ateliers baZtille 10 jaar by Robert Zazou

BaZtille Decennial

Maart 2011 ÂŠ Ateliers BaZtille Ateliers BaZtille Rokkeveenseweg 46c 2712 XZ Zoetermeer www.baztille.nl / www.ateliersbaztille.nl Concept: Petra Wiek Tekst: Tekst & Verhaal / Ton Verheijen Fotografie: Jeroen Verheugd, Petra Wiek, Ardito / J.E. Zondag en kunstenaars Cartoons: Hans Feij Vormgeving: VĂŠronique Vaessen Druk: Pixel Palace B.V. Oplage: 2500 Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door Fonds 1818, Stichting Atelierbeheer Zoetermeer e.o. en Rabobank Vlietstreek-Zoetermeer

Niets uit deze uitgave mag gebruikt worden zonder uitdrukkelijke toestemming en bronvermelding van de auteur en de kunstenaars van Ateliers BaZtille

Zomer 1999. Het voormalige HEMA-gebouw aan de Rokkeveenseweg staat leeg. Hier, in deze tochtige, vergeten uithoek van Zoetermeer, waar het verkeer van de A12 voorbijraast, en de oude waterzuiveringsinstallatie en de Zoetermeerse gevangenis elkaar in stilte hebben gevonden, komen een aantal kunstenaars op het idee om van het pand een ateliercomplex te maken. Een verbouwingsplan wordt in de loop van 2000 voltooid. In december van dat jaar gaan de kunstenaars aan de slag om de plannen om te toveren tot een kunstenaarskolonie met 14 schitterende werkruimtes. De daad wordt voortvarend bij het woord gevoegd en twee maanden later is de klus geklaard: op 24 februari 2001 opent BaZtille (met de Z van Zoetermeer) haar deuren. Dat is nu tien jaar geleden. De naam BaZtille verwijst naar de historische inname van de Bastille en de Franse revolutie. Het is een symbool voor veroverde vrijheid. Immers: kunst en vrijheid gaan samen. In de afgelopen tien jaar heeft BaZtille zich geprofileerd met tal van exposities, lezingen, performances, klein theater en muziek. Op publieksdagen (zoals Cultuur

Op Zondag) zoeken de kunstenaars de verbinding met andere kunstdisciplines, waaronder dans, dichtkunst en artfilm. Ook worden er workshops gegeven, onder meer voor kinderen van basisscholen en leerlingen uit het voortgezet onderwijs. Bedrijven zijn welkom voor kleinschalige teambijeenkomsten met een cultureel accent. BaZtille is een plek geworden die borrelt en bruist van de activiteit, of beter gezegd â&#x20AC;&#x2DC;zindertâ&#x20AC;&#x2122; (met de Z van Zoetermeer). Ook naar de toekomst toe zijn er plannen te over. De ambities reiken zelfs verder dan de grenzen van het monumentale pand zelf. BaZtille wil een kunstcentrum van betekenis zijn voor de hele regio, verbindingen aangaan met andere kunstcentra en meer uitwisselingen organiseren met gastkunstenaars uit het buitenland. Om u, lezer, een indruk te geven van wat hier allemaal aan opmerkelijks gebeurt, hebben we deze krant gemaakt. Tien jaar BaZtille in woord en beeld. De kunstenaars exposeren op zondag 27 maart 2011 hun werk -dat overigens veel breder reikt dan alleen woord en beeld. Ga het zien en ervaren. Wij wensen u alle verbazing!

José Koebrugge | Onbekwaam, bekwaam | acryl op doek | tweeluik 2x 90x40cm

Spil en spin in het web Robert Verhaaf blikt terug BaZtille bestaat tien jaar. Achter de schermen zijn hemel en aarde bewogen om dit voor elkaar te krijgen. Schilder en beeldhouwer Robert Verhaaf wordt door iedereen -behalve door hemzelf- gezien als De Grote Inspirator. Hij deed zijn stinkende best om van BaZtille een succes te maken. Maar alles heeft z’n prijs. Anderhalf jaar geleden werd Verhaaf getroffen door een hartinfarct. Hij kijkt terug met gemengde gevoelens. Hoe gaat het met je gezondheid? “Ik ben goed hersteld. Sinds een paar weken ben ik weer aan het schilderen en deze week heb ik de beitel en slijpschijf weer ter hand genomen. Van een goede vriend had ik een mooie, grote kwartsiet gekregen, dat is een gemetamorforiseerde kristal. Fantastisch materiaal. Harder dan graniet. Geweldig om mee te werken. Ik geniet ervan.” Wat is je huidige gemoedstoestand? “Goed geluimd en rustig.” De afgelopen tien jaar heb je je opgeworpen als spreekbuis richting gemeentelijke instanties en subsidieverstrekkers. Je hebt er veel energie in gestoken. Waarom is BaZtille zo belangrijk voor jou? “Laat ik voorop stellen dat BaZtille niet mijn kindje is maar dat ik me hier wel enorm bij betrokken voel. Waarom? De kunstenaar heeft een karakteristieke plek nodig, en ruimte om zich te manifesteren, werk te maken, te exposeren en te verkopen. BaZtille is zo’n plek, doortrokken van geschiedenis. Hier kan ik werken onder gelijkgestemden. Dit is toch heerlijk. Deze plek is magisch. We horen altijd weer van bezoekers dat ze hier met een opgewekter gevoel vertrokken dan ze binnenkwamen. Ja, hoe kan dat? Ik hoef het niet zo nodig te verklaren.” Hoe heb je de samenwerking met de gemeente ervaren? “Onze positie is kwetsbaar, zeker sinds onze ‘beschermheer’ Luigi van Leeuwen in 2004 vertrok als burgemeester. Hij zag BaZtille helemaal zitten. Een organisatie als Stichting Atelierbeheer kan niet zonder een beschermheer.” Wat beschouw je als je grootste succes in de afgelopen tien jaar? “We hebben heel veel kunstenaars in de gelegenheid gesteld om hier hun werk te maken en te exposeren. Verder zijn we trots op onze internationale contacten, waardoor we veel gastkunstenaars konden uitnodigen. Er hebben hier mensen gewerkt uit Zuid-Korea, Duitsland, Canada, China, Frankrijk, de VS en andere landen. Dat soort uitwisselingen is zó belangrijk. Het uitnodigen van gastkunstenaars staat nu even op een laag pitje.” Waarom? “Het verzorgen van een artist in residence-programma vergt veel van de organisatie Stichting Sjabien, die maar uit drie personen bestaat. Sjabien organiseert tentoonstellingen en exposities binnen en buiten Zoetermeer, houdt zich bezig met inrichten en onderhouden van de expositieruimte in BaZtille, onderhoudt contacten met andere culturele instellingen,

