen Pallieterland (algemeen) en infoborden te bespreken op volgende stuurgroep Pallieterland (april/ mei 2019); Opmaak van een inrichtingsschets voor PIME en Neteland door PIME en PGRM met betrokkenheid van TPA en RLRL; Te onderzoeken: composttoilet (cfr. provinciaal domein Hertberg en op CSA Grondsmaak in Kontich); Te onderzoeken mogelijkheid voor stationsomgeving als onthaalpoort; PGRM plant dit najaar (2019) de realisatie van een verbindingspad. Deze werken gebeuren in overleg met De Vlaamse Waterweg. Overleg met Duffel en de andere partijen over de aanleg van de fietsbrug ter hoogte van PIME; Opvragen prijsraming voor de fietsbrug; Alternatief onderzoeken voor de fietsbrug bv. veerpontje.

Sanering Neteland 

Timing van de aanbesteding voor bijkomend onderzoek is afhankelijk van de budgetbespreking van de stad Lier.

ACTIE 2: VALLEI VAN DE KLEINE NETE TUSSEN MOLTERNETEBRUG EN LIER OMSCHRIJVING Tussen het Albertkanaal en Lier vormen de Kleine Nete, het Netekanaal en de Molenbeek-Bollaak samen een effectief overstromingsgevoelig valleigebied van ongeveer 6 km lang en 1 km breed. In dit valleigebied ontwikkelde zich in de loop der jaren een sterk gefragmenteerd recreatielandschap met kunstmatige vijvers en weekendverblijven, ophogingen allerhande... De vallei ligt hier op de grens van verschillende gemeenten zodat er nood is aan een bovenlokale aanpak van de knelpunten in het gebied. Een grensoverschrijdende visie en gecoördineerde herinrichting bieden enorme kansen om (1) heel wat extra waterberging te realiseren in het valleigebied (hermeandering Molenbeek-Bollaak), (2) bijkomende natuurwaarden te creëren (oa zomerklokje) en (3) het gebied beter te ontsluiten op het vlak van recreatie.

Uitgangssituatie met (verwaarloosde) weekendverblijven

Het Viersels Gebroekt als streefbeeld voor het deelgebied Molternete

116

UITGEVOERD IN 2019 



Algemeen 

2de subwerkgroep over de thema’s water, natuur, weekendverblijven en toerisme op 26/06/2019;



Goedkeuring visie door de verschillende bestuursniveaus.

Extra waterberging creëren 

 



  





Opmaak inventaris van het gebied in hoofdlijnen met ook weergave oppervlakten; er zijn tussen de 5 en 7 permanente bewoningen in de zone; het merendeel van de particuliere percelen zijn visvijvers en/of weekendverblijven heel wat in slechte staat; Overleg met handhavingsinstanties over de aanpak van bouwovertredingen (weekendverblijven, uitgegraven vijvers en tegelbedrijf) in het projectgebied; Opmaak instrumentenlijst voor het verwerven van af te breken weekendverblijven in functie van de hermeandering van de Molenbeek-Bollaak gelegen in overstromingsgebied; mogelijkheden zijn handhaving, verhogen taks 2de verblijf, overlasttaks, leegstand, verwaarlozing, verkrotting, afval, voorkooprecht, …; In toepassing van het stand-still principe engageren de partijen met handhavingsbevoegdheid zich om actief oog te hebben voor nieuwe en recente (jonger dan 10 jaar) inbreuken, en hierbij telkens hun handhavingsbevoegdheid consequent uit te oefenen; De gemeenten engageren zich om zeer rigoureus om te springen met aanvragen tot vermoeden van vergunning met betrekking tot constructies die niet in overeenstemming zijn met de hier goedgekeurde visie; De gemeenten lijsten gewenste verwervingen (40% subsidie) binnen de projectcontour van het hefboomproject op; er worden voorlopig geen projecten voorgesteld; Departement Omgeving toetst taks tweede verblijven of mogelijke alternatieve taksen juridisch af; Indiening en goedkeuring van het onthardingsproject voor het afbreken van weekendverblijven (250.000 €); dit project zal een reconversie van een gebied met de bestaande weekendverblijven naar natuurgebied realiseren (+/- 10 ha). Het eerste terreinbezoek vond plaats op 27/2/2019; dit project werd opgestart en is nog lopende; Natuurpunt heeft reeds een groot aantal weekendverblijven aangekocht, de bouwwerken afgebroken en de vijvers gedempt.

Bijkomende natuurwaarden creëren 



Uitvoering verkennend bodemonderzoek door het Provinciaal Instituut voor Hygiëne in opdracht van de gemeente Ranst ter hoogte van gronden gelegen in het Habitatrichtlijngebied. Daaruit bleken bepaalde parameters verhoogd alsook de aanwezigheid van ondoordringbare objecten; Overleg met OVAM en de gemeente over een oriënterend bodemonderzoek (OBO) in het Habitatrichtlijngebied. Het OBO moet uitgevoerd worden vóór de PSN-subsidieaanvraag om bijkomende natuurwaarden te creëren; Op de site Goormans werd ingezet op handhaving van het RUP ‘Site Goormans’ zowel voor de aspecten milieu als stedenbouw. De eigenaar werd via ingebrekestellingen op de hoogte gebracht. In februari is de familie Goormans informeel in overleg gegaan met de gemeente Nijlen over een mogelijke verkoop van de site gelegen in natuurgebied. De verschillende partners hadden een overleg over de mogelijke nabestemming van deze site. De Vlaamse Waterweg laat momenteel de gronden schatten en maakt een eerste schatting van de kosten voor de sloop van het gebouw op. Er is een mondelinge overeenkomst tussen de eigenaar en de De Vlaamse Waterweg voor de aankoop van de site; Indiening (15/05/2019) proefproject ontharding 2de oproep ‘Verwijderen van steenpuin en waterberging in de vallei van de Kleine Nete tussen Albertkanaal en Lier’. Dit project werd niet weerhouden. Er werden budgetten gevraagd voor de restfinanciering van volgende dossiers:

117



Site Zomerklokje: wegnemen van vervuild steenpuin op 1,5 ha – 34.200 m3 extra waterberging – inrichten als 6430 (zoomvormende ruigte met zomerklokje) habitat. Zomerklokje is een rode lijst soort waarbij de verspreiding beperkt is tot de vallei van de Kleine Nete en Grote Nete; o Site Goormans: verwerving van site door de Vlaamse Waterweg (op 29/04/2019 werd een mondeling akkoord bereikt met de eigenaar). Verwijderen van 2000 m2 bedrijfsgebouwen en 4.200 m² betonverharding. Ambitie vanuit de projectpartners om de site als toekomstige onthaalpoort Molternetebrug in te richten. Voor volgende dossiers werd een PSN-subsidie Natuur aangevraagd bij ANB. Hiertoe werd een ondersteunend schrijven vanuit de Opvolgingscommissie Kleine Nete gericht aan het Agentschap voor Natuur en Bos: o



Recreatieve ontsluiting    



Onderzoek recreatieve doorsteek vanuit Emblem naar de Netekanaaldijk ter hoogte van de Chiro terreinen; De gemeente Nijlen beschikt over een Masterplan ‘Open Ruimte Perspectief’ dat zeer mooi werd uitgewerkt en als voorbeeld kan dienen voor de andere gemeenten binnen het strategisch project; Toelichting onthaalpoorten plan van aanpak door TPA op 28/05/2019 Er wordt momenteel een inventaris opgemaakt van mogelijke recreatieve verbindingen en instappunten voor het gehele gebied.

Structuurherstel Tappelbeek 





Site Viersels Gebroekt: Deze site ligt centraal binnen het natuurgebied Viersels Gebroekt. Dit natuurgebied kende een belangrijke impuls vanuit het Life+ project Kleine Nete (20112016) en vormt een belangrijke schakel in de waterberging langsheen de MolenbeekBollaak en zijlopen zoals de Klein Beek en de Tappelbeek. De projectindiener voor dit dossier is Natuurpunt. Overige partners die wensen bij te dragen in dit project zijn De Vlaamse Waterweg en de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). Site Zomerklokje: Deze site ligt ten noorden van de Dorpsbeek en het Netekanaal. Met dit project wordt habitat voor het Zomerklokje gecreëerd (abiotiek is grotendeels beperkt tot de vallei van de Kleine Nete van Albertkanaal tot Lier). De projectindiener voor dit dossier is het Regionaal landschap De Voorkempen. Ook de gemeente Ranst draagt financieel bij om dit project te verwezenlijken. Natuurpunt is projectpartner in dit dossier.

Er blijken enkele potenties te zijn voor het structuurherstel langs de Tappelbeek. 3 woningen langs de Tappelbeek worden aangekocht door VMM, Waterlink, AWV en de provincie. Hiermee verdwijnt een belangrijk risico op wateroverlast en wordt voorzien in herinrichting door de provincie; Op termijn lijken er nog mogelijkheden naar structuurherstel ter hoogte van de Massenhovensesteenweg een zone die mee herbestemd wordt naar natuurgebied via het GRUP ‘Vallei van de Tappelbeek’.

Plan van aanpak voor gebouwen zonder aansluiting op riolering of andere afvalwatervoorziening 

Plannen voor riolerings- en individuele zuiveringsinfrastructuur (gebiedsdekkende uitvoeringsplannen en IBA’s) verder prioriteren in functie van doelstellingen van het strategisch project zodat prioritair kan ingezet worden op de rioleringsstrengen en lozingen met een rechtstreekse impact op het gebied.

118

GEPLAND IN 2020 

Algemeen 



Extra waterberging creëren 

 



 

Onderzoeken hoe het masterplan ‘Open Ruimte Perspectief’ van Nijlen als voorbeeld kan ingezet worden voor de recreatieve ontsluiting van het volledige strategisch projectgebied; Bestaande mogelijkheden en missing links verder in kaart brengen; Verder onderzoek naar onthaalpoorten voor het gebied.

Structuurherstel Tappelbeek 

 

Opstart OBO via een raamcontract met OVAM; Overleg Nijlen, VMM, De Vlaamse Waterweg over de mogelijke nabestemming; Financiële middelen zoeken voor ontharding van de site Goormans aangezien de onthardingssubsidie niet werd verkregen.

Recreatieve ontsluiting 



Verder uitklaren van mogelijke instrumenten via overleg met Agentschap Binnenlands Bestuur, Afdeling Handhaving, toelichting op overlegplatform handhaving, overleg met Agentschap Wonen, onthardingsproject, … Procedure dempen van vijvers uitklaren; voorstel is casegerichte aanpak; Verdere opvolging proeftuin ontharding. De kwaliteitskamer van het traject proeftuinen ontharding vraagt om visuals van de toekomstvisie voor de hele vallei.

Bijkomende natuurwaarden creëren   



Overleg in functie van de opmaak van het ruimtelijk uitvoeringsplan signaalgebied Netevallei Emblem.

Natuurpunt heeft heel wat gronden op de linkeroever. Er wordt nagegaan welke ingrepen met betrekking tot structuurkwaliteit er mogelijk/wenselijk zijn. Op de rechteroever heeft Natuurpunt geen eigendommen; de provincie wacht de gevolgen van de nieuwe beveractiviteiten ter hoogte van deze percelen af. Deze kunnen een significante bijdrage betekenen voor de vooropgestelde doelstellingen; Verder afstemming tussen de verschillende partners zal gebeuren.

Plan van aanpak voor gebouwen zonder aansluiting op riolering of andere afvalwatervoorziening  Opnemen met betrokken gemeenten en rioolbeheerders; ingediende GIP-dossiers krijgen hogere prioriteit door integrale projectwerking.

ACTIE 3: GRAAFWEIDE – SCHUPLEER: HET SAMENVLOEIINGSGEBIED VAN KLEINE NETE EN AA OMSCHRIJVING Het gebied centraal in de vallei van de Kleine Nete tussen de woonkernen van Grobbendonk en Vorselaar werd aangeduid als gebied voor behoud en herstel van uitgesproken natuurwaarden met ruimte voor waterberging en ligt grotendeels in habitatrichtlijngebied waarvoor gebiedsspecifieke instandhoudingsdoelstellingen werden vastgesteld. Voor het Natura-2000 gebied werd in overleg met de actoren een ruimtelijk compromisvoorstel (= voorkeurscenario) voor de realisatie van een natte natuurkern van ongeveer 150 ha uitgewerkt dat de basis zal vormen van de procedure voor de opmaak van het GRUP Kleine Nete en Aa.

119

De grote uitdagingen voor dit gebied zijn (1) het verder uitwerken van een gedragen geïntegreerde inrichtingsvisie, (2) de uitrol van een flankerend beleid voor de landbouwers waarvoor landbouw subeconomisch tot onmogelijk wordt wegens de vastgestelde natuurdoelen, (3) de opmaak van een geïntegreerd beheerplan voor het beschermd erfgoed Kasteelhoeve en omgeving en (4) de recreatieve ontsluiting.

Natuurgebied Schupleer

UITGEVOERD IN 2019 

Opmaak geïntegreerde inrichtingsvisie 





Uitrol Natuurinrichtingsproject en flankerend beleid voor de landbouwers 



In een eerste screening van de actielijst werden die acties gedestilleerd die sneller kunnen opgenomen worden omdat ze los staan van de instelling van het Natuurinrichtingsproject. Het gaat dan om rioleringswerken (reeds aangemeld bij Infrax), inrichtingswerken met betrekking tot de onthaalpoorten en wandelpaden die voornamelijk zijn gelegen in natuurgebied (Natuurpunt); Onderzoek naar realisatie van wandelverbindingen tussen de Kasteelhoeve en de Schapenstal en tussen Grobbendonk (Troon) en de Kasteelhoeve: in kaart brengen opportuniteiten en knelpunten; er werd uiteindelijk nog geen onthardingsdossier ingediend voor de onthaalpoorten ter hoogte van de Saswachterswoning (Grobbendonk) en de Schapenstal (Vorselaar); dit kan later wel nog opgenomen worden; de eerste stappen werden gezet in onderzoek naar oude watertoren die dienst zou kunnen doen als toeristische uitkijktoren over het gebied; Er werd een onthardingsdossier ingediend voor de Nieuwendijk te Grobbendonk onder het thema ‘Weg is weg’; het project beoogde de ontharding van deze straat tot een karrespoor en het voorzien van amfibietunnels; deze aanvraag werd niet goedgekeurd; Op 12/06/2019 werd er een infomoment georganiseerd voor de landbouwers in het gebied waarbij de stand van zake van de verschillende acties en de gevolgen ervan voor de landbouwers werd uitgelegd; de nadruk lag op de inrichtingsvisie.

Op 25 januari 2019 besliste de Vlaamse regering de minister van Omgeving, Natuur en Landbouw te gelasten om het Natuurinrichtingsproject in te stellen. Tegelijkertijd werd ook het gewijzigde voorkeurscenario goedgekeurd. Dit voorkeurscenario werd mee opgenomen in de startnota van het GRUP ‘Vallei van de Kleine Nete en Aa van Kasterlee tot Grobbendonk’, goedgekeurd op 15 maart 2019; Het Natuurinrichtingsproject werd op 16 april 20191 door de bevoegde minister ingesteld. De minister maakt via Natuurinrichting een budget beschikbaar van € 3.033.000,00 voor de inrichting van het gebied. Daarnaast wordt ook €2.000.000,00 gereserveerd voor eventuele bedrijfsverplaatsing;

https://agnas.ruimteinfo.be/buitengebied/rup/345/MB20190416_natuurinrichting_Graafweide-Schupleer.pdf 120





Kasteelhoeve Grobbendonk   



VLM en ANB hebben het natuurinrichtingsproject opgestart en stelden een evenwichtig projectcomité en een projectcommissie voor het natuurinrichtingsproject samen.

Voorleggen van het bestek voor het beheerplan aan het Agenstchap Onroerend Erfgoed voor bijkomende subsidies. Het Agentschap kende een onderzoekspremie van 20.000 € toe; Gunning van de studie voor het geïntegreerd beheerplan aan Erfgoed en Visie; eerste stuurgroepoverleg op 13/09/19; Voorbereiden aanvraag verwervingssubsidie voor de Kasteelhoeve; de aanvraag werd op 30/10/2019 ingediend.

Recreatieve ontsluiting 

In de geïntegreerde inrichtingsvisie wordt reeds een basis gelegd voor de recreatieve ontsluiting. Daarbij werd rekening gehouden met de volgende voorwaarden: minimale verstoring van de natuurkernen, recreatieve wandellussen die geschakeld kunnen worden tot een langer traject. De focus wordt gelegd op de onthaalpoorten: Kasteelhoeve en omgeving (Grobbendonk), Saswachtershuis (Grobbendonk) en Schapenstal (Vorselaar); overleg met beide gemeenten om vorm te geven aan deze onthaalpoorten.

