'Gezond Idee' - UMC+ Maastricht

gezond idee Magazine van Maastricht UMC+

Nr. 1 2011

Dotteren zo wordt het een nieuw begin

Zomer

Alles voor een gezonde en zorgeloze vakantie Schizofrenie?

Doe

De stop rok

gewoon flink chocola

6

reuma‌

keer goed voor je hart

+

+

+

+

Zomerfruit superlekker en supergezond

gezond leven + de beste zorg + wetenschap + meer + gezond leven + de beste zorg gezond idee 1

Alstublieft, dit is nummer 1!

W

e zijn goede bekenden voor u: het academisch ziekenhuis Maastricht (azM) en Maastricht University (UM). Samen bieden wij immers al 25 jaar zorg op hoog niveau voor iedereen in Zuid-Limburg. Zorg die we steeds verder ontwikkelen en nóg beter proberen te maken. Om dat voor elkaar te krijgen, zijn we in de loop der jaren steeds intensiever gaan samenwerken. Sinds 2008 vormen we samen het Maastricht Universitair Medisch Centrum + (spreek uit ‘plus’). Maastricht UMC+ is een bundeling van het azM en de Faculty of Health, Medicine and Life Sciences van de UM. Maastricht UMC+ is het achtste en jongste universitair medisch centrum (umc) van Nederland. Zoals alle umc’s bieden we patiëntenzorg op academisch niveau, onderwijs aan studenten, opleiding van artsen en wetenschappelijk onderzoek. Om daarmee zoveel mogelijk bij te dragen aan de gezondheid van mensen. Ons doel is: mensen gezond maken én houden.

Want je hoeft niet ziek te zijn om profijt te hebben van onze kennis en

kunde. Wie ziek is, maken we graag beter. Maar nog liever werken we samen met mensen aan het voorkómen van ziektes. Door het ontwikkelen van gezonde ideeën en die met u te delen.

Vanwege ons 25-jarig jubileum bieden wij u dit magazine Gezond Idee aan. Een blad dat dit jaar drie keer op uw deurmat zal vallen. Vol kennis en tips over het behoud van uw gezondheid. En ook met informatie over wat onze organisatie allemaal voor u kan betekenen als uw gezondheid in het geding is.

Wij wensen u met Gezond Idee veel leesplezier toe en vooral veel inspiratie voor een fit en gezond leven.

Guy Peeters, voorzitter Raad van Bestuur Maastricht UMC+

Inhoud

Colofon Gezond Idee is een speciale uitgave van het Maastricht UMC+ in het kader van 25 jaar academische zorg voor Limburg.

Uitgever Maastricht UMC+ Hoofdredacteur Liz Tans Editorial consultant Hanneke Savenije Eindredacteur Ellen Kennes Art director Yke Bartels Teksten Ingrid Beckers / Karin Burhenne / Jos van Cann / Jules Coenegracht / Willy Janssen / Ellen Kennes / Dido Michielsen / Lieke Muyris / Silvia van de Put / Maria Rovers / Peter Swelsen / Leontine de Vlieger Fotografie Appie Derks / Hollandse Hoogte / iStockphoto / Getty Images Illustraties Aart-Jan Venema / Geertjan van Zonneveld Drukwerk Schrijen-Lippertz / Roto Smeets Groep Advertenties Romeo Delta Multimedia BV, tel. 0544-352235 Redactie Gezond Idee Postbus 5800, 6202 AZ Maastricht T 043 387 44 58, F 043 387 51 14 E Gezondidee.communicatie@mumc.nl W www.mumc.nl / www.mumc.tv De informatie in deze uitgave is compact en daardoor vaak niet volledig. Indien u meer informatie over een onderwerp wenst, kunt u deze vinden op de diverse websites die worden vermeld. De aangeboden informatie is uitdrukkelijk niet bedoeld om zelf diagnoses te stellen of tot zelfmedicatie over te gaan. Indien u aan de hand van informatie uit deze publicatie meent dat u iets mankeert, adviseren wij u altijd contact op te nemen met uw huisarts of behandelend specialist.

Gezond leven

Wetenschap

De beste zorg

12 Zorgeloos & gezond op vakantie Hoe ga je gezond op reis en kom je gezond weer terug? Vakantietips voor bruinbakkers, wereldreizigers, kampeerfamilies, natuurliefhebbers, culinaire genieters en verliefde avonturiers.

22 Stroomstootjes in de hersenen Je prikkelt de hersenen tot ander gedrag.

Zodat je bijvoorbeeld als Parkinsonpatiënt ophoudt met trillen. Kan dat? Een fascinerend interview met neurochirurg Yasin Tamel.

04 Dotteren Als je hart in de problemen komt, is dat schrikken. Maar met deze hulp wordt het een nieuw begin. Van ingreep tot begeleiding thuis.

34 Zes keer goed voor je hart! Geef je hart wat het nodig heeft. En Gezond à la Carte helpt je daarbij.

42 Het beste van de zomer: zomerfruit Superlekker en supergezond.

37 Mijn ontdekking: de sleutel tot eeuwig leven?

Joyce de Vos-Houben doet veelbelovend onderzoek naar de relatie tussen verouderen en de lengte van telomeren, onderdeel van chromosomen.

P 15

‘Een vakantie is pas echt geslaagd als je niet teveel verkleurt!’

30 Een dag in het Oncologiecentrum Kijk mee hoe patiënten in een gespecialiseerde kliniek het beste van het beste krijgen.

+ Meer 10 26 29 38 41 44

Wat is dat nou?

Kort Dit doe ik Kort 3 vragen aan Guy Peeters Beter gezond idee 3

4 gezond idee

Ik werd gedotterd‌

maar dankzij deze mensen fiets ik weer elke berg op.

HartpatiĂŤnt ben je voor het leven, dat weet Jan Huntjens.

Zijn aders zullen altijd de neiging houden om dicht te slibben.

Maar dankzij de dotterbehandeling door het team van artsen en verpleegkundigen van het Hart en Vaat Centrum van het Maastricht UMC+ kreeg Jan weer genoeg kracht en energie voor de grote fietstochten die hij zo graag maakt. En zelfs voor een nieuwe baan. gezond idee 5

Dotteren

verpleegkundigen. Al snel vond de zaalarts dat ik naar huis mocht. Het resultaat van het dotteren was voor mij direct positief. Na enkele bezoekjes aan de hart en vaatverpleegkundige en na deelname aan de hartrevalidatie konden mijn echtgenote en ik zelf de draad alweer oppakken. Ik voel me zoveel beter nu, de kwaliteit van mijn leven is enorm omhoog gegaan.

Ik ben verlost van een tijdbom. Ik moet nog wel verder aan mijn conditie werken, maar ik kan weer gewoon bergop fietsen. En onlangs kon ik zelfs starten met een nieuwe baan als depotbeheerder!’

‘Ik ben verlost van een tijdbom’

6 gezond idee

‘Patiënten betrekken bij hun behandeling is heel erg belangrijk’ komen. Vaatziekten, zoals het dichtslibben van aders, veroorzaken altijd meerdere problemen.

Daarom is het belangrijk dat wij als team met verschillende specialisten goed samenwerken en met elkaar overleggen. Omdat vaatziekten nooit overgaan, zal de patiënt de rest van zijn leven goed begeleid moeten worden. Door zowel de huisarts als de specialisten in het ziekenhuis. Met alleen medicijnen red je het niet.

Het succes van de behandeling wordt vooral bepaald door de leefstijl van de patiënt zelf.

Als arts kan ik hem alleen op de beste manier behandelen als zich problemen voordoen.

Ook daarom is het heel belangrijk patiënten te betrekken bij hun behandeling. Hoe gezonder Jan Huntjens zelf leeft, hoe minder snel zijn klachten weer zullen toenemen.’

De patiënt:

Jan Huntjens (59) uit Eygelshoven: ‘Vijf jaar geleden had ik een hartinfarct, gevolgd door verschillende operaties. Toch bleef ik grote fietstochten maken. Maar het werd steeds zwaarder voor me. Vorige zomer werd onze fietsvakantie van Passau naar Wenen uiteindelijk echt een lijdensweg. Toen ik het cardioloog dr. Ilhan vertelde, die goed naar mijn verhaal luisterde, liet hij me onmiddellijk opnemen voor onderzoek. Een belangrijk bloedvat bleek potdicht te zitten. Al tijdens mijn onderzoek, de catheterisatie, overlegden de cardioloog en de hartchirurg over wat ze het beste konden doen. Ze besloten dat dr. Ilham mij meteen ter plekke zou dotteren. Eigenlijk voelde ik mij heel veilig op dat moment: iedereen om mij heen toonde zoveel betrokkenheid. De vaatlaborant vertelde mij tijdens de behandeling precies wat er allemaal gebeurde, op de zaal werd ik heel goed verzorgd en in de gaten gehouden door de

één van de eerdere omleidingen niet meer.

Tijdens het onderzoek overlegde ik met de hartchirurg wat de beste behandeling was voor hem. We besloten het bloedvat meteen te openen door middel van een dotterbehandeling. Dan hoefde meneer Huntjens daar niet nog een keer extra voor naar het ziekenhuis te

De cardioloog:

‘Al tijdens het onderzoek zijn we gaan dotteren’ Cardioloog Mustafa Ilhan: ‘Om een patiënt optimale zorg te kunnen bieden, moet je op de eerste plaats goed naar zijn verhaal luisteren. Vervolgens zoek je naar de beste oplossing van de klachten voor de lange termijn. Bij meneer Huntjens functioneerde

Wat is dotteren?

Het herstellen van de bloeddoorstroming door het oprekken van een vernauwing in een bloedvat. Dit gebeurt door middel van een ballonnetje, dat meestal via de lies in het bloedvat wordt gebracht. Daarna wordt een stent geplaatst: een dun metalen gaaskokertje dat ervoor zorgt dat het bloedvat niet weer dichtklapt. Vaak gebeurt het dotteren in dagbehandeling, waarbij de patiënt alleen plaatselijk wordt verdoofd.

De vaatkamerlaborant:

‘We doen ons best ingewikkelde medische zaken begrijpelijk uit te leggen’

De hartchirurg:

‘Elke dotterbehandeling is een investering in gezondheid’ Hartchirurg Bas Mochtar: ‘Binnen het hartteam bespreek ik met de cardioloog dagelijks de patiënten. Samen besluiten we wat de beste behandeling per patiënt is. Bij patiënten met vaatproblemen als aderverkalking, zoals bij Jan Huntjens, heb je de keuze tussen dotteren of opereren om een omleiding te maken. Als hartchirurg kijk ik vooral mee over de schouders van het team van cardiologen, arts-assistenten en verpleegkundigen. Pas als dotteren onvoldoende resultaat geeft of zich bij een patiënt specifieke problemen voordoen, kom ik als hartchirurg zelf in beeld bij de patiënt. We leggen altijd goed uit wat we gaan doen en wat de risico’s zijn, want uiteindelijk zal de patiënt op ons oordeel moeten vertrouwen. Met meer dan 2400 behandelingen per jaar is dotteren voor ons team een zekere routine geworden, maar elke behandeling is een investering in de gezondheid van de patiënt.’

onverwacht problemen voordoen, grijpen wij in waar dat nodig is en we assisteren ook op het moment dat de arts even handen tekort komt. Zo vormen we in de behandelkamer een perfect afgestemd team rondom de patiënt.’

Vaatlaborant Gino Saljé: ‘Per patiënt zijn we altijd met twee vaatkamerlaboranten aanwezig bij de behandeling. Ik bleef bij meneer Huntjens als zijn directe aanspreekpunt en lette op zijn welzijn. Hij was immers gewoon bij kennis tijdens het dotteren. Vooraf, tijdens en na de behandeling vertelde ik meneer Huntjens wat er gebeurde en stelde ik hem gerust. Als een

De afdelingsverpleegkundige:

‘Gun de patiënt de tijd om alles te verwerken’

patiënt rustig is, zal hij de behandeling ook als minder vervelend ervaren. Daarom doen we erg ons best ingewikkelde medische zaken begrijpelijk uit te leggen. Ondertussen houden wij in de gaten of alles goed blijft gaan met de patiënt en denken we mee met de arts die zich op de behandeling concentreert. Als zich

Verpleegkundige Ine Foppen: ‘Ons team van verpleegkundigen doet alles wat nodig is om het verblijf op de afdeling zo prettig mogelijk te maken. We bereiden de patiënt voor op de behandeling, observeren hoe het met hem gaat en bieden waar nodig een luisterend oor.