verzorgt lezingen en presentaties, onderhoudt de website en doet de pr. Dit kost veel tijd. Aan buitenlandse kunstenaars moet een woonvoorziening worden geboden want ze blijven hier een of twee maanden. Dat is tamelijk kostbaar. Al met al is het programma moeilijk te continueren aangezien we deels afhankelijk zijn van fondsen en subsidies.” Welke meerwaarde heeft BaZtille voor de gemeente Zoetermeer? “BaZtille stelt de inwoners van Zoetermeer in staat hun eigen grenzen te verleggen op het gebied van beeldende kunst. Zoetermeer moet dus deze broedplaats koesteren. De gemeente moet haar verantwoordelijkheid nemen en een voedingsbodem stimuleren waarop nieuwe ontwikkelingen kunnen groeien. Laat het marktdenken en de controle los, zou ik zeggen, want daardoor wordt creativiteit juist verstikt. Laat kunstenaars hun ding doen.” Wat gebeurt er met BaZtille als Robert Verhaaf besluit ermee te stoppen? “Dat hangt af van wat de kunstenaars en Stichting Atelier beheer dan van plan zijn.” Als je het over mocht doen, wat zou je dan anders doen? “Ik zou veel directer paal en perk stellen aan voorstellen die niet passen bij de doelstellingen van een kunstcentrum. Verder had ik graag gezien dat we wat meer betekenis hadden kunnen geven aan de kunstbeleving van de Zoetermeerders. Maar we moeten vooral ook kijken wat er wel is gelukt. In 2001 waren we blij met deze plek. En dat zijn we nog steeds. Hier moet straks een nieuwe generatie kunstenaars neerstrijken die ongemoeid haar werk kan doen om de maatschappij en de wereld te voeden. Dat is belangrijk. We leven in een beeldcultuur die grotendeels is gevormd door beeldend kunstenaars. Geef hen de ruimte.”

Alain Jonges: “Als ik een lamp ontwerp, zoek ik graag naar materialen die ik uit hun context haal: theezeefjes, theedoeken, melkflessen, verftubes, eierdozen. Van afdankertjes iets nieuws maken fascineert me.”

Alain Jonges | Cloth (schetsontwerp) | lichtobject | metaal, stof | 2011

Frans de Jong: “Schilderen gaat voor mij niet alleen over schoonheid. Het roept allerlei emoties op. Niet zelden werkt een schilderij als een spiegel. Het is die kracht van het beeld dat ik zoek als ik schilder. Kunst is voor mij ‘grenzen opzoeken’ en ‘dicht bij mezelf’ komen. Misschien heeft het ook te maken met het bevrijden van mezelf, het zoeken naar een ultieme vrijheid die ik met weinig anders in het leven kan bereiken.”

Frans de Jong | Be like | gemengde techniek | 120x160cm | 2010

Tekenen met potlood, kaarsvet, brandgaten en olijfolie Al het werk van Marijke Elferink gaat over de ‘kwetsbaarheid van het zijn’. Dat geldt ook voor haar nieuwe serie tekeningen, die ze zal exposeren tijdens het 10-jarig bestaan op 27 maart 2011. Het zijn allemaal koppen die al een tijdje in haar hoofd rondspookten. Werktitel ‘Kopfschmerzen’. Elferink: “Tekenen is zó direct. Wat je doet zie je. Hoe ik werk? Ik laat het gebeuren. Nou ja… ik zeg vaak ‘ik doe maar wat’ maar dat is toch niet helemaal waar. Sturen doe ik natuurlijk wel, want de tekening moet knallen. Het moet er evenwichtig, krachtig, spannend, authentiek en niet-bedacht uit zien. Om dat voor elkaar te krijgen maak ik gebruik van alle mogelijke materialen. De tekeningen van deze nieuwe serie zijn opgebouwd uit potlood, kaarsvet, brandgaten, rode wijn, lak, knipsels, oliepastel, houtskool en olijfolie.”

Marijke Elferink | Kopfschmerzen 1 - 4 | gemengde techniek op papier | 2x 21x16cm, 2x 27x21,5cm | 2011

Hans Hirs: “Serendipiteit en toeval zijn belangrijke factoren in de kunst. De kunstenaar, hoe gedisciplineerd ook, is altijd bezig met het ontdekken van toevallige spin offs. Het momentum. De halve droomtoestand. Op dat punt kan er iets fascinerends ontstaan.”

Robert Verhaaf | Entendre, Voir, Se Taire | 3 groepen met elk drie elementen | geperforeerd staalplaat | h 200cm, ø 90-110cm

Kunstenaars werkzaam in BaZtille Ateliers:

Overzicht van activiteiten in BaZtille Ateliers:

Jaap van der Gaarden Petra Wiek Hans Feij Frans de Jong Jeroen Verheugd Hortense de Kooter Andries Mons Perry van Amstel Marijke Elferink Véronique Vaessen José Koebrugge Robert Verhaaf Alain Jonges

2011 2010 2009 2008

Ina van Dijk Marja Milo Marijke Wijgerinck Marina Veenendaal Ton van Zeijl Ien Dobbelaar Artists-in-Residence in BaZtille Ateliers: 2011 2010 2009 2008 2007

Joyce Lau Temple Bates Nicky Larkin Luco Comerais Yann le Crouhennec Nicky Larkin Siegfried Kärcher Sarah McNulty Suh Bo Kyung Michel Lecuyer Huang Ping & Chang Yuezhong Diane Richey Ward Vincent Wilfred Jérôme Touron Temple Bates Sabine Oppliger Tristan Stevens Aileen Bassis Anja Tveiteras Siegfried Kärcher Theo Reuvers Vincent Wilfred Yann Le Crouhennec David Bonham Yoram Levi

Toronto, Canada Toronto, Canada Dublin, Ierland Marseille, Frankrijk Parijs, Frankrijk Dublin, Ierland Frankfurt, Duitsland Londen, Engeland Seoul, Korea Mont saint Vincent, Frankrijk Xiamen, China Sacramento, USA Bordeaux, Frankrijk Parijs, Frankrijk Toronto, Canada Zwitserland Londen, Engeland New York, USA Holmefjord, Noorwegen Frankfurt, Duitsland Mont Pallier, Frankrijk Bordeaux, Frankrijk Parijs, Frankrijk Spanje Israël