GEPLAND IN 2020   



Opmaken van een timing voor uitvoeren van de eerste acties uit de inrichtingsvisie en begroting van de kosten in relatie met Natuurinrichtingsproject; Verder bekijken mogelijkheden rond ontharding en inrichting van de onthaalpoorten Saswachterswoning/Troon en Schapenstal; Uitvoeren eerste acties uit inrichtingsvisie (mogelijkheden bekijken van de rioleringswerken en de recreatieve ontsluiting); opnemen en wegwerken knelpunten van 2 prioritaire wandelverbindingen enerzijds tussen de Kasteelhoeve en de Schapenstal en anderzijds tussen Grobbendonk (Troon) en de Kasteelhoeve; verder onderzoek naar oude Watertoren als toeristische uitkijktoren over het gebied Graafweide/Schupleer; De verdere timing voor het projectcomité en de projectcommissie van het Natuurinrichtingsproject wordt op punt gezet. Op 3 februari zal een eerste projectcommissie plaatsvinden en op 11 februari een eerste projectcomité; Er wordt op eind september 2020 gemikt voor een ontwerpprojectrapport dat daarna in openbaar onderzoek kan gaan; voorts wordt er verder werk gemaakt van de uitbouw van een lokale grondenbank als flankerende maatregel; Verder uitvoeren van de opdracht tot opmaak geïntegreerd beheerplan van de Kasteelhoeve en omgeving.

ACTIE 4: VALLEI VAN DE AA: EEN MULTIFUNCTIONEEL LANDBOUWLANDSCHAP OMSCHRIJVING De vallei van de Aa is een waardevolle openruimtestructuur die verschillende gemeenten en heel wat bijzonderheden verbindt. De vallei wordt gekenmerkt door weilanden en akkers, met relicten van mooie beemdenlandschappen en gehuchten aan de rand van de vallei. Dit hefboomproject heeft een meervoudig doel, dat bovenlokaal en geïntegreerd (landbouw, water, landschap, erfgoed, toerisme en recreatie) wordt aangepakt: (1) een klimaatrobuuste landbouw creëren (evenwicht tussen landbouw en water) o.a. door agrarisch

121

stuwpeilbeheer en (2) het aanbod aan verbindingen over de Aa tussen de dorpskernen en recreatieve netwerken vergroten en de aanwezige landschaps- en erfgoedwaarden beter ontsluiten en versterken.

Verbinding Sas 3 over de Aa tussen Poederlee en Herentals Stuwtjes als demomaatregel in {beek.boer.bodem}

UITGEVOERD IN 2019 

Klimaatrobuuste vallei 



 



Beek.boer.bodem: Opmaak van een set maatregelen voor landbouwers en natuurbeheerders waarbij enerzijds op hoger gelegen gebieden water wordt vastgehouden, vertraagd afgevoerd en geïnfiltreerd en anderzijds in lager gelegen gebieden wordt ingezet op alternatieve teelten en bufferen van water; Uitvoeren studie van ANB en departement Omgeving, uitgevoerd door Eco²: o Organisatie workshops voor landbouwers waar op deze kunnen aangeven wat de individuele behoeften zijn op het terrein; o Organisatie gebiedsexperten workshops om de noden en kansen op het terrein helder te krijgen; o Ontwerp folder {beek.boer.bodem}. Persmoment Water-land-schap op 10/04/2019. Stuurgroep {beek.boer.bodem} op 12/11/2019, goedkeuring demoprojecten: o Demonstratie maatregel beheer WATER {beek.boer.bodem} – Projectbudget € 55.000,00  Omvorming peilgestuurde drainage  Stuwtjes nieuw  Stuwtjes herstel  Monitoring o Demonstratiemaatregel beheer BODEM {beek.boer.bodem} – Projectbudget € 49.000,00  Aanleg strook met inzaai kruidenrijke mengsels in teeltvrije zone.  Geïntegreerde onkruidbestrijding.  Teelt van klimaatrobuuste gewassen + bodemscan  Houtsnippers C-gehalte + zoektocht aanvoer

Recreatieve verbindingen   

Gunning en uitvoering sondering; Gunning aannemer voor voorbereidend studiewerk en het aanleveren en plaatsen van de voetgangersbrug over de Aa; Opstart overkoepelende inventarisatie van alle informatie over trage wegen, recreatieve verbindingen en erfgoed elementen in de vallei van de Aa. De 1ste fase van de trage wegen

122

projecten in Lille en Herentals zijn afgerond door het Regionaal Landschap kleine en Grote Nete. Dit betekent dat een inventarisatie van het trage wegennetwerk in Lille en Herentals voorhanden is. Vorselaar beschikt over een eigen inventarisatie van de trage wegen en erfgoed elementen. GEPLAND IN 2020 

Klimaatrobuuste vallei 





Doorstart van het landinrichtingsproject Water-land-schap. Dit houdt enerzijds het starten van de uitvoeringsinitiatieven in (quick-wins, uitvoeringstermijn is 2 jaar) en anderzijds een verdere uitwerking van het LIP; Goedkeuring demoprojecten door jury en bekrachtiging door de minister; uitrollen demoprojecten met geïnteresseerde landbouwers.

Recreatieve verbindingen  

Indienen omgevingsvergunningsaanvraag brug; Verdere opmaak plan van aanpak missing links in recreatief netwerk waarbij voornamelijk een plan van aanpak wordt opgemaakt voor de verbinding over de Aa tussen Herentals en Poederlee thv Sas 3.

ACTIE 5: GROENBLAUWE DOORADERING HERENTALS OMSCHRIJVING Het hefboomproject wil enerzijds de continuïteit van de vallei van de Kleine Nete tussen stedelijk gebied en buitengebied versterken en anderzijds moet er de nodige aandacht gaan naar de relatie tussen de vallei en het omliggende (stedelijke) landschap. Het hefboomproject bestaat uit twee deelprojecten: (1) de realisatie van een aaneengesloten groenstructuur en zones waar stedelijke ontwikkelingen plaatsvinden in de vallei van de Kleine Nete, vnl. Olympiadelaan en (2) de opmaak en uitvoering van een landschapsbiografie en -visie en een toeristisch ontsluitingsplan voor de Kempense Heuvelrug.

Excursie op de Kempense heuvelrug in het kader van de opleiding Landschapsgids

De geomorfologie van de Kempense heuvelrug in kaart gebracht

UITGEVOERD IN 2019

123



Realisatie groenstructuur binnen zone stedelijke ontwikkeling  





Kempense Heuvelrug  

  





Onderzoek naar inzetten instrumentenkoffer VLM voor Olympiadelaan; Opdracht ‘veerkrachtige herinrichting signaalgebied Olympiadelaan’ werd gegund aan Witteveen + Bos en Cluster: twee stuurgroepvergaderingen hebben plaatsgevonden: keuze scenario’s voor zowel inrichting waterbergingsgebied als herinrichting Olympiadelaan ligt voor Startoverleg met de stad Herentals over het Interreg project: Recapture the Fortress Cities, een onderzoek naar het inzetten van cultureel en natuurlijk erfgoed, hier de oude stadsomwallingen, voor meerdere ecosysteemdiensten; tweedaagse kick-off meeting op 26 en 27 november 2019.

Opstart stuurgroep Kempense Heuvelrug en opmaak bestek landschapsbiografie en – visie van de Kempense heuvelrug te Herentals en omgeving; De opdracht voor de opmaak van de landschapsbiografie en –visie werd gegund aan Strootman Landschapsarchitecten/Shera van den Wittenboer en Bailleul; in september 2019 werd gestart met de landschapsbiografie; Terreinbezoek met het studiebureau en de gebiedskenners bij opstart van de landschapsbiografie; Verzamelen relevante informatie als input voor de biografie door verschillende gebiedskenners; Voorbereiding inrichten opleiding voor landschapsgids Kempense heuvelrug + plus, een interactief traject over natuur, geschiedenis en erfgoed in het land van Nete en Aa; de cursus liep van 23 april 2019 tot 8 oktober 2019; 55 cursisten rondden met veel enthousiasme hun opleiding af tijdens het eindevent in Le paige op 8/10/19; de cursisten stelden hun (groeps)werk voor (3 natuur/erfgoedwandelingen, 1 wandeling religieus erfgoed, 2 werkgroepen over educatieve ondersteuning jeugdverblijf De Brink, studie over toponiemen); Uitwerking ruimtelijke ontwikkelingsvisie voor de sporten recreatiecluster langs de Kleine Nete in Herentals. 3 grote thema’s worden belicht: bereikbaarheid, infrastructuur en natuur/open ruimte; deze studie werd uitgevoerd door Stramien die 3 scenario’s heeft uitgewerkt in het eindrapport: o Scenario met compacte ijspiste o Scenario met 400 m ijspiste nabij het Netepark zwembad o Scenario met 400 m ijspiste nabij het sporthotel van Sport Vlaanderen In de 3 scenario’s werd een locatie voorgesteld voor de hockey terreinen, een overdekte atletiekpiste, locatie voor werpnummers, een rolwagenpad, … Onderzoek haalbaarheid verwervingssubsidie voor percelen op de Kempense heuvelrug; er werd geen projectvoorstel ingediend.

Andere  Fiets-o-strade: de uitvoeringsplannen van de bruggen (K01 en K02) op de F102 worden momenteel uitgewerkt door de aannemer.

GEPLAND IN 2020 

Realisatie groenstructuur binnen zone stedelijk ontwikkeling    

Onderzoeken of instrumentenkoffer VLM kan worden ingezet; Verderzetten procedure PRUP Olympiadelaan en uitwerking actieplan; Opdracht ‘veerkrachtige herinrichting signaalgebied Olympiadelaan’: Keuze uit schetsontwerpen 19 en ontsnipperingsniveau in functie van verder ontwerp; Recapture the Fortress Cities: verdere opvolging van het project.

124



Kempense Heuvelrug  

   

Verdere uitvoering van de landschapsbiografie, landschaps- en inrichtingsvisie; Opleiding landschapsgidsen: o Een groot aantal cursisten gaf zich op voor een vervolgtraject waarbij er vanuit themagroepen insteek gegeven zal worden voor de landschaps- en inrichtingsvisie van de Kempense Heuvelrug; o Geïnteresseerde cursisten zullen ondersteund worden bij hun gidsenwerking op de Heuvelrug; o De nauwe samenwerking met jeugdverblijf De Brink wordt behouden; educatieve pakketten worden verder uitgewerkt; Opvolgen site De Brink en natuureducatieve inrichting van een nieuw perceel ism Natuurpunt; Verder in kaart brengen quick-wins ter hoogte van de Kempense Heuvelrug; Geopark: studiedag op 01/04/2020

Andere  Faciliteren aankoop grond voor boscompensatie en mogelijke invulling als stadsrandbos (ongeveer 15 ha);  Fiets-o-strade: Afsluiten van de bezettingscontracten en verder uitwerken uitvoeringsplannen door de aannemer;  Nagaan of zand van uitgraving Hellekens ter plaatse gebruikt kan worden door de aannemer van de fiets-o-strade.

ACTIE 6: ZEGGELOOP EN ANDERE ZIJLOPEN VAN DE KLEINE NETE OMSCHRIJVING Dit hefboomproject heeft tot doel de Zeggeloop te ontwikkelen tot groenblauwe openruimtestructuur die vanuit het stadscentrum van Geel een verbinding maakt met de Kleine Nete. Zo wordt de vallei teruggebracht naar de stad, kunnen recreatieve verbindingen gerealiseerd worden, en kan er een bijdrage geleverd worden aan lokale waterberging. Ook kan onderzocht worden hoe andere zijlopen van de Kleine Nete tussen Geel en Herentals de groenblauwe dooradering kunnen versterken. Pas na het finaliseren van het Beleidskader Open Ruimte van de stad Geel kan er werk gemaakt worden van de uitvoering van de ruimtelijke visie in Geel (ikv landschapspark Holven). UITGEVOERD IN 2019  



Oplevering fase 1 trage wegen project Geel (inventarisatie in herwaarderingplan); DNA onderzoek open ruimte Geel als vooronderzoek in het kader van het nog op te maken beleidskader open ruimte dat verder bouwt op de doelstellingen uit de strategische visienota van het beleidsplan ruimte Geel (terreinbezoeken, advisering uit te werken visienota,…); dit onderzoek is afgerond; Kansenkavels en kansenroutes te Geel: startvergadering met toelichting van het project en plan van aanpak; met dit project wordt gezocht naat onbebouwde percelen met harde bestemming die kunnen ingezet worden voor het behoud en versterken van de open ruimte; in een eerste fase werd een open ruimte scan opgemaakt om kansen te detecteren; een aantal percelen rond de Zeggeloop komen in aanmerking en kunnen daarmee de belangrijkste open ruimte vinger voor de stad richting de Kleine Nette versterken; Opmaak bestek voor de studie ‘Inrichtingsvisie en opmaken ruimtelijk uitvoeringsplan voor de groene dooradering van Geel’, opdrachtgever stad Geel;

125



Onderzoek naar de mogelijkheid voor de integratie van de sanering van de Kneutersloop in het strategisch project; de input voor de opmaak van het bestek voor een waterbodemonderzoek werd door alle partners verzameld en overgemaakt aan OVAM; er is nog onduidelijkheid of het bestek verder kan opgemaakt en uitgestuurd worden aangezien het werd aangemeld als reserveproject en enkel groen licht krijgt wanneer er voldoende budget is; Verdrogingsproblematiek Olens Broek/Langendonk: door ANB werd een eerste analyse gemaakt van de oorzaken van de verdroging en mogelijke oplossingen.

GEPLAND IN 2020    

Onderzoek missing links trage verbindingen (mogelijkheden bekijken binnen fase 2 trage wegen project); Gunningsprocedure voor de studie ‘Inrichtingsvisie en opmaken ruimtelijk uitvoeringsplan voor de groene dooradering van Geel’, opdrachtgever stad Geel; Verder onderzoek mogelijkheid tot integratie sanering Kneutersloop in het strategisch project; Verdrogingsproblematiek Olens Broek/Langendonk: analyse van ANB moet verder onderzocht worden zodat gerichte maatregelen kunnen genomen worden (hermeandering Kleine Nete (reeds voorzien VMM),te onderzoeken: sanering en verondieping Kneutersloop, verondiepen andere grachten, grondwatergebruik en terugpompen grondwater evalueren, …), verder opvolging van de grondwaterstanden en de ecologische waarden van het gebied is noodzakelijk.

ACTIE 7: VERWERVINGSSUBSIDIES OMSCHRIJVING Binnen elk strategisch project bestaat er de mogelijkheid om verwervingssubsidies aan te vragen voor het verwerven van constructies en gronden of om erfpachtovereenkomsten af te sluiten. Binnen de looptijd van het strategisch project van 3 jaar kan er maximum 500.000 € verwervingssubsidie verkregen worden. Deze subsidie is goed voor 40% van de verwervingskosten.

Zicht op het poortgebouw van de te verwerven Kasteelhoeve

UITGEVOERD IN 2019

126

De mogelijkheid om verwervingssubsidies aan te vragen binnen het strategisch project werd met alle partners besproken tijdens verschillende Opvolgingscommissies. Aan alle partners werd gevraagd om samen met de projectcoördinator en de trekkers op zoek te gaan naar opportuniteiten binnen het strategisch project De voorstellen werden door de jury onder voorzitterschap van de gouverneur beoordeeld aan de hand van 4 criteria, functie/publiek karakter, strategisch karakter, financiële haalbaarheid en partnerschap. Op de Opvolgingscommissie van 18 juni 2019 werd in samenspraak met alle partners beslist om 2 kansrijke projecten voor eind oktober 2019 in te dienen bij het departement Omgeving met name, Pallieterland en Kasteelhoeve en omgeving. De verwervingsaanvragen worden bijgevolg ondersteund door alle partners van het strategisch project. De aanvragen werden op 30 oktober aan het departement Omgeving bezorgd. Samenvatting van de 2 verwervingsvoorstellen: 



Perceel in Pallieterland te Lier: De aankoop van het perceel is noodzakelijk voor de realisatie van randstedelijk groen en conform de goedgekeurde visienota Pallieterland. Dit deelgebied wordt de groene long voor de inwoners en bezoekers van Lier waarin recreëren en natuurbeleving centraal staan. Om deze groene long te kunnen realiseren wordt via het GRUP ‘Beneden-Nete’ o.a. woonuitbreidingsgebied gewijzigd naar de functie gemengd openruimtegebied. Het kunnen verwerven van dit perceel is cruciaal om de inrichtingsplannen van dit deelgebied te kunnen realiseren. Dit perceel sluit aan bij de groep van percelen die reeds in eigendom zijn van de stad en het OCMW van Lier. Verwerving maakt het mogelijk om de inrichting in één beweging te kunnen doorvoeren, wat de inrichtingskwaliteit ten goede komt. Kasteelhoeve te Grobbendonk: De destijds verlaten en vervallen kasteelhoeve werd in erfpacht genomen met de bedoeling de site te redden van verder verval en te revitaliseren. De potenties van de site zijn, onder andere toeristisch-recreatief ontegensprekelijk erg groot, onder andere ook om uit te groeien tot een volwaardige en publieke poort voor het bestaande en toekomstige gebied Graafweide – Schupleer, momenteel in volle herontwikkeling in het bijzonder en voor de gehele vallei van de Kleine Nete in het algemeen. De toekomst van de site van de kasteelhoeve zal mede gericht zijn op de openstelling voor het publiek, het behoud en de verdere ontwikkeling van de natuur- en erfgoedwaarden, en het realiseren van een nieuwe functie in het gebouwenpatrimonium met respect voor de draagkracht en de waarden van het domein.

