Herbas medicinais, senda nova

Aquillea millefolium HERBA DA RULA, HERBA DOS CARPINTEIROS MILENRAMA HÁBITAT Xunto a estradas, prados e herbais.

CARACTERÍSTICAS Herba perenne.

Talos erectos de ata 50cm., pilosos e acanalados. Follas lanceoladas superiores de ata 15 cm. Flores en capítulos, de ata 6mm, en corimbos.

Florece en maio-novembro USOS Parte utilizada: ápice florido, talos e follas Principios activos: ácido ascórbico, cafeico, oleico e salicílico. Aceite esencial rico en alfa-pineo, alfa-terpineno, beta-pineo, azuleno, acamazuleno.

Flavonoides, lactonas, eugenol, colina, cumarinas, taninos, calcio, cromo, cobalto e aluminio Propiedades: analxésica , hipotensora, astrixente e antidiarreica, dixestiva e tónica, hipoglucimiante suave, antiinflamatoria, antimicrobiana, hemostática, cicatrizante, antiespasmódica, diurética e antipirética .

Indicacions Interno: diarreas, colite ulcerosa, enfermidade de Crohn, litíase biliar , ardor, vómitos, malas dixestións colesterol, anemia, parasitos intestinais.

Mestruacións dolorosas e/ou abundantes, menopausa , endometrose, sindrome premestrual, blenorraxia.

Trastornos nerviosos, cambras nocturnas, hipetensión, flebite.

Para manter a memoria (contén colina).

Externo: grans, eccemas, feridas, mordeduras, hemorroides, blenorraxia, manchas solares e da idade.

Modo de emprego Infusión .Decocción. Tintura. Emplasto. Maceración (3 culleres de flores en viño branco. 9 días. Coar e tomar 3 chupitos ao día. Unha despois de cada xantar principal. Para a flebite e varices).

1

Galium aparine CHAPIZO

AMOR DE HORTELANO CARACTERíSTICAS Herba anual de ata 180 cm. A miúdo gabeadoras.

As follas e froitas teñen espiñas en forma de gancho que se fixan aos animais e á roupa. Flores brancas. Florece de abril a outubro.

HÁBITAT Sebes, bosques, baldíos.

USOS Parte utilizada: a planta enteira Recolección: a principios do verán.

Principios activos: asprulina, ácido: cítrico yegálico, amidón, colorante, asperulósido (glucósido).

Propiedades: dermopática, diurética, depurativa, desintoxicante, dixestiva, aperitiva, antifloxística, antiespasmódica, antirreumática, astrinxente, vulneraria, hipotensora, cicatrizante, galactóxena.

Indicacións Interior: afeccións uroxenitais. Falta de apetito, indixestións. Retención de líquidos. Espasmos gastrointestinais. Lactancia.

Exterior: reumatismo, gota, feridas, eccemas, grans.

Modo de emprego Infusión. Pomada. Zume. Tintura. Extracto fluído. Planta triturada en dermopatías.

ALIMENTACIÓN As extremidades dos brotes novos empréganse en minestras.

OUTROS Mediante a decocción do rizoma obtense un colorante vermello.

2

Lamium maculatum ESTRUGA MORTA ORTIGA FÉTIDA CARACTERÍSTICAS Herba anual, ata 40 cm.

Talo e follas cubertas dunha fina pubescencia. Follas redondeadas, opostas e coa marxe lobulada. Flores rosadas co tubo da corola largo. Florece de marzo a decembro a maio.

HÁBITAT Campos, camiños, xardíns e prados.

USOS Parte utilizada: parte aérea.

Propiedades: propiedades hemostáticas e vasoconstritoras, que permiten utilizala en cataplasmas para aliviar hemorroides e fabricación de colirios para os ollos. Astrixente, diurética. En infusión, remedio contra as diarreas, a disentería e as hemorraxias internas.Regulariza os períodos mestruais, coida os riles e purifica a sangue.O baño de pés alivia úlceras e a gota. Limpa chagas e furúnculos.

ALIMENTACIÓN As partes verdes, as raíces e flores utÍlizanse como verduras en ensaladas, cocidas ou en sopas. Flores para fabricar confituras.

OUTROS O seu contido en taninos permite a súa utilización na fabricación de locións faciais e baños de herbas.