BaZtille/SAZ viert 10-jarig bestaan BaZtille-kunstenaars exposeren in Frankfurt: “National Identity Project” EXPO Jeroen Verheugd EXPO Frans de Jong EXPO Luco Comerais EXPO Perry van Amstel EXPO Fotogroep Zoetermeer BaZtille buiten de muren: EXPO Stadsgalerie Woudrichem EXPO Nicky Larkin, gastkunstenaar EXPO Siegfried Kärcher, gastkunstenaar Project Artistieke Vriendschap EXPO Sarah McNulty, gastkunstenaar Thrillerfestival Zoetermeer: EXPO “X”/Theatergroep Harlekijn Project JONGE GOD ART-DOCUMENT: Baztille-kunstenaars exposeren in HKK, Den Haag Manifest: Jeroen, Petra, Hans, Frans, Jan, Perry, Véronique, Marijke en Robert Open Atelier Gé Ansems, Vertelvoorstelling “De Slangfluit” Beeldentuin BaZtille: “Zo De Wind Waait” Beeldentuin BaZtille: “Le Peuple” Opknappen Terrein BaZtille EXPO Suh Bo Kyung, gastkunstenaar EXPO Huang Ping & Chang Yuezhong, gastkunstenaars EXPO Michel Lecuyer, gastkunstenaar EXPO Diane Richey-Ward, gastkunstenaar EXPO Vincent Wilfred, gastkunstenaar EXPO Jérôme Touron, gastkunstenaar EXPO Temple Bates, gastkunstenaar Kunstproject “WO(O)RDEN” Kunstkaartenactie: BaZtille-kunstenaars presenteren zich Frankrijk – Nederland: “Rendez-Vous”, Logis de Logerie & BaZtille Gé Ansems, Vertelvoorstelling “De Slangfluit” Bureau Fluxus: Interview, toekomst BaZtille. Uitgave “Schuimend Vuil” Project Vet-BaZ Beschildering Nicolaasschool, Zoetermeer Gé Ansems, Vertelling EXPO Perry van Amstel EXPO Hans Feij EXPO Petra Wiek & Robert Verhaaf EXPO Jurgen Klaassen, Xandra Lapperre & Marian van Zomeren EXPO Tristan Stevens, gastkunstenaar EXPO Siegfried Kärcher, gastkunstenaar EXPO Yann le Crouhennec, gastkunstenaar EXPO Anja Tveiteras, gastkunstenaar EXPO Aileen Bassis, gastkunstenaar EXPO Theo Reuvers, gastkunstenaar EXPO Vincent Wilfred, gastkunstenaar

2007 2006 2005 2004

Start Artist-in-Residence Spanten-groep opgericht Gesprek met B. Koopmans en R. Goutaur Gesprek met Wethouder P. Smit (Kunsthal terrein BaZtille) Van Lanschot Lezing; gastspreker Wim van Krimpen België - Nederland: BEK-HUIS, Lovenjoel & BaZtille Ateliers, Zoetermeer Frankrijk – Nederland: “Rendez-Vous”, Logis de Logerie & BaZtille EXPO Revolver: Perry van Amstel, Jeroen verheugd en Marijke Elferink EXPO Charlotte Mouwens en Jeroen Bolleman EXPO Tineke Vulto, C. Sprinkhuizen & N. Tosca EXPO Hans Konings, Robert Verhaaf, Rob Visje, Bram Zwartjens en Petra Wiek EXPO “Dialogen”, twee kunstenaars uit Nitra EXPO David Bonham, gastkunstenaar EXPO Yoram Levi, gastkunstenaar BaZtille viert 5-jarig bestaan Cultuur op Zondag: “HIGH FIVE” Rabobank sponsort ‘Cultuur op Zondag’ in BaZtille Presentatie-avond: Anton Gregoire, architect en beeldend kunstenaar “BaZtille Buiten de Muren”, EXPO in Galerie JAJA Amsterdam Boekpresentatie “Dikke Tot” van Gé Ansems Opening Grafisch Atelier GAB in BaZtille EXPO Karel Lengkeek EXPO Jan Naezer EXPO Lucas Lelieveld EXPO Jaap van der Gaarden EXPO Anton Gregoire EXPO Dik vd Kaaden, Titia Toeters, Petra Wiek Chinese thee en ‘Cultuur op Zondag’ Open Atelier Bezoek Chinese Delegatie Cultuur op Zondag Première, Was Ich Noch Zu Sagen Hatte EXPO Perry van Amstel & Marijke Elferink EXPO Marja Milo EXPO Jan, Willem en Ans Groeneveld EXPO Uitwisseling Chinese kunstenaars EXPO Véronique Vaessen EXPO “BaZtille Laat Luigi van Leeuwen…” Burgemeester Luigi van Leeuwen Beschermheer van BaZtille Ateliers Presentatie-avond met Ina van Dijk Filmavonden, Ina van Dijk en Frans de Jong Kunstmarkt Dorpsstraat Zoetermeer: Taxi BaZ Zomerworkshops bij kunstenaars in BaZtille OPOZ, personeelsfeest Kwartet painting met Chinese kunstenaars & BaZtille-kunstenaars Tango dansen en kijken in BaZtille BAZart bij BaZtille EXPO Hans Feij EXPO Stev Bohne EXPO Luca Squanci

2003 2002 2001 2000

Joke Maas geeft muziekvoorstelling Musicalgroep Waanzin presenteert “BILLY” Open Dag Discussieavond “inTENs” Perry van Amstel, discussieavond CULTUUR Woonwagens op terrein van BaZtille Ateliers “DAZ PAZ BAZ” activiteiten op gebied van kunst en cultuur EXPO “inTENs” EXPO “Aan onze trekken” EXPO Perry van Amstel EXPO José Koebrugge EXPO Hortense de Kooter EXPO Marijke Wijgerinck EXPO Ton van Zeijl EXPO Veronique Vaessen & Jeroen Verheugd EXPO Ien Dobbelaar EXPO Jaap van der Gaarden EXPO Silvester Brobbel & Robert Verhaaf EXPO Frans de Jong BaZtille viert 1-jarig bestaan Meiboom geplaatst op BaZtille-terrein Ingebruikname van ‘Bar en Beuys’, sociëteit Presentatieavond: Rob Visje, beeldend kunstenaar Beeldentuin BaZtille Toneelvoorstelling “Hasteria Speelt Don Duyns” BaZtille-kunstenaars gaan naar “Documenta” in Kassel Hr. Derks neemt afscheid met “Ontmoetingen” Yoram Levi te gast in BaZtille Ateliers Open Atelier EXPO Marja Milo EXPO Perry van Amstel EXPO Andries Mons EXPO Jan & Ans Groeneveld EXPO “Het Overzicht”, 40 kunstenaars in BaZtille Revolutie aan de Rokkeveenseweg: bouw van 14 Ateliers Atelier Oranjebomen tijdelijk in BaZtille Open Dag 14 juli (Quatorze Juillet) Herman Brood in de Hoogte: “Hilton Flyer” Rokkehage in een nieuw jasje, stedenbouwkundig plan Tijdelijk kunstwerk wordt permanent Open Dag BaZtille Ateliers Ingebruikname expositieruimten in BaZtille EXPO Kunstwerken op (ei) schaal EXPO Zeven Zoetermeerders in een fort EXPO Ton van Zeijl Robert Verhaaf gaat voor nieuwe Ateliers aan de Rokkeveenseweg Oprichting Stichting Atelierbeheer Zoetermeer (SAZ) & Stichting Sjabien

Robert Verhaaf | Ensemble | Paonazzetto marmer | ±20x12x16cm

Petra Wiek: “Als ik dingen om me heen zie gebeuren die niet kloppen, voel ik vaak de noodzaak om daar iets mee te doen in de vorm van een schilderij, foto of object.”