GEPLAND IN 2020 Er zal een nieuwe oproep gelanceerd worden waarbij alle actoren bijkomende voorstellen tot verwerving kunnen indienen. ACTIE 8: COMMUNICATIE OMSCHRIJVING Als overkoepelend intern communicatiekanaal wordt gebruik gemaakt van de opvolgingscommissie, de beleidsmatige stuurgroep met gemeenten, provincie Antwerpen, Vlaamse overheidsdiensten en het middenveld. Daarnaast is er het procesbeheercomité, een ambtelijke stuurgroep met de projectleiders van alle deelprojecten. De dagelijkse werking van het project gebeurt via het projectbureau en de verschillende stuur- en werkgroepen binnen de hefboomprojecten. De website, www.kleinenete.be kreeg een update waarmee deze naast een ambtelijke functie ook aantrekkelijk werd gemaakt voor het bredere punliek. Verder gebeurt de communicatie naar externen via persberichten, evenementen, gemeentelijke infokranten, Facebookpagina’s van alle partners, …

UITGEVOERD IN 2019 Voor de website werd de input voor de verschillende projecten afgetoetst met de partners en doorgegeven aan het communicatiebureau TAKK. De verschillende thema’s zijn: welkomstpagina, 8 projectpagina’s, informatieve

127

pagina over de Kleine Nete, een pagina met wat er te beleven valt in de vallei van de Kleine Nete en een nieuwspagina. Het resultaat van de website is een evenwicht tussen het kenbaar maken van het partnerschap en hun acties in de vallei, het voor publiek uitnodigend maken van de vallei en haar omgeving en het openbaar stellen van documenten en verslagen van de opvolgingscommissie (OC).

Homepagina van de website www.kleinenete.be

Op 22 september 2019 werd een tweede publieke Netedag georganiseerd. Daarbij werden de 2 hefboomprojecten ‘Landschapspark Pallieterland en ‘Vallei van de Kleine Nete tussen Molternetebrug en Lier’ samen in de kijker zetten. De Netedag bood een zeer uitgebreid programma met 40 activiteiten op 7 verschillende locaties locaties (evenementenweide Lier, halte Sionsbrug, halte ’t Oud Lier, halte jachthaven, Badhuis, Steenbeemden, watersportweide te Emblem en natuurweide te Nijlen). Op de infomarkten en tijdens de begeleide wandelingen (14 aangeboden wandelingen op 4 verschillende startplaatsen) werden de deelnemers geïnformeerd over het strategisch project en het onthardingsproject en het belang van natuur, water en onroerend erfgoed in de vallei. Op de evenementenweide in Lier openden Cathy Berx (gouverneur provincie Antwerpen), Jan De Haes (gedeputeerde provincie Antwerpen), Frank Boogaerts (burgemeester, stad Lier) en Bernard De Potter (administrateur-generaal van de Vlaamse Milieumaatschappij) deze feestelijke dag. Ook ter hoogte van de watersportweide was er later op de dag een officiële opening van de roeiclub The Oar. Voor de gelegenheid publiceerde de Vlaamse Milieumaatschappij een infokrant met uitleg over de meest relevante acties in het gebied tussen het Albertkanaal en Lier (zie bijlage 4). Deze infokrant werd verspreid en toegelicht op de verschillende locaties.

128

Sfeerbeelden van de Netedag op 22 september 2019 in Lier, Ranst, Nijlen en Zandhoven

GEPLAND IN 2020 De volgende Netedag is gepland op 20 september 2020. Hiervoor zal een samenwerking opgezet worden met de gemeenten Vorselaar en Grobbendonk.

129

4.2.3 KONINKLIJK DOMEIN ALGEMEEN Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

RLKGN en IOED k.ERF Els Oostvogels KEMP vzw, Hooibeekhoeve, Natuurpunt, TPA , Dessel, Retie, Mol, Geel Gemeenten, burgers, bewoners, recreanten, landbouwers Het koninklijk (ontginnings)verleden van de Kempen onderzoeken en ontsluiten. Een gebiedswerking opstarten rond het Kempisch Domein in Geel, en De Graaf in Retie.

OMSCHRIJVING Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete en erfgoeddienst k.ERF hebben de ambitie om aan de slag te gaan met het koninklijk verleden van de Kempen. De kroon in de Kempen is een nog niet aangesneden thema met veel potentieel dat vier Kempense gemeenten Geel, Retie, Dessel en Mol met elkaar verbindt. Met dit project willen we verhalen van vroeger en nu verzamelen, documenteren en delen omdat (lokale en persoonlijke) verhalen betekenis geven, contact leggen, mensen raken en dus verbinden met elkaar en met het gebied. Het project resulteert in een royaal vormgegeven boek en een open platform waarin de spelers in het gebied uit kunnen putten. Met dit boek, platform, gerichte communicatie, fotoreportage en activiteiten hopen we de gemeenschap van het Kempisch Domein en partners te inspireren bij marketingcampagnes, branding van streekproducten, ontwikkeling van een toeristisch en recreatief aanbod en landbouwverbreding.

Ontginningslandschap uit 1886, omgeving Ten Aard, Geel en Kievithoeve

EEN STUKJE GESCHIEDENIS: ONTGINNERS VAN DE KEMPEN: Baron Coppens investeerde nog voor de grote ontginningsgolf in gronden op de Geelse Aard. Als politicus in het prille België was hij goed op de hoogte van de ontginningswet en de ontsluiting van de Kempen. Er was de weg Diest-Turnhout, het pas gegraven Kempische Kanalennetwerk en het vooruitzicht op de spoorlijn AntwerpenMönchenglabach. Al in 1838 was hij eigenaar van een domein van 600 ha heidegrond met hoeve, ‘De Kievit’ genaamd. Hij was zo verknocht aan de Kempense gronden en zijn ontginningen dat hij er letterlijk begraven wilde

130

worden. Hij liet op Ten Aard een grafkelder bouwen waarin hij, zijn vrouw en haar zoon die hij adopteerde werden begraven. Op het borstbeeld bovenop de tombe liet hij een quote noteren waaruit zijn ontginningsijver en -liefde blijkt: ‘Celui qui a fait pousser deux brins d’herbe o uil n’en poussait qu’un seul, a mieux fait pour l’humanité que le conquerant qui a gangné vingt batailles’. Koning Leopold I en Graaf Filips van Vlaanderen waren twee opmerkelijke en grote investeerders in de ontginning van de Kempen. Leopold I kocht een groot stuk grond langs het kanaal Bocholt-Herentals. Het uitgestrekte gebied omvatte gronden in Geel, Retie, Dessel en Mol. Onder impuls van de koning werden deze gronden omgezet in bosbouw, hooilanden, een jachtpark en de koning waagde zich ook aan witzandwinning (gebied dat we nu kennen als de ‘Congovaart’, een zijtak van het kanaal ter hoogte van de Atoomwijk). Net als baron Coppens experimenteerde de koning met de nieuwste landbouwtechnieken en -machines. Zijn zoon Filips kocht grote stukken grond in Postel-Retie. Hij kocht o.a. een, deel van de vroegere abdijgronden (zie stuk Candèle de Gijsegem). Dit stuk is beter gekend als de Koninklijke Schenking, dat nu in handen is van het Agentschap voor Natuur en Bos. Een ander deel van het gebied heet vandaag ‘De Graaf’, een verwijzing naar de titel Graaf van Vlaanderen. In de jaren 1950 werden de koninklijke gronden systematisch verkocht. Een stuk werd overgenomen door de provincie Antwerpen die er het Prinsenpark uitbouwde, een ander deel werd herbestemd als site voor Studiecentrum voor de Toepassingen van de Kernenergie met o.a. de modernistische Atoomwijk, een ander groot stuk werd in het kader van de reconversie van de landbouw door de maatschappij voor de Kleine Landeigendom het Kempisch Domein ingericht met boerderijen voor melkveehouderij.

Het koninklijk verleden van de Kempen met aanduiding van de twee focusgebieden in de LEADER-projecten: Kempens Domein, Geel en De Graaf, Retie

131

DOELSTELLINGEN LEADER-PROJECTEN ‘KONING IN DE KEMPEN’ 

 



 

Werken aan draagvlak voor landschap, erfgoed, agrobiodiversiteit en klimaatadaptatie (groenblauwe netwerken) zowel bij de lokale actoren als het brede publiek. Dit door de uitwerking van een gebiedsvisie voor het Kempens Domein en De Graaf in Retie die de verschillende tijdslagen erkend en een duurzaam en herkenbaar toekomstbeeld vooropstelt. Deze visie stapsgewijs in uitvoering brengen, in eerste instantie door de realisatie van quick wins. Initiëren en ondersteunen van initiatieven rond ‘de koning in de Kempen’ (activiteiten, evenementen, nieuw koninklijk streekproduct) Branding van de regio met een Koninklijk verleden binnen de Antwerpse Kempen door gerichte communicatie en promotie en het samenbrengen van een netwerk dat hier in de toekomst mee vorm aan kan geven. Verzamelen, in kaart brengen, digitaliseren en centraliseren van de collectie ‘Koninklijke Domeinen’. Deze kennis zit vandaag verspreid bij verschillende organisaties, privépersonen, archiefinstellingen. We brengen de verhalen, foto’s, filmpjes, kaartmateriaal samen in een publicatie die we naar het brede publiek verspreiden en ook in een centrale databank die we delen met alle spelers actief in het gebied. Een sterke basis leggen voor verdere, authentieke storytelling (marketingtool) die de uitbouw van projecten en initiatieven van actoren in het gebied kan versterken Opzetten van een duurzaam kader voor het behoud en versterking van de culturerel identiteit, biodiversiteit en landschapskwaliteit binnen een modern (landbouw)landschap.

LEADER KEMPEN ZUID ‘KEMPENS DOMEIN, EEN LANDSCHAP MET EEN KONINKLIJK VERLEDEN’ OMSCHRIJVING KEMPISCH DOMEIN, GEEL Het Kempisch Domein met de kern op grondgebied Geel, vormt een samenhangend geheel waarin de verschillende tijdslagen en ontginningsgolven die sinds begin 19de eeuw het landschap gevormd hebben goed leesbaar zijn. RLKGN stelt samen met de stad Geel, de beheerders, eigenaars en landbouwers een duurzame visie op die landschapsrelicten versterkt en een duurzaam landschapsbeheer wil initiëren. Er wordt ook prospectie gedaan naar de uitbouw van een agrobeheergroep.

De Koningshoeve in Geel Ten Aard

Landbouwinnovatie in het Kempens Domein: schapen van Kemp vzw

132

UITGEVOERD IN 2019   

Samenbrengen partners (Hooibeekhoeve, stad Geel, Natuurpunt (werking Breeven), heemkringen, IOED k.ERF en RLKGN Indienen LEADER-dossier Goedkeuring LEADER-dossier

GEPLAND IN 2020        

Publicatie ‘Koning Te Rijk’ Open Online Databank: delen info, verhalen en beelden die voor de publicatie verzameld worden Landschapsvisie Kempisch Domein Prospectie oprichten agrobeheergroep Landschapsherstel: quick wins Portrettenreeks ‘Kempisch Domein en zijn bewoners (mensen, maar ook fauna, fora, markante plekken, landschappen) Wandeling (ism Natuurpunt en Hooibeekhoeve) Publieksmoment met tentoonstelling

LEADER KEMPEN OOST ‘DE KONING TE RIJK, SAMEN WERKEN ROND HET HEDEN VERLEDEN EN TOEKOMST VAN HET KONINKLIJK DOMEIN’ OMSCHRIJVING DE GRAAF, RETIE In dit LEADER-gebied wordt naast het onderzoeken en onsluiten van het Koninklijk verlelden van Mol, Retie en Dessel ook gewerkt aan landschapsinrichting. Hiervoor nemen we het focusgebied De Graaf, een kenmerkend ontginningslandschap aan de Collateur. We werken er aan draagvlak voor landschap, erfgoed, agrobiodiversiteit en klimaatadaptatie (groenblauwe netwerken) zowel bij de lokale actoren als het brede publiek. Dit door de uitwerking van een gebiedsvisie die de verschillende tijdslagen erkend en een duurzaam en herkenbaar toekomstbeeld vooropstelt. Deze gebiedsvisie spoort samen met het project ‘Reties Open Ruimte Platform’. Deze visie stapsgewijs in uitvoering brengen, in eerste instantie door de realisatie van quick wins.

Het ontginningslandschap van De Graaf in Retie met de Collateur

133

UITGEVOERD IN 2019   

Samenbrengen partners opstart project (gemeente Retie, Mol, Dessel) Indienen LEADER-dossier Goedkeuring LEADER-dossier

GEPLAND IN 2020      

Publicatie ‘Koning Te Rijk Open Online Databank: delen info, verhalen en beelden die voor de publicatie verzameld worden Landschapsvisie ‘De Graaf’ Retie + landschapsherstel: quick wins + afstemming Reties Open Ruimte Platform Prospectie oprichten agrobeheergroep Fietsroute Belevingsavonden en streekevent

134

4.3

RECREATIEF MEDEGEBRUIK EN NATU URRECREATIE

4.3.1 TRAGE WEGEN ALGEMEEN Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete vzw Charlotte Corthals Gemeenten, provincie, recreanten, aangelanden, landbouwers, vrijwilligers, Trage Wegen vzw, â&#x20AC;Ś Lokale bewoners, schoolgaande jeugd, recreanten Versterken en opwaarderen van het trage wegen netwerk. Promoten van verkeersveilige trage verbindingen, zowel functioneel als recreatief. Dit met aandacht voor de cultuurhistorische betekenis en de ecologische en landschappelijke waarde waarde van trage wegen. Het realiseren van een trage wegennetwerk dat de streekidentiteit versterkt en beleefbaar maakt.

135

OMSCHRIJVING Trage wegen zijn verbindingen met een openbaar karakter die voornamelijk gebruikt worden door nietgemotoriseerd verkeer. Vaak zijn dit smalle doorsteekjes in de dorpskern, onverharde veldwegen of kronkelende bospaadjes. Het behoud en herstel van het trage wegennetwerk is belangrijk want op de fiets springen, een toertje joggen of de hond uitlaten wordt dubbel zo aangenaam langs autoluwe paadjes. Deze wegen vervullen een belangrijke rol als toegang- en doorgangsweg voor landbouwverkeer en worden veel gebruikt door jongeren als veilige fietsverbinding naar hun school of plaatselijke jeugdbeweging. Deze paadjes doorsnijden het open landschap en geven zo een kijk achter de lintbebouwing. Door deze paadjes ecologisch in te richten met aandacht voor landschappelijk context ontstaan nieuwe verbindingen en toevluchtoorden voor heel wat flora en fauna. Als extra troef herbergen trage wegen meestal een hoge cultuurhistorische waarde. Vroeger moesten trage wegen vaak wijken voor bestemmingen of functies waar op dat moment meer belang aan werd gehecht. Vandaag zien we dat er opnieuw aandacht is voor de trage wegen en de verscheidenheid aan functies die deze (kunnen) vervullen. Heel wat gemeentebesturen werken plannen en acties uit om hun trage wegennetwerk te herwaarderen. Trage wegen zijn vaak een complexe materie. Het regionaal landschap wilt voor de betrokken gemeentes een regisseursrol vervullen en de coördinatie op zich nemen om waar mogelijk een intergemeentelijk, fijnmazig en kwaliteitsvol trage wegennetwerk uit te bouwen. We streven naar draagvlak op lange termijn voor het herstellen en behouden van de trage wegen. Bijkomend zijn de trage wegen vaak een plaatselijke materie. De lokale gebruikers, eigenaars en aangelanden zijn meestal de experts ter zake. Een volledig trage wegenproject bestaat klassiek uit drie fases: 



Fase 1: Inventarisatie van trage wegen en opstellen van een trage wegenplan: het resultaat is een digitale inventarisatie en een trage wegenplan. Daarbij zal de gehanteerde methodiek sterk gericht zijn op draagvlak en participatie. In het gehele proces, dat wil zeggen vanaf het inventariseren, afwegen van de mogelijkheden, het opmaken van ontwerp tot de inrichting en het onderhoud van de trage wegen wordt rekening gehouden en samengewerkt met eigenaars, gebruikers en aangelanden. Fase 2: Uitvoeren van trage wegenplan. De uitvoering van een trage wegenplan betreft de opmaak van een prioriteitenstelling en actieplan, een timing van de uitvoering en een financieringsplan i.v.m. de inrichting van trage wegen. Overige onderdelen zijn bijvoorbeeld: onderhandelingen met eigenaars of aangelanden, afsluiten van beheers- en gebruiksovereenkomsten, inrichtingsontwerpen, uitwerking subsidieaanvragen, … Fase 2 is bedoeld als de volledige voorbereiding voor de inrichting van een trage weg tot net voor ‘de schop in de grond’. Het gemeentebestuur kiest samen met het regionaal landschap enkele trage wegen (richtaantal is 5) uit. Fase 3: Effectieve realisatie van de trage wegen uitgewerkt in de tweede fase.