Boa planta

champús, melífera.

3

Umbilicus rupestres COUSELOS , CAPELO OMBLIGO DE VENUS CARACTERÍSTICAS Herba perenne que almacena auga. De 10 a 60 cm.

Follas basales circulares e groeas.

Flores tubulares de cor branca verdosa en racimos terminais alongados.

Florece de abril a xuño. .

HÁBITAT En paredes e rochas de toda Galicia.

USOS Parte utilizada: follas.

Recolección: verán.

Principios activos: trimetilamina, ceras, clorofila, fotosterina.

Propiedades: cicatrizante, antiséptico, lenitivo, protector hepático, astrinxente, dermoprotector, vulnerario, analxésico e diurético.

Indicacións Interior: o zume que se obtén das follas e talos machacados é diurético, provoca os ouriños e desfai as pedras dos riles. Tamén se utiliza en casos de otite purulenta. Retención de líquidos, hidropesía, inflamación hepática.

Exterior: é vulnerario para curar feridas, cortes, frieiras, chagas, hemorroides, eccemas, queimaduras, forúnculos, grans e verrugas.

Modo de emprego Utilízase a folla fresca en forma de cataplasma ou en aceite. Zume. Infusión.

Pomada en casos de hemorroides dolorosas. As follas aplastadas e aplicadas directamente favorecen a rápida maduración dos forúnculos e cicatrices.

ALIMENTACIÓN As follas crúas ou cociñadas. Teñen un sabor leve moi aceptable, no inviernoprimavera, podendo empregarse en cantidade nas ensaladas. No verán, as follas chegan a ser máis ben fortes.

4

Tropaeolum majus CAPUCHIÑA, MASTRUÇO DO PERÚ CAPUCHINA HÁBITAT Lugares preto de zonas urbanas.

CARACTERÍSTICAS Trepa a ras do chan como as curcubitáceas. As follas dun verde azulado son redondas e teñen un diámetro entre 5 e 15 cm. As flores son en forma de trompeta con cores laranxa, vermello e amarelo.

USOS Parte utilizada: ápice florido, talos, follas e sementes.

Principios activos: aceite esencial con heterósidos sulfurados: glucotropeolósido que libera isotiocianato de bencilo. Flavonoides. Ácido oxálico. Vitamina C. Proteinas, aminoácidos, ferro e manganeso Propiedades: potente antibiotico de amplo expectro. Antimicrobiano, antimicótico, expectorante, antiséptico, vulneraria, demulcente,afrodisíaca, antiescorbúticas, diurética, emenagoga, aperitiva, antitusiva, descongestionante, coronariodilatadora e cardiotónica. Toda a planta ten sustancias que se eliminan a través dos ouriños e dos pulmóns, por iso é utilizada para infeccións de vías urinarias e respiratorias.Estimulante do sistema inmunitario.

Indicacións Interior: bronquite , gripe , neumonía, resfriado, sinusite, infección do tracto urinario . Avitaminose.

Exterior: fungos da pel e das unllas. Feridas. Estimulante do crecemento do cabelo. Alopecia.

Modo de emprego: infusión. Emplasto. Zumo (50/60 gr. de flores e follas).

Tintura ALIMENTACIÓN As follas tenras e as flores frescas en ensalada .As sementes pódense preparar como alcaparras en vinagre. Tamén se pode preparar un vinagre coas sementes que, ademais da función gastronómica, teríaa virtudes terapéuticas.

ATENCIÓN!!: Pode irritar estómagos sensibles.

5

Nepeta cataria NÉBEDA,HERBA GATEIRA GATERA, NÉBEDA

CARACTERÍSTICAS Herba perenne. Ata 80 cm.

Talo piloso, grisáceo, ramoso, erguido. Moi olorosa. Desprende olor a gato, de aí o seu nome. Flores cor violeta. Florece de xuño a agosto.

HÁBITAT En vertedeiros, nos taludes cálidos y húmedos.

USOS Parte utilizada: follas e ápices florais.

Recolección: ao comenzar a floración ou pouco antes.

Principios activos: nepectalonas, aceite esencial con carvacrol, pulegona, timol, nepetol, mentol; taninos, acetato de metilo.