Zeker als de patiënt pas net te horen heeft gekregen dat er acuut gehandeld gaat worden zoals bij meneer Huntjens, is er vaak behoefte aan privacy met de partner of familieleden.

Om de schrik te verwerken. Dat moet je de patiënt gunnen. Alles wat we doen en met de patiënt afspreken, koppelen we zorgvuldig terug naar de zaalarts. Omdat we altijd met een heel team van verpleegkundigen op de afdeling werken, is het belangrijk om goed met elkaar te communiceren.’ gezond idee 7

1 1 0 2 er b o t k g ❤1 o r u b r n e e t k e l a m ❤V o l i k 0 f 1 or de strijd ❤ 5 o iekten len vo z Wandehar t- en vaat tegen e!

me p o o L

Artsen van het Maastricht UMC+ geven het goede voorbeeld.

Wandel mee met de artsen, bel 043 - 4077364 of meld u aan op

www.loopmetjedokter.nl comfortschoenen- steunzolen- orthopedische/maatschoenen

Laat eens naar uw voeten kijken!

Hoofdkantoor: Voetencentrum Sittard Lissabonlaan 10, 6135 LE SITTARD

Lekker lopen merk je niet. Pas als er voetproblemen zijn, beseft u wat een rijkdom het is probleemloos te kunnen lopen. Wij kunnen u bij voetproblemen weer een heel eind op weg helpen. Natuurlijk in nauw overleg met uw arts, fysiotherapeut of orthopedisch specialist.

Afhankelijk van uw voetproblemen kan Smeets Loopcomfort u diverse oplossingen bieden, van steunzolen en kleine aanpassingen aan uw schoenen tot volledig op maat gemaakte schoenen. Maar ... voorkomen is altijd beter dan genezen. Laat uw voeten daarom af en toe eens controleren.

Bezoekadres Maastricht: Medisch Centrum Annadal Brouwersweg 100, 6216 EG MAASTRICHT www.loopcomfort.nl | info@loopcomfort.nl Wij adviseren u graag. Telefoonnummer voor afspraken: 046-47 46 451. Spreekuur uitsluitend volgens afspraak.

Locaties: Brunssum-Echt-Geleen-Kerkrade-Maastricht Munstergeleen-Roermond-Sittard

UW VOETENBON

Tegen inlevering van deze bon krijgt u bij ons een geheel gratis voetonderzoek en schoenadvies bij u in de buurt.

Met Uw voetenbon krijgt u bij ons geheel gratis een voetonderzoek en een schoenadvies. Het enige dat u hoeft te doen, is een afspraak maken. En uw Voeten Bon meenemen natuurlijk. Kijk op www.loopcomfort.nl voor de voor u dichtstbijzijnde vestiging of bel 046 - 474 64 51.

Naam Adres Postcode en woonplaats E-mail

Dotteren

De hart- en vaatverpleegkundige (nazorg en hartrevalidatie):

‘Achteraf komen pas de vragen’ Hart- en vaatverpleegkundige Bianca Vorstermans: ‘Chronische ziekten blijven we ook chronisch volgen. Patiënten als Jan Huntjens worden onverwacht snel gedotterd en mogen binnen een dag alweer naar huis.

Je krijgt dan nauwelijks tijd om van de schrik te bekomen of te beseffen wat dit betekent voor jouw leven. Als wij zulke patiënten een week later oproepen voor een nazorg- en ontslaggesprek, blijkt dat de eigenlijke verwerking dan pas begint. Opeens hebben zij

De zaalarts:

Per jaar worden in het Maastricht UMC+

‘We blijven de patiënt altijd met het hele team volgen’ Zaalarts Massi Mafirad: ‘Nadat Jan Huntjens werd doorverwezen voor behandeling, bracht ik op de verpleegafdeling zijn technische en medische gegevens in kaart en legde ik hem uit wat ging gebeuren. Tijdens het hele opnametraject blijven we altijd met meerdere artsen en verpleegkundigen meekijken. We controleren voortdurend hoe het met de patiënt gaat.

Dagelijks bespreek ik met de cardioloog alle individuele patiënten en de uitkomsten daarvan bespreken we ook weer met de patiënt zelf.

Toen meneer Huntjens weer naar huis mocht, schreef ik de ontslagbrief voor de huisarts met daarin het hele verhaal over alles wat er was gebeurd. De patiënt kreeg hier een kopie van, samen met het recept voor zijn medicijnen.

Ik vertelde hem ook hoe hij met zijn medicijnen moet omgaan en op welke nieuwe symptomen hij alert moet blijven. Ook de huisarts houdt hierin natuurlijk een belangrijke controlerende taak.’

zelf of hun partner heel veel vragen. Over hun leefstijl en medicatie, maar ook over hun werk, relatie, seksualiteit of problemen als angst of onzekerheid. Na een dotterbehandeling is het niet klaar. Die kan ook achteraf grote emotionele impact hebben op de patiënt en ook op zijn partner of kinderen. Ik neem dan ook ruim de tijd om deze dingen met de patiënt en zijn partner te bespreken. We bieden ook uitgebreide revalidatieprogramma’s aan en waar nodig zorg ik dat een patiënt bij de juiste specialist of instantie terecht kan met zijn vragen of problemen. Daarvoor is een heel team van onder meer cardiologen, diëtisten, fysiotherapeuten, gedragstherapeuten, maatschappelijk werkers en psychologen beschikbaar. Onze nazorg duurt zolang dat nodig is. Tot een jaar na de behandeling wordt deze nazorg ook door de verzekeraars vergoed.’

2400 1500 2750 930 dotterbehandelingen uitgevoerd en

catherisaties, er worden

Wat is een hartcatheterisatie?

Een onderzoek van bloedvaten via een dun slangetje dat meestal via de lies in de bloedvaten wordt gebracht.

Vaak gebeurt dit in dagbehandeling.

Tijdens de catheterisatie kan eventueel ook meteen een dotterbehandeling plaatsvinden.

stents geplaatst en

hartoperaties gedaan.

Meer info op: www.hartenvaatcentrum.nl

gezond idee 9

Wat is dat nou?

10 gezond idee

Geboorte

van de Pediculus humanus capitis.

Oftewel: de hoofdluis. Doet al zeker zo’n 170.000 jaar mee, zo leert DNA-onderzoek. En eigenlijk heeft hij ons nooit met rust willen laten. De laatste tijd worden de luizen zelfs steeds opdringeriger, als je de alarmkreten van ouders en scholen mag geloven. Vooral na een vakantie, zonder controle van luizenmoeders, is het altijd raak. En dan? Die minuscule, grijzige, bloedzuigende insectjes met klauwenpootjes planten zich razendsnel voort.

Nadat de nimfe, de larve, uit de aan een hoofdhaar geplakte neet kruipt (zie de foto) gaat ze binnen

drie dagen zelf dagelijks wel acht van die eitjes leggen. Reken het dan maar uit! En al die beestjes zijn bijzonder moeilijk te pakken te krijgen. Als virtuoze trapezewerkers bewegen ze zich voort op de haren, met snelheden van wel 30 centimeter per minuut. De haren wassen helpt niet, daar worden ze zelfs blij van: hoe schoner, hoe lekkerder. Voor bestrijdingsmiddelen worden ze resistent en voor kinderen is dat gif ook niet fijn. Er zit maar één ding op: kammen, kammen, kammen. Met de speciale luizenkam. Ook in de vakantie dus!

Zie voor advies www.landelijksteunpunthoofdluis.nl

gezond idee 11

12 gezond idee

Zorgeloos & gezond op vakantie Het is zomer en we gaan mooie dagen, heerlijke uitstapjes en welverdiende rust tegemoet.

Met deze 9 pagina’s vol gezonde tips wordt het de beste tijd van het jaar!

gezond idee 13

V

akantie is tijd voor ontspanning en genieten. We gaan eropuit en ontdekken verre oorden, dromen weg onder strakblauwe luchten, laten nieuwe geuren en kleuren op ons inwerken.

Maar of we nu ver weg gaan of dichtbij huis blijven, enige voorbereiding is het beste begin van een zorgeloze vakantie. Wat nemen we mee behalve een badpak en onze slippers?

Een reisapotheek die is afgestemd op je vakantiebestemming is bijvoorbeeld onmisbaar. En wie verre landen bezoekt, moet soms al weken van tevoren de juiste prikken halen. Lees daarom eerst onze handige tips, voordat de koffer is gepakt.

Surfen op het droge Dankzij internet is je goed voorbereiden op een reis een fluitje van een cent. En het kan voorkómen dat een vakantie in het water valt.

Het begint met leuke plannen maken: waar gaan we naartoe? Alle wensen worden op een rij gezet. En met behulp van websites waarop ervaringen van vakantiegangers worden uitgewisseld, kun je goed beoordelen wat je kunt verwachten. Kijk bijvoorbeeld op www.zoover.nl, of op www.tripadvisor.nl.

En op een dag is de reis geboekt. Dat is het moment om even naar de site van het Landelijk Coördinatiecentrum Reizi14 gezond idee

gersadvisering (www.lcr.nl) te surfen. Hier staat precies per land aangegeven welke risico’s men loopt en hoe je je daar tegen kunt beschermen. Van voorlichting over tropische ziekten tot informatie over de landen waarvoor een speciaal reisadvies geldt, omdat er bijvoorbeeld onrust heerst (denk aan Egypte).

Maar ook advies over de inhoud van een basisreisapotheek. Vervolgens is het handig om naar de Ease Travel Clinic Maastricht (www.ease-travelclinic.nl) te klikken. Deze kliniek, een samenwerking van het Maastrichtse ziekenhuis en de GGD, heeft niet alleen heel veel informatie maar ook alle nodige vaccinaties

en pillen klaar staan voor de reiziger. Vaak worden die zelfs vergoed door de verzekering.

Via de website kunt u een afspraak maken bij een van de drie vestigingen in Maastricht, Heerlen en Geleen. Er staan op de site ook tips. Bijvoorbeeld voor wie prikangst heeft of informatie over vaccinaties bij baby’s. De meest voorkomende ziektes in het buitenland worden duidelijk toegelicht. En kijk ook eens bij ‘nieuws’ voor wat wetenswaardigheden over ons vakantiegedrag.

Ook de website van het Maastricht UMC+ staat boordevol nuttige informatie voor vakantiegangers en geeft uitleg over de symptomen en het verhinderen van bepaalde ziekten (www.azm.nl/zorgcentra/zorgcentra/ Reisvaccinatie/ReizenVaccinatie/MeerInfo).

KIJK UIT VOOR REIZIGERSKWAAL NUMMER ÉÉN: DIARREE Bedorven voedsel, vervuild water, slecht doorbakken vlees, er zijn heel wat manieren om bacterieën, parasieten of virussen op te lopen die reizigersdiarree veroorzaken. Dit helpt om diarree te voorkomen: hof, ude Las n Astrid O fectioloog va t-in + C M internis U stricht het Maa

dat ze denken ‘Mensen diarree alleen ar s a reiziger rijgen als ze n aan, g k n n e e d n n n ku he la c is t o x e e verre, k veel bezocht x ico e o maar o ls Egypte en M a n e d m.’ lan erucht o zijn er b

Veilig genieten van de zon

Petje op en smeren maar...

Fietsend en wandelend van de zon genieten mag en is zelfs gezond.

Maar bakken om te bruinen verhoogt het risico op huidkanker.

Dermatoloog Nicole KellenersSmeets van het Maastricht UMC+ waarschuwt: ‘Een vakantie is pas geslaagd als je niet teveel verkleurt.’