(Nieuw) decreet gemeentewegen Het decreet gemeentewegen dat van kracht is sinds 1 september 2019 stelt dat alle officiële buurtwegen opgenomen in de Atlas van de Buurtwegen (1841) en alle feitelijke trage wegen opgenomen in een rooilijnplan nu onder de noemer gemeenteweg vallen. De gemeenteraad is, sinds het intreden van het decreet, het enig bevoegd orgaan voor gemeentewegen. Elke wijziging, opheffing of erkenning van een gemeenteweg wordt geïnitieerd en beslist door de gemeenteraad en gaat gepaard met de opmaak van een rooilijnplan.

136

OPMAKEN VAN EEN TRAGE WEGENPLAN VOOR LILLE OMSCHRIJVING Het project trage wegen kadert binnen het beleidskader â&#x20AC;&#x2DC;publieke ruimte en mobiliteitâ&#x20AC;&#x2122; waarin de koppeling gemaakt wordt tussen de ruimtelijke ontwikkeling, publieke ruimte en de mobiliteitsaspecten. Lille ligt bezaaid met mooie, maar vaak ongekende, trage wegen waardoor ze weinig gebruikt worden. Dat is jammer want deze trage wegen hebben niet alleen een recreatief belangrijke functie te vervullen, maar zijn ook vaak een veilig alternatief voor zwakke weggebruikers zoals bijvoorbeeld schoolgaande jeugd. Om deze trage wegen niet verloren te laten gaan en om hierrond een goed beleid te vormen, heeft Lille het initiatief genomen om, samen met het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete vzw, een trage wegenplan op te maken voor de trage wegen in de gemeente Lille. Aan de hand van een participatief traject wordt een trage wegenplan (-netwerk) dat maximaal beantwoordt aan de huidige maatschappelijke behoefte op vlak van recreatief gebruik, mobiliteit, natuur- en landschappelijke beleving. Een belangrijk onderdeel van dit trage wegenplan is de inventaris van de trage wegen, die een volledig beeld geeft van de actuele toestand van het trage wegennetwerk.

137

De veelzijdigheid aan Trage Wegen in Lille

In een eerste stap zijn de trage wegen in kaart gebracht. Daarvoor is er heel wat inventarisatiewerk gebeurd, waarbij de kaartgegevens zijn afgetoetst met de situatie op het terrein. Vervolgens krijgen alle betrokkenen de mogelijkheid om hun steentje bij te dragen tijdens de evaluatievergaderingen. Met behulp van de Map-it methode zijn de noden en wensen van de schoolgaande jeugd, wandelaars, mountainbikers, landbouwers, ruiters, … in kaart gebracht. De samenvatting van deze bevraging vormt de basis voor het trage wegenplan. Dat trage wegenplan vormt op zijn beurt dan weer de basis voor een trage wegen beleid op maat van de lokale bewoners. Om ervoor te zorgen dat er op termijn een volwaardig netwerk zal ontstaan, is het noodzakelijk om de wegen uit het trage wegenplan bij nieuwe ruimtelijke plannen en projecten ook juridisch vast te leggen. Dit kan betekenen dat de trage wegen worden verankerd in RUP’s en in masterplannen, maar ook dat ze kunnen worden opgenomen in bouwvergunningen van bouwprojecten. UITGEVOERD IN 2019   

  

Overlegmomenten met betrokken schepenen en diensten (mobiliteit, cultuur, milieu, …) Opstellen van een gebiedsdekkend trage wegenplan Ondersteunen bij het implementeren van het herwaarderingsplan: o De voorstellen uit het herwaarderingsplan vertalen naar projecten die evident en duidelijk uitvoerbaar zijn. Wegen of verbindingen die uit het voorgaande proces te ambitieus of nog te onderzoek zijn worden verder bekeken naar haalbaarheid en prioriteit. o Organiseren van een opleiding voor alle betrokken diensten (mobiliteit, cultuur, milieu, …). Opstellen van een tragewegenplan op maat van de lokale gebruikers Voorstellen van het trage wegenplan Opzetten van een communicatie- en sensibilisatiecampagne rond trage wegen in Lille. Instrumenten die hierbij ingezet worden, zijn de gemeentelijke infobladen, website van de gemeente Lille en het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete, brede publieksactiviteiten, straatnaamborden, …

GEPLAND IN 2020

138

   



Overlegmomenten met betrokken schepenen en diensten (mobiliteit, cultuur, milieu, …) Overlegmomenten met alle betrokken particulieren en organisaties Adviesverlening inzake trage wegen Ondersteunen bij het implementeren van het trage wegenplan: o Opmaken van een meerjarenplanning o Voorstellen uit het trage wegenplan vertalen naar projecten die evident en duidelijk uitvoerbaar zijn. Wegen of verbindingen die uit het voorgaande proces te ambitieus of nog te onderzoek zijn worden verder bekeken naar haalbaarheid en prioriteit. o Organiseren van een opleiding voor alle betrokken diensten (mobiliteit, cultuur, milieu, …) o Opstarten van fase 2 waarbij een vijftal voorstellen uit het trage wegenplan worden uitgewerkt tot net voor ‘de schop in de grond’. Opzetten van een communicatie- en sensibilisatiecampagne rond trage wegen in Lille. Instrumenten die hierbij ingezet worden, zijn de gemeentelijke infobladen, website van de gemeente Lille en het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete, brede publieksactiviteiten, straatnaamborden, …

OPMAKEN VAN EEN TRAGE WEGENPLAN VOOR ARO OMSCHRIJVING ARO is een gebiedsprogramma dat zijn naam ontleent aan de 3 betrokken gemeenten Arendonk, Ravels, OudTurnhout. Het gebiedsprogramma wordt getrokken door de dienst gebiedsgericht beleid van de Provincie Antwerpen, dat hiervoor nauw samenwerkt met de 3 gemeentebesturen. De centrale ambitie van de partners is het realiseren van een sterkere economische én maatschappelijke valorisatie van de open ruimte in het werkingsgebied. In samenwerking met besturen en de lokale actoren willen de partners inzetten op een betere ontsluiting en inrichting van de open ruimte als hefboom voor een hogere beleefbaarheid, meer bestedingen, nieuwe economische dragers en een verhoogde maatschappelijke waardering en appreciatie, … Het gebiedsprogramma ARO coördineert en monitort een programma van projecten ter uitvoering van de studie ‘valoriseren en herwaarderen van de open ruimte in de gemeenten Arendonk, Ravels en Oud-Turnhout (ARO). De werking splitst zich uit via 3 werksporen:   

Beleefbare landschappen (Be)leefbare landbouw Levende landgoederen

Het rollend programma van projecten voorziet als actie de verdere inrichting en promotie van de kern van Arendonk als vertrekpunt voor recreatieve wandelaars en fietsers. De kern van Arendonk is een goed uitgeruste kern met veel groen. Doorheen de kern lopen tal van kerkwegels, Hufkens genoemd, die interessant zijn voor wandelaars. Langsheen deze trage wegen loopt men, vaak via groen, zo de open ruimte in. De afstanden vanuit de kern naar het kanaal en de achtergelegen natuurgebieden (Rode Del, Hoge Vijverbossen) en naar de Liereman is vrij groot, maar door een goeie ligging van op het fietsknooppuntennetwerk is Arendonk ook een prima vertrekpunt voor fietsers. Deze opportuniteit gaf aanleiding tot de studie trage wegen ARO. Het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete brengt binnen ARO verschillende strategische trage verbindingen tussen kernen en de open ruimte in kaart. De ontsluiting van de kern van Arendonk naar de open ruimte ten zuiden, langsheen en ten noorden van het kanaal is het vertrekpunt. Daarnaast werkt RLKGN ook voorstellen uit voor de ontsluiting van de kern van Oud-Turnhout en de kernen van Ravels naar de verschillende open ruimtegebieden via zachte verbindingen.

139

Dit trage wegenplan (-netwerk) beantwoordt maximaal aan de geformuleerde doelstellingen:   

Bijdrage tot het optimaliseren van het functionele netwerk aan TW in de kern en verhogen van de beleefbaarheid ervan Bijdragen tot de recreatieve doorwandelbaarheid en beleefbaarheid van kern van Arendonk via TW voor wandelaars en fietsers en bekendmaking/promotie ervan (link met wandelen fietskaarten). Verbeteren van de kwaliteit, belevingswaarde, bekendheid, … van TW als recreatieve (en in ondergeschikte mate functionele) verbinding voor stevige stappers en fietsers tussen de kern en belangrijkste open-ruimtegebieden (Liereman, Vijverbossen, Kanaal, Goorken, Rode Del, ..)

Het trage wegennetwerk in kaart te brengen, is noodzakelijk om missing links en mogelijke potenties te kunnen detecteren. Aan de hand van terreininventarisaties kan er een goed beeld gevormd worden van de huidige toestand van de trage wegen. Aan deze inventarisaties wordt een trage wegenplan en potentiekaart gekoppeld. Deze kaart zal aangeven waar er zich missing links voordoen en waar er zich mogelijke potenties bevinden binnen het bestaande netwerk. Met dit trage wegenplan kunnen de verschillende partners binnen het projectgebied aan de slag gaan om het trage wegennetwerk (over de land- en gemeentegrenzen heen) uit te bouwen, missing links op te lossen en mogelijke potenties te realiseren. Hierbij willen we rekening houden met een aantal aandachtspunten. Zo moeten de trage wegen een hefboom zijn voor de omgevingskwaliteit waarbij er voldoende aandacht is voor het Kempische karakter en de ontwikkeling van stiltegebieden. Bij het onderzoeken van de missing links, wordt er gekeken naar de doorwaadbaarheid van de grote groengebieden (vliegveld Weelde, Staatsbossen, …), maar ook de verbinding tussen de kern en de belangrijkste open-ruimtegebieden (De Liereman, Sportcluster, Vijverbossen, Kanaal, Goorken, Rode del, …). Ook het grensverhaal moet een plaats krijgen binnen dit project (referentie: Vallei van het Merkske in Hoogstraten). Op basis van de toeristisch-recreatieve aandachtspunten werden een aantal zoekzones (= focusgebieden) geselecteerd: 



De kern van Arendonk ontwikkelen als uitvalsbasis voor recreanten en toeristen: o Verbeteren van de ontsluiting van de kern met de open ruimte ( o Kern Arendonk aantrekkelijker maken: voldoende horeca, wandelingen met erfgoedwaarde, … Missing links: o In kaart brengen van de te realiseren missing links ter realisatie van een recreatieve verbinding op de grens tussen België en Nederland. o Toegankelijkheid van grote groengebieden verbeteren: militair domein, gewestbossen, … o Toegankelijkheid landsgoederen ‘de Cartier’ en ‘de 600’ De kernen van Ravels, Poppel en Weelde ontwikkelen als uitvalsbasis voor recreanten en toeristen: o In kaart brengen van mogelijke, verkeersveilige verbindingen tussen de kern van Ravels en het Bels Lijntje. o Verbeteren van de ontsluiting van de kern van Poppel met de open ruimte (staatsbossen, grensverbinding, natuurgebieden in Nederland, …).

140

Structuurschets

UITGEVOERD IN 2019 

 

Inventariseren van de trage wegen binnen het afgebakende studiegebied o Organisatie van twee vormingsmomenten “inventarisateren van trage wegen” o Aansturen en begeleiden van het vrijwilligersteam bij het inventariseren van de trage wegen Verwerken van de inventarisaties en opstellen actuele werkkaart Organiseren en begeleiden van een evaluatievergadering volgens de Map-it methode o Deelnemers: betrokken ambtenaren, schepenen en vrijwilligers o Overleopen van de actuele situatie van de trage wegen o Detecteren en analyseren van kansen en knelpunten o Constructief bouwen naar oplossingen of voorstellen o Streven naar garantie voor de draagvlak en haalbaarheid Opstellen van een tragewegenplan op maat van de lokale gebruikers Voorstellen van het trage wegenplan

GEPLAND IN 2020     

Overlegmomenten met betrokken schepenen en diensten (mobiliteit, cultuur, milieu, …) van de verschillende gemeenten Overlegmomenten met de gebiedswerking ARO Overlegmomenten met alle betrokken particulieren en organisaties Adviesverlening inzake trage wegen Ondersteunen bij het implementeren van het trage wegenplan: o Opmaken van een meerjarenplanning o Voorstellen uit het trage wegenplan vertalen naar projecten die evident en duidelijk uitvoerbaar zijn. Wegen of verbindingen die uit het voorgaande proces te ambitieus of nog te onderzoek zijn worden verder bekeken naar haalbaarheid en prioriteit. o Organiseren van een opleiding voor alle betrokken diensten (mobiliteit, cultuur, milieu, …) o Opstarten van fase 2 waarbij een vijftal voorstellen uit het trage wegenplan worden uitgewerkt tot net voor ‘de schop in de grond’.

141



Opzetten van een communicatie- en sensibilisatiecampagne rond trage wegen in Arendonk, Ravels en Oud-Turnhout. Instrumenten die hierbij ingezet worden, zijn de gemeentelijke infobladen, website van de gemeenten en het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete, brede publieksactiviteiten, straatnaamborden, …

OPMAKEN VAN EEN TRAGE WEGENPLAN VOOR RETIE OMSCHRIJVING Het project trage wegen kadert binnen het beleidskader ‘publieke ruimte en mobiliteit’ waarin de koppeling gemaakt wordt tussen de ruimtelijke ontwikkeling, publieke ruimte en de mobiliteitsaspecten. Retie ligt bezaaid met mooie, maar vaak ongekende, trage wegen waardoor ze weinig gebruikt worden. Dat is jammer want deze trage wegen hebben niet alleen een recreatief belangrijke functie te vervullen, maar zijn ook vaak een veilig alternatief voor zwakke weggebruikers zoals bijvoorbeeld schoolgaande jeugd. Om deze trage wegen niet verloren te laten gaan en om hierrond een goed beleid te vormen, heeft Retie het initiatief genomen om, samen met het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete vzw, een trage wegenplan op te maken voor de trage wegen in de gemeente Retie. Aan de hand van een participatief traject wordt een trage wegenplan (-netwerk) dat maximaal beantwoordt aan de huidige maatschappelijke behoefte op vlak van recreatief gebruik, mobiliteit, natuur- en landschappelijke beleving. Een belangrijk onderdeel van dit trage wegenplan is de inventaris van de trage wegen, die een volledig beeld geeft van de actuele toestand van het trage wegennetwerk.

Eerste infovergadering in Retie

In een eerste stap worden de trage wegen in kaart gebracht. Daarvoor moet er heel wat inventarisatiewerk gebeuren, waarbij de kaartgegevens afgetoetst worden aan de situatie op het terrein. Vervolgens krijgen alle betrokkenen de mogelijkheid om hun steentje bij te dragen tijdens de evaluatievergaderingen. Met behulp van de Map-it methode zijn de noden en wensen van de schoolgaande jeugd, wandelaars, mountainbikers, landbouwers, ruiters, … in kaart gebracht. De samenvatting van deze bevraging vormt de basis voor het trage wegenplan. Dat trage wegenplan vormt op zijn beurt dan weer de basis voor een trage wegen beleid op maat van de lokale bewoners.

142

Om ervoor te zorgen dat er op termijn een volwaardig netwerk zal ontstaan, is het noodzakelijk om de wegen uit het herwaarderingsplan bij nieuwe ruimtelijke plannen en projecten ook juridisch vast te leggen. Dit kan betekenen dat de trage wegen worden verankerd in RUP’s en in masterplannen, maar ook dat ze kunnen worden opgenomen in bouwvergunningen van bouwprojecten.