Propiedades: é un bo antiespasmódico e antihistérico que combate trastornos de tipo nervioso, xaquecas, etc. É algo diurética, colagoga, facilita as dixestións pesadas. Carminativa, estomacal, emenagoga, antidiarreica, antiespasmódica, vulneraria, anticatarral, expectorante, sudorífica, béquica e pectoral.

Indicacións: como anticatarral en catarros bronquiais. Calma a tose e o impo producido por choros. Excelente recurso contra dores de cólicos intestinais que acompañan ás diarreas. Úsase en caso de espasmos e cando é necesaria unha acción sedante da excitación nerviosa en casos de neurastenia e histeria.

Modo de emprego Pó. Infusión, tomada antes de deitarse contra o insomnio. Extracto fluído.

Xarope. Viño para os trastornos dixestivos. Tintura. Follas frescas mastigadas como odontálxico. As follas fumadas deteñen o impo.

ALIMENTACIÓN As follas utilízanse como aromatizantes de ensaladas.

6

OUTROS Contén un alcaloide que é un potente repelente de insectos.

A planta ten unha sustancia chamada nepectalona, que ten un gran parecido cunha feromona que está presente nos ouriños das gatas e que ten unha función sexual. Por iso, os gatos son atraídos pola planta de forma incontrolable, excitando o seu sistema nervioso e favorecendo o celo.

VIÑO DE NÉBEDA 250g. de planta 1l. de viño branco Macerar 9 días.

Remexer a diario. Coar

7

Trifolium pratense TREVO

TRÉBOL COMÚN, TRÉBOL DE PRADO

CARACTERÍSTICAS Herba perenne ou bienal. De 0’1 a 0’6 m.

As follas teñen tres foliolos ovais, a veces con manchas claras no centro. A froita é unha pequena vaina.

Flores en inflorescencias redondas e apretadas vermellas ou rosadas. Florece de abril a outubro.

HÁBITAT Prados húmidos, beiras dos ríos, cultivos de regadío. Frecuente na Coruña USOS Parte utilizada: ápice florido, talos e follas.

Principios activos: glucósido de trifolina, glucósido quercitínico, ácidos salicílico e p-cumarínico, compostos fenólicos, furfurol, tirosina, asparragina, hipoxantina, guanina, proteínas, tanino, resina, glicéridos, sales minerais, isoflavonas.Conten calcio, magnesio, fósforo,ferro, potasio,niacina, vitaminas A, C e algunhas do grupo B. Propiedades Interior: laxante, dixestiva, aperitiva, diurética, protector hepático, estroxénica, antisudoral, emenagoga, sedante, anticatarral, antidiarreico, antileucorreico, anticoagulante, anticanceríxeno.

Exterior: vulnerario.Tratamento de eccemas, psoriase, úlceras varicosas, enxivas débiles e sanguinolentas.

Indicacións Interior: dispepsia, estrinximento, inapetencia, tose espasmódica ou producida por irritacións de gorxa, bronquite, ronqueira, asma Trastornos da menopausa, sudoracions, síndrome premenstrual, tensión menstrual, migrañas, retención de líquidos, dores abdominales. Estimula as funcións do fígado e da vesícula biliar. A infusión refresca o corpo. Axuda a eliminar o ácido úrico Exterior: hemostática sobre feridas recentes non profundas. Sequidade da pel, picaduras de insectos, queimaduras do sol. Como ducha vaxinal para a sequidade e picazón da menopausa.

8

Modo de emprego: infusións. Decoccións. Tintura. Extracto fluído. Cápsulas.

As flores pódense triturar frescas e aplicalas directamente sobre as feridas , picaduras ou mordeduras.

En compresas para aliviar o dor da artrite e da gota.

ALIMENTACIÓN As flores secas ou frescas podense engadir ás sopas e guisos. E as follas tiernas e as flores frescas á ensalada OUTROS Nitroxena a terra parra cultivos posteriores Forraxe para animais polo seu alto contido enerxético.

Considérase unha planta da boa sorte, especialmente se ten catro follas.

ATENCIÓN!!

Non utilizar no embarazo e na lactancia.

Potencia o efecto dos medicamentos anticoagulantes.

Non se pode administrar 15 días antes (e despois) dunha cirurxía.