Petra Wiek | Greeneyed Doll | foto op dibond achter perspex | 60x80cm

Klinkend als de branding Het gebouw. Een monumentaal pand. Hier gebeurt ‘t. Pal naast de A12. O die snelweg. Elke avond file. Voor sommigen een geschenk. Het ritme van de A12. Magische plek. Karmische plek. Kar-misch? Poëtisch. Geen plek van harmonie. Jubileum. Residentie van een kunstenaarskolonie. Een broedplaats. Lekker gewerkt ’s nachts? Dansen en drinken. Je voelt het borrelen. Fiets. Oscar Wilde. Minimaatschappij. Kampvuur in de zomer. Vlees op de barbecue. Nog net geen speenvarken. Slapen in de caravan. En weer die A12. Ach… klinkt als de branding. Om vijf uur file. Ook die ademhaling inspireert. Petra filmt de voorbijrazende auto’s. Het licht. De dynamiek. Het dagritme. De longen van het groene hart. Verbeeldingskracht. Gemeentebestuur. Helemaal versnipperd. Waar is Luigi? Regionale potentie. Bacchus is geen fijne God. Therapie. Bosrijke omgeving. Willem de Kooning. Stukje erkenning. Fascinerende recycling. Energiek gebouw zeg. Monumentaal pand. Hier gebeurt ‘t. Pal naast de A12…

Ton Verheijen | Klinkend als de branding

Luigi van Leeuwen: “Delft bestaat 900 jaar, een lange periode waarin monumenten en kunstschatten zijn gebouwd en verzameld. Zoetermeer in deze vorm bestaat pas 50 jaar. Het gaat echt wel een paar generaties duren voordat je dat bewustzijn voor kunst hier ook hebt.”

Jaap van der Gaarden | There are places I remember | acryl op doek | 80x80cm | 2009

“Ik beeldhouw geen paarden, ik beeldhouw mythes” “Het is een kleine verslaving. Ik ben opgegroeid in een fokkerij voor renpaarden en ben altijd gefascineerd geweest door paarden. Ik ken hun lichaamstaal, weet hoe makkelijk mijn twijfels op hen kunnen overslaan. Door me bewust te zijn van mijn twijfels, verdwijnen ze. Paarden voelen dat. Als mijn relatie met het paard op kracht was gebaseerd, zou ik het verliezen. Het gaat niet om kracht maar om loslaten. Hoe meer ik de controle loslaat, hoe meer het paard naar me toekomt. Dat proces is heel boeiend. Het paard is ook een dier waar ik als beeldhouwer gemakkelijk ongegeneerd naar kan kijken. Tientallen beelden van paarden heb ik gemaakt, van albast, graniet, marmer, speksteen, serpentijn, noem maar op. Elke steensoort heeft z’n eigen kwaliteit. Binnen elke steen zoek ik naar mogelijkheden en word ik voor verrassingen gesteld: barsten, stukken die eraf springen, kleuren die ik binnenin aantref en waardoor ik mijn idee moet veranderen. Dat kan heel gunstig uitpakken. Van mijn eigen paard, El Niño, heb ik het beeld Looking Back gemaakt. El Niño was 14 en moest al met pensioen. Hij had peesblessures, rugproblemen, problematische knieën. Ik kan El Niño niet meer berijden maar nog wel beeldhouwen wat ik van hem geleerd heb. Een goed beeld is meer dan een portretje. Ik beeldhouw geen paarden, ik beeldhouw mythes.” - Hortense de Kooter

Hortense de Kooter | Epona | blauwe albast | ca. 40cm

Âť

Jeroen Verheugd | No title needed | technische camera, print op dibond | drieluik 2x 40x30cm, 1x 40x53cm | 2009

Luigi van Leeuwen: “Goodwill opbouwen moeten de kunstenaars zelf doen.”

God red nu ‘ns ‘n underdog Hij is zo iemand die altijd alles omdraait. Perry van Amstel laat geen gelegenheid voorbij gaan om zichzelf Yrrep Letsma te noemen (en Einstein Nietsnie). Zijn fascinatie voor taal bracht Van Amstel in contact met het palindroom, dat als basis diende voor zijn collage ‘God red nu ‘ns ’n underdog’ tijdens zijn expositie Perry Spoort in BaZtille. Van Amstel: “Ik raak altijd weer gefascineerd door tekst- en woordgrappen. Ergens kwam ik het palindroom ‘god red nu ‘ns ’n underdog’ tegen. Dat sloeg precies op mijzelf. Ik heb er een collage van gemaakt, waarin ik een aantal palindromen heb samengebracht. Zoals hier: ‘lul door rood lul’. Rood staat voor rode wijn. Ik ben nogal aan de rode wijn.” In het schilderij zijn afbeeldingen verwerkt van Bacchus, de God van de Rode Wijn. Van Amstel: “Hij moet mij helpen, maar laat hij nou net de verkeerde zijn. Als ik ergens iets mee heb, is het altijd obsessief. Ik heb het niet alleen met wijn maar ook met muziek, pokeren, kunst en angst –een centraal thema in mijn werk. In deze collage komt mijn worsteling goed tot uiting. Ik denk dat echte kunst altijd een worsteling is, tenzij je wilt plezieren. Ik wantrouw kunstenaars die me vertellen dat ze ‘lekker aan het werk’ zijn geweest. Hou toch op zeg.”

Perry van Amstel | God red nu ‘ns ‘n underdog (pap, waar ben je nu?) | gemengde techniek | 150x200cm | 2010

Willem Hermans: “Neem nou de Caballero Fabriek in Den Haag, een prima voorbeeld van hoe je een nieuwe bestemming kunt geven aan een authentiek, leegstaand gebouw.”

Véronique Vaessen | Life | fotografie, ei, laken, sokkel | 2010

Melle en Tijmen zijn samen drie jaar en twee maanden oud. Ze hebben het leven van papa, schilder en restaurateur Hans Feij, behoorlijk op zâ&#x20AC;&#x2122;n kop gezet. Feij -die gek is op BaZtille omdat je er zo rustig kunt werken- geeft zijn tijd en energie even bijna volledig aan het vaderschap.