Veel mensen vinden een bruin kleurtje mooi.

‘Ja, er zijn ook nog steeds een heleboel mensen die op vakantie hele dagen bakken in de zon. Ze denken dat zonnen geen kwaad kan zolang ze maar niet verbranden en zichzelf

1. Altijd handen wassen voor het eten en na het naar de wc gaan.

2. Kijk uit met wat je eet en drinkt. Dus drink water uit afgesloten ongeopende flessen, schil zelf je fruit, eet vers bereide heet gebakken of gekookte groentes en zorg dat vis of vlees goed gekookt of doorbakken is.

3. Pas ook op met niet-gepasteuriseerde of ongekookte melk en melkproducten (o.a. kazen), onverpakte ijsjes en restaurants of verkooppunten met veel vliegen.

Meestal gaat de diarree na een week wel over, maar sommige reizigers moeten tijdens hun vakantie aan de antibiotica.

Loperamide (Imodium©) kan helpen om de darmen tot rust te brengen. Heel goed zijn ORS-oplossingen: die vullen de tekorten aan die door het vochtverlies bij diarree ontstaan. Dit wordt vooral geadviseerd bij kinderen jonger dan acht jaar, zwangere vrouwen en mensen met koorts en bloedige diarree want zij mogen geen loperamide gebruiken. Bij aanhoudende diarree natuurlijk naar een dokter of ziekenhuis gaan!

goed insmeren. Dat is niet zo. Verbranden betekent éxtra risico op huidkanker. Maar ook bruin worden richt al huidschade aan. Een beetje verkleuren is oké, dat mag, maar lang zonnen is gewoon niet goed. Elk jaar stijgt het aantal mensen met huidkanker in Nederland met tien procent. Het is de meest voorkomende vorm van kanker. Gelukkig is huidkanker over het algemeen goed te behandelen, maar vaak met ingrijpende littekens als gevolg.’

Hoe kunnen we tijdens de vakantie toch genieten van de zon?

‘Goed insmeren is meestal voldoende. In de bergen en aan zee altijd met factor dertig tot vijftig. Begin met smeren ruim een half uur voordat je de zon in gaat en blijf dit elke twee uur doen. Niet alleen als je naar het strand of een zwembad gaat, maar ook als je buiten sport, fietst of wandelt. Zet in de zon verder een hoed of pet op. Dat is ook goed tegen een zonnesteek. En blijf tussen twaalf en drie uur ’s middags in de schaduw. Het zuiden kent niet

voor niets een siësta. Wel blijven smeren in de schaduw. UV-licht dat via de ondergrond weerkaatst, is net zo schadelijk als direct zonlicht.’

Maar zon is toch ook gezond?

‘Ja, klopt. Zon maakt vitamine D aan waardoor je sterke botten en tanden krijgt. Ook zou een hoge vitamine D-spiegel de kans op onder andere darm- en prostaatkanker verlagen. Maar aan een half uurtje zon per dag heb je dan echt genoeg. Natuurlijk, zonlicht maakt vrolijk en helpt tegen depressies en huidkwalen als eczeem en psoriasis. Toch zeggen we niet: ga maar uitgebreid lekker zonnen. Daarvoor is het risico op huidkanker veel te groot.’

Zie ook www.zonverstandig.nl

gezond idee 15

Op vakantie

Ongewenste souvenirs Er zijn van die herinneringen die je liever niet mee naar huis neemt. Beestjes bijvoorbeeld. Of soa’s.

Beestjes, beestjes, beestjes. Van kakkerlakken in de keuken, tot teken in het struikgewas en kwallen in de zee. En dan zijn er nog bacteriën, die levensgevaarlijk kunnen zijn, of parasieten waar je langdurig last van kunt houden. Niet alles is te vermijden of te voorkomen, maar gelukkig is het meeste wel te behandelen: de laboranten van het Laboratorium Medische Microbiologie van het Maastricht UMC+ kunnen precies uitzoeken welke lastpak u bij u draagt en hoe u daar snel van af kunt komen.

Soa’s. En ja, soms kom je er bij thuiskomst achter dat je ongewild nog een souvenir hebt meegenomen: een geslachtsziekte of soa die dringend om behandeling vraagt. Binnen de polikliniek Dermatologie wordt een speciaal soa-spreekuur gehouden. Ook zonder verwijsbrief kan men zich hier melden voor een afspraak, via telefoonnummer 043-3875000.

Het zijn de kleine dingen...

Kleinigheden die misschien niet standaard tot de reisapotheek behoren, maar wel in een hoekje van de toilettas passen en op een dag onmisbaar zullen blijken:

16 gezond idee

• lippenbalsem met factor • oordoppen (voor een goede nachtrust, of speciale voor de vliegreis) • keelpastilles (een kou is bij een airco zo gevat) • oogdruppels (verkoelend na een stoffige reis) • talkpoeder (verkoelen-

de menthol bij huidirritaties) • condooms (zodat je zeker weet dat de kwaliteit in orde is) • goede blarenpleisters • tekentang • aspi-venin (vacuumpompje dat gif van beten helpt verwijderen)

VIJF REDENEN OM CONDOOMS TE GEBRUIKEN Verliefd worden in de vakantie? Heerlijk, maar daarmee loop je óók het risico thuis te komen met geslachtsziekten (ofwel soa’s). Soms openbaren ze zich pas na een tijdje, soms kom je er nooit meer van af. Daarom: altijd kiezen voor safe seks met condooms.

1

CHLAMYDIA kan onvruchtbaarheid veroorzaken bij vrouwen en mannen. Het lastige van deze soa is dat veel vrouwen geen klachten hebben en niets van de infectie merken.

Daarom is het zinvol om bij twijfel een test te doen. Met antibiotica is de bacterie overigens goed te behandelen.

2

HEPATITIS B is een virus dat leverontsteking kan veroorzaken. Ook deze infectie verloopt vaak ongemerkt. Na weken tot maanden kunnen klachten ontstaan als vermoeidheid en algehele malaise. Helaas geneest niet iedereen spontaan van deze infectie, je kunt zelf ook drager worden en het ongemerkt weer doorgeven. Gelukkig bestaat er een goede vaccinatie tegen.

3

HIV veroorzaakt aids, de ziekte die het afweersysteem afbreekt. In het begin lijkt hiv op griep. Ernstige klachten volgen pas na jaren. Gelukkig is hiv tegenwoordig geen doodvonnis meer. Aidsremmers voorkomen dat je ziek wordt, maar kunnen ernstige bijwerkingen hebben.

4

GONORROE kan onvruchtbaarheid veroorzaken. Bacteriën dringen binnen in baarmoedermond, anus of keel (door orale seks). Meer afscheiding uit de geslachtsdelen, pijnlijk plassen of bloedverlies zijn tekenen aan de wand. Antibiotica helpt, maar ook hier geldt: niet iedereen krijgt klachten.

5

HERPES is een pijnlijke infectie van huid en slijmvlies in en rond de geslachtsdelen. Een remedie is er niet. Het belangrijkste advies: blijf ervan af. Herpes is zeer besmettelijk.

Meer informatie over soa’s: www.soaaids.nl

gezond idee 17

Op vakantie

Zóó schattig (maar kijk uit!)

In het buitenland kunnen honden rondlopen die besmet zijn met het rabiësvirus dat hondsdolheid veroorzaakt. Maar ook katten, vleermuizen en apen kunnen het op mensen overdragen. Sterker nog: elk zoogdier kan besmet zijn. En niet alleen een beet of krab is gevaarlijk. Ook een dier dat bij jou een wond likt of in contact komt met je slijmvliezen, zoals mond of oog, kan de ziekte overbrengen. Informeer dus van tevoren of er hondsdolheid heerst in uw vakantieland en laat kinderen zelfs dat snoezige katje niet knuffelen of aaien. En mocht er toch wat gebeuren: ga direct naar de dokter. Wie zijn hond meeneemt naar een land waar rabiës voorkomt, kan het dier het beste van tevoren laten inenten.

Geniet met volle teugen Op vakantie zijn we geneigd meer alcohol te drinken en te snoepen van exotische zoetigheden en vette hapjes. Eenmaal thuis betalen we hiervoor de prijs in de vorm van extra kilo’s. Toch is het niet zo moeilijk om op gewicht te blijven. Juist bij lekker weer kunt u genieten van vers fruit bij het ontbijt, salades bij de lunch en een lekker visje of gegrild stukje vlees bij het diner. Wees voorzichtig met friet en vettigheden en giet wat mineraalwater met prik bij een glas witte wijn. Gun maag en spijsvertering ook vakantie, en houd het licht!

18 gezond idee

IK GA OP REIS EN NEEM MEE... ... een Nefrostick Speciaal voor nierpatiënten heeft het Maastricht UMC+ de Nefrostick bedacht: hierop staat alle belangrijke informatie die voor de individuele behandeling noodzakelijk is, in diverse talen. Het noodoverzicht is zonder wachtwoord toegankelijk en van levensbelang in geval van nood. Het afgeschermde gedeelte geeft gedetailleerde informatie over de dialyse, de aangebrachte shunt en wat er nog meer nodig is voor de artsen in het ziekenhuis, ook in het buitenland. Met deze stick is het dus goed mogelijk om, tijdens de vakantie, in het buitenland gedialyseerd te worden. Vraag uw specialist in het Maastricht UMC+ om meer informatie.

Zie ook www.medstick.nl.

... een Cardiostick Hart- en vaatpatiënten kunnen hun patiëntendossier mee op reis nemen in de vorm van de Cardiostick. Naast persoons- en verzekeringsgegevens bevat de stick ook medische informatie over pacemaker/ICD, hartkleppen, hartoperatie, ritmestoornissen, holter, trombosedienst, röntgenfoto’s, ECG’s en scans. Inmiddels hebben al zo’n 500 hart- en vaatpatiënten de stick bij zich als zij op reis gaan. Dit mobiele dossier heeft zelfs al een prijs gewonnen doordat het een positieve bijdrage levert aan het welzijn van de patiënten.

Meer informatie over de Cardiostick en bestellingen via www.cinsol.nl of bel 024-6634805.

Meedoen met ‘superbug’?

De ‘superbug’, een voor antibiotica ongevoelige bacterie, is wereldwijd een toenemend probleem.

Hoewel men vermoedt dat antibioticagebruik bacteriën steeds resistenter maakt, kunnen ook andere factoren een rol spelen, zoals reizen en contact met dieren. Omdat er nog maar weinig bekend is over de

invloed van reizen op het voorkomen van de ‘superbug’, doet de Ease Travel Clinic in samenwerking met de afdeling Medische Microbiologie van het Maastricht UMC+ hier onderzoek naar. En daar is de medewerking van reizigers en vakantiegangers bij nodig.

Misschien wilt u helpen bij dit onderzoek.

Van vrijwilligers vragen wij voordat ze op vakantie gaan en na de vakantie een neusuitstrijkje en een monster van hun ontlasting.

Bij deelname krijgt u een lekker warme reisdeken cadeau. Voor thuis op de bank of voor de volgende trip naar het buitenland.

Interesse? Vragen? Neem dan contact op met Mayk Lucchesi, afdeling Medische Microbiologie Research, telefoonnummer 043-387465

gezond idee 19

Op vakantie

KIES VOOR DEET Veel antimuggenlotions bevatten Deet, soms zelfs in verschillende percentages.

Het voordeel van dit ingrediënt is dat het langer werkt dan gewone antimuggenlotions.

Wie naar malariagebieden reist, kan het beste voor een zo hoog mogelijk percentage Deet kiezen, al is nooit bewezen dat hoger dan 50% zin heeft. Spuit het bij kinderen jonger dan twee jaar liever op de kleding of was het middel af zodra het kind weer binnen is. Teken en zandvliegen laten zich ook goed afschrikken door Deet, wespen en bijen helaas niet. Breng overdag altijd eerst zonnebrandcrème op, wacht een half uur en gebruik daarna de antimuggenlotion met Deet.