9

Calendula officinalis CALÉNDULA, MARAVALLA CALÉNDULA, MARAVILLA

CARACTERÍSTICAS Herba robusta, ás veces subleñosa na base. De 0,2 a 0,6 m.

Talos semirrectos, angulosos e ramificados. Follas oblongas ou lanceoladas e alternas. Grandes flores de cor alaranxada que se abren pola mañá e se pechan pola tarde. Florece todo o ano, especialmente de xuño a novembro.

HÁBITAT Cultívase. Pode aparecer en medios ruderais e subnitrófilos escapadas de zonas de cultivo.

USOS Parte utilizada: Capítulos florais e follas.

Recolección: meses de xullo e agosto.

Principios activos: principios amargo (calendina), saponósidos, poliacetilenos, aceite esencial, flavonoides, carotina, calendulina, mucílagos, xantofila, alcois triterpénicos, sales minerais.

Propiedades: destaca polas súas propiedades cicatrizantes e antiinflamatorias.

Interior: é estroxénica e emenagoga suave, antiespasmódica, antivomitiva, antiulcerosa, tónica dos grandes vasos sanguíneos, depurativa, colerética, estomacal e sudorífica.

Exterior: é vulneraria, cicatrizante, calicida e antiinflamatoria.

Indicacións Interior: está indicada en toda clase de disfuncións do aparello xenital feminino: menopausa, amenorrea, dismenorrea, regula o fluxo menstrual. Úlceras gastroduodenais, conxestións hepáticas, colecistite, anxiocolite, migrañas e estados gripais.

Exterior: utilízase para o tratamento de queimaduras superficiais, feridas, picaduras de insecto, eccemas, acné, tinga, impétigo, callos, frieiras, verrugas, escaldaduras, úlceras varicosas, dermatoses secas e eritemas. Oftalmias, conxuntivite e inflamacións oculares. Estomatite, farinxite.

Modo de emprego: infusión. Cocemento. Tintura. Follas frescas reducidas a papa sobre callos, abscesos fríos, verrugas, etc. Colirio contra oftalmias, conxuntivite e inflamacións oculares. Cataplasmas. Comprimidas. Zume.

ALIMENTACIÓN As flores empregáronse para falsificar o azafrán e a árnica. Son comestibles, empregándose en sopas e ensaladas.

10

Malva sylvestris MALVA MALVA

CARACTERÍSTICAS Herba bienal ou perenne. Talo erguido de 1 m. ou máis.

Follas pentalobuladas. O froito é unha cápsula que contén sementes. Flores de cor rosácea con veas violáceas ou purpúreas. Florece de abril a outubro HÁBITAT En medios alterados como bordos dos camiños e bancais, campos, terreos incultos, arredores de currais e casas de campo.

USOS Parte utilizada: flores, follas e raíces.

Recolección: as flores completas recóllense a partir da primavera. As follas, con coidado de que non estean afectadas pola roia (fungos microscópicos) durante a floración. Raíces no outono.

Principios activos: antocianinas, mucílagos, taninos, aceite esencial, flavonoides, vitaminas A, B, B1, B2 e C. Propiedades: planta protectora da pel e das mucosas. As flores son antirreumáticas, emolientes por excelencia en todos os procesos inflamatorios, demulcentes, béquicas e calmantes da tose. As follas son emolientes e laxantes.

Indicacións Interior: as flores úsanse para tratar a tose, arrefríos, asma e outras afeccións das vías respiratorias. As follas contra os catarros da gorxa e larinxe, bronquite e para o estrinximento.

Exterior: as follas rebaixan as inflamacións da pel, os hematomas, os golpes e ablandan os forúnculos. En xeral as follas e flores exercen una acción moi boa en todas as enfermidades que desenvolven inflamación. En uso exterior contra dores de vexiga, hemorroides e inflamacións vaxinais.

11

Modo de emprego: cocemento de follas e flores para estrinximento. Raíces cocidas en enxaugaduras para as enxivas irritadas. Baños quentes contra dores de vexiga. Decocción con follas e flores para afeccións das vías respiratorias. Infusión. Viño. Extracto fluído. Cocemento de flores como colutorio e para irrigacións. Infusión como emoliente.