Âť

Hans Feij | Reis naar het einde van de nacht | installatie | 2010

Ode aan Pindakaasvloer Ophef en verontwaardiging -zoals dat gaat in Nederland- toen Museum Boymans Van Beuningen in januari De Pindakaasvloer van Wim T. Schippers aankocht. Wat moesten we hier nou wel weer niet van denken? En wat had dit allemaal wel weer niet gekost? Holland op z’n smalst. Kneuterigheid troef in de polder. En dan is er meestal wel iets aan de hand. (Kabouter Buttplug is stevig in ons collectieve bewustzijn gekerfd.) Kennelijk heeft Schippers met De Pindakaasvloer een gevoelige snaar geraakt. Alleen daarom is het werk -waarvan al in 1969 een concept te zien was in Galerie Mickery in Loenersloot- de moeite waard. Voor wie het nog niet heeft gezien: De Pindakaasvloer is een metersgrote, rechthoekige vloerlijst die tot aan het randje is dichtgesmeerd met echte pindakaas. Op een drukke dag stappen volgens het museum gemiddeld tien mensen in de pindakaas. Het emmertje met water is dan nooit ver weg -voor degenen met vieze schoenen. Inderdaad, het gaat nergens over, of toch wel? Schippers zelf: “Alles is in principe zinloos en onzinnig, maar daarom nog wel de moeite waard.” In plaats van cynisch zouden we ook blij kunnen zijn met de discussie, vindt BaZtille-kunstenares José Koebrugge: “Het hoort bij deze tijd juist omdat het anders is dan wat we kennen. De Pindakaasvloer is tot op zekere hoogte vernieuwend, hoewel Daniel Spoerrie ooit ook al dergelijke dingen heeft gedaan. Maar daar gaat het niet om. Verbazing is het doel van kunst. Dat is hier prima gelukt.” Kunstminnaar en BaZtille-fan Hans Hirs: “Mijn verbazing begint bij de verbazing van de kunstenaar. Dat is een boeiende ontdekkingsreis. Zo zag ik laatst het werk In My Fridge van de jonge kunstenaar Joachim Nieuwhof in de Haagse galerie Vonkel. Wat we zien? Een koelkast op een demonische wijze verbeeld.” Een interessant gegeven, waarop we kunnen voortborduren. Het eerste waar je naar grijpt als je thuiskomt is de koelkast. Wat haal je eruit? Een geurend trosje kakelverse tomaten? Een pot mayonaise? Of toch die fles jenever? Het drama ligt altijd op de loer, en wordt door de verbazing van de kunstenaar verbeeld. Drama. Liefde. Haat. Leven. Dood. Op dergelijke thema’s laat de kunstenaar zijn verbeelding los. Dit proces is niet te sturen en juist daarom zo bijzonder, want de kunstenaar laat ons op een andere manier naar de werkelijkheid kijken. Hans Hirs probeert het te verklaren: “Serendipiteit en toeval zijn belangrijke factoren in de kunst. De kunstenaar, hoe gedisciplineerd ook, is altijd bezig met het ontdekken van toevallige spin offs. Op onbepaalde momenten, in een soort van halve droomtoestand, kan er dan iets fascinerends ontstaan. Als deze bijzondere momenten ergens plaatsvinden binnen de gemeentegrenzen van Zoetermeer, dan is de kans in BaZtille het grootst.”

“BaZtille best bewaarde geheim van Zoetermeer” Kunstenaars zijn de vormgevers van onze hedendaagse beeldcultuur. Laat ze samen werken in een creatieve broedplaats en de kruisbestuiving zorgt voor een weldaad aan nieuwe impulsen. Voor de culturele toekomst van een jonge stad als Zoetermeer is dat noodzakelijk. “Zoetermeer heeft BaZtille nodig om als stad geloofwaardig te blijven. De stad is heel kunstmatig en planmatig gegroeid. Daar moet je tegenwicht aan bieden.”

thema waar steden zich vandaag de dag graag mee profileren. Van Leeuwen is ervan overtuigd dat een pro-actieve opstelling van de kunstenaar zelf een positieve bijdrage levert aan hun eigen toekomst: “Ik roep de kunstenaars op veel initiatief te nemen en met trots uit te dragen wat er in BaZtille allemaal aan moois gebeurt. Dat zal zeker niet onopgemerkt blijven. Er zijn ideeën genoeg. BaZtille is springlevend. Maar goodwill opbouwen moeten de kunstenaars uiteindelijk zelf doen.”

Het moet een jaar of acht geleden zijn geweest. BaZtille-kunstenares Véronique Vaessen is aan het werk in haar atelier. Plotseling staat er een onbekende man voor haar neus: “Heb jij misschien wat water voor me?” Verbazing bij de kunstenares, die informeert wat er aan de hand is. De man blijkt sinds drie dagen haar buurman. Hij is een van de kampbewoners die van de gemeente Zoetermeer een tijdelijke plek heeft gekregen naast de kunstenaarskolonie. Nou hebben de kunstenaars al jaren een prima contact met de kampbewoners. Dat is het punt niet. Maar het voorbeeld is exemplarisch voor de geringe status die BaZ tille in Zoetermeer nog altijd heeft.

Misschien kent u de sentimenten als het gaat om ‘kunst en Zoetermeer’. De stad zou een wat burgerlijke mentaliteit aan de dag leggen als het gaat om waardering voor kunst. Zoetermeer timmert weliswaar aan de weg met architectuur en stedenbouw maar zou nog een flinke inhaalslag moeten maken als het gaat om beeldende kunst. De stadsbestuurders zouden BaZtille niet de status geven die het verdient -en in Den Haag of Rotterdam zeker zou krijgen. Waarom niet? Omdat ze simpelweg de affiniteit met kunst zouden missen.

Vaessen: “In een Vinexwijk worden mensen drie jaar vantevoren al geïnformeerd als er plannen zijn. Wij krijgen eigenlijk nooit iets te horen. Op de een of andere manier heb ik hier altijd het gevoel dat er dingen boven mijn hoofd hangen. Dan zijn er ineens weer plannen zus of plannen zo. Dat is soms wel vermoeiend.” Voor het overige heeft Vaessen geen reden tot klagen. In BaZtille heeft ze het al jaren fantastisch naar haar zin. Hier kan ze werken wanneer ze maar wil in haar ruime atelier. Haar contact met de andere kunstenaars is inspirerend te noemen. Wat Vaessen betreft ontvouwt haar toekomst als kunstenares zich pal naast de A12, in deze monumentale kolos, die door sommigen ooit is vergeleken met een nijlpaard. Extra allure Het gebeurt allemaal op 52° 02’ 46” NB / 4° 30’ 14” OL. De locatie wordt door sommigen ‘magisch’ genoemd, of ‘karmisch’. (De poëtische terminologie van de kunstenaar.) Hoe dan ook: voor Zoetermeerse kunstenaars is BaZtille een geschenk uit de hemel. En voor kunstminnend Zoetermeer is deze opmerkelijke plek al tien jaar the place to be. Neem nou ‘beschermheer’ Luigi van Leeuwen, die tot 2004 burgemeester was. Als Van Leeuwen zijn ambtgenoten destijds de stad wilde laten zien, begon hij altijd in BaZtille. Daar gebeurde het. Dát was de plek die deze jonge stad nèt dat extra beetje allure gaf. Volgens Van Leeuwen is een stad niet compleet zonder een bruisend kunstleven. Het zal dan ook niemand verbazen dat hij blij is met het 10-jarig jubileum: “Het pand ziet er beter uit dan toen het vroeger in beheer was van de gemeente. De kunstenaars hebben het helemaal tot leven gewekt.” Van Leeuwen hoopt dat de formule van BaZtille zich verder zal ontwikkelen. Onder meer de internationale rol -lees: uitnodigen van gastkunstenaars uit het buitenland- kan verder worden uitgebouwd “om de goede naam en uitstraling van de stad en regio verder te verstevigen”. Wellicht kunnen de kunstenaars ook initiatieven ontplooien rondom nieuwe media, een