Het kan verstandiger zijn om Deet in te slaan in Nederland dan om het aan te schaffen in het buitenland. Vooral als u niet weet hoe het bewaard werd of hoe het met de houdbaarheidsdatum staat.

Fit na een lange vlucht Een lange vlucht kan slopend zijn, maar met wat simpele rek- en strekoefeningen, veel water en een lekkere dot vette crême op het gezicht, is het heel goed te doen. Kijk eens op www.gezondheidsnet. nl/gezond-op-vakantie bij het artikel ‘Fit uit het vliegtuig’. En lees hoe eenvoudig het is om te landen als een filmster.

Tenslotte...

Ziekte en vakantie zijn geen prettige reisgenoten. Maak daarom een goede voorbereiding onderdeel van de voorpret. Goed uitgerust op reis gaan, is het halve werk. En dat betekent dat het verstandig is om de dagelijkse stress niet mee te nemen bij het vertrek. Laat geen kostbare vakantiedagen voorbij gaan voordat u echt kunt ontspannen. Goed uitgerust is natuurlijk evengoed: ervoor zorgen dat u alles bij de hand hebt voor uw gezondheid. En weten dat u bij thuiskomst terecht kunt bij de specialisten van het Maastricht UMC+, als dat nodig mocht zijn.

GOEDE REIS! 20 gezond idee

Vakantie boeken is Ease bezoeken

Een reis boeken? Zon, zee, strand, tot in de puntjes verzorgd, doen!

Echter voor een groot aantal bestemmingen is het raadzaam om advies in te winnen over voorzorgsmaatregelen met betrekking tot de gezondheid. Worden er bijvoorbeeld vaccinaties aangeraden? Ook als je naar een dichtbij-huis bestemming afreist, is dit verstandig.

De specialisten van Ease hebben een antwoord op veel van uw vragen. Bezoek eerst onze website of neem direct contact met ons op om een afspraak te maken.

go-ease.nl

0900 - 8504466 azM P. Debyelaan 25, Maastricht GGD Geleenbeeklaan 2, Geleen GGD Het Overloon 2, Heerlen

Ease is powered by:

S STROOMST STOOTJES IN DE hersenen

Je gedrag de baas door je hersenen stroomstootjes toe te dienen, kan dat? Ja, heel goed zelfs. Deep Brain Stimulation (DBS) ofwel Diepe Hersenstimulatie heet dat, en het Maastricht UMC+ doet het.

Om ernstig zieke Parkinsonpatiënten te helpen bijvoorbeeld, die daardoor stoppen met trillen en beven. Of om mensen minder dwangmatig te laten worden. Zelfs depressies lijken te wijken voor de stroomstootjes.

Fantastisch, al is het geen wondermiddel, zegt neurochirurg en onderzoeker Yasin Temel.

H

et klinkt geweldig: Parkinsonpatiënten die plotseling stoppen met trillen en beven.

‘Wat je doet is eigenlijk de knop omdraaien. Mensen met Parkinson gaan trillen en beven door kortsluiting in de hersenen. Als we juist daar in de hersenen stoomstootjes toedienen, heffen we de kortsluiting op en verdwijnen de klachten.’

Hoe werkt dat dan: stroom toedienen in de hersenen?

‘Tijdens een operatie brengen we een hele dunne elektrode in, precies in het hersengebied waar kortsluiting optreedt. Die elektrode wordt gevoed met stroom via een draad die verbonden is met een apparaatje op batterijen, de neurostimulator. Die stimulator plaatsen we meestal onder de huid. Ook de draad, die vanaf het hoofd naar het apparaatje loopt, brengen we onder de huid aan.’

En dat apparaatje kan je als patiënt dan zelf aan en uit zetten?

‘Ja, dat is juist zo mooi, dat kan met een afstandsbediening. Daarmee kun je ook de hoeveelheid stroom doseren. Als je merkt dat je bij stress bijvoorbeeld meer klachten hebt, kun je de dosis opvoeren. De batterijen werken gemiddeld drie tot vier jaar en worden daarna tijdens een eenvoudige ingreep vervangen.’

22 gezond idee

Minder tics bij Gilles de la Tour T ette In het onderzoek en de patiĂŤntenzorg werkt Yasin Temel nauw samen met neurochirurg professor Veerle VisserVandewalle van het Maastricht UMC+.

Zij geldt als dĂŠ expert op het gebied van DBS. Uit haar onderzoek blijkt dat ook mensen met het syndroom van Gilles de la Tourette baat hebben bij de elektrische hersenstimulatie: ze hebben minder tics.

In het televisieprogramma Labyrint van de VPRO vertelde professor Visser-Vandewalle vorig jaar uitgebreid over de mogelijkheden van diepe hersenstimulatie. Te zien op: www. mumc.tv en http://weblogs.vpro. nl/labyrint/2010/03/10/diep-in-dehersenen

Altijd zorgzaam Topservice in hulpmiddelenzorg Full Color MediReva is een landelijk werkende leverancier met de hoogstLogomogelijke kwaliteit van hulpmiddelenzorg. Al sinds de Groen: oprichting in 1979 besteden wij veel aandacht aan het leveren60 cyaan van hoogwaardige service voor mensen die medische 0 magenta hulpmiddelen nodig hebben. Onze verpleegkundigen staan overal in het land stand-by om aanvullende zorg te verlenen, 27,5 yellow 0 black waarbij ze nauw samenwerken met de betrokken zorgprofessionals. Bovendien zijn wij 24 uur per dag bereikbaar voor noodgevallen.

Blauw: 100 cyaan 56 magenta 0 yellow 18,5 black

Persoonlijk

Onze telefooncentrale heeft geen keuzemenu, u krijgt meteen iemand aan de lijn voor uw bestellingen. Dat is wel zo plezierig, zeker als u nog een vraag heeft over uw materialen. Voor de levering van uw materialen geldt: Op werkdagen besteld, de volgende dag geleverd.

Bestellen via internet Als klant van MediReva kunt u uw bestelling ook via internet aan ons doorgeven, 24 uur per dag.

Informatie Wilt u een bestelling plaatsen of heeft u een vraag? Neem dan contact met ons op, we zijn er tenslotte voor u.

We zijn telefonisch bereikbaar op werkdagen tussen 8u30 en 17u30 via ons gratis telefoonnummer: 0800 - 0 201

201.

Weerhuisweg 4 | 6226 NC Maastricht | T 0800 - 0 201 201 | info@medireva.nl | www.medireva.nl

Adecco Group Nederland is al jaren hofleverancier in personele dienstverlening binnen het Academisch Ziekenhuis in Maastricht.

Wij gaan de di graag met u aa

Bij Adecco Group Nederland vindt u alle HR-expertise onder één dak.

Daardoor kunnen we op elke vraag snel en adequaat reageren. Met enthousiasme voor vernieuwing, maar zonder de werkelijkheid uit het oog te verliezen. De bevlogen realisten van Adecco, Ajilon Professionals, Badenoch & Clark, Modis en Lee Hecht Harrison gaan de dialoog graag aan. Met wereldorganisaties, met lokale ondernemers.

Wij gaan de dialoog graag met u aan!

Stationsstraat 35 • 6221 BN Maastricht • 043-3218151 • adecco.nl Over flexibilisering van complete productieprocessen, bijvoorbeeld. Of het optimaliseren van uw secretariaat. Over de extra expertise van ervaren professionals, of effectieve methodes om contact te leggen met aanstormend talent. Over training, opleiding en loopbaanontwikkeling. Maar ook over energiek werkgeverschap, Het Nieuwe Werken en de toenemende betekenis van sociale media.

Bij Adecco Group Nederland vindt u alle HR-expertise onder

Interview

En daarmee verdwijnen alle klachten?

‘Veel wel, ja. Klachten van stijfheid en traagheid bijvoorbeeld.

Maar niet alleen bij Parkinsonpatiënten werkt het. Bij mensen met dwangneurosen neemt de dwang af. Dat je bijvoorbeeld nog maar een paar keer per dag je handen wast, in plaats van heel vaak. Patiënten zijn doorgaans blij met het effect. Je moet ook niet vergeten dat mensen die in aanmerking komen voor elektrische hersenstimulatie nauwelijks nog te behandelen zijn met medicijnen. Ze zijn vaak heel erg ziek.’

Als het zo eenvoudig is, kunnen dan niet veel meer mensen worden geholpen?

‘Maar om het echt goed te kunnen doen, moeten we eerst veel onderzoek doen. Wie kunnen we precies helpen, wat zijn de effecten precies? We moeten ook niet te snel gaan en mensen aan onnodige risico’s blootstellen. Wij behandelen nu vooral mensen met Parkinson, omdat daar al heel veel wetenschappelijk onderzoek naar is gedaan. Nu onderzoeken we bijvoorbeeld of we patiënten met andere bewegingsstoornissen hiermee kunnen behandelen.

En mensen met psychiatrische stoornissen, zoals depressiviteit.’

Met een druk op de knop van je depressie af?

‘De eerste resultaten van ons onderzoek daarnaar zijn veelbelovend. Het lijkt er op dat elektrische hersenstimulatie bijvoorbeeld ook effect heeft op zwaarlijvigheid. We weten het gewoon nog niet, we moeten eerst meer onderzoek doen.’

Zijn er ook wel eens vervelende bijverschijnselen?

‘Ja, een klein deel van de patiënten heeft last van bijwerkingen.

Zij worden juist depressief. Of ze raken ontremd, gaan dingen doen die ze daarvoor niet deden. Dan ontwikkelen zij bijvoorbeeld ineens koopzucht. Daarom worden mensen voorafgaand aan de behandeling en ook achteraf uitgebreid gescreend, onder meer door een neuroloog, psycholoog en psychiater. Bovendien willen we dit soort gedragsstoornissen die soms optreden graag leren begrijpen. Zodat we ze in de toekomst kunnen voorkomen misschien.’

En de operatie zelf, is die niet gevaarlijk?

De operatie kent weinig risico’s. Dankzij het gebruik van beeldtechnieken kunnen we de elektrode veilig inbrengen, zonder een bloedvat te raken. Met de kennis die we nu hebben over de bouw van hersenen, is elektrische hersenstimulatie verantwoord. Ik zou het zelfs om willen draaien: we doen patiënten tekort als we deze behandeling niet zouden aanbieden.”

Een wondermiddel dus?

‘Nee, zo wil ik het niet noemen. Het is een therapie waarmee symptomen goed worden bestreden. Je doet niets aan de oorzaak van de ziekte. Maar je kunt er mensen wel heel goed mee helpen.’

Marijke van Dalen, Parkinsonpatiënt:

‘Als ik de stroom uitzet, komt de Parkinson meteen terug’ Haar handen en benen trilden heftig, lopen kon ze nauwelijks meer en haar gezicht was helemaal verstard. ‘Ik slikte het maximum van zestien pillen per dag voor de Parkinson, maar de medicijnen hielpen niet meer.’

U

itzichtloos, zo ervoer de 64-jarige Marijke van Dalen uit het Noord-Hollandse Heemskerk haar situatie een jaar of vijf geleden. ‘Ik kon zo niet verder. Ik had geen sociaal leven meer. Ik wist niet eens meer hoe ik moest gaan liggen en liet mezelf letterlijk in bed vallen.’

Totdat ze na een val in bed met een losgelaten netvlies bij de oogarts belandde. En deze nog maar net blijvende oogschade met een laserbehandeling kon voorkomen. ‘De arts in het VU in Amsterdam die mij voor Parkinson behandelde, vond dat het zo niet langer kon. Hij stuurde mij naar Maastricht voor Deep Brain Stimulation.’

Marijke van Dalen wist dat ze uitgebreid getest zou worden en dat gedragsverandering een risico is van DBS. ‘Maar ik was zo blij dat er iets ging gebeuren. Ik zag ook niet op tegen de operatie, al wist ik dat ik bij bewustzijn zou moeten blijven. Tijdens de operatie willen de artsen namelijk weten hoe je reageert op elektrische stimulatie. Of je normaal blijft praten bijvoorbeeld. Ik had er alle vertrouwen in en kon de operatie goed aan.’