ALIMENTACIÓN As follas novas, tenras e sas das malvas consúmense como verdura silvestre, fervidas e aderezadas con vinagre ou aceite.

Os froitos tenros cómense crus. As xemas florais consúmense encurtidas en vinagre.

12

Taraxacum officinale MEXACÁNS DIENTE DE LEÓN CARACTERÍSTICAS Herba perenne. De 0’05 a 0’4 m.

Follas en roseta basal cun único talo florífero sen follas. Follas grandes partidas en segmentos. Flores amarelas. Fai flor case todo o ano.

HÁBITAT Nos prados subnitrófilos sobre chans húmidos e beiras de camiños, leitos de barrancos, arredores de casas de campo e currais.

USOS Parte utilizada: raíces e follas Recolección: raíces no outono e follas que se recollen tenras a finais do inverno ou principios da primavera ata o outono.

Principios activos: as raíces conteñen lactonas sesquiterpénicas.

Eudesmanólidos, xermacranólidos. Triterpenos. Esteroides. Ácidos fenólicos derivados do ácido cinámico. Ácidos cloroxénico, chicórico, monocafeiltártico.

Polisacáridos homoxéneos e heteroxéneos. Inulina. Mucílagos. Carotenoides.

Luteína. Sales minerais. Sales potásicas.

As follas conteñen lactonas sesquiterpénicas. Flavonoides. Glucósidos de apigenina. Luteolñínas. Hidroxicumarinas. Cichorina, esculina. Sales minerais.

Sales potásicas. Diversos ácidos.

Propiedades: as principais virtudes son: colagoga, protectora hepática, estimulante do apetito e laxante. É amargo-salina, estimulante hepático, colerética, antirreumática, tónica, depurativa do sangue, aperitiva, hepática, antiescorbútica e diurética.

Indicacións Interior: elimina o exceso de ácido úrico. Indicada no tratamento de dispepsias, oligurias, estrinximento, colecistite, disquinesias hepatobiliares, litíase biliar, colelitiase. Anorexia, infeccións xenitoruinarias. Un dos mellores activadores das secrecións do fígado, páncreas e intestino. Utilízase para depurar o sangue, en casos de retención de ouriños e contra a inflamación e as pedras da vesícula biliar. En hemorroides, estrinximento e obesidade.

13

Exterior: indicada en casos de úlceras e enfermidades e inflamacións da pel.

O látex utilizouse no tratamento de verrugas.

Modo de emprego As follas comidas frescas son aperitivas, diuréticas e depurativas do sangue.

Cocemento. Zume de raíces. Viño. Infusión. Tintura. Maceración. Extracto fluído.

ALIMENTACIÓN As raíces torrefactas empréganse como sucedáneo do café. As follas consúmense en ensaladas e fervidas como verdura. As follas recoléctanse dende o final do inverno á primavera. Os botóns florais tamén poden ferverse como verdura ou poden conservarse en vinagre como as alcaparras.

14

Verbascum sinuatum CHOPO BRANCO, SEOANE, VERBASCO GORDOLOBO CARACTERÍSTICAS Herba perenne. De 0’4 a 1’5 m.

Pubescencia gris. Follas basales en roseta, onduladas ou divididas.

Flores amarelas. Florece de maio a agosto.

HÁBITAT En medios alterados como terreos incultos, soares barbeitos, bordos de camiños e xardíns descoidados.

USOS Parte utilizada: flores sen os estames pilosos, que poden irritar a garganta.

Recolección: no verán.

Propiedades: demulcente, antidiarreico, expectorante, antitusíxeno, antialérxico, diurético. É un dos mellores remedios para combater as infeccións do peito e as vías respiratorias superiores, xa que ten capacidade para disolver a mucosidade.

Polas súas propiedades antiinflamatorias son útiles nas inflamacións das vías respiratorias e nas dixestivas.

Indicacións: arrefriados, gripe, bronquite, alerxias, diarreas, amigdalite, rinite.

Modo de emprego: inhalacións. Infusións.

15

Urtica Urens ESTRUGA ORTIGA MAYOR CARACTERÍSTICAS Herba perenne. Ata 1 m.

Toda a planta está chea de pelos urticantes. Talos cadrados, rectos e simples.

Follas opostas, co bordo aserrado, de cor verde oscura.