Van Leeuwen plaatst de sentimenten in een breder perspectief. Hij stelt dat we een klein beetje geduld moeten hebben met de kunstaspiraties van Zoetermeer. De stad is in korte tijd enorm hard gegroeid naar 120.000 inwoners en heeft nu eenmaal niet de geschiedenis (en dus ook niet de rijke kunsttraditie) van Rotterdam, Den Haag, Delft of Gouda. Van Leeuwen: “Mij is ooit gevraagd door de voormalige burgemeester van Delft of een stad als Zoetermeer ermee weg komt als er zo weinig aan beeldende kunst wordt gedaan. Maar die steden zijn niet te vergelijken. Delft bestaat 900 jaar, een lange periode waarin monumenten en kunstschatten zijn gebouwd en verzameld. Zoetermeer in deze vorm bestaat pas 50 jaar. Het gaat echt wel een paar generaties duren voordat je dat bewustzijn voor kunst hier ook hebt.” Pollock, Twombly, Tapies… Terug naar 52° 02’ 46” NB / 4° 30’ 14” OL. Dat BaZtille springlevend is, constateren we op deze zonnige woensdagmiddag in februari tijdens een korte maar hevige ontmoeting met schilder Frans de Jong, die in zijn atelier woest met olie- en waterdragende verf en pigment aan het smijten is. Wie denkt dat De Jong werkt in stilte, vergist zich. Kneiterhard tetteren de experimentele klanken van de Noorse trompettist Nils Petter Molvaer uit de boxen. Ze maken zijn atelier tot een tempel van gecontroleerde waanzin. Heerlijk! De Jong vertelt over zijn inspiratiebronnen en ondersteunt zijn verhaal met dikke mappen met werk en poëtische stukken tekst. De hartstocht spat er vanaf (net zoals de verf van zijn schilderijen lijkt te spetteren): “Sinds ik in 1985 kennis maakte met Pollock, Twombly, Tapies, De Kooning, Kiefer, Rothko en Marden, hebben ze me nooit meer losgelaten. De rauwheid, de directheid, de energie... Toen ik dat voor het eerst zag, MOEST ik naar de Koninklijke Academie. Zij hebben me gebracht waar ik nu ben. Momenteel ben ik gefascineerd op zoek naar de spontaniteit van verf op doek, en de invloed die materialen hebben op elkaar. Dat mogen ook materialen zijn die elkaar niet verdragen, zoals water en olie. Daarin zoek ik de uitersten op. Ik wil doeken maken die zó compleet zijn dat ze mij en de kijker verbazen en verwonderen.”

De Jong werkt al tien jaar in BaZtille en is vast van plan daar tot in de verre toekomst mee door te gaan. Dolgelukkig is hij met zijn grote en lichte atelier. “Dat is ook nodig voor dit werk.” BaZtille noemt hij “de waakvlam die we brandende willen houden”. Met het oog daarop heeft hij een paar welgemeende adviezen voor de gemeente Zoetermeer: “Denk groot! Laat los! Probeer kunstvoorzieningen niet te ‘verambtelijken’ of controleren! Geef ruimte aan het experiment en faciliteer! Kijk hoe de grote broers in Amsterdam en Rotterdam dat doen. Het gaat niet alleen om geld, het gaat vooral om visie en durf. Dit markante gebied met de torens en het buitenterrein kan een kunstcentrum worden met regionale potentie. Groeien en gezien worden kost geen miljoenen, nee, dat vraagt vooral om creativiteit en ideeën. Nou, de uitgewerkte plannen liggen er. BaZtille is een unieke plek in deze stad, een tegengeluid voor conventionaliteit en burgerlijkheid.” Stedenbouwkundige Willem Hermans, voorzitter van Stichting Atelierbeheer Zoetermeer en docent aan de TU Delft, zegt het

in iets andere bewoordingen: “Kunstenaars zijn kritisch en prikkelend. Ze maken mooie dingen, roepen emoties op of stemmen tot nadenken. Een kunstcentrum als BaZtille voegt kwaliteit toe aan het dagelijkse leven en mag daarom wel wat serieuzer genomen worden. BaZtille is een van de best bewaarde geheimen van Zoetermeer en dat kan eigenlijk niet. Zoetermeer heeft BaZtille nodig om als stad geloofwaardig te blijven. Het is een jonge stad die heel kunstmatig en planmatig gegroeid is. Daar moet je tegenwicht aan bieden met dit soort initiatieven. De onduidelijkheid waar de kunstenaars tegenaan lopen is daarom niet bevorderlijk. Ik vind dat er op korte termijn rechtszekerheid moet komen over wat hier gebeurt. Mogen we bijvoorbeeld nieuwe kunstenaars werven?” Caballero Fabriek: 2+2=5 Aan de gemeente Zoetermeer de vraag wat de toekomstplannen zijn. Mark Beijer van de afdeling communicatie geeft namens beleidsambtenaar Esther Tap de volgende reactie: “De gemeente wil in de toekomst deze plek voor kunstateliers in

stand houden. Atelierruimte is schaars en biedt lang niet altijd de ruimte en mogelijkheden die men nu op en rond BaZtille tot de beschikking heeft. Tegelijk wordt er gekeken naar de ontwikkeling van het totale terrein. Het hergebruiken van elementen van de oude rioolzuivering biedt mooie kansen. Het ateliercomplex - voor de loods is inmiddels de ‘oude dag’ aangebroken - wordt hierin meegenomen. Het zou mooi zijn als er voor Zoetermeerse beroepskunstenaars een plek komt met een combinatie van ateliers, een ruimte voor kunstexposities, een podium en andere culturele en creatieve bedrijvigheid, waar vele kunstenaars, uit binnen- en buitenland, hun weg naartoe zullen vinden. Een open complex met een podium voor professionele beeldend kunstenaars die daar graag een breed publiek bij betrekken.” Ideeën genoeg, van alle kanten. BaZtille wil graag uitbreiden met gastateliers en expositieruimte en het buitenterrein cultureel exploiteren. Ook zijn er plannen om meer jonge kunstenaars te werven, liefst mensen die de bestuurlijke kwaliteiten

hebben om goede plannen ten uitvoer te brengen. “De kunst is om zulke plannen op het juiste moment in te prikken”, aldus Luigi van Leeuwen. Daarbij hoeft het wiel niet opnieuw te worden uitgevonden, stelt Willem Hermans, die de Caballero Fabriek in Den Haag erbij haalt, een perfect voorbeeld van hoe je een nieuwe bestemming kunt geven aan een authentiek, leegstaand gebouw. Hermans: “Vroeger was het een tabaksfabriek, nu zitten er tientallen creatieve bedrijfjes, die werk doen voor elkaar en een functie vervullen voor de hele Binckhorst en de stad Den Haag. Zo kan twee plus twee vijf worden, ook in BaZtille, met kunst, nieuwe media, grafiek, vormgeving en communicatie. Zo’n concept hoeft niet eens aan de huidige locatie vast te zitten. Het concept kan zich vermenigvuldigen, oplossen, op een andere plek verder groeien, wat je maar wilt. De gemeente moet dat gaan faciliteren. Niet vanuit controle maar met een open mind. Met een glimlach kan het onverwachte leuk worden.”