Haar zus en zwager zochten haar na de operatie meteen op.

‘Toen ze aankwamen, zagen ze mij voor het eerst in tijden weer zwaaien.’ Ook haar gezicht was niet langer verstard. ‘Het effect was enorm, het trillen was helemaal weg en ik kon ook weer lopen. Het was gewoon een wonder. Mensen in mijn omgeving vonden het sensationeel.’

Inmiddels heeft ze wel weer problemen met lopen, al kan dat ook een gevolg zijn van haar rugklachten. Trillen doet ze nog steeds niet. ‘Maar de stimulator staat nooit uit. Als ik de stroom stop, is de Parkinson binnen een minuut terug. Het apparaat staat bijna op de hoogste stand en daarom moeten de batterijen elke twee jaar met een operatie worden vervangen. Maar dat heb ik er graag voor over. Zonder deze behandeling zou ik nu in een verpleeghuis liggen.’

gezond idee 25

KO RT

Pollenalarm!

Ook last van hooikoorts? En in het bezit van een iPhone? Download dan een gratis app die je precies op de hoogte houdt van het allerlaatste pollennieuws. Zoek in de iTunes store naar Pollennieuws.

Maagbandjes bij jongeren?

Overgewicht is een groeiend probleem.

Ook onder jongeren en ook in Nederland. Diëten, begeleiding, pillen, personal coaches…

Wat te doen als niets helpt?

Het Maastricht UMC+ is gestart met een onderzoek naar de mogelijkheden om jongeren met ernstig overgewicht (ofwel morbide obesitas) te behandelen met een maagband, iets dat nog niet werd gedaan. Nou is een maagband ook geen kleinigheid: je kunt nooit meer veel eten en als je eet moet het altijd in kleine porties.

Kan je dat iemand tussen de twaalf en zestien wel aandoen?

‘Je moet goed beseffen dat de risico’s van morbide obesitas stevig zijn’, zegt arts-onderzoeker Givan Paulus.

‘De kans dat zeer dikke jongeren op latere leeftijd suikerziekte, hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten of een depressie ontwikkelen is groot. Dankzij zo’n maagbandje krijgen deze jongeren een hogere levensverwachting, die in sommige gevallen kan oplopen tot meer dan tien jaar!’

Volgens Paulus worden in Amerika al goede resultaten bereikt bij jongeren. Voor deelname aan dit onderzoek komen jongeren in aanmerking van twaalf tot en met zestien jaar met ernstig overgewicht. En ze moeten al meer dan een jaar intensief hebben geprobeerd af te vallen.

Meer informatie op www.basictrial.nl

26 gezond idee

Ontspannen vrouwen eerder zwanger Soms lukt het vrouwen met een kinderwens maar niet om zwanger te worden. De spanning loopt op en vrijen kan zelfs een verplicht nummer worden. Al die stress is volgens Engelse onderzoekers nergens goed voor. Integendeel! Als je zwanger wilt worden is het beste advies: ‘relax’! Hoe meer van het stresshormoon cortisol in je lichaam, hoe kleiner de kans dat je zwanger wordt.

Hoesten? Weg met die pillen!

Wat blijkt uit onderzoek van het Maastricht UMC+? Dat antibiotica je bij hoestklachten niet sneller beter maken.

Toch schrijven huisartsen massaal pillen voor. Uit onzekerheid, zo blijkt.

Als ze met een bloedtestje snel uitsluitsel krijgen over mogelijke verdere infecties, zijn dokter én patiënt gerustgesteld en worden geen antibiotica meer voorgeschreven. Wat ook het voorschrijven van nodeloze kuren tegengaat: de huisarts beter trainen in een goed en duidelijk gesprek met de hoester!

Meer informatie op www.azm.nl/hetazm/ nieuws/HoestenCals

Jaloers?

Komt door de pil!

VEILIG

voor moeder en kind Er wordt aan gewerkt over de hele wereld en ook door wetenschappers in Maastricht: een simpele, eenvoudige en betrouwbare bloedtest die afwijkingen kan opsporen bij je ongeboren kindje. Een veilig alternatief voor vlokkentest of vruchtwaterpunctie, die altijd het risico op een miskraam iets verhogen. Bovendien is een bloedtest natuurlijk veel minder belastend voor de aanstaande moeder. Over een jaar of drie zal de Maastrichtse test op de markt verschijnen.

Zie ook www.azm.nl/hetazm/nieuws/161940

Een beter leven voor nierpatiënten Suikerpatiënten (diabetici) prikken ter controle regelmatig hun eigen bloed.

Die mogelijkheid is er dankzij een door het Maastricht UMC+ ontwikkelde techniek nu ook voor mensen die een niertransplantatie hebben gehad. Niet langer hoeven ze elke keer terug naar het ziekenhuis om een zogeheten bloedspot te maken, nodig om medicatie tegen afstotingsverschijnselen goed af te kunnen stellen. Ze doen het nu zelf, met een speciale prikpen en een kaartje voor het vastleggen van twee bloeddruppels, dat daarna gewoon op de bus naar het lab gaat. En de uitslag gaat snel naar de huisarts. Dat maakt het leven voor deze patiënten een stuk aangenamer.

Zie www.azm.nl/hetazm/nieuws/bloedspotprikken

Vlieg je je partner aan als hij even naar een andere vrouw kijkt of gezellig babbelt met de buurvrouw?

Als vrouw kun je nu met een stalen gezicht beweren dat het allemaal komt door de pil. Nederlands-Brits onderzoek laat zien dat vrouwen die de anticonceptiepil slikken zichzelf vaker jaloers noemen dan vrouwen die een ander voorbehoedsmiddel gebruiken. Het hormoon oestrogeen daarin schijnt de grote boosdoener te zijn.

Centrum voor blaas- en bekkenbodemklachten Het komt veel vaker voor dan je denkt: klachten aan de blaas of het bekkenbodem. Vooral ongecontroleerd urineverlies. Bijvoorbeeld na een bevalling of als je wat ouder bent. Toch duurt het vaak lang voordat men naar een arts gaat. Uit schaamte of omdat men niet weet dat er wat aan te doen is. Het gevolg kan zijn dat mensen nog meer klachten krijgen.

Met het Pelvic Care Center Maastricht wil het Maastricht UMC+ die cirkel doorbreken.

Het is een gespecialiseerd behandelcentrum, waar je als patiënt in één dag door meerdere specialisten kan worden onderzocht en geholpen. Want het goede nieuws is dat er wel degelijk succesvolle behandelingen bestaan.

Zoals trainingen van de bekkenbodem. Daarvoor wordt ook samengewerkt met bijvoorbeeld gespecialiseerde fysiotherapeuten. Niet meer blijven rondlopen met klachten dus!

Meer informatie bij de huisarts of op www.azm.nl/zorgcentra/ zorgcentra/naamzorgcentrum11

gezond idee 27

KO RT

Herinneringen

Wist u dat ons geheugen al begint te werken in de baarmoeder? Rond dertig weken is er bij een foetus al sprake van kortetermijn geheugen, zo ontdekten wetenschappers van het Maastricht UMC+.

Zie ook www.azm.nl/hetazm/nieuws/200908

Speciale kinderwebsite over het ziekenhuis Voor kinderen is een bezoekje aan het ziekenhuis vaak heel erg spannend. Het helpt als een kind goed voorbereid is op wat komen gaat. Vandaar dat er voor kleine bezoekers van het Maastrichtse ziekenhuis een speciale kinderwebsite in het leven is geroepen: www.kinder.azm.nl. Hierop worden veel voorkomende behandelingen en onderzoeken op een leuke en simpele manier uitgelegd. Zo kun je met een grappige strip zien hoe bloedprikken in zijn werk gaat. Of je kunt het rare geluid horen dat een MRI-scan maakt.

Ook handig natuurlijk voor volwassenen, die vaak diep in hun hart het ziekenhuis nog steeds een beetje eng vinden.

Alleen voor kindervoetjes: de kindervoetenpoli Je maakt je ongerust over het gebit en de ogen van je kinderen, maar wat weet je over hun voeten? Weinig, toch?

Terwijl kinderen regelmatig last hebben van hun voetjes. ‘Bij kinderen zijn ‘moeilijke voeten’ zelfs extra ingewikkeld’, stelt orthopeed en kindervoetenspecialist Joris Hermus van het Maastricht UMC+, ‘omdat ze nog groeien. Waardoor een voetafwijking ook nog voortdurend verandert. Onze kindervoetenpoli is daarom een grote stap vooruit!’

Zie ook www.azm.nl/zorgcentra/zorgcentra/gewrichtenbot/kindervoeten

Doe mee!

Het grote stoppen met roken onderzoek’

Ook al jaren aan het proberen van het roken af te komen?

Dan is hier misschien eindelijk de oplossing! De website www.steunbijstoppen.nl van Maastricht University helpt je namelijk met een virtuele coach, die je dag en nacht door alle diepe dalen en zwakke momenten heen trekt.

Met persoonlijk op jou afgestemde adviezen en raad.

En e-mails om je te coachen (dat is hier een mooi Laat woord voor achter je broek aan zitten!) Of het echt je helpen! werkt? Dat wordt nu onderzocht met behulp van Doe mee aan iedereen die zich aanmeldt voor de steun bij stopStoppen met Roken! pen. Maar liefst 1.500 rokers die er écht genoeg van hebben, mogen gratis meedoen. En daarmee draag je weer bij aan inzichten die hopelijk straks nog veel meer mensen gaan helpen het roken af te zweren.

Meld je dus snel aan op www.steunbijstoppen.nl.

28 gezond idee

Dit doe ik

Miriam Meuwissen, operatieassistente

‘Zwaar?

Natuurlijk, in een operatiekamer kom je ook in aanraking met aangrijpende dingen: een patiënt met een tumor waarvan op de operatietafel blijkt dat opereren niet mogelijk is, of een kind dat overlijdt. Dat houdt je bezig en zoiets vergeet je ook niet één twee drie. Gelukkig kun je er altijd met collega’s over praten, dat biedt steun. Je ervaart ook veel moois in dit vak. Als een gezonde baby wordt

geboren met een keizersnede. Als we een gecompliceerde botbreuk weer fijn in orde hebben gemaakt en een patiënt daardoor blijvende beperkingen bespaard blijven. Of als we een tumor volledig hebben weggehaald. Dan krijg je het gevoel: hè, dat is goed gelukt. Dat hebben we goed gedaan samen!’

Wil je ook werken in een dynamische omgeving? Zie www.mumc.tv, www.werkenbijhetazm.nl en www.mumc.nl/gezondidee gezond idee 29

Reportage Medewerkers van het Maastrichtse Oncologiecentrum doen er alles aan om patiënten met kanker maximaal te ondersteunen. De hele zorg is er om de patiënt zelf georganiseerd. Het beste van het beste dus.

Een dag in het Oncologiecentrum Wie de diagnose ‘kanker’ krijgt,

409.15 UUR

409.00 UUR De eerste kennismaking met het Oncologiecentrum: de baliemedewerkers. Druk in de weer om alles in goede banen te leiden. Als patiënt krijg je er meteen alle aandacht. ‘En dat doen we met plezier’, zegt hoofd van de baliemedewerkers Ilse Simons erbij, ‘want we beseffen dat een vriendelijk gezicht een steuntje in de rug kan zijn.’

30 gezond idee

Wie voor het eerst komt, krijgt begeleiding van een polikliniekassistente, bijvoorbeeld Phil Feron.

Zij noteert alle mogelijke informatie die nodig is voor de artsen. Daarna gaat ze mee naar het eerste onderzoek en ze zorgt voor de afspraken en het papierwerk dat nodig is voor eventuele vervolgonderzoeken.