Floreciñas amarelo-verdosas. Florece no verán.

HÁBITAT Críase en lugares alterados, sombríos e un pouco húmidos como marxes de correntes de auga e bosques de ribeira.

USOS Parte utilizada: follas e raíces.

Recolección: as follas cóllense por primavera e outono, cortaranse só os talos sans e novos. As raíces a finais de verán.

Principios activos: histamina, acetilcolina, tanino, vitaminas C e K, provitamina A, ácidos: fórmico, e gálico, caroteno, clorofila, potasio, calcio, ferro, azufre, magnesio, sílice, flavonoides, prótidos ricos en lisina.

Propiedades: antianémico, antidiabética, astrinxente, depurativa, galactóxena, diurética (polo seu alto contido en clorofila e ácidos orgánicos), revulsiva, hemostática, antigotosa, antihemorroidea, antiartrítica, antirreumática, vasoconstrictora, estimulante e desopilador hepatobiliar, estomacal, rubefaciente.

Contén unha sustancia chamada secretina que é un dos mellores estimulantes das secrecións estomacais, do páncreas e da bile, así como dos movementos peristálticos do intestino.

Indicacións Interior: rebaixa o azucre, contra as hemorraxias internas e externas e a tensión alta. Contra anemias, astenia, convalecencia, trastornos da menopausa, urticarias, diarrea. Infeccións do aparato urinario, prostatite, hipertrofia benigna da próstata, hemorroides, hemofilia, hipertensión arterial, estrinximento acompañado de vómitos e cefaleas. Colesterol alto e triglicéridos, intoxicacións alimentarias. Hiperucemia, gota, reumatismos, retención de 16

líquidos, edemas. O zume é vasoconstrictor e hemostático. Sopas dixestivas e depurativas do sangue. Afeccións renais, gota, regularización da tensión, resfriados.

Exterior: dermatosis, aftas, afeccións bucais, dermatitie seborreica, caída do cabelo, queimaduras. As urticacións en dores reumáticos son dolorosas pero eficaces.

Modo de emprego: o cocemento da raíz en aceite vínico úsase en friccións contra a caída do cabelo. O zume tamén se usa no tratamento do coiro cabeludo, ademais é hemostático e vasoconstritor. A infusión resulta antirreumática, depurativa e antidiarreica. Xarope. Tintura.

ALIMENTACIÓN Comida como verdura fervida é moi dixestiva e depurativa. Utilízase fervida, para poñer nas lentellas ou en tortillas.

17

Plantago lanceolata CHANTAXE, CORREOLA, LINGUA DE VACA LLANTÉN MENOR CARACTERÍSTICAS Herba perenne. Hasta 50 cm.

Follas en roseta, estreitas, lanceoladas, con cinco nervios remarcados e pilosidade variable. Flores en espigas curtas. Florece de abril a setembro.

HÁBITAT Campos, bordes de camiños.

USOS Parte utilizada: follas.

Recolección: de finais de marzo a outono, preferentemente ao iniciarse a floración.

Principios activos: aucubina, taninos, pectina, ácidos, sales minerais, goma,saponina.

Propiedades: planta astrinxente que disminúe a inflamación dos texidos, calma a tose, axuda a cicatrizar, é antihemorráxica, vulneraria, balsámica, expectorante e purificador do sangue. Desconxestionante, antidisentérica, antidiarreica, antihistamínica, antipruriginosa, antibacteriana e antialérxica.

Espasmolítica e hipocolestemiante.

Indicacións Interior: úsase en catarros bronquiais, asma bronquial, tose, afeccións da boca e gorxa, inflamacións dos riles, estados depresivos do organismo e desenvolvemento retardado dos nenos. Xarabe contra afeccións da árbore respiratoria e reconstituínte para nenos. Diarreas, dores gastrointestinais.

Exterior: o seu principal uso é externo en diversos tipos de preparacións, é útil contra hemorroides, conxuntivite, blefarite, alerxias, afeccións da boca e das enxivas, larinxite, farinxite, úlceras e feridas e impurezas da pel. As follas frescas, trituradas e reducidas a pasta aplícanse sobre feridas, chagas e picaduras.

