Κεφάλαιο 2 ΑΡΘΡΟΠΟ∆Α Τα Έντοµα (λατινικά Insecta) και τα Ακάρεα (Acarina) κατατάσσονται στο φύλο του Ζωικού Βασίλειου Αρθρόποδα (Phylum Arthropoda). Το όνοµα του Φύλου προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις άρθρο + πους επειδή τα ζώα αυτά κατά κανόνα έχουν αρθρωτά άκρα. Τα Αρθρόποδα πιθανότατα προέρχονται φυλογενετικά από προγόνους παρόµοιους µε τους ∆ακτυλιοσκώληκες (Annelida ) αν και δεν υπάρχουν ενδιάµεσες µορφές για να υποστηριχθεί η υπόθεση αυτή. Αποτελούν µια εξαιρετικά επιτυχή οµάδα ζώων (από εξελικτική άποψη) εφόσον µπορούν να επιβιώσουν σε ευρύτατη ποικιλία συνθηκών, έχουν ποικίλους µηχανισµούς µετακίνησης, έχουν την ευρύτερη δυνατή ποικιλία σωµατικής δοµής, καταναλώνουν την µεγαλύτερη ποικιλία ειδών διατροφής και περιλαµβάνουν το µεγαλύτερο αριθµό ειδών από κάθε άλλο είδος του Ζωικού Βασιλείου.
2.1 Εξέλιξη - Μεταµέρεια Ο υποθετικός σκωληκόµορφος πρόγονος των Αρθρόποδων είχε αµφίπλευρη συµµετρία. Το σώµα του αποτελούνταν από ένα πρόσθιο κεφαλικό τµήµα, το προστόµιο , που έφερε στην κοιλιακή του όψη το στοµατικό άνοιγµα, και από το κύριο µέρος του σώµατος του που αποτελούνταν από άλλα 19-20 όµοια τµήµατα ή δακτυλίους, τα µεταµερή (οµόνοµος µεταµέρεια). Το τελευταίο από τα τµήµατα αυτά έφερε το τελικό άνοιγµα του πεπτικού σωλήνα, την έδρα. Από το αρχέτυπο αυτό εξελίχθηκαν οι ποικίλες µορφές των σηµερινών Αρθροπόδων (Εικ.1 ). Όλα τα Αρθρόποδα είναι ζώα αµφίπλευρης συµµετρίας µε σώµα που αποτελείται από τµήµατα αρθρωµένα το ένα στο άλλο και εφοδιασµένα µε πόδια ή άλλα εξαρτήµατα επίσης αρθρωτά. Έχουν ανοικτό πεπτικό σωλήνα που αρχίζει από το στοµατικό άνοιγµα και καταλήγει στην έδρα. Σε αντίθεση προς τα Annelida έχουν ετερόνοµο µεταµέρεια, το σώµα τους δηλαδή αποτελείται από ανόµοια τµήµατα, τα µεταµερή ή tagmata (Εικ. 2 και 3). Στις πιο πρωτόγονες σηµερινές µορφές αρθρόποδων (Chilopoda, Diplopoda) τα 6 πρόσθια τµήµατα εξελίχθηκαν στην κεφαλή (κέντρο αισθήσεων, διατροφής και συντονισµού). Τα υπόλοιπα τµήµατα, ο κορµός, διατήρησαν το γενικότερο ρόλο τους που περιλαµβάνει και τη µετακίνηση (Εικ. 3). Σε πιο εξελιγµένες µορφές τα 8 πρόσθια (Arachnida, αράχνες κ.ά.) ή τα 14 πρόσθια τµήµατα (Crustacea, καραβίδες κ.ά.) τροποποιήθηκαν σε κεφαλοθώρακα (κέντρο αισθήσεων, διατροφής, συντονισµού και µετακίνησης), ενώ τα αποµένοντα τµήµατα έγιναν η κοιλία και έχασαν το ρόλο τους στην µετακίνηση. Σε µία άλλη µορφή, που απαντά στα Έντοµα και σε πολλά Crustacea, υπάρχουν τρεις διακριτές περιοχές, η κεφαλή (κέντρο αισθήσεων, διατροφής και συντονισµού), ο θώρακας (κέντρο µετακίνησης) και η κοιλία (Εικ.3).
1