Gelukkig geeft ze ook uitgebreide tekst en uitleg over alles. Dat haalt toch wel een beetje spanning weg.

gaat een tijd tegemoet vol angst, verdriet, spanning en onzekerheid. Maar het Oncologiecentrum, een speciaal op kanker gerichte polikliniek van het Maastricht UMC+, is er helemaal op ingesteld om patiënten zo goed mogelijk op te vangen en te behandelen. In het Oncologiecentrum sta je als patiënt echt helemaal centraal. Alle zorg die je nodig hebt, is er samengebracht. Net als alle nieuwste kennis en kunde op het gebied van kankerbehandeling. Je hoeft niet meer van de ene naar de andere afdeling: artsen, verpleegkundigen, psychosociale zorgverleners en alle andere medewerkers van het Oncologiecentrum werken nauw met elkaar samen op deze ene plek. Ze overleggen onderling veelvuldig en zorgen ervoor dat onderzoeken, diagnose en behandelingen zoveel mogelijk op elkaar aansluiten. Liefst binnen één dag zelfs. Zo krijg je als patiënt echt de zorg die je nodig hebt. Je kunt in het Oncologiecentrum terecht voor allerlei vormen van kanker, zoals borstkanker, maagkanker, darmkanker, hoofd-halskanker, bloedkanker, huidkanker, baarmoederkanker, eierstokkanker, blaaskanker, nierkanker, een hersentumor en erfelijke tumoren.

Daarnaast kun je er - als je dat wilt - terecht bij medischmaatschappelijke werkers, de psycholoog of psychiater, de geestelijk verzorger en een seksuologe. En natuurlijk maakt het Oncologiecentrum ook goed gebruik van de faciliteiten van het ziekenhuis voor de benodigde onderzoeken zoals scans

410.25 UUR ‘Ik zit hier graag. Ik kom altijd wat eerder, om eerst een kopje koffie te drinken’, vertelt patiënte Annemie Luijs. ‘De eerste keer dat ik naar het Oncologiecentrum kwam, was ik heel nerveus. Het was fijn dat er toen een gastvrouw was om ons op weg te helpen. En na de slechte uitslag van de röntgenfoto was ik helemaal ondersteboven. In het Ontmoetingscentrum kon ik daarvan bijkomen.’ Ze vindt dat het Oncologiecentrum heel goed en prettig aanvoelt. ‘Hier voel je je een persoon.

Je krijgt veel medeleven, veel informatie, alles wordt voor je geregeld, je hoeft je niet druk te maken.’

en echografie. De uit Duitsland afkomstige professor Bernd Kremer, KNO-arts in de zorglijn hoofd-halsoncologie, is in Maastricht komen werken juist vanwege de aanpak van het Oncologiecentrum. ‘De multidisciplinaire samenwerking is uniek.

Daardoor is de overlevingskans hier tien procent hoger dan in de omliggende landen.’ Medisch oncoloog professor Vivianne Tjan-Heijnen vult aan: ‘Omdat je de collega’s van alle disciplines vaak ziet, is het makkelijker om te overleggen, elkaar aan te spreken, om zaken aan te passen en uiteindelijk de zorg voor onze patiënten steeds verder te verbeteren.’

410.15 UUR Tussen afspraken en onderzoeken door, kun je terecht in het Ontmoetingscentrum, het warme hart van het Oncologiecentrum.

Kom je er voor het eerst, dan kun je rekenen op de hulp en steun van een gastvrouw, zoals Mia De Hingh.

Zij maakt bezoekers wegwijs, zorgt voor koffie en legt de procedures uit. ‘Het geeft veel voldoening om iets voor andere mensen te mogen betekenen.’

410.45 UUR Kenneth Kross is KNO-arts en lid van het hoofd-halsteam. Hij onderzoekt een mevrouw die pas geopereerd is. De operatie en de daarop volgende behandelingen waren erg zwaar. Een zorgvuldige inspectie van de hals en lymfeklieren wijzen uit dat het er nu goed uit ziet. En dat is een hele opluchting. gezond idee 31

Reportage 411.00 UUR Er is staat in het centrum een team van verpleegkundigen voor je klaar, die je bij alles begeleiden en ondersteunen.

Oncologieverpleegkundige Joyce Royen heeft daarin een speciale taak: zij begeleidt jonge vrouwen met borstkanker en een kinderwens. ‘Door chemotherapie raken vrouwen soms onvruchtbaar.

Het is mogelijk om een spoed-IVFprocedure te starten vóór de start van de chemotherapie. De embryo’s die dan worden verkregen, worden ingevroren en kunnen in een latere fase in de baarmoeder worden teruggeplaatst. Dat zijn zware beslissingen die je in een korte tijd moet nemen, en daarom vinden wij het belangrijk dat we daarvoor extra begeleiding kunnen aanbieden.’

412.00 UUR Als een tumor operatief is verwijderd, volgt soms nog chemotherapie, bestraling of hormonale therapie. Medisch oncoloog professor Vivianne Tjan-Heijnen vertelt: ‘Voor het eerste consult trek ik altijd veel tijd uit. Niet alleen omdat een goed gesprek nodig is, maar ook omdat ik veel informatie moet geven’. Omdat ze zich realiseerde dat in korte tijd wel heel erg veel informatie door alle verschillende hulpverleners werd verteld, teveel eigenlijk voor patiënten om het overzicht te behouden, ontwikkelde ze samen met het mammateam een digitaal programma, Care Companion. ‘Dat is een persoonlijke internetpagina waarop alle voor jou belangrijke informatie staat.

Dus alles wat met je is besproken. Zo kun je thuis in alle rust alles nog eens doornemen én delen met familie en naasten.’

4 13.30 UUR ‘Het Ontmoetingscentrum is ontworpen en vormgegeven samen met patiënten. Er is volop daglicht, een mooie leestafel en er zijn gezellige hoekjes waar je even kunt bijkomen en een praatje maken. Je kunt er natuurlijk het zo belangrijke kopje koffie krijgen. Maar ook alle mogelijke informatie. En het is dé plek waar je terecht kunt voor persoonlijke ondersteuning. De patiëntenvoorlichters nemen elke vraag serieus’, vertelt gezondheidsvoorlichter Wilma Savelberg.

411.30 UUR Na alle noodzakelijke onderzoeken, geeft de behandelend arts zo snel mogelijk een voorlopige uitslag. Soms al na één dag, meestal binnen een week. De resultaten van de onderzoeken worden altijd eerst besproken in een groot team van artsen. In het borstkankerteam bijvoorbeeld zitten de mamma-chirurg, medisch oncoloog, radiotherapeut, patholoog en radioloog bij elkaar.

In dat multidisciplinaire overleg wordt per patiënt een op-maat-gesneden behandelplan opgesteld, bijvoorbeeld een operatie. En na de operatie wordt elke patiënt opnieuw besproken, om te besluiten of er nog vervolgbehandelingen nodig zijn. Uiteraard wordt dan ook rekening gehouden met persoonlijke wensen en omstandigheden. Zoals een patiënte opmerkte: ‘Dat geeft een heel goed gevoel: ze vechten echt mee met jou als patiënt tegen deze nare ziekte.’

32 gezond idee

413.45 UUR Wat kanker met je doet, kun je soms niet alleen aan. Ook niet met hulp van je naasten. Medisch maatschappelijk werkster Tine Peters trekt met sommige patiënten wel drie jaar op: ‘Je zoekt steeds wat het beste bij een patiënt past, hoe je zijn of haar draagkracht kunt versterken.’

414.00 UUR Volgens professor Vivianne Tjan-Heijnen zijn studenten in het begin van hun opleiding nog heel erg bezig met de medisch-technische kant van het werk. ‘Maar we

leren ze hier dat elke patiënt anders is, met zijn eigen vragen en problemen.’ Ook professor Bernd Kremer vindt het goed leren begeleiden van patiënten enorm

belangrijk. ‘Daarom laten we de student af en toe eens naast de patiënt zitten, in plaats van naast de arts. Dan verandert hun perspectief.’

MEER WETEN? www.oncologiecentrum. azm.nl Daar is behalve veel informatie ook beeldmateriaal te vinden over het Oncologiecentrum.

Zie ook www.mumc.tv en www.kankerwiehelpt.nl.

415.00 UUR In een universitair ziekenhuis gaan patiëntenzorg, wetenschap en onderwijs hand in hand.

KNO-arts en hoofd-halschirurg professor Bernd Kremer bijvoorbeeld doet onderzoek naar kankerpreventie. ‘Wanneer een patiënt komt met klachten als bijvoorbeeld langdurige heesheid, proberen we te voorspellen of de oorzaak daarvan kwaadaardig kan worden.

Dan kun je een behandeling specifiek daarop richten. Maar veel milder dan wanneer het al een tumor is.’

415.30 UUR Bij psychologe Charlotte de Kroon kun je terecht voor individuele begeleiding, maar ook voor groepstrainingen ‘Mindfullness’. Dat is een aandachttraining die helpt bij het omgaan met angst, stress, pijn en vermoeidheid bij kanker. ‘Het heeft heel veel effect, en soms ook onverwachte neveneffecten. Zo verdween bij de één migraine, kon iemand anders beter slapen en weer een ander was opeens minder chaotisch.’ gezond idee 33

Je hart is een zeer kostbaar bezit. Het werkt dag en nacht om je lichaam aan de gang te houden. Elke dag pompt het zo’n 10.000 liter bloed door je aderen. Het klopt bijna 100.000 keer per dag, wel 2,5 miljard keer in een leven. Zoiets waardevols behandel je toch met zorg? Met een paar eenvoudige veranderingen in je leefstijl doe je al heel veel goeds voor de gezondheid van je hart.

6 keer goed voor je hart

1

2

1

Neem een hond

Of stap op de fiets. Trek wat vaker de wandelschoenen aan. Ga dansen! Kortom: kom in beweging. Een half uurtje per dag matig intensief bewegen laat je hart sneller kloppen, waardoor het sterker wordt. En dan zijn er nog de leuke extraatjes: je gewicht blijft op peil, je lijf wordt sterker, je ontspant én slaapt beter. En bovendien gaat je humeur er met sprongen op vooruit!

Eet gezond

Je dacht dat gezond eten niet lekker kon zijn? En misschien wel andersom: dat lekker eten echt niet gezond is? Onzin natuurlijk, er is een eindeloos aanbod aan voedingsmiddelen die én lekker én gezond zijn. Sommige daarvan geven je hart zelfs een echte gezondheidsboost. Zoals noten, vette vis, wortelen en broccoli.

2

3

Heb meer plezier

Helaas: een potje pret of een blikje plezier is nog niet te koop in de supermarkt. Voor ‘rust in de tent’ zullen we dus zelf moeten zorgen. Te veel stress vreet enorm veel energie. Bovendien is het slecht voor het hart. En eigenlijk voor het hele lijf. En vergeet niet dat je omgeving ‘meegeniet’. Eén kleine suggestie: stop met piekeren en hak knopen door. Dat geeft veel positieve energie en het leven wordt er een stuk leuker en gezonder door!

4

Drink één glas per dag

Met een glaasje alcohol per dag, wordt het risico op een hartziekte maar liefst tot veertig procent kleiner. Maar het drinken van twee of meer biertjes, wijntjes of borreltjes is juist weer helemaal niet goed voor lijf en leden.

Wist je trouwens dat alcohol een enorme dikmaker is?

Zoek een maatje

Het is veel makkelijker en gezelliger als je samen aan de slag gaat. Je motiveert elkaar en leert van elkaar. Als je samen kunt genieten van de goede resultaten, kun je ook samen lachen om wat minder goed gaat. Nog beter: word verliefd.

Dat schijnt een kalmerend effect te hebben op de hartslag (zie ook tip 3).

6

Stop ermee

5

Iedereen weet het: roken is slecht voor je. Stoppen dus.

Maar van die verslaving kom je niet zo maar af. Wat wel helpt: een goede voorbereiding, Laat een duidelijk plan en een je helpen! flinke dosis motivatie. En laat je helpen! Een Doe mee aan goede coach maakt het verschil.

Stoppen met

Maak kennis met Gezond à la Carte!

Geloof het of niet: met Gezond à la Carte wordt werken aan je gezondheid zelfs leuk!