UITGEVOERD IN 2019 

 



Uitwerken projectvoorstel: o Voorstellen trage wegenwerking o Opmaken offerte Overlegmomenten met de betrokken schepenen en diensten Organiseren van een infovergadering met als doel: o Het informeren van de betrokkenen en geïnteresseerden. Waarover gaat het trage wegenproject en waarover gaat het zeker niet. o Opzetten van een vrijwilligerswerking voor de inventarisatie van het trage wegennetwerk o Samenwerking opzetten tussen vrijwilligers en lokaal bestuur o (Lokale) visievorming in vroeg stadium Opmaken van de werkkaarten

GEPLAND IN 2020  

 

  

Overlegmomenten met de betrokken schepenen en diensten Inventariseren van de trage wegen binnen het afgebakende studiegebied o Organisatie van twee vormingsmomenten “inventarisateren van trage wegen” o Aansturen en begeleiden van het vrijwilligersteam bij het inventariseren van de trage wegen Verwerken van de inventarisaties en opstellen actuele werkkaart Organiseren en begeleiden van een evaluatievergadering volgens de Map-it methode o Deelnemers: alle geïnteresseerden en de betrokken ambtenaren en schepenen o Overleopen van de actuele situatie van de trage wegen o Detecteren en analyseren van kansen en knelpunten o Constructief bouwen naar oplossingen of voorstellen o Aandacht voor de draagvlak en haalbaarheid Opstellen van een tragewegenplan op maat van de lokale gebruikers Adviesverlening inzake trage wegen Opzetten van een communicatie- en sensibilisatiecampagne rond trage wegen in Retie. Instrumenten die hierbij ingezet worden, zijn de gemeentelijke infobladen, website van de gemeente Retie en het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete, brede publieksactiviteiten, straatnaamborden, …

TRAGE WEGENPROJECT OP MAAT VOOR GROBBENDONK OMSCHRIJVING In 2014 maakte Grobbendonk, in samenwerking met de trage wegen vzw, een trage wegenplan op. Dit was een pilootproject en de eerste aanzet tot de huidige, geüniformeerde trage wegenwerking. Dit plan omvatte talrijke acties ter verbetering van de kwantiteit en kwaliteit van het trage wegennetwerk. Het legde de wensen en bezorgdheden van de gemeente en haar inwoners bloot. Het is een goed instrument om trage wegen nog meer op de gemeentelijke kaart te zetten.

143

De gemeente startte ambitieus, en enkele acties werden gerealiseerd. Nadien viel de trage wegenwerking tijdelijk stil. Vandaag is de gemeente klaar om, samen met het Regionaal Landschap, te werken aan een kwaliteitsvoller en fijnmazig trage wegennetwerk. Hiervoor start zij met een actualisatie van de bestaande inventaris. Zo wordt in kaart gebracht welke potenties reeds gerealiseerd werden, waar nieuwe knelpunten ontstonden en of er verschuivingen zijn in de noden en wensen van de lokale gebruiker. Op vraag van de gemeente worden parallel reeds een aantal gekende potenties (al dan niet uit het bestaande trage wegenplan) onderzocht. Met dit positief signaal aan haar burgers, laat de gemeente weten dat ze erg gemotiveerd zijn om aan de slag te gaan met de trage wegen. Tot slot wordt dit gehele trage wegenproject ondersteund door een uitgebreid communicatietraject. Hierbij wordt gedacht aan geslaagde communicatietools zoals de trage wegenkaarten van Vorselaar en het openbaar beschikbare uitvoeringsplan in Zemst.

144

Veel geïnteresseerde vrijwilligers tijdens de eerste infovergadering in Grobbendonk

UITGEVOERD IN 2019 

 

Uitwerken projectvoorstel: o Voorstellen trage wegenwerking o Opmaken offerte Overlegmomenten met betrokken schepenen en diensten Opmaken van de werkkaarten

GEPLAND IN 2020  

  

 

Overlegmomenten met betrokken schepenen en diensten Organiseren van een infovergadering met als doel: o Het informeren van de betrokkenen en geïnteresseerden. Waarover gaat het trage wegenproject en waarover gaat het zeker niet. o Opzetten van een vrijwilligerswerking voor de inventarisatie van het trage wegennetwerk o Samenwerking opzetten tussen vrijwilligers en lokaal bestuur o (Lokale) visievorming in vroeg stadium Opmaken van de werkkaarten Overlegmomenten met de betrokken schepenen en diensten Inventariseren van de trage wegen binnen het afgebakende studiegebied o Organisatie van twee vormingsmomenten “inventariseren van trage wegen” o Aansturen en begeleiden van het vrijwilligersteam bij het inventariseren van de trage wegen Verwerken van de inventarisaties en opstellen actuele werkkaart Organiseren en begeleiden van een evaluatievergadering volgens de Map-it methode o Deelnemers: alle geïnteresseerden en de betrokken ambtenaren en schepenen o Overlopen van de actuele situatie van de trage wegen o Detecteren en analyseren van kansen en knelpunten o Constructief bouwen naar oplossingen of voorstellen o Aandacht voor de draagvlak en haalbaarheid

145

  



Opstellen van een tragewegenplan op maat van de lokale gebruikers Adviesverlening inzake trage wegen Opstarten van fase 2 waarbij een vijftal gekende potenties worden uitgewerkt tot net voor ‘de schop in de grond’: o Overlegmomenten met alle betrokken particulieren en organisaties o Adviesverlening inzake trage wegen o Uitwerken concrete plannen, omgevingsvergunningen, bestekken o Overlegmomenten met aannemers, … Opzetten van een uitgebreide communicatie- en sensibilisatiecampagne rond trage wegen. Instrumenten die hierbij ingezet worden, zijn de gemeentelijke infobladen, website van de gemeente en het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete, brede publieksactiviteiten, straatnaamborden, …

OPMAKEN VAN EEN TRAGE WEGENPLAN VOOR KASTERLEE OMSCHRIJVING Het project trage wegen kadert binnen het beleidskader ‘publieke ruimte en mobiliteit’ waarin de koppeling gemaakt wordt tussen de ruimtelijke ontwikkeling, publieke ruimte en de mobiliteitsaspecten. Kasterlee ligt bezaaid met mooie, maar vaak ongekende, trage wegen waardoor ze weinig gebruikt worden. Dat is jammer want deze trage wegen hebben niet alleen een recreatief belangrijke functie te vervullen, maar zijn ook vaak een veilig alternatief voor zwakke weggebruikers zoals bijvoorbeeld schoolgaande jeugd. Om deze trage wegen niet verloren te laten gaan en om hierrond een goed beleid te vormen, heeft Kasterlee het initiatief genomen om, samen met het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete vzw, een trage wegenplan op te maken voor de trage wegen in de gemeente Kasterlee. Aan de hand van een participatief traject wordt een trage wegenplan (-netwerk) dat maximaal beantwoordt aan de huidige maatschappelijke behoefte op vlak van recreatief gebruik, mobiliteit, natuur- en landschappelijke beleving. Een belangrijk onderdeel van dit trage wegenplan is de inventaris van de trage wegen, die een volledig beeld geeft van de actuele toestand van het trage wegennetwerk. In een eerste stap worden de trage wegen in kaart gebracht. Daarvoor moet er heel wat inventarisatiewerk gebeuren, waarbij de kaartgegevens afgetoetst worden aan de situatie op het terrein. Vervolgens krijgen alle betrokkenen de mogelijkheid om hun steentje bij te dragen tijdens de evaluatievergaderingen. Met behulp van de Map-it methode zijn de noden en wensen van de schoolgaande jeugd, wandelaars, mountainbikers, landbouwers, ruiters, … in kaart gebracht. De samenvatting van deze bevraging vormt de basis voor het trage wegenplan. Dat trage wegenplan vormt op zijn beurt dan weer de basis voor een trage wegen beleid op maat van de lokale bewoners. Om ervoor te zorgen dat er op termijn een volwaardig netwerk zal ontstaan, is het noodzakelijk om de wegen uit het herwaarderingsplan bij nieuwe ruimtelijke plannen en projecten ook juridisch vast te leggen. Dit kan betekenen dat de trage wegen worden verankerd in RUP’s en in masterplannen, maar ook dat ze kunnen worden opgenomen in bouwvergunningen van bouwprojecten.

UITGEVOERD IN 2019 

Uitwerken projectvoorstel: o Voorstellen trage wegenwerking o Opmaken offerte

146

GEPLAND IN 2020  

  

 

  

Overlegmomenten met de betrokken schepenen en diensten Organiseren van een infovergadering met als doel: o Het informeren van de betrokkenen en geïnteresseerden. Waarover gaat het trage wegenproject en waarover gaat het zeker niet. o Opzetten van een vrijwilligerswerking voor de inventarisatie van het trage wegennetwerk o Samenwerking opzetten tussen vrijwilligers en lokaal bestuur o (Lokale) visievorming in vroeg stadium Opmaken van de werkkaarten Overlegmomenten met de betrokken schepenen en diensten Inventariseren van de trage wegen binnen het afgebakende studiegebied o Organisatie van twee vormingsmomenten “inventariseren van trage wegen” o Aansturen en begeleiden van het vrijwilligersteam bij het inventariseren van de trage wegen Verwerken van de inventarisaties en opstellen actuele werkkaart Organiseren en begeleiden van een evaluatievergadering volgens de Map-it methode o Deelnemers: alle geïnteresseerden en de betrokken ambtenaren en schepenen o Overlopen van de actuele situatie van de trage wegen o Detecteren en analyseren van kansen en knelpunten o Constructief bouwen naar oplossingen of voorstellen o Aandacht voor de draagvlak en haalbaarheid Opstellen van een tragewegenplan op maat van de lokale gebruikers Adviesverlening inzake trage wegen Opzetten van een communicatie- en sensibilisatiecampagne rond trage wegen in Kasterlee. Instrumenten die hierbij ingezet worden, zijn de gemeentelijke infobladen, website van de gemeente Kasterlee en het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete, brede publieksactiviteiten, straatnaamborden, …

UITVOEREN VAN HET TRAGE WEGENPLAN GEEL OMSCHRIJVING Onder de begeleiding van het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete is voor Stad Geel een trage wegenplan (fase 1) opgemaakt. Dit plan is een toekomstgericht herstel- en ontwikkelingsplan voor het lokaal patrimonium aan trage wegen en omvat talrijke acties ter verbetering van de kwantiteit en kwaliteit van het trage wegennetwerk. Het legt de wensen en bezorgdheden van de stad en haar inwoners bloot. Het is een goed instrument om trage wegen nog meer op de gemeentelijke kaart te zetten. In een tweede fase gaat Geel, in nauwe samenwerking met het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete, aan de slag om hun beleid rond de trage wegen te versterken en realisaties op het terrein uit te voeren. De subsidie van de provincie Antwerpen stimuleerde stad Geel om verder te gaan met de uitvoering van het tragewegenplan. Het doel is om tegen de zomer van 2020 te kunnen starten met de optimalisatie of realisatie van een vijftal verbindingen genoemd in het trage wegenplan. De ondersteuning van het Regionaal Landschap omvat:  

Expertise bij het selecteren van een 5-tal acties (indien gewenst) uit het trage wegenplan Uitwerken van deze acties tot net voor ‘de schop in de grond’. Dit kan gaan van advies verlenen, onderhandelingen met eigenaars of aangelanden, inrichtingsontwerpen, uitwerking subsidieaanvragen, …

147

Waarom een prioriteitenlijst? Aangezien niet alle acties even prioritair zijn en het ook onmogelijk is om alle acties gelijktijdig uit te voeren, is het noodzakelijk te starten met de opmaak van een prioriteitenlijst waarbij aan alle acties een bepaalde prioriteit en timing worden toegekend.

UITGEVOERD IN 2019   

Overlegmomenten met trage wegenambtenaar Overlegmomenten met betrokken schepenen en diensten (mobiliteit, cultuur, milieu, …) Selecteren prioritaire acties uit het trage wegenplan o Huidige wandelen fietsroutes in kaart brengen o Gewenste, toekomstige wandelen fietsroutes in kaart brengen o Alle knelpunten en missing links binnen deze wandelen fietstrajecten in kaart brengen o Selectie van een 5-tal acties

GEPLAND IN 2020   

Overlegmomenten met trage wegenambtenaar Overlegmomenten met betrokken schepenen en diensten (mobiliteit, cultuur, milieu, …) Ondersteunen en bij uitwerking van een 5-tal potenties tot ‘net voor de schop in de grond’. o



Gedetailleerde uitwerking van de situatie:  Wat is de vraag?  Wat is de huidige toestand?  Wat is de gewenste toestand? Er wordt een inrichtingsplan uitgewerkt. Vb. rolstoeltoegankelijk, speelinfrastructuur aanleggen in de berm, ontharden … Hierbij wordt uitgebreid afgestemd met alle betrokken partners o Contact en onderhandelingen met betrokken eigenaars of aangelanden o Opstellen en afsluiten overeenkomsten rond toegankelijkheid. Een alternatief voor het opkopen van de grond. Dit is het geval bij het realiseren van nieuwe verbindingen of het verankeren van het openbaar karakter van wegen die bedreigd zijn of waarvan het publiek karakter onduidelijk is. o Opmaken omgevingsvergunning. Deze wordt volledig voorbereid door het Regionaal Landschap, maar wordt uiteindelijk ingediend door de stad zelf. o Contact met aannemers:  Terreinbezoeken  Prijsvraag  Opstellen bestek  Gunnen  … o Uitwerken van een beheerplan voor de trage weg. Zo blijft de goede kwaliteit van de aangepakte trage weg ook op langere termijn gegarandeerd. Dit beheerplan kan erg eenvoudig zijn. o Uitwerken financieringsplan: Hoe gaat de realisatie betaald worden? Zijn er subsidies mogelijk? … o Uitwerking subsidieaanvragen voor dossiers met een grote complexiteit of een grote financiële kost. Vb. uitwerken van een rolstoeltoegankelijke wandellus o … Ondersteunen bij het implementeren van het trage wegenplan:

148

De voorstellen uit het trage wegenplan vertalen naar projecten die evident en duidelijk uitvoerbaar zijn. Wegen of verbindingen die uit het voorgaande proces te ambitieus of nog te onderzoek zijn worden verder bekeken naar haalbaarheid en prioriteit. Organiseren van een opleiding voor alle betrokken diensten (mobiliteit, cultuur, milieu, …).

UITVOEREN VAN HET TRAGE WEGENPLAN HERENTALS OMSCHRIJVING Onder de begeleiding van het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete is voor Stad Herentals een trage wegenplan (fase 1) opgemaakt. Dit plan is een toekomstgericht herstel- en ontwikkelingsplan voor het lokaal patrimonium aan trage wegen en omvat talrijke acties ter verbetering van de kwantiteit en kwaliteit van het trage wegennetwerk. Het legt de wensen en bezorgdheden van de stad en haar inwoners bloot. Het is een goed instrument om trage wegen nog meer op de gemeentelijke kaart te zetten. In een tweede fase gaat Herentals, in nauwe samenwerking met het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete, aan de slag om hun beleid rond de trage wegen te versterken en realisaties op het terrein uit te voeren. De subsidie van de provincie Antwerpen stimuleerde stad Herentals om verder te gaan met de uitvoering van het tragewegenplan. Het doel is om tegen de zomer van 2020 te kunnen starten met de optimalisatie of realisatie van een vijftal verbindingen genoemd in het trage wegenplan. De ondersteuning van het Regionaal Landschap omvat:  

UITGEVOERD IN 2019   

Overlegmomenten met trage wegenambtenaar Overlegmomenten met betrokken schepenen en diensten (mobiliteit, cultuur, milieu, …) Selecteren prioritaire acties uit het trage wegenplan o Analyseren van alle kansen en knelpunten die verankerd zijn in het beleid van stad Herentals o Selectie van een 5-tal acties uit alle knelpunten en missing links verankert binnen het speelruimteplan

GEPLAND IN 2020   

Gedetailleerde uitwerking van de situatie:  Wat is de vraag?  Wat is de huidige toestand?

149





Wat is de gewenste toestand? Er wordt een inrichtingsplan uitgewerkt. Vb. rolstoeltoegankelijk, speelinfrastructuur aanleggen in de berm, ontharden … Hierbij wordt uitgebreid afgestemd met alle betrokken partners o Contact en onderhandelingen met betrokken eigenaars of aangelanden o Opstellen en afsluiten overeenkomsten rond toegankelijkheid. Een alternatief voor het opkopen van de grond. Dit is het geval bij het realiseren van nieuwe verbindingen of het verankeren van het openbaar karakter van wegen die bedreigd zijn of waarvan het publiek karakter onduidelijk is. o Opmaken omgevingsvergunning. Deze wordt volledig voorbereid door het Regionaal Landschap, maar wordt uiteindelijk ingediend door de stad zelf. o Contact met aannemers:  Terreinbezoeken  Prijsvraag  Opstellen bestek  Gunnen  … o Uitwerken van een beheerplan voor de trage weg. Zo blijft de goede kwaliteit van de aangepakte trage weg ook op langere termijn gegarandeerd. Dit beheerplan kan erg eenvoudig zijn. o Uitwerken financieringsplan: Hoe gaat de realisatie betaald worden? Zijn er subsidies mogelijk? … o Uitwerking subsidieaanvragen voor dossiers met een grote complexiteit of een grote financiële kost. Vb. uitwerken van een rolstoeltoegankelijke wandellus o … Ondersteunen bij het implementeren van het herwaarderingsplan: o De voorstellen uit het herwaarderingsplan vertalen naar projecten die evident en duidelijk uitvoerbaar zijn. Wegen of verbindingen die uit het voorgaande proces te ambitieus of nog te onderzoek zijn worden verder bekeken naar haalbaarheid en prioriteit. o Organiseren van een opleiding voor alle betrokken diensten (mobiliteit, cultuur, milieu, …).

