(No) Flat Future: Toekomstwaarde creĂŤren in naoorlogse flatwijken
Een ontwerpende en verkennende voorstudie
opdrachtgever ing. Geert Jan den Boon drs. Gerrit-Jan Hoogland
projectleider ir. Rob Gort
ontwerpbureau ir. Cesare Peeren ir. John Bergsma e.a.
Doelstellingen > Verlenging levensduur casco naoorlogse sloop- / renovatieflat > Benutten andere waardevolle eigenschappen, componenten en potenties > Hoogwaardige inzet van sloopafval en ander stedelijk afval > Tonen levensvatbaarheid aan de hand van 2 ontwerpen > Dus ook: oplossingen bieden voor bestaande problemen > Prikkelen / uitnodigen deze gedachtenlijn te vervolgen
Primaire maatschappelijke voordelen • leefbaarheid sloopgebied, kortere sloopperiode / minder sloop • vermeden sloopafval (circa 95 % afvalpreventie in vergelijking tot gangbare aanpak van sloop en nieuwbouw) • bijbehorende vermeden CO2-uitstoot en grondstofwinning (vermeden inzet nieuwe materialen) • meer behoud groenstructuur • meer werkgelegenheid (“kansarmen”, jongeren) in demontagefase / tijdens selectief slopen t.o.v. gangbaar slopen
Nadelen / problemen naoorlogse wijken Sociale onveiligheid, verpaupering, criminaliteit Eenzijdig woningaanbod, te veel leegstand In economisch opzicht te weinig gedifferentieerde bevolkingssamenstelling Verkeerde mix van bewonerscategoriĂŤn / conflicten Bouwfysische gebreken (geluidsisolatie, thermisch comfort) Voor gezinnen te kleine woningen Te weinig economische dragers in de directe nabijheid (in de gemaakte ontwerpen worden deze nadelen weggenomen of de randvoorwaarden gecreĂŤerd voor oplossing hiervan)
Voordelen / pluspunten naoorlogse wijken Ruim opgezet en toch vrij hoge woningdichtheid Voldoende parkeergelegenheid (of mogelijkheden dit uit te breiden) Vaak gunstige bereikbaarheid met OV Veel groen - bovendien deels gerijpt, ouder groen (in de gemaakte ontwerpen worden deze voordelen behouden en/of uitgenut)
Specifieke eigenschap naoorlogse flats • Meestal zeer sober uitgevoerd, geen / weinig verfraaiing in detaillering • Bovendien meestal constructief zeer sober gedimensioneerd / weinig overcapaciteit in de draagstructuur • Geen standaard-oplossing mogelijk door veelvoud aan toegepaste vloer- en wandsystemen (TU Delft) • Ontwerpen als blauwdruk neergezet onafhankelijk van bezonning
2 ontwerpen 1 cluster van 4 blokken Totaalconcept met een eigen specialisatie van elk blok evenals de ertussen begrepen open ruimte & 1 op zichzelf staand blok Verschillen: > Meer/minder sloop-ingrepen > Meer / minder toevoegingen in de vorm van bedrijfsfuncties, woningen en dakgroen > Wel of geen gevel van autoruiten
Aanpak project 1 Selectie wijk 2 Selectie blok(ken) 3 Inventarisatie omgevings-eigenschappen 4 Inventarisatie gebouw-eigenschappen 5 Programma van eisen en wensen (mede op basis van literatuuronderzoek en basiskennis) 6 Inventarisatie vrijkomend sloopafval en ander stedelijk afval uit de nabijheid 7 Ontwerp en gebouw-analyse (iteratief / vergelijkend met PvE)
Presentatie van de 2 ontwerpen door 2012 architecten (daarna nog enkele afrondende sheets door Bouwcarrousel)
ventilatieschachten
Autoruitengevel
QuickTime™ en een TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.
QuickTime™ and a Video decompressor are needed to see this picture.
• De falts zelf zo veel mogelijk behouden
Hoe gaat deze aanpak in de praktijk Extra stappen in realisatieproces (v贸贸r start bouw) (1) vooronderzoek gebouw en omgeving -> in herontwerp casco meenemen van beschikbare afvalstromen (2) voorafgaand aan renovatiefase afvalmaterialen acquireren vanuit andere projecten (deels vastgoed derden) (3) geacquireerde afvalmaterialen selecteren, opknappen, voorbewerken, opslaan t.b.v. toepassing in renovatie-ontwerp (4) zonodig: keuring, toetsing, beoordeling van de geselecteerde materialen (5) zonodig: scholing montage- / bouwbedrijf / personeel t.b.v. deskundige plaatsing alternatieve materialen (6) zonodig: aanvullende financi毛le voorzieningen (garantiefonds)
Conclusies t.a.v. de beoogde primaire maatschappelijke voordelen • Minder dan 5 % van bestaand BVO wordt gesloopt • Bestaand casco wordt geoptimaliseerd (overcapaciteit fundering wordt uitgenut, op slimme wijze wordt extra capaciteit gecreëerd) • Bestaande gevelelementen worden behouden, ze leveren immers nog altijd een gedeelte van de benodigde prestatie • De visie van “gebruik het bestaande zoveel mogelijk en verbeter dat voorzover nodig” blijkt consequent door te trekken, of het nu gaat om groenstructuur, gebouwcasco of individuele gebouw-componenten zoals de bestaande kunststof kozijnen met isolatieglas
“Extra” maatschappelijke voordelen > Behoud bewoners voor wijk en behoud sociale structuur / netwerk > Behoud architectuur en bestaand groen > Versterking wijkeconomie (geen woningverdunning zoals gebruikelijk) > Verhoging omgevingskwaliteit (nieuwe diensten, hoogwaardiger groen) > Transportvermindering (meer werkgelegenheid in de wijk) > Wooncarrière binnen complex mogelijk > Randvoorwaarden voor betrokkenheid bij groen, bij complex en bij wijk gecreëerd > Goede mix van woonconsumenten kan bijdragen aan integratie > Duurzame energiehuishouding (o.a. door koppeling van blokken)
Conclusies en vervolgtraject Hoogwaardig en duurzaam renoveren met behoud van casco en inzet van afvalmaterialen lijkt mogelijk Verdient nadere uitwerking -o-oDiverse extra aandachtspunten in m.n. ontwerp- en voorbereidingsfase van de renovatie -o-oBiedt niet alleen overtuigende ecologische voordelen maar ook grote sociale voordelen voor de betrokken bewoners