Waarom? Omdat niks moet, maar alles kan. Jìj stelt zelf de dingen samen die bij jou passen, net als bij een diner à la carte!

Dit spiksplinternieuwe online-programma is speciaal gemaakt voor mensen met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.

Hiermee kunnen zij op hun eigen manier, in hun eigen omgeving en eigen tempo werken aan een gezondere leefstijl. Het is bedacht en opgezet door artsen van het Maastricht

Roken!

UMC+, samen met Zuidlimburgse huisartsen (RHZ). Iedere deelnemer krijgt, na aanmelding via de huisarts, een persoonlijk, interactief programma, met steun van 3D coach James Gezond en gebruikmakend van social media als Hyves en Twitter.

Het programma wordt opgebouwd rond verschillende onderdelen zoals Gezonde Voeding, Bewegen, Reductie van stress en – natuurlijk - Stoppen met Roken.

Kijk eens op de website www.gezondalacarte.nl. Een leuk en informatief filmpje met meer informatie en een interview met Nathalie van Breugel vind je op: www.mumc.tv

Nathalie van Breugel, project-arts: ‘Gezond à la Carte is eigenlijk geschikt voor iedereen die gezond oud wil worden en zoveel mogelijk uit het leven wil halen. Meer dan 10.000 enthousiaste Limburgers gaan meedoen!’

gezond idee 35

Praktijken voor gewichtsreductie Afslanken door genoeg te eten en ondersteuning van natuurlijke voedingssupplementen Wekelijks consult (1 op 1 aandacht) Geen jojo-effect d.m.v. stabilisatieprogramma Al ruim 3 jaar actief in Limburg Al meer dan 2000 mensen actief geholpen hun streefgewicht op een gezonde manier te bereiken www.docslim.nl 0900 - 754 6 754 (0900- slimslim)

Maastricht Roermond Heerlen Geleen Venlo (opening na zomer)

DĂŠ thuiszorg waarbij u zich thuis voelt

PRIVAZORG

KLANTGERICHTE ZORG VOOR:

- PERSOONLIJKE VERZORGING - VERPLEGING - BEGELEIDING - ZORG IN DE LAATSTE LEVENSFASE

Wij feliciteren azM met hun 25 jarige jubileum

PrivaZorg Limburg/Z.O.N. Omnizorg

Mgr. Mannensstraat 51a 6447 AB Merkelbeek T: 045-5273043 F: 045-5671940 info@privazorg-zonomnizorg.nl www.privazorg-zonomnizorg.nl

PrivaZorg Maastricht

Populierweg 75 6222 CP Maastricht T: 043-3629150 F: 043-3629151 zorg@privazorg-maastricht.nl www.privazorg-maastricht.nl

Mijn ontdekking

Wie: dr. Joyce de Vos-Houben Leeftijd: 28 Is nu: genetisch consulent in opleiding, Maastricht UMC+ Ontdekking: telomeren verkorten sneller bij chronisch zieken Droomde als kind over: iets betekenen voor de maatschappij

Huisgenoten: echtgenoot Tim, en Tommy en Lana, tijgers uit het Maastrichtse asiel Heeft moeite met: dierproeven Houdt van: Italiaans eten Huivert voor: vergankelijkheid Drinkt met liefde: mojito’s, water en - sinds haar onderzoek - koffie

De sleutel tot eeuwig leven?

Ze doet veelbelovend onderzoek naar de relatie tussen verouderen en de lengte van telomeren, onderdeel van chromosomen.

Misschien kunnen we straks zelfs door het meten van de lengte van telomeren voorspellen hoe oud we gaan worden.

‘Wie had een paar jaar geleden ooit van telomeren gehoord? Niemand. Nu zijn ze hot, die DNA-strengetjes aan de uiteinden van onze chromosomen. Ze zijn als plastic hoesjes aan twee kanten van een veter, die voorkomen dat de veter gaat rafelen.

Maar helaas, telomeren worden korter als je ouder wordt. Bij elke celdeling gaat er een stukje af. Als ze ‘op’ zijn, stopt de cel met functioneren.

Ik was meteen geboeid toen ik over telomeren hoorde tijdens mijn studie Biologische Gezondheidskunde in Maastricht. Stel je voor dat je die verkorting kunt tegengaan, dan heb je de sleutel tot eeuwig leven in handen! Zo simpel ligt het natuurlijk niet, want bij het verouderingsproces spelen vele

factoren een rol. Zouden telomeren sneller verkorten bij mensen met een chronische ziekte zoals de luchtwegaandoening COPD, vroeg ik me vervolgens af. Mijn promotieonderzoek wees uit dat dat inderdaad het geval is. Mensen met een chronische ziekte hebben namelijk last van een aanval op gezonde cellen door zogenaamde vrije radicalen. Kun je die snellere verkorting tegengaan, luidde mijn tweede onderzoeksvraag.

Daarop is het antwoord niet één twee drie te geven. Maar ik ben ervan overtuigd dat een gezonde levenswijze van invloed is: evenwichtige voeding, voldoende lichaamsbeweging, niet roken. We hebben ook naar het effect van koffie gekeken en dat bleek, verrassend genoeg, positief.

Ik denk niet dat het zover komt dat verzekeringsmaatschappijen klanten gaan vragen naar de telomeerlengte bij de geboorte. Ik zou er in ieder geval een groot tegenstander van zijn. Telomeren kunnen iets zeggen over hoe oud je wordt, maar ze vormen slechts één onderdeeltje van een ingewikkeld geheel.’ gezond idee 37

KO RT

Beestachtig goed idee Wanneer je als student te maken hebt met stress of faalangst kun je natuurlijk menselijke hulptroepen inschakelen zoals een studentenpsycholoog. De universiteitsbibliotheek van Yale zet echter een speciale therapiehond in tegen studiestress. Op vertoon van hun bibliotheekpasje mogen nerveuze studenten bibliotheekterriër Monty een half uurtje lenen voor een rustgevend wandelingetje. Het schijnt enorm goed te helpen. Ook een goed idee voor de studenten van Maastricht?

Groot

diabetesonderzoek in Maastricht

Veel dorst, vaak erg moe, af en toe minder goed zicht en veel moeten plassen: het zijn typische klachten die op suikerziekte wijzen. En meer en meer mensen lijden aan diabetes type 2, wat vroeger ook wel ouderdomssuikerziekte werd genoemd. Op dit moment staat de teller op zo’n 1 miljoen personen in Nederland. De gevolgen ervan zijn groot.

Suikerziekte is een sluipmoordenaar die de kans op hart- en vaatziekten en andere aandoeningen groter maakt. Daarom doet Maastricht UMC+nu een grootschalig onderzoek naar diabetes type 2 en de wisselwerking met hart- en vaatziekten en

38 gezond idee

andere chronische ziekten. Met tienduizend deelnemende veertigplussers uit Maastricht en Heuvelland is deze zogeheten Maastrichtstudie het grootste onderzoek op dit gebied in de wereld.

Zie ook www.demaastrichtstudie.nl

Kunstenaars blij met speciaal spreekuur Heel wat kunstenaars en artiesten gebruiken hun lichaam te intensief of putten zichzelf uit. Perfectionisme is deze beroepsgroepen niet vreemd en overbelaste kunstenaars zijn van alle tijden.

Zo verminkte pianist en componist Robert Schuman (1810-1856) zijn eigen handen, doordat hij met een zelf ontwikkeld takelapparaat (vergeefs) probeerde om meer kracht in zijn vingers te krijgen. En als het niet fysiek is, ligt wel het gevaar van overspanning of psychiatrische aandoeningen op de loer. Ook bij succesvolle artiesten. Een prachtig inkijkje in het stressvolle bestaan van een musicus is de documentaire ‘Janine’, over het hectische leven van de beroemde Nederlandse violiste Janine Jansen. Die er ook bijna onderdoorging en tijdelijk rust moest nemen.

Al die aandoeningen in de creatieve sector schreeuwen om specifieke aandacht. Daarom is er in het Maastricht UMC+ nu een speciaal spreekuur voor kunstenaars. Met veel aandacht voor die typische problemen. En met artsen en paramedici die het allemaal des te beter begrijpen omdat ze de wereld van de kunstenaar kennen, omdat ze bijvoorbeeld zelf ook instrumenten bespelen. Daar zijn ze speciaal op uitgezocht. Het spreekt vanzelf dat deze aanpak kunstenaars echt helpt.

Meer informatie op www.azm.nl/zorgcentra/ zorgcentra/Kunstenaarsspreekuur

‘Appel’ krijgt even vaak hartaanval als ‘peer’ Eindelijk blijkt dat je appels wel degelijk met peren kunt vergelijken! In het verleden werd gedacht dat dikkerds met een appelmodel (meestal mannen) eerder een hartaanval krijgen dan peervormige vrouwen. Het ligt toch anders. Een peer blijkt namelijk net zo vaak hart- en vaatziekten te ontwikkelen als een appel. Wel blijft overeind dat overgewicht de kans op een hartaanval of beroerte verhoogt. Maar in tegenstelling tot wat jaren lang werd gedacht, is het daarbij niet van belang hoe je lichaamsvet is verdeeld. Wie minder risico op een hartaanval wil lopen, moet er dus gewoon voor zorgen dat hij of zij minder gewicht in de schaal legt!

Overigens: wist u dat tien procent minder cholesterol de kans op een hart- of vaatziekte met twintig procent doet afnemen?

Hoera,

we krijgen een kindje!

Acht weken zwanger en wat dan? Laat je onderzoeken of je kindje gezond is of toch maar liever niet? Iedere vrouw worstelt in het begin van de zwangerschap met dit soort vragen. Het Maastricht UMC+ helpt je graag goed op weg met de website www.prenatalescreening. azm.nl Op deze site vind je echt alles over de verschillende onderzoeken die mogelijk zijn!

Of kom naar de maandelijkse infoavond. Meer op www.azm.nl onder ‘agenda’.

Health Foundation Limburg:

Geef dichtbij, geef om Limburgs onderzoek!

Gezondheid is een kostbaar goed. Vaak realiseren we ons dat pas als er iets aan mankeert. Gelukkig heeft de medische wetenschap in de voorbije jaren al voor veel ziektes een behandeling gevonden.

Maar nog lang niet voor alles. Meer onderzoek is daarom hard nodig. De Health Foundation Limburg, het fondsenwervend bureau van het Maastricht UMC+, maakt zich hier hard voor.

De stichting Health Foundation Limburg is vooral actief op de vier belangrijkste werkgebieden van het ziekenhuis: hart- en vaatziekten, kanker, chronische ziekten en geestelijke gezondheidszorg.

Medisch-wetenschappelijk onderzoek ligt aan de basis van nieuwe diagnostiek en innovatieve therapieën. Het is van levensbelang. Maar onderzoek kost veel geld. Health Foundation Limburg probeert geld bij elkaar te krijgen voor projecten die veelbelovend zijn, maar waarvoor nog geen dekkende financiering is gevonden. Een voorbeeld daarvan is het dementieproject dat zich richt op betere begeleiding van mensen met Alzheimer en hun naasten. Een project dat de kwaliteit van leven sterk verbetert.

Health Foundation Limburg heeft een sterke band met Limburg en met zijn donateurs. Donateurs kunnen zelf aangeven voor welk project hun geld is bestemd. Alle onderzoeken zijn ook echt voor de Limburgse regio. Dat wil zeggen: het geld van donateurs, en dus ook het onderzoek, blijft gegarandeerd in Limburg. Iedereen in Limburg profiteert er dus van. Niet alleen nu, maar ook morgen.

Uw steun is hard nodig!

Om meer onderzoek mogelijk te maken doet Health Foundation Limburg een beroep op bedrijven en particulieren in Limburg. Op u dus! Geef dichtbij, geef om Limburgs onderzoek. Dan verhoogt u de kwaliteit van de gezondheidszorg in het algemeen en die in Limburg in het bijzonder! Meer informatie op www.hfl.nl gezond idee 39

Elke vier seconden wordt ergens ter wereld een patiënt geholpen met een product of therapie van Medtronic • Miljoenen mensen over de hele wereld worden door Medtronic geholpen bij het verlichten van hun pijn, het herstel van hun gezondheid en het verlengen van hun leven.