REALISEREN VAN EEN WENSVERBINDING LANGS DE MOLSE NETE OMSCHRIJVING Dit project werd in 2016 opgestart ter realisatie van een wensverbinding tussen het station van Mol en de Keiheuvel in Balen met de focus op avontuurlijk (en meerdaags) wandelen. Het exacte traject is vastgelegd in nauw overleg met Natuurpunt (lokaal en nationaal), de Dienst Integraal Waterbeleid en de gemeenten Mol en Balen. Hierbij werd rekening gehouden met de regelmatige ruiming van de Molse Nete en vormen de vastgelegde terreinacties geen beperking voor de natuurlijke hermeandering van de Molse Nete. Dit uit zich voornamelijk de keuze voor eenvoudige overbruggingen (planken bruggetjes, …) voor grachtjes. Soms werd bewust gekozen om geen bijkomende ingrepen te doen en het ‘avontuurlijke’ modderpad in zijn huidige toestand te behouden. Daar tegenover staat dat regelmatige controle (minimaal 4 keer per jaar) van het volledige traject noodzakelijk om voldoende kwaliteit te garanderen. De wandelroute is enkel toegankelijk met aangepast schoeisel (rubberen laarzen of stevige wandelschoenen). In extreme omstandigheden zijn delen van de route ontoegankelijk hiervoor worden ‘drogere’ alternatieven voorzien. Honden (aan de leiband) zijn over het gehele traject welkom.

150

Naast het traject tussen het station van Mol en de Keiheuvel in Balen, waarbij de focus om meerdaags wandelen ligt, werd ook aan de ééndagstoerist gedacht. Een lus van 3 tot 4 kilometer vertrekkende vanop de parking van voetbalclub werd uitgestippeld. Tot slot wordt de belevingswaarde van dit traject (en de wandellus) verder verhoogt doordat de mogelijkheid bestaat om een leuk ommetje te maken langs de galloways van Natuurpunt. UITGEVOERD IN 2019   

GEPLAND IN 2020   

 



Overlegmomenten met betrokken schepenen en diensten van de gemeente Balen (mobiliteit, cultuur, milieu, …) Overlegmomenten met alle betrokken organisaties (Natuurpunt, Dienst Integraal Waterbeleid, …) Gedetailleerde uitwerking van de situatie: o Wat is de vraag? o Wat is de huidige toestand? o Wat is de gewenste toestand? Er wordt een inrichtingsplan uitgewerkt. Vb. knuppelpaden, inbuizen, bruggetjes, wijzigingen knooppuntennetwerk, … Contact en onderhandelingen met betrokken eigenaars of aangelanden Opstellen en afsluiten overeenkomsten rond toegankelijkheid. Een alternatief voor het opkopen van de grond. Dit is het geval bij het realiseren van nieuwe verbindingen of het verankeren van het openbaar karakter van wegen die bedreigd zijn of waarvan het publiek karakter onduidelijk is. Opmaken omgevingsvergunning. Deze wordt volledig voorbereid door het Regionaal Landschap, maar wordt uiteindelijk ingediend door de stad zelf. Contact met aannemers: o Terreinbezoeken o Prijsvraag o Opstellen bestek o Gunnen o … Uitwerken van een beheerplan voor de trage weg. Zo blijft de goede kwaliteit van de aangepakte trage weg ook op langere termijn gegarandeerd. Dit beheerplan kan erg eenvoudig zijn.

REALISEREN VAN EEN FIETSVERBINDING IN GEEL OMSCHRIJVING

151

Het voormalige Engels Kamp in Geel-Kievermont werd in 2015 omgedoopt tot speelbos. Hier breien we graag een vervolg aan. Momenteel werken we samen met stad Geel aan een nieuwe trage verbinding, die overigens ook kadert binnen het herwaarderingsplan Trage Wegen Geel. Een deel van de oude spoorwegverbinding werd in het verleden al omgevormd tot een toegankelijk fiets- en wandelpad, nu trekken we dit traject door tot aan de toekomstige fietsostrade Herentals – Balen. Op die manier kan elke fietser of wandelaar vanuit Kievermont zich rustig begeven richting centrum-Geel of zijn/haar reis verderzetten via de fietsostrade. Om de spoorwegverbinding toegankelijk te maken wordt enerzijds de huidige opslag gerooid en zal er anderzijds halfverharding aangelegd worden. Strategisch geplaatste horizontale boomstammen in combinatie met voorrangsborden geven aan wanneer de fietser of wandelaar een oversteekplaats aan de openbare weg nadert. Ook wordt er net voorbij Buitenblokken een passage- en rustplek voorzien.

UITGEVOERD IN 2019  



Overlegmomenten met trage wegenambtenaar en aangestelde aannemer Opvolgen van de uitvoering van de werken: o Rooien van opslag o Aanleggen halfverharding Opzetten van een communicatie omtrent de realisatie van de verbinding

ROLSTOELTOEGANKELIJKE WANDELLUS AAN KLEIN ENGELANDHOEVE OMSCHRIJVING Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat de natuur positieve effecten heeft op onze lichamelijke en geestelijke gezondheid. Het is dan ook essentieel voldoende bereikbare en toegankelijke natuur te voorzien in de nabijheid van mensen. Ook voor minder mobiele personen blijft het belangrijk regelmatig te bewegen en voldoende te

152

kunnen proeven van toegankelijke natuur, in functie van een gezonde levensstijl. Een simpele boswandeling of de (klein) kinderen zien ravotten in het speelbos kan al positieve effecten hebben op de lichamelijke en geestelijke gezondheid. Om hieraan tegemoet te komen is het belangrijk dat deze doelgroep gebruik kan maken van een natuurgebied als het Turnhouts vennengebied, door middel van aangepaste infrastructuur dat inspeelt op hun noden. Over het domein Klein Engelandhoeve en door het speelbos loopt reeds een kleine wandeling van ongeveer 1,5 km. Momenteel is dit traject, bestaande uit zandwegen, niet geschikt voor rolstoelen, kinderwagens en minder mobiele personen zoals ouderen of personen met een handicap. Het is echter de perfecte route voor natuurbeleving doorheen historische dreven, door een boscomplex en een weiland omzoomd met houtkanten en langs het pas gerestaureerde 'schaddenkot' en de nieuwe hoogstamboomgaard. Met het project willen we deze kleine wandeling toegankelijk maken voor de specifieke doelgroepen door de traject aan te leggen in halfverharding en voldoende rustpunten te voorzien in aangepaste infrastructuur. Op die manier zullen ook minder mobiele personen kunnen genieten van de aanwezige natuur en samen met hun (klein)kinderen het speelbos bezoeken. Momenteel wordt vaak op een deel van het traject geparkeerd. Met behulp van de poorten worden auto's volledig van de wandellus geweert, om zowel de veiligheid van de gebruikers als de levensduur van het materiaal te garanderen. Doelstelling van dit project:    

Een rolstoeltoegankelijke wandellus van ongeveer 1,5 km aanleggen in halfverharding. Voldoende aangepaste rustpunten voorzien. Om de 400-500 meter komt een zitbank en aan de hoogstamboomgaard wordt een aangepaste picknickplaats voorzien. Twee landschappelijk geïntegreerde poorten installeren.

Begin 2020 werd een subsidieaanvraag voor ‘natuur in je buurt’ helaas niet geselecteerd door het Agentschap voor Natuur en Bos.

UITGEVOERD IN 2019  



Overlegmomenten met de betrokken ambtenaar en de verantwoordelijke van de Klein Engelandhoeve Gedetailleerde uitwerking van de situatie: o Wat is de vraag? o Wat is de huidige toestand? o Wat is de gewenste toestand? Er wordt een inrichtingsplan uitgewerkt. Vb. type halfverharding, exacte ligging pad, breedte pad, verfraaiingswerken, … o Prijsvraag op basis van terreinbezoek met verschillende aannemers Voorbereiding aanvraagdosssier voor de subsidie van ‘natuur in je buurt’ bij Agentschap voor Natuur en Bos.

GEPLAND IN 2020   

Overlegmomenten met de betrokken ambtenaar en de verantwoordelijke van de Klein Engelandhoeve Opmaken bestek Opmaken omgevingsvergunning.

153



  

Contact met aannemers: o Terreinbezoeken o Prijsvraag o Opstellen bestek o Gunnen o … Uitwerken van een beheerplan voor de trage weg. Zo blijft de goede kwaliteit van de aangepakte trage weg ook op langere termijn gegarandeerd. Dit beheerplan kan erg eenvoudig zijn. Opvolgen van de uitvoering van de werken Opzetten van een communicatie omtrent de realisatie van de verbinding

REALISEREN VAN EEN FIETSBRUG IN KASTERLEE OMSCHRIJVING Om deze trage wegen niet verloren te laten gaan en om hierrond een goed beleid te vormen, heeft Kasterlee het initiatief genomen om in 2020, samen met het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete vzw, een trage wegenplan op te maken voor de trage wegen in de gemeente Kasterlee. In 2019 startte de gemeente Kasterlee reeds met de realisatie van een gekende missing link tussen de dorpskernen Tielen en Lichtaart als verkeersveilig alternatief voor de Tielensesteenweg. Het doel is om de gedeeltelijk verdwenen officiële buurtweg sentier 98 terug volledig te herstellen. Sentier 98 is een zuidelijke zijstraat van de Broekstraat op enkele meters van de Grote Kaliebeek en de Harredonken doodloopt in de velden. De gemeente verwierf reeds de gronden tussen het paadje en de Grote Kaliebeek maar de verbinding werd nog niet gerealiseerd. De gemeente doet hiervoor nu beroep op de expertise van het Regionaal Landschap voor de inrichting van het pad (wegbedding en begeleidende groenelementen) en de plaatsing van de brug. UITGEVOERD IN 2019  



Overlegmomenten met de betrokken ambtenaren en schepen Gedetailleerde uitwerking van de situatie: o Wat is de vraag? o Wat is de huidige toestand? o Wat is de gewenste toestand? Er wordt een inrichtingsplan uitgewerkt. Vb. type halfverharding, exacte ligging pad, breedte pad, verfraaiingswerken, … o Prijsvraag op basis van terreinbezoek met verschillende aannemers Opmaken bestek

GEPLAND IN 2020   

 

Overlegmomenten met de betrokken ambtenaren en schepen Opmaken omgevingsvergunning. Contact met aannemers: o Terreinbezoeken o Prijsvraag o Opstellen bestek o Gunnen Opvolgen van de uitvoering van de werken Opzetten van een communicatie omtrent de realisatie van de verbinding.

154

4.3.2 VERHOGEN VAN RECREATIEVE TOE GANKELIJKHEID ALGEMEEN

Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

RLKGN Tom Snoeckx Oud-Turnhout, Arendonk, ANB, BC De Liereman (Natuurpunt) Particulieren, openbare besturen, … Onderstaande thema’s kaderen in de samenwerkingsovereenkomst tussen het Agentschap voor Natuur en Bos en de provincies die de Vlaamse financiering regelt van een projectwerking uitgevoerd door regionale landschappen en bosgroepen. De projectwerking wordt specifiek gericht op de uitvoering van 5 Vlaamse beleidsdoelstellingen:  Instandhoudingsdoelstellingen (IHD’s) voor de Europees beschermde natuur  Bosuitbreiding  Verhogen van de recreatieve toegankelijkheid  Meer en beter groen bij steden en woonkernen  Uitvoering van soortenbeschermingsprogramma’s In onderstaande worden de verschillende thema’s en acties verder besproken.

OMSCHRIJVING Het ontwikkelen van acties die natuur- en landschapsbeleving en de recreatieve toegankelijkheid van natuurterreinen verhogen. Naar analogie rond toegankelijkheid in het Turnhouts Vennengebied, en op vraag van o.a. gemeente OudTurnhout en Natuurpunt, wil RLKGN initiatief nemen om ook in Landschap De Liereman (Oud-Turnhout/ Arendonk) de verschillende partners samen te brengen en een toegankelijkheidsregeling op te maken. Dit sluit overigens aan bij de inspanningen van verschillende overheden en organisaties rond het Raamakkoord Landschap De Liereman en het lopende natuurinrichtingsproject. Deze toegankelijkheidsregeling wil alle aspecten van gebruik en ontsluiting in het gebied met zeer hoge natuurwaarden beter regelen en handhaafbaar maken. Enerzijds kunnen een aantal zaken die zich nu in een grijze zone bevinden (schaatsen, hondenlosloop, toegankelijkheid van bepaalde paden of wegen, …) geformaliseerd worden met een duidelijke visie en communicatie en kunnen een aantal eerder ongewenste gebruiken (storende en/of lawaaierige sporten of activiteiten) reglementeert of verboden worden. Tegelijk kan er een duidelijke bebording en communicatie naar de bezoekers aangebracht worden. De volgende actoren zijn betrokken bij het project: gemeentebesturen (Turnhout, Oud-Turnhout en Arendonk), ANB, VLM, Onroerend Erfgoed, Natuurpunt, toeristische dienst, TPA, politie, Bosgroep Kempen Noord, …

155

Kaart zoals opgenomen in het toegankelijkheidsreglement

UITGEVOERD IN 2019   

Finaliseren van het toegankelijkheidsreglement, is ondertussen ingediend bij ANB. Uitwerken bebordingsplan/UGP voor de openbare wegen. Er is ook terugkoppeling geweest met private eigenaars. Naar analogie met de toegankelijkheidsvisies in het Turnhouts Vennengebied en Landschap de Liereman is vanuit de gemeente Bladel (Nederland) de vraag gekomen om een toegankelijkheidsvisie uit te werken rond het ecoduct “Kempengrens” in samenwerking met gemeente Mol en ANB. Is ondertussen lopende/uitgevoerd.

GEPLAND IN 2020 



Het bebordingsplan wordt zo snel mogelijk bij de gemeenten Oud-Turnhout en Arendonk voorgelegd ter goedkeuring, dit gebeurt best gelijktijdig. Op hetzelfde moment wordt door RLKGN een communicatietraject uitgewerkt voor de burgers van beide gemeenten. Wanneer bebordingsplannen zijn goedgekeurd worden de UGP’s aangepast.

156

4.3.3 MILIEUZORG OP SCHOOL ALGEMEEN Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

RLKGN, Provincie Antwerpen (MOS) Daan Janssens Provincie Antwerpen (PIME/MOS), basisscholen en secundaire scholen, Natuurpunt, VELT,â&#x20AC;Ś Schoolgaande kinderen (basisschool en secundair onderwijs), onderwijzend personeel Schoolgaande jeugd in contact brengen met groen op de schoolterreinen en opwaarderen van de ecologische functie van de schoolinfrastructuur

OMSCHRIJVING Overal in de Westerse wereld verliezen kinderen het contact met hun natuurlijke omgeving. Oorzaken zijn onder meer het gebrek aan groene ruimte in de buurt, gevaarlijk verkeer, een onveiligheidsgevoel van de ouders en de overvloed aan binnenhuis-impulsen zoals TV en computer. Vooral in een versnipperde regio als Vlaanderen dreigt een vervreemding met de groene leefomgeving sterk tot uiting te komen. Het is bewezen dat voldoende contact met natuurlijke elementen noodzakelijk is voor de fysieke, mentale en sociale ontwikkeling van kinderen. Op meerdere manieren trachten beleidsmakers en initiatiefnemers dan ook het tij te keren en de jeugd opnieuw dichter bij het groen te brengen. Door de schoolomgeving groener in te richten en te voorzien in een breed gamma aan natuurlijke elementen wordt zowel de ecologische als de belevingswaarde van de schoolinfrastructuur vergroot. In samenwerking met de Provincie Antwerpen en MOS wordt een traject uitgewerkt om een aantal geĂŻnteresseerde scholen intensief te begeleiden bij hun participatieproces aan een groenere schoolomgeving. Naast deze MOS-scholen financieren we sommige scholen ook additioneel vanuit de landschapswerking. Ook deze scholen zijn vermeld in onderstaand overzicht.

157

ACTIE 1: VERGROENEN SPEELPLAATS GVBS DE WINGERD IN POEDERLEE OMSCHRIJVING

Ontwerp De Wingerd GVBS De Wingerd in Poederlee heeft een grote metamorfose doorstaan in 2019. Een realisatie die enkel mogelijk was dankzij de enorme betrokkenheid van de directie, ouders, leerkrachten en de kinderen. Met de middelen voor de vergroening van speelplaatsen van de Provincie Antwerpen, Vlaamse middelen van MOEV en de eigen middelen van de school werd een ambitieus plan uitgevoerd waarbij een belangrijk deel van de speelplaats werd onthard i.f.v. ifiltratie van regenwater d.m.v. een finse piste die werd aangelegd. Achteraan werd een speelheuvel gerealiseerd en werden in totaal 591 bomen geplant waaronder 16 fruitbomen en 114 snoepstruikjes (kleinfruit).

