Κεφάλαιο 6 ΕΝΤΟΜΑ ΚΑΙ ΦΥΤΑ Οι σχέσεις των εντόµων µε τα φυτά θα µπορούσαν να οµαδοποιηθούν σε δύο διακριτούς τύπους: Πολλά έντοµα χρησιµοποιούν φυτά σαν πηγή τροφής. Συνήθως δεν υπάρχει ωφέλεια για τα φυτά από τη δράση αυτή των εντοµών. Έτσι η σχέση είναι του ανταγωνιστικού τύπου. Πάντως µε το πέρασµα του γεωλογικού χρόνου έχουν εξελιχθεί στα φυτά διάφοροι µηχανισµοί για να τα προστατέψουν από τα έντοµα και από µεγαλύτερα φυτοφάγα είδη. Τα ανθοφόρα φυτά χρησιµοποιούν τα έντοµα για επικονίαση. Συγχρόνως τα έντοµα ωφελούνται παίρνοντας τροφή από τα άνθη µε τη µορφή νέκταρος και γύρης. Αυτή η σχέση έχει αµοιβαίο όφελος. Παρακάτω οι δύο αυτοί τύποι σχέσεων θα εξετασθούν χωριστά.
6.1 Φυτοφάγα έντοµα Τα πιο ενδιαφέρονται σηµεία, από πρακτική άποψη, σε σχέση µε τα φυτοφάγα έντοµα είναι τα ακόλουθα: - Φάσµα ξενιστών - Τύποι ζηµιάς εντόµων σε φυτά - Σχέση της προσβολής του εντόµου µε την ποσότητα και ποιότητα των παραγόµενων προϊόντων - Έντοµα και ασθένειες φυτών. 6.1.1 Φάσµα ξενιστών Το σύνολο των φυτικών ειδών πάνω στα οποία µπορεί να τραφεί ένα είδος εντόµου είναι γνωστό σαν το φάσµα ξενιστών αυτού του εντόµου. Αυτό µπορεί να είναι στενό ή ευρύ αλλά ποτέ δεν εκτείνεται σε όλα τα φυτικά είδη. Μπορούν συνήθως να διακριθούν τρεις κατηγορίες φυτοφάγων εντόµων: Μονοφάγα έντοµα. Είναι εκείνα που τρέφονται πάνω σε ένα µόνο φυτικό είδος. Υπάρχουν πάντως πολύ λίγα µονοφάγα είδη εντόµων. Ένα κλασσικό παράδειγµα είναι ο µεταξοσκώληκας (Bombyx mori, Lepidoptera), που πρακτικά τρέφεται µόνο στη µουριά. Μονοφάγο είδος είναι επίσης ο δάκος της ελιάς (Bactrocera oleae, Diptera). Βέβαια πολλά από τα αποκαλούµενα µονοφάγα είδη συχνά τρέφονται το καθένα πάνω σε µια οµάδα πολύ συγγενικών ειδών φυτών. Ολιγοφάγα έντοµα. Τρέφονται πάνω σε µια οµάδα συγγενών φυτών συνήθως της ίδιας βοτανικής οικογένειας. Αυτό συµβαίνει πολύ συχνά σε κοινά φυτοφάγα είδη όπως η
1