• Medtronic ontwikkelt en produceert o.a. pacemakers, defibrillatoren (ICD’s en AED’s), stents, hartkleppen, insulinepompen met continue glucosemonitoring, neurostimulatoren en medicijnpompen.

• Wereldwijd heeft Medtronic 40.000 medewerkers in dienst, waarvan zo’n 1.100 alleen al in Limburg.

Voor meer info over de talloze aandoeningen waarvoor Medtronic oplossingen biedt, bezoek onze Nederlandstalige websites: Algemeen:

medtronic.nl

MRI-veilige pacemakers:

mrisurescan.nl

Therapiewebsites:

blaascontrole.nl darmcontrole.nl beterlevenmetdiabetes.nl pijntelijf.nl

Diabeteswebsite:

medtronic-diabetes.nl

Reanimatie:

physio-control.nl

Bakken Research Center in Maastricht

Medtronic Trading NL B.V. in Heerlen

European Operations Center in Heerlen

CardioVascular Operations Europe in Kerkrade

Innovatie voor het leven.

pe

3 vragen aan Guy Peeters Met minder geld Me toch meer zorg bieden Is Voorzitter Raad van Bestuur Maastricht UMC+ Kinderen Drie, van 23, 21 en 11 jaar Vakantieland Frankrijk, want daar zijn bergen.

Ik fiets en klim graag. Mooie vakantieherinnering Twee weken lang met de kinderen alle pretparken rond Orlando (VS) afstruinen.

Droomreis Nieuw-Zeeland. Ooit gaan mijn vrouw en ik daar naar toe.

Forse bezuinigingen, banen en superspecialistische functies die verdwijnen. Het Maastricht UMC+ is het afgelopen jaar geregeld in het nieuws geweest. Waarom deze maatregelen? ‘We moeten bezuinigen omdat de overheid ons steeds meer kortingen oplegt. Dus moeten we onze kosten laag zien te houden, dat is noodzakelijk voor ons voortbestaan. En kijken welke zorg we, gezien ons budget en ambities, nog kunnen en wíllen aanbieden. Dat betekent ook dat 260 functies zijn vervallen en de betrokken medewerkers op zoek zijn naar een andere baan binnen het ziekenhuis of erbuiten. Gelukkig blijken we in staat om met minder mensen toch elk jaar weer meer zorg te leveren en tegelijkertijd de kwaliteit van die zorg op peil te houden.’

Maar hoe past het schrappen van sommige onderdelen van specialistische zorg in dit plaatje? ‘Dat past juist in het hoog houden van de kwaliteit van onze zorg.

Bij klinische immunologie en sarcoïdose, waar het in dit geval om gaat, betreft het zorg voor een relatief kleine groep patiënten met zeer zeldzame aandoeningen. Zorg waarvoor je alleen in een academisch ziekenhuis terecht kan. We stoten daar de superspecialistische onderdelen van af omdat die zorg te kwetsbaar is. Er zijn te weinig artsen en patiënten bij betrokken waardoor de continuïteit en kwaliteit van de behandelingen en het onderzoek risico’s lopen. Ik begrijp de onrust die hierover is ontstaan, maar ik weet zeker dat de ziekenhuizen die deze zorg overnemen voldoende expertise in huis hebben. Bovendien is de zorg niet ineens weg uit Maastricht. Er komt voor de huidige patiënten een overbruggingsperiode van één jaar. En de basiszorg voor deze functies blijft gewoon beschikbaar in Maastricht.’

Blijft het hierbij? ’Nee, ik verwacht dat elk academisch ziekenhuis zich op den duur gaat specialiseren. Je ziet het al bij de algemene ziekenhuizen.

De één legt zich toe op de behandeling van hart- en vaatziekten, de ander op kanker. Bovendien is er in het regeerakkoord afgesproken dat we de heel zeldzame zorg in Nederland meer gaan concentreren. Alle kennis en onderzoek op dat gebied bij elkaar brengen op een paar plaatsen. Op die manier kunnen we deze zorg naar een hoger niveau tillen. Voor Maastricht betekent deze ontwikkeling dat we gaan kijken of we nog meer zorg landelijk dienen te concentreren. Maar ook of we onze academische zorg in een andere setting kunnen aanbieden. Dat doen we bijvoorbeeld al voor patiënten met een chronische ziekte. Revalidatie en onderzoek vinden plaats in CIRO Horn, het expertiscentrum voor chronisch orgaanfalen, in plaats van in Maastricht. Wat betreft de toekomst van dit ziekenhuis kan ik alleen maar zeggen dat we ons nu in stabiel vaarwater bevinden. We kunnen wel tegen een stootje.’

Bekijk een uitvoerig interview met Guy Peeters op www.mumc.tv gezond idee 41

zomer

Het beste van de

Het is heerlijk om ‘s zomers lekker buiten te zijn en van de zon genieten.

Maar het wordt pas echt feest als al dat sappige, zoete zomerfruit in de winkel ligt. Vooral als je weet dat genieten van aardbeien, kersen en pruimen ook nog eens heel goed voor je is.

Echt zongerijpt fruit is het lekkerste fruit dat er is. En het gezondste: zomervruchten barsten van de vitamines, mineralen en vezels.

Maar welk fruit is nou goed waarvoor? Hier 6 voorbeelden van superfruit waar je niet genoeg van kunt eten!

1

Kersen op de taart

De sappige kers bevat veel vitamines en suiker. Door dat laatste geven kersen energie. Ze hebben ook een licht laxerende werking en zijn zeer geschikt voor mensen met gevoelige darmen.

2

Meloen: altijd doen

Meloenen zijn zoet en zeker watermeloen bevat maar weinig calorieën. Wel zijn ze rijk aan vezels, vitamines, mineralen en water (goed voor de dorst!). Bovendien

42 gezond idee

verbeteren ze de prestaties van de aders en dat helpt de bloeddruk verlagen en hartziekten voorkomen.

sportkrampen te voorkomen doordat ze het overtollige melkzuur in het bloed na inspanning neutraliseren.

3

5

Framboos is pure gezondheid

Frambozen zijn ongekend lekker en gezond. Ze zitten boordevol vitamine C en bevatten bevatten veel beschermende stoffen. Eerste onderzoeken wijzen op een zeer gunstige werking op lichaamscellen en -weefsels.

4

Duimen omhoog voor pruimen

Pruimen zitten boordevol vezels.

Uitstekend om ‘luie’ darmen op gang te brengen. Ze zijn ook hydraterend en vochtafdrijvend en bevatten koolhydraten. Dat laatste is goed bij duursporten zoals wandelen en fietsen. Ondermeer helpen ze vervelende

Perziken voor een perzikzachte huid

Perziken zijn niet alleen sappig, fris en caloriearm, maar zitten ook boordevol vitamines die goed zijn voor de huid. De uitdrukking een ‘perzikzachte’ huid is er niet voor niks.

6

Aardbei maakt je blij

Ze zijn rijk aan vezels, mineralen en vitamine C (zelfs meer dan citrusvruchten!). Daardoor werken de darmen beter, worden gifstoffen uit het lichaam verwijderd, verminderen darmgassen en worden diarree en cellulitis voorkomen. De pitjes op de aardbei zijn overigens de echte vruchten.

Feiten & fabels over fruit FEIT: gedroogd fruit is een gezond alternatief voor snoep Door het drogen verdwijnt weliswaar vitamine C uit het fruit, maar er blijven genoeg vezels en mineralen over. Poets wel goed je tanden want gedroogde vruchten zijn erg zoet en plakkerig en blijven daardoor aan je tanden plakken.

FABEL: vruchtensappen zijn net zo gezond als vers fruit Sommige vruchtensappen met veel vitamine C – met name citrusvruchtensappen (ongeacht of ze uit een pak komen of versgeperst zijn) - kunnen weliswaar een portie fruit vervangen, maar het Voedingscentrum adviseert om dat niet meer dan één keer per dag te doen. In sappen zitten minder vezels, eet daarom als tweede fruitportie vers fruit.

Fruit op de fiets Ook gezond: fietsen en wandelen. Belgisch en Nederlands Limburg kennen de mooiste wandel- en fietsroutes langs en door fruitboomgaarden en –weien.

En natuurlijk kun je onderweg genieten van al dat lekkers, want veel boerderijen verkopen vers geplukt fruit, zelfgemaakt sappen en jam aan huis. En – met een beetje geluk – fruittaartjes! Kijk voor de mooiste routes op: www.vvvzuidlimburg.nl/beleefzuidlimburg/ tongstrelend/boomgaarden.aspx en ook www.toerismelimburg.be/bloesemfeesten-cruisendoor-het-landschap#Fruitroutes

De favoriete zomerfruitrecepten van Phil Geerlings Als hoofd Diëtetiek zorgt Phil Geerlings ervoor dat patiënten van het Maastricht UMC+ de beste voeding krijgen. Dat bevordert immers het herstel. Gelukkig weet ze ook heel goed wat lekker is! Hier volgen enkele van haar favoriete zomerfruitrecepten.

Heerlijk en supergezond!

FEIT: fruit helpt om caloriearm te eten Met fruit weet je zeker dat je een caloriearme keuze maakt. Mueslirepen en andere ‘verstandige’ tussendoortjes leveren vaak toch meer calorieën dan je denkt.

FABEL: suiker uit fruit levert minder calorieën Suiker uit fruit levert net zo veel calorieën (en is ook net zo slecht voor het gebit dus goed poetsen!) dan gewone suiker uit pak. Wel wordt suiker uit fruit sneller opgenomen door het lichaam wat goed is bij het sporten.

Fruitsoep Pers een sinaasappel uit. Pureer 400 g gemengd fruit (aardbeien, frambozen, rode bessen) samen met het sinaasappelsap en enkele druppels citroensap in een keukenmachine of blender. Roer een zakje vanillesuiker door een bekertje zure room. Schenk de vruchtensoep in 2 diepe borden en schep er een toef van de vanilleroom in.

Garneer met de rode bessen.

(Bron: FrissFruit)

marsala toe en laat het fruit een uur marineren. Lekker met Italiaanse koekjes.

Smulaardbeien Voeg aan aardbeien een scheutje goede balsamico-azijn toe of een scheutje citroensap. Dat intensiveert hun aroma.

Ook vers gehakte muntblaadjes doen het erg goed met aardbeien.

Perziken en aardbeien in marsala Maak 2 perziken en 200 g rijpe aardbeien schoon. Voeg 4 eetlepels gezond idee 43

Beter

Ondernemer Joop Blom (62) uit Zaandam kan weer gewoon zijn handel in bedrijfskleding runnen, dankzij een bijzondere behandelmethode tegen evenwichtsstoornissen in het Maastricht UMC+.

Evenwicht

Het zette jarenlang zijn leven totaal op de kop. Joop Blom kampte met ernstige evenwichtsstoornissen, waardoor hij regelmatig weinig meer kon doen. Een combinatie van losse oorsteentjes en de ziekte van Ménière. ‘Bij een aanval begint de hele kamer te tollen. Hondsberoerd ben ik ervan. Ik kan dan alleen maar in bed kruipen en wachten tot het overgaat. Dat kan een kwartier duren, maar ook een hele week.’ Hopeloos voor een ondernemer natuurlijk. Je kunt je klanten toch 44 gezond idee

niet in de steek laten? Zijn specialist in Amsterdam besloot uiteindelijk hem naar het Maastricht UMC+ te sturen, voor een speciale behandeling die ze in Amsterdam niet konden geven. En die werkt! Periodiek doet hij nu kanteloefeningen met een bijzonder trilapparaat op zijn hoofd. En dat, in combinatie met medicatie tegen de Ménière-aanvallen, verlost hem voor maanden van zijn duizelingen. ‘Het is geweldig. Door mijn bezoekjes aan het Maastricht UMC+ blijf ik nu heel stabiel. Ik kan weer prima functioneren!’