Tijdens de werken: ontharding en aanleg Mile-a-daypad

Overzicht aanplantingen, pad en speelberg achteraan

158

UITGEVOERD IN 2019      

Opmaak uitvoeringsplan en bestek voor grondwerker Opvolging van de werken Begeleiding plantdag met de kinderen Advies en feedback voor additionele financiering oa succesvolle aanvraag voor 2 e keer financiering van de Provincie Antwerpen voor een vergroeningstraject. Inschrijven van de Wingerd als één van de 15 speelplaatsen voor verdere ontharding via de proeftuin ontharding (zie infra) Aanleg ‘a mile a day’ pad (onverharde ‘finse’ piste), zandberg en aanplant houtkant, fruitbomen en plantvakken op de speelplaats

GEPLAND IN 2020  

Verdere planning uitvoering en volgend MOS-dossier ifv inrichting kleutertuin, amfitheater, kruidentuin, verplaatsen dierenverblijven, ecologisch speeltuig, aanleg schoolmoestuin,… Gezamenlijk traject doorlopen i.f.v. de proeftuin ontharding (afbreken oude kleuterblok + ontwerpen en inrichten van de nieuwe kleuterspeelplaats

ACTIE 2: VERGROENEN SPEELPLAATS ST LUTGARDIS MOL OMSCHRIJVING Sint Lutgardis is een secundaire school in Mol. Op hun campus aan de Gasthuisstraat en aan de Gasstraat wilden ze hun speelplaatsen vergroenen. Er was haast geen sprietje groen te zien. RLKGN maakte samen met de MOSwerkgroep van de school een plan op en zette de eerste stappen voor de uitvoering in 2019. Gezien er zeer weinig ruimte is om te vergoenen of te ontharden, werken we vooral met (eetbare) klimplanten en enkele bomen op de speelplaatsen. We cofinancierden via de subsidie van de Provincie Antwerpen ook enkele grote bloembakken van gerecycleerde plastic, een regenwaterton en plantten klimplanten om het afdak te vergroenen.

Inrichtingsplan Sint Lutgardis Mol aan de Gasstraat (boven) en de Gasthuisstraat (onder)

159

UITGEVOERD IN 2019     

Opmaak en toetsing bij MOS-team van een inrichtingsplan Opmaak uitvoeringsplan en opvragen offertes Declaratiedossier voor MOS/Provincie Antwerpen Uitbreken stenen en aanplanten bomen, klimplanten, kruiden en bloemen in de bloembakken Verdere uitvoering extra maatregelen o.a. zitbanken en borders aan de buitenzijde van de school

GEPLAND IN 2020 

Opvolging werken en evaluatie

ACTIE 3: VERGROENEN SPEELPLAATS DE TOVERBOOM GEEL OMSCHRIJVING Midden in het dorp van Geel Bel vinden we bassischool de Toverboom. De school heeft recent extra gronden aangekocht waar ze een avontuurlijke, groene speelzone willen inrichten. Het perceel is deels gelegen in het beschermde cultuurhistorisch landschap ‘Landschap van Bel’. Stad Geel bracht ons in contact met de school om hen in eerste instantie financiëel te ondersteunen bij de uitvoering. Ondertussen namen we een adviserende en ondersteunende rol op in de stuurgroep. We gaven het voorontwerp mee vorm en maakten het beplantingsplan op. De speelzone zal voor het grote publiek opgensteld worden en niet alleen door de school gebruikt worden. Na de schooluren zal iederen uit de buurt hier kunnen vertoeven. In 2017 waren er al overlegmomenten met de Toverboom, Onroerend Erfgoed en Stad Geel, werd het ontwerp en beplantingsplan gefinaliseerd en werd de trage weg langs de schooltuin aangelegd. 2018 was het jaar van de uitvoering van het amfitheater, inzaaien van de speelweide, aanleg van de boomgaard, kleinfruithaag, haagjes en een bosje met eetbaar groen.

Reeds gerealiseerde speelinfrastructuur

160

Ontwerpplan

UITGEVOERD IN 2019      

Verwijderen afgestorven bomen door letterzetter + exotenbestrijding Succesvolle aanvraag subsidie ‘Natuur in je Buurt’. Uitvoering inrichtingsplan extra perceel Overleg met de aannemer(s) en architect om de mogelijkheden van natuurinclusief bouwen te bekijken Ontwerp biodiversiteitstoren en ecologische inrichting wadi Feestelijke opening nieuwe speelplaats

GEPLAND IN 2020   

Aanleg bloemenweide Aanleg ondertunnelde speelheuvel en speelweide Installeren biodiversiteitstoren en andere maatregelen voor biodiversiteit (nestkasten, educatief reservaatje rond de wadi,…)

161

ACTIE 4: HOUTKANT AAN HET ST PIETERSINSTITUUT IN TURNHOUT OMSCHRIJVING De omgeving en de speelplaatsen van het SintPieterinstituut in Turnhout worden in 2020-2021 volledig heraangelegd. In 2019 plantten we reeds aan aan de nieuwe fietsenstallingen. Hiervoor werd gebruik gemaakt van inheemse hagen, bomen en klimplanten die een positieve invloed zullen hebben op de lokale biodiversiteit in de stad. Aan de hoofdingang van het schoolgebouw werd een houtkant gezet waarmee in totaal al 775 planten de schoolomgeving verrijkten en de volgende jaren zullen er nog veel volgen. Zoals u kan lezen bij het hoofdstuk rond Kempens Energiehout in dit jaarrapport koppelden we er ineens een sensibiliseringsactie aan omtrent korte omloophout en CO2.

RLKGN zorgt voor de details van het beplantingsplan en zorgde in 2019 voor de aanleg van een houtkant aan de voorzijde van de school met info over de KLE’s, streekeigen groen en energiehout.

UITGEVOERD IN 2019  

Aanleg hagen, heggen en houtkant aan de fietsenstallingen achteraan en aan de hoofdingang Beplantingsplan voor de plantdag en Natuurwerk

GEPLAND IN 2020 

Verdere coördinatie ifv defintief beplantingsplan en vergroening speelplaats ihk van de proeftuin ontharding ‘Het St Pietersinstituut Breekt Uit’, met financiering van het Departement Omgeving van de Vlaamse overheid.

162

ACTIE 5: FREINETSCHOOL DE VLINDERTUIN OMSCHRIJVING

Ontwerp van de schoolmoestuin, fruittuin, bloemenweitjes en snoephagen

Freinetschool de Vlindertuin heeft een zeer mooie speelplaats met veel ruimte en veel groen. In 2018 wil de Vlindertuin starten met een schoolmoestuin. We legden ook de vijver en het natuurreservaatje mee aan en zorgden voor snoephaagjes en enkele ter ziele gegane fruitbomen werden vervangen en hun vijver en natuurreservaatje heraanleggen. We gaven advies, tekenden een plan en ondersteunden deze werken financieel. In 2019 schreven we i.s.m. MOS een dossier om voor het schooljaar 2019-2020 subsidies van de Provincie Antwerpen te kunnen krijgen. Hierin werd de ambitie geformuleerd om o.m. de exoten die aan het oude schoolgebouw staan te vervangen door een ecologische beplanting. Deze subsidie werd goedgekeurd.

Ontwerp van de nieuwe beplanting die in de plaats komt van de exoten

163

UITGEVOERD IN 2019   

Opmaak ontwerp voorzijde Aanvraag subsidies voor schooljaar 2019-2020 Aanleg schoolmoestuin en samentuin incl omheining

GEPLAND IN 2020     

Verdere inrichting buitenkeukentje Rooien exoten en aanplant nieuw beplantingsplan Inzaaien bloemenweide Ontharding en groene herbestemming van een stuk verharding aan de parking Verdere samenwerking met MOS ihk van de proeftuin ontharding ‘Kempense scholen breken uit’ (zie infra)

ACTIE 6: KEMPENSE SCHOLEN BREKEN UIT OMSCHRIJVING

Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners

RLKGN Daan Janssens MOS Provincie Antwerpen, gemeente Grobbendonk, gemeente Vorselaar, gemeente Lille, Stad Geel, Gemeentelijke basisschool Klimopschool Bouwel, Gemeentelijke basisschool Klimopschool Grobbendonk, gemeentelijke basisschool De Knipoog Vorselaar, gemeentelijke Basisschool Gierle (Lille), Gemeentelijke basisschool Het Trapleerke Lille, GVBS De Wingerd Poederlee, GVB De Springplank Lille, Freinetschool De Vlindertuin Lille, GVBS De Knipoog Olen, Stedelijke Basisschool Larum (Geel), Vrije Basisschool Millekemol (Mol Millegem) en Gemeentelijke jongensschool site Mollekemil ( Mol Millegem)

‘Vlaanderen breekt uit’ met deze campagne worden 15 speelplaatsen in 6 Kempense gemeenten deels opgebroken. Het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete kreeg hiervoor van de Vlaamse overheid 250.000 euro. De grijze speelplaatsen, vaak betonzeeën zonder schaduw, worden in 3 jaar herschapen in groene speelplaatsen. Dat biedt tal van voordelen voor de leerlingen. De wetenschappelijke consensus groeit over de positieve effecten van groene speelplaatsen op de gezondheid van kinderen. Op vlak van sociale ontwikkeling, pestgedrag, welbevinden, zintuiglijke en motorische ontwikkeling, stress, angst, depressie, vermoeidheid, … blijkt het allemaal positieve effecten te hebben. En we kunnen ineens meer water laten infiltreren, regenwater beter opvangen, biodiversiteit verhogen en CO2 opslaan, dus ook voor het milieu zijn er grote voordelen. 12 scholen met 15 speelplaatsen in Bouwel, Grobbendonk, Vorselaar, Lille, Olen, Geel en Mol worden aangepakt. In nauwe samenwerking met de organisatie MOS, duurzame scholen, straffe scholen van de provincie Antwerpen, gaan we voor 15 pareltjes van speelplaatsen die een voorbeeld kunnen zijn qua ‘ontharding’ en speelnatuur. Samen willen we 7500m² verharding opbreken en omtoveren in groen en speelnatuur.

164

UITGEVOERD IN 2019    

Zoeken, engageren, scannen en selecteren van verschillende Kempense scholen om mee te stappen in de proeftuin ontharding Projectdossier aangediend bij het Departement Omgeving van de Vlaamse Overheid Opvolging begeleidingsdagen sinds november 2019 Opstart met de scholen

GEPLAND IN 2020 

Er zal op verschillende snelheden worden gewerkt. Enkele scholen zullen al opbreken in 2020, anderen begeleiden we eerst bij een participatieproces om een nieuwe visie op de speelplaats uit te werken, waarna pas een ontwerp komt in voorjaar 2021 voor vele scholen en de uitvoering (ontharden + vergroenen) pas in 2021-2022 plaatsvindt.

4.3.4 NATUURFILMS OVER DE KEMPEN ALGEMEEN Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

Frans Verhoeven en RLKGN Els Oostvogels Stuurgroep Slapende Reus Burgers, scholen Produceren van een educatieve natuurfilms in de Kempen, dit jaar over de Kempense Heuvelrug

OMSCHRIJVING In 2018 en 2019 werden de beelden gemaakt voor de film over de Kempense Heuvelrug. De film wil de heuvelrug in beeld brengen in relatie tot de vallei van de Kleine Nete en Aa. Het scenario loopt geografisch, van de watermolen in Retie tot aan de watermolen in Grobbendonk. De filmpremière gaat door in februari 2020 in Sibelco, wordt ook getoond op de ANKONA-studiedag en in de loop van 2020 gedraaid op canvas. De film wordt gekoppeld aan de educatieve pakketten rond landschap voor de heuvelrug in Kasterlee.

Frans Verhoeven aan het werk

UITGEVOERD IN 2019 

Voorbereiding film

GEPLAND IN 2020 

Lanceren en verspreiden film

165

4.3.5 KEMPEN HAGELANDROUTE ALGEMEEN Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

RLKGN Els Oostvogels IOED Land van Nete en Aa, Heemkring Nortrevic, stad Herentals, Provincie Antwerpen Recreanten, burgers, gemeenten Herwaardering van het de relicten en geschiedenis van het spoorwegverleden van de Kempen Hagelandroute

OMSCHRIJVING

Kempen Hagelandroute

Deze oude spoorwegbedding tussen Tilburg en Aarschot werd in 1863 geopend en deed meer dan een eeuw dient voor goederen en personenvervoer. De spoorlijn 29 speelde o.a. een rol in het transport van ijzererts van de Grote Netevallei richting de Luikse hoogovens. In de jaren ’80 en ‘90 werd de spoorlijn omgevormd tot een fietsbedding die een intensief gebruik kent, voor zowel functioneel als recreatief fietsverkeer. De hele bedding maakt vandaag deel uit van het fietsknooppuntennetwerk. Tussen Turnhout en Herentals bleef de spoorlijn in gebruik. Vanuit de heemkring Nortrevic wordt de vraag gesteld om rond de Kempen Hagelandroute, het zuidelijke deel van de verbinding Tilburg – Aarschot, een project op te starten. De heemkring signaleert de onderkomen toestand van allerhande spoorwegrelicten langs de Kempen Hagelandroute. De aanwezige informatieborden vertellen de historiek, maar de nog zichtbare relicten van het spoorwegverleden zijn in verval. Na een verkennende fietstocht van de Kempenhagelandroute konden we ontdekken dat de fysieke overblijfselen van het spoorwegverleden enkel op grondgebied Herentals, Noorderwijk en Morkhoven nog aanwezig zijn. Op grondgebied Hulshout, Westerlo, Herstelt werden deze verwijderd. Reden te meer om ze in Herentals extra te verzorgen voor de toekomst.

166

Traject Kempen hagelandroute, Herentals

UITGEVOERD IN 2019  

Overleg met stad Herentals, Heemkring Nortrevic, IOED Land van Nete en Aa Aanvraag Platteland + dossier (niet goedgekeurd)

GEPLAND IN 2020 

De subsidies uit P+ werden niet toegewezen, we bekijken in 2020 samen met de stad Herentals en de heemkring hoe we alsnog onze ondersteuning kunnen organiseren, en het project kunnen opnemen.

167

5 COMMUNICATIE 5.1

EXTERNE COMMUNICATI E

5.1.1 OPFRISSING LOGO ALGEMEEN Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

RLKGN Tilly Mertens Nvt Inwoners werkingsgebied RLKGN Een aantrekkelijke uitstraling naar de buitenwereld dankzij een dynamische, frisse huisstijl.

OMSCHRIJVING Het afgelopen jaar maakten heel wat regionale landschappen de transformatie naar een verfrissend nieuw logo. Het verschil is niet zo opmerkelijk, maar toch oogt dit nieuwe logo veel moderner. In lijn met deze tendens vormde ook RLKGN het eigen logo om.

Het voormalige logo:

Het nieuwe logo en de kleuren werden al doorgetrokken in de RLKGN-huisstijl:

168

5.1.2 COMMUNICATIE - PRINT ALGEMEEN Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

RLKGN Tilly Mertens Nvt Inwoners werkingsgebied RLKGN We willen onze inwoners, stakeholders en geïnteresseerden informatie aanreiken rond landschap, natuur, erfgoed, recreatieve mogelijkheden en biodiversiteit via diverse artikels en publicaties. Bovendien trachten we ook recreatie en waardering van de eigen omgeving te stimuleren. Verder kondigen we activiteiten aan en belichten we verscheidene thema’s via onze ‘offline’ kanalen.

OMSCHRIJVING Zijn gedrukte folders, flyers en magazines nog de moeite waard in digitale tijden? Zeker wel! Geprinte communicatie kost meer tijd en geld, maar is nog steeds van groot belang omdat je ook mensen bereikt die zich niet online bevinden. Bovendien kan je dankzij heel wat publicaties, zoals het zeer toegankelijke landschapsmagazine, sneller een nieuw publiek vinden. Het is anno 2020 ook geen ‘of of’ verhaal, wel een ‘en en verhaal’, online en offline kunnen mekaar erg versterken. We kiezen altijd voor gerecycleerd papier met ecologische inkten om ook zo ons steentje bij te dragen.

Ons ‘offline’ magazine promoten we ook via ‘online’ kanalen. (voorbeeld van crossposting)

LANDSCHAPSMAGAZINE OMSCHRIJVING

169

Het landschapsmagazine biedt ons de kans om op brede schaal onze inwoners te informeren. Dankzij de bedeling via Bpost krijgt elke inwoner (zo’n 163.337!) uit ons werkingsgebied een exemplaar in de bus. Door een frisse layout en diversiteit aan artikels trachten we een brede waaier aan ‘content’ aan te bieden. Zo bereiken we niet enkel de natuurfanaat, ook de gemiddelde burger leert RLKGN kennen.

Spread ‘ontdek de Kempense Heuvelrug’

De inhoudstafel van landschapsmagazine 2019: Gouden tips voor een natuurlijke tuin Ontdek de Kempense Heuvelrug Wandellus in veelzijdig Lille De Kempen 4x anders Kansen voor de Kleine Netevallei

UITGEVOERD IN 2019 Het landschapsmagazine ligt in lijn met de vorige 2 exemplaren, al werden er 3 lichte aanpassingen ingevoerd: -

Dit jaar stelden we voor het eerst een redactieraad voor ons landschapsmagazine samen, om op die manier de inhoud van de publicatie te professionaliseren. Hierdoor konden we zowel een strakke planning als kwaliteitsvolle artikels nastreven. Verder kozen we voor een meer visueel en inhoudelijk sterk format. Dus geen ellenlange, moeilijke teksten. Wél kort, bondig en helder met mooie beelden. Om het visuele aspect te versterken sloten we enerzijds een abonnement af bij Vilda Photo en huurden we anderzijds fotograaf Bart Van der Moeren in voor de coverfoto’s. Dankzij de expertise van de redactieraad en de professionele foto’s konden we een knappe publicatie afleveren. Verder bekeken we de opties voor een alternatieve verzendwijze wegens de hoge kosten van Bpost. Via de Vlaamse Post was er de mogelijkheid om, met een korting van 1000 euro, van dezelfde service te genieten, waarvoor we dan ook kozen. Toch tikt de som nog steeds flink aan. Voor de bedeling van 163.337 exemplaren van het landschapsmagazine betaalden we dit jaar €16.799,26. De drukkosten bedroegen € 12.758,24 voor 163.700 exemplaren in totaal. Hierdoor betalen we jaarlijks, zonder personeelstijd, € 29.557,5. Een grote hap uit ons (communicatie)budget, al zetten we hier liefst verder op in. We bereiken met ons magazine een breed doelpubliek en ontvangen vaak heel wat positieve reacties. Ook vergroten we zo onze naambekendheid en vergaren we gaandeweg weer wat nieuwe ‘RLKGN-fans’.

GEPLAND IN 2020 Ook online mag het magazine verder groeien, zoals via een digitale publicatie, een hele nieuwsbrief ter promotie met de korte inleiding van de artikels of een Facebookadvertentie met ‘nu in je bus’. Dankzij zulke cross-communicatie versterken we beide (online en offline) kanalen.

170

FOLDERS OMSCHRIJVING

Beknopte folders en brochures blijven handig promo- en informatief materiaal om te verdelen op een evenement of binnen je netwerk.

UITGEVOERD IN 2019 

 

In 2019 ontwikkelden we onder meer een folder voor Loket Onderhoud Buitengebied. We lanceerden deze folder tijdens het LOB-moment voor gemeenten en partners. Verder stelden we de template open zodat ook andere regionale landschappen deze basis kunnen gebruiken. En ook voor project ‘Bos en Buur, een goede buur’ lanceerden we een 4-luiks folder. Deze werd verspreid tijdens het slotmoment van het project. In samenwerking met Regionaal Landschap Rivierenland werkten we een folder rond de SDG’s uit.

GEPLAND IN 2020 Bij de start van projectjaar 2020 zullen de communicatiemedewerker en projectmedewerker samenzitten om het communicatietraject te bekijken, uit te stippelen en zo tijdig actie te ondernemen. Zo kunnen we ook de volgende jaren wervende communicatieacties op maat op poten zetten.

WERFBORDEN EN INFOBORDEN OMSCHRIJVING Momenteel hebben we 5 werfborden in omloop die we inzetten om tijdelijke ingrepen te communiceren aan een plaatselijk publiek. Denk maar aan renovatiewerken van erfgoed, onderhoud van houtkanten, ingrepen om biodiversiteit te versterken, … UITGEVOERD IN 2019 

Voor het herbebossingsproject van NIRAS in Dessel ontwikkelden we een 10-tal werfborden. Hiermee communiceren we het project aan voorbijgangers.

171



 

Het vleermuizenreservaat La Bonne Esperance is ook een werfbord rijker. Het gebied zelf is in private handen maar op die manier worden buurtbewoners en passanten toch ook geïnformeerd. Deze communicatie is tevers een vereiste richtlijn binnen het project. Ook de houtkanten aan Roeyken in Kasterlee werden voorzien van een werfbord. Om de nieuwe toegankelijkheidsregeling van BC De Liereman toe te lichten ontwikkelden we een overzichtsplan met infographic. Dit om de nieuwe ‘strengere’ toegankelijkheid toch zachtjes te communiceren. Ook aan ‘Wintergat’ in Kasterlee plaatsten we een tijdelijk infobord om de werken toe te lichten. Tenslotte ontwikkelden we een infobord voor het Sint-Pietersinstituut in Turnhout i.f.v. houtkanten/Kempens energiehout.

Infobord Sint-Pieterinstituut Turnhout

GEPLAND IN 2020 Dit is volledig afhankelijk van de projectwerking (vleermuizen, loslopend vee, Kempisch domein, nieuwe bruggen, …)

172

EDUCATIEVE PAKKETTEN OMSCHRIJVING In functie van het LEADER-project ‘Beleving in en Over het Kempens Landschap’ ontwikkelden we 3 vakoverschrijdende educatieve pakketten voor de respectievelijk 3 verschillende middelbare graden. De inhoud omvat leerstof voor de vakken biologie, wiskunde, Nederlands en aardrijkskunde. De leerlingen kunnen de projectfiches en invulbladen gebruiken tijdens een gegidst bezoek aan de Kempense Heuvelrug.

UITGEVOERD IN 2019  

Onze projectpartner van de Hooibeekhoeve schreef de inhoud uit i.f.v. de vooropgestelde leerdoelen per graad. Wijzelf zorgden voor extra info van het domein en de vormgeving van de pakketten.

5.1.3 COMMUNICATIE - DIGITAAL ALGEMEEN Trekker Contactpersoon (RLKGN) Partners Doelgroep Doelstelling

RLKGN Tilly Mertens Nvt Inwoners werkingsgebied RLKGN, partners, scholen, gemeenten, landbouwers, stakeholders, geïnteresseerden In onze maandelijkse nieuwsbrief en op onze website publiceren we artikels, weetjes en rapporteringen. Ook delen we partnersinfo, interessante vacatures en evenementen. Via social media promoten we deze info op een laagdrempelige wijze.

OMSCHRIJVING Als regionaal landschap communiceren we zowel online als offline. Online bereik je, met een lage kost, een breed publiek via social media, de website en nieuwsbrief. Het vergt wel tijd en moeite, maar de return zit momenteel goed. Onze Facebookposts scoren goed, de Instagramcommunity groeit, de website wordt goed gelezen en de nieuwsbrief wordt nog steeds naarstig geopend.

173

WEBSITE OMSCHRIJVING De werking van je organisatie en je projecten voorstellen kan perfect via de website. Deze krijgt minstens wekelijks een update: nieuws, evenementen, vacatures en projecten worden steevast bijgewerkt. De website beschikt over verschillende pagina’s, opgedeeld in meerdere subpagina’s.

Website www.rlkgn.be

De meerderheid van de regionale landschappen gebruiken dezelfde lay-out, alsook enkele gemeenschappelijke websites met diezelfde structuur (goedgeknot.be, goedgeplukt.be). Dit zorgt voor een consistente en herkenbare stijl bij de regionale landschappen.

UITGEVOERD IN 2019 -

We werkten aan het genereren van meer websiteverkeer dankzij crossposting waarbij je via andere kanalen doorlinkt en via call-to-action. De nieuwsberichten via socials media/website zijn steeds kort en bondig, meer info kan men dan lezen via de website. We zien een duidelijke piek tijdens de verdeling van ons landschapsmagazine in september. Zo versterken offline en online mekaar. Er werden websites ontwikkeld voor SP Kleine Nete en Kempense Heuvelrug. www.kleinenete.be – www.kempenseheuvelrug.be

Piek in grafiek na verdeling landschapsmagazine

GEPLAND IN 2020    

Website blijven onderhouden en updaten Nieuwe projectpagina’s aanmaken (Eventueel de projectpagina’s van afgelopen projecten verwijderen) Geleidelijk aan blijven vernieuwen

174



Bekijken of een nieuwe (Drupal) website met meer gebruiksvriendelijke opties aan de orde is (op niveau van VORL)

FACEBOOK OMSCHRIJVING Onze Facebookpagina blijft een effectief medium om een breed publiek te bereiken. Het biedt de mogelijkheid om gratis en afwisselend te informeren. Zo delen we vacatures (intern en van partners), evenementen, nieuws, activiteiten, foto’s van projecten, etc. Door te variëren qua inhoud kunnen we meerdere doelgroepen aanspreken en creëren we een band met de volgers. Af en toe komen er ook privéberichten binnen, waardoor onze volgers ons rechtstreeks kunnen aanspreken. Verder creëren we interactie door berichten met vragen te posten (zie links). Op onze Facebookpagina communiceren we professioneel maar luchtig. Het mag allemaal wat frisser en toegankelijker ogen. De meer diepgaande info kan met vinden in de links (vaak op onze website).

Post Facebook – tweedaagse RLKGN

UITGEVOERD IN 2019 Dankzij ons communicatieplan - mét content kalender - is de inhoud van de pagina minder ad hoc dan voorheen. We stippelen op voorhand een communicatietraject uit en posten soms iets extra actueel (top topical) of delen een vacature. Over het algemeen is de Facebookpagina opgebouwd uit luchtige posts en linken de artikels door naar onze website.

175

GEPLAND IN 2020   

Blijven inzetten op deze effectieve vorm van communicatie. Opnieuw een communicatieplan opstellen en dit consequent volgen. Meer variëren in het type content: niet enkel foto’s delen of berichten, maar ook enquêtse, survey, poll, video… om meer interactie te vergaren.

NIEUWSBRIEF OMSCHRIJVING De maandelijkse nieuwsbrief bevat vooral projectinfo en gegevens rond (partner)evenementen. UITGEVOERD IN 2019  

We kozen ervoor om de items in de nieuwsbrief serieus in te korten. Gewoon een korte, duidelijke inleiding en een call-to-action naar onze website voor verdere info. In plaats van ‘weer een poel vrijgemaakt in…’ schrijven we nu ‘waarom poelen belangrijk zijn’.

GEPLAND IN 2020  

Maandelijks blijven inzetten op de nieuwsbrief. Collega’s aansporen om interessante inhoud aan te leven.

176

INSTAGRAM OMSCHRIJVING Via onze Instagrampagina en de #deknappekempen vergroten we ons netwerk. Ook #herentalswandelt en #tragewegenlille lanceerden we een fotowedstrijd rond Trage Wegen.

UITGEVOERD IN 2019   

Verdere uitbouw van een kleine community Fotowedstrijden rond Trage Wegen Zorgvuldig posten van foto’s ifv ‘feed’

GEPLAND IN 2020 Tijd en expertise blijven investeren in dit online medium dankzij kwalitatieve content (mooie beelden, interessante captions, toffe fotowedstrijden, etc…)

177

6 FINANCIEEL 6.1

BALANS EN RESULTATEN REKENING 2019

In bijlage 1 is de jaarrekening en balans van 2019 opgenomen, zoals geverifieerd door de externe accountant van SBB en goedgekeurd door de Algemene Vergadering op 18 februari 2020 6.2

BEGROTING 2020

Zie bijlage 2. Deze begroting werd goedgekeurd door de Algemene vergadering op 18 februari 2020. 6.3

TOELICHTING DOOR DE PENNINGMEES TER

Het Regionaal Landschap heeft het jaar 2019 afgesloten met een positief resultaat van € 23.123,72. Dit is het resultaat van een opbrengstentotaal van € 1.041.369,58 en een kostentotaal € 1.018.245,86. Dit resultaat is, voor het negende jaar op rij, beter dan de begroting 2019 voorspeld had. De cijfers liggen in lijn met de begroting, maar de uitgaven zijn hoger dan begroot (+ 32.000 €), maar ook de inkomsten zijn hoger (+ 55.000 €). Het balanstotaal op het einde van 2019 is € 846.850,48. Vanuit een standpunt van financiële gezondheid zijn daarbij de belangrijkste elementen: • •

Eigen vermogen: € 600.191,42 Liquide middelen: € 642.092,56

Het eigen vermogen is in 2019 toegenomen met het voormelde positief resultaat. De Algemene Vergadering heeft beslist om dit bedrag als volgt te bestemmen: •

Algemene werkingsreserve: € 23.123,72

De liquiditeitspositie blijft uitstekend: € 642.092,56. In de balans 2018 waren er € 649.221,30 liquide middelen beschikbaar. 6.4

PROVINCIALE BASISSUBSIDIE VOOR UITVOERING ACTIES IK V LANDSCHAPSZORG

LANDSCHAPSWERKING 2019 - financieel overzicht loonkost subtotaal

Loonkost landschapsanimator

62.500,00

werkingskost subtotaal

8.725,00

178

Opdrachtgever

RLKGN (OE)

TOTAAL

projectkost P

ARENDONK - Christophe Sierens : aanplant boomgaard

1.162,18

813,53

348,65

ARENDONK - Talander : aanplantingen

1.137,01

795,91

341,10

BALEN - Van Hoecke-Hens : aanplant houtkant - fase 2

424,71

297,30

127,41

O/P Beek Boer Bodem : ondersteuning project

1.900,00

O/P Bos Boer en goede buur : inzaaien zoomvegetatie

2.145,37

375,44

1.769,93

O/P GEEL - Spoorweg Engels Kamp : kapwerken en verharding

85.531,15

14.227,70

71.313,45

611,75

428,23

183,53

1.656,25

1.159,38

496,87

654,02

457,81

196,21

O/P HERENTALS - De Brink : ecologische toren en aanplant O

HERENTALS - Vleermuizen : aanplant bomenrijen vleermuizen project

KASTERLEE - Daniel Jansen : aanplantingen diverse KLE

KASTERLEE - Els Braeckmans - Straaleind 5 : Kempense Vekens

10.639,87

6.915,92

3.723,95

KASTERLEE - Nick Jansen - Vossenhaag 2 : aanplantingen diverse KLE

3.962,81

2.773,97

1.188,84

KASTERLEE - Pompoenerie en Camping Houtum : aanplantingen

818,13

572,69

245,44

KASTERLEE - Vorsel - Sjoerd Dekwaadsteniet : plantgoed

515,69

360,98

154,71

LICHTAART - Driesstraat, Annick Gernaey, Licht-Aarde : plantgoed

LILLE - Gierle - Soulhorses vzw - Oude Lillebaan 17 : ruimen en aanschuinen poelen

LILLE - Jan Van Crombrugge : aanplant heg, elzensingel en welkomstboom

OLEN - beheerwerken Magister Janssentuin : snoeien van bomen

OUD-TURNHOUT - Koen Aerts : aanplant rond poel

POEDERLEE - Pieter Avonds en Margaux Grossen : omvorming vijver

260,29

182,20

78,09

7.235,80

5.065,06

2.170,74

879,93

615,95

263,98

6.733,65

3.403,60

3.330,05

182,59

127,81

54,78

3.844,78

2.691,35

1.153,43

RETIE - Goorstraat 61 - Johan Verrezen : extra aanplant aan erf

387,25

271,08

116,18

RETIE - Jozef Slegers - Noordstraat 21 : extra plantgoed

105,04

73,53

31,51

RETIE - Robert Damen - Kronkelstraat : inboet plantgoed Biebond

TURNHOUT - Sint-Pieterinstituut : aanplantingen

O/P TURNHOUT - Bonne Esperance : inrichtingswerken voor vleermuizen

subtotaal

TOTAAL

54,59

38,21

16,38

4.838,75

3.387,13

1.451,63

7.394,95

1.478,99

5.915,96

143.076,56

48.413,74

94.672,81

119.638,74

179

6.5

PROJECTSUBSIDIES DMN

Van landschapsbeeld naar beeldig landschap Kempense Landschapsbeelden: waar cultuurhistorie en biodiversiteit elkaar ontmoeten TOTAAL

DMN

Opdrachtgever of andere

484,00

338,80

145,20

12.574,98

5.082,56

7.492,42

Kasterlee : ecologische herinrichting site kapel Molenstraat

5.009,50

3.506,65

1.502,85

Kasterlee : dunning grove den met paarden Partisaensberg

2.257,80

902,80

1.355,00

Kasterlee : plaggen en aanplanting Wintergat

5.174,53

2.091,94

3.082,59

Herentals : exotenbestrijding en vrijmaken zicht-as Zandkapel

8.745,00

6.121,50

2.623,50

34.245,81

18.044,25

16.201,56

TOTAAL

DMN (MOS)

Opdrachtgever of andere

De Wingerd Lille : ontharding + aanleg speelnatuur

7.254,72

3.013,04

4.241,68

Sint-Lutgardis Mol : vergroening speelplaats

2.748,87

1.887,71

861,16

realisaties Vorselaar : onderzoek trage wegen verbinding Herentals met brug Kasterlee : landschappelijke inpassing van de Goorseweg

TOTAAL

Groen op school 2019

realisaties

TOTAAL

10.003,59

4.900,75

5.102,84

180

7 BIJLAGEN Bijlage 1 Jaarrekening en balans 2019 Bijlage 2 Begroting 2020 Bijlage 3 Accountantsverklaring Bijlage 4 Uittreksel notulen van de Algemene Vergadering van 18/02/2020 te Kasterlee Bijlage 5 Kerncijfers Bijlage 6 Overzicht leden en vertegenwoordigers

181