18

Modo de emprego Follas frescas escaldadas como desinfectante aplicadas directamente sobre chagas, úlceras varicosas, pústulas ulceradas e queimaduras. Follas frescas trituradas e reducidas a pasta para aplicar sobre feridas, chagas e picaduras de insectos. Infusión. Xarope. Zume. Cocemento de follas en uso interior contra catarros bronquiais e en uso exterior, para enxaugadura e gargarismos.

Maceración.

ALIMENTACIÓN As follas basais máis tenras como verdura. Recóllese durante outono e inverno.

Consúmese fervida xunto con outras herbas.

19

Foeniculum vulgare FIUNCHO HINOJO CARACTERÍSTICAS Herba bienal ou perenne. De 50 cm. ata 2m.

Moi aromática, con agradable olor a anís. Follas filiformes. Froitos pequenos.

Flores pequenas en umbelas. Florece a partir de xuño.

HÁBITAT En herbales nitrófilos e comunidades vexetais de bordos de camiños, estradas e terreos sen cultivar.

USOS Parte utilizada: sementes, flores, raíces e follas.

Recolección: sementes en setembro. Flores en xuño e xullo. Raíces en outubro e novembro. Follas no verán.

Principios activos: aceite esencial con pineno, canfeno, felandreno, graxas, limoneno, pectina, oxalato de calcio. Amidón, anetol; ácido anísico, proteínas, azucres, vitaminas A, B, C. Propiedades: a planta en xeral é estimulante, oftálmica, carminativa e laxante.

Popularmente para rebaixar a tensión e eliminar a graxa do sangue.

As raíces son diuréticas, emenagogas e aperitivas.

As sementes son diuréticas, antiespasmódicas, tónicas, estomacais, carminativas, expectorantes, galactógogas.

Indicacións Interior: dixestiva (dixestións pesadas) Para a dor do bandullo. Disminúe a tensión. Para os gases e flatulencias, halitose, dispepsias, inapetencia, espasmos gastrointestinais, cólicos. Hipertensión. Edemas e retención de líquidos, cistite, uretrite, oliguria. Trastornos menstruais e da menopausa.

Catarros bronquiais e arrefriados.

O viño de sementes utilízase contra a anorexia, anemia, espasmos intestinais, cálculos renais, cólicos ventosos.

Exterior: baños oculares en conxuntivite crónica, inflamacións oculares.

20

Modo de emprego Cataplasma de follas e flores contra a obstrucción de senos. Cocemento de raíz diurético. Polvo de sementes. Infusión de sementes e follas machacadas contra a tose. Infusión de froitos machacados como dixestivo e carminativo.

Tintura de sementes. Viño de sementes para a anorexia, cálculos renais, cólicos ventosos e espasmos intestinais. Extracto fluído. Xarope.

ALIMENTACIÓN As follas basais, os brotes e os peciolos gordos das follas recoléctanse como verdura. As sementes para aromatizar doces caseiros, bebidas ou comidas.

As follas tenras cómense crúas en ensalada. Férvense soas ou con outras herbas para darlle mellor gusto.

As sementes mestúranse coa fariña tostada na que se colocan os figos secos para gardarlos.

Os froitos utilízanse na destilación de licores ou como condimento.

A raíz cómese en ensalada ou fervida.

21

GLOSARIO MEDICO Antifloxística .Que combate a inflamación Béquicas. Para mitigar a tose Colagogo. É o efecto á saída da bile da vesícula Colerética. Activa a produción da bile (como función hepática) por parte da vesícula biliar Demulcente. Sustancia que exerce unha acción protectora local igual á das mucosidades nas membranas mucosas. Ísanse para o tratamento local de : xinxivite, estomatite, farinxite…..

Diaforético. Que disipa ou resolve por medio da suor Detersiva. Limpa para axudar a cicatrizar Emenagoga. Estimula o fluxo sanguíneo na area da pelve. Fomenta a mestruación.

Emético. Que provoca o vómito Emoliente. Que abranda unha parte inflamada Eupéptica. Facilita a digestión e incrementa o apetito Resolotiva. Para provocar a evacuación de abcesos e forúnculos.

Revulsiva. Que atrae o sangue cara a pel desconxestionando os organos internos.

Oxitócico. Facilita o parto.

Vulneraria. Que cura chagas e feridas

22