Âť

Petra Wiek | Erika | installatie | 80x70x33cm

Frans de Jong: â&#x20AC;&#x153;Je kunt de ander met kunst alleen raken als je iets in jezelf raakt. Je kunt alleen iets losmaken bij het publiek als je jezelf van allerlei conventies hebt bevrijd. Je kunt mensen pas verbazen als je eerst jezelf hebt verrast. Dat is het wezen van kunst: dingen in beweging brengen bij jezelf en bij het publiek.â&#x20AC;?

Âť

Frans de Jong | Blue it | gemengde techniek | 120x160cm | 2010

Rabobank feliciteert de BaZtille met het 10-jarig bestaan. Zo'n bijzonder kunstatelier is een aanwinst voor Zoetermeer en wij feliciteren de BaZtille dan ook van harte met dit jubileum! De Rabobank stimuleert initiatieven op het gebied van sport, economie, maatschappij en cultuur en brengt ze samen. Samen bereik je immers meer dan alleen. Door meer samenwerking maken we de stad sterker en aantrekkelijk als woon- of werkplaats. Dat is het idee.

Samenwerken maakt de stad sterker. Rabobank. Een bank met ideeĂŤn.

www.rabobank.nl/vlietstreek-zoetermeer (079) 317 17 17

Véronique Vaessen - Petra Wiek - Michel lecuyér (Frankrijk) - Diane richey-WarD (usa) - Fiona kelly (ierlanD) - Wilo Vincent (Frankrijk) - anDries Mons - aileen Bassis - jaaP Der GaarDen - yann le crouhennec (Frankrijk) Ateliers BaZtille - Rokkeveenseweg 46c(usa) - 2712 XZVan Zoetermeer - www.ateliersbaztille.nl - Marijke elFerink - josé koeBruGGe - Frans De jonG - sieGFrieD kärcher (DuitslanD) - jeroen VerheuGD - hortense De kooter - yoraM leVi (israel) - hans Feij - joyce lau (canaDa) - ien DoBBelaar - roBert VerhaaF - saBine oPPliGer (ZWitserlanD) - sarah Mcnulty (enGelanD) - Marijke WijGerinck - Perry Van aMstel - Marja Milo - luco th- truDy BersMa - teMPle Bates (canaDa) - jérôMe corMerais (Frankrijk) - alain jonGes - nicky larkin (ierlanD) tille) Z a B r e h e h t touron (Frankrijk) - jan GroeneVelD - Véronique Vaessen - Petra Wiek - Michel lecuyér (Frankrijk) - Diane richeyescherm b ( n e w u Lee ille) Der WarD (usa) - Fiona kelly (ierlanD) - Wilo Vincent (Frankrijk) Z-),anDries - aileen Bassis (usa)atr- ojaaP BaZtVan igi van Mons u n L A p (S u- rMarijke u euwen- (sieGFrieD kärcher ermans - josé koeBruGGe - Frans LejonG 0 H n 0 . m a GaarDen - yann le crouhennec (Frankrijk) elFerink De e v 5 l i 1 l g i i aartuder Cultuur), W h m (SAZ), Lu 7 s n 2 a m : m p g r e t 0 n h-ohortense De kooter (DuitslanD) O- p jeroen 3.0- yoraM eni s VerheuGD lem H(israel) - hans Feij - joyce lau (canaDa) - ien 7 , WilleVi ing (wet ) 2 r e a r h H u c t l r n u ma lderma(ZWitserlanD) oor Ha VerhaaF - e n for C DoBBelaar - droBert - sarah Mcnulty (enGelanD) - Marijke WijGerinck ninagr:ioPPliGer a ( OpsaBine g n y Hans- Hluco corMerais (Frankrijk) - alain jonGes - nicky larkin (ierlanD) - truDy - Perry Van aMstel - Marja bMilo BersMa - teMPle Bates (canaDa) - jérôMe touron (Frankrijk) - jan GroeneVelD - Véronique Vaessen - Petra Wiek - Michel lecuyér (Frankrijk) - Diane richey-WarD (usa) - Fiona kelly (ierlanD) - Wilo Vincent (Frankrijk) - anDries Mons - aileen Bassis (usa) - jaaP Van Der GaarDen - yann le crouhennec (Frankrijk) - Marijke elFerink - josé koeBruGGe - Frans De jonG - sieGFrieD kärcher (DuitslanD) - jeroen VerheuGD - hortense De kooter - yoraM leVi (israel) - hans Feij - joyce lau (canaDa) - ien DoBBelaar - roBert VerhaaF - saBine oPPliGer (ZWitserlanD) - sarah Mcnulty (enGelanD) - Marijke WijGerinck - Perry Van aMstel - Marja Milo - luco corMerais (Frankrijk) - alain jonGes - nicky larkin (ierlanD) - truDy BersMa - teMPle Bates (canaDa) - jérôMe touron (Frankrijk) jan GroeneVelD - Véronique Vaessen - Petra Wiek - Michel lecuyér (Frankrijk) - Diane richey-WarD (usa) - Fiona kelly (ierlanD) - Wilo Vincent (Frankrijk) - anDries Mons - aileen Bassis (usa) - jaaP Van Der GaarDen - yann le crouhennec (Frankrijk) - Marijke elFerink - josé koeBruGGe - Frans De jonG - sieGFrieD kärcher (DuitslanD) - jeroen VerheuGD - hortense De kooter - yoraM leVi (israel) - hans Feij - joyce lau (canaDa) - ien DoBBelaar - roBert VerhaaF - saBine oPPliGer (ZWitserlanD) - sarah Mcnulty (enGelanD) - Marijke WijGerinck - Perry Van aMstel - Marja Milo - luco corMerais (Frankrijk) - alain jonGes - nicky larkin (ierlanD) - truDy BersMa - teMPle Bates (canaDa) - jérôMe touron (Frankrijk) - jan GroeneVelD - Véronique Vaessen - Petra Wiek - Michel lecuyér )(Frankrijk) asu( sissaB -nDiane eelia -richey-WarD snoM seirDn(usa) a - )k-jiFiona rknarkelly F( tne(ierlanD) cniV oliW- -Wilo )DnalVincent rei( ylle(Frankrijk) k anoiF - )as- uanDries ( DraW-yMons ehcir -eaileen naiD GBassis noj eD(usa) snar- FjaaP - eGGVan urBDer eokGaarDen ésoj - kn- iyann reFle leekcrouhennec jiraM - )kji(Frankrijk) rknarF( cenn- eMarijke huorc eelFerink l nnay - -njosé eDrakoeBruGGe aG reD naV- PFrans aaj eDe cyjonG oj - j-iesieGFrieD F snah - )kärcher learsi( iV(DuitslanD) el Maroy - r- ejeroen took eVerheuGD D esnetro-hhortense - DGuehreDe V nkooter eorej - )- DyoraM nalstiuleVi D( r(israel) ehcräk -Dhans eirFGeFeij is - joyce )Dnalelau Gne((canaDa) ytluncM -hien araDoBBelaar s - )Dnalre-stroBert iWZ( reVerhaaF GilPPo en- isaBine Bas - FaoPPliGer ahreV tr(ZWitserlanD) eBor - raaleBB- osarah D nei -Mcnulty )aDanac(enGe( ual nikral- yMarijke kcin - seWijGerinck Gnoj niala -- Perry )kjirkVan narFaMstel ( siareM- rMarja oc ocuMilo l - ol-iMluco ajrcorMerais aM - letsMa(Frankrijk) naV yrreP -- alain kcnirejonGes GjiW ek- jnicky iraM lanD) elarkin uqinor(ierlanD) éV - DleV-entruDy eorG nBersMa aj - )kj-irteMPle knarF( Bates noruo(canaDa) t eMôréj- jérôMe - )aDanatouron c( setaB(Frankrijk) elPMet - aM sreBGroeneVelD yDurt - )D-nVéroalrei( - jan -nique niV olVaessen iW - )Dn-aPetra lrei( ylWiek lek a-nMichel oiF - )alecuyér su( DraW -yehcir ena- iDiane D - )kjrichey-WarD irknarF( réy(usa) ucel l-ehFiona ciM - kelly keiW (ierlanD) arteP - ne-sWilo seaV (Frankrijk) )Vincent kjijru kna(Frankrijk) rF( cennehuo rc el nnaMons y - ne-Daileen raaG Bassis reD naV(usa) Paa-j jaaP - )asuVan ( sisDer saBGaarDen neelia - s- nyann oM sleeircrouhennec Dna - )kjirk(Frankrijk) narF( tnec - anDries b i l netroh elFerink -e Du Gum eherx-eVp rej - )Dnals- tFrans iuD( reDe hcjonG räk D-esieGFrieD irFGeis - Gkärcher noj eD sn(DuitslanD) arF - eGGurB- ejeroen ok esoVerheuGD j - knireFle- hortense ekjiraM -esMarijke josé onesoikoeBruGGe t i e -De PPokooter eniBas- - yoraM FaahreVleVi tre(israel) Bor -1r0a- ajhans laeBaBroFeij DAt n-eijoyce - )aDalau nac(canaDa) ( ual ecyo- jien - jiDoBBelaar eF snah - )l-earoBert rsi( iVeVerhaaF l Maroy - - saBine retookoPPeD e l seB utbsMila enMcnulty o cul -(ZWitserlanD) oliM ajraM - j - kcnireiGej-r iWMarijke kjairZat MWijGerinck - )DnaleGn- ePerry ( ytlunVan cM haMstel aras - -)DMarja nalresMilo tiWZ(- rluco eGil liGer -lesarah eaVeyxrhriebP(enGelanD) i l l e ecorMerais Môréj - )a(Frankrijk) Danac( setaB- alain elPMejonGes t - aMsr- einicky Btyio Dunlarkin rt10 - )Dn(ierlanD) alrei( nik-rtruDy al 2 yk0c0 iBersMa n1- -se2G0 n-o j niala Bates - )kjir(canaDa) knarF( sia- rjérôMe eMroc teMPle 1 1 y e -touron yehcir e(Frankrijk) naiD - )kjirk- njan arFGroeneVelD ( réyucel leh- cVéronique iM - keiW aVaessen rteP -anre-ssPetra seBaVaZ euWiek eV- Dlelecuyér VeneorG(Frankrijk) naj - )kjirk-nDiane arF( nricheyoruot tqiinlol-reMichel tu--d)aileen rWarD eD na(usa) V Paa-jFiona - )asukelly ( sissa(ierlanD) B neelia -- sWilo noM Vincent seirDna (Frankrijk) - )kjirknarF-( anDries tnecniV Mons olsiW Dinoaslr2 eBassis i( yllek(usa) anoi-FjaaP - )asuVan ( DrDer aW 0 0 1 GaarDen rehcrak D- eyann irFGele is crouhennec - Gnoj eD sna(Frankrijk) rF - eGGurBe- oMarijke k esoj -elFerink knireFle-ejosé kjirakoeBruGGe M - )kjirkn-aFrans rF( cenDe nehjonG uor- c-2sieGFrieD e0 l 1n1nay - nkärcher eDraaG n(DuitslanD) ei - )aDanac- (jeroen ual ecyVerheuGD oj - jieF sn- ahortense h - )learsDe i( ikooter Vel Maro- yyoraM - retoleVi ok e(israel) D esnetr- ohans h - DFeij Gueh- rjoyce eV neolau rej(canaDa) - )Dnalst-iuien D( DoBBelaar k cnireGjiW -ekroBert jiraM -VerhaaF )DnaleGn- esaBine ( ytlunoPPliGer cM haras(ZWitserlanD) - )DnalrestiW- Zsarah ( reGilPMcnulty Po eniBa(enGelanD) s - FaahreV- tMarijke reBor - WijGerinck raaleBBoD -D Perry alain jonGes y urt - Van )DnaaMstel lrei( nik- rMarja al ykcMilo in - se- Gluco noj ncorMerais iala - )kjir(Frankrijk) knarF( siar-eM roc o cul - o-linicky M ajrlarkin aM - let(ierlanD) sMa naV -ytruDy rreP BersMa k eiW art- eteMPle P - nessBates eaV eu(canaDa) qinoreV--DjérôMe leVeneotouron rG naj -(Frankrijk) )kjirknarF-( jan noruGroeneVelD ot eMôréj -- )aDanac( setaB elPMet - aMsreB seirDna - )kjirknarF( tnecniV oliW - )Dnalrei( yllek anoiF - )asu( DraW-yehcir naiD - )kjirknarF( réyucel lehciM esoj - knireFle ekjiraM - )kjirknarF( cennehuorc el nnay - neDraaG reD naV Paaj - )asu( sissaB neelia - snoM Maroy - retook eD esnetroh - DGuehreV neorej - )DnalstiuD( rehcrak DeirFGeis - Gnoj eD snarF - eGGurBeok )DnalrestiWZ( reGilPPo eniBas - FaahreV treBor - raaleBBoD nei - )aDanac( ual ecyoj - jieF snah - )learsi( iVel )kjirknarF( siareMroc ocul - oliM ajraM - letsMa naV yrreP - kcnireGjiW ekjiraM - )DnaleGne( ytluncM haras 32

1 1 0 2 l i r 1 p 1 a 0 2 5 2 5 t 2 r l a i a r p m a 27 7 2 march

wat blij

komt